lǐ xiào bó lǐ chōng
李孝伯 李沖
lǐ xiào bó, zhào jùn rén yě, gāo píng gōng shùn cóng fù dì. fù céng, shǎo zhì zhèng shì lǐ zuǒ shì chūn qiū, yǐ jiào shòu wèi yè. jùn sān pì gōng cáo bù jiù, mén rén quàn zhī, céng yuē: gōng cáo zhī zhí, suī yuē xiāng xuǎn gāo dì, yóu shì jùn lì ěr. běi miàn shì rén, yì hé róng yì. zhōu pì zhǔ bù, dào guān yuè yú, nǎi tàn yuē: liáng shū jìng yǒu yún: zhōu jùn zhī zhí, tú láo rén ěr. dào zhī bù xíng, shēn zhī yōu yě. suì hái jiā jiǎng shòu. tài zǔ shí, zhēng bài bó shì, chū wèi zhào jùn tài shǒu, lìng xíng jìn zhǐ, jié dào bēn cuàn. tài zōng jiā zhī. bīng zhōu dīng líng, shù wèi shān dōng zhī hài, zhī céng néng dé bǎi xìng sǐ lì, dàn bù rù jìng. zéi yú cháng shān jiè dé yī sǐ lù, wèi zhào jùn dì yě, zéi zhǎng zé zhī, hái lìng sòng lù gù chù. lín jùn wèi zhī yáo yuē: zhà zuò zhào jùn lù, yóu shèng cháng shān sù. qí jiàn dàn rú cǐ. zú, zèng píng nán jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ bǎi rén zi, shì yuē yì.
李孝伯,趙郡人也,高平公順從父弟。父曾,少治《鄭氏禮》、《左氏春秋》, 以教授為業。郡三辟功曹不就,門人勸之,曾曰:「功曹之職,雖曰鄉選高第,猶 是郡吏耳。北面事人,亦何容易。」州辟主簿,到官月余,乃嘆曰:「梁叔敬有云: 州郡之職,徒勞人耳。道之不行,身之憂也。」遂還家講授。太祖時,征拜博士, 出為趙郡太守,令行禁止,劫盜奔竄。太宗嘉之。并州丁零,數為山東之害,知曾 能得百姓死力,憚不入境。賊於常山界得一死鹿,謂趙郡地也,賊長責之,還令送 鹿故處。鄰郡為之謠曰:「詐作趙郡鹿,猶勝常山粟。」其見憚如此。卒,贈平南 將軍、荊州刺史、柏仁子,諡曰懿。
xiào bó shǎo chuán fù yè, bó zōng qún yán. měi fēng yí, dòng yǒu fǎ dù. cóng xiōng shùn yán zhī yú shì zǔ, zhēng wèi zhōng sàn. shì zǔ jiàn ér yì zhī, wèi shùn yuē: zhēn qīng jiā qiān lǐ jū yě. qiān mì shū zòu shì zhōng sàn, zhuǎn shì láng guāng lù dà fū, cì jué nán chāng zi, jiā jiàn wēi jiāng jūn, wěi yǐ jūn guó jī mì, shén jiàn qīn chǒng. móu mó qiè mì, shí rén mò néng zhī yě. qiān běi bù shàng shū. yǐ pín cóng zhēng fá guī lüè zhī gōng, jìn jué shòu guāng hóu, jiā jiàn yì jiāng jūn.
孝伯少傳父業,博綜群言。美風儀,動有法度。從兄順言之於世祖,征為中散。 世祖見而異之,謂順曰:「真卿家千里駒也。」遷秘書奏事中散,轉侍郎、光祿大 夫,賜爵南昌子,加建威將軍,委以軍國機密,甚見親寵。謀謨切秘,時人莫能知 也。遷北部尚書。以頻從征伐規略之功,進爵壽光侯,加建義將軍。
zhēn jūn mò, chē jià nán fá, jiāng chū péng chéng. liú yì lóng zǐ ān běi jiāng jūn xú zhōu cì shǐ wǔ líng wáng jùn, qiǎn jiāng mǎ wén gōng lǜ bù qí wàn yú zhì xiāo chéng. qián jūn jī pò zhī, wén gōng zǒu miǎn, zhí qí duì zhǔ kuǎi yīng. yì lóng wén dà jià nán xún, yòu qiǎn qí dì tài wèi jiāng xià wáng yì gōng lǜ zhòng fù péng chéng. shì zǔ zhì péng chéng, dēng yà fù zhǒng yǐ wàng chéng nèi, qiǎn sòng kuǎi yīng zhì xiǎo shì mén xuān shì zǔ zhào, láo wèn yì gōng, bìng qiǎn zì chén xiāo chéng zhī bài. yì gōng děng wèn yīng: wèi dì zì lái yǐ bù? yīng yuē: zì lái. yòu wèn: jīn zài hé chù? yīng yuē: zài chéng xī nán. yòu wèn: shì mǎ duō shǎo? yīng yuē: zhōng jūn sì shí yú wàn. jùn qiǎn rén xiàn jiǔ èr qì gān zhè bǎi tǐng, bìng qǐng luò tuó.
真君末,車駕南伐,將出彭城。劉義隆子安北將軍、徐州刺史、武陵王駿,遣 將馬文恭率步騎萬餘至蕭城。前軍擊破之,文恭走免,執其隊主蒯應。義隆聞大駕 南巡,又遣其弟太尉、江夏王義恭率眾赴彭城。世祖至彭城,登亞父冢以望城內, 遣送蒯應至小市門宣世祖詔,勞問義恭,並遣自陳蕭城之敗。義恭等問應:「魏帝 自來以不?」應曰:「自來。」又問:「今在何處?」應曰:「在城西南。」又問: 「士馬多少?」應曰:「中軍四十餘萬。」駿遣人獻酒二器、甘蔗百梃,並請駱駝。
shì zǔ míng dàn fù dēng yà fù zhǒng, qiǎn xiào bó zhì xiǎo shì, jùn yì qiǎn qí zhǎng shǐ zhāng chàng duì xiào bó. xiào bó yáo wèn chàng xìng, chàng yuē: xìng zhāng. xiào bó yuē: shì zhāng zhǎng shǐ yě. chàng yuē: jūn hé dé jiàn shí? xiào bó yuē: jì shè cǐ jìng, hé róng bù xī. chàng wèn xiào bó yuē: jūn fù hé xìng? jū hé guān yě? xiào bó yuē: wǒ róng háng yī fū, hé zú zhì wèn. rán zú yǔ jūn xiāng dí. xiào bó yuē: zhǔ shàng yǒu zhào: tài wèi ān běi kě zàn chū mén, yù yǔ xiāng jiàn, zhèn yì bù gōng péng chéng, hé wèi láo kǔ jiāng shì, chéng shàng yán bèi? jīn qiǎn cì luò tuó jí diāo qiú zá wù. chàng yuē: yǒu zhào zhī yán, zhèng kě shī yú bǐ guó, hé dé chēng zhī yú cǐ? xiào bó yuē: qīng jiā tài wèi ān běi, shì rén chén bù? chàng yuē: shì yě. xiào bó yuē: wǒ cháo tíng yǎn yǒu wàn guó, lǜ tǔ zhī bīn, mò gǎn bù chén. zòng wèi lín guó zhī jūn, hé wèi bù chēng zhào yú lín guó zhī chén? xiào bó yòu wèn chàng yuē: hé zhì hū jù dù mén jué qiáo? chàng yuē: èr wáng yǐ wèi dì bì lěi wèi lì, jiāng shì pí láo, cǐ jīng jiǎ shí wàn, rén sī zhì mìng, kǒng qīng xiāng líng jiàn, gù qiě bì chéng ěr. dài xiū xī shì mǎ, rán hòu gòng zhì zhàn chǎng, kè rì jiāo xì. xiào bó yuē: lìng xíng jìn zhǐ, zhǔ jiāng cháng shì, yí dāng yǐ fǎ cái wù, hé yòng fèi qiáo dù mén? qióng chéng zhī zhōng, fù hé yǐ shí wàn kuā dà? wǒ yì yǒu liáng mǎ bǎi wàn, fù kě yǐ cǐ xiāng jīn. chàng yuē: wáng hóu shè xiǎn, hé dàn fǎ lìng ér yǐ yě. wǒ ruò kuā jūn, dāng yán bǎi wàn, suǒ yǐ yán shí wàn zhě, zhèng shì èr wáng zuǒ yòu sù suǒ chù yǎng zhě ěr. cǐ chéng nèi yǒu shù zhōu shì shù, gōng tú yíng wǔ yóu suǒ wèi lùn. wǒ běn dòu rén, bù dòu mǎ zú. qiě jì zhī běi tǔ, mǎ zhī suǒ shēng, jūn fù hé yǐ yì zú jiàn kuā yě? xiào bó yuē: wáng hóu shè xiǎn, chéng rú lái yán, kāi bì yǒu cháng, hé wèi dù sè? jué qiáo zhī yì, yì zài hé yě? cǐ chéng shǒu jūn zhī suǒ xí, yě zhàn wǒ zhī suǒ zhǎng wǒ zhī shì mǎ, yóu rú jūn zhī shì chéng ěr. chéng nèi yǒu jù sī zhě, cháng zhì jīng shī, yì gōng qiǎn shì zhī, sī shí shì xiào bó. sī qián wèn xiào bó yuē: lǐ shàng shū xíng tú yǒu láo. xiào bó yuē: cǐ shì yīng xiāng yǔ gòng zhī. sī dá yuē: yuán gòng zhī, suǒ yǐ yǎng láo. xiào bó yuē: gǎn jūn zhì yì.
世祖明旦復登亞父冢,遣孝伯至小市,駿亦遣其長史張暢對孝伯。孝伯遙問暢 姓,暢曰:「姓張。」孝伯曰:「是張長史也。」暢曰:「君何得見識?」孝伯曰: 「既涉此境,何容不悉。」暢問孝伯曰:「君復何姓?居何官也?」孝伯曰:「我 戎行一夫,何足致問。然足與君相敵。」孝伯曰:「主上有詔:『太尉、安北可暫 出門,欲與相見,朕亦不攻彭城,何為勞苦將士,城上嚴備?』今遣賜駱駝及貂裘 雜物。」暢曰:「有詔之言,政可施於彼國,何得稱之於此?」孝伯曰:「卿家太 尉、安北,是人臣不?」暢曰:「是也。」孝伯曰:「我朝廷奄有萬國,率土之濱, 莫敢不臣。縱為鄰國之君,何為不稱詔於鄰國之臣?」孝伯又問暢曰:「何至忽遽 杜門絕橋?」暢曰:「二王以魏帝壁壘未立,將士疲勞,此精甲十萬,人思致命, 恐輕相凌踐,故且閉城耳。待休息士馬,然後共治戰場,克日交戲。」孝伯曰: 「令行禁止,主將常事,宜當以法裁物,何用廢橋杜門?窮城之中,復何以十萬夸 大?我亦有良馬百萬,復可以此相矜。」暢曰:「王侯設險,何但法令而已也。我 若夸君,當言百萬,所以言十萬者,正是二王左右素所畜養者耳。此城內有數州士 庶,工徒營伍猶所未論。我本斗人,不鬥馬足。且冀之北土,馬之所生,君復何以 逸足見夸也?」孝伯曰:「王侯設險,誠如來言,開閉有常,何為杜塞?絕橋之意, 義在何也?此城守君之所習,野戰我之所長;我之恃馬,猶如君之恃城耳。」城內 有具思者,嘗至京師,義恭遣視之,思識是孝伯。思前問孝伯曰:「李尚書行途有 勞。」孝伯曰:「此事應相與共知。」思答曰:「緣共知,所以仰勞。」孝伯曰: 「感君至意。」
jì kāi mén, chàng píng rén què zhàng, chū shòu cì wù. xiào bó yuē: zhào yǐ diāo qiú cì tài wèi, luò tuó luó mǎ cì ān běi, pú táo jiǔ jí zhū shí wèi dāng xiāng yǔ tóng jìn. chàng yuē: èr wáng jìng bái wèi dì, zhī yù chuí jiàn, cháng yuàn miàn jiē, dàn shòu mìng běn cháo, tiǎn jū fān rèn, rén chén wú jìng wài zhī jiāo, gù wú róng sī dí. yì gōng xiàn pí kù zhě yī jù, jùn fèng jiǔ èr qì gān zhè bǎi tǐng. xiào bó yuē: yòu yǒu zhào: tài wèi ān běi, jiǔ jué nán xìn, shū dāng yōu yì. ruò yù qiǎn xìn zhě, dāng wèi hù sòng, tuō xū qí zhě, yì dāng yǐ mǎ sòng zhī. chàng yuē: cǐ fāng jiān lù shén duō, shǐ mìng rì xī wǎng fù, bù fù yǐ cǐ láo wèi dì yě. xiào bó yuē: yì zhī yǒu shuǐ lù, shì wèi bái zéi suǒ duàn. chàng yuē: jūn zhe bái yī, chēng bái zéi yě. xiào bó dà xiào yuē: jīn zhī bái zéi, shì yì huáng jīn chì méi. chàng yuē: huáng jīn chì méi, bù zài jiāng nán. xiào bó yuē: suī bù zài jiāng nán, yì bù lí xú fāng yě. xiào bó yuē: xiàng yǔ ān běi xiāng wén, hé yǐ jiǔ ér bù bào? chàng yuē: èr wáng guì yuǎn, qǐ wén wèi nán. xiào bó yuē: zhōu gōng wò fà tǔ shí fǔ, èr wáng hé dú guì yuǎn? chàng yuē: wò fà tǔ cān, bù wèi lín guó zhī rén yě. xiào bó yuē: běn bāng shàng ěr, lín guó mí yīng jǐn gōng. qiě bīn zhì yǒu lǐ, zhǔ rén yí yǐ lǐ jiē. chàng yuē: zuó jiàn zhòng bīn zhì mén, wèi wèi yǒu lǐ. xiào bó yuē: fēi shì bīn zhì wú lǐ, zhí shì zhǔ rén cōng cōng, wú dài bīn diào dù ěr. xiào bó yòu yán: yǒu zhào: chéng tiān zuò yī jiè cháng rén, chéng zhī fēi jiāng nán zhī xuǎn, jìn yú rǔ yáng, shēn bèi jiǔ qiāng, luò zài yīn shuǐ, wǒ shǐ qiān ér chū zhī. fán rén gǔ ròu fēn zhāng, bìng sī jí jù, wén qí dì zài cǐ, rú hé bù qiǎn zàn chū? xún zì lìng fǎn, qǐ fù gǒu liú yī rén. chàng yuē: zhī yù chéng tiān zuò xiōng dì jí jù, yǐ lēi qiǎn zhī, dàn qí gù cí bù wǎng. xiào bó yuē: qǐ yǒu zǐ dì wén qí fù xiōng ér fǎn bù kěn xiāng jiàn, cǐ biàn qín shòu zhī bù ruò. guì tǔ fēng sú, hé zhì rú cǐ?
既開門,暢屏人卻仗,出受賜物。孝伯曰:「詔以貂裘賜太尉,駱駝、騾、馬 賜安北,蒲萄酒及諸食味當相與同進。」暢曰:「二王敬白魏帝,知欲垂見,常願 面接,但受命本朝,忝居籓任,人臣無境外之交,故無容私覿。」義恭獻皮褲褶一 具,駿奉酒二器、甘蔗百梃。孝伯曰:「又有詔:『太尉、安北,久絕南信,殊當 憂悒。若欲遣信者,當為護送,脫須騎者,亦當以馬送之。』」暢曰:「此方間路 甚多,使命日夕往復,不復以此勞魏帝也。」孝伯曰:「亦知有水路,似為白賊所 斷。」暢曰:「君著白衣,稱白賊也。」孝伯大笑曰:「今之白賊,似異黃巾、赤 眉。」暢曰:「黃巾、赤眉,不在江南。」孝伯曰:「雖不在江南,亦不離徐方也。」 孝伯曰:「向與安北相聞,何以久而不報?」暢曰:「二王貴遠,啟聞為難。」孝 伯曰:「周公握髮吐飠甫,二王何獨貴遠?」暢曰:「握髮吐餐,不謂鄰國之人也。」 孝伯曰:「本邦尚爾,鄰國彌應盡恭。且賓至有禮,主人宜以禮接。」暢曰:「昨 見眾賓至門,未為有禮。」孝伯曰:「非是賓至無禮,直是主人怱怱,無待賓調度 耳。」孝伯又言:「有詔:『程天祚一介常人,誠知非江南之選,近於汝陽,身被 九槍,落在溵水,我使牽而出之。凡人骨肉分張,並思集聚,聞其弟在此,如何不 遣暫出?尋自令反,豈復苟留一人。』」暢曰:「知欲程天祚兄弟集聚,已勒遣之, 但其固辭不往。」孝伯曰:「豈有子弟聞其父兄而反不肯相見,此便禽獸之不若。 貴土風俗,何至如此?」
shì zǔ yòu qiǎn cì yì gōng jùn děng zhān gè yī lǐng, yán gè jiǔ zhǒng, bìng hú shì. xiào bó yuē: yǒu hòu zhào: fán cǐ zhū yán, gè yǒu suǒ yí. bái yán shí yán, zhǔ shàng zì shí hēi yán zhì fù zhàng qì mǎn, mò zhī liù zhū, yǐ jiǔ ér fú hú yán zhì mù tòng róng yán zhì zhū chuāng chì yán bó yán chòu yán mǎ chǐ yán sì zhǒng, bìng fēi shí yán. tài wèi ān běi hé bù qiǎn rén lái zhì zhèn jiān? bǐ cǐ zhī qíng, suī bù kě jǐn, yào fù jiàn zhèn xiǎo dà, zhī zhèn lǎo shào, guān zhèn wèi rén. chàng yuē: wèi dì jiǔ wèi wǎng lái suǒ jù, lǐ shàng shū qīn zì xián mìng, bù huàn bǐ cǐ bù jǐn, gù bù fù qiǎn xìn. yì gōng xiàn là zhú shí tǐng, jùn xiàn jǐn yī pǐ.
世祖又遣賜義恭、駿等氈各一領,鹽各九種,並胡豉。孝伯曰:「有後詔: 『凡此諸鹽,各有所宜。白鹽食鹽,主上自食;黑鹽治腹脹氣滿,末之六銖,以酒 而服;胡鹽治目痛;戎鹽治諸瘡;赤鹽、駁鹽、臭鹽、馬齒鹽四種,並非食鹽。太 尉、安北何不遣人來至朕間?彼此之情,雖不可盡,要復見朕小大,知朕老少,觀 朕為人。』」暢曰:「魏帝久為往來所具,李尚書親自銜命,不患彼此不盡,故不 復遣信。」義恭獻蠟燭十梃,駿獻錦一匹。
xiào bó yuē: jūn nán tǔ shì rén, hé wèi zhe juē? jūn ér zhe cǐ, jiāng shì yún hé? chàng yuē: shì rén zhī yán, chéng wèi duō kuì. dàn yǐ bù wǔ shòu mìng, tǒng jūn róng chén zhī jiān, bù róng huǎn fú. xiào bó yuē: yǒng chāng wáng zì qǐng héng zhèn zhǎng ān, jīn lǐng jīng qí bā wàn zhí zào huái nán, shòu chūn yì bì mén zì gù, bù gǎn xiāng yù. xiàng sòng liú kāng zǔ shǒu, bǐ zhī suǒ jiàn wáng xuán mó, shèn shì suǒ xī, yì shì cháng cái ěr. hé yì zuò rú cǐ rèn shǐ, yǐ zhì bēn bài. zì rù jìng qī bǎi yú lǐ, zhǔ rén jìng bù néng yī xiāng jù kàng. zōu shān zhī xiǎn, bǐ zhī suǒ píng, qián fēng shǐ dé jiē shǒu, cuī xié lì biàn ěr rù xué, jiāng shì dào yè chū zhī. zhǔ shàng gài qí shēng mìng, jīn cóng zài cǐ. fù hé yǐ qīng tuō, qiǎn mǎ wén gōng zhì xiāo xiàn, shǐ wàng fēng tuì náo yě. bǐ zhī mín rén, shén xiāng fèn yuàn, yán qīng píng zhī shí, fù wǒ zū bó, zhì yǒu jí nán, bù néng xiāng zhěng. chàng yuē: zhī yǒng chāng yǐ guò huái nán. kāng zǔ wèi qí suǒ pò, bǐ yǒu xìn shǐ, wú cǐ xiāo xī. wáng xuán mó nán tǔ piān jiāng, bù wèi wèi cái, dàn yǐ qí běi rén, gù wèi qián qū yǐn dǎo ěr. dà jūn wèi zhì, ér hé bīng xiàng hé, xuán mó liàng yí fǎn pèi, wèi wèi shī suàn, dàn yīn yè huí guī, zhì róng mǎ jīng luàn ěr. wǒ jiā xuán hù xiǎo chéng, chén xiàn xiǎo jiāng, wèi dì qīng guó gōng wéi, lèi xún bù kè. hú shèng zhī piān bì xiǎo shuài, zhòng wú sān lǚ, shǐ jì hé shuǐ, wèi guó jūn chén bēn sàn, jǐn dé miǎn tuō. huá tái zhī shī, wú suǒ duō kuì. zōu shān xiǎo shù, suī yǒu wēi xiǎn, hé pàn zhī mín, duō shì xīn fù, shǐ mù zhèng huà, jiān dào wèi xī, shì shǐ cuī xié lì fǔ zhī ér yǐ. jīn suī xiàn méi, hé sǔn yú guó. wèi dì zì yǐ shí wàn zhī shī ér zhì yī cuī xié lì, nǎi fù zú yán yě? jìn wén xiāo xiàn bǎi xìng bìng yī shān xiǎn, liáo qiǎn mǎ wén gōng yǐ shí duì yíng zhī ěr. wén gōng qián yǐ sān duì chū, hái zǒu bǐ dà yíng. jī xuán jìng yǐ bǎi gě zhì liú chéng, wèi jūn bēn bài. qīng dí zhì cǐ, yì fēi suǒ xù. wáng jìng rén mín, liè jū hé pàn, èr guó jiāo bīng, dāng hù jiā fǔ yǎng. ér wèi shī rù jìng, shì shēng yì wài, guān bù fù mín, mín yì hé yuàn. zhī rù jìng qī bǎi lǐ, wú xiāng hàn jù, cǐ zì shàng yóu tài wèi shén suàn, cì zài wǔ líng shèng lüè. jūn guó zhī yào, suī bù yù wén, rán yòng bīng yǒu jī jiān, yì bù róng xiāng yǔ. xiào bó yuē: jūn jí cǐ xū tán, zhī lí xiāng duì, kě wèi dùn cí zhī qí suǒ qióng. qiě zhǔ shàng dāng bù wéi cǐ chéng, zì lǜ zhòng jūn zhí zào guā bù. nán shì ruò bàn, chéng gù bù dài gōng wéi nán xíng bù jié, péng chéng yì fēi suǒ yù yě. wǒ jīn dāng nán, yù yǐn mǎ jiāng hú ěr. chàng yuē: qù liú zhī shì, zì shì bǐ huái. ruò wèi dì suì dé yǐn mǎ zhǎng jiāng, biàn wèi wú fù tiān dào. xiào bó yuē: zì běi ér nán, shí wéi rén huà. yǐn mǎ zhǎng jiāng, qǐ dú tiān dào? chàng jiāng hái chéng, wèi xiào bó yuē: jì dàng dìng yǒu qī, xiāng jiàn wú yuǎn. jūn ruò dé hái sòng cháo, jīn wèi xiāng shí zhī shǐ. xiào bó yuē: jīn dāng xiān zhì jiàn yè yǐ dài jūn ěr. kǒng ěr rì jūn yǔ èr wáng miàn fù qǐng zuì, bù xiá wèi róng.
孝伯曰:「君南土士人,何為著屩?君而著此,將士云何?」暢曰:「士人之 言,誠為多愧。但以不武受命,統軍戎陳之間,不容緩服。」孝伯曰:「永昌王自 頃恆鎮長安,今領精騎八萬直造淮南,壽春亦閉門自固,不敢相御。向送劉康祖首, 彼之所見王玄謨,甚是所悉,亦是常才耳。何意作如此任使,以致奔敗。自入境七 百餘里,主人竟不能一相拒抗。鄒山之險,彼之所憑,前鋒始得接手,崔邪利便爾 入穴,將士倒曳出之。主上丐其生命,今從在此。復何以輕脫,遣馬文恭至蕭縣, 使望風退撓也。彼之民人,甚相忿怨,言清平之時,賦我租帛,至有急難,不能相 拯。」暢曰:「知永昌已過淮南。康祖為其所破,比有信使,無此消息。王玄謨南 土偏將,不謂為才,但以其北人,故為前驅引導耳。大軍未至,而河冰向合,玄謨 量宜反旆,未為失算,但因夜回歸,致戎馬驚亂耳。我家懸瓠小城,陳憲小將,魏 帝傾國攻圍,累旬不克。胡盛之偏裨小帥,眾無三旅,始濟翮水,魏國君臣奔散, 僅得免脫。滑台之師,無所多愧。鄒山小戍,雖有微險,河畔之民,多是新附,始 慕政化,奸盜未息,示使崔邪利撫之而已。今雖陷沒,何損於國。魏帝自以十萬之 師而制一崔邪利,乃復足言也?近聞蕭縣百姓並依山險,聊遣馬文恭以十隊迎之耳。 文恭前以三隊出,還走彼大營。嵇玄敬以百舸至留城,魏軍奔敗。輕敵致此,亦非 所恤。王境人民,列居河畔,二國交兵,當互加撫養。而魏師入境,事生意外,官 不負民,民亦何怨。知入境七百里,無相捍拒,此自上由太尉神算,次在武陵聖略。 軍國之要,雖不預聞,然用兵有機間,亦不容相語。」孝伯曰:「君藉此虛談,支 離相對,可謂遁辭知其所窮。且主上當不圍此城,自率眾軍直造瓜步。南事若辦, 城故不待攻圍;南行不捷,彭城亦非所欲也。我今當南,欲飲馬江湖耳。」暢曰: 「去留之事,自適彼懷。若魏帝遂得飲馬長江,便為無復天道。」孝伯曰:「自北 而南,實惟人化。飲馬長江,豈獨天道?」暢將還城,謂孝伯曰:「冀盪定有期, 相見無遠。君若得還宋朝,今為相識之始。」孝伯曰:「今當先至建業以待君耳。 恐爾日君與二王面縛請罪,不暇為容。」
xiào bó fēng róng xián yǎ, yīng dá rú liú, chàng jí zuǒ yòu shén xiāng jiē tàn. shì zǔ dà xǐ, jìn jué xuān chéng gōng.
孝伯風容閒雅,應答如流,暢及左右甚相嗟嘆。世祖大喜,進爵宣城公。
xìng ān èr nián, chū wèi shǐ chí jié sàn qí cháng shì píng xī jiāng jūn qín zhōu cì shǐ. tài ān sān nián zú, gāo zōng shén dào xī zhī. zèng zhèn nán dà jiāng jūn dìng zhōu cì shǐ, shì yuē wén zhāo gōng.
興安二年,出為使持節、散騎常侍、平西將軍、秦州刺史。太安三年卒,高宗 甚悼惜之。贈鎮南大將軍、定州刺史,諡曰文昭公。
xiào bó tǐ dù huī yǎ, míng dá zhèng shì, cháo yě guì jiàn, xián tuī zhòng zhī. gōng zōng céng qǐ shì zǔ guǎng zhēng jùn xiù, shì zǔ yuē: zhèn yǒu yī xiào bó, zú zhì tiān xià, hé yòng duō wèi? jiǎ fù qiú fǎng, cǐ rén bèi yì hé kě dé. qí jiàn shǎng rú cǐ. xìng fāng shèn zhōng hòu, měi cháo tíng dà shì yǒu bù zú, bì shǒu zì shū biǎo, qiè yán chén jiàn huò bù cóng zhě, zhì yú zài sān. xuē miè gǎo cǎo, jiā rén bù jiàn. gōng tíng lùn yì, cháng yǐn gāng jì, huò yǒu yán shì zhě, xiào bó zì qí suǒ chén, jiǎ yǒu shì fēi, zhōng bù yì zhé. jí jiàn shì zǔ, yán qí suǒ zhǎng, chū bù yǐn rén xìng míng yǐ wèi jǐ shàn. gù yì guān zhī shì, fú qí yǎ zhèng. zì cuī hào zhū hòu, jūn guó zhī móu, xián chū xiào bó. shì zǔ chǒng juàn yǒu yà yú hào, yì yǐ zǎi fǔ yù zhī. xiàn tì bǔ què, qí jī bù jiàn, shí rén mò de ér zhī yě. zú zhī rì, yuǎn jìn āi shāng yān. xiào bó měi míng, wén yú xiá ěr. lǐ biāo shǐ yú jiāng nán, xiāo zé wèi zhī yuē: xiào bó yú qīng yuǎn jìn? qí wèi yuǎn rén suǒ zhī ruò cǐ. xiào bó qī cuī zé nǚ, gāo míng fù rén, shēng yī zi yuán xiǎn. cuī shì zú hòu, nà dí shì, bù yǐ wèi qī yě. zēng jì yuán xiǎn, hòu yù jié, yuán xiǎn jiàn hài, shì yún dí shì suǒ wèi yě. yuán xiǎn zhì qì shén gāo, wèi shí rén suǒ shāng xī. dí shì èr zi, ān mín ān shàng, bìng yǒu fēng dù.
孝伯體度恢雅,明達政事,朝野貴賤,咸推重之。恭宗曾啟世祖廣徵俊秀,世 祖曰:「朕有一孝伯,足治天下,何用多為?假復求訪,此人輩亦何可得。」其見 賞如此。性方慎忠厚,每朝廷大事有不足,必手自書表,切言陳諫;或不從者,至 於再三。削滅稿草,家人不見。公庭論議,常引綱紀,或有言事者,孝伯恣其所陳, 假有是非,終不抑折。及見世祖,言其所長,初不隱人姓名以為己善。故衣冠之士, 服其雅正。自崔浩誅後,軍國之謀,咸出孝伯。世祖寵眷有亞於浩,亦以宰輔遇之。 獻替補闕,其跡不見,時人莫得而知也。卒之日,遠近哀傷焉。孝伯美名,聞於遐 邇。李彪使於江南,蕭賾謂之曰:「孝伯於卿遠近?」其為遠人所知若此。孝伯妻 崔賾女,高明婦人,生一子元顯。崔氏卒後,納翟氏,不以為妻也。憎忌元顯,後 遇劫,元顯見害,世雲翟氏所為也。元顯志氣甚高,為時人所傷惜。翟氏二子,安 民、安上,並有風度。
ān mín, xí jué shòu guāng hóu, sī tú sī mǎ. zú, zèng yǐng zhōu cì shǐ. wú zi, jué chú.
安民,襲爵壽光侯,司徒司馬。卒,贈郢州刺史。無子,爵除。
ān shàng, jù lù tài shǒu, yì zǎo zú.
安上,鉅鹿太守,亦早卒。
ān mín dì bào zi, zhèng guāng sān nián shàng shū yuē:
安民弟豹子,正光三年上書曰:
qiè wéi yōng xūn shǎng láo, yǒu guó héng diǎn xìng miè jì jué, zhé hòu suǒ xiān. shì yǐ jī dé lèi zhōng, chūn qiū xǔ yòu shí shì lì gōng zhe jié, hé shān shì qí yǒng jiǔ. fú wéi shì zǔ tài wǔ huáng dì, yīng ruì zì tiān, lóng zhào rì yù dōng qīng liáo hǎi, xī dìng yù mén, líng miè mò běi, yǐn mǎ jiāng shuǐ. chén wáng fù gù shàng shū xuān chéng gōng xiān chén xiào bó, míng jī gǎn huì, yāo xìng chāng chén, chóu móu wéi wò, qiǎn quǎn shì cóng, miào suàn jiā móu, měi méng gù cǎi. yú shí chǔ hòu jiān guó, zòu qǐng zhēng xián, zhào bào yuē: zhèn yǒu yī xiào bó, zú yǐ zhì tiān xià, hé yòng duō wèi? qí jiàn wěi yù, nǎi zhì yú cǐ. shì yòng chǒng yǐ yuán kǎi, jué yǐ gōng hóu, zhào cè yuē: jiāng yáng zhī xún, qí móu lǚ jìn liù shī dà jié, yì yǒu xūn yān. chū nèi qín wáng, chǒng yù lóng hòu, fāng kāi dà shǎng, ér shì zǔ dēng xiá. zǐ gōng shǐ qiān, wài rèn míng yuè. gāo zōng chōng nián zuǎn yùn, wèi jí zhuī xù.
竊惟庸勛賞勞,有國恆典;興滅繼絕,哲後所先。是以積德累忠,《春秋》許 宥十世;立功著節,河山誓其永久。伏惟世祖太武皇帝,英叡自天,籠罩日域;東 清遼海,西定玉門,凌滅漠北,飲馬江水。臣亡父故尚書、宣城公先臣孝伯,冥基 感會,邀幸昌辰,綢繆幃幄,繾綣侍從,廟算嘉謀,每蒙顧采。於時儲後監國,奏 請征賢,詔報曰:「朕有一孝伯,足以治天下,何用多為?」其見委遇,乃至於此。 是用寵以元、凱,爵以公侯,詔冊曰:「江陽之巡,奇謀屢進;六師大捷,亦有勛 焉。」出內勤王,寵遇隆厚,方開大賞,而世祖登遐。梓宮始遷,外任名岳。高宗 沖年纂運,未及追敘。
chén xíng chuǎn bǎi líng, xiān chén qì shì, wēi jī wèi zhēn, chéng zhì zhǎng duó, jìn shēn qiān shāng zǎo shì, cháo yě xián āi bù yǒng. chén wáng xiōng xí, wú zi fēng chú. yǒng wéi zōng gòu, wǔ qíng bēng pǐ. xiān chén róng chǒng qián cháo, xūn shū wáng fǔ, tóng zhī cháng lún, jué fēng yīn zhuì. zhǔn gǔ liàng jīn, shí shēn tú kǔ. qiè wéi cháo lì: guǎng chuān wáng zūn tài yuán gōng yuán dà cáo děng, bìng yǐ xūn zhòng xiān cháo, shì jué jì sì, huò yǐ bàng qīn, huò tīng dì xí, jiē chuán hé shān zhī gōng, chuí bù shì zhī shǎng. kuàng xiān chén zài méng wěi rèn, yùn chóu wéi lián, xūn zhe yú zhōng, shēng chuán yú wài. shì děng gōng jūn, jīn gǔ wú yì. shì yǐ hàn shǎng xìn bù, cái zhòng liáng píng wèi chóu zhāng xú, bù qì xún guō. jīn shù zú zhuī shǎng yú xiān cháo zhī shì, xiān chén jué fēng yú shèng míng zhī shí, zhān liú gù lǚ, cún wáng yǒng hèn. qiè jiàn zhèng shǐ zhōng, yuán fā cún wáng zhī zhào, bāo xián bào gōng zhī zhǐ. xī píng yuán nián, gù rèn chéng wáng chéng suǒ qǐng shí shì, fù xīn qián zé, chéng yī shí zhī shèng shì, chuí kuàng dài zhī mào diǎn. fán zài yīng fú, shuí bù gǎn qìng? gài yǐ jiǎng quàn lái jīn, chuí fàn wàn gǔ. qiě liú shì wěi shū, fān liú shàng guó, xún qí shàn bàng, bǎi wú yī shí qián hòu shǐ rén, bù shū xìng zì, yì wú míng jué. zhì yú zhāng chàng chuán zhōng, lüè xù xiān chén duì wèn, suī gǎi tuō lüè jǐn, zì yù jīn gāo rán yì yùn nán kuī, yóu jiàn chēng zài, fēi zhí cún yì yú shí, méi yì yǒu zhāng guó měi. qǐ lǎn cǐ shū, zhāo rán kě jiàn. zé wēi wēi shuāi gòu, zhòng qǐ yī zhāo, xiān chén qián hún, jié cǎo yú qiān zài yǐ.
臣行舛百靈,先臣棄世,微績未甄,誠志長奪,搢紳僉傷早世,朝野咸哀不永。 臣亡兄襲,無子封除。永惟宗構,五情崩圮。先臣榮寵前朝,勛書王府,同之常倫, 爵封堙墜。准古量今,實深荼苦。竊惟朝例:廣川王遵、太原公元大曹等,並以勛 重先朝,世絕繼祀,或以傍親,或聽弟襲,皆傳河山之功,垂不世之賞。況先臣在 蒙委任,運籌幃簾,勛著於中,聲傳於外。事等功均,今古無易。是以漢賞信布, 裁重良平;魏酬張徐,不棄荀郭。今數族追賞於先朝之世,先臣絕封於聖明之時, 瞻流顧侶,存亡永恨。竊見正始中,爰發存亡之詔,褒賢報功之旨。熙平元年,故 任城王澄所請十事,復新前澤,成一時之盛事,垂曠代之茂典。凡在纓紱,誰不感 慶?蓋以獎勸來今,垂範萬古。且劉氏偽書,翻流上國,尋其訕謗,百無一實;前 後使人,不書姓字,亦無名爵。至於《張暢傳》中,略敘先臣對問,雖改脫略盡, 自欲矜高;然逸韻難虧,猶見稱載,非直存益於時,沒亦有彰國美。乞覽此書,昭 然可見。則微微衰構,重起一朝,先臣潛魂,結草於千載矣。
zú bù dé xí.
卒不得襲。
xiào bó xiōng xiáng, zì yuán shàn. xué chuán jiā yè, xiāng dǎng zōng zhī. shì zǔ zhào zhōu jùn jǔ xián liáng, xiáng yīng gòng, duì cè hé zhǐ, chú zhōng shū bó shì. shí nán tǔ wèi bīn, shì zǔ qīn jià, qiǎn shàng shū hán yuán xìng lǜ zhòng chū qīng zhōu, yǐ xiáng wèi jūn sī. lüè dì zhì yú chén rǔ, huái běi zhī mín yì jūn jiàng zhě qī qiān yú hù, qiān zhī yú yǎn yù zhī nán, zhì huái yáng jùn yǐ fǔ zhī, bài xiáng wèi tài shǒu, jiā suī yuǎn jiāng jūn. liú mín guī zhī zhě wàn yú jiā, quàn kè nóng sāng, bǎi xìng ān yè. shì zǔ jiā zhī, cì yǐ yī mǎ. qiān hé jiān tài shǒu, yǒu wēi ēn zhī chēng. tài ān zhōng, zhēng bài zhōng shū shì láng, mín yǒu qiān yú shàng shū, qǐ liú shù nián, gāo zōng bù xǔ. zú guān, zhuī zèng dìng zhōu cì shǐ píng jí zi, shì yuē xiàn.
孝伯兄祥,字元善。學傳家業,鄉黨宗之。世祖詔州郡舉賢良,祥應貢,對策 合旨,除中書博士。時南土未賓,世祖親駕,遣尚書韓元興率眾出青州,以祥為軍 司。略地至於陳汝,淮北之民詣軍降者七千餘戶,遷之於兗豫之南,置淮陽郡以撫 之,拜祥為太守,加綏遠將軍。流民歸之者萬餘家,勸課農桑,百姓安業。世祖嘉 之,賜以衣馬。遷河間太守,有威恩之稱。太安中,征拜中書侍郎,民有千餘上書, 乞留數年,高宗不許。卒官,追贈定州刺史、平棘子,諡曰憲。
zǐ ān shì, yòu ér cōng wù. xìng ān èr nián, gāo zōng yǐn jiàn shì láng bó shì zhī zǐ, jiǎn qí xiù jùn zhě yù wèi zhōng shū xué shēng. ān shì nián shí yī, gāo zōng jiàn qí shàng xiǎo, yǐn wèn zhī. ān shì chén shuō zǔ fù, shén yǒu cì dì, jí yǐ wèi xué shēng. gāo zōng měi xìng guó xué, héng dú bèi yǐn wèn. zhào yuē: rǔ dàn shǒu cǐ, zhì dà bù lǜ bù fù guì. jū fù yōu yǐ xiào wén. tiān ān chū, bài zhōng sàn, yǐ wēn mǐn jìng shèn, gāo zōng qīn ài zhī. lèi qiān zhǔ kè lìng.
子安世,幼而聰悟。興安二年,高宗引見侍郎、博士之子,簡其秀俊者欲為中 書學生。安世年十一,高宗見其尚小,引問之。安世陳說祖父,甚有次第,即以為 學生。高宗每幸國學,恆獨被引問。詔曰:「汝但守此,至大不慮不富貴。」居父 憂以孝聞。天安初,拜中散,以溫敏敬慎,高宗親愛之。累遷主客令。
xiāo zé shǐ liú zuǎn cháo gòng. ān shì měi róng mào, shàn jǔ zhǐ, zuǎn děng zì xiāng wèi yuē: bù yǒu jūn zǐ, qí néng guó hū? zuǎn děng hū ān shì wèi diǎn kè. ān shì yuē: sān dài bù gòng lǐ, wǔ dì gè yì lè. ān zú yǐ wáng qín zhī guān, chēng yú shàng guó? zuǎn yuē: shì yì zhī hào, fán yǒu jǐ yě? ān shì yuē: zhōu wèi zhǎng kè, qín gǎi diǎn kè, hàn míng hóng lú, jīn yuē zhǔ kè. jūn děng bù yù yǐng xiǎng wén wǔ, ér yīn qín wáng qín. zuǎn yòu zhǐ fāng shān yuē: cǐ shān qù yàn rán yuǎn jìn? ān shì yuē: yì yóu shí tóu zhī yú pān yú ěr. guó jiā yǒu jiāng nán shǐ zhì, duō chū cáng nèi zhēn wù, lìng dū xià fù shì hǎo róng fú zhě huò zhī, lìng shǐ rèn qíng jiāo yì. shǐ zhì jīn yù sì wèn jià, zuǎn yuē: běi fāng jīn yù dà jiàn, dāng shì shān chuān suǒ chū? ān shì yuē: shèng cháo bù guì jīn yù, suǒ yǐ jiàn tóng wǎ lì. yòu huáng shàng dé tōng shén míng, shān bù ài bǎo, gù wú chuān wú jīn, wú shān wú yù. zuǎn chū jiāng dà shì, dé ān shì yán, cán ér bà. qiān zhǔ kè gěi shì zhōng.
蕭賾使劉纘朝貢。安世美容貌,善舉止,纘等自相謂曰:「不有君子,其能國 乎?」纘等呼安世為典客。安世曰:「三代不共禮,五帝各異樂。安足以亡秦之官, 稱於上國?」纘曰:「世異之號,凡有幾也?」安世曰:「周謂掌客,秦改典客, 漢名鴻臚,今曰主客。君等不欲影響文武,而殷勤亡秦。」纘又指方山曰:「此山 去燕然遠近?」安世曰:「亦由石頭之於番禺耳。」國家有江南使至,多出藏內珍 物,令都下富室好容服者貨之,令使任情交易。使至金玉肆問價,纘曰:「北方金 玉大賤,當是山川所出?」安世曰:「聖朝不貴金玉,所以賤同瓦礫。又皇上德通 神明,山不愛寶,故無川無金,無山無玉。」纘初將大市,得安世言,慚而罷。遷 主客給事中。
shí mín kùn jī liú sàn, háo yòu duō yǒu zhàn duó. ān shì nǎi shàng shū yuē: chén wén liàng dì huà yě, jīng guó dà shì yì dì xiāng cān, zhì zhì zhī běn. jǐng shuì zhī xìng, qí lái rì jiǔ tián lái zhī shù, zhì zhī yǐ xiàn. gài yù shǐ tǔ bù kuàng gōng, mín wǎng yóu lì. xióng shàn zhī jiā, bù dú gāo yú zhī měi dān lòu zhī fū, yì yǒu qǐng mǔ zhī fēn. suǒ yǐ xù bǐ pín wēi, yì zī tān yù, tóng fù yuē zhī bù jūn, yī qí mín yú biān hù. qiè jiàn zhōu jùn zhī mín, huò yīn nián jiǎn liú yí, qì mài tián zhái, piào jū yì xiāng, shì shè shù shì. sān zhǎng jì lì, shǐ fǎn jiù xū, lú jǐng huāng huǐ, sāng yú gǎi zhí. shì yǐ lì yuǎn, yì shēng jiǎ mào. qiáng zōng háo zú, sì qí qīn líng, yuǎn rèn wèi jìn zhī jiā, jìn yǐn qīn jiù zhī yàn. yòu nián zài shāo jiǔ, xiāng lǎo suǒ huò, qún zhèng suī duō, mò kě qǔ jù. gè fù qīn zhī, hù yǒu zhǎng duǎn, liǎng zhèng tú jù, tīng zhě yóu yí, zhēng sòng qiān yán, lián jì bù pàn. liáng chóu wěi ér bù kāi, róu sāng kū ér bù cǎi, jiǎo xìng zhī tú xìng, fán duō zhī yù zuò. yù lìng jiā fēng suì chǔ, rén gěi zī yòng, qí kě dé hū! yú wèi jīn suī sāng jǐng nán fù, yí gèng jūn liàng, shěn qí jìng shù lìng fēn yì yǒu zhǔn, lì yè xiāng chēng, xì mín huò zī shēng zhī lì, háo yòu mí yú dì zhī yíng. zé wú sī zhī zé, nǎi bō jūn yú zhào shù rú fù rú shān, kě yǒu jī yú bǐ hù yǐ. yòu suǒ zhēng zhī tián, yí xiàn nián duàn, shì jiǔ nán míng, xī shǔ jīn zhǔ. rán hòu xū wàng zhī mín, jué wàng yú jì yú shǒu fèn zhī shì, yǒng miǎn yú líng duó yǐ. gāo zǔ shēn nà zhī, hòu jūn tián zhī zhì qǐ yú cǐ yǐ.
時民困飢流散,豪右多有占奪。安世乃上疏曰:「臣聞量地畫野,經國大式; 邑地相參,致治之本。井稅之興,其來日久;田萊之數,制之以限。蓋欲使土不曠 功,民罔游力。雄擅之家,不獨膏腴之美;單陋之夫,亦有頃畝之分。所以恤彼貧 微,抑茲貪慾,同富約之不均,一齊民於編戶。竊見州郡之民,或因年儉流移,棄 賣田宅,漂居異鄉,事涉數世。三長既立,始返舊墟,廬井荒毀,桑榆改植。事已 歷遠,易生假冒。強宗豪族,肆其侵凌,遠認魏晉之家,近引親舊之驗。又年載稍 久,鄉老所惑,群證雖多,莫可取據。各附親知,互有長短,兩證徒具,聽者猶疑, 爭訟遷延,連紀不判。良疇委而不開,柔桑枯而不採,僥倖之徒興,繁多之獄作。 欲令家豐歲儲,人給資用,其可得乎!愚謂今雖桑井難復,宜更均量,審其徑術; 令分藝有準,力業相稱,細民獲資生之利,豪右靡餘地之盈。則無私之澤,乃播均 於兆庶;如阜如山,可有積於比戶矣。又所爭之田,宜限年斷,事久難明,悉屬今 主。然後虛妄之民,絕望於覬覦;守分之士,永免於凌奪矣。」高祖深納之,後均 田之制起於此矣。
chū wèi ān píng jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ jiǎ jié zhào jùn gōng. dūn quàn nóng sāng, jìn duàn yín sì. xī mén bào shǐ qǐ, yǒu gōng yú mín zhě, wèi zhī xiū shì miào táng. biǎo jiàn guǎng píng sòng fān yáng píng lù shì qìng, jiē wèi cháo tíng shàn shì. chū, guǎng píng rén lǐ bō, zōng zú qiáng shèng, cán lüè shēng mín. qián cì shǐ xuē dào shou piāo qīn wǎng tǎo zhī, bō lǜ qí zōng zú jù zhàn, dà pò shou piāo jūn. suì wèi bū táo zhī sǒu, gōng sī chéng huàn. bǎi xìng wèi zhī yǔ yuē: lǐ bō xiǎo mèi zì yōng róng, qiān qún zhú mǎ rú juǎn péng, zuǒ shè yòu shè bì dié shuāng. fù nǚ shàng rú cǐ, nán zǐ nà kě féng! ān shì shè fāng lüè yòu bō jí zhū zǐ zhí sān shí yú rén, zhǎn yú yè shì, jìng nèi sù rán. yǐ bìng miǎn. tài hé shí qī nián zú yú jiā. ān shì qī bó líng cuī shì, shēng yī zi chàng. cuī shì yǐ dù hàn jiàn chū, yòu shàng cāng shuǐ gōng zhǔ, shēng èr zi: mì yù.
出為安平將軍、相州刺史、假節、趙郡公。敦勸農桑,禁斷淫祀。西門豹、史 起,有功於民者,為之修飾廟堂。表薦廣平宋翻、陽平路恃慶,皆為朝廷善士。初, 廣平人李波,宗族強盛,殘掠生民。前刺史薛道扌剽親往討之,波率其宗族拒戰, 大破扌剽軍。遂為逋逃之藪,公私成患。百姓為之語曰:「李波小妹字雍容,褰裙 逐馬如卷蓬,左射右射必疊雙。婦女尚如此,男子那可逢!」安世設方略誘波及諸 子侄三十餘人,斬於鄴市,境內肅然。以病免。太和十七年卒於家。安世妻博陵崔 氏,生一子瑒。崔氏以妒悍見出,又尚滄水公主,生二子:謐、郁。
chàng, zì jū luó. shè lì shǐ chuán, pō yǒu wén cái, qì shàng háo shuǎng, gōng qiáng dāng shì. yán chāng mò, sī tú xíng cān jūn, qiān sī tú zhǎng jiān zhǔ bù. tài shī gāo yáng wáng yōng biǎo jiàn chàng wèi qí yǒu, zhèng zhǔ bù.
瑒,字琚羅。涉歷史傳,頗有文才,氣尚豪爽,公強當世。延昌末,司徒行參 軍,遷司徒長兼主簿。太師、高陽王雍表薦瑒為其友,正主簿。
yú shí mín duō jué hù ér wèi shā mén. chàng shàng yán: lǐ yǐ jiào shì, fǎ dǎo jiāng lái, jī yòng jì shū, qū liú yì bié. gù sān qiān zhī zuì, mò dà bù xiào, bù xiào zhī dà, wú guò yú jué sì. rán zé jué sì zhī zuì, zhòng mò shén yān. ān dé qīng zòng bèi lǐ zhī qíng, ér sì qí xiàng fǎ zhī yì yě? zhèng shǐ fú dào, yì bù yīng rán, jiǎ lìng tīng rán, yóu xū cái zhī yǐ lǐ. yī shēn qīn lǎo, qì jiā jué yǎng, jì fēi rén lǐ, yóu guāi lǐ qíng, yīn miè dà lún, qiě què wáng guàn. jiāo quē dāng shì zhī lǐ, ér qiú jiāng lái zhī yì, kǒng zǐ yún wèi zhī shēng, yān zhī sǐ, sī yán zhī zhì, yì wèi bèi yǐ. ān yǒu qì táng táng zhī zhèng, ér cóng guǐ jiào hū! yòu jīn nán fú wèi jìng, zhòng yì réng fán, bǎi xìng zhī qíng, fāng duō bì yì. ruò fù tīng zhī, kǒng juān qì xiào cí, bǐ wū ér shì. shā mén dōu tǒng sēng xiān děng fèn chàng guǐ jiào zhī yán, yǐ chàng wèi bàng huǐ fú fǎ, qì sù líng tài hòu, tài hòu zé zhī. chàng zì lǐ yuē: qiè yù qīng míng fó fǎ, shǐ dào sú jiān tōng, fēi gǎn pái qì zhēn xué, wàng wèi zī huǐ. qiě guǐ shén zhī míng, jiē tōng líng dá, chēng zì bǎi dài zhèng diǎn, xù sān huáng wǔ dì, jiē hào wèi guǐ. tiān dì yuē shén qí, rén sǐ yuē guǐ. yì yuē zhī guǐ shén zhī qíng zhuàng zhōu gōng zì měi, yì yuē néng shì guǐ shén lǐ yuē míng zé yǒu lǐ lè, yōu zé yǒu guǐ shén. shì yǐ míng zhě wèi táng táng, yōu zhě wèi guǐ jiào. fú fēi tiān fēi dì, běn chū yú rén, yīng shì dǎo sú, qí dào yōu yǐn, míng zhī wèi guǐ, yú wèi fēi bàng. qiě xīn wú bù shàn, yǐ fú dào wèi jiào zhě, zhèng kě wèi dá zhòng miào zhī mén ěr. líng tài hòu suī zhī chàng yán wèi yǔn, rán bù miǎn xiān děng zhī yì, yóu fá chàng jīn yī liǎng.
於時民多絕戶而為沙門。瑒上言:「禮以教世,法導將來,跡用既殊,區流亦 別。故三千之罪,莫大不孝,不孝之大,無過於絕祀。然則絕祀之罪,重莫甚焉。 安得輕縱背禮之情,而肆其向法之意也?正使佛道,亦不應然,假令聽然,猶須裁 之以禮。一身親老,棄家絕養,既非人理,尤乖禮情,堙滅大倫,且闕王貫。交缺 當世之禮,而求將來之益,孔子云『未知生,焉知死』,斯言之至,亦為備矣。安 有棄堂堂之政,而從鬼教乎!又今南服未靜,眾役仍煩,百姓之情,方多避役。若 復聽之,恐捐棄孝慈,比屋而是。」沙門都統僧暹等忿瑒鬼教之言,以瑒為謗毀佛 法,泣訴靈太后,太后責之。瑒自理曰:「竊欲清明佛法,使道俗兼通,非敢排棄 真學,妄為訾毀。且鬼神之名,皆通靈達,稱自百代正典,敘三皇五帝,皆號為鬼。 天地曰神祇,人死曰鬼。《易》曰『知鬼神之情狀』;周公自美,亦曰『能事鬼神』; 《禮》曰『明則有禮樂,幽則有鬼神』。是以明者為堂堂,幽者為鬼教。佛非天非 地,本出於人,應世導俗,其道幽隱,名之為鬼,愚謂非謗。且心無不善,以佛道 為教者,正可未達眾妙之門耳。」靈太后雖知瑒言為允,然不免暹等之意,猶罰瑒 金一兩。
zhuǎn shàng shū láng, jiā fú bō jiāng jūn. suí xiāo bǎo yín xī zhēng, yǐ chàng wèi tǒng jūn, jiǎ níng yuǎn jiāng jūn. chàng dé qià xiāng lǘ, zhāo mù xióng yǒng, qí lè cóng zhě shù bǎi qí, chàng qīng jiā zhèn xù, lǜ zhī xī tǎo. bǎo yín jiàn chàng zhì, nǎi fǔ chàng jiān yuē: zi yuǎn lái, wú shì bàn yǐ. gù qí xià měi yǒu zhàn gōng, jūn zhōng hào yuē lǐ gōng qí. bǎo yín yòu qǐ chàng wèi zuǒ chéng, réng wèi bié jiāng, jūn jī róng zhèng, jiē yǔ cān jué. bǎo yín yòu qǐ wèi zhōng shū shì láng. hái cháo, chú zhèn yuǎn jiāng jūn qí zhōu cì shǐ, zuò cí bù fù rèn, miǎn guān. jiàn yì chū, yú hé yīn yù hài, shí nián sì shí wáng. chū zèng zhèn dōng jiāng jūn shàng shū yòu pú shè yīn zhōu cì shǐ tài chāng zhōng, zhòng zèng sàn qí cháng shì biāo qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī jì zhōu cì shǐ.
轉尚書郎,加伏波將軍。隨蕭寶夤西征,以瑒為統軍,假寧遠將軍。瑒德洽鄉 閭,招募雄勇,其樂從者數百騎,瑒傾家賑恤,率之西討。寶夤見瑒至,乃拊瑒肩 曰:「子遠來,吾事辦矣。」故其下每有戰功,軍中號曰「李公騎」。寶夤又啟瑒 為左丞,仍為別將,軍機戎政,皆與參決。寶夤又啟為中書侍郎。還朝,除鎮遠將 軍、岐州刺史,坐辭不赴任,免官。建義初,於河陰遇害,時年四十王。初贈鎮東 將軍、尚書右僕射、殷州刺史;太昌中,重贈散騎常侍、驃騎大將軍、儀同三司、 冀州刺史。
chàng chù tǎng yǒu dà zhì, hǎo yǐn jiǔ, dǔ yú qīn zhī, měi wèi dì yù yuē: shì dài fū xué wèn, jī bó gǔ jīn ér bà, hé yòng zhuān jīng wèi lǎo bó shì yě? yǔ dì mì tè xiāng yǒu ài, mì zài xiāng wù gù, chàng tòng kū jué qì, jiǔ ér fāng sū, bù shí shù rì, qī nián zhī zhōng, xíng hái huǐ cuì. rén lún āi tàn zhī. chàng sān zi.
瑒俶儻有大志,好飲酒,篤於親知,每謂弟郁曰:「士大夫學問,稽博古今而 罷,何用專經為老博士也?」與弟謐特相友愛,謐在鄉物故,瑒慟哭絕氣,久而方 蘇,不食數日,期年之中,形骸毀悴。人倫哀嘆之。瑒三子。
zhǎng zi yì shèng, wǔ dìng zhōng, sī tú cāng cáo cān jūn.
長子義盛,武定中,司徒倉曹參軍。
chàng dì mì, zì yǒng hé. zài yì shì chuán.
瑒弟謐,字永和。在《逸士傳》。
mì dì yù, zì yǒng mù. hǎo xué chén jìng, bó tōng jīng shǐ. zì zhù zuò zuǒ láng wèi guǎng píng wáng huái yǒu, huái shēn xiāng lǐ yù. shí xué shì xú zūn míng jiào shòu shān dōng, shēng tú shén shèng, huái zhēng zūn míng zài guǎn, lìng yù wèn qí wǔ jīng yì lì shí yú tiáo, zūn míng suǒ dá shù tiáo ér yǐ. shāo qiān guó zi bó shì. zì guó xué zhī jiàn, zhū bó shì lǜ bù jiǎng shuō, zhāo xī jiào shòu, wéi yù ér yǐ. qiān xū yǎ kuān, shén yǒu rú zhě zhī fēng. qiān tíng wèi shǎo qīng, jiā guàn jūn jiāng jūn, zhuǎn tōng zhí sàn qí cháng shì. jiàn yì zhōng, yǐ xiōng chàng zú, suì fǔ yù gū zhí, guī yú xiāng lǐ. yǒng xī chū, chú sàn qí cháng shì dà jiāng jūn zuǒ guāng lù dài fū jiān dōu guān shàng shū, xún lǐng gěi shì huáng mén shì láng. sān nián chūn, yú xiǎn yáng diàn jiǎng lǐ, zhào yù zhí jīng, jiě shuō bù qióng, qún nán fēng qǐ, wú fèi tán xiào. chū dì jí zhū wáng gōng fán yù tīng zhě, mò bù jiē shàn. xún bìng zú, zèng sàn qí cháng shì dū du dìng jì xiāng cāng yīn wǔ zhōu jūn shì biāo qí dà jiāng jūn shàng shū zuǒ pú shè yí tóng sān sī dìng zhōu cì shǐ.
謐弟郁,字永穆。好學沉靜,博通經史。自著作佐郎為廣平王懷友,懷深相禮 遇。時學士徐遵明教授山東,生徒甚盛,懷征遵明在館,令郁問其五經義例十餘條, 遵明所答數條而已。稍遷國子博士。自國學之建,諸博士率不講說,朝夕教授,惟 郁而已。謙虛雅寬,甚有儒者之風。遷廷尉少卿,加冠軍將軍,轉通直散騎常侍。 建義中,以兄瑒卒,遂撫育孤侄,歸於鄉里。永熙初,除散騎常侍、大將軍、左光 祿大夫、兼都官尚書,尋領給事黃門侍郎。三年春,於顯陽殿講《禮》,詔郁執經, 解說不窮,群難鋒起,無廢談笑。出帝及諸王公凡預聽者,莫不嗟善。尋病卒,贈 散騎常侍、都督定冀相滄殷五州軍事、驃騎大將軍、尚書左僕射、儀同三司、定州 刺史。
zi shì qiān, yí tóng kāi fǔ cān jūn shì.
子士謙,儀同開府參軍事。
lǐ chōng, zì sī shùn, lǒng xī rén, dūn huáng gōng bǎo shǎo zǐ yě. shǎo gū, wèi zhǎng xiōng xíng yáng tài shǒu chéng suǒ xié xùn. chéng cháng yán: cǐ ér qì liàng fēi héng, fāng wèi mén hù suǒ jì. chōng chén yǎ yǒu dà liàng, suí xiōng zhì guān. shì shí mù shǒu zǐ dì duō qīn luàn mín shù, qīng yǒu qǐ duó, chōng yǔ chéng zhǎng zi sháo dú qīng jiǎn jiǎo rán, wú suǒ qiú qǔ, shí rén měi yān.
李沖,字思順,隴西人,敦煌公寶少子也。少孤,為長兄滎陽太守承所攜訓。 承常言:「此兒器量非恆,方為門戶所寄。」沖沉雅有大量,隨兄至官。是時牧守 子弟多侵亂民庶,輕有乞奪,沖與承長子韶獨清簡皎然,無所求取,時人美焉。
xiǎn zǔ mò, wèi zhōng shū xué shēng. chōng shàn jiāo yóu, bù wàng xì zá, liú bèi zhòng zhī. gāo zǔ chū, yǐ lì qiān mì shū zhōng sàn, diǎn jìn zhōng wén shì, yǐ xiū zhěng mǐn huì, jiàn jiàn chǒng dài. qiān nèi mì shū lìng nán bù gěi shì zhōng.
顯祖末,為中書學生。沖善交遊,不妄戲雜,流輩重之。高祖初,以例遷秘書 中散,典禁中文事,以修整敏惠,漸見寵待。遷內秘書令、南部給事中。
jiù wú sān zhǎng, wéi lì zōng zhǔ dū hù, suǒ yǐ mín duō yǐn mào, wǔ shí sān shí jiā fāng wèi yī hù. chōng yǐ sān zhèng zhì mín, suǒ yóu lái yuǎn, yú shì chuàng sān zhǎng zhī zhì ér shàng zhī. wén míng tài hòu lǎn ér chēng shàn, yǐn jiàn gōng qīng yì zhī. zhōng shū lìng zhèng xī mì shū lìng gāo yòu děng yuē: chōng qiú lì sān zhǎng zhě, nǎi yù hùn tiān xià yī fǎ. yán shì kě yòng, shì shí nán xíng. xī yòu yuē: bù xìn chén yán, dàn shì xíng zhī. shì bài zhī hòu, dāng zhī yú yán zhī bù miù. tài wèi yuán pī yuē: chén wèi cǐ fǎ ruò xíng, yú gōng sī yǒu yì. xián chēng fāng jīn yǒu shì zhī yuè, xiào bǐ mín hù, xīn jiù wèi fēn, mín bì láo yuàn. qǐng guò jīn qiū, zhì dōng xián yuè, xú nǎi qiǎn shǐ, yú shì wèi yí. chōng yuē: mín zhě, míng yě, kě shǐ yóu zhī, bù kě shǐ zhī zhī. ruò bù yīn diào shí, bǎi xìng tú zhī lì zhǎng xiào hù zhī qín, wèi jiàn jūn yáo shěng fù zhī yì, xīn bì shēng yuàn. yí jí kè diào zhī yuè, lìng zhī fù shuì zhī jūn. jì shí qí shì, yòu dé qí lì, yīn mín zhī yù, wèi zhī yì xíng. zhù zuò láng fù sī yì jìn yuē: mín sú jì yì, xiǎn yì bù tóng, jiǔ pǐn chà diào, wèi rì yǐ jiǔ, yī dàn gǎi fǎ, kǒng chéng rǎo luàn. tài hòu yuē: lì sān zhǎng, zé kè yǒu cháng zhǔn, fù yǒu héng fēn bāo yìn zhī hù kě chū, jiǎo xìng zhī rén kě zhǐ. hé wèi ér bù kě? qún yì suī yǒu guāi yì, rán wéi yǐ biàn fǎ wèi nán, gèng wú yì yì. suì lì sān zhǎng, gōng sī biàn zhī.
舊無三長,惟立宗主督護,所以民多隱冒,五十、三十家方為一戶。沖以三正 治民,所由來遠,於是創三長之制而上之。文明太后覽而稱善,引見公卿議之。中 書令鄭羲、秘書令高祐等曰:「沖求立三長者,乃欲混天下一法。言似可用,事實 難行。」羲又曰:「不信臣言,但試行之。事敗之後,當知愚言之不謬。」太尉元 丕曰:「臣謂此法若行,於公私有益。」咸稱方今有事之月,校比民戶,新舊未分, 民必勞怨。請過今秋,至冬閒月,徐乃遣使,於事為宜。沖曰:「民者,冥也,可 使由之,不可使知之。若不因調時,百姓徒知立長校戶之勤,未見均徭省賦之益, 心必生怨。宜及課調之月,令知賦稅之均。既識其事,又得其利,因民之欲,為之 易行。」著作郎傅思益進曰:「民俗既異,險易不同,九品差調,為日已久,一旦 改法,恐成擾亂。」太后曰:「立三長,則課有常准,賦有恆分;苞廕之戶可出, 僥倖之人可止。何為而不可?」群議雖有乖異,然惟以變法為難,更無異義。遂立 三長,公私便之。
qiān zhōng shū lìng, jiā sàn qí cháng shì, gěi shì zhōng rú gù. xún zhuǎn nán bù shàng shū, cì jué shùn yáng hóu. chōng wèi wén míng tài hòu suǒ xìng, ēn chǒng rì shèng, shǎng cì yuè zhì shù shí wàn, jìn jué lǒng xī gōng, mì zhì zhēn bǎo yù wù yǐ chōng qí dì, wài rén mò de ér zhī yān. chōng jiā sù qīng pín, yú shì shǐ wèi fù shì. ér qiān yǐ zì mù, jī ér néng sàn, jìn zì yīn zú, dǎi yú xiāng lǘ, mò bù fēn jí. xū jǐ jiē wù, chuí niàn jī hán, shuāi jiù lún qū, yóu zhī jī xù zhě, yì yǐ duō yǐ. shí yǐ cǐ chēng zhī.
遷中書令,加散騎常侍,給事中如故。尋轉南部尚書,賜爵順陽侯。沖為文明 太后所幸,恩寵日盛,賞賜月至數十萬,進爵隴西公,密緻珍寶御物以充其第,外 人莫得而知焉。沖家素清貧,於是始為富室。而謙以自牧,積而能散,近自姻族, 逮於鄉閭,莫不分及。虛己接物,垂念羈寒,衰舊淪屈,由之躋敘者,亦以多矣。 時以此稱之。
chū, chōng xiōng zuǒ yǔ hé nán tài shǒu lái chóng tóng zì liáng zhōu rù guó, sù yǒu wēi xián. zuǒ yīn yuán chéng chóng zuì, è sǐ yù zhōng. hòu chóng zi hù yòu jiū zuǒ zāng zuì, zuǒ jí chōng děng xī zuò yōu xì, huì shè nǎi miǎn, zuǒ shén xián zhī. zhì chōng chǒng guì, zōng shè nèi wài, hù wèi nán bù láng, shēn lǜ wèi chōng suǒ xiàn, cháng qiú tuì bì, ér chōng měi wèi fǔ zhī. hù hòu zuò zāng zuì, jù bì bù jì. chōng nǎi jù zòu yǔ hù běn mò xián xì, qǐ yuán shù zhī, suì dé bù zuò. chōng cóng shēng yīn shǐ sūn gū pín, wǎng lái chōng jiā, zhì rú zǐ zhí. yǒu rén qiú guān, yīn qí nà mǎ yú chōng, shǐ sūn zhé shòu ér bù wèi yán. hòu jiǎ fāng biàn, jiè chōng cǐ mǎ, mǎ zhǔ jiàn chōng chéng mǎ ér bù dé guān, hòu nǎi zì chén shǐ mò. chōng wén zhī, dà jīng, zhí shǐ sūn yǐ zhuàng kuǎn zòu, shǐ sūn zuò sǐ. qí chù yào zì lì, bù niàn ài è, jiē cǐ lèi yě.
初,沖兄佐與河南太守來崇同自涼州入國,素有微嫌。佐因緣成崇罪,餓死獄 中。後崇子護又糾佐贓罪,佐及沖等悉坐幽系,會赦乃免,佐甚銜之。至沖寵貴, 綜攝內外,護為南部郎,深慮為沖所陷,常求退避,而沖每慰撫之。護後坐贓罪, 懼必不濟。沖乃具奏與護本末嫌隙,乞原恕之,遂得不坐。沖從甥陰始孫孤貧,往 來沖家,至如子侄。有人求官,因其納馬於沖,始孫輒受而不為言。後假方便,借 沖此馬,馬主見沖乘馬而不得官,後乃自陳始末。沖聞之,大驚,執始孫以狀款奏, 始孫坐死。其處要自厲,不念愛惡,皆此類也。
shì shí xún jiù, wáng gōng zhòng chén jiē hū qí míng, gāo zǔ cháng wèi chōng wèi zhōng shū ér bù míng zhī. wén míng tài hòu bēng hòu, gāo zǔ jū sàng yǐn jiàn, dài jiē yǒu jiā. jí yì lǐ yí lǜ lìng, rùn shì cí zhǐ, kān dìng qīng zhòng, gāo zǔ suī zì xià bǐ, wú bù fǎng jué yān. chōng jié zhōng fèng shàng, zhī wú bù jǐn, chū rù yōu qín, xíng yú yán sè suī jiù chén qī fǔ, mò néng dǎi zhī, wú bù fú qí míng duàn shèn mì ér guī xīn yān. yú shì tiān xià xī rán, jí shū fāng tīng wàng, xián zōng qí zhī. gāo zǔ yì shēn xiāng zhàng xìn, qīn jìng mí shén, jūn chén zhī jiān, qíng yì mò èr. jí gǎi zhì bǎi sī, kāi jiàn wǔ děng, yǐ chōng cān dìng diǎn shì, fēng xíng yáng jùn kāi guó hóu, shí yì bā bǎi hù, bài tíng wèi qīng. xún qiān shì zhōng lì bù shàng shū xián yáng wáng shī. dōng gōng jì jiàn, bài tài zǐ shǎo fù. gāo zǔ chū yī zhōu lǐ, zhì fū pín zhī liè, yǐ chōng nǚ wèi fū rén.
是時循舊,王公重臣皆呼其名,高祖常謂沖為中書而不名之。文明太后崩後, 高祖居喪引見,待接有加。及議禮儀律令,潤飾辭旨,刊定輕重,高祖雖自下筆, 無不訪決焉。沖竭忠奉上,知無不盡,出入憂勤,形於顏色;雖舊臣戚輔,莫能逮 之,無不服其明斷慎密而歸心焉。於是天下翕然,及殊方聽望,咸宗奇之。高祖亦 深相仗信,親敬彌甚,君臣之間,情義莫二。及改置百司,開建五等,以沖參定典 式,封滎陽郡開國侯,食邑八百戶,拜廷尉卿。尋遷侍中、吏部尚書、咸陽王師。 東宮既建,拜太子少傅。高祖初依《周禮》,置夫、嬪之列,以沖女為夫人。
zhào yuē: xī xuān huáng dàn yù, chuí dòng yǔ zhī gòu yuán lì sān dài, xìng gōng guān zhī shì. rán máo cí tǔ jiē, zhāo dé yú shàng dài céng tái guǎng shà, chóng wēi yú zhōng yè. liáng yóu wén zhì yì yí, huá pǔ shū lǐ gù yě. shì yǐ zhōu chéng jì yè, yíng míng táng yú dōng dōu hàn zǔ yù xìng, jiàn wèi yāng yú xián hào. gài suǒ yǐ zūn yán huáng wēi, chóng zhòng dì dé, qǐ hǎo shē è jiǎn, gǒu bì mín lì zhě zāi? wǒ huáng yùn tǒng tiān, xié zuǎn gān lì, ruì yì sì fāng, wèi huáng jiàn zhì, gōng shì zhī dù, pō wèi wèi yǔn. tài zǔ chū jī, suī cū yǒu jīng shì, zì zī jué hòu, fù duō yíng gǎi. zhì yú sān yuán qìng xiǎng, wàn guó chōng tíng, guān guāng zhī shǐ, jù zhān yǒu què. zhèn yǐ guǎ dé, wěi chéng hóng xù, yùn shǔ xiū qī, shì zhōng chāng yùn, yí zūn yuǎn dù, shì zī gōng yǔ. zhǐ xùn guī mó, shì zhāo yú píng rì míng táng tài miào, yǐ chéng yú xī nián. yòu yīn wǎng suì zhī fēng zī, jí mín qíng zhī ān yì, jiāng yǐ jīn chūn yíng gǎi zhèng diàn. wéi fàn shí lìng, xíng zhī tì rán. dàn shuò tǔ duō hán, shì shū nán xià, zì fēi cái duó dāng chūn, xìng yì cú shǔ, zé guǎng zhì chóng jī, mò yóu kè jiù. chéng gōng lì shì, fēi wěi xián mò kě gǎi zhì guī mó, fēi rèn néng mò jì. shàng shū chōng qì huái yuān bó, jīng dù míng yuǎn, kě lǐng jiāng zuò dà jiàng sī kōng zhǎng lè gōng liàng, kě yǔ dà jiàng gòng jiān xìng shàn. qí qù gù chóng xīn zhī yí, xiū fù tài jí zhī zhì, zhèn dāng bié jiā zhǐ shòu.
詔曰:「昔軒皇誕御,垂棟宇之構;爰歷三代,興宮觀之式。然茅茨土階,昭 德於上代;層台廣廈,崇威於中業。良由文質異宜,華朴殊禮故也。是以周成繼業, 營明堂於東都;漢祖聿興,建未央於咸鎬。蓋所以尊嚴皇威,崇重帝德,豈好奢惡 儉,苟敝民力者哉?我皇運統天,協纂乾歷,銳意四方,未遑建制,宮室之度,頗 為未允。太祖初基,雖粗有經式,自茲厥後,復多營改。至於三元慶饗,萬國充庭, 觀光之使,具瞻有闕。朕以寡德,猥承洪緒,運屬休期,事鍾昌運,宜遵遠度,式 茲宮宇。指訓規模,事昭於平日;明堂、太廟,已成於昔年。又因往歲之豐資,藉 民情之安逸,將以今春營改正殿。違犯時令,行之惕然。但朔土多寒,事殊南夏, 自非裁度當春,興役徂暑,則廣制崇基,莫由克就。成功立事,非委賢莫可;改制 規模,非任能莫濟。尚書沖器懷淵博,經度明遠,可領將作大匠;司空、長樂公亮, 可與大匠共監興繕。其去故崇新之宜,修復太極之制,朕當別加指授。」
chē jià nán fá, jiā chōng fǔ guó dà jiāng jūn, tǒng zhòng yì cóng. zì fā dōu zhì yú luò yáng, lín yǔ bù jì, réng zhào liù jūn fā zhěn. gāo zǔ róng fú zhí biān yù mǎ ér chū, qún chén qǐ sǎng yú mǎ shǒu zhī qián. gāo zǔ yuē: zhǎng qū zhī móu, miào suàn yǐ dìng, jīn dà jiāng jūn jìn, gōng děng gèng yù hé yún? chōng jìn yuē: chén děng bù néng zhé chōng wéi wò, zuò zhì sì hǎi, ér lìng nán yǒu qiè hào zhī qú, shí chén děng zhī jiù. bì xià yǐ wén guǐ wèi yī, qīn láo shèng jià, chén děng chéng sī wáng qū jǐn mìng, xiào sǐ róng háng. rán zì lí dōu yín yǔ, shì mǎ kùn bì, qián lù shàng yáo, shuǐ lǎo fāng shén. qiě yī luò jìng nèi, xiǎo shuǐ yóu shàng zhì nán, kuàng zhǎng jiāng hào hàn, yuè zài nán jìng. ruò yíng zhōu jí, bì xū tíng zhì, shī lǎo liáng fá, jìn tuì wèi nán, jīn sàng fǎn pèi, yú yì wèi yǔn. gāo zǔ yuē: yī tóng zhī yì, qián yǐ jù lùn. qīng děng zhèng yǐ shuǐ yǔ wèi nán, rán tiān shí pō yì kě zhī. hé zhě? xià jì yán hàn, qiū gù yǔ duō, xuán dōng zhī chū, bì dāng kāi shuǎng. bǐ hòu yuè shí jiān, ruò yǔ yóu bù yǐ, cǐ nǎi tiān yě, tuō yú cǐ ér qíng, xíng zé wú hài. gǔ bù fá sàng, wèi zhū hóu tóng guǐ zhī guó, fēi wáng zhě tǒng yī zhī wén. yǐ zhì yú cǐ, hé róng tíng jià? chōng yòu jìn yuē: jīn zhě zhī jǔ, tiān xià suǒ bù yuàn, wéi bì xià yù zhī. hàn wén yán: wú dú chéng qiān lǐ mǎ, jìng hé zhì yě? chén yǒu yì ér wú qí cí, gǎn yǐ sǐ qǐng. gāo zǔ dà nù yuē: fāng yù jīng yíng yǔ zhòu, yī tóng qū yù, ér qīng děng rú shēng, lǚ yí dà jì, fǔ yuè yǒu cháng, qīng wù fù yán! cè mǎ jiāng chū. yú shì dà sī mǎ ān dìng wáng xiū, jiān zuǒ pú shè rèn chéng wáng chéng děng bìng yīn qín qì jiàn. gāo zǔ nǎi yù qún chén yuē: jīn zhě xìng dòng bù xiǎo, dòng ér wú chéng, hé yǐ shì hòu? gǒu yù bān shī, wú yǐ chuí zhī qiān zài. zhèn yǎng wéi yuǎn zǔ, shì jū yōu mò, wéi zhòng nán qiān, yǐ xiǎng wú qióng zhī měi, qǐ qí wú xīn, qīng yí líng rǎng? jīn zhī jūn zi, níng dú yǒu huái? dāng yóu tiān gōng rén dài wáng yè xū chéng gù yě. ruò bù nán luán, jí dāng yí dōu yú cǐ, guāng zhái tǔ zhōng, jī yì shí yǐ, wáng gōng děng yǐ wèi hé rú? yì zhī suǒ jué, bù dé xuán zhǒng. yù qiān zhě zuǒ, bù yù zhě yòu. ān dìng wáng xiū děng xiāng shuài rú yòu. nán ān wáng zhēn jìn yuē: fū yú zhě àn yú chéng shì, zhì zhě jiàn yú wèi méng. xíng zhì dé zhě bù yì yú sú, chéng dà gōng zhě bù móu yú zhòng, fēi cháng zhī rén nǎi néng fēi cháng zhī shì. kuò shén dōu yǐ yán wáng yè, dù tǔ zhōng yǐ zhì dì jīng, zhōu gōng qǐ zhī yú qián, bì xià xíng zhī yú hòu, gù qí yí yě. qiě tiān xià zhì zhòng, mò ruò huáng jū, rén zhī suǒ guì, níng rú yí tǐ? qǐng shàng ān shèng gōng, xià wèi mín wàng, guāng zhái zhōng yuán, chuò bǐ nán fá. cǐ chén děng yuàn yán, cāng shēng xìng shèn. qún chén xián chàng wàn suì.
車駕南伐,加沖輔國大將軍,統眾翼從。自發都至於洛陽,霖雨不霽,仍詔六 軍發軫。高祖戎服執鞭御馬而出,群臣啟顙於馬首之前。高祖曰:「長驅之謀,廟 算已定,今大將軍進,公等更欲何雲?」衝進曰:「臣等不能折衝帷幄,坐制四海, 而令南有竊號之渠,實臣等之咎。陛下以文軌未一,親勞聖駕,臣等誠思亡軀盡命, 效死戎行。然自離都淫雨,士馬困弊,前路尚遙,水潦方甚。且伊洛境內,小水猶 尚致難,況長江浩汗,越在南境。若營舟楫,必須停滯,師老糧乏,進退為難,矜 喪反旆,於義為允。」高祖曰:「一同之意,前已具論。卿等正以水雨為難,然天 時頗亦可知。何者?夏既炎旱,秋故雨多,玄冬之初,必當開爽。比後月十間,若 雨猶不已,此乃天也,脫於此而晴,行則無害。古不伐喪,謂諸侯同軌之國,非王 者統一之文。已至於此,何容停駕?」沖又進曰:「今者之舉,天下所不願,唯陛 下欲之。漢文言:吾獨乘千里馬,竟何至也?臣有意而無其辭,敢以死請。」高祖 大怒曰:「方欲經營宇宙,一同區域,而卿等儒生,屢疑大計,斧鉞有常,卿勿復 言!」策馬將出。於是大司馬、安定王休,兼左僕射、任城王澄等並殷勤泣諫。高 祖乃諭群臣曰:「今者興動不小,動而無成,何以示後?苟欲班師,無以垂之千載。 朕仰惟遠祖,世居幽漠,違眾南遷,以享無窮之美,豈其無心,輕遺陵壤?今之君 子,寧獨有懷?當由天工人代、王業須成故也。若不南鑾,即當移都於此,光宅土 中,機亦時矣,王公等以為何如?議之所決,不得旋踵。欲遷者左,不欲者右。」 安定王休等相率如右。南安王楨進曰:「夫愚者暗於成事,智者見於未萌。行至德 者不議於俗,成大功者不謀於眾,非常之人乃能非常之事。廓神都以延王業,度土 中以制帝京,周公啟之於前,陛下行之於後,固其宜也。且天下至重,莫若皇居, 人之所貴,寧如遺體?請上安聖躬,下慰民望,光宅中原,輟彼南伐。此臣等願言, 蒼生幸甚。」群臣咸唱「萬歲」。
gāo zǔ chū móu nán qiān, kǒng zhòng xīn liàn jiù, nǎi shì wèi dà jǔ, yīn yǐ xié dìng qún qíng, wài míng nán fá, qí shí qiān yě. jiù rén huái tǔ, duō suǒ bù yuàn, nèi dàn nán zhēng, wú gǎn yán zhě, yú shì dìng dū luò yáng. chōng yán yú gāo zǔ yuē: bì xià fāng xiū zhōu gōng zhī zhì, dìng dǐng chéng zhōu. rán yíng jiàn liù qǐn, bù kě yóu jià dài jiù xìng zhú chéng fú, nán yǐ mǎ shàng yíng qì. yuàn zàn hái běi dōu, lìng chén xià jīng zào, gōng chéng shì qì, rán hòu bèi wén wù zhī zhāng, hé yù luán zhī xiǎng, xún shí nán xǐ, guǐ yí tǔ zhōng. gāo zǔ yuē: zhèn jiāng xún xǐng fāng yuè, zhì yè xiǎo tíng, chūn shǐ biàn hái wèi yí. suì bù guī běi. xún yǐ chōng wèi zhèn nán jiāng jūn, shì zhōng shǎo fù rú gù, wěi yǐ yíng gòu zhī rèn. gǎi fēng yáng píng jùn kāi guó hóu, yì hù rú xiān.
高祖初謀南遷,恐眾心戀舊,乃示為大舉,因以協定群情,外名南伐,其實遷 也。舊人懷土,多所不願,內憚南征,無敢言者,於是定都洛陽。沖言於高祖曰: 「陛下方修周公之制,定鼎成周。然營建六寢,不可游駕待就;興築城郛,難以馬 上營訖。願暫還北都,令臣下經造,功成事訖,然後備文物之章,和玉鑾之響,巡 時南徙,軌儀土中。」高祖曰:「朕將巡省方岳,至鄴小停,春始便還未宜。」遂 不歸北。尋以沖為鎮南將軍,侍中、少傅如故,委以營構之任。改封陽平郡開國侯, 邑戶如先。
chē jià nán fá, yǐ chōng jiān zuǒ pú shè, liú shǒu luò yáng. chē jià dù huái, bié zhào ān nán dà jiāng jūn yuán yīng píng nán jiāng jūn liú zǎo tǎo hàn zhōng, zhào yōng jīng qí sān zhōu bīng liù qiān rén nǐ shù nán zhèng, kè chéng zé qiǎn. chōng biǎo jiàn yuē: qín zhōu xiǎn è, dì jiē qiāng yí, zì xī shī chū hòu, xiǎng yuán lián xù, jiā dī hú pàn nì, suǒ zài bèn mìng, yùn liáng huàn jiǎ, qì zī wèi yǐ. jīn fù yù chà shù zú, xuán nǐ shān wài, suī jiā yōu fù, kǒng yóu jīng hài, tuō zhōng gōng bù kè, tú dòng mín qíng, lián hú jié yí, shì huò nán cè. zhé yī zhǐ mì xià cì shǐ, dài jūn kè zhèng chéng, rán hòu chāi qiǎn, rú chén yú jiàn, yóu wèi wèi zú. hé zhě? xī dào xiǎn è, dān jìng qiān lǐ. jīn yù shēn shù jué jiè zhī wài, gū jù qún zéi zhī kǒu, dí gōng bù kě zú yuán, shí jǐn bù kě yùn liáng. gǔ rén yǒu yán: suī biān zhī zhǎng, bù jí mǎ fù, nán zhèng yú guó, shí wèi mǎ fù yě. qiě xī rén gōng fá, huò chéng jiàng ér bù qǔ rén jūn yòng shī, huò fǔ mín ér yí dì. qiě wáng zhě zhī jǔ, qíng zài zhěng mín yí kòu suǒ shǒu, yì zài xī dì. xiào zhī èr yì, dé yǒu qiǎn shēn. huì shēng yǐ yuǎn, hé jù yú yī chéng zāi? qiě wèi jìng suǒ yǎn, jiǔ zhōu guò bā, mín rén suǒ chén, shí fēn ér jiǔ. suǒ wèi mín zhě, wéi mò běi zhī yǔ jiāng wài ěr. jī zhī zài jìn, qǐ jí jí yú jīn rì yě? yí dài dà kāi jiāng yǔ, guǎng bá chéng jù, duō jī zī liáng, shí zú zhī dí, rán hòu zhì bāng shù jiāng, wèi tūn bìng zhī jǔ. jīn zhōng lí shòu yáng, mì ěr wèi bá zhū chéng xīn yě, kuǐ bù fú jiàng. suǒ kè zhě shě zhī ér bù qǔ, suǒ jiàng zhě fǔ zhī ér xuán lù. dōng dào jì wèi kě yǐ jìn lì shǒu, xī fān níng kě yǐ yuǎn bīng gù? ruò guǒ yù zhì zhě, chén kǒng zhōng yǐ zī dí yě. yòu jīn jiàn dū tǔ zhōng, dì jiē kòu rǎng, fāng xū dà shōu sǐ shì, píng dàng jiāng huì. qīng qiǎn dān guǎ, qì lìng xiàn méi, kǒng hòu jǔ zhī rì, zhòng yǐ liú shǒu zhì jù, qiú qí sǐ xiào, wèi yì kě huò. tuī cǐ ér lùn, bù shù wèi shàng. gāo zǔ cóng zhī.
車駕南伐,以沖兼左僕射,留守洛陽。車駕渡淮,別詔安南大將軍元英、平南 將軍劉藻討漢中,召雍涇岐三州兵六千人擬戍南鄭,克城則遣。沖表諫曰:「秦州 險厄,地接羌夷,自西師出後,餉援連續,加氐胡叛逆,所在奔命,運糧擐甲, 迄茲未已。今復豫差戍卒,懸擬山外,雖加優復,恐猶驚駭,脫終攻不克,徒動民 情,連胡結夷,事或難測。輒依旨密下刺史,待軍克鄭城,然後差遣,如臣愚見, 猶謂未足。何者?西道險厄,單徑千里。今欲深戍絕界之外,孤據群賊之口,敵 攻不可卒援,食盡不可運糧。古人有言:『雖鞭之長,不及馬腹』,南鄭於國,實 為馬腹也。且昔人攻伐,或城降而不取;仁君用師,或撫民而遺地。且王者之舉, 情在拯民;夷寇所守,意在惜地。校之二義,德有淺深。惠聲已遠,何遽於一城哉? 且魏境所掩,九州過八,民人所臣,十分而九。所未民者,惟漠北之與江外耳。羈 之在近,豈急急於今日也?宜待大開疆宇,廣拔城聚,多積資糧,食足支敵,然後 置邦樹將,為吞併之舉。今鍾離、壽陽,密邇未拔;諸城、新野,跬步弗降。所克 者舍之而不取,所降者撫之而旋戮。東道既未可以近力守,西蕃寧可以遠兵固?若 果欲置者,臣恐終以資敵也。又今建都土中,地接寇壤,方須大收死士,平盪江會。 輕遣單寡,棄令陷沒,恐後舉之日,眾以留守致懼,求其死效,未易可獲。推此而 論,不戍為上。」高祖從之。
chē jià hái dōu, yǐn jiàn chōng děng, wèi zhī yuē: běn suǒ yǐ duō zhì guān zhě, lǜ yǒu lìng pū àn ruò, bǎi shì jī yōng. ruò míng dú cōng zhuān, zé quán shì dà bìng. jīn zhèn suī bù dé wèi cōng míng, yòu bù wèi liè àn, qīng děng bù wèi dà xián, yì bù wèi dà è. qiě kě yī liǎng nián xǔ, shǎo zhì guān sī.
車駕還都,引見沖等,謂之曰:「本所以多置官者,慮有令仆暗弱,百事稽壅。 若明獨聰專,則權勢大並。今朕雖不得為聰明,又不為劣暗,卿等不為大賢,亦不 為大惡。且可一兩年許,少置官司。」
gāo zǔ zì yè hái jīng, fàn zhōu hóng chí, nǎi cóng róng wèi chōng yuē: zhèn yù cóng cǐ tōng qú yú luò, nán fá zhī rì, hé róng bù cóng cǐ rù luò, cóng luò rù hé, cóng hé rù biàn, cóng biàn rù qīng, yǐ zhì yú huái? xià chuán ér zhàn, yóu kāi hù ér dòu, cǐ nǎi jūn guó zhī dà jì. jīn gōu qú ruò xū èr wàn rén yǐ xià liù shí rì yǒu chéng zhě, yí yǐ jiàn xiū zhī. chōng duì yuē: ruò ěr, biàn shì shì wú yuǎn shè zhī láo, zhàn yǒu jiān rén zhī lì. qiān shàng shū pú shè, réng lǐng shǎo fù. gǎi fēng qīng yuān xiàn kāi guó hóu, yì hù rú qián. jí tài zǐ xún fèi, chōng bà shǎo fù.
高祖自鄴還京,泛舟洪池,乃從容謂沖曰:「朕欲從此通渠於洛,南伐之日, 何容不從此入洛,從洛入河,從河入汴,從汴入清,以至於淮?下船而戰,猶開戶 而斗,此乃軍國之大計。今溝渠若須二萬人以下、六十日有成者,宜以漸修之。」 沖對曰:「若爾,便是士無遠涉之勞,戰有兼人之力。」遷尚書僕射,仍領少傅。 改封清淵縣開國侯,邑戶如前。及太子恂廢,沖罷少傅。
gāo zǔ yǐn jiàn gōng qīng yú qīng huī táng, gāo zǔ yuē: shèng rén zhī dà bǎo, wéi wèi yǔ gōng, shì yǐ gōng chéng zuò lè, zhì dìng zhì lǐ. jīn xǐ jí zhōng tiān, chuàng jū sōng luò, suī dà gòu wèi chéng, yào zì tiáo jì lüè jǔ. dàn nán yǒu wèi bīn zhī shù, jiān xiōng mán mì ěr, zhèn sù yè chàng wǎn, liáng zài yú zī. qǔ nán zhī jì jué yǐ, zhèn xíng zhī móu bì yǐ. ruò yī jìn dài yě, zé tiān zǐ xià wéi shēn gōng zhī nèi zhǔn shàng gǔ yě, zé yǒu qīn xíng, zuò yán qī bǎi. wèi jìn bù zhēng, xuán zhǒng ér yǔn, zuò zhī xiū duǎn, zài dé bù zài zhēng. jīn dàn yǐ xíng qī wèi zhī zǎo wǎn. zhī jǐ qí shén hū, zhèn jì fēi shén, yān néng zhī yě. ér qǐng lái yīn yáng bo shù zhī shì, xián quàn zhèn jīn zhēng bì kè. cǐ jì jiā guó dà shì, yí gòng jūn chén gè jǐn suǒ jiàn, bù dé yǐ zhèn xiān yán, biàn zhì yī wéi, tuì yǒu tóng yì. chōng duì yuē: fū zhēng zhàn zhī fǎ, xiān zhī rén shì, rán hòu bǔ shì. jīn bǔ shì suī jí, yóu kǒng rén shì wèi bèi. jīn nián qiū rěn, yǒu sǔn cháng shí, yòu jīng shī shǐ qiān, zhòng yè wèi dìng, jiā zhī zhēng zhàn, yǐ wèi wèi kě. yí zhì lái qiū. gāo zǔ yuē: pú shè zhī yán, fēi wèi bù hé. zhèn yì zhī suǒ lǜ, nǎi yǒu shè jì zhī yōu. rán zhǐ chǐ kòu róng, wú yí zì ān, lǐ xū rú cǐ. pú shè yán rén shì wèi cóng, yì bù bì rú cǐ. zhèn qù shí qī nián, yōng èr shí wàn zhòng, xíng bù chū jī diān, cǐ rén shì zhī shèng, ér fēi tiān shí. wǎng nián chéng jī, tiān shí nǎi kě, ér què rén shì, yòu zhì bù jié. ruò dài rén shì bèi, fù fēi tiān shí, ruò zhī hé? rú pú shè zhī yán, biàn zhōng wú zhēng lǐ. zhèn ruò qiū xíng wú kè jié, sān jūn zǐ bìng fù sī kòu. bù kě bù rén jǐn qí xīn. bà yì ér chū.
高祖引見公卿於清徽堂,高祖曰:「聖人之大寶,惟位與功,是以功成作樂, 治定製禮。今徙極中天,創居嵩洛,雖大構未成,要自條紀略舉。但南有未賓之豎, 兼凶蠻密邇,朕夙夜悵惋,良在於茲。取南之計決矣,朕行之謀必矣。若依近代也, 則天子下帷深宮之內;准上古也,則有親行,祚延七百。魏晉不征,旋踵而殞,祚 之修短,在德不在征。今但以行期未知早晚。知幾其神乎,朕既非神,焉能知也。 而頃來陰陽卜術之士,咸勸朕今征必克。此既家國大事,宜共君臣各盡所見,不得 以朕先言,便致依違,退有同異。」沖對曰:「夫征戰之法,先之人事,然後卜筮。 今卜筮雖吉,猶恐人事未備。今年秋稔,有損常實,又京師始遷,眾業未定,加之 征戰,以為未可。宜至來秋。」高祖曰:「僕射之言,非為不合。朕意之所慮,乃 有社稷之憂。然咫尺寇戎,無宜自安,理須如此。僕射言人事未從,亦不必如此。 朕去十七年,擁二十萬眾,行不出畿甸,此人事之盛,而非天時。往年乘機,天時 乃可,而闕人事,又致不捷。若待人事備,復非天時,若之何?如僕射之言,便終 無征理。朕若秋行無克捷,三君子並付司寇。不可不人盡其心。」罷議而出。
hòu shì zōng wèi tài zǐ, gāo zǔ yàn yú qīng huī táng. gāo zǔ yuē: huáng chǔ suǒ yǐ zuǎn lì sān cái, guāng zhāo qī zǔ, sī nǎi yì zhào xián yuè, tiān rén tóng tài, gù yán qīng jiù cǐ yī yàn, yǐ chàng xīn qíng. gāo zǔ yòu yuē: tiān dì zhī dào, yī yíng yī xū, qǐ yǒu cháng tài. tiān dào yóu ěr, kuàng rén shì hū? gù yǒu shēng yǒu chù, zì gǔ ér rán. dào wǎng xīn jīn, liáng yòng shēn tàn. chōng duì yuē: dōng huī chéng chǔ, cāng shēng xián xìng. dàn chén qián tiǎn shī fù, fú néng bì xié, yǎng cán tiān rì, cí zào kuān hán, dé yù cǐ yàn, qìng kuì jiāo shēn. gāo zǔ yuē: zhèn shàng bù néng gé qí hūn, shī fù hé láo kuì xiè yě.
後世宗為太子,高祖宴於清徽堂。高祖曰:「皇儲所以纂歷三才,光昭七祖, 斯乃億兆咸悅,天人同泰,故延卿就此一宴,以暢忻情。」高祖又曰:「天地之道, 一盈一虛,豈有常泰。天道猶爾,況人事乎?故有升有黜,自古而然。悼往欣今, 良用深嘆。」沖對曰:「東暉承儲,蒼生咸幸。但臣前忝師傅,弗能弼諧,仰慚天 日,慈造寬含,得預此宴,慶愧交深。」高祖曰:「朕尚不能革其昏,師傅何勞愧 謝也。」
hòu shàng shū yí yuán bá mù tài zuì shì, chōng zòu yuē: qián péng chéng zhèn jiāng yuán bá yǔ mù tài tóng nì, yǎng zi jiàng shòu yí cóng bá zuì. ér tài wèi xián yáng wáng xǐ děng, yǐ wèi lǜ wén yǎng zi ér wèi zuì, fù jí xiōng dì bù zhī qíng zhě bù zuò. jǐn shěn lǜ yì, yǐ yǎng zi yú fù fēi tiān xìng, yú xiōng dì fēi tóng qì, dūn báo jì chà, gù xíng diǎn yǒu jiàng shì yǐ yǎng zi suī wèi zuì, ér fù xiōng bù yù. rán fù xiōng wèi zuì, yǎng zi bù zhī móu, yì dì jūn qíng, qǐ dú cóng lù hū? lǐ gù bù rán. chén yǐ wèi: yī jù lǜ wén, bù zhuī lù yú suǒ shēng, zé cóng zuò yú suǒ yǎng, míng yǐ. yòu lǜ wéi yán fù bù cóng zi, bù chēng zi bù cóng fù, dāng shì yōu zūn lì bēi zhī yì. chén xǐ děng yǐ wèi: lǜ suī bù zhèng jiàn, hù wén qǐ zhì, yú qǐ yě jǔ fù zhī zuì, yú yǎng yě jiàn zi zuò, shì wèi hù qǐ. hù qǐ liǎng míng, wú zuì bì yǐ. ruò yǐ dí jì, yǎng yǔ shēng tóng, zé fù zǐ yí jūn, zhǐ míng bù zuò. qiě jì yǎng zhī zhù yún: ruò yǒu bié zhì, bù tóng cǐ lǜ. yòu lìng wén yún: zhū yǒu fēng jué, ruò wú qīn zi, jí qí shēn zú, suī yǒu yǎng jì, guó chú bù xí. shì wèi yǒu fú bù jí jǐ, yǒu zuì biàn yù zuò. jūn shì děng qíng, lǜ lìng zhī yì, biàn xiāng máo dùn. fú dù lǜ zhǐ, bì bù rán yě. chén chōng yǐ wèi: zhǐ lì tiáo xún, zuì zài wú yí, zhǔn lìng yǔ qíng, pō yì tóng shì. zhào yuē: pú shè zhī yì, jù lǜ míng yǐ tài wèi děng lùn, yú diǎn jiǎo yě. yǎng suǒ yǐ cóng lù zhě, yuán qí yǐ miǎn suǒ shēng, gù bù dé fù zhēn yú suǒ yǎng. cǐ dú hé fú, zhǎng chù tūn zhōu? yú guó suǒ yǐ bù xí zhě, zhòng liè jué, tè lì zhì, yīn tiān zhī suǒ jué, tuī ér chú zhī ěr, qǐ fù bào duì xíng shǎng? yú sī zé yīng sǐ, kě tè yuán zhī.
後尚書疑元拔、穆泰罪事,沖奏曰:「前彭城鎮將元拔與穆泰同逆,養子降壽 宜從拔罪。而太尉、咸陽王禧等,以為律文養子而為罪,父及兄弟不知情者不坐。 謹審律意,以養子於父非天性,於兄弟非同氣,敦薄既差,故刑典有降;是以養子 雖為罪,而父兄不預。然父兄為罪,養子不知謀,易地均情,豈獨從戮乎?理固不 然。臣以為:依據律文,不追戮於所生,則從坐於所養,明矣。又律惟言父不從子, 不稱子不從父,當是優尊厲卑之義。臣禧等以為:『律雖不正見,互文起制,於乞 也舉父之罪,於養也見子坐,是為互起。互起兩明,無罪必矣。若以嫡繼,養與生 同,則父子宜均,只明不坐。且繼養之注云:若有別制,不同此律。又令文云:諸 有封爵,若無親子,及其身卒,雖有養繼,國除不襲。是為有福不及己,有罪便預 坐。均事等情,律令之意,便相矛盾。伏度律旨,必不然也。』臣沖以為:指例條 尋,罪在無疑,准令語情,頗亦同式。」詔曰:「僕射之議,據律明矣;太尉等論, 於典矯也。養所以從戮者,緣其已免所生,故不得復甄於所養。此獨何福,長處吞 舟?於國所以不襲者,重列爵,特立制,因天之所絕,推而除之耳,豈復報對刑賞? 於斯則應死,可特原之。」
chōng jī mǐn yǒu qiǎo sī. běi jīng míng táng yuán qiū tài miào, jí luò dōu chū jī, ān chù jiāo zhào, xīn qǐ táng qǐn, jiē zī yú chōng. qín zhì qiáng lì, zī zī wú dài, dàn lǐ wén bù, jiān yíng jiàng zhì, jī àn yíng jī, jī jué zài shǒu, zhōng bù láo yàn yě. rán xiǎn guì mén zú, wù yì liù yīn, xiōng dì zǐ zhí, jiē yǒu jué guān, yī jiā suì lù, wàn pǐ yǒu yú shì qí qīn zhě, suī fù chī lóng, wú bù chāo yuè guān cì. shí lùn yì yǐ cǐ shǎo zhī.
沖機敏有巧思。北京明堂、圓丘、太廟,及洛都初基,安處郊兆,新起堂寢, 皆資於沖。勤志強力,孜孜無怠,旦理文簿,兼營匠制,几案盈積,剞劂在手,終 不勞厭也。然顯貴門族,務益六姻,兄弟子侄,皆有爵官,一家歲祿,萬匹有餘; 是其親者,雖復痴聾,無不超越官次。時論亦以此少之。
nián cái sì shí, ér bìn xū bān bái, zī mào fēng měi, wèi yǒu shuāi zhuàng. lǐ biāo zhī rù jīng yě, gū wēi guǎ yuán, ér zì lì bù qún, yǐ chōng hǎo shì, qīng xīn zōng fù. chōng yì zhòng qí qì xué, lǐ ér nà yān, měi yán zhī yú gāo zǔ, gōng sī gòng xiāng yuán yì. jí biāo wèi zhōng wèi jiān shàng shū, wèi gāo zǔ zhī dài, biàn wèi fēi fù jí chōng, ér gèng xiāng qīng bèi, wéi gōng zuò liǎn mèi ér yǐ, wú fù zōng jìng zhī yì yě. chōng pō xián zhī. hòu gāo zǔ nán zhēng, chōng yǔ lì bù shàng shū rèn chéng wáng chéng bìng yǐ biāo jù ào wú lǐ, suì jìn zhǐ zhī. zòu qí zuì zhuàng, chōng shǒu zì zuò, jiā rén bù zhī, cí shén jī qiè, yīn yǐ zì hé. gāo zǔ lǎn qí biǎo, tàn chàng zhě jiǔ zhī, jì ér yuē: dào gù kě wèi yì yě, pú shè yì wèi mǎn yǐ. chōng shí zhèn nù, shù shù zé biāo qián hòu qiān bèi, chēn mù dà hū, tóu zhé jī àn. jǐn shōu yù shǐ, jiē ní shǒu miàn fù, lì rǔ sì kǒu. chōng sù xìng wēn róu, ér yī dàn bào huì, suì fā bìng huāng jì, yán yǔ luàn cuò, yóu è wàn jiào lì, chēng lǐ biāo xiǎo rén. yī yào suǒ bù néng liáo, huò wèi gān cáng shāng liè. xún yǒu yú rì ér zú, shí nián sì shí jiǔ. gāo zǔ wèi jǔ āi yú xuán hù, fā shēng bēi qì, bù néng zì shèng. zhào yuē: chōng zhēn hé zī xìng, dé yì shù shēn, xùn yè zì jiā, dào sù xíng guó. tài hé zhī shǐ, zhèn zài ruò líng, zǎo wěi jī mì, shí kāng shí wù. hóng jiàn chán luò, cháo xuǎn kāi qīng, shēng guān duān yòu, wéi yǔn chū nà. zhōng sù róu míng, zú fū ruì fàn, rén gōng xìn huì, yǒu jié mín xīn. kě wèi guó zhī xián yě, cháo zhī wàng yě. fāng shēng chǒng zhì, yǐ jīng gōng jiù, yǎn zhì sàng shì, bēi tòng yú huái. jì liú qín yīng zhì, jiān liáng sù yí bāo, kě zèng sī kōng gōng, gěi dōng yuán mì qì cháo fú yī jù yī yī xí, zèng qián sān shí wàn bù wǔ bǎi pǐ là sān bǎi jīn. yǒu sī zòu shì yuē wén mù. zàng yú fù zhōu shān, jìn dù yù zhǒng, gāo zǔ zhī yì yě. hòu chē jià zì yè hái luò, lù jīng chōng mù, zuǒ yòu yǐ wén, gāo zǔ wò jí wàng fén, yǎn qì jiǔ zhī. zhào yuē: sī kōng wén mù gōng, dé wèi shí zōng, xūn jiǎn zhèn xīn, bù xìng cú shì, tuō fén máng lǐng, xuán luán fù zhōu, gōng dì yíng yù, bēi rén cè jiù, yǒu tòng zhèn zhōng. kě qiǎn tài láo zhī jì, yǐ shēn wú huái. jí yǔ liú jīng bǎi guān xiāng jiàn, jiē xù chōng wáng méi zhī gù, yán jí liú tì. gāo zǔ dé liú tái qǐ, zhī chōng huàn zhuàng, wèi yòu wèi sòng biàn yuē: pú shè zhí wǒ shū héng, zǒng lí cháo wù, qīng jiǎn jū gōng, zhī chǒng yǐ jiǔ. zhèn yǐ rén míng zhōng yǎ, wěi yǐ tái sī zhī jì, shǐ wǒ chū jìng wú hòu gù zhī yōu, yī zhāo hū yǒu cǐ huàn, zhèn shén huái chuàng kǎi. qí xiāng tòng xī rú cǐ.
年才四十,而鬢須班白,姿貌豐美,未有衰狀。李彪之入京也,孤微寡援,而 自立不群,以沖好士,傾心宗附。沖亦重其器學,禮而納焉,每言之於高祖,公私 共相援益。及彪為中尉兼尚書,為高祖知待,便謂非復藉沖,而更相輕背,惟公坐 斂袂而已,無復宗敬之意也。沖頗銜之。後高祖南征,沖與吏部尚書、任城王澄並 以彪倨傲無禮,遂禁止之。奏其罪狀,沖手自作,家人不知,辭甚激切,因以自劾。 高祖覽其表,嘆悵者久之,既而曰:「道固可謂溢也,僕射亦為滿矣。」沖時震怒, 數數責彪前後愆悖,瞋目大呼,投折几案。盡收御史,皆泥首面縛,詈辱肆口。沖 素性溫柔,而一旦暴恚,遂發病荒悸,言語亂錯,猶扼腕叫詈,稱李彪小人。醫藥 所不能療,或謂肝藏傷裂。旬有餘日而卒,時年四十九。高祖為舉哀於懸瓠,發聲 悲泣,不能自勝。詔曰:「沖貞和資性,德義樹身,訓業自家,道素形國。太和之 始,朕在弱齡,早委機密,實康時務。鴻漸瀍洛,朝選開清,升冠端右,惟允出納。 忠肅柔明,足敷睿范,仁恭信惠,有結民心。可謂國之賢也,朝之望也。方升寵秩, 以旌功舊,奄致喪逝,悲痛於懷。既留勤應陟,兼良宿宜褒,可贈司空公,給東園 秘器、朝服一具、衣一襲,贈錢三十萬、布五百匹、蠟三百斤。」有司奏諡曰文穆。 葬於覆舟山,近杜預冢,高祖之意也。後車駕自鄴還洛,路經沖墓,左右以聞,高 祖臥疾望墳,掩泣久之。詔曰:「司空文穆公,德為時宗,勛簡朕心,不幸徂逝, 托墳邙嶺,旋鑾覆舟,躬睇塋域,悲仁惻舊,有慟朕衷。可遣太牢之祭,以申吾懷。」 及與留京百官相見,皆敘沖亡沒之故,言及流涕。高祖得留台啟,知沖患狀,謂右 衛宋弁曰:「僕射執我樞衡,總釐朝務,清儉居躬,知寵已久。朕以仁明忠雅,委 以台司之寄,使我出境無後顧之憂,一朝忽有此患,朕甚懷愴慨。」其相痛惜如此。
chōng xiōng dì liù rén, sì mǔ suǒ chū, pō xiāng fèn xì. jí chōng zhī guì, fēng lù ēn cì jiē yǐ gòng zhī, nèi wài jí mù. fù wáng hòu tóng jū èr shí yú nián, zhì luò nǎi bié dì zhái, gèng xiāng yǒu ài, jiǔ wú jiān rán. jiē chōng zhī dé yě. shǐ chōng zhī jiàn sī chǒng yě, xiōng zi sháo héng yǒu yōu sè, lǜ zhì qīng bài. hòu róng míng rì xiǎn, shāo nǎi zì ān. ér chōng míng mù dāng guān, tú wèi jǐ rèn, zì shǐ qì zhōng, wú suǒ bì qū. qí tǐ shí tuī yùn, jiē cǐ lèi yě. zi yán shí děng, yǔ zài wài qī chuán.
沖兄弟六人,四母所出,頗相忿鬩。及沖之貴,封祿恩賜皆以共之,內外輯睦。 父亡後同居二十餘年,至洛乃別第宅,更相友愛,久無間然。皆沖之德也。始沖之 見私寵也,兄子韶恆有憂色,慮致傾敗。後榮名日顯,稍乃自安。而沖明目當官, 圖為己任,自始迄終,無所避屈。其體時推運,皆此類也。子延寔等,語在《外戚 傳》。
shǐ chén yuē: yàn zhào xìn duō qí shì. lǐ xiào bó fēng fàn jiàn lüè, gài yì guò rén yuǎn shén. shì zǔ xióng cāi yán duàn, cuī hào yǐ jiàn zhū yí. ér rù cān xīn lǚ, chū gàn zhèng shì, xiàn kě tì fǒu, wú jì kě xún, gù néng cóng róng rèn yù, yǐ gōng míng shǐ zú. qí zhì qì gù yǐ yōu hū? ān shì shí jù tōng yǎ, shí gàn zhī liáng. chàng yǐ háo jùn dá, yù zé rú bó xiǎn. lǐ chōng zǎo yán chǒng juàn, rù gàn fù xīn, fēng liú shí yè, gù nǎi yī shí zhī xiù. zhōng xié qì shèng zhǔ, zuǒ mìng tài hé, wèi dāng duān kuí, shēn rèn liáng dòng, dé qià jiā mén, gōng zhe wáng shì. gài yǒu wèi zhī luàn chén yě.
史臣曰:燕趙信多奇士。李孝伯風範鑒略,蓋亦過人遠甚。世祖雄猜嚴斷,崔 浩已見誅夷。而入參心膂,出干政事,獻可替否,無際可尋,故能從容任遇,以功 名始卒。其智器固以優乎?安世識具通雅,時干之良。瑒以豪俊達,郁則儒博顯。 李沖早延寵眷,入干腹心,風流識業,固乃一時之秀。終協契聖主,佐命太和,位 當端揆,身任梁棟,德洽家門,功著王室。蓋有魏之亂臣也。