hé bá xī mù mò tí yǔ yè yán hè dí gàn lǐ lì liú jié gǔ bì zhāng lí
和跋 奚牧 莫题 庾业延 贺狄干 李栗 刘洁 古弼 张黎
hé bá, dài rén yě, shì lǐng bù luò, wèi guó fù chén. bá yǐ cái biàn zhī míng, tài zǔ zhuó wèi wài cháo dà rén, cān jūn guó dà móu, yǎ yǒu zhì suàn. pín shǐ chēng zhǐ, bài lóng xiāng jiāng jūn. wèi jǐ, cì jué rì nán gōng. cóng píng zhōng yuán, yǐ gōng jìn wèi shàng shū, zhèn yè. mù róng dé shǐ xiōng zi hé shǒu huá tái, hé zhǎng shǐ lǐ biàn shā hé, qiú yuán yú bá. bá lǜ qīng qí fù zhī. jì zhì, biàn huǐ, bì mén jù shǒu. bá shǐ shàng shū láng dèng huī shuō zhī, biàn nǎi kāi mén. bá rù, shōu qí fǔ cáng. dé wén zhī, qiǎn jiàng lǜ sān qiān qí, jī bá. bá nì jī, dà pò zhī, qín qí jiàng shì qiān yú rén ér hái. yú shì chén yǐng zhī mín, duō lái xiàng huà. gǎi fēng dìng líng gōng. yǔ cháng shān wáng zūn lǜ zhòng wǔ wàn, tǎo hè lán bù bié shuài mù yì gàn, pò zhī. chū wèi píng yuán tài shǒu.
和跋,代人也,世领部落,为国附臣。跋以才辩知名,太祖擢为外朝大人,参 军国大谋,雅有智算。频使称旨,拜龙骧将军。未几,赐爵日南公。从平中原,以 功进为尚书,镇鄴。慕容德使兄子和守滑台,和长史李辨杀和,求援于跋。跋率轻 骑赴之。既至,辨悔,闭门拒守。跋使尚书郎邓晖说之,辨乃开门。跋入,收其府 藏。德闻之,遣将率三千骑,击跋。跋逆击,大破之,擒其将士千余人而还。于是 陈颍之民,多来向化。改封定陵公。与常山王遵率众五万,讨贺兰部别帅木易干, 破之。出为平原太守。
tài zǔ chǒng yù bá, guān yú zhū jiàng. shí qún chén jiē dūn shàng gōng jiǎn, ér bá hǎo xiū xū yù, xuàn yào yú shí, xìng yóu shē yín. tài zǔ jiè zhī, fú gé. hòu chē jià běi shòu chái shān, shōu bá, xíng zhī lù cè. qī liú shì zì shā yǐ cóng. chū, jiāng xíng bá, tài zǔ mìng qí zhū dì pí děng shì jué, bá wèi pí yuē:" shui lěi běi dì jí, kě jū shuǐ nán, jiù gēng liáng tián, guǎng wéi chǎn yè, gè xiāng miǎn lì, wù zì zuǎn xiū." lìng zhī bèi jǐ yuē:" rǔ cáo hé rěn shì wú zhī sǐ yě!" pí děng jiě qí wēi yì, zhà chēng shǐ zhě, wáng bēn cháng ān, zhuī zhī bù jí. tài zǔ nù, suì zhū qí jiā. hòu shì zǔ xī xún wǔ yuán, huí xìng chái shān xiào liè, hū yù bào fēng, yún wù sì sāi. shì zǔ guài ér wèn zhī, qún xià qiān yán bá shì jū cǐ tǔ, cí zhǒng yóu cún, qí huò zhě néng zhì sī biàn. dì qiǎn jiàn xìng gōng gǔ bì jì yǐ sān shēng, wù jí chú sàn. hòu shì zǔ sōu shòu zhī rì, měi xiān jì zhī.
太祖宠遇跋,冠于诸将。时群臣皆敦尚恭俭,而跋好修虚誉,眩曜于时,性尤 奢淫。太祖戒之,弗革。后车驾北狩豺山,收跋,刑之路侧。妻刘氏自杀以从。初, 将刑跋,太祖命其诸弟毗等视诀,跋谓毗曰:“氵垒北地瘠,可居水南,就耕良田, 广为产业,各相勉励,务自纂修。”令之背己曰:“汝曹何忍视吾之死也!”毗等 解其微意,诈称使者,亡奔长安,追之不及。太祖怒,遂诛其家。后世祖西巡五原, 回幸豺山校猎,忽遇暴风,云雾四塞。世祖怪而问之,群下佥言跋世居此土,祠冢 犹存,其或者能致斯变。帝遣建兴公古弼祭以三牲,雾即除散。后世祖搜狩之日, 每先祭之。
shǎo zǐ guī, cóng zhēng hè lián chāng yǒu gōng, bài tǒng wàn jiāng jūn, cì jué chéng gāo nán. yǔ xī píng gōng ān jié gōng hǔ láo, bá zhī. jìn jué gāo yáng hóu. hòu yǐ zuì xǐ pèi liáng zhōu wèi mín. gài wú zuò luàn yú guān zhōng, fù bài guī lóng xiāng jiāng jūn wǎng tǎo zhī. hái, bài shǐ chí jié guàn jūn jiāng jūn yōng chéng zhèn dōu dà jiàng gāo yáng hóu. zú.
少子归,从征赫连昌有功,拜统万将军,赐爵成皋男。与西平公安颉攻虎牢, 拔之。进爵高阳侯。后以罪徙配凉州为民。盖吴作乱于关中,复拜归龙骧将军往讨 之。还,拜使持节、冠军将军、雍城镇都大将、高阳侯。卒。
zi dù, xí jué. shàng shū dōu guān láng chāng píng tài shǒu. zú.
子度,袭爵。尚书都官郎、昌平太守。卒。
dù zi yán mù, sī zhōu bù jùn cóng shì, zǎo zú.
度子延穆,司州部郡从事,早卒。
zǐ ān, wǔ dìng mò, jǐ shì huáng mén shì láng.
子安,武定末,给事黄门侍郎。
xī mù, dài rén yě, zhòng hòu yǒu zhì móu. tài zǔ chǒng yù zhī, chēng zhī yuē zhòng xiōng. chū, liú xiǎn móu hài tài zǔ, liáng juàn zhī qí móu, qián shǐ mù yǔ mù chóng zhì qī jiè shān yǐ gào, yǔ zài chóng chuán. tài zǔ lù xiān dì jiù chén, yòu yǐ mù gào xiǎn zhī gōng, bài wèi zhì mín zhǎng, fū zòu zhèng shì, cān yù jì móu. tài zǔ zhēng mù róng bǎo, jiā fǔ guó jiāng jūn, lüè dì jìn chuān, huò bǎo dān yáng wáng mǎi dé jí lí shí hù jūn gāo xiù hé yú píng táo. yǐ jūn gōng bài bīng zhōu cì shǐ, cì jué rèn chéng gōng. zhōu yǔ yáo xìng jiē jiè, xìng pō kòu biān, mù nǎi yǔ xìng shū, chēng dùn shǒu, jūn lǐ kàng zhī, zé xìng qīn biān bù zhí zhī yì. xìng yǐ yǔ guó tōng hé, hèn zhī. yǒu yán yú tài zǔ, tài zǔ lù zhī.
奚牧,代人也,重厚有智谋。太祖宠遇之,称之曰仲兄。初,刘显谋害太祖, 梁眷知其谋,潜使牧与穆崇至七介山以告,语在《崇传》。太祖录先帝旧臣,又以 牧告显之功,拜为治民长,敷奏政事,参与计谋。太祖征慕容宝,加辅国将军,略 地晋川,获宝丹阳王买得及离石护军高秀和于平陶。以军功拜并州刺史,赐爵任城 公。州与姚兴接界,兴颇寇边,牧乃与兴书,称顿首,钧礼抗之,责兴侵边不直之 意。兴以与国通和,恨之。有言于太祖,太祖戮之。
mò tí, dài rén yě, duō zhì yǒu cái yòng. chū wèi chuáng jiāng, lǐng jìn bīng. tài zǔ zhī zhēng mù róng bǎo yě, bǎo yè lái fàn yíng, jūn rén jīng hài. suì yǒu wáng hái jīng shī zhě, yán guān jūn bài yú bǎi sì, jīng shī bù ān. nán ān gōng yuán shùn yīn zhī yù shè guó shì. tí wèi shùn yuē:" cǐ dà shì, bù kě qīng ěr, yí shěn dài hòu yào, bù rán huò jiāng jí yǐ." shùn nǎi zhǐ. yǐ gōng bài píng yuǎn jiāng jūn, cì jué fú liǔ gōng, jìn hào zuǒ jiāng jūn, gǎi wéi gāo yì gōng. chū chú zhōng shān tài shǒu, dū sī zhōu zhī shān dōng qī jùn shì. chē jià zhēng yáo xìng, cì yú jìn yáng. ér shàng dǎng qún dào qín pō dīng líng dí dōu děng jù zhòng yú hú guān, zhào tí shuài zhòng sān qiān yǐ tǎo zhī. shàng dǎng tài shǒu bǔ pō, zhǎn zhī. dōu zǒu lín lǜ. zhào tí sōu shān qióng tǎo, jǐn píng zhī.
莫题,代人也,多智有才用。初为幢将,领禁兵。太祖之征慕容宝也,宝夜来 犯营,军人惊骇。遂有亡还京师者,言官军败于柏肆,京师不安。南安公元顺因之 欲摄国事。题谓顺曰:“此大事,不可轻尔,宜审待后要,不然祸将及矣。”顺乃 止。以功拜平远将军,赐爵扶柳公,进号左将军,改为高邑公。出除中山太守,督 司州之山东七郡事。车驾征姚兴,次于晋阳。而上党群盗秦颇、丁零翟都等聚众于 壶关,诏题帅众三千以讨之。上党太守捕颇,斩之。都走林虑。诏题搜山穷讨,尽 平之。
chū, zhāo chéng mò, tài zǔ jì fù kū duō xǐ yú cháng ān. fú jiān bài, cóng mù róng yǒng dōng qiān. jí yǒng zì lì, yǐ kū duō wèi xīn xīng tài shǒu. dēng guó chū, liú xiǎn qiǎn dì kàng ní děng yíng kū duō, kòu nán bǐ. tí shí èr yú tài zǔ, yí jiàn yú kū duō, wèi zhī yuē:" sān suì dú qǐ shèng zhòng zài"? yán kū duō zhǎng ér tài zǔ shǎo yě. tài zǔ jì xián zhī. tiān cì wǔ nián, yǒu gào tí jū chǔ jù ào, nǐ zé rén zhǔ. tài zǔ nǎi shǐ rén shì zhī jiàn, gào zhī yuē:" sān suì dú, néng shèng zhòng zài bù?" tí fèng zhào, fù zǐ duì qì, jí cháo nǎi xíng zhī.
初,昭成末,太祖季父窟咄徙于长安。苻坚败,从慕容永东迁。及永自立,以 窟咄为新兴太守。登国初,刘显遣弟亢泥等迎窟咄,寇南鄙。题时贰于太祖,遗箭 于窟咄,谓之曰:“三岁犊岂胜重载”?言窟咄长而太祖少也。太祖既衔之。天赐 五年,有告题居处倨傲,拟则人主。太祖乃使人示之箭,告之曰:“三岁犊,能胜 重载不?”题奉诏,父子对泣,诘朝乃刑之。
yǔ yè yán, dài rén yě, hòu cì míng yuè. qí fù jí xiōng hé chén, shì diǎn xù mù. shāo zhuǎn zhōng bù dà rén. zhāo chéng bēng, dī kòu nèi wǔ. shì nán zhī jiān, shōu liǎn xù chǎn, fù nǐ guó jūn. liú xiǎn móu nì, tài zǔ wài xìng, hé chén fèng xiàn míng tài hòu guī tài zǔ, yòu dé qí zī yòng. yǐ hé chén wèi nèi shì zhǎng. hé chén fēn bié gōng sī jiù chù, pō bú huì zhǐ, tài zǔ yóu shì hèn zhī. yuè dú gōng shèn xiū jǐn, shàn chǔ wēi nàn zhī jiān, tài zǔ xǐ zhī. yǔ wáng jiàn děng jù wèi wài cháo dà rén, cān yù jūn guó.
庾业延,代人也,后赐名岳。其父及兄和辰,世典畜牧。稍转中部大人。昭成 崩,氐寇内侮。事难之间,收敛畜产,富拟国君。刘显谋逆,太祖外幸,和辰奉献 明太后归太祖,又得其资用。以和辰为内侍长。和辰分别公私旧畜,颇不会旨,太 祖由是恨之。岳独恭慎修谨,善处危难之间,太祖喜之。与王建等俱为外朝大人, 参预军国。
tài zǔ jì jué mù róng chuí, yǐ yuè wèi dà rén, shǐ yì mù róng yǒng. yǒng fú qí cí yì. chuí wéi yǒng yú zhǎng zǐ, yǒng gào jí qiú yuán. yuè yǔ chén liú wáng qián yǐ wǔ wàn qí dōng dù hé jiù zhī, cì yú xiù róng, pò shān hú bù gāo chē mén děng, xǐ qí bù luò. huì yǒng miè, nǎi bān shī. cóng píng zhōng yuán, bài ān yuǎn jiāng jūn.
太祖既绝慕容垂,以岳为大人,使诣慕容永。永服其辞义。垂围永于长子,永 告急求援。岳与陈留王虔以五万骑东渡河救之,次于秀容,破山胡部高车门等,徙 其部落。会永灭,乃班师。从平中原,拜安远将军。
guān jūn zhī jīng yú bǎi sì yě, hè lán bù shuài fù lì juàn gē tū lín bù shuài nì wù ní gē xī bù shuài chì nú gēn děng wén zhī, jù dǎng fǎn yú yīn guǎn. nán ān gōng yuán shùn tǎo zhī, bù kè, sǐ zhě shù qiān rén. tài zǔ wén zhī, zhào yuè lǜ wàn qí, hái tǎo chì nú gēn děng, tiǎn zhī, bǎi xìng nǎi ān. lí shí hú shuài hū yán tiě xī hé hú shuài zhāng chóng děng bù lè nèi xǐ, jù dǎng fǎn pàn. yuè lǜ qí sān qiān, tǎo pò zhī, zhǎn tiě qín chóng, sōu shān qióng tǎo, sàn qí yú dǎng. yǐ gōng cì jué xī chāng gōng, jìn hào zhēng lǔ jiāng jūn. yòu tǎo fǎn rén zhāng chāo qīng hé tài shǒu fù shì, bìng pò píng. yǐ yuè wèi yè xíng tái.
官军之惊于柏肆也,贺兰部帅附力眷、纥突邻部帅匿物尼、纥奚部帅叱奴根等 闻之,聚党反于阴馆。南安公元顺讨之,不克,死者数千人。太祖闻之,诏岳率万 骑,还讨叱奴根等,殄之,百姓乃安。离石胡帅呼延铁、西河胡帅张崇等不乐内徙, 聚党反叛。岳率骑三千,讨破之,斩铁擒崇,搜山穷讨,散其余党。以功赐爵西昌 公,进号征虏将军。又讨反人张超、清河太守傅世,并破平。以岳为鄴行台。
yuè wèi jiāng yǒu móu lüè, zhì jūn qīng zhěng, cháng yǐ shǎo jī duō, shì zhòng fú qí zhì yǒng, míng guān zhū jiàng. jí bà yè xíng tái, yǐ suǒ tǒng liù jùn zhì xiāng zhōu, jí bài yuè wèi cì shǐ. gōng lián píng dāng, bǎi xìng chēng zhī. jiù yǒu yuán chí, shí guǒ chū shú, chéng lì sòng zhī, yuè bù shòu, yuē:" guǒ wèi jìn yù, wú hé dé xiān shí?" qí jǐn rú cǐ. hòu qiān sī kōng. yuè xiōng zǐ lù yǒu zuì, zhū fù xiōng dì xī zhū, tè shè yuè fù zǐ.
岳为将有谋略,治军清整,常以少击多,士众服其智勇,名冠诸将。及罢鄴行 台,以所统六郡置相州,即拜岳为刺史。公廉平当,百姓称之。旧有园池,时果初 熟,丞吏送之,岳不受,曰:“果未进御,吾何得先食?”其谨如此。后迁司空。 岳兄子路有罪,诸父兄弟悉诛,特赦岳父子。
tiān cì sì nián, zhào cì yuè shě dì yú nán gōng, yuè jiāng jiā tóng zhì zhī. hòu guān gào yuè yī fú xiān lì, xíng zhǐ fēng cǎi, nǐ yí rén jūn. tài zǔ shí jì bù yù, duō suǒ cāi è, suì zhū zhī. shí rén xián yuān xī yān. yuè zàng zài dài xī shàn wú zhī jiè. hòu shì zǔ tǎo hè lián shì, jīng qí mù zhái, chuàng rán dòng róng, suì xià zhào wèi lì miào, lìng yī zhōu zhī mín, sì shí zhì jì. qiú qí zǐ sūn rèn wèi jiàng shuài zhě, dé qí zǐ líng. cóng zhēng yǒu gōng, tīng xí jué.
天赐四年,诏赐岳舍地于南宫,岳将家僮治之。候官告岳衣服鲜丽,行止风采, 拟仪人君。太祖时既不豫,多所猜恶,遂诛之。时人咸冤惜焉。岳葬在代西善无之 界。后世祖讨赫连氏,经其墓宅,怆然动容,遂下诏为立庙,令一州之民,四时致 祭。求其子孙任为将帅者,得其子陵。从征有功,听袭爵。
lù, huáng shǐ chū, cóng zhēng mù róng bǎo, wèi chéng mén xiào wèi. qiān sī lì xiào wèi. jué gāo píng gōng ér zhū.
路,皇始初,从征慕容宝,为城门校尉。迁司隶校尉。爵高平公而诛。
hè dí gàn, dài rén yě. jiā běn xiǎo zú, shì zhōng hòu, wèi jiāng yǐ píng dāng chēng. shāo qiān běi bù dà rén. dēng guó chū, yǔ zhǎng sūn sōng wèi duì, míng yú tīng chá, wéi rén ài jìng. tài zǔ qiǎn dí gàn zhì mǎ qiān pǐ, jié hūn yú yáo zhǎng. huì cháng sǐ xìng lì, yīn zhǐ dí gàn ér jué hūn. xìng dì píng lǜ zhòng kòu píng yáng, tài zǔ tǎo píng zhī, qín qí jiāng dí bó zhī táng xiǎo fāng děng sān shí yú rén. tiān cì zhōng, zhào běi xīn hóu ān tóng sòng táng xiǎo fāng yú cháng ān. hòu rú rú shè lún yǔ xīng hé qīn, sòng mǎ bā qiān pǐ. shǐ jì hé, hè lián qū zǐ fèn xìng yǔ guó jiāo hǎo, nǎi pàn xìng, yāo liú shè lún mǎ. xìng nǎi qiǎn shǐ, qǐng yǐ jùn mǎ qiān pǐ shú bó zhī ér qiǎn dí gàn hái. tài zǔ yì zài lí jiàn èr kòu, yú shì xǔ zhī.
贺狄干,代人也。家本小族,世忠厚,为将以平当称。稍迁北部大人。登国初, 与长孙嵩为对,明于听察,为人爱敬。太祖遣狄干致马千匹,结婚于姚长。会苌死 兴立,因止狄干而绝婚。兴弟平率众寇平阳,太祖讨平之,擒其将狄伯支、唐小方 等三十余人。天赐中,诏北新侯安同送唐小方于长安。后蠕蠕社仑与兴和亲,送马 八千匹。始济河,赫连屈子忿兴与国交好,乃叛兴,邀留社仑马。兴乃遣使,请以 骏马千匹赎伯支而遣狄干还。太祖意在离间二寇,于是许之。
dí gàn zài cháng ān yōu bì, yīn xí dú shū shǐ, tōng lún yǔ shàng shū zhū jīng, jǔ zhǐ fēng liú, yǒu shì rú zhě. chū, tài zǔ pǔ fēng gōng chén, dí gàn suī wèi yáo xìng suǒ liú, yáo cì jué xiāng wǔ hòu, jiā qín bīng jiāng jūn. jí dí gàn zhì, tài zǔ jiàn qí yán yǔ yī fú, yǒu lèi qiāng sú, yǐ wéi mù ér xí zhī, gù fèn yān, jì ér shā zhī.
狄干在长安幽闭,因习读书史,通《论语》、《尚书》诸经,举止风流,有似 儒者。初,太祖普封功臣,狄干虽为姚兴所留,遥赐爵襄武侯,加秦兵将军。及狄 干至,太祖见其言语衣服,有类羌俗,以为慕而习之,故忿焉,既而杀之。
dì guī, yì gāng zhí fāng yǎ. yǔ dí gàn jù sǐ.
弟归,亦刚直方雅。与狄干俱死。
lǐ lì, yàn mén rén yě. zhāo chéng shí, fù zǔ rù guó. shǎo biàn jié, yǒu cái néng, jiān yǒu jiāng lüè. chū suí tài zǔ xìng hè lán bù, zài yuán cóng èr shí yī rén zhōng. tài zǔ ài qí yì néng. shí wáng yè cǎo chuàng, zhǎo yá xīn fù, duō rèn qīn jìn, wéi lì yī jiè yuǎn jì, jiān fēi qī jiù, dāng shì róng zhī. shù yǒu zhàn gōng, bài zuǒ jūn jiāng jūn. tài zǔ zhēng mù róng bǎo, lì dū wǔ wàn qí wèi qián qū, jūn zhī suǒ zhì, mò bù jiàng xià. qiān zuǒ jiāng jūn. mù róng bǎo qì zhōng shān dōng zǒu yě, lì yǐ qīng qí zhuī zhī, bù jí ér hái.
李栗,雁门人也。昭成时,父祖入国。少辩捷,有才能,兼有将略。初随太祖 幸贺兰部,在元从二十一人中。太祖爱其艺能。时王业草创,爪牙心腹,多任亲近, 唯栗一介远寄,兼非戚旧,当世荣之。数有战功,拜左军将军。太祖征慕容宝,栗 督五万骑为前驱,军之所至,莫不降下。迁左将军。慕容宝弃中山东走也,栗以轻 骑追之,不及而还。
lì xìng jiǎn màn, jīn chǒng, bù lǜ lǐ dù, měi zài tài zǔ qián shū fàng jù ào, bù zì zhī sù, hāi tuò rèn qíng. tài zǔ jī qí sù guò, tiān xìng sān nián suì zhū zhī. yú shì wēi yán shǐ lì, zhì lēi qún xià jǐn bēi qiān zhī lǐ, zì lì shǐ yě.
栗性简慢,矜宠,不率礼度,每在太祖前舒放倨傲,不自祗肃,咳唾任情。太 祖积其宿过,天兴三年遂诛之。于是威严始厉,制勒群下尽卑谦之礼,自栗始也。
liú jié, cháng lè xìn dōu rén yě. zǔ fù shēng, pō jiě bǔ shì. zhāo chéng shí, mù róng shì lái xiàn nǚ, wèi gōng zhǔ jiā chén, réng suí rù cháo. cì yǐ qī, shēng zǐ. fù tí, tài zǔ shí, guān zhì lè líng tài shǒu, cì jué xìn dōu nán. zú. jié xìng qiáng lì duō zhì, shù cóng zhēng tǎo yǒu gōng, jìn jué kuài jī gōng. hé xī hú zhāng wài jiàn xìng wáng shào děng jù dǎng wèi nì, jié yǔ yǒng ān hóu wèi qín lǜ zhòng sān qiān rén, tún yú xī hé yǐ zhèn fǔ zhī. yòu yǔ qín jí gōng láo jiāng jūn yuán qū děng jī tǔ jīng pàn hú. shí lí shí hú chū yǐ juàn yǐn qū gài qí, duàn jié shān lǐng yāo jié. jié shī mǎ, dēng shān lì zhàn, shǐ rèn jù jǐn, wèi hú suǒ zhí, sòng yì qū gài. jié shēng qì bù náo, hū qí zì ér yǔ zhī yán, shén sè zì ruò. qū gài zhuàng ér shì zhī. hòu dé hái guó, diǎn dōng bù shì.
刘洁,长乐信都人也。祖父生,颇解卜筮。昭成时,慕容氏来献女,为公主家 臣,仍随入朝。赐以妻,生子。父提,太祖时,官至乐陵太守,赐爵信都男。卒。 洁性强力多智,数从征讨有功,进爵会稽公。河西胡张外、建兴王绍等聚党为逆, 洁与永安侯魏勤率众三千人,屯于西河以镇抚之。又与勤及功劳将军元屈等击吐京 叛胡。时离石胡出以眷引屈丐骑,断截山岭邀洁。洁失马,登山力战,矢刃俱尽, 为胡所执,送诣屈丐。洁声气不挠,呼其字而与之言,神色自若。屈丐壮而释之。 后得还国,典东部事。
tài zōng qǐn jí, shì zǔ jiān guó, jié yǔ gǔ bì děng xuǎn shì dōng gōng, duì zōng jī yào, fū zòu bǎi kuí. shì zǔ jí wèi, yǐ gào fǎn zhě, yòu xiàn zhí yán, suǒ zài hé zhǐ, qí qí yǒu zhù shí zhī yòng, wěi yǐ dà rèn. jí yì jūn guó, cháo chén xián tuī qí néng. yú shì chāo qiān shàng shū lìng, gǎi wéi jù lù gōng.
太宗寝疾,世祖监国,洁与古弼等选侍东宫,对综机要,敷奏百揆。世祖即位, 以告反者,又献直言,所在合旨,奇其有柱石之用,委以大任。及议军国,朝臣咸 推其能。于是超迁尚书令,改为钜鹿公。
shì zǔ pò rú rú dà tán yú yún zhōng. jié yán yú shì zǔ yuē:" dà tán shì zhòng, suī pò dǎn bēn běi, kǒng bù jù wǎng bài, jiāng fù sòng sǐ. qǐng shōu tián qì, fù yī dà jǔ, dōng xī bìng jìn, wèi èr dào tǎo zhī." shì zǔ rán qí yán. hòu dà yì zhēng tǎo, jié yán yí xiān píng féng bá, shì zǔ bù cóng. chì lēi xīn mín yǐ jiāng lì qīn duó, xián chū yuàn yán, qī niú mǎ bǎo cǎo, dāng fù mò běi. jié yǔ zuǒ pú yè ān yuán zòu, yù jí hé bīng wèi jiě, xǐ zhī hé xī, bīng jiě zhī hòu, bù dé běi dùn. shì zǔ yuē:" bù rán. cǐ děng xí sú, fàng sàn rì jiǔ, yǒu shì yuán zhōng zhī lù, jí zé chōng tū, huǎn zhī zé dìng. wú zì chǔ zhī yǒu dào, bù fán xǐ yě." jié děng gù zhí, nǎi tīng fēn xǐ sān wàn yú luò yú hé xī, xī zhì bái yán chí. xīn mín jīng hài, jiē yuē" quān wǒ yú hé xī zhī zhōng, shì jiāng shā wǒ yě", yù xī zǒu liáng zhōu. jié yǔ shì zhōng gǔ bì tún wǔ yuán hé běi, zuǒ pú yè ān yuán tún yuè bá chéng běi, bèi zhī. jì ér xīn mín shù qiān qí běi zǒu, jié zhuī tǎo zhī. zǒu zhě liáng jué, xiāng zhěn ér sǐ.
世祖破蠕蠕大檀于云中。洁言于世祖曰:“大檀恃众,虽破胆奔北,恐不惧往 败,将复送死。请收田讫,复一大举,东西并进,为二道讨之。”世祖然其言。后 大议征讨,洁言宜先平冯跋,世祖不从。敕勒新民以将吏侵夺,咸出怨言,期牛马 饱草,当赴漠北。洁与左仆射安原奏,欲及河冰未解,徙之河西,冰解之后,不得 北遁。世祖曰:“不然。此等习俗,放散日久,有似园中之鹿,急则冲突,缓之则 定。吾自处之有道,不烦徙也。”洁等固执,乃听分徙三万余落于河西,西至白盐 池。新民惊骇,皆曰“圈我于河西之中,是将杀我也”,欲西走凉州。洁与侍中古 弼屯五原河北,左仆射安原屯悦拔城北,备之。既而新民数千骑北走,洁追讨之。 走者粮绝,相枕而死。
shí nán zhōu dà shuǐ, bǎi xìng zǔ jī. jié zòu yuē:" chén wén tiān dì zhì gōng, gù wàn wù xián yù dì wáng wú sī, ér lí mín dài lài. fú wéi bì xià yǐ shén wǔ zhī zī, shào chóng guāng zhī xù, huī lóng dà yè, yù jì qún shēng. wēi zhī suǒ zhèn, wú sī bù fú, zé zhī suǒ qià, wú yuǎn bù huái, tài píng zhī zhì, yú shì ér zài. zì qǐng biān kòu nèi qīn, róng chē lǚ jià, tiān zī shèng míng, suǒ zài kè tiǎn. fāng nán jì píng, jiē méng chóu xī, xūn gāo zhě shòu jué, gōng bēi zhě huò shǎng, chǒng cì yōu chóng, yǒu guò gǔ yì. ér jùn guó zhī mín, suī bù zhēng tǎo, fú qín nóng sāng, yǐ gōng jūn guó, shí jīng shì zhī dà běn, fǔ kù zhī suǒ zī. zì shān yǐ dōng, piān yù shuǐ hài, pín nián bù shōu, jiù shí tā suǒ. chén wén shuài tǔ zhī bīn, mò fēi wáng chén, yīng jiā āi jīn, yǐ hóng fù yù. jīn nán cuī qiáng kòu, xī bài chǒu lǔ, sì hǎi yàn rú, rén shén xié chàng, ruò yǔ zhào mín gòng xiǎng qí fú, zé huì gǎn hé qì, cāng shēng yuè lè yǐ." shì zǔ cóng zhī, yú shì fù tiān xià yī suì zū fù.
时南州大水,百姓阻饥。洁奏曰:“臣闻天地至公,故万物咸育;帝王无私, 而黎民戴赖。伏惟陛下以神武之姿,绍重光之绪,恢隆大业,育济群生。威之所振, 无思不服,泽之所洽,无远不怀,太平之治,于是而在。自顷边寇内侵,戎车屡驾, 天资圣明,所在克殄。方难既平,皆蒙酬锡,勋高者受爵,功卑者获赏,宠赐优崇, 有过古义。而郡国之民,虽不征讨,服勤农桑,以供军国,实经世之大本,府库之 所资。自山以东,偏遇水害,频年不收,就食他所。臣闻率土之滨,莫非王臣,应 加哀矜,以鸿覆育。今南摧强寇,西败丑虏,四海晏如,人神协暢,若与兆民共飨 其福,则惠感和气,苍生悦乐矣。”世祖从之,于是复天下一岁租赋。
jié yǔ lè píng wáng pī dū zhū jūn qǔ shàng guī. jūn zhì qǐ yáng, bǎi xìng zhēng zhì niú sǎ. jié zhì shàng guī, zhū jiàng xián yù zhǎn qí háo shuài yǐ shì wáng wēi, jié bù tīng. fǔ wèi qín lǒng, qiū háo wú fàn, rén jiē ān yè. shì zǔ jiāng fā lǒng yòu qí zú dōng fá gāo lí. jié jìn yuē:" lǒng tǔ xīn mín, shǐ rǎn dà huà, yí cì yōu fù yǐ ráo zhī. bīng mǎ zú shí, rán hòu kě yòng." shì zǔ shēn nà zhī. chē jià xī fá, jié wèi qián fēng. jǔ qú mù jiān dì dǒng lái lǜ wàn yú rén jù zhàn yú chéng nán. jié xìn bo zhě zhī yán, rì chén bù xié, jī gǔ què chén, gù hòu jūn bù jìn, dǒng lái de rù chéng. shì zǔ wēi xián zhī. hòu jié yǔ jiàn níng wáng chóng dū zhū jūn, yú sān chéng hú bù zhōng jiǎn bīng liù qiān, jiāng yǐ shù gū zāng. hú bù cóng mìng, qiān yú rén pàn zǒu. jié yǔ chóng jī zhū zhī, lǔ nán nǚ shù qiān rén.
洁与乐平王丕督诸军取上邽。军至启阳,百姓争致牛洒。洁至上邽,诸将咸欲 斩其豪帅以示王威,洁不听。抚慰秦陇,秋毫无犯,人皆安业。世祖将发陇右骑卒 东伐高丽。洁进曰:“陇土新民,始染大化,宜赐优复以饶之。兵马足食,然后可 用。”世祖深纳之。车驾西伐,洁为前锋。沮渠牧犍弟董来率万余人拒战于城南。 洁信卜者之言,日辰不协,击鼓却陈,故后军不进,董来得入城。世祖微嫌之。后 洁与建宁王崇督诸军,于三城胡部中简兵六千,将以戍姑臧。胡不从命,千余人叛 走。洁与崇击诛之,虏男女数千人。
jié zhāo xī zài shū mì, shēn jiàn wěi rèn, xìng jì gāng zhí, shì chǒng zì zhuān. shì zǔ xīn shāo bù píng. shí yì fá rú rú, jié yì bù yù, yán yú shì zǔ yuē:" lǔ fēi yǒu yì jū, qiān xǐ wú cháng, qián lái chū jūn, wú suǒ qín huò, bù rú guǎng nóng jī gǔ, yǐ dài qí lái." qún chén jiē cóng qí yì. shì zǔ jué xíng, nǎi wèn yú cuī hào, hào gù yán kě fá. shì zǔ cóng hào yì. jì chū, yǔ zhū jiàng qī huì lù hún gǔ. ér jié hèn qí jì bù yòng, yù jǔ zhū jiàng, nǎi jiǎo zhào gèng qī, gù zhū jiàng bù zhì. shí lǔ zhòng dà luàn, gōng zōng yù jī zhī, jié zhí bù kě, yǔ zài dì jì. tíng lù hún gǔ liù rì, zhū jiàng yóu bù jìn. zéi yǐ yuǎn dùn, zhuī zhì shí shuǐ, bù jí ér hái. shī cì mò zhōng, liáng jǐn, shì zú duō sǐ. jié yīn shǐ rén jīng jūn, quàn shì zǔ qì jūn qīng hái, shì zǔ bù cóng. jié yǐ jūn xíng wú gōng, zòu guī zuì yú cuī hào. shì zǔ yuē: " zhū jiàng hòu qī, jí zéi bù jī, zuì zài zhū jiàng, qǐ zài yú hào?" hào yòu yán jié jiǎo zhào, shì suì fā. yú jià zhì wǔ yuán, shōu jié yōu zhī.
洁朝夕在枢密,深见委任,性既刚直,恃宠自专。世祖心稍不平。时议伐蠕蠕, 洁意不欲,言于世祖曰:“虏非有邑居,迁徙无常,前来出军,无所擒获,不如广 农积谷,以待其来。”群臣皆从其议。世祖决行,乃问于崔浩,浩固言可伐。世祖 从浩议。既出,与诸将期会鹿浑谷。而洁恨其计不用,欲沮诸将,乃矫诏更期,故 诸将不至。时虏众大乱,恭宗欲击之,洁执不可,语在《帝纪》。停鹿浑谷六日, 诸将犹不进。贼已远遁,追至石水,不及而还。师次漠中,粮尽,士卒多死。洁阴 使人惊军,劝世祖弃军轻还,世祖不从。洁以军行无功,奏归罪于崔浩。世祖曰: “诸将后期,及贼不击,罪在诸将,岂在于浩?”浩又言洁矫诏,事遂发。舆驾至 五原,收洁幽之。
shì zǔ zhī zhēng yě, jié sī wèi qīn rén yuē:" ruò jūn chū wú gōng, chē jià bù fǎn zhě, wú dāng lì lè píng wáng." jié yòu shǐ yòu chéng zhāng sōng qiú tú chèn, wèn:" liú shì yīng wáng, jì guó jiā hòu, wǒ shěn yǒu míng xìng fǒu?" sōng duì yuē: " yǒu xìng ér wú míng." qióng zhì kuǎn yǐn, sōu sōng jiā, guǒ dé chèn shū. jié yǔ nán kāng gōng dí lín jí sōng děng, jiē yí sān zú, sǐ zhě bǎi yú rén.
世祖之征也,洁私谓亲人曰:“若军出无功,车驾不返者,吾当立乐平王。” 洁又使右丞张嵩求图谶,问:“刘氏应王,继国家后,我审有名姓否?”嵩对曰: “有姓而无名。”穷治款引,搜嵩家,果得谶书。洁与南康公狄邻及嵩等,皆夷三 族,死者百余人。
jié jì jū shì yào, shàn zuò wēi fú, zhū ē fù zhě dēng jìn, wǔ hèn zhě chù miǎn, nèi wài dàn zhī, cè mù ér shì. bá chéng pò guó zhě, jù liǎn cái huò, yǔ jié fēn zhī. jí qí jiā chǎn, cái yíng jù wàn. shì zǔ zhuī fèn, yán zé qiè chǐ.
洁既居势要,擅作威福,诸阿附者登进,忤恨者黜免,内外惮之,侧目而视。 拔城破国者,聚敛财货,与洁分之。籍其家产,财盈巨万。世祖追忿,言则切齿。
gǔ bì, dài rén yě. shǎo zhōng jǐn, hǎo dú shū, yòu shàn qí shè. chū wèi liè láng, shǐ cháng ān, chēng zhǐ, zhuàn mén xià zòu shì, yǐ mǐn zhèng zhù chēng. tài zōng jiā zhī, cì míng yuē bǐ, qǔ qí zhí ér yǒu yòng hòu gǎi míng bì, yán qí fǔ zuǒ cái yě. lìng bì diǎn xī bù, yǔ liú jié děng fēn wǎn jī yào, fū zòu bǎi kuí.
古弼,代人也。少忠谨,好读书,又善骑射。初为猎郎,使长安,称旨,转门 下奏事,以敏正著称。太宗嘉之,赐名曰笔,取其直而有用;后改名弼,言其辅佐 材也。令弼典西部,与刘洁等分绾机要,敷奏百揆。
shì zǔ jí wèi, yǐ gōng bài lì jié jiāng jūn, cì jué líng shòu hóu. zhēng bīng zhōu pàn hú. hái, jìn wèi shì zhōng lì bù shàng shū, diǎn nán bù zòu shì. yǔ ān yuán jiàng dōng bù gāo chē yú yǐ ní bēi. yòu yǔ liú jié tún wǔ yuán hé běi, yǐ bèi pàn mín. bài ān xī jiāng jūn, cóng zhēng hè lián dìng. jià zhì píng liáng, cì yú jīng nán. qiǎn bì yǔ shì zhōng zhāng lí jī píng liáng. hè lián dìng zì ān dìng lǜ bù qí èr wàn lái jiù, yǔ bì děng xiāng yù. bì wěi tuì yǐ yòu zhī. shì zǔ shǐ gāo chē chì lēi chí jī dìng, zhǎn shǒu shù qiān jí. bì chéng shèng qǔ ān dìng.
世祖即位,以功拜立节将军,赐爵灵寿侯。征并州叛胡。还,进为侍中、吏部 尚书,典南部奏事。与安原降东部高车于已尼陂。又与刘洁屯五原河北,以备叛民。 拜安西将军,从征赫连定。驾至平凉,次于泾南。遣弼与侍中张黎击平凉。赫连定 自安定率步骑二万来救,与弼等相遇。弼伪退以诱之。世祖使高车敕勒驰击定,斩 首数千级。弼乘胜取安定。
yòu yǔ yǒng chāng wáng jiàn děng tǎo féng wén tōng. wén tōng yīng chéng gù shǒu, bì shān qí hé ér hái. hòu yòu zhēng wén tōng, wén tōng qiú jiù yú gāo lí. gāo lí jiù zhì, wén tōng jiāng dōng bēn, mín duō nàn zhī. qí dà chén gǔ ní, yīn mín xīn zhī bù yù, suì lǜ zhòng gōng wén tōng, kāi chéng mén yǐ yǐn guān jūn. bì yí gǔ ní jué zhà, bù rù chéng. gāo lí jūn zhì, wén tōng nǎi suí zhī. wén tōng zhī bēn yě, lìng fù rén bèi jiǎ jū zhōng, qí jīng zú jí gāo lí chén bīng yú wài. bì bù jiàng gāo gǒu zi lǜ qí chōng jī zéi jūn, bì jiǔ zuì, bá dāo zhǐ zhī, gù wén tōng dé dōng bēn. jiàng shì jiē yuàn bì bù jī. shì zǔ dà nù, zhēng hái, chù wèi guǎng xià mén zú.
又与永昌王健等讨冯文通。文通婴城固守,弼芟其禾而还。后又征文通,文通 求救于高丽。高丽救至,文通将东奔,民多难之。其大臣古泥,因民心之不欲,遂 率众攻文通,开城门以引官军。弼疑古泥谲诈,不入城。高丽军至,文通乃随之。 文通之奔也,令妇人被甲居中,其精卒及高丽陈兵于外。弼部将高苟子率骑冲击贼 军,弼酒醉,拔刀止之,故文通得东奔。将士皆怨弼不击。世祖大怒,徵还,黜为 广夏门卒。
xún fù wèi shì zhōng, yǔ shàng shū lǐ shùn shǐ yú liáng zhōu. bài ān xī jiāng jūn, cì jué jiàn xìng gōng, zhèn cháng ān, shén zhe wēi míng. jí yì zhēng liáng zhōu, bì yǔ shùn xián yán liáng zhōu fá shuǐ cǎo, bù yí xíng shī. shì zǔ bù cóng. jì kè gū zāng, wēi xián zhī, yǐ qí yǒu jiāng lüè, gù fú zhī zé yě.
寻复为侍中,与尚书李顺使于凉州。拜安西将军,赐爵建兴公,镇长安,甚著 威名。及议征凉州,弼与顺咸言凉州乏水草,不宜行师。世祖不从。既克姑臧,微 嫌之,以其有将略,故弗之责也。
liú yì lóng qiǎn jiàng péi fāng míng děng jī nán qín wáng yáng nán dāng, nán dāng qiǎn shǐ qǐng jiù bīng. wèi zhì, nán dāng bēn shàng guī, fāng míng kè chóu chí, lì yáng xuán shù zǐ bǎo chì. yú shì jiǎ bì jié, dū lǒng yòu zhū jūn. yì lóng qiǎn qí qín zhōu cì shǐ hú chóng zhī tún chóu chí, bì yǔ píng xī jiāng jūn yuán qí yāo chóng zhī yú zhuó shuǐ, lín zhèn qín zhī, qí zhòng zǒu hái hàn zhōng. bì děng cóng xiáng jiāo shān nán rù, yǔ dōng dào jiāng pí bào zi děng tǎo chóu chí, qiǎn yǒng ān hóu hè chún gōng yì lóng, sāi xiá dào. shǒu jiāng jiāng dào zǔ tuì shǒu xiá tíng, zhū jiàng yǐ shān dào xiǎn jùn, shí yòu xuě shēn, yòng mǎ bù biàn, jiē chí liú bù jìn. bì dú jìn jūn, shǐ yuán zhǔ hè chún děng jī xiá tíng, dào zǔ nán zǒu, chóu chí píng. wèi jǐ, zhū dī fù tuī yáng wén dé wéi zhǔ, wéi chóu chí. bì fā shàng guī gāo píng qiān chéng zhū jūn tǎo zhī, chóu chí wéi jiě, wén dé zǒu hàn chuān. shí bào zi dū guān zhōng zhū jūn cì yú xià biàn, wén chóu chí wéi jiě, yì yù hái jūn. bì shǐ wèi bào zǐ yuē:" bǐ lián pò zéi jūn, kǒng bǐ jūn chén wèi tǐ dà fēn, chǐ qí fù bài, huò lái bào fù. ruò qí bān shī, kòu zhòng fù zhì, hòu jǔ wéi nán. bù rú shàn bīng liàn jiǎ, xù lì dài zhī. bù chū qiū dōng, nán kòu bì lái, yǐ yì dài láo, bǎi shèng zhī cè." bào zi nǎi zhǐ. shì zǔ wén zhī, yuē:" bì zhī yán, cháng cè yě. zhì nán qín, bì móu duō yǐ."
刘义隆遣将裴方明等击南秦王杨难当,难当遣使请救兵。未至,难当奔上邽, 方明克仇池,立杨玄庶子保炽。于是假弼节,督陇右诸军。义隆遣其秦州刺史胡崇 之屯仇池,弼与平西将军元齐邀崇之于浊水,临阵擒之,其众走还汉中。弼等从祥 郊山南入,与东道将皮豹子等讨仇池,遣永安侯贺纯攻义隆,塞狭道。守将姜道祖 退守狭亭,诸将以山道险峻,时又雪深,用马不便,皆迟留不进。弼独进军,使元 主、贺纯等击狭亭,道祖南走,仇池平。未几,诸氐复推杨文德为主,围仇池。弼 发上邽、高平、汧城诸军讨之,仇池围解,文德走汉川。时豹子督关中诸军次于下 辨,闻仇池围解,议欲还军。弼使谓豹子曰:“比连破贼军,恐彼君臣未体大分, 耻其负败,或来报复。若其班师,寇众复至,后举为难。不如缮兵练甲,蓄力待之。 不出秋冬,南寇必来,以逸待劳,百胜之策。”豹子乃止。世祖闻之,曰:“弼之 言,长策也。制南秦,弼谋多矣。”
gōng zōng zǒng shè wàn jǐ, zhēng wèi dōng gōng sì fǔ, yǔ yí dū wáng mù shòu děng bìng cān zhèng shì. zhào yǐ bì bǎo fù dōng gōng, yǒu lǎo chéng zhī qín, cì bó qiān pǐ mián qiān jīn. qiān shàng shū lìng. bì suī shì wù yīn còu, ér dú shū bù chuò, duān jǐn shèn mì, kǒu bù yán jìn zhōng zhī shì, gōng míng děng yú zhāng lí ér lián bù jí yě.
恭宗总摄万几,徵为东宫四辅,与宜都王穆寿等并参政事。诏以弼保傅东宫, 有老成之勤,赐帛千匹、绵千斤。迁尚书令。弼虽事务殷凑,而读书不辍,端谨慎 密,口不言禁中之事,功名等于张黎而廉不及也。
shàng gǔ mín shàng shū, yán yuàn yòu guò dù, mín wú tián yè, qǐ jiǎn tài bàn, yǐ cì pín rén. bì lǎn jiàn zhī, rù yù chén zòu, yù shì zǔ yǔ jǐ shì zhōng liú shù qí, zhì bù tīng shì. bì shì zuò liáng jiǔ, bù huò shēn wén. nǎi qǐ, yú shì zǔ qián zuó shù tóu, chè xià chuáng, yǐ shǒu bó qí ěr, yǐ quán ōu qí bèi yuē:" cháo tíng bù zhì, shí ěr zhī zuì!" shì zǔ shī róng fàng qí yuē:" bù tīng zòu shì, shí zài zhèn gōng, shù hé zuì? zhì zhī!" bì jù zhuàng yǐ wén. shì zǔ qí bì gōng zhí, jiē kě qí suǒ zòu, yǐ gài bǎi xìng. bì yuē:" wèi chén ér chěng qí zhì yú jūn qián zhě, fēi wú zuì yě." nǎi yì gōng chē, miǎn guān tú xiǎn, zì hé qǐng zuì. shì zǔ qiǎn shǐ zhě zhào zhī. jí zhì, shì zǔ yuē:" qīng qí guān lǚ. wú wén zhù shè zhī yì, jiǎn jué ér zhù zhī, duān miǎn ér shì zhī, shén yǔ zhī fú. rán zé qīng yǒu hé zuì? zì jīn yǐ hòu, gǒu lì shè jì, yì guó biàn mín zhě, suī fù diān pèi zào cì, qīng zé wèi zhī, wú suǒ gù yě."
上谷民上书,言苑囿过度,民无田业,乞减太半,以赐贫人。弼览见之,入欲 陈奏,遇世祖与给事中刘树棋,志不听事。弼侍坐良久,不获申闻。乃起,于世祖 前捽树头,掣下床,以手搏其耳,以拳殴其背曰:“朝廷不治,实尔之罪!”世祖 失容放棋曰:“不听奏事,实在朕躬,树何罪?置之!”弼具状以闻。世祖奇弼公 直,皆可其所奏,以丐百姓。弼曰:“为臣而逞其志于君前者,非无罪也。”乃诣 公车,免冠徒跣,自劾请罪。世祖遣使者召之。及至,世祖曰:“卿其冠履。吾闻 筑社之役,蹇蹶而筑之,端冕而事之,神与之福。然则卿有何罪?自今以后,苟利 社稷,益国便民者,虽复颠沛造次,卿则为之,无所顾也。”
shì zǔ dà yuè, jiàng xiào liè yú hé xī. bì liú shǒu, zhào yǐ féi mǎ gěi qí rén, bì mìng gěi ruò zhě. shì zǔ dà nù yuē:" jiān tóu nú, gǎn cái liàng zhèn yě! zhèn hái tái, xiān zhǎn cǐ nú." bì tóu jiān, shì zǔ cháng míng zhī yuē bǐ tóu, shì yǐ shí rén hū wèi bǐ gōng. bì shǔ guān huáng bù jù zhū. bì gào zhī yuē:" wú yǐ wéi shì jūn shǐ tián liè bù shì pán yóu, qí zuì xiǎo yě. bù bèi bù yú, shǐ róng kòu zì yì, qí zuì dà yě. jīn běi dí kǒng chì, nán lǔ wèi miè, jiǎo yān zhī zhì, kuī sì biān jìng, shì wú yōu yě. gù xuǎn féi mǎ bèi jūn shí, wèi bù yú zhī yuǎn lǜ. gǒu shǐ guó jiā yǒu lì, wú hé bì sǐ hū! míng zhǔ kě yǐ lǐ gàn, cǐ zì wú zuì, fēi qīng děng zhī jiù." shì zǔ wén ér tàn yuē:" yǒu chén rú cǐ, guó zhī bǎo yě!" cì yī yī xí mǎ èr pǐ lù shí tóu. hòu chē jià tián yú shān běi, dà huò mí lù shù qiān tóu, zhào shàng shū fā chē niú wǔ bǎi chéng yǐ yùn zhī. shì zǔ xún wèi cóng zhě yuē:" bǐ gōng bì bù yǔ wǒ, rǔ bèi bù rú mǎ yùn zhī sù." suì hái. xíng bǎi yú lǐ ér bì biǎo zhì, yuē:" jīn qiū gǔ xuán huáng, má shū bù yě, zhū lù qiè shí, niǎo yàn qīn fèi, fēng bō suǒ hào, zhāo xī cān bèi. qǐ cì jīn huǎn, shǐ de shōu zǎi." shì zǔ wèi zuǒ yòu yuē:" bǐ gōng guǒ rú zhèn suǒ bo, kě wèi shè jì zhī chén."
世祖大阅,将校猎于河西。弼留守,诏以肥马给骑人,弼命给弱者。世祖大怒 曰:“尖头奴,敢裁量朕也!朕还台,先斩此奴。”弼头尖,世祖常名之曰笔头, 是以时人呼为笔公。弼属官惶怖惧诛。弼告之曰:“吾以为事君使畋猎不适盘游, 其罪小也。不备不虞,使戎寇恣逸,其罪大也。今北狄孔炽,南虏未灭,狡焉之志, 窥伺边境,是吾忧也。故选肥马备军实,为不虞之远虑。苟使国家有利,吾何避死 乎!明主可以理干,此自吾罪,非卿等之咎。”世祖闻而叹曰:“有臣如此,国之 宝也!”赐衣一袭、马二匹、鹿十头。后车驾畋于山北,大获麋鹿数千头,诏尚书 发车牛五百乘以运之。世祖寻谓从者曰:“笔公必不与我,汝辈不如马运之速。” 遂还。行百余里而弼表至,曰:“今秋谷悬黄,麻菽布野,猪鹿窃食,鸟雁侵费, 风波所耗,朝夕参倍。乞赐矜缓,使得收载。”世祖谓左右曰:“笔公果如朕所卜, 可谓社稷之臣。”
chū, yáng nán dāng zhī lái yě, zhào bì xī sòng qí zǐ dì yú jīng shī. yáng xuán xiǎo zi wén dé, yǐ huáng jīn sì shí jīn lù bì, bì shòu jīn, liú wén dé ér yù zhī wú lǐ, wén dé wáng rù liú yì lóng. shì zǔ yǐ qí zhèng zhí yǒu zhàn gōng, fú jiā zuì zé yě.
初,杨难当之来也,诏弼悉送其子弟于京师。杨玄小子文德,以黄金四十斤赂 弼,弼受金,留文德而遇之无礼,文德亡入刘义隆。世祖以其正直有战功,弗加罪 责也。
shì zǔ bēng, wú wáng lì, yǐ bì wèi sī tú. gāo zōng jí wèi, yǔ zhāng lí bìng zuò yì bù hé zhǐ, jù miǎn, yǒu yuàn bàng zhī yán. qí jiā rén gào wū gǔ, jù fú fǎ. shí rén yuān zhī.
世祖崩,吴王立,以弼为司徒。高宗即位,与张黎并坐议不合旨,俱免,有怨 谤之言。其家人告巫蛊,俱伏法。时人冤之。
zhāng lí, yàn mén píng yuán rén yě. shàn shū jì, tài zǔ zhī dài zhī. tài zōng qì qí zhōng liàng, cì jué guǎng píng gōng, guǎn zōng jī yào.
张黎,雁门平原人也。善书计,太祖知待之。太宗器其忠亮,赐爵广平公,管 综机要。
shì zǔ yǐ qí gōng jiù, rèn yǐ fǔ bì, chú dà sī nóng qīng. jūn guó dà yì, lí cháng yǔ yān. jiā zhèn běi jiāng jūn. yǐ zhēng hè lián dìng gōng, jìn hào zhēng běi dà jiàng jūn. yǔ lè ān wáng fàn jǐ nán gōng cuī huī zhèn cháng ān, qīng yuē gōng píng, shén zhe shēng chēng. dài xià zhī rì, jiā wú yú cái. shì zǔ zhào lí lǐng bīng yī wàn èr qiān rén, tōng shā quán dào. chē jià zhēng liáng zhōu, rú rú wú tí chéng xū rù kòu, lí yǔ sī kōng dào shēng jù jī zhī. gōng zōng chū zǒng bǎi kuí, lí yǔ dōng jùn gōng cuī hào děng fǔ zhèng, zhōng yú fèng shàng, fēi gōng shì bù yán. zhào yuē:" shì zhōng guǎng píng gōng lí dōng jùn gōng hào děng, bǎo fù dōng gōng, yǒu lǎo chéng zhī qín, zhèn shén jiā yān. qí cì bù bó gè qiān pǐ, yǐ bāo jiù xūn." gōng zōng hōng yú dōng gōng, lí jiān tài wèi, chí jié fèng cè shì yān.
世祖以其功旧,任以辅弼,除大司农卿。军国大议,黎常与焉。加镇北将军。 以征赫连定功,进号征北大将军。与乐安王范、济南公崔徽镇长安,清约公平,甚 著声称。代下之日,家无余财。世祖诏黎领兵一万二千人,通莎泉道。车驾征凉州, 蠕蠕吴提乘虚入寇,黎与司空道生拒击之。恭宗初总百揆,黎与东郡公崔浩等辅政, 忠于奉上,非公事不言。诏曰:“侍中广平公黎、东郡公浩等,保傅东宫,有老成 之勤,朕甚嘉焉。其赐布帛各千匹,以褒旧勋。”恭宗薨于东宫,黎兼太尉,持节 奉策谥焉。
wú wáng yú lì, yǐ lí wèi tài wèi. hòu yǐ yì bù hé zhǐ, miǎn. réng yǔ gǔ bì bìng zhū.
吴王余立,以黎为太尉。后以议不合旨,免。仍与古弼并诛。
shǐ chén yuē: hé bá xī mù mò tí hè dí gàn lǐ lì liú jié děng, bìng yǒu zhōng qín zhēng fá zhī xiào, rèn yù réng yōu, jù zhì zhū miè. yuè shēn fàn wēi nàn zhī zhōng, shòu shì cǎo chuàng zhī jì, zhì yǒng jì shēn, gōng míng yóu jǔ, nǎi liáng jiāng zhī cái. bì móu jūn fǔ guó, yuǎn lüè zhèng qíng, yǒu zhù shí zhī liàng. zhāng lí chéng jǐn jiān fāng, gōng jiù jiàn zhòng. xiān jiè zhī jiān, yī zhāo yǔn fù, yòu jí shí shì, nǎi tú yán ěr, xī hū!
史臣曰:和跋、奚牧、莫题、贺狄干、李栗、刘洁等,并有忠勤征伐之效,任 遇仍优,俱至诛灭。岳身犯危难之中,受事草创之际,智勇既申,功名尤举,乃良 将之材。弼谋军辅国,远略正情,有柱石之量。张黎诚谨兼方,功旧见重。纤介之 间,一朝殒覆,宥及十世,乃徒言尔,惜乎!