hé bá xī mù mò tí yǔ yè yán hè dí gàn lǐ lì liú jié gǔ bì zhāng lí
和跋 奚牧 莫題 庾業延 賀狄干 李栗 劉潔 古弼 張黎
hé bá, dài rén yě, shì lǐng bù luò, wèi guó fù chén. bá yǐ cái biàn zhī míng, tài zǔ zhuó wèi wài cháo dà rén, cān jūn guó dà móu, yǎ yǒu zhì suàn. pín shǐ chēng zhǐ, bài lóng xiāng jiāng jūn. wèi jǐ, cì jué rì nán gōng. cóng píng zhōng yuán, yǐ gōng jìn wèi shàng shū, zhèn yè. mù róng dé shǐ xiōng zi hé shǒu huá tái, hé zhǎng shǐ lǐ biàn shā hé, qiú yuán yú bá. bá lǜ qīng qí fù zhī. jì zhì, biàn huǐ, bì mén jù shǒu. bá shǐ shàng shū láng dèng huī shuō zhī, biàn nǎi kāi mén. bá rù, shōu qí fǔ cáng. dé wén zhī, qiǎn jiāng lǜ sān qiān qí, jī bá. bá nì jī, dà pò zhī, qín qí jiāng shì qiān yú rén ér hái. yú shì chén yǐng zhī mín, duō lái xiàng huà. gǎi fēng dìng líng gōng. yǔ cháng shān wáng zūn lǜ zhòng wǔ wàn, tǎo hè lán bù bié shuài mù yì gàn, pò zhī. chū wèi píng yuán tài shǒu.
和跋,代人也,世領部落,為國附臣。跋以才辯知名,太祖擢為外朝大人,參 軍國大謀,雅有智算。頻使稱旨,拜龍驤將軍。未幾,賜爵日南公。從平中原,以 功進為尚書,鎮鄴。慕容德使兄子和守滑台,和長史李辨殺和,求援於跋。跋率輕 騎赴之。既至,辨悔,閉門拒守。跋使尚書郎鄧暉說之,辨乃開門。跋入,收其府 藏。德聞之,遣將率三千騎,擊跋。跋逆擊,大破之,擒其將士千餘人而還。於是 陳潁之民,多來向化。改封定陵公。與常山王遵率眾五萬,討賀蘭部別帥木易干, 破之。出為平原太守。
tài zǔ chǒng yù bá, guān yú zhū jiāng. shí qún chén jiē dūn shàng gōng jiǎn, ér bá hǎo xiū xū yù, xuàn yào yú shí, xìng yóu shē yín. tài zǔ jiè zhī, fú gé. hòu chē jià běi shòu chái shān, shōu bá, xíng zhī lù cè. qī liú shì zì shā yǐ cóng. chū, jiāng xíng bá, tài zǔ mìng qí zhū dì pí děng shì jué, bá wèi pí yuē: shui lěi běi dì jí, kě jū shuǐ nán, jiù gēng liáng tián, guǎng wèi chǎn yè, gè xiāng miǎn lì, wù zì zuǎn xiū. lìng zhī bèi jǐ yuē: rǔ cáo hé rěn shì wú zhī sǐ yě! pí děng jiě qí wēi yì, zhà chēng shǐ zhě, wáng bēn zhǎng ān, zhuī zhī bù jí. tài zǔ nù, suì zhū qí jiā. hòu shì zǔ xī xún wǔ yuán, huí xìng chái shān xiào liè, hū yù bào fēng, yún wù sì sāi. shì zǔ guài ér wèn zhī, qún xià qiān yán bá shì jū cǐ tǔ, cí zhǒng yóu cún, qí huò zhě néng zhì sī biàn. dì qiǎn jiàn xìng gōng gǔ bì jì yǐ sān shēng, wù jí chú sàn. hòu shì zǔ sōu shòu zhī rì, měi xiān jì zhī.
太祖寵遇跋,冠於諸將。時群臣皆敦尚恭儉,而跋好修虛譽,眩曜於時,性尤 奢淫。太祖戒之,弗革。後車駕北狩豺山,收跋,刑之路側。妻劉氏自殺以從。初, 將刑跋,太祖命其諸弟毗等視訣,跋謂毗曰:「氵壘北地瘠,可居水南,就耕良田, 廣為產業,各相勉勵,務自纂修。」令之背己曰:「汝曹何忍視吾之死也!」毗等 解其微意,詐稱使者,亡奔長安,追之不及。太祖怒,遂誅其家。後世祖西巡五原, 回幸豺山校獵,忽遇暴風,雲霧四塞。世祖怪而問之,群下僉言跋世居此土,祠冢 猶存,其或者能致斯變。帝遣建興公古弼祭以三牲,霧即除散。後世祖搜狩之日, 每先祭之。
shǎo zǐ guī, cóng zhēng hè lián chāng yǒu gōng, bài tǒng wàn jiāng jūn, cì jué chéng gāo nán. yǔ xī píng gōng ān xié gōng hǔ láo, bá zhī. jìn jué gāo yáng hóu. hòu yǐ zuì xǐ pèi liáng zhōu wèi mín. gài wú zuò luàn yú guān zhōng, fù bài guī lóng xiāng jiāng jūn wǎng tǎo zhī. hái, bài shǐ chí jié guān jūn jiāng jūn yōng chéng zhèn dōu dà jiāng gāo yáng hóu. zú.
少子歸,從征赫連昌有功,拜統萬將軍,賜爵成皋男。與西平公安頡攻虎牢, 拔之。進爵高陽侯。後以罪徙配涼州為民。蓋吳作亂於關中,復拜歸龍驤將軍往討 之。還,拜使持節、冠軍將軍、雍城鎮都大將、高陽侯。卒。
zi dù, xí jué. shàng shū dōu guān láng chāng píng tài shǒu. zú.
子度,襲爵。尚書都官郎、昌平太守。卒。
dù zi yán mù, sī zhōu bù jùn cóng shì, zǎo zú.
度子延穆,司州部郡從事,早卒。
zǐ ān, wǔ dìng mò, gěi shì huáng mén shì láng.
子安,武定末,給事黃門侍郎。
xī mù, dài rén yě, zhòng hòu yǒu zhì móu. tài zǔ chǒng yù zhī, chēng zhī yuē zhòng xiōng. chū, liú xiǎn móu hài tài zǔ, liáng juàn zhī qí móu, qián shǐ mù yǔ mù chóng zhì qī jiè shān yǐ gào, yǔ zài chóng chuán. tài zǔ lù xiān dì jiù chén, yòu yǐ mù gào xiǎn zhī gōng, bài wèi zhì mín zhǎng, fū zòu zhèng shì, cān yǔ jì móu. tài zǔ zhēng mù róng bǎo, jiā fǔ guó jiāng jūn, lüè dì jìn chuān, huò bǎo dān yáng wáng mǎi dé jí lí shí hù jūn gāo xiù hé yú píng táo. yǐ jūn gōng bài bīng zhōu cì shǐ, cì jué rèn chéng gōng. zhōu yǔ yáo xìng jiē jiè, xìng pō kòu biān, mù nǎi yǔ xìng shū, chēng dùn shǒu, jūn lǐ kàng zhī, zé xìng qīn biān bù zhí zhī yì. xìng yǐ yǔ guó tōng hé, hèn zhī. yǒu yán yú tài zǔ, tài zǔ lù zhī.
奚牧,代人也,重厚有智謀。太祖寵遇之,稱之曰仲兄。初,劉顯謀害太祖, 梁眷知其謀,潛使牧與穆崇至七介山以告,語在《崇傳》。太祖錄先帝舊臣,又以 牧告顯之功,拜為治民長,敷奏政事,參與計謀。太祖征慕容寶,加輔國將軍,略 地晉川,獲寶丹陽王買得及離石護軍高秀和於平陶。以軍功拜并州刺史,賜爵任城 公。州與姚興接界,興頗寇邊,牧乃與興書,稱頓首,鈞禮抗之,責興侵邊不直之 意。興以與國通和,恨之。有言於太祖,太祖戮之。
mò tí, dài rén yě, duō zhì yǒu cái yòng. chū wèi chuáng jiāng, lǐng jìn bīng. tài zǔ zhī zhēng mù róng bǎo yě, bǎo yè lái fàn yíng, jūn rén jīng hài. suì yǒu wáng hái jīng shī zhě, yán guān jūn bài yú bǎi sì, jīng shī bù ān. nán ān gōng yuán shùn yīn zhī yù shè guó shì. tí wèi shùn yuē: cǐ dà shì, bù kě qīng ěr, yí shěn dài hòu yào, bù rán huò jiāng jí yǐ. shùn nǎi zhǐ. yǐ gōng bài píng yuǎn jiāng jūn, cì jué fú liǔ gōng, jìn hào zuǒ jiāng jūn, gǎi wèi gāo yì gōng. chū chú zhōng shān tài shǒu, dū sī zhōu zhī shān dōng qī jùn shì. chē jià zhēng yáo xìng, cì yú jìn yáng. ér shàng dǎng qún dào qín pō dīng líng dí dōu děng jù zhòng yú hú guān, zhào tí shuài zhòng sān qiān yǐ tǎo zhī. shàng dǎng tài shǒu bǔ pō, zhǎn zhī. dōu zǒu lín lǜ. zhào tí sōu shān qióng tǎo, jǐn píng zhī.
莫題,代人也,多智有才用。初為幢將,領禁兵。太祖之徵慕容寶也,寶夜來 犯營,軍人驚駭。遂有亡還京師者,言官軍敗於柏肆,京師不安。南安公元順因之 欲攝國事。題謂順曰:「此大事,不可輕爾,宜審待後要,不然禍將及矣。」順乃 止。以功拜平遠將軍,賜爵扶柳公,進號左將軍,改為高邑公。出除中山太守,督 司州之山東七郡事。車駕征姚興,次於晉陽。而上黨群盜秦頗、丁零翟都等聚眾於 壺關,詔題帥眾三千以討之。上黨太守捕頗,斬之。都走林慮。詔題搜山窮討,盡 平之。
chū, zhāo chéng mò, tài zǔ jì fù kū duō xǐ yú zhǎng ān. fú jiān bài, cóng mù róng yǒng dōng qiān. jí yǒng zì lì, yǐ kū duō wèi xīn xìng tài shǒu. dēng guó chū, liú xiǎn qiǎn dì kàng ní děng yíng kū duō, kòu nán bǐ. tí shí èr yú tài zǔ, yí jiàn yú kū duō, wèi zhī yuē: sān suì dú qǐ shèng zhòng zài? yán kū duō zhǎng ér tài zǔ shǎo yě. tài zǔ jì xián zhī. tiān cì wǔ nián, yǒu gào tí jū chù jù ào, nǐ zé rén zhǔ. tài zǔ nǎi shǐ rén shì zhī jiàn, gào zhī yuē: sān suì dú, néng shèng zhòng zài bù? tí fèng zhào, fù zǐ duì qì, jié cháo nǎi xíng zhī.
初,昭成末,太祖季父窟咄徙於長安。苻堅敗,從慕容永東遷。及永自立,以 窟咄為新興太守。登國初,劉顯遣弟亢泥等迎窟咄,寇南鄙。題時貳於太祖,遺箭 於窟咄,謂之曰:「三歲犢豈勝重載」?言窟咄長而太祖少也。太祖既銜之。天賜 五年,有告題居處倨傲,擬則人主。太祖乃使人示之箭,告之曰:「三歲犢,能勝 重載不?」題奉詔,父子對泣,詰朝乃刑之。
yǔ yè yán, dài rén yě, hòu cì míng yuè. qí fù jí xiōng hé chén, shì diǎn xù mù. shāo zhuǎn zhōng bù dà rén. zhāo chéng bēng, dī kòu nèi wǔ. shì nán zhī jiān, shōu liǎn chù chǎn, fù nǐ guó jūn. liú xiǎn móu nì, tài zǔ wài xìng, hé chén fèng xiàn míng tài hòu guī tài zǔ, yòu dé qí zī yòng. yǐ hé chén wèi nèi shì zhǎng. hé chén fēn bié gōng sī jiù chù, pō bù huì zhǐ, tài zǔ yóu shì hèn zhī. yuè dú gōng shèn xiū jǐn, shàn chù wēi nán zhī jiān, tài zǔ xǐ zhī. yǔ wáng jiàn děng jù wèi wài cháo dà rén, cān yù jūn guó.
庾業延,代人也,後賜名岳。其父及兄和辰,世典畜牧。稍轉中部大人。昭成 崩,氐寇內侮。事難之間,收斂畜產,富擬國君。劉顯謀逆,太祖外幸,和辰奉獻 明太后歸太祖,又得其資用。以和辰為內侍長。和辰分別公私舊畜,頗不會旨,太 祖由是恨之。岳獨恭慎修謹,善處危難之間,太祖喜之。與王建等俱為外朝大人, 參預軍國。
tài zǔ jì jué mù róng chuí, yǐ yuè wèi dà rén, shǐ yì mù róng yǒng. yǒng fú qí cí yì. chuí wéi yǒng yú zhǎng zi, yǒng gào jí qiú yuán. yuè yǔ chén liú wáng qián yǐ wǔ wàn qí dōng dù hé jiù zhī, cì yú xiù róng, pò shān hú bù gāo chē mén děng, xǐ qí bù luò. huì yǒng miè, nǎi bān shī. cóng píng zhōng yuán, bài ān yuǎn jiāng jūn.
太祖既絕慕容垂,以岳為大人,使詣慕容永。永服其辭義。垂圍永於長子,永 告急求援。岳與陳留王虔以五萬騎東渡河救之,次於秀容,破山胡部高車門等,徙 其部落。會永滅,乃班師。從平中原,拜安遠將軍。
guān jūn zhī jīng yú bǎi sì yě, hè lán bù shuài fù lì juàn hé tū lín bù shuài nì wù ní hé xī bù shuài chì nú gēn děng wén zhī, jù dǎng fǎn yú yīn guǎn. nán ān gōng yuán shùn tǎo zhī, bù kè, sǐ zhě shù qiān rén. tài zǔ wén zhī, zhào yuè lǜ wàn qí, hái tǎo chì nú gēn děng, tiǎn zhī, bǎi xìng nǎi ān. lí shí hú shuài hū yán tiě xī hé hú shuài zhāng chóng děng bù lè nèi xǐ, jù dǎng fǎn pàn. yuè lǜ qí sān qiān, tǎo pò zhī, zhǎn tiě qín chóng, sōu shān qióng tǎo, sàn qí yú dǎng. yǐ gōng cì jué xī chāng gōng, jìn hào zhēng lǔ jiāng jūn. yòu tǎo fǎn rén zhāng chāo qīng hé tài shǒu fù shì, bìng pò píng. yǐ yuè wèi yè xíng tái.
官軍之驚於柏肆也,賀蘭部帥附力眷、紇突鄰部帥匿物尼、紇奚部帥叱奴根等 聞之,聚黨反於陰館。南安公元順討之,不克,死者數千人。太祖聞之,詔岳率萬 騎,還討叱奴根等,殄之,百姓乃安。離石胡帥呼延鐵、西河胡帥張崇等不樂內徙, 聚黨反叛。岳率騎三千,討破之,斬鐵擒崇,搜山窮討,散其餘黨。以功賜爵西昌 公,進號征虜將軍。又討反人張超、清河太守傅世,並破平。以岳為鄴行台。
yuè wèi jiāng yǒu móu lüè, zhì jūn qīng zhěng, cháng yǐ shǎo jī duō, shì zhòng fú qí zhì yǒng, míng guān zhū jiāng. jí bà yè xíng tái, yǐ suǒ tǒng liù jùn zhì xiāng zhōu, jí bài yuè wèi cì shǐ. gōng lián píng dāng, bǎi xìng chēng zhī. jiù yǒu yuán chí, shí guǒ chū shú, chéng lì sòng zhī, yuè bù shòu, yuē: guǒ wèi jìn yù, wú hé dé xiān shí? qí jǐn rú cǐ. hòu qiān sī kōng. yuè xiōng zǐ lù yǒu zuì, zhū fù xiōng dì xī zhū, tè shè yuè fù zǐ.
岳為將有謀略,治軍清整,常以少擊多,士眾服其智勇,名冠諸將。及罷鄴行 台,以所統六郡置相州,即拜岳為刺史。公廉平當,百姓稱之。舊有園池,時果初 熟,丞吏送之,岳不受,曰:「果未進御,吾何得先食?」其謹如此。後遷司空。 岳兄子路有罪,諸父兄弟悉誅,特赦岳父子。
tiān cì sì nián, zhào cì yuè shě dì yú nán gōng, yuè jiāng jiā tóng zhì zhī. hòu guān gào yuè yī fú xiān lì, xíng zhǐ fēng cǎi, nǐ yí rén jūn. tài zǔ shí jì bù yù, duō suǒ cāi è, suì zhū zhī. shí rén xián yuān xī yān. yuè zàng zài dài xī shàn wú zhī jiè. hòu shì zǔ tǎo hè lián shì, jīng qí mù zhái, chuàng rán dòng róng, suì xià zhào wèi lì miào, lìng yī zhōu zhī mín, sì shí zhì jì. qiú qí zi sūn rèn wèi jiāng shuài zhě, dé qí zǐ líng. cóng zhēng yǒu gōng, tīng xí jué.
天賜四年,詔賜岳舍地於南宮,岳將家僮治之。候官告岳衣服鮮麗,行止風采, 擬儀人君。太祖時既不豫,多所猜惡,遂誅之。時人咸冤惜焉。岳葬在代西善無之 界。後世祖討赫連氏,經其墓宅,愴然動容,遂下詔為立廟,令一州之民,四時致 祭。求其子孫任為將帥者,得其子陵。從征有功,聽襲爵。
lù, huáng shǐ chū, cóng zhēng mù róng bǎo, wèi chéng mén xiào wèi. qiān sī lì xiào wèi. jué gāo píng gōng ér zhū.
路,皇始初,從征慕容寶,為城門校尉。遷司隸校尉。爵高平公而誅。
hè dí gàn, dài rén yě. jiā běn xiǎo zú, shì zhōng hòu, wèi jiāng yǐ píng dāng chēng. shāo qiān běi bù dà rén. dēng guó chū, yǔ zhǎng sūn sōng wèi duì, míng yú tīng chá, wèi rén ài jìng. tài zǔ qiǎn dí gàn zhì mǎ qiān pǐ, jié hūn yú yáo zhǎng. huì cháng sǐ xìng lì, yīn zhǐ dí gàn ér jué hūn. xìng dì píng lǜ zhòng kòu píng yáng, tài zǔ tǎo píng zhī, qín qí jiāng dí bó zhī táng xiǎo fāng děng sān shí yú rén. tiān cì zhōng, zhào běi xīn hóu ān tóng sòng táng xiǎo fāng yú zhǎng ān. hòu rú rú shè lún yǔ xìng hé qīn, sòng mǎ bā qiān pǐ. shǐ jì hé, hè lián qū zǐ fèn xìng yǔ guó jiāo hǎo, nǎi pàn xìng, yāo liú shè lún mǎ. xìng nǎi qiǎn shǐ, qǐng yǐ jùn mǎ qiān pǐ shú bó zhī ér qiǎn dí gàn hái. tài zǔ yì zài lí jiān èr kòu, yú shì xǔ zhī.
賀狄干,代人也。家本小族,世忠厚,為將以平當稱。稍遷北部大人。登國初, 與長孫嵩為對,明於聽察,為人愛敬。太祖遣狄干致馬千匹,結婚於姚長。會萇死 興立,因止狄干而絕婚。興弟平率眾寇平陽,太祖討平之,擒其將狄伯支、唐小方 等三十餘人。天賜中,詔北新侯安同送唐小方於長安。後蠕蠕社侖與興和親,送馬 八千匹。始濟河,赫連屈子忿興與國交好,乃叛興,邀留社侖馬。興乃遣使,請以 駿馬千匹贖伯支而遣狄干還。太祖意在離間二寇,於是許之。
dí gàn zài zhǎng ān yōu bì, yīn xí dú shū shǐ, tōng lùn yǔ shàng shū zhū jīng, jǔ zhǐ fēng liú, yǒu shì rú zhě. chū, tài zǔ pǔ fēng gōng chén, dí gàn suī wèi yáo xìng suǒ liú, yáo cì jué xiāng wǔ hòu, jiā qín bīng jiāng jūn. jí dí gàn zhì, tài zǔ jiàn qí yán yǔ yī fú, yǒu lèi qiāng sú, yǐ wèi mù ér xí zhī, gù fèn yān, jì ér shā zhī.
狄干在長安幽閉,因習讀書史,通《論語》、《尚書》諸經,舉止風流,有似 儒者。初,太祖普封功臣,狄干雖為姚興所留,遙賜爵襄武侯,加秦兵將軍。及狄 干至,太祖見其言語衣服,有類羌俗,以為慕而習之,故忿焉,既而殺之。
dì guī, yì gāng zhí fāng yǎ. yǔ dí gàn jù sǐ.
弟歸,亦剛直方雅。與狄干俱死。
lǐ lì, yàn mén rén yě. zhāo chéng shí, fù zǔ rù guó. shǎo biàn jié, yǒu cái néng, jiān yǒu jiāng lüè. chū suí tài zǔ xìng hè lán bù, zài yuán cóng èr shí yī rén zhōng. tài zǔ ài qí yì néng. shí wáng yè cǎo chuàng, zhǎo yá xīn fù, duō rèn qīn jìn, wéi lì yī jiè yuǎn jì, jiān fēi qī jiù, dāng shì róng zhī. shù yǒu zhàn gōng, bài zuǒ jūn jiāng jūn. tài zǔ zhēng mù róng bǎo, lì dū wǔ wàn qí wèi qián qū, jūn zhī suǒ zhì, mò bù jiàng xià. qiān zuǒ jiāng jūn. mù róng bǎo qì zhōng shān dōng zǒu yě, lì yǐ qīng qí zhuī zhī, bù jí ér hái.
李栗,雁門人也。昭成時,父祖入國。少辯捷,有才能,兼有將略。初隨太祖 幸賀蘭部,在元從二十一人中。太祖愛其藝能。時王業草創,爪牙心腹,多任親近, 唯栗一介遠寄,兼非戚舊,當世榮之。數有戰功,拜左軍將軍。太祖征慕容寶,栗 督五萬騎為前驅,軍之所至,莫不降下。遷左將軍。慕容寶棄中山東走也,栗以輕 騎追之,不及而還。
lì xìng jiǎn màn, jīn chǒng, bù lǜ lǐ dù, měi zài tài zǔ qián shū fàng jù ào, bù zì zhī sù, hāi tuò rèn qíng. tài zǔ jī qí sù guò, tiān xìng sān nián suì zhū zhī. yú shì wēi yán shǐ lì, zhì lēi qún xià jǐn bēi qiān zhī lǐ, zì lì shǐ yě.
栗性簡慢,矜寵,不率禮度,每在太祖前舒放倨傲,不自祗肅,咳唾任情。太 祖積其宿過,天興三年遂誅之。於是威嚴始厲,制勒群下盡卑謙之禮,自栗始也。
liú jié, zhǎng lè xìn dōu rén yě. zǔ fù shēng, pō jiě bǔ shì. zhāo chéng shí, mù róng shì lái xiàn nǚ, wèi gōng zhǔ jiā chén, réng suí rù cháo. cì yǐ qī, shēng zǐ. fù tí, tài zǔ shí, guān zhì lè líng tài shǒu, cì jué xìn dōu nán. zú. jié xìng qiáng lì duō zhì, shù cóng zhēng tǎo yǒu gōng, jìn jué huì jī gōng. hé xī hú zhāng wài jiàn xìng wáng shào děng jù dǎng wèi nì, jié yǔ yǒng ān hóu wèi qín lǜ zhòng sān qiān rén, tún yú xī hé yǐ zhèn fǔ zhī. yòu yǔ qín jí gōng láo jiāng jūn yuán qū děng jī tǔ jīng pàn hú. shí lí shí hú chū yǐ juàn yǐn qū gài qí, duàn jié shān lǐng yāo jié. jié shī mǎ, dēng shān lì zhàn, shǐ rèn jù jǐn, wèi hú suǒ zhí, sòng yì qū gài. jié shēng qì bù náo, hū qí zì ér yǔ zhī yán, shén sè zì ruò. qū gài zhuàng ér shì zhī. hòu dé hái guó, diǎn dōng bù shì.
劉潔,長樂信都人也。祖父生,頗解卜筮。昭成時,慕容氏來獻女,為公主家 臣,仍隨入朝。賜以妻,生子。父提,太祖時,官至樂陵太守,賜爵信都男。卒。 潔性強力多智,數從征討有功,進爵會稽公。河西胡張外、建興王紹等聚黨為逆, 潔與永安侯魏勤率眾三千人,屯於西河以鎮撫之。又與勤及功勞將軍元屈等擊吐京 叛胡。時離石胡出以眷引屈丐騎,斷截山嶺邀潔。潔失馬,登山力戰,矢刃俱盡, 為胡所執,送詣屈丐。潔聲氣不撓,呼其字而與之言,神色自若。屈丐壯而釋之。 後得還國,典東部事。
tài zōng qǐn jí, shì zǔ jiān guó, jié yǔ gǔ bì děng xuǎn shì dōng gōng, duì zōng jī yào, fū zòu bǎi kuí. shì zǔ jí wèi, yǐ gào fǎn zhě, yòu xiàn zhí yán, suǒ zài hé zhǐ, qí qí yǒu zhù shí zhī yòng, wěi yǐ dà rèn. jí yì jūn guó, cháo chén xián tuī qí néng. yú shì chāo qiān shàng shū lìng, gǎi wèi jù lù gōng.
太宗寢疾,世祖監國,潔與古弼等選侍東宮,對綜機要,敷奏百揆。世祖即位, 以告反者,又獻直言,所在合旨,奇其有柱石之用,委以大任。及議軍國,朝臣咸 推其能。於是超遷尚書令,改為鉅鹿公。
shì zǔ pò rú rú dà tán yú yún zhōng. jié yán yú shì zǔ yuē: dà tán shì zhòng, suī pò dǎn bēn běi, kǒng bù jù wǎng bài, jiāng fù sòng sǐ. qǐng shōu tián qì, fù yī dà jǔ, dōng xī bìng jìn, wèi èr dào tǎo zhī. shì zǔ rán qí yán. hòu dà yì zhēng tǎo, jié yán yí xiān píng féng bá, shì zǔ bù cóng. chì lēi xīn mín yǐ jiāng lì qīn duó, xián chū yuàn yán, qī niú mǎ bǎo cǎo, dāng fù mò běi. jié yǔ zuǒ pú shè ān yuán zòu, yù jí hé bīng wèi jiě, xǐ zhī hé xī, bīng jiě zhī hòu, bù dé běi dùn. shì zǔ yuē: bù rán. cǐ děng xí sú, fàng sàn rì jiǔ, yǒu shì yuán zhōng zhī lù, jí zé chōng tū, huǎn zhī zé dìng. wú zì chù zhī yǒu dào, bù fán xǐ yě. jié děng gù zhí, nǎi tīng fēn xǐ sān wàn yú luò yú hé xī, xī zhì bái yán chí. xīn mín jīng hài, jiē yuē quān wǒ yú hé xī zhī zhōng, shì jiāng shā wǒ yě, yù xī zǒu liáng zhōu. jié yǔ shì zhōng gǔ bì tún wǔ yuán hé běi, zuǒ pú shè ān yuán tún yuè bá chéng běi, bèi zhī. jì ér xīn mín shù qiān qí běi zǒu, jié zhuī tǎo zhī. zǒu zhě liáng jué, xiāng zhěn ér sǐ.
世祖破蠕蠕大檀於雲中。潔言於世祖曰:「大檀恃眾,雖破膽奔北,恐不懼往 敗,將復送死。請收田訖,復一大舉,東西並進,為二道討之。」世祖然其言。後 大議征討,潔言宜先平馮跋,世祖不從。敕勒新民以將吏侵奪,咸出怨言,期牛馬 飽草,當赴漠北。潔與左僕射安原奏,欲及河冰未解,徙之河西,冰解之後,不得 北遁。世祖曰:「不然。此等習俗,放散日久,有似園中之鹿,急則衝突,緩之則 定。吾自處之有道,不煩徙也。」潔等固執,乃聽分徙三萬餘落於河西,西至白鹽 池。新民驚駭,皆曰「圈我於河西之中,是將殺我也」,欲西走涼州。潔與侍中古 弼屯五原河北,左僕射安原屯悅拔城北,備之。既而新民數千騎北走,潔追討之。 走者糧絕,相枕而死。
shí nán zhōu dà shuǐ, bǎi xìng zǔ jī. jié zòu yuē: chén wén tiān dì zhì gōng, gù wàn wù xián yù dì wáng wú sī, ér lí mín dài lài. fú wéi bì xià yǐ shén wǔ zhī zī, shào chóng guāng zhī xù, huī lóng dà yè, yù jì qún shēng. wēi zhī suǒ zhèn, wú sī bù fú, zé zhī suǒ qià, wú yuǎn bù huái, tài píng zhī zhì, yú shì ér zài. zì qǐng biān kòu nèi qīn, róng chē lǚ jià, tiān zī shèng míng, suǒ zài kè tiǎn. fāng nán jì píng, jiē méng chóu xī, xūn gāo zhě shòu jué, gōng bēi zhě huò shǎng, chǒng cì yōu chóng, yǒu guò gǔ yì. ér jùn guó zhī mín, suī bù zhēng tǎo, fú qín nóng sāng, yǐ gōng jūn guó, shí jīng shì zhī dà běn, fǔ kù zhī suǒ zī. zì shān yǐ dōng, piān yù shuǐ hài, pín nián bù shōu, jiù shí tā suǒ. chén wén lǜ tǔ zhī bīn, mò fēi wáng chén, yīng jiā āi jīn, yǐ hóng fù yù. jīn nán cuī qiáng kòu, xī bài chǒu lǔ, sì hǎi yàn rú, rén shén xié chàng, ruò yǔ zhào mín gòng xiǎng qí fú, zé huì gǎn hé qì, cāng shēng yuè lè yǐ. shì zǔ cóng zhī, yú shì fù tiān xià yī suì zū fù.
時南州大水,百姓阻飢。潔奏曰:「臣聞天地至公,故萬物咸育;帝王無私, 而黎民戴賴。伏惟陛下以神武之姿,紹重光之緒,恢隆大業,育濟群生。威之所振, 無思不服,澤之所洽,無遠不懷,太平之治,於是而在。自頃邊寇內侵,戎車屢駕, 天資聖明,所在克殄。方難既平,皆蒙酬錫,勛高者受爵,功卑者獲賞,寵賜優崇, 有過古義。而郡國之民,雖不征討,服勤農桑,以供軍國,實經世之大本,府庫之 所資。自山以東,偏遇水害,頻年不收,就食他所。臣聞率土之濱,莫非王臣,應 加哀矜,以鴻覆育。今南摧強寇,西敗醜虜,四海晏如,人神協暢,若與兆民共饗 其福,則惠感和氣,蒼生悅樂矣。」世祖從之,於是復天下一歲租賦。
jié yǔ lè píng wáng pī dū zhū jūn qǔ shàng guī. jūn zhì qǐ yáng, bǎi xìng zhēng zhì niú sǎ. jié zhì shàng guī, zhū jiāng xián yù zhǎn qí háo shuài yǐ shì wáng wēi, jié bù tīng. fǔ wèi qín lǒng, qiū háo wú fàn, rén jiē ān yè. shì zǔ jiāng fā lǒng yòu qí zú dōng fá gāo lì. jié jìn yuē: lǒng tǔ xīn mín, shǐ rǎn dà huà, yí cì yōu fù yǐ ráo zhī. bīng mǎ zú shí, rán hòu kě yòng. shì zǔ shēn nà zhī. chē jià xī fá, jié wèi qián fēng. jǔ qú mù jiān dì dǒng lái lǜ wàn yú rén jù zhàn yú chéng nán. jié xìn bo zhě zhī yán, rì chén bù xié, jī gǔ què chén, gù hòu jūn bù jìn, dǒng lái dé rù chéng. shì zǔ wēi xián zhī. hòu jié yǔ jiàn níng wáng chóng dū zhū jūn, yú sān chéng hú bù zhōng jiǎn bīng liù qiān, jiāng yǐ shù gū zāng. hú bù cóng mìng, qiān yú rén pàn zǒu. jié yǔ chóng jī zhū zhī, lǔ nán nǚ shù qiān rén.
潔與樂平王丕督諸軍取上邽。軍至啟陽,百姓爭致牛灑。潔至上邽,諸將咸欲 斬其豪帥以示王威,潔不聽。撫慰秦隴,秋毫無犯,人皆安業。世祖將發隴右騎卒 東伐高麗。潔進曰:「隴土新民,始染大化,宜賜優復以饒之。兵馬足食,然後可 用。」世祖深納之。車駕西伐,潔為前鋒。沮渠牧犍弟董來率萬餘人拒戰於城南。 潔信卜者之言,日辰不協,擊鼓卻陳,故後軍不進,董來得入城。世祖微嫌之。後 潔與建寧王崇督諸軍,於三城胡部中簡兵六千,將以戍姑臧。胡不從命,千餘人叛 走。潔與崇擊誅之,虜男女數千人。
jié zhāo xī zài shū mì, shēn jiàn wěi rèn, xìng jì gāng zhí, shì chǒng zì zhuān. shì zǔ xīn shāo bù píng. shí yì fá rú rú, jié yì bù yù, yán yú shì zǔ yuē: lǔ fēi yǒu yì jū, qiān xǐ wú cháng, qián lái chū jūn, wú suǒ qín huò, bù rú guǎng nóng jī gǔ, yǐ dài qí lái. qún chén jiē cóng qí yì. shì zǔ jué xíng, nǎi wèn yú cuī hào, hào gù yán kě fá. shì zǔ cóng hào yì. jì chū, yǔ zhū jiāng qī huì lù hún gǔ. ér jié hèn qí jì bù yòng, yù jǔ zhū jiāng, nǎi jiǎo zhào gèng qī, gù zhū jiāng bù zhì. shí lǔ zhòng dà luàn, gōng zōng yù jī zhī, jié zhí bù kě, yǔ zài dì jì. tíng lù hún gǔ liù rì, zhū jiāng yóu bù jìn. zéi yǐ yuǎn dùn, zhuī zhì shí shuǐ, bù jí ér hái. shī cì mò zhōng, liáng jǐn, shì zú duō sǐ. jié yīn shǐ rén jīng jūn, quàn shì zǔ qì jūn qīng hái, shì zǔ bù cóng. jié yǐ jūn xíng wú gōng, zòu guī zuì yú cuī hào. shì zǔ yuē: zhū jiāng hòu qī, jí zéi bù jī, zuì zài zhū jiāng, qǐ zài yú hào? hào yòu yán jié jiǎo zhào, shì suì fā. yú jià zhì wǔ yuán, shōu jié yōu zhī.
潔朝夕在樞密,深見委任,性既剛直,恃寵自專。世祖心稍不平。時議伐蠕蠕, 潔意不欲,言於世祖曰:「虜非有邑居,遷徙無常,前來出軍,無所擒獲,不如廣 農積穀,以待其來。」群臣皆從其議。世祖決行,乃問於崔浩,浩固言可伐。世祖 從浩議。既出,與諸將期會鹿渾谷。而潔恨其計不用,欲沮諸將,乃矯詔更期,故 諸將不至。時虜眾大亂,恭宗欲擊之,潔執不可,語在《帝紀》。停鹿渾谷六日, 諸將猶不進。賊已遠遁,追至石水,不及而還。師次漠中,糧盡,士卒多死。潔陰 使人驚軍,勸世祖棄軍輕還,世祖不從。潔以軍行無功,奏歸罪於崔浩。世祖曰: 「諸將後期,及賊不擊,罪在諸將,豈在於浩?」浩又言潔矯詔,事遂發。輿駕至 五原,收潔幽之。
shì zǔ zhī zhēng yě, jié sī wèi qīn rén yuē: ruò jūn chū wú gōng, chē jià bù fǎn zhě, wú dāng lì lè píng wáng. jié yòu shǐ yòu chéng zhāng sōng qiú tú chèn, wèn: liú shì yīng wáng, jì guó jiā hòu, wǒ shěn yǒu míng xìng fǒu? sōng duì yuē: yǒu xìng ér wú míng. qióng zhì kuǎn yǐn, sōu sōng jiā, guǒ dé chèn shū. jié yǔ nán kāng gōng dí lín jí sōng děng, jiē yí sān zú, sǐ zhě bǎi yú rén.
世祖之徵也,潔私謂親人曰:「若軍出無功,車駕不返者,吾當立樂平王。」 潔又使右丞張嵩求圖讖,問:「劉氏應王,繼國家後,我審有名姓否?」嵩對曰: 「有姓而無名。」窮治款引,搜嵩家,果得讖書。潔與南康公狄鄰及嵩等,皆夷三 族,死者百餘人。
jié jì jū shì yào, shàn zuò wēi fú, zhū ē fù zhě dēng jìn, wǔ hèn zhě chù miǎn, nèi wài dàn zhī, cè mù ér shì. bá chéng pò guó zhě, jù liǎn cái huò, yǔ jié fēn zhī. jí qí jiā chǎn, cái yíng jù wàn. shì zǔ zhuī fèn, yán zé qiè chǐ.
潔既居勢要,擅作威福,諸阿附者登進,忤恨者黜免,內外憚之,側目而視。 拔城破國者,聚斂財貨,與潔分之。籍其家產,財盈巨萬。世祖追忿,言則切齒。
gǔ bì, dài rén yě. shǎo zhōng jǐn, hǎo dú shū, yòu shàn qí shè. chū wèi liè láng, shǐ zhǎng ān, chēng zhǐ, zhuǎn mén xià zòu shì, yǐ mǐn zhèng zhe chēng. tài zōng jiā zhī, cì míng yuē bǐ, qǔ qí zhí ér yǒu yòng hòu gǎi míng bì, yán qí fǔ zuǒ cái yě. lìng bì diǎn xī bù, yǔ liú jié děng fēn wǎn jī yào, fū zòu bǎi kuí.
古弼,代人也。少忠謹,好讀書,又善騎射。初為獵郎,使長安,稱旨,轉門 下奏事,以敏正著稱。太宗嘉之,賜名曰筆,取其直而有用;後改名弼,言其輔佐 材也。令弼典西部,與劉潔等分綰機要,敷奏百揆。
shì zǔ jí wèi, yǐ gōng bài lì jié jiāng jūn, cì jué líng shòu hóu. zhēng bīng zhōu pàn hú. hái, jìn wèi shì zhōng lì bù shàng shū, diǎn nán bù zòu shì. yǔ ān yuán jiàng dōng bù gāo chē yú yǐ ní bēi. yòu yǔ liú jié tún wǔ yuán hé běi, yǐ bèi pàn mín. bài ān xī jiāng jūn, cóng zhēng hè lián dìng. jià zhì píng liáng, cì yú jīng nán. qiǎn bì yǔ shì zhōng zhāng lí jī píng liáng. hè lián dìng zì ān dìng lǜ bù qí èr wàn lái jiù, yǔ bì děng xiāng yù. bì wěi tuì yǐ yòu zhī. shì zǔ shǐ gāo chē chì lēi chí jī dìng, zhǎn shǒu shù qiān jí. bì chéng shèng qǔ ān dìng.
世祖即位,以功拜立節將軍,賜爵靈壽侯。征并州叛胡。還,進為侍中、吏部 尚書,典南部奏事。與安原降東部高車於已尼陂。又與劉潔屯五原河北,以備叛民。 拜安西將軍,從征赫連定。駕至平涼,次於涇南。遣弼與侍中張黎擊平涼。赫連定 自安定率步騎二萬來救,與弼等相遇。弼偽退以誘之。世祖使高車敕勒馳擊定,斬 首數千級。弼乘勝取安定。
yòu yǔ yǒng chāng wáng jiàn děng tǎo féng wén tōng. wén tōng yīng chéng gù shǒu, bì shān qí hé ér hái. hòu yòu zhēng wén tōng, wén tōng qiú jiù yú gāo lì. gāo lì jiù zhì, wén tōng jiāng dōng bēn, mín duō nán zhī. qí dà chén gǔ ní, yīn mín xīn zhī bù yù, suì lǜ zhòng gōng wén tōng, kāi chéng mén yǐ yǐn guān jūn. bì yí gǔ ní jué zhà, bù rù chéng. gāo lì jūn zhì, wén tōng nǎi suí zhī. wén tōng zhī bēn yě, lìng fù rén bèi jiǎ jū zhōng, qí jīng zú jí gāo lì chén bīng yú wài. bì bù jiāng gāo gǒu zi lǜ qí chōng jī zéi jūn, bì jiǔ zuì, bá dāo zhǐ zhī, gù wén tōng dé dōng bēn. jiāng shì jiē yuàn bì bù jī. shì zǔ dà nù, zhēng hái, chù wèi guǎng xià mén zú.
又與永昌王健等討馮文通。文通嬰城固守,弼芟其禾而還。後又徵文通,文通 求救於高麗。高麗救至,文通將東奔,民多難之。其大臣古泥,因民心之不欲,遂 率眾攻文通,開城門以引官軍。弼疑古泥譎詐,不入城。高麗軍至,文通乃隨之。 文通之奔也,令婦人被甲居中,其精卒及高麗陳兵於外。弼部將高苟子率騎衝擊賊 軍,弼酒醉,拔刀止之,故文通得東奔。將士皆怨弼不擊。世祖大怒,徵還,黜為 廣夏門卒。
xún fù wèi shì zhōng, yǔ shàng shū lǐ shùn shǐ yú liáng zhōu. bài ān xī jiāng jūn, cì jué jiàn xìng gōng, zhèn zhǎng ān, shén zhe wēi míng. jí yì zhēng liáng zhōu, bì yǔ shùn xián yán liáng zhōu fá shuǐ cǎo, bù yí xíng shī. shì zǔ bù cóng. jì kè gū zāng, wēi xián zhī, yǐ qí yǒu jiāng lüè, gù fú zhī zé yě.
尋復為侍中,與尚書李順使於涼州。拜安西將軍,賜爵建興公,鎮長安,甚著 威名。及議征涼州,弼與順咸言涼州乏水草,不宜行師。世祖不從。既克姑臧,微 嫌之,以其有將略,故弗之責也。
liú yì lóng qiǎn jiāng péi fāng míng děng jī nán qín wáng yáng nán dāng, nán dāng qiǎn shǐ qǐng jiù bīng. wèi zhì, nán dāng bēn shàng guī, fāng míng kè chóu chí, lì yáng xuán shù zǐ bǎo chì. yú shì jiǎ bì jié, dū lǒng yòu zhū jūn. yì lóng qiǎn qí qín zhōu cì shǐ hú chóng zhī tún chóu chí, bì yǔ píng xī jiāng jūn yuán qí yāo chóng zhī yú zhuó shuǐ, lín zhèn qín zhī, qí zhòng zǒu hái hàn zhōng. bì děng cóng xiáng jiāo shān nán rù, yǔ dōng dào jiāng pí bào zi děng tǎo chóu chí, qiǎn yǒng ān hóu hè chún gōng yì lóng, sāi xiá dào. shǒu jiāng jiāng dào zǔ tuì shǒu xiá tíng, zhū jiāng yǐ shān dào xiǎn jùn, shí yòu xuě shēn, yòng mǎ bù biàn, jiē chí liú bù jìn. bì dú jìn jūn, shǐ yuán zhǔ hè chún děng jī xiá tíng, dào zǔ nán zǒu, chóu chí píng. wèi jǐ, zhū dī fù tuī yáng wén dé wèi zhǔ, wéi chóu chí. bì fā shàng guī gāo píng qiān chéng zhū jūn tǎo zhī, chóu chí wéi jiě, wén dé zǒu hàn chuān. shí bào zi dū guān zhōng zhū jūn cì yú xià biàn, wén chóu chí wéi jiě, yì yù hái jūn. bì shǐ wèi bào zǐ yuē: bǐ lián pò zéi jūn, kǒng bǐ jūn chén wèi tǐ dà fēn, chǐ qí fù bài, huò lái bào fù. ruò qí bān shī, kòu zhòng fù zhì, hòu jǔ wèi nán. bù rú shàn bīng liàn jiǎ, xù lì dài zhī. bù chū qiū dōng, nán kòu bì lái, yǐ yì dài láo, bǎi shèng zhī cè. bào zi nǎi zhǐ. shì zǔ wén zhī, yuē: bì zhī yán, zhǎng cè yě. zhì nán qín, bì móu duō yǐ.
劉義隆遣將裴方明等擊南秦王楊難當,難當遣使請救兵。未至,難當奔上邽, 方明克仇池,立楊玄庶子保熾。於是假弼節,督隴右諸軍。義隆遣其秦州刺史胡崇 之屯仇池,弼與平西將軍元齊邀崇之於濁水,臨陣擒之,其眾走還漢中。弼等從祥 郊山南入,與東道將皮豹子等討仇池,遣永安侯賀純攻義隆,塞狹道。守將姜道祖 退守狹亭,諸將以山道險峻,時又雪深,用馬不便,皆遲留不進。弼獨進軍,使元 主、賀純等擊狹亭,道祖南走,仇池平。未幾,諸氐復推楊文德為主,圍仇池。弼 發上邽、高平、汧城諸軍討之,仇池圍解,文德走漢川。時豹子督關中諸軍次於下 辨,聞仇池圍解,議欲還軍。弼使謂豹子曰:「比連破賊軍,恐彼君臣未體大分, 恥其負敗,或來報復。若其班師,寇眾復至,後舉為難。不如繕兵練甲,蓄力待之。 不出秋冬,南寇必來,以逸待勞,百勝之策。」豹子乃止。世祖聞之,曰:「弼之 言,長策也。制南秦,弼謀多矣。」
gōng zōng zǒng shè wàn jǐ, zhēng wèi dōng gōng sì fǔ, yǔ yí dū wáng mù shòu děng bìng cān zhèng shì. zhào yǐ bì bǎo fù dōng gōng, yǒu lǎo chéng zhī qín, cì bó qiān pǐ mián qiān jīn. qiān shàng shū lìng. bì suī shì wù yīn còu, ér dú shū bù chuò, duān jǐn shèn mì, kǒu bù yán jìn zhōng zhī shì, gōng míng děng yú zhāng lí ér lián bù jí yě.
恭宗總攝萬幾,徵為東宮四輔,與宜都王穆壽等並參政事。詔以弼保傅東宮, 有老成之勤,賜帛千匹、綿千斤。遷尚書令。弼雖事務殷湊,而讀書不輟,端謹慎 密,口不言禁中之事,功名等於張黎而廉不及也。
shàng gǔ mín shàng shū, yán yuàn yòu guò dù, mín wú tián yè, qǐ jiǎn tài bàn, yǐ cì pín rén. bì lǎn jiàn zhī, rù yù chén zòu, yù shì zǔ yǔ gěi shì zhōng liú shù qí, zhì bù tīng shì. bì shì zuò liáng jiǔ, bù huò shēn wén. nǎi qǐ, yú shì zǔ qián zuó shù tóu, chè xià chuáng, yǐ shǒu bó qí ěr, yǐ quán ōu qí bèi yuē: cháo tíng bù zhì, shí ěr zhī zuì! shì zǔ shī róng fàng qí yuē: bù tīng zòu shì, shí zài zhèn gōng, shù hé zuì? zhì zhī! bì jù zhuàng yǐ wén. shì zǔ qí bì gōng zhí, jiē kě qí suǒ zòu, yǐ gài bǎi xìng. bì yuē: wèi chén ér chěng qí zhì yú jūn qián zhě, fēi wú zuì yě. nǎi yì gōng chē, miǎn guān tú xiǎn, zì hé qǐng zuì. shì zǔ qiǎn shǐ zhě zhào zhī. jí zhì, shì zǔ yuē: qīng qí guān lǚ. wú wén zhú shè zhī yì, jiǎn jué ér zhú zhī, duān miǎn ér shì zhī, shén yǔ zhī fú. rán zé qīng yǒu hé zuì? zì jīn yǐ hòu, gǒu lì shè jì, yì guó biàn mín zhě, suī fù diān pèi zào cì, qīng zé wèi zhī, wú suǒ gù yě.
上谷民上書,言苑囿過度,民無田業,乞減太半,以賜貧人。弼覽見之,入欲 陳奏,遇世祖與給事中劉樹棋,志不聽事。弼侍坐良久,不獲申聞。乃起,於世祖 前捽樹頭,掣下床,以手搏其耳,以拳毆其背曰:「朝廷不治,實爾之罪!」世祖 失容放棋曰:「不聽奏事,實在朕躬,樹何罪?置之!」弼具狀以聞。世祖奇弼公 直,皆可其所奏,以丐百姓。弼曰:「為臣而逞其志於君前者,非無罪也。」乃詣 公車,免冠徒跣,自劾請罪。世祖遣使者召之。及至,世祖曰:「卿其冠履。吾聞 築社之役,蹇蹶而築之,端冕而事之,神與之福。然則卿有何罪?自今以後,苟利 社稷,益國便民者,雖復顛沛造次,卿則為之,無所顧也。」
shì zǔ dà yuè, jiāng xiào liè yú hé xī. bì liú shǒu, zhào yǐ féi mǎ gěi qí rén, bì mìng gěi ruò zhě. shì zǔ dà nù yuē: jiān tóu nú, gǎn cái liàng zhèn yě! zhèn hái tái, xiān zhǎn cǐ nú. bì tóu jiān, shì zǔ cháng míng zhī yuē bǐ tóu, shì yǐ shí rén hū wèi bǐ gōng. bì shǔ guān huáng bù jù zhū. bì gào zhī yuē: wú yǐ wèi shì jūn shǐ tián liè bù shì pán yóu, qí zuì xiǎo yě. bù bèi bù yú, shǐ róng kòu zì yì, qí zuì dà yě. jīn běi dí kǒng chì, nán lǔ wèi miè, jiǎo yān zhī zhì, kuī cì biān jìng, shì wú yōu yě. gù xuǎn féi mǎ bèi jūn shí, wèi bù yú zhī yuǎn lǜ. gǒu shǐ guó jiā yǒu lì, wú hé bì sǐ hū! míng zhǔ kě yǐ lǐ gàn, cǐ zì wú zuì, fēi qīng děng zhī jiù. shì zǔ wén ér tàn yuē: yǒu chén rú cǐ, guó zhī bǎo yě! cì yī yī xí mǎ èr pǐ lù shí tóu. hòu chē jià tián yú shān běi, dà huò mí lù shù qiān tóu, zhào shàng shū fā chē niú wǔ bǎi chéng yǐ yùn zhī. shì zǔ xún wèi cóng zhě yuē: bǐ gōng bì bù yǔ wǒ, rǔ bèi bù rú mǎ yùn zhī sù. suì hái. xíng bǎi yú lǐ ér bì biǎo zhì, yuē: jīn qiū gǔ xuán huáng, má shū bù yě, zhū lù qiè shí, niǎo yàn qīn fèi, fēng bō suǒ hào, zhāo xī cān bèi. qǐ cì jīn huǎn, shǐ de shōu zài. shì zǔ wèi zuǒ yòu yuē: bǐ gōng guǒ rú zhèn suǒ bo, kě wèi shè jì zhī chén.
世祖大閱,將校獵於河西。弼留守,詔以肥馬給騎人,弼命給弱者。世祖大怒 曰:「尖頭奴,敢裁量朕也!朕還台,先斬此奴。」弼頭尖,世祖常名之曰筆頭, 是以時人呼為筆公。弼屬官惶怖懼誅。弼告之曰:「吾以為事君使畋獵不適盤游, 其罪小也。不備不虞,使戎寇恣逸,其罪大也。今北狄孔熾,南虜未滅,狡焉之志, 窺伺邊境,是吾憂也。故選肥馬備軍實,為不虞之遠慮。苟使國家有利,吾何避死 乎!明主可以理干,此自吾罪,非卿等之咎。」世祖聞而嘆曰:「有臣如此,國之 寶也!」賜衣一襲、馬二匹、鹿十頭。後車駕畋於山北,大獲麋鹿數千頭,詔尚書 發車牛五百乘以運之。世祖尋謂從者曰:「筆公必不與我,汝輩不如馬運之速。」 遂還。行百餘里而弼表至,曰:「今秋谷懸黃,麻菽布野,豬鹿竊食,鳥雁侵費, 風波所耗,朝夕參倍。乞賜矜緩,使得收載。」世祖謂左右曰:「筆公果如朕所卜, 可謂社稷之臣。」
chū, yáng nán dāng zhī lái yě, zhào bì xī sòng qí zǐ dì yú jīng shī. yáng xuán xiǎo zi wén dé, yǐ huáng jīn sì shí jīn lù bì, bì shòu jīn, liú wén dé ér yù zhī wú lǐ, wén dé wáng rù liú yì lóng. shì zǔ yǐ qí zhèng zhí yǒu zhàn gōng, fú jiā zuì zé yě.
初,楊難當之來也,詔弼悉送其子弟於京師。楊玄小子文德,以黃金四十斤賂 弼,弼受金,留文德而遇之無禮,文德亡入劉義隆。世祖以其正直有戰功,弗加罪 責也。
shì zǔ bēng, wú wáng lì, yǐ bì wèi sī tú. gāo zōng jí wèi, yǔ zhāng lí bìng zuò yì bù hé zhǐ, jù miǎn, yǒu yuàn bàng zhī yán. qí jiā rén gào wū gǔ, jù fú fǎ. shí rén yuān zhī.
世祖崩,吳王立,以弼為司徒。高宗即位,與張黎並坐議不合旨,俱免,有怨 謗之言。其家人告巫蠱,俱伏法。時人冤之。
zhāng lí, yàn mén píng yuán rén yě. shàn shū jì, tài zǔ zhī dài zhī. tài zōng qì qí zhōng liàng, cì jué guǎng píng gōng, guǎn zōng jī yào.
張黎,雁門平原人也。善書計,太祖知待之。太宗器其忠亮,賜爵廣平公,管 綜機要。
shì zǔ yǐ qí gōng jiù, rèn yǐ fǔ bì, chú dà sī nóng qīng. jūn guó dà yì, lí cháng yǔ yān. jiā zhèn běi jiāng jūn. yǐ zhēng hè lián dìng gōng, jìn hào zhēng běi dà jiāng jūn. yǔ lè ān wáng fàn jì nán gōng cuī huī zhèn zhǎng ān, qīng yuē gōng píng, shén zhe shēng chēng. dài xià zhī rì, jiā wú yú cái. shì zǔ zhào lí lǐng bīng yī wàn èr qiān rén, tōng shā quán dào. chē jià zhēng liáng zhōu, rú rú wú tí chéng xū rù kòu, lí yǔ sī kōng dào shēng jù jī zhī. gōng zōng chū zǒng bǎi kuí, lí yǔ dōng jùn gōng cuī hào děng fǔ zhèng, zhōng yú fèng shàng, fēi gōng shì bù yán. zhào yuē: shì zhōng guǎng píng gōng lí dōng jùn gōng hào děng, bǎo fù dōng gōng, yǒu lǎo chéng zhī qín, zhèn shén jiā yān. qí cì bù bó gè qiān pǐ, yǐ bāo jiù xūn. gōng zōng hōng yú dōng gōng, lí jiān tài wèi, chí jié fèng cè shì yān.
世祖以其功舊,任以輔弼,除大司農卿。軍國大議,黎常與焉。加鎮北將軍。 以征赫連定功,進號征北大將軍。與樂安王范、濟南公崔徽鎮長安,清約公平,甚 著聲稱。代下之日,家無餘財。世祖詔黎領兵一萬二千人,通莎泉道。車駕征涼州, 蠕蠕吳提乘虛入寇,黎與司空道生拒擊之。恭宗初總百揆,黎與東郡公崔浩等輔政, 忠於奉上,非公事不言。詔曰:「侍中廣平公黎、東郡公浩等,保傅東宮,有老成 之勤,朕甚嘉焉。其賜布帛各千匹,以褒舊勛。」恭宗薨於東宮,黎兼太尉,持節 奉策諡焉。
wú wáng yú lì, yǐ lí wèi tài wèi. hòu yǐ yì bù hé zhǐ, miǎn. réng yǔ gǔ bì bìng zhū.
吳王余立,以黎為太尉。後以議不合旨,免。仍與古弼並誅。
shǐ chén yuē: hé bá xī mù mò tí hè dí gàn lǐ lì liú jié děng, bìng yǒu zhōng qín zhēng fá zhī xiào, rèn yù réng yōu, jù zhì zhū miè. yuè shēn fàn wēi nán zhī zhōng, shòu shì cǎo chuàng zhī jì, zhì yǒng jì shēn, gōng míng yóu jǔ, nǎi liáng jiāng zhī cái. bì móu jūn fǔ guó, yuǎn lüè zhèng qíng, yǒu zhù shí zhī liàng. zhāng lí chéng jǐn jiān fāng, gōng jiù jiàn zhòng. xiān jiè zhī jiān, yī zhāo yǔn fù, yòu jí shí shì, nǎi tú yán ěr, xī hū!
史臣曰:和跋、奚牧、莫題、賀狄干、李栗、劉潔等,並有忠勤征伐之效,任 遇仍優,俱至誅滅。岳身犯危難之中,受事草創之際,智勇既申,功名尤舉,乃良 將之材。弼謀軍輔國,遠略正情,有柱石之量。張黎誠謹兼方,功舊見重。纖介之 間,一朝殞覆,宥及十世,乃徒言爾,惜乎!