lǐ xiào bó lǐ chōng
李孝伯 李冲
lǐ xiào bó, zhào jùn rén yě, gāo píng gōng shùn cóng fù dì. fù céng, shǎo zhì zhèng shì lǐ zuǒ shì chūn qiū, yǐ jiào shòu wèi yè. jùn sān pì gōng cáo bù jiù, mén rén quàn zhī, céng yuē:" gōng cáo zhī zhí, suī yuē xiāng xuǎn gāo dì, yóu shì jùn lì ěr. běi miàn shì rén, yì hé róng yì." zhōu pì zhǔ bù, dào guān yuè yú, nǎi tàn yuē:" liáng shū jìng yǒu yún: zhōu jùn zhī zhí, tú láo rén ěr. dào zhī bù xíng, shēn zhī yōu yě." suì huán jiā jiǎng shòu. tài zǔ shí, zhēng bài bó shì, chū wèi zhào jùn tài shǒu, lìng xíng jìn zhǐ, jié dào bēn cuàn. tài zōng jiā zhī. bīng zhōu dīng líng, shù wèi shān dōng zhī hài, zhī céng néng dé bǎi xìng sǐ lì, dàn bù rù jìng. zéi yú cháng shān jiè dé yī sǐ lù, wèi zhào jùn dì yě, zéi zhǎng zé zhī, hái lìng sòng lù gù chù. lín jùn wèi zhī yáo yuē:" zhà zuò zhào jùn lù, yóu shèng cháng shān sù." qí jiàn dàn rú cǐ. zú, zèng píng nán jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ bǎi rén zi, shì yuē yì.
李孝伯,赵郡人也,高平公顺从父弟。父曾,少治《郑氏礼》、《左氏春秋》, 以教授为业。郡三辟功曹不就,门人劝之,曾曰:“功曹之职,虽曰乡选高第,犹 是郡吏耳。北面事人,亦何容易。”州辟主簿,到官月余,乃叹曰:“梁叔敬有云: 州郡之职,徒劳人耳。道之不行,身之忧也。”遂还家讲授。太祖时,征拜博士, 出为赵郡太守,令行禁止,劫盗奔窜。太宗嘉之。并州丁零,数为山东之害,知曾 能得百姓死力,惮不入境。贼于常山界得一死鹿,谓赵郡地也,贼长责之,还令送 鹿故处。邻郡为之谣曰:“诈作赵郡鹿,犹胜常山粟。”其见惮如此。卒,赠平南 将军、荆州刺史、柏仁子,谥曰懿。
xiào bó shǎo chuán fù yè, bó zōng qún yán. měi fēng yí, dòng yǒu fǎ dù. cóng xiōng shùn yán zhī yú shì zǔ, zhēng wèi zhōng sàn. shì zǔ jiàn ér yì zhī, wèi shùn yuē:" zhēn qīng jiā qiān lǐ jū yě." qiān mì shū zòu shì zhōng sàn, zhuǎn shì láng guāng lù dà fū, cì jué nán chāng zi, jiā jiàn wēi jiāng jūn, wěi yǐ jūn guó jī mì, shén jiàn qīn chǒng. móu mó qiè mì, shí rén mò néng zhī yě. qiān běi bù shàng shū. yǐ pín cóng zhēng fá guī lüè zhī gōng, jìn jué shòu guāng hóu, jiā jiàn yì jiāng jūn.
孝伯少传父业,博综群言。美风仪,动有法度。从兄顺言之于世祖,征为中散。 世祖见而异之,谓顺曰:“真卿家千里驹也。”迁秘书奏事中散,转侍郎、光禄大 夫,赐爵南昌子,加建威将军,委以军国机密,甚见亲宠。谋谟切秘,时人莫能知 也。迁北部尚书。以频从征伐规略之功,进爵寿光侯,加建义将军。
zhēn jūn mò, chē jià nán fá, jiāng chū péng chéng. liú yì lóng zǐ ān běi jiāng jūn xú zhōu cì shǐ wǔ líng wáng jùn, qiǎn jiāng mǎ wén gōng lǜ bù qí wàn yú zhì xiāo chéng. qián jūn jī pò zhī, wén gōng zǒu miǎn, zhí qí duì zhǔ kuǎi yīng. yì lóng wén dà jià nán xún, yòu qiǎn qí dì tài wèi jiāng xià wáng yì gōng lǜ zhòng fù péng chéng. shì zǔ zhì péng chéng, dēng yà fù zhǒng yǐ wàng chéng nèi, qiǎn sòng kuǎi yīng zhì xiǎo shì mén xuān shì zǔ zhào, láo wèn yì gōng, bìng qiǎn zì chén xiāo chéng zhī bài. yì gōng děng wèn yīng:" wèi dì zì lái yǐ bù?" yīng yuē:" zì lái." yòu wèn:" jīn zài hé chǔ?" yīng yuē:" zài chéng xī nán." yòu wèn: " shì mǎ duō shǎo?" yīng yuē:" zhōng jūn sì shí yú wàn." jùn qiǎn rén xiàn jiǔ èr qì gān zhè bǎi tǐng, bìng qǐng luò tuó.
真君末,车驾南伐,将出彭城。刘义隆子安北将军、徐州刺史、武陵王骏,遣 将马文恭率步骑万余至萧城。前军击破之,文恭走免,执其队主蒯应。义隆闻大驾 南巡,又遣其弟太尉、江夏王义恭率众赴彭城。世祖至彭城,登亚父冢以望城内, 遣送蒯应至小市门宣世祖诏,劳问义恭,并遣自陈萧城之败。义恭等问应:“魏帝 自来以不?”应曰:“自来。”又问:“今在何处?”应曰:“在城西南。”又问: “士马多少?”应曰:“中军四十余万。”骏遣人献酒二器、甘蔗百梃,并请骆驼。
shì zǔ míng dàn fù dēng yà fù zhǒng, qiǎn xiào bó zhì xiǎo shì, jùn yì qiǎn qí zhǎng shǐ zhāng chàng duì xiào bó. xiào bó yáo wèn chàng xìng, chàng yuē:" xìng zhāng." xiào bó yuē:" shì zhāng zhǎng shǐ yě." chàng yuē:" jūn hé dé jiàn shí?" xiào bó yuē: " jì shè cǐ jìng, hé róng bù xī." chàng wèn xiào bó yuē:" jūn fù hé xìng? jū hé guān yě?" xiào bó yuē:" wǒ róng háng yī fū, hé zú zhì wèn. rán zú yǔ jūn xiāng dí." xiào bó yuē:" zhǔ shàng yǒu zhào:' tài wèi ān běi kě zàn chū mén, yù yǔ xiāng jiàn, zhèn yì bù gōng péng chéng, hé wéi láo kǔ jiàng shì, chéng shàng yán bèi?' jīn qiǎn cì luò tuó jí diāo qiú zá wù." chàng yuē:" yǒu zhào zhī yán, zhèng kě shī yú bǐ guó, hé dé chēng zhī yú cǐ?" xiào bó yuē:" qīng jiā tài wèi ān běi, shì rén chén bù?" chàng yuē:" shì yě." xiào bó yuē:" wǒ cháo tíng yǎn yǒu wàn guó, shuài tǔ zhī bīn, mò gǎn bù chén. zòng wèi lín guó zhī jūn, hé wéi bù chēng zhào yú lín guó zhī chén?" xiào bó yòu wèn chàng yuē:" hé zhì hū jù dù mén jué qiáo?" chàng yuē:" èr wáng yǐ wèi dì bì lěi wèi lì, jiàng shì pí láo, cǐ jīng jiǎ shí wàn, rén sī zhì mìng, kǒng qīng xiāng líng jiàn, gù qiě bì chéng ěr. dài xiū xī shì mǎ, rán hòu gòng zhì zhàn chǎng, kè rì jiāo xì." xiào bó yuē: " lìng xíng jìn zhǐ, zhǔ jiàng cháng shì, yí dāng yǐ fǎ cái wù, hé yòng fèi qiáo dù mén? qióng chéng zhī zhōng, fù hé yǐ shí wàn kuā dà? wǒ yì yǒu liáng mǎ bǎi wàn, fù kě yǐ cǐ xiāng jīn." chàng yuē:" wáng hóu shè xiǎn, hé dàn fǎ lìng ér yǐ yě. wǒ ruò kuā jūn, dāng yán bǎi wàn, suǒ yǐ yán shí wàn zhě, zhèng shì èr wáng zuǒ yòu sù suǒ xù yǎng zhě ěr. cǐ chéng nèi yǒu shù zhōu shì shù, gōng tú yíng wǔ yóu suǒ wèi lùn. wǒ běn dòu rén, bù dòu mǎ zú. qiě jì zhī běi tǔ, mǎ zhī suǒ shēng, jūn fù hé yǐ yì zú jiàn kuā yě?" xiào bó yuē:" wáng hóu shè xiǎn, chéng rú lái yán, kāi bì yǒu cháng, hé wéi dù sè? jué qiáo zhī yì, yì zài hé yě? cǐ chéng shǒu jūn zhī suǒ xí, yě zhàn wǒ zhī suǒ zhǎng wǒ zhī shì mǎ, yóu rú jūn zhī shì chéng ěr." chéng nèi yǒu jù sī zhě, cháng zhì jīng shī, yì gōng qiǎn shì zhī, sī shí shì xiào bó. sī qián wèn xiào bó yuē:" lǐ shàng shū xíng tú yǒu láo." xiào bó yuē:" cǐ shì yīng xiāng yǔ gòng zhī." sī dá yuē:" yuán gòng zhī, suǒ yǐ yǎng láo." xiào bó yuē: " gǎn jūn zhì yì."
世祖明旦复登亚父冢,遣孝伯至小市,骏亦遣其长史张暢对孝伯。孝伯遥问暢 姓,暢曰:“姓张。”孝伯曰:“是张长史也。”暢曰:“君何得见识?”孝伯曰: “既涉此境,何容不悉。”暢问孝伯曰:“君复何姓?居何官也?”孝伯曰:“我 戎行一夫,何足致问。然足与君相敌。”孝伯曰:“主上有诏:‘太尉、安北可暂 出门,欲与相见,朕亦不攻彭城,何为劳苦将士,城上严备?’今遣赐骆驼及貂裘 杂物。”暢曰:“有诏之言,政可施于彼国,何得称之于此?”孝伯曰:“卿家太 尉、安北,是人臣不?”暢曰:“是也。”孝伯曰:“我朝廷奄有万国,率土之滨, 莫敢不臣。纵为邻国之君,何为不称诏于邻国之臣?”孝伯又问暢曰:“何至忽遽 杜门绝桥?”暢曰:“二王以魏帝壁垒未立,将士疲劳,此精甲十万,人思致命, 恐轻相凌践,故且闭城耳。待休息士马,然后共治战场,克日交戏。”孝伯曰: “令行禁止,主将常事,宜当以法裁物,何用废桥杜门?穷城之中,复何以十万夸 大?我亦有良马百万,复可以此相矜。”暢曰:“王侯设险,何但法令而已也。我 若夸君,当言百万,所以言十万者,正是二王左右素所畜养者耳。此城内有数州士 庶,工徒营伍犹所未论。我本斗人,不斗马足。且冀之北土,马之所生,君复何以 逸足见夸也?”孝伯曰:“王侯设险,诚如来言,开闭有常,何为杜塞?绝桥之意, 义在何也?此城守君之所习,野战我之所长;我之恃马,犹如君之恃城耳。”城内 有具思者,尝至京师,义恭遣视之,思识是孝伯。思前问孝伯曰:“李尚书行途有 劳。”孝伯曰:“此事应相与共知。”思答曰:“缘共知,所以仰劳。”孝伯曰: “感君至意。”
jì kāi mén, chàng píng rén què zhàng, chū shòu cì wù. xiào bó yuē:" zhào yǐ diāo qiú cì tài wèi, luò tuó luó mǎ cì ān běi, pú táo jiǔ jí zhū shí wèi dāng xiāng yǔ tóng jìn." chàng yuē:" èr wáng jìng bái wèi dì, zhī yù chuí jiàn, cháng yuàn miàn jiē, dàn shòu mìng běn cháo, tiǎn jū fān rèn, rén chén wú jìng wài zhī jiāo, gù wú róng sī dí." yì gōng xiàn pí kù zhě yī jù, jùn fèng jiǔ èr qì gān zhè bǎi tǐng. xiào bó yuē:" yòu yǒu zhào:' tài wèi ān běi, jiǔ jué nán xìn, shū dāng yōu yì. ruò yù qiǎn xìn zhě, dāng wèi hù sòng, tuō xū qí zhě, yì dāng yǐ mǎ sòng zhī.'" chàng yuē:" cǐ fāng jiān lù shén duō, shǐ mìng rì xī wǎng fù, bù fù yǐ cǐ láo wèi dì yě." xiào bó yuē:" yì zhī yǒu shuǐ lù, shì wèi bái zéi suǒ duàn." chàng yuē:" jūn zhe bái yī, chēng bái zéi yě." xiào bó dà xiào yuē:" jīn zhī bái zéi, shì yì huáng jīn chì méi." chàng yuē:" huáng jīn chì méi, bù zài jiāng nán." xiào bó yuē:" suī bù zài jiāng nán, yì bù lí xú fāng yě." xiào bó yuē:" xiàng yǔ ān běi xiāng wén, hé yǐ jiǔ ér bù bào?" chàng yuē:" èr wáng guì yuǎn, qǐ wén wéi nán." xiào bó yuē:" zhōu gōng wò fā tǔ shí fǔ, èr wáng hé dú guì yuǎn?" chàng yuē:" wò fā tǔ cān, bù wèi lín guó zhī rén yě." xiào bó yuē:" běn bāng shàng ěr, lín guó mí yīng jǐn gōng. qiě bīn zhì yǒu lǐ, zhǔ rén yí yǐ lǐ jiē." chàng yuē:" zuó jiàn zhòng bīn zhì mén, wèi wèi yǒu lǐ." xiào bó yuē:" fēi shì bīn zhì wú lǐ, zhí shì zhǔ rén cōng cōng, wú dài bīn diào dù ěr." xiào bó yòu yán:" yǒu zhào:' chéng tiān zuò yī jiè cháng rén, chéng zhī fēi jiāng nán zhī xuǎn, jìn yú rǔ yáng, shēn bèi jiǔ qiāng, luò zài yīn shuǐ, wǒ shǐ qiān ér chū zhī. fán rén gǔ ròu fēn zhāng, bìng sī jí jù, wén qí dì zài cǐ, rú hé bù qiǎn zàn chū? xún zì lìng fǎn, qǐ fù gǒu liú yī rén.'" chàng yuē:" zhī yù chéng tiān zuò xiōng dì jí jù, yǐ lēi qiǎn zhī, dàn qí gù cí bù wǎng." xiào bó yuē:" qǐ yǒu zǐ dì wén qí fù xiōng ér fǎn bù kěn xiāng jiàn, cǐ biàn qín shòu zhī bù ruò. guì tǔ fēng sú, hé zhì rú cǐ?"
既开门,暢屏人却仗,出受赐物。孝伯曰:“诏以貂裘赐太尉,骆驼、骡、马 赐安北,蒲萄酒及诸食味当相与同进。”暢曰:“二王敬白魏帝,知欲垂见,常愿 面接,但受命本朝,忝居籓任,人臣无境外之交,故无容私觌。”义恭献皮裤褶一 具,骏奉酒二器、甘蔗百梃。孝伯曰:“又有诏:‘太尉、安北,久绝南信,殊当 忧悒。若欲遣信者,当为护送,脱须骑者,亦当以马送之。’”暢曰:“此方间路 甚多,使命日夕往复,不复以此劳魏帝也。”孝伯曰:“亦知有水路,似为白贼所 断。”暢曰:“君著白衣,称白贼也。”孝伯大笑曰:“今之白贼,似异黄巾、赤 眉。”暢曰:“黄巾、赤眉,不在江南。”孝伯曰:“虽不在江南,亦不离徐方也。” 孝伯曰:“向与安北相闻,何以久而不报?”暢曰:“二王贵远,启闻为难。”孝 伯曰:“周公握发吐饣甫,二王何独贵远?”暢曰:“握发吐餐,不谓邻国之人也。” 孝伯曰:“本邦尚尔,邻国弥应尽恭。且宾至有礼,主人宜以礼接。”暢曰:“昨 见众宾至门,未为有礼。”孝伯曰:“非是宾至无礼,直是主人怱怱,无待宾调度 耳。”孝伯又言:“有诏:‘程天祚一介常人,诚知非江南之选,近于汝阳,身被 九枪,落在溵水,我使牵而出之。凡人骨肉分张,并思集聚,闻其弟在此,如何不 遣暂出?寻自令反,岂复苟留一人。’”暢曰:“知欲程天祚兄弟集聚,已勒遣之, 但其固辞不往。”孝伯曰:“岂有子弟闻其父兄而反不肯相见,此便禽兽之不若。 贵土风俗,何至如此?”
shì zǔ yòu qiǎn cì yì gōng jùn děng zhān gè yī lǐng, yán gè jiǔ zhǒng, bìng hú shì. xiào bó yuē:" yǒu hòu zhào: ' fán cǐ zhū yán, gè yǒu suǒ yí. bái yán shí yán, zhǔ shàng zì shí hēi yán zhì fù zhàng qì mǎn, mò zhī liù zhū, yǐ jiǔ ér fú hú yán zhì mù tòng róng yán zhì zhū chuāng chì yán bó yán chòu yán mǎ chǐ yán sì zhǒng, bìng fēi shí yán. tài wèi ān běi hé bù qiǎn rén lái zhì zhèn jiān? bǐ cǐ zhī qíng, suī bù kě jǐn, yào fù jiàn zhèn xiǎo dà, zhī zhèn lǎo shào, guān zhèn wéi rén.'" chàng yuē:" wèi dì jiǔ wèi wǎng lái suǒ jù, lǐ shàng shū qīn zì xián mìng, bù huàn bǐ cǐ bù jìn, gù bù fù qiǎn xìn." yì gōng xiàn là zhú shí tǐng, jùn xiàn jǐn yī pǐ.
世祖又遣赐义恭、骏等氈各一领,盐各九种,并胡豉。孝伯曰:“有后诏: ‘凡此诸盐,各有所宜。白盐食盐,主上自食;黑盐治腹胀气满,末之六铢,以酒 而服;胡盐治目痛;戎盐治诸疮;赤盐、驳盐、臭盐、马齿盐四种,并非食盐。太 尉、安北何不遣人来至朕间?彼此之情,虽不可尽,要复见朕小大,知朕老少,观 朕为人。’”暢曰:“魏帝久为往来所具,李尚书亲自衔命,不患彼此不尽,故不 复遣信。”义恭献蜡烛十梃,骏献锦一匹。
xiào bó yuē:" jūn nán tǔ shì rén, hé wéi zhe juē? jūn ér zhe cǐ, jiàng shì yún hé?" chàng yuē:" shì rén zhī yán, chéng wèi duō kuì. dàn yǐ bù wǔ shòu mìng, tǒng jūn róng chén zhī jiān, bù róng huǎn fú." xiào bó yuē:" yǒng chāng wáng zì qǐng héng zhèn cháng ān, jīn lǐng jīng qí bā wàn zhí zào huái nán, shòu chūn yì bì mén zì gù, bù gǎn xiāng yù. xiàng sòng liú kāng zǔ shǒu, bǐ zhī suǒ jiàn wáng xuán mó, shèn shì suǒ xī, yì shì cháng cái ěr. hé yì zuò rú cǐ rèn shǐ, yǐ zhì bēn bài. zì rù jìng qī bǎi yú lǐ, zhǔ rén jìng bù néng yī xiāng jù kàng. zōu shān zhī xiǎn, bǐ zhī suǒ píng, qián fēng shǐ dé jiē shǒu, cuī xié lì biàn ěr rù xué, jiàng shì dào yè chū zhī. zhǔ shàng gài qí shēng mìng, jīn cóng zài cǐ. fù hé yǐ qīng tuō, qiǎn mǎ wén gōng zhì xiāo xiàn, shǐ wàng fēng tuì náo yě. bǐ zhī mín rén, shén xiāng fèn yuàn, yán qīng píng zhī shí, fù wǒ zū bó, zhì yǒu jí nàn, bù néng xiāng zhěng." chàng yuē:" zhī yǒng chāng yǐ guò huái nán. kāng zǔ wèi qí suǒ pò, bǐ yǒu xìn shǐ, wú cǐ xiāo xī. wáng xuán mó nán tǔ piān jiàng, bù wèi wèi cái, dàn yǐ qí běi rén, gù wèi qián qū yǐn dǎo ěr. dà jūn wèi zhì, ér hé bīng xiàng hé, xuán mó liàng yí fǎn pèi, wèi wèi shī suàn, dàn yīn yè huí guī, zhì róng mǎ jīng luàn ěr. wǒ jiā xuán hù xiǎo chéng, chén xiàn xiǎo jiàng, wèi dì qīng guó gōng wéi, lèi xún bù kè. hú shèng zhī piān bì xiǎo shuài, zhòng wú sān lǚ, shǐ jì hé shuǐ, wèi guó jūn chén bēn sàn, jǐn dé miǎn tuō. huá tái zhī shī, wú suǒ duō kuì. zōu shān xiǎo shù, suī yǒu wēi xiǎn, hé pàn zhī mín, duō shì xīn fù, shǐ mù zhèng huà, jiān dào wèi xī, shì shǐ cuī xié lì fǔ zhī ér yǐ. jīn suī xiàn méi, hé sǔn yú guó. wèi dì zì yǐ shí wàn zhī shī ér zhì yī cuī xié lì, nǎi fù zú yán yě? jìn wén xiāo xiàn bǎi xìng bìng yī shān xiǎn, liáo qiǎn mǎ wén gōng yǐ shí duì yíng zhī ěr. wén gōng qián yǐ sān duì chū, hái zǒu bǐ dà yíng. jī xuán jìng yǐ bǎi gě zhì liú chéng, wèi jūn bēn bài. qīng dí zhì cǐ, yì fēi suǒ xù. wáng jìng rén mín, liè jū hé pàn, èr guó jiāo bīng, dāng hù jiā fǔ yǎng. ér wèi shī rù jìng, shì shēng yì wài, guān bù fù mín, mín yì hé yuàn. zhī rù jìng qī bǎi lǐ, wú xiāng hàn jù, cǐ zì shàng yóu tài wèi shén suàn, cì zài wǔ líng shèng lüè. jūn guó zhī yào, suī bù yù wén, rán yòng bīng yǒu jī jiān, yì bù róng xiāng yǔ." xiào bó yuē:" jūn jí cǐ xū tán, zhī lí xiāng duì, kě wèi dùn cí zhī qí suǒ qióng. qiě zhǔ shàng dàng bù wéi cǐ chéng, zì lǜ zhòng jūn zhí zào guā bù. nán shì ruò bàn, chéng gù bù dài gōng wéi nán xíng bù jié, péng chéng yì fēi suǒ yù yě. wǒ jīn dāng nán, yù yìn mǎ jiāng hú ěr." chàng yuē: " qù liú zhī shì, zì shì bǐ huái. ruò wèi dì suì dé yǐn mǎ cháng jiāng, biàn wèi wú fù tiān dào." xiào bó yuē:" zì běi ér nán, shí wéi rén huà. yǐn mǎ cháng jiāng, qǐ dú tiān dào?" chàng jiāng hái chéng, wèi xiào bó yuē:" jì dàng dìng yǒu qī, xiāng jiàn wú yuǎn. jūn ruò dé hái sòng cháo, jīn wèi xiāng shí zhī shǐ." xiào bó yuē:" jīn dāng xiān zhì jiàn yè yǐ dài jūn ěr. kǒng ěr rì jūn yǔ èr wáng miàn fù qǐng zuì, bù xiá wèi róng."
孝伯曰:“君南土士人,何为著屩?君而著此,将士云何?”暢曰:“士人之 言,诚为多愧。但以不武受命,统军戎陈之间,不容缓服。”孝伯曰:“永昌王自 顷恆镇长安,今领精骑八万直造淮南,寿春亦闭门自固,不敢相御。向送刘康祖首, 彼之所见王玄谟,甚是所悉,亦是常才耳。何意作如此任使,以致奔败。自入境七 百余里,主人竟不能一相拒抗。邹山之险,彼之所凭,前锋始得接手,崔邪利便尔 入穴,将士倒曳出之。主上丐其生命,今从在此。复何以轻脱,遣马文恭至萧县, 使望风退挠也。彼之民人,甚相忿怨,言清平之时,赋我租帛,至有急难,不能相 拯。”暢曰:“知永昌已过淮南。康祖为其所破,比有信使,无此消息。王玄谟南 土偏将,不谓为才,但以其北人,故为前驱引导耳。大军未至,而河冰向合,玄谟 量宜反旆,未为失算,但因夜回归,致戎马惊乱耳。我家悬瓠小城,陈宪小将,魏 帝倾国攻围,累旬不克。胡盛之偏裨小帅,众无三旅,始济翮水,魏国君臣奔散, 仅得免脱。滑台之师,无所多愧。邹山小戍,虽有微险,河畔之民,多是新附,始 慕政化,奸盗未息,示使崔邪利抚之而已。今虽陷没,何损于国。魏帝自以十万之 师而制一崔邪利,乃复足言也?近闻萧县百姓并依山险,聊遣马文恭以十队迎之耳。 文恭前以三队出,还走彼大营。嵇玄敬以百舸至留城,魏军奔败。轻敌致此,亦非 所恤。王境人民,列居河畔,二国交兵,当互加抚养。而魏师入境,事生意外,官 不负民,民亦何怨。知入境七百里,无相捍拒,此自上由太尉神算,次在武陵圣略。 军国之要,虽不预闻,然用兵有机间,亦不容相语。”孝伯曰:“君藉此虚谈,支 离相对,可谓遁辞知其所穷。且主上当不围此城,自率众军直造瓜步。南事若办, 城故不待攻围;南行不捷,彭城亦非所欲也。我今当南,欲饮马江湖耳。”暢曰: “去留之事,自适彼怀。若魏帝遂得饮马长江,便为无复天道。”孝伯曰:“自北 而南,实惟人化。饮马长江,岂独天道?”暢将还城,谓孝伯曰:“冀荡定有期, 相见无远。君若得还宋朝,今为相识之始。”孝伯曰:“今当先至建业以待君耳。 恐尔日君与二王面缚请罪,不暇为容。”
xiào bó fēng róng xián yǎ, yìng dá rú liú, chàng jí zuǒ yòu shén xiāng jiē tàn. shì zǔ dà xǐ, jìn jué xuān chéng gōng.
孝伯风容闲雅,应答如流,暢及左右甚相嗟叹。世祖大喜,进爵宣城公。
xīng ān èr nián, chū wèi shǐ chí jié sàn qí cháng shì píng xī jiāng jūn qín zhōu cì shǐ. tài ān sān nián zú, gāo zōng shén dào xī zhī. zèng zhèn nán dà jiàng jūn dìng zhōu cì shǐ, shì yuē wén zhāo gōng.
兴安二年,出为使持节、散骑常侍、平西将军、秦州刺史。太安三年卒,高宗 甚悼惜之。赠镇南大将军、定州刺史,谥曰文昭公。
xiào bó tǐ dù huī yǎ, míng dá zhèng shì, cháo yě guì jiàn, xián tuī zhòng zhī. gōng zōng céng qǐ shì zǔ guǎng zhēng jùn xiù, shì zǔ yuē:" zhèn yǒu yī xiào bó, zú zhì tiān xià, hé yòng duō wèi? jiǎ fù qiú fǎng, cǐ rén bèi yì hé kě dé." qí jiàn shǎng rú cǐ. xìng fāng shèn zhōng hòu, měi cháo tíng dà shì yǒu bù zú, bì shǒu zì shū biǎo, qiè yán chén jiàn huò bù cóng zhě, zhì yú zài sān. xuē miè gǎo cǎo, jiā rén bú jiàn. gōng tíng lùn yì, cháng yǐn gāng jì, huò yǒu yán shì zhě, xiào bó zì qí suǒ chén, jiǎ yǒu shì fēi, zhōng bù yì zhé. jí jiàn shì zǔ, yán qí suǒ zhǎng, chū bù yǐn rén xìng míng yǐ wéi jǐ shàn. gù yì guān zhī shì, fú qí yǎ zhèng. zì cuī hào zhū hòu, jūn guó zhī móu, xián chū xiào bó. shì zǔ chǒng juàn yǒu yà yú hào, yì yǐ zǎi fǔ yù zhī. xiàn tì bǔ quē, qí jī bú jiàn, shí rén mò de ér zhī yě. zú zhī rì, yuǎn jìn āi shāng yān. xiào bó měi míng, wén yú xiá ěr. lǐ biāo shǐ yú jiāng nán, xiāo zé wèi zhī yuē:" xiào bó yú qīng yuǎn jìn?" qí wèi yuǎn rén suǒ zhī ruò cǐ. xiào bó qī cuī zé nǚ, gāo míng fù rén, shēng yī zi yuán xiǎn. cuī shì zú hòu, nà dí shì, bù yǐ wéi qī yě. zēng jì yuán xiǎn, hòu yù jié, yuán xiǎn jiàn hài, shì yún dí shì suǒ wéi yě. yuán xiǎn zhì qì shén gāo, wéi shí rén suǒ shāng xī. dí shì èr zi, ān mín ān shàng, bìng yǒu fēng dù.
孝伯体度恢雅,明达政事,朝野贵贱,咸推重之。恭宗曾启世祖广征俊秀,世 祖曰:“朕有一孝伯,足治天下,何用多为?假复求访,此人辈亦何可得。”其见 赏如此。性方慎忠厚,每朝廷大事有不足,必手自书表,切言陈谏;或不从者,至 于再三。削灭稿草,家人不见。公庭论议,常引纲纪,或有言事者,孝伯恣其所陈, 假有是非,终不抑折。及见世祖,言其所长,初不隐人姓名以为己善。故衣冠之士, 服其雅正。自崔浩诛后,军国之谋,咸出孝伯。世祖宠眷有亚于浩,亦以宰辅遇之。 献替补阙,其迹不见,时人莫得而知也。卒之日,远近哀伤焉。孝伯美名,闻于遐 迩。李彪使于江南,萧赜谓之曰:“孝伯于卿远近?”其为远人所知若此。孝伯妻 崔赜女,高明妇人,生一子元显。崔氏卒后,纳翟氏,不以为妻也。憎忌元显,后 遇劫,元显见害,世云翟氏所为也。元显志气甚高,为时人所伤惜。翟氏二子,安 民、安上,并有风度。
ān mín, xí jué shòu guāng hóu, sī tú sī mǎ. zú, zèng yǐng zhōu cì shǐ. wú zi, jué chú.
安民,袭爵寿光侯,司徒司马。卒,赠郢州刺史。无子,爵除。
ān shàng, jù lù tài shǒu, yì zǎo zú.
安上,钜鹿太守,亦早卒。
ān mín dì bào zi, zhèng guāng sān nián shàng shū yuē:
安民弟豹子,正光三年上书曰:
qiè wéi yōng xūn shǎng láo, yǒu guó héng diǎn xīng miè jì jué, zhé hòu suǒ xiān. shì yǐ jī dé lèi zhōng, chūn qiū xǔ yòu shí shì lì gōng zhe jié, hé shān shì qí yǒng jiǔ. fú wéi shì zǔ tài wǔ huáng dì, yīng ruì zì tiān, lǒng zhào rì yù dōng qīng liáo hǎi, xī dìng yù mén, líng miè mò běi, yìn mǎ jiāng shuǐ. chén wáng fù gù shàng shū xuān chéng gōng xiān chén xiào bó, míng jī gǎn huì, yāo xìng chāng chén, chóu móu wéi wò, qiǎn quǎn shì cóng, miào suàn jiā móu, měi méng gù cǎi. yú shí chǔ hòu jiān guó, zòu qǐng zhēng xián, zhào bào yuē:" zhèn yǒu yī xiào bó, zú yǐ zhì tiān xià, hé yòng duō wèi?" qí jiàn wěi yù, nǎi zhì yú cǐ. shì yòng chǒng yǐ yuán kǎi, jué yǐ gōng hóu, zhào cè yuē:" jiāng yáng zhī xún, qí móu lǚ jìn liù shī dà jié, yì yǒu xūn yān." chū nèi qín wáng, chǒng yù lóng hòu, fāng kāi dà shǎng, ér shì zǔ dēng xiá. zǐ gōng shǐ qiān, wài rèn míng yuè. gāo zōng chōng nián zuǎn yùn, wèi jí zhuī xù.
窃惟庸勋赏劳,有国恆典;兴灭继绝,哲后所先。是以积德累忠,《春秋》许 宥十世;立功著节,河山誓其永久。伏惟世祖太武皇帝,英叡自天,笼罩日域;东 清辽海,西定玉门,凌灭漠北,饮马江水。臣亡父故尚书、宣城公先臣孝伯,冥基 感会,邀幸昌辰,绸缪帏幄,缱绻侍从,庙算嘉谋,每蒙顾采。于时储后监国,奏 请征贤,诏报曰:“朕有一孝伯,足以治天下,何用多为?”其见委遇,乃至于此。 是用宠以元、凯,爵以公侯,诏册曰:“江阳之巡,奇谋屡进;六师大捷,亦有勋 焉。”出内勤王,宠遇隆厚,方开大赏,而世祖登遐。梓宫始迁,外任名岳。高宗 冲年纂运,未及追叙。
chén xíng chuǎn bǎi líng, xiān chén qì shì, wēi jī wèi zhēn, chéng zhì zhǎng duó, jìn shēn qiān shāng zǎo shì, cháo yě xián āi bù yǒng. chén wáng xiōng xí, wú zi fēng chú. yǒng wéi zōng gòu, wǔ qíng bēng pǐ. xiān chén róng chǒng qián cháo, xūn shū wáng fǔ, tóng zhī cháng lún, jué fēng yīn zhuì. zhǔn gǔ liàng jīn, shí shēn tú kǔ. qiè wéi cháo lì: guǎng chuān wáng zūn tài yuán gōng yuán dà cáo děng, bìng yǐ xūn zhòng xiān cháo, shì jué jì sì, huò yǐ bàng qīn, huò tīng dì xí, jiē chuán hé shān zhī gōng, chuí bù shì zhī shǎng. kuàng xiān chén zài méng wěi rèn, yùn chóu wéi lián, xūn zhe yú zhōng, shēng chuán yú wài. shì děng gōng jūn, jīn gǔ wú yì. shì yǐ hàn shǎng xìn bù, cái zhòng liáng píng wèi chóu zhāng xú, bù qì xún guō. jīn shù zú zhuī shǎng yú xiān cháo zhī shì, xiān chén jué fēng yú shèng míng zhī shí, zhān liú gù lǚ, cún wáng yǒng hèn. qiè jiàn zhèng shǐ zhōng, yuán fā cún wáng zhī zhào, bāo xián bào gōng zhī zhǐ. xī píng yuán nián, gù rèn chéng wáng chéng suǒ qǐng shí shì, fù xīn qián zé, chéng yī shí zhī shèng shì, chuí kuàng dài zhī mào diǎn. fán zài yīng fú, shuí bù gǎn qìng? gài yǐ jiǎng quàn lái jīn, chuí fàn wàn gǔ. qiě liú shì wěi shū, fān liú shàng guó, xún qí shàn bàng, bǎi wú yī shí qián hòu shǐ rén, bù shū xìng zì, yì wú míng jué. zhì yú zhāng chàng chuán zhōng, lüè xù xiān chén duì wèn, suī gǎi tuō lüè jǐn, zì yù jīn gāo rán yì yùn nán kuī, yóu jiàn chēng zài, fēi zhí cún yì yú shí, méi yì yǒu zhāng guó měi. qǐ lǎn cǐ shū, zhāo rán kě jiàn. zé wēi wēi shuāi gòu, zhòng qǐ yī zhāo, xiān chén qián hún, jié cǎo yú qiān zǎi yǐ.
臣行舛百灵,先臣弃世,微绩未甄,诚志长夺,搢绅佥伤早世,朝野咸哀不永。 臣亡兄袭,无子封除。永惟宗构,五情崩圮。先臣荣宠前朝,勋书王府,同之常伦, 爵封堙坠。准古量今,实深荼苦。窃惟朝例:广川王遵、太原公元大曹等,并以勋 重先朝,世绝继祀,或以傍亲,或听弟袭,皆传河山之功,垂不世之赏。况先臣在 蒙委任,运筹帏帘,勋著于中,声传于外。事等功均,今古无易。是以汉赏信布, 裁重良平;魏酬张徐,不弃荀郭。今数族追赏于先朝之世,先臣绝封于圣明之时, 瞻流顾侣,存亡永恨。窃见正始中,爰发存亡之诏,褒贤报功之旨。熙平元年,故 任城王澄所请十事,复新前泽,成一时之盛事,垂旷代之茂典。凡在缨绂,谁不感 庆?盖以奖劝来今,垂范万古。且刘氏伪书,翻流上国,寻其讪谤,百无一实;前 后使人,不书姓字,亦无名爵。至于《张暢传》中,略叙先臣对问,虽改脱略尽, 自欲矜高;然逸韵难亏,犹见称载,非直存益于时,没亦有彰国美。乞览此书,昭 然可见。则微微衰构,重起一朝,先臣潜魂,结草于千载矣。
zú bù dé xí.
卒不得袭。
xiào bó xiōng xiáng, zì yuán shàn. xué chuán jiā yè, xiāng dǎng zōng zhī. shì zǔ zhào zhōu jùn jǔ xián liáng, xiáng yīng gòng, duì cè hé zhǐ, chú zhōng shū bó shì. shí nán tǔ wèi bīn, shì zǔ qīn jià, qiǎn shàng shū hán yuán xìng lǜ zhòng chū qīng zhōu, yǐ xiáng wèi jūn sī. lüè dì zhì yú chén rǔ, huái běi zhī mín yì jūn jiàng zhě qī qiān yú hù, qiān zhī yú yǎn yù zhī nán, zhì huái yáng jùn yǐ fǔ zhī, bài xiáng wèi tài shǒu, jiā suí yuǎn jiāng jūn. liú mín guī zhī zhě wàn yú jiā, quàn kè nóng sāng, bǎi xìng ān yè. shì zǔ jiā zhī, cì yǐ yī mǎ. qiān hé jiān tài shǒu, yǒu wēi ēn zhī chēng. tài ān zhōng, zhēng bài zhōng shū shì láng, mín yǒu qiān yú shàng shū, qǐ liú shù nián, gāo zōng bù xǔ. zú guān, zhuī zèng dìng zhōu cì shǐ píng jí zi, shì yuē xiàn.
孝伯兄祥,字元善。学传家业,乡党宗之。世祖诏州郡举贤良,祥应贡,对策 合旨,除中书博士。时南土未宾,世祖亲驾,遣尚书韩元兴率众出青州,以祥为军 司。略地至于陈汝,淮北之民诣军降者七千余户,迁之于兗豫之南,置淮阳郡以抚 之,拜祥为太守,加绥远将军。流民归之者万余家,劝课农桑,百姓安业。世祖嘉 之,赐以衣马。迁河间太守,有威恩之称。太安中,征拜中书侍郎,民有千余上书, 乞留数年,高宗不许。卒官,追赠定州刺史、平棘子,谥曰宪。
zǐ ān shì, yòu ér cōng wù. xīng ān èr nián, gāo zōng yǐn jiàn shì láng bó shì zhī zǐ, jiǎn qí xiù jùn zhě yù wèi zhōng shū xué shēng. ān shì nián shí yī, gāo zōng jiàn qí shàng xiǎo, yǐn wèn zhī. ān shì chén shuō zǔ fù, shén yǒu cì dì, jí yǐ wéi xué shēng. gāo zōng měi xìng guó xué, héng dú bèi yǐn wèn. zhào yuē:" rǔ dàn shǒu cǐ, zhì dà bù lǜ bù fù guì." jū fù yōu yǐ xiào wén. tiān ān chū, bài zhōng sàn, yǐ wēn mǐn jìng shèn, gāo zōng qīn ài zhī. lèi qiān zhǔ kè lìng.
子安世,幼而聪悟。兴安二年,高宗引见侍郎、博士之子,简其秀俊者欲为中 书学生。安世年十一,高宗见其尚小,引问之。安世陈说祖父,甚有次第,即以为 学生。高宗每幸国学,恆独被引问。诏曰:“汝但守此,至大不虑不富贵。”居父 忧以孝闻。天安初,拜中散,以温敏敬慎,高宗亲爱之。累迁主客令。
xiāo zé shǐ liú zuǎn cháo gòng. ān shì měi róng mào, shàn jǔ zhǐ, zuǎn děng zì xiāng wèi yuē:" bù yǒu jūn zǐ, qí néng guó hū?" zuǎn děng hū ān shì wèi diǎn kè. ān shì yuē:" sān dài bù gòng lǐ, wǔ dì gè yì lè. ān zú yǐ wáng qín zhī guān, chēng yú shàng guó?" zuǎn yuē:" shì yì zhī hào, fán yǒu jǐ yě?" ān shì yuē:" zhōu wèi zhǎng kè, qín gǎi diǎn kè, hàn míng hóng lú, jīn yuē zhǔ kè. jūn děng bù yù yǐng xiǎng wén wǔ, ér yīn qín wáng qín." zuǎn yòu zhǐ fāng shān yuē:" cǐ shān qù yàn rán yuǎn jìn?" ān shì yuē:" yì yóu shí tou zhī yú pān yú ěr." guó jiā yǒu jiāng nán shǐ zhì, duō chū cáng nèi zhēn wù, lìng dū xià fù shì hǎo róng fú zhě huò zhī, lìng shǐ rèn qíng jiāo yì. shǐ zhì jīn yù sì wèn jià, zuǎn yuē:" běi fāng jīn yù dà jiàn, dàng shì shān chuān suǒ chū?" ān shì yuē:" shèng cháo bù guì jīn yù, suǒ yǐ jiàn tóng wǎ lì. yòu huáng shàng dé tōng shén míng, shān bù ài bǎo, gù wú chuān wú jīn, wú shān wú yù." zuǎn chū jiāng dà shì, dé ān shì yán, cán ér bà. qiān zhǔ kè jǐ shì zhōng.
萧赜使刘缵朝贡。安世美容貌,善举止,缵等自相谓曰:“不有君子,其能国 乎?”缵等呼安世为典客。安世曰:“三代不共礼,五帝各异乐。安足以亡秦之官, 称于上国?”缵曰:“世异之号,凡有几也?”安世曰:“周谓掌客,秦改典客, 汉名鸿胪,今曰主客。君等不欲影响文武,而殷勤亡秦。”缵又指方山曰:“此山 去燕然远近?”安世曰:“亦由石头之于番禺耳。”国家有江南使至,多出藏内珍 物,令都下富室好容服者货之,令使任情交易。使至金玉肆问价,缵曰:“北方金 玉大贱,当是山川所出?”安世曰:“圣朝不贵金玉,所以贱同瓦砾。又皇上德通 神明,山不爱宝,故无川无金,无山无玉。”缵初将大市,得安世言,惭而罢。迁 主客给事中。
shí mín kùn jī liú sàn, háo yòu duō yǒu zhàn duó. ān shì nǎi shàng shū yuē:" chén wén liàng dì huà yě, jīng guó dà shì yì dì xiāng cān, zhì zhì zhī běn. jǐng shuì zhī xìng, qí lái rì jiǔ tián lái zhī shù, zhì zhī yǐ xiàn. gài yù shǐ tǔ bù kuàng gōng, mín wǎng yóu lì. xióng shàn zhī jiā, bù dú gāo yú zhī měi dān lòu zhī fū, yì yǒu qǐng mǔ zhī fēn. suǒ yǐ xù bǐ pín wēi, yì zī tān yù, tóng fù yuē zhī bù jūn, yī qí mín yú biān hù. qiè jiàn zhōu jùn zhī mín, huò yīn nián jiǎn liú yí, qì mài tián zhái, piào jū yì xiāng, shì shè shù shì. sān zhǎng jì lì, shǐ fǎn jiù xū, lú jǐng huāng huǐ, sāng yú gǎi zhí. shì yǐ lì yuǎn, yì shēng jiǎ mào. qiáng zōng háo zú, sì qí qīn líng, yuǎn rèn wèi jìn zhī jiā, jìn yǐn qīn jiù zhī yàn. yòu nián zǎi shāo jiǔ, xiāng lǎo suǒ huò, qún zhèng suī duō, mò kě qǔ jù. gè fù qīn zhī, hù yǒu cháng duǎn, liǎng zhèng tú jù, tīng zhě yóu yí, zhēng sòng qiān yán, lián jì bù pàn. liáng chóu wěi ér bù kāi, róu sāng kū ér bù cǎi, jiǎo xìng zhī tú xìng, fán duō zhī yù zuò. yù lìng jiā fēng suì chǔ, rén gěi zī yòng, qí kě dé hū! yú wèi jīn suī sāng jǐng nán fù, yí gèng jūn liàng, shěn qí jìng shù lìng fēn yì yǒu zhǔn, lì yè xiāng chèn, xì mín huò zī shēng zhī lì, háo yòu mí yú dì zhī yíng. zé wú sī zhī zé, nǎi bō jūn yú zhào shù rú fù rú shān, kě yǒu jī yú bǐ hù yǐ. yòu suǒ zhēng zhī tián, yí xiàn nián duàn, shì jiǔ nán míng, xī shǔ jīn zhǔ. rán hòu xū wàng zhī mín, jué wàng yú jì yú shǒu fèn zhī shì, yǒng miǎn yú líng duó yǐ." gāo zǔ shēn nà zhī, hòu jūn tián zhī zhì qǐ yú cǐ yǐ.
时民困饥流散,豪右多有占夺。安世乃上疏曰:“臣闻量地画野,经国大式; 邑地相参,致治之本。井税之兴,其来日久;田莱之数,制之以限。盖欲使土不旷 功,民罔游力。雄擅之家,不独膏腴之美;单陋之夫,亦有顷亩之分。所以恤彼贫 微,抑兹贪欲,同富约之不均,一齐民于编户。窃见州郡之民,或因年俭流移,弃 卖田宅,漂居异乡,事涉数世。三长既立,始返旧墟,庐井荒毁,桑榆改植。事已 历远,易生假冒。强宗豪族,肆其侵凌,远认魏晋之家,近引亲旧之验。又年载稍 久,乡老所惑,群证虽多,莫可取据。各附亲知,互有长短,两证徒具,听者犹疑, 争讼迁延,连纪不判。良畴委而不开,柔桑枯而不采,侥幸之徒兴,繁多之狱作。 欲令家丰岁储,人给资用,其可得乎!愚谓今虽桑井难复,宜更均量,审其径术; 令分艺有准,力业相称,细民获资生之利,豪右靡余地之盈。则无私之泽,乃播均 于兆庶;如阜如山,可有积于比户矣。又所争之田,宜限年断,事久难明,悉属今 主。然后虚妄之民,绝望于觊觎;守分之士,永免于凌夺矣。”高祖深纳之,后均 田之制起于此矣。
chū wèi ān píng jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ jiǎ jié zhào jùn gōng. dūn quàn nóng sāng, jìn duàn yín sì. xī mén bào shǐ qǐ, yǒu gōng yú mín zhě, wèi zhī xiū shì miào táng. biǎo jiàn guǎng píng sòng fān yáng píng lù shì qìng, jiē wèi cháo tíng shàn shì. chū, guǎng píng rén lǐ bō, zōng zú qiáng shèng, cán lüè shēng mín. qián cì shǐ xuē dào shou piāo qīn wǎng tǎo zhī, bō lǜ qí zōng zú jù zhàn, dà pò shou piāo jūn. suì wèi bū táo zhī sǒu, gōng sī chéng huàn. bǎi xìng wèi zhī yǔ yuē:" lǐ bō xiǎo mèi zì yōng róng, qiān qún zhú mǎ rú juǎn péng, zuǒ shè yòu shè bì dié shuāng. fù nǚ shàng rú cǐ, nán zǐ nà kě féng!" ān shì shè fāng lüè yòu bō jí zhū zǐ zhí sān shí yú rén, zhǎn yú yè shì, jìng nèi sù rán. yǐ bìng miǎn. tài hé shí qī nián zú yú jiā. ān shì qī bó líng cuī shì, shēng yī zi chàng. cuī shì yǐ dù hàn jiàn chū, yòu shàng cāng shuǐ gōng zhǔ, shēng èr zi: mì yù.
出为安平将军、相州刺史、假节、赵郡公。敦劝农桑,禁断淫祀。西门豹、史 起,有功于民者,为之修饰庙堂。表荐广平宋翻、阳平路恃庆,皆为朝廷善士。初, 广平人李波,宗族强盛,残掠生民。前刺史薛道扌剽亲往讨之,波率其宗族拒战, 大破扌剽军。遂为逋逃之薮,公私成患。百姓为之语曰:“李波小妹字雍容,褰裙 逐马如卷蓬,左射右射必叠双。妇女尚如此,男子那可逢!”安世设方略诱波及诸 子侄三十余人,斩于鄴市,境内肃然。以病免。太和十七年卒于家。安世妻博陵崔 氏,生一子瑒。崔氏以妒悍见出,又尚沧水公主,生二子:谧、郁。
chàng, zì jū luó. shè lì shǐ chuán, pō yǒu wén cái, qì shàng háo shuǎng, gōng qiáng dāng shì. yán chāng mò, sī tú xíng cān jūn, qiān sī tú zhǎng jiān zhǔ bù. tài shī gāo yáng wáng yōng biǎo jiàn chàng wèi qí yǒu, zhèng zhǔ bù.
瑒,字琚罗。涉历史传,颇有文才,气尚豪爽,公强当世。延昌末,司徒行参 军,迁司徒长兼主簿。太师、高阳王雍表荐瑒为其友,正主簿。
yú shí mín duō jué hù ér wèi shā mén. chàng shàng yán:" lǐ yǐ jiào shì, fǎ dǎo jiāng lái, jī yòng jì shū, qū liú yì bié. gù sān qiān zhī zuì, mò dà bù xiào, bù xiào zhī dà, wú guò yú jué sì. rán zé jué sì zhī zuì, zhòng mò shén yān. ān dé qīng zòng bèi lǐ zhī qíng, ér sì qí xiàng fǎ zhī yì yě? zhèng shǐ fú dào, yì bù yīng rán, jiǎ lìng tīng rán, yóu xū cái zhī yǐ lǐ. yī shēn qīn lǎo, qì jiā jué yǎng, jì fēi rén lǐ, yóu guāi lǐ qíng, yīn miè dà lún, qiě quē wáng guàn. jiāo quē dāng shì zhī lǐ, ér qiú jiāng lái zhī yì, kǒng zǐ yún' wèi zhī shēng, yān zhī sǐ', sī yán zhī zhì, yì wèi bèi yǐ. ān yǒu qì táng táng zhī zhèng, ér cóng guǐ jiào hū! yòu jīn nán fú wèi jìng, zhòng yì réng fán, bǎi xìng zhī qíng, fāng duō bì yì. ruò fù tīng zhī, kǒng juān qì xiào cí, bǐ wū ér shì." shā mén dū tǒng sēng xiān děng fèn chàng guǐ jiào zhī yán, yǐ chàng wèi bàng huǐ fú fǎ, qì sù líng tài hòu, tài hòu zé zhī. chàng zì lǐ yuē:" qiè yù qīng míng fó fǎ, shǐ dào sú jiān tōng, fēi gǎn pái qì zhēn xué, wàng wéi zī huǐ. qiě guǐ shén zhī míng, jiē tōng líng dá, chēng zì bǎi dài zhèng diǎn, xù sān huáng wǔ dì, jiē hào wèi guǐ. tiān dì yuē shén qí, rén sǐ yuē guǐ. yì yuē' zhī guǐ shén zhī qíng zhuàng' zhōu gōng zì měi, yì yuē' néng shì guǐ shén' lǐ yuē' míng zé yǒu lǐ yuè, yōu zé yǒu guǐ shén'. shì yǐ míng zhě wèi táng táng, yōu zhě wèi guǐ jiào. fú fēi tiān fēi dì, běn chū yú rén, yīng shì dǎo sú, qí dào yōu yǐn, míng zhī wèi guǐ, yú wèi fēi bàng. qiě xīn wú bù shàn, yǐ fú dào wèi jiào zhě, zhèng kě wèi dá zhòng miào zhī mén ěr." líng tài hòu suī zhī chàng yán wèi yǔn, rán bù miǎn xiān děng zhī yì, yóu fá chàng jīn yī liǎng.
于时民多绝户而为沙门。瑒上言:“礼以教世,法导将来,迹用既殊,区流亦 别。故三千之罪,莫大不孝,不孝之大,无过于绝祀。然则绝祀之罪,重莫甚焉。 安得轻纵背礼之情,而肆其向法之意也?正使佛道,亦不应然,假令听然,犹须裁 之以礼。一身亲老,弃家绝养,既非人理,尤乖礼情,堙灭大伦,且阙王贯。交缺 当世之礼,而求将来之益,孔子云‘未知生,焉知死’,斯言之至,亦为备矣。安 有弃堂堂之政,而从鬼教乎!又今南服未静,众役仍烦,百姓之情,方多避役。若 复听之,恐捐弃孝慈,比屋而是。”沙门都统僧暹等忿瑒鬼教之言,以瑒为谤毁佛 法,泣诉灵太后,太后责之。瑒自理曰:“窃欲清明佛法,使道俗兼通,非敢排弃 真学,妄为訾毁。且鬼神之名,皆通灵达,称自百代正典,叙三皇五帝,皆号为鬼。 天地曰神祇,人死曰鬼。《易》曰‘知鬼神之情状’;周公自美,亦曰‘能事鬼神’; 《礼》曰‘明则有礼乐,幽则有鬼神’。是以明者为堂堂,幽者为鬼教。佛非天非 地,本出于人,应世导俗,其道幽隐,名之为鬼,愚谓非谤。且心无不善,以佛道 为教者,正可未达众妙之门耳。”灵太后虽知瑒言为允,然不免暹等之意,犹罚瑒 金一两。
zhuǎn shàng shū láng, jiā fú bō jiāng jūn. suí xiāo bǎo yín xī zhēng, yǐ chàng wèi tǒng jūn, jiǎ níng yuǎn jiāng jūn. chàng dé qià xiāng lǘ, zhāo mù xióng yǒng, qí lè cóng zhě shù bǎi qí, chàng qīng jiā zhèn xù, lǜ zhī xī tǎo. bǎo yín jiàn chàng zhì, nǎi fǔ chàng jiān yuē:" zi yuǎn lái, wú shì bàn yǐ." gù qí xià měi yǒu zhàn gōng, jūn zhōng hào yuē" lǐ gōng qí". bǎo yín yòu qǐ chàng wèi zuǒ chéng, réng wèi bié jiāng, jūn jī róng zhèng, jiē yǔ cān jué. bǎo yín yòu qǐ wèi zhōng shū shì láng. hái cháo, chú zhèn yuǎn jiāng jūn qí zhōu cì shǐ, zuò cí bù fù rèn, miǎn guān. jiàn yì chū, yú hé yīn yù hài, shí nián sì shí wáng. chū zèng zhèn dōng jiāng jūn shàng shū yòu pú yè yīn zhōu cì shǐ tài chāng zhōng, zhòng zèng sàn qí cháng shì piào qí dà jiàng jūn yí tóng sān sī jì zhōu cì shǐ.
转尚书郎,加伏波将军。随萧宝夤西征,以瑒为统军,假宁远将军。瑒德洽乡 闾,招募雄勇,其乐从者数百骑,瑒倾家赈恤,率之西讨。宝夤见瑒至,乃拊瑒肩 曰:“子远来,吾事办矣。”故其下每有战功,军中号曰“李公骑”。宝夤又启瑒 为左丞,仍为别将,军机戎政,皆与参决。宝夤又启为中书侍郎。还朝,除镇远将 军、岐州刺史,坐辞不赴任,免官。建义初,于河阴遇害,时年四十王。初赠镇东 将军、尚书右仆射、殷州刺史;太昌中,重赠散骑常侍、骠骑大将军、仪同三司、 冀州刺史。
chàng tì tǎng yǒu dà zhì, hǎo yǐn jiǔ, dǔ yú qīn zhī, měi wèi dì yù yuē:" shì dài fū xué wèn, jī bó gǔ jīn ér bà, hé yòng zhuān jīng wèi lǎo bó shì yě?" yǔ dì mì tè xiāng yǒu ài, mì zài xiāng wù gù, chàng tòng kū jué qì, jiǔ ér fāng sū, bù shí shù rì, qī nián zhī zhōng, xíng hái huǐ cuì. rén lún āi tàn zhī. chàng sān zi.
瑒俶傥有大志,好饮酒,笃于亲知,每谓弟郁曰:“士大夫学问,稽博古今而 罢,何用专经为老博士也?”与弟谧特相友爱,谧在乡物故,瑒恸哭绝气,久而方 苏,不食数日,期年之中,形骸毁悴。人伦哀叹之。瑒三子。
zhǎng zǐ yì shèng, wǔ dìng zhōng, sī tú cāng cáo cān jūn.
长子义盛,武定中,司徒仓曹参军。
chàng dì mì, zì yǒng hé. zài yì shì chuán.
瑒弟谧,字永和。在《逸士传》。
mì dì yù, zì yǒng mù. hào xué chén jìng, bó tōng jīng shǐ. zì zhù zuò zuǒ láng wèi guǎng píng wáng huái yǒu, huái shēn xiāng lǐ yù. shí xué shì xú zūn míng jiào shòu shān dōng, shēng tú shén shèng, huái zhēng zūn míng zài guǎn, lìng yù wèn qí wǔ jīng yì lì shí yú tiáo, zūn míng suǒ dá shù tiáo ér yǐ. shāo qiān guó zǐ bó shì. zì guó xué zhī jiàn, zhū bó shì lǜ bù jiǎng shuō, zhāo xī jiào shòu, wéi yù ér yǐ. qiān xū yǎ kuān, shén yǒu rú zhě zhī fēng. qiān tíng wèi shǎo qīng, jiā guàn jūn jiāng jūn, zhuǎn tōng zhí sàn qí cháng shì. jiàn yì zhōng, yǐ xiōng chàng zú, suì fǔ yù gū zhí, guī yú xiāng lǐ. yǒng xī chū, chú sàn qí cháng shì dà jiàng jūn zuǒ guāng lù dài fū jiān dōu guān shàng shū, xún lǐng jǐ shì huáng mén shì láng. sān nián chūn, yú xiǎn yáng diàn jiǎng lǐ, zhào yù zhí jīng, jiě shuō bù qióng, qún nán fēng qǐ, wú fèi tán xiào. chū dì jí zhū wáng gōng fán yù tīng zhě, mò bù jiē shàn. xún bìng zú, zèng sàn qí cháng shì dū du dìng jì xiāng cāng yīn wǔ zhōu jūn shì piào qí dà jiàng jūn shàng shū zuǒ pú yè yí tóng sān sī dìng zhōu cì shǐ.
谧弟郁,字永穆。好学沉静,博通经史。自著作佐郎为广平王怀友,怀深相礼 遇。时学士徐遵明教授山东,生徒甚盛,怀征遵明在馆,令郁问其五经义例十余条, 遵明所答数条而已。稍迁国子博士。自国学之建,诸博士率不讲说,朝夕教授,惟 郁而已。谦虚雅宽,甚有儒者之风。迁廷尉少卿,加冠军将军,转通直散骑常侍。 建义中,以兄瑒卒,遂抚育孤侄,归于乡里。永熙初,除散骑常侍、大将军、左光 禄大夫、兼都官尚书,寻领给事黄门侍郎。三年春,于显阳殿讲《礼》,诏郁执经, 解说不穷,群难锋起,无废谈笑。出帝及诸王公凡预听者,莫不嗟善。寻病卒,赠 散骑常侍、都督定冀相沧殷五州军事、骠骑大将军、尚书左仆射、仪同三司、定州 刺史。
zi shì qiān, yí tóng kāi fǔ cān jūn shì.
子士谦,仪同开府参军事。
lǐ chōng, zì sī shùn, lǒng xī rén, dūn huáng gōng bǎo shǎo zǐ yě. shǎo gū, wèi zhǎng xiōng xíng yáng tài shǒu chéng suǒ xié xùn. chéng cháng yán:" cǐ ér qì liàng fēi héng, fāng wèi mén hù suǒ jì." chōng chén yǎ yǒu dà liàng, suí xiōng zhì guān. shì shí mù shǒu zǐ dì duō qīn luàn mín shù, qīng yǒu qǐ duó, chōng yǔ chéng zhǎng zǐ sháo dú qīng jiǎn jiǎo rán, wú suǒ qiú qǔ, shí rén měi yān.
李冲,字思顺,陇西人,敦煌公宝少子也。少孤,为长兄荥阳太守承所携训。 承常言:“此兒器量非恆,方为门户所寄。”冲沉雅有大量,随兄至官。是时牧守 子弟多侵乱民庶,轻有乞夺,冲与承长子韶独清简皎然,无所求取,时人美焉。
xiǎn zǔ mò, wèi zhōng shū xué shēng. chōng shàn jiāo yóu, bù wàng xì zá, liú bèi zhòng zhī. gāo zǔ chū, yǐ lì qiān mì shū zhōng sàn, diǎn jìn zhōng wén shì, yǐ xiū zhěng mǐn huì, jiàn jiàn chǒng dài. qiān nèi mì shū lìng nán bù jǐ shì zhōng.
显祖末,为中书学生。冲善交游,不妄戏杂,流辈重之。高祖初,以例迁秘书 中散,典禁中文事,以修整敏惠,渐见宠待。迁内秘书令、南部给事中。
jiù wú sān zhǎng, wéi lì zōng zhǔ dū hù, suǒ yǐ mín duō yǐn mào, wǔ shí sān shí jiā fāng wèi yī hù. chōng yǐ sān zhèng zhì mín, suǒ yóu lái yuǎn, yú shì chuàng sān zhǎng zhī zhì ér shàng zhī. wén míng tài hòu lǎn ér chēng shàn, yǐn jiàn gōng qīng yì zhī. zhōng shū lìng zhèng xī mì shū lìng gāo yòu děng yuē:" chōng qiú lì sān zhǎng zhě, nǎi yù hùn tiān xià yī fǎ. yán shì kě yòng, shì shí nán xíng." xī yòu yuē:" bù xìn chén yán, dàn shì xíng zhī. shì bài zhī hòu, dāng zhī yú yán zhī bù miù." tài wèi yuán pī yuē:" chén wèi cǐ fǎ ruò xíng, yú gōng sī yǒu yì." xián chēng fāng jīn yǒu shì zhī yuè, xiào bǐ mín hù, xīn jiù wèi fēn, mín bì láo yuàn. qǐng guò jīn qiū, zhì dōng xián yuè, xú nǎi qiǎn shǐ, yú shì wèi yí. chōng yuē:" mín zhě, míng yě, kě shǐ yóu zhī, bù kě shǐ zhī zhī. ruò bù yīn diào shí, bǎi xìng tú zhī lì zhǎng xiào hù zhī qín, wèi jiàn jūn yáo shěng fù zhī yì, xīn bì shēng yuàn. yí jí kè diào zhī yuè, lìng zhī fù shuì zhī jūn. jì shí qí shì, yòu dé qí lì, yīn mín zhī yù, wèi zhī yì xíng." zhù zuò láng fù sī yì jìn yuē:" mín sú jì yì, xiǎn yì bù tóng, jiǔ pǐn chà diào, wèi rì yǐ jiǔ, yī dàn gǎi fǎ, kǒng chéng rǎo luàn." tài hòu yuē:" lì sān zhǎng, zé kè yǒu cháng zhǔn, fù yǒu héng fēn bāo yìn zhī hù kě chū, jiǎo xìng zhī rén kě zhǐ. hé wéi ér bù kě?" qún yì suī yǒu guāi yì, rán wéi yǐ biàn fǎ wéi nán, gèng wú yì yì. suì lì sān zhǎng, gōng sī biàn zhī.
旧无三长,惟立宗主督护,所以民多隐冒,五十、三十家方为一户。冲以三正 治民,所由来远,于是创三长之制而上之。文明太后览而称善,引见公卿议之。中 书令郑羲、秘书令高祐等曰:“冲求立三长者,乃欲混天下一法。言似可用,事实 难行。”羲又曰:“不信臣言,但试行之。事败之后,当知愚言之不谬。”太尉元 丕曰:“臣谓此法若行,于公私有益。”咸称方今有事之月,校比民户,新旧未分, 民必劳怨。请过今秋,至冬闲月,徐乃遣使,于事为宜。冲曰:“民者,冥也,可 使由之,不可使知之。若不因调时,百姓徒知立长校户之勤,未见均徭省赋之益, 心必生怨。宜及课调之月,令知赋税之均。既识其事,又得其利,因民之欲,为之 易行。”著作郎傅思益进曰:“民俗既异,险易不同,九品差调,为日已久,一旦 改法,恐成扰乱。”太后曰:“立三长,则课有常准,赋有恆分;苞廕之户可出, 侥幸之人可止。何为而不可?”群议虽有乖异,然惟以变法为难,更无异义。遂立 三长,公私便之。
qiān zhōng shū lìng, jiā sàn qí cháng shì, jǐ shì zhōng rú gù. xún zhuǎn nán bù shàng shū, cì jué shùn yáng hóu. chōng wéi wén míng tài hòu suǒ xìng, ēn chǒng rì shèng, shǎng cì yuè zhì shù shí wàn, jìn jué lǒng xī gōng, mì zhì zhēn bǎo yù wù yǐ chōng qí dì, wài rén mò de ér zhī yān. chōng jiā sù qīng pín, yú shì shǐ wèi fù shì. ér qiān yǐ zì mù, jī ér néng sàn, jìn zì yīn zú, dǎi yú xiāng lǘ, mò bù fēn jí. xū jǐ jiē wù, chuí niàn jī hán, shuāi jiù lún qū, yóu zhī jī xù zhě, yì yǐ duō yǐ. shí yǐ cǐ chēng zhī.
迁中书令,加散骑常侍,给事中如故。寻转南部尚书,赐爵顺阳侯。冲为文明 太后所幸,恩宠日盛,赏赐月至数十万,进爵陇西公,密致珍宝御物以充其第,外 人莫得而知焉。冲家素清贫,于是始为富室。而谦以自牧,积而能散,近自姻族, 逮于乡闾,莫不分及。虚己接物,垂念羁寒,衰旧沦屈,由之跻叙者,亦以多矣。 时以此称之。
chū, chōng xiōng zuǒ yǔ hé nán tài shǒu lái chóng tóng zì liáng zhōu rù guó, sù yǒu wēi xián. zuǒ yīn yuán chéng chóng zuì, è sǐ yù zhōng. hòu chóng zi hù yòu jiū zuǒ zāng zuì, zuǒ jí chōng děng xī zuò yōu xì, huì shè nǎi miǎn, zuǒ shén xián zhī. zhì chōng chǒng guì, zōng shè nèi wài, hù wèi nán bù láng, shēn lǜ wèi chōng suǒ xiàn, cháng qiú tuì bì, ér chōng měi wèi fǔ zhī. hù hòu zuò zāng zuì, jù bì bù jì. chōng nǎi jù zòu yǔ hù běn mò xián xì, qǐ yuán shù zhī, suì dé bù zuò. chōng cóng shēng yīn shǐ sūn gū pín, wǎng lái chōng jiā, zhì rú zǐ zhí. yǒu rén qiú guān, yīn qí nà mǎ yú chōng, shǐ sūn zhé shòu ér bù wéi yán. hòu jiǎ fāng biàn, jiè chōng cǐ mǎ, mǎ zhǔ jiàn chōng chéng mǎ ér bù dé guān, hòu nǎi zì chén shǐ mò. chōng wén zhī, dà jīng, zhí shǐ sūn yǐ zhuàng kuǎn zòu, shǐ sūn zuò sǐ. qí chù yào zì lì, bù niàn ài è, jiē cǐ lèi yě.
初,冲兄佐与河南太守来崇同自凉州入国,素有微嫌。佐因缘成崇罪,饿死狱 中。后崇子护又纠佐赃罪,佐及冲等悉坐幽系,会赦乃免,佐甚衔之。至冲宠贵, 综摄内外,护为南部郎,深虑为冲所陷,常求退避,而冲每慰抚之。护后坐赃罪, 惧必不济。冲乃具奏与护本末嫌隙,乞原恕之,遂得不坐。冲从甥阴始孙孤贫,往 来冲家,至如子侄。有人求官,因其纳马于冲,始孙辄受而不为言。后假方便,借 冲此马,马主见冲乘马而不得官,后乃自陈始末。冲闻之,大惊,执始孙以状款奏, 始孙坐死。其处要自厉,不念爱恶,皆此类也。
shì shí xún jiù, wáng gōng zhòng chén jiē hū qí míng, gāo zǔ cháng wèi chōng wèi zhōng shū ér bù míng zhī. wén míng tài hòu bēng hòu, gāo zǔ jū sāng yǐn jiàn, dài jiē yǒu jiā. jí yì lǐ yí lǜ lìng, rùn shì cí zhǐ, kān dìng qīng zhòng, gāo zǔ suī zì xià bǐ, wú bù fǎng jué yān. chōng jié zhōng fèng shàng, zhī wú bù jìn, chū rù yōu qín, xíng yú yán sè suī jiù chén qī fǔ, mò néng dǎi zhī, wú bù fú qí míng duàn shèn mì ér guī xīn yān. yú shì tiān xià xī rán, jí shū fāng tīng wàng, xián zōng qí zhī. gāo zǔ yì shēn xiāng zhàng xìn, qīn jìng mí shén, jūn chén zhī jiān, qíng yì mò èr. jí gǎi zhì bǎi sī, kāi jiàn wǔ děng, yǐ chōng cān dìng diǎn shì, fēng xíng yáng jùn kāi guó hóu, shí yì bā bǎi hù, bài tíng wèi qīng. xún qiān shì zhōng lì bù shàng shū xián yáng wáng shī. dōng gōng jì jiàn, bài tài zǐ shǎo fù. gāo zǔ chū yī zhōu lǐ, zhì fū pín zhī liè, yǐ chōng nǚ wèi fū rén.
是时循旧,王公重臣皆呼其名,高祖常谓冲为中书而不名之。文明太后崩后, 高祖居丧引见,待接有加。及议礼仪律令,润饰辞旨,刊定轻重,高祖虽自下笔, 无不访决焉。冲竭忠奉上,知无不尽,出入忧勤,形于颜色;虽旧臣戚辅,莫能逮 之,无不服其明断慎密而归心焉。于是天下翕然,及殊方听望,咸宗奇之。高祖亦 深相仗信,亲敬弥甚,君臣之间,情义莫二。及改置百司,开建五等,以冲参定典 式,封荥阳郡开国侯,食邑八百户,拜廷尉卿。寻迁侍中、吏部尚书、咸阳王师。 东宫既建,拜太子少傅。高祖初依《周礼》,置夫、嫔之列,以冲女为夫人。
zhào yuē:" xī xuān huáng dàn yù, chuí dòng yǔ zhī gòu yuán lì sān dài, xìng gōng guàn zhī shì. rán máo cí tǔ jiē, zhāo dé yú shàng dài céng tái guǎng shà, chóng wēi yú zhōng yè. liáng yóu wén zhì yì yí, huá pǔ shū lǐ gù yě. shì yǐ zhōu chéng jì yè, yíng míng táng yú dōng dōu hàn zǔ yù xìng, jiàn wèi yāng yú xián gǎo. gài suǒ yǐ zūn yán huáng wēi, chóng zhòng dì dé, qǐ hǎo shē è jiǎn, gǒu bì mín lì zhě zāi? wǒ huáng yùn tǒng tiān, xié zuǎn gān lì, ruì yì sì fāng, wèi huáng jiàn zhì, gōng shì zhī dù, pō wèi wèi yǔn. tài zǔ chū jī, suī cū yǒu jīng shì, zì zī jué hòu, fù duō yíng gǎi. zhì yú sān yuán qìng xiǎng, wàn guó chōng tíng, guān guāng zhī shǐ, jù zhān yǒu quē. zhèn yǐ guǎ dé, wěi chéng hóng xù, yùn shǔ xiū qī, shì zhōng chāng yùn, yí zūn yuǎn dù, shì zī gōng yǔ. zhǐ xùn guī mó, shì zhāo yú píng rì míng táng tài miào, yǐ chéng yú xī nián. yòu yīn wǎng suì zhī fēng zī, jí mín qíng zhī ān yì, jiāng yǐ jīn chūn yíng gǎi zhèng diàn. wéi fàn shí lìng, xíng zhī tì rán. dàn shuò tǔ duō hán, shì shū nán xià, zì fēi cái duó dāng chūn, xìng yì cú shǔ, zé guǎng zhì chóng jī, mò yóu kè jiù. chéng gōng lì shì, fēi wěi xián mò kě gǎi zhì guī mó, fēi rèn néng mò jì. shàng shū chōng qì huái yuān bó, jīng dù míng yuǎn, kě lǐng jiāng zuò dà jiàng sī kōng cháng lè gōng liàng, kě yǔ dà jiàng gòng jiān xìng shàn. qí qù gù chóng xīn zhī yí, xiū fù tài jí zhī zhì, zhèn dāng bié jiā zhǐ shòu."
诏曰:“昔轩皇诞御,垂栋宇之构;爰历三代,兴宫观之式。然茅茨土阶,昭 德于上代;层台广厦,崇威于中业。良由文质异宜,华朴殊礼故也。是以周成继业, 营明堂于东都;汉祖聿兴,建未央于咸镐。盖所以尊严皇威,崇重帝德,岂好奢恶 俭,苟敝民力者哉?我皇运统天,协纂乾历,锐意四方,未遑建制,宫室之度,颇 为未允。太祖初基,虽粗有经式,自兹厥后,复多营改。至于三元庆飨,万国充庭, 观光之使,具瞻有阙。朕以寡德,猥承洪绪,运属休期,事钟昌运,宜遵远度,式 兹宫宇。指训规模,事昭于平日;明堂、太庙,已成于昔年。又因往岁之丰资,藉 民情之安逸,将以今春营改正殿。违犯时令,行之惕然。但朔土多寒,事殊南夏, 自非裁度当春,兴役徂暑,则广制崇基,莫由克就。成功立事,非委贤莫可;改制 规模,非任能莫济。尚书冲器怀渊博,经度明远,可领将作大匠;司空、长乐公亮, 可与大匠共监兴缮。其去故崇新之宜,修复太极之制,朕当别加指授。”
chē jià nán fá, jiā chōng fǔ guó dà jiàng jūn, tǒng zhòng yì cóng. zì fā dōu zhì yú luò yáng, lín yǔ bù jì, réng zhào liù jūn fā zhěn. gāo zǔ róng fú zhí biān yù mǎ ér chū, qún chén qǐ sǎng yú mǎ shǒu zhī qián. gāo zǔ yuē:" cháng qū zhī móu, miào suàn yǐ dìng, jīn dà jiàng jūn jìn, gōng děng gèng yù hé yún?" chōng jìn yuē:" chén děng bù néng zhé chōng wéi wò, zuò zhì sì hǎi, ér lìng nán yǒu qiè hào zhī qú, shí chén děng zhī jiù. bì xià yǐ wén guǐ wèi yī, qīn láo shèng jià, chén děng chéng sī wáng qū jǐn mìng, xiào sǐ róng háng. rán zì lí dōu yín yǔ, shì mǎ kùn bì, qián lù shàng yáo, shuǐ lǎo fāng shén. qiě yī luò jìng nèi, xiǎo shuǐ yóu shàng zhì nán, kuàng cháng jiāng hào hàn, yuè zài nán jìng. ruò yíng zhōu jí, bì xū tíng zhì, shī lǎo liáng fá, jìn tuì wéi nán, jīn sàng fǎn pèi, yú yì wèi yǔn." gāo zǔ yuē:" yī tóng zhī yì, qián yǐ jù lùn. qīng děng zhèng yǐ shuǐ yǔ wéi nán, rán tiān shí pō yì kě zhī. hé zhě? xià jì yán hàn, qiū gù yǔ duō, xuán dōng zhī chū, bì dāng kāi shuǎng. bǐ hòu yuè shí jiān, ruò yǔ yóu bù yǐ, cǐ nǎi tiān yě, tuō yú cǐ ér qíng, xíng zé wú hài. gǔ bù fá sàng, wèi zhū hóu tóng guǐ zhī guó, fēi wáng zhě tǒng yī zhī wén. yǐ zhì yú cǐ, hé róng tíng jià?" chōng yòu jìn yuē:" jīn zhě zhī jǔ, tiān xià suǒ bù yuàn, wéi bì xià yù zhī. hàn wén yán: wú dú chéng qiān lǐ mǎ, jìng hé zhì yě? chén yǒu yì ér wú qí cí, gǎn yǐ sǐ qǐng." gāo zǔ dà nù yuē:" fāng yù jīng yíng yǔ zhòu, yī tóng qū yù, ér qīng děng rú shēng, lǚ yí dà jì, fǔ yuè yǒu cháng, qīng wù fù yán!" cè mǎ jiāng chū. yú shì dà sī mǎ ān dìng wáng xiū, jiān zuǒ pú yè rèn chéng wáng chéng děng bìng yīn qín qì jiàn. gāo zǔ nǎi yù qún chén yuē:" jīn zhě xìng dòng bù xiǎo, dòng ér wú chéng, hé yǐ shì hòu? gǒu yù bān shī, wú yǐ chuí zhī qiān zǎi. zhèn yǎng wéi yuǎn zǔ, shì jū yōu mò, wéi zhòng nán qiān, yǐ xiǎng wú qióng zhī měi, qǐ qí wú xīn, qīng yí líng rǎng? jīn zhī jūn zi, níng dú yǒu huái? dāng yóu tiān gōng rén dài wáng yè xū chéng gù yě. ruò bù nán luán, jí dāng yí dōu yú cǐ, guāng zhái tǔ zhōng, jī yì shí yǐ, wáng gōng děng yǐ wéi hé rú? yì zhī suǒ jué, bù dé xuán zhǒng. yù qiān zhě zuǒ, bù yù zhě yòu." ān dìng wáng xiū děng xiāng shuài rú yòu. nán ān wáng zhēn jìn yuē:" fū yú zhě àn yú chéng shì, zhì zhě jiàn yú wèi méng. xíng zhì dé zhě bù yì yú sú, chéng dà gōng zhě bù móu yú zhòng, fēi cháng zhī rén nǎi néng fēi cháng zhī shì. kuò shén dōu yǐ yán wáng yè, dù tǔ zhōng yǐ zhì dì jīng, zhōu gōng qǐ zhī yú qián, bì xià xíng zhī yú hòu, gù qí yí yě. qiě tiān xià zhì zhòng, mò ruò huáng jū, rén zhī suǒ guì, níng rú yí tǐ? qǐng shàng ān shèng gōng, xià wèi mín wàng, guāng zhái zhōng yuán, chuò bǐ nán fá. cǐ chén děng yuàn yán, cāng shēng xìng shèn." qún chén xián chàng" wàn suì".
车驾南伐,加冲辅国大将军,统众翼从。自发都至于洛阳,霖雨不霁,仍诏六 军发轸。高祖戎服执鞭御马而出,群臣启颡于马首之前。高祖曰:“长驱之谋,庙 算已定,今大将军进,公等更欲何云?”冲进曰:“臣等不能折冲帷幄,坐制四海, 而令南有窃号之渠,实臣等之咎。陛下以文轨未一,亲劳圣驾,臣等诚思亡躯尽命, 效死戎行。然自离都淫雨,士马困弊,前路尚遥,水潦方甚。且伊洛境内,小水犹 尚致难,况长江浩汗,越在南境。若营舟楫,必须停滞,师老粮乏,进退为难,矜 丧反旆,于义为允。”高祖曰:“一同之意,前已具论。卿等正以水雨为难,然天 时颇亦可知。何者?夏既炎旱,秋故雨多,玄冬之初,必当开爽。比后月十间,若 雨犹不已,此乃天也,脱于此而晴,行则无害。古不伐丧,谓诸侯同轨之国,非王 者统一之文。已至于此,何容停驾?”冲又进曰:“今者之举,天下所不愿,唯陛 下欲之。汉文言:吾独乘千里马,竟何至也?臣有意而无其辞,敢以死请。”高祖 大怒曰:“方欲经营宇宙,一同区域,而卿等儒生,屡疑大计,斧钺有常,卿勿复 言!”策马将出。于是大司马、安定王休,兼左仆射、任城王澄等并殷勤泣谏。高 祖乃谕群臣曰:“今者兴动不小,动而无成,何以示后?苟欲班师,无以垂之千载。 朕仰惟远祖,世居幽漠,违众南迁,以享无穷之美,岂其无心,轻遗陵壤?今之君 子,宁独有怀?当由天工人代、王业须成故也。若不南銮,即当移都于此,光宅土 中,机亦时矣,王公等以为何如?议之所决,不得旋踵。欲迁者左,不欲者右。” 安定王休等相率如右。南安王桢进曰:“夫愚者暗于成事,智者见于未萌。行至德 者不议于俗,成大功者不谋于众,非常之人乃能非常之事。廓神都以延王业,度土 中以制帝京,周公启之于前,陛下行之于后,固其宜也。且天下至重,莫若皇居, 人之所贵,宁如遗体?请上安圣躬,下慰民望,光宅中原,辍彼南伐。此臣等愿言, 苍生幸甚。”群臣咸唱“万岁”。
gāo zǔ chū móu nán qiān, kǒng zhòng xīn liàn jiù, nǎi shì wèi dà jǔ, yīn yǐ xié dìng qún qíng, wài míng nán fá, qí shí qiān yě. jiù rén huái tǔ, duō suǒ bù yuàn, nèi dàn nán zhēng, wú gǎn yán zhě, yú shì dìng dū luò yáng. chōng yán yú gāo zǔ yuē: " bì xià fāng xiū zhōu gōng zhī zhì, dìng dǐng chéng zhōu. rán yíng jiàn liù qǐn, bù kě yóu jià dài jiù xīng zhù chéng fú, nán yǐ mǎ shàng yíng qì. yuàn zàn hái běi dōu, lìng chén xià jīng zào, gōng chéng shì qì, rán hòu bèi wén wù zhī zhāng, hé yù luán zhī xiǎng, xún shí nán xǐ, guǐ yí tǔ zhōng." gāo zǔ yuē:" zhèn jiāng xún xǐng fāng yuè, zhì yè xiǎo tíng, chūn shǐ biàn hái wèi yí." suì bù guī běi. xún yǐ chōng wèi zhèn nán jiāng jūn, shì zhōng shǎo fù rú gù, wěi yǐ yíng gòu zhī rèn. gǎi fēng yáng píng jùn kāi guó hóu, yì hù rú xiān.
高祖初谋南迁,恐众心恋旧,乃示为大举,因以协定群情,外名南伐,其实迁 也。旧人怀土,多所不愿,内惮南征,无敢言者,于是定都洛阳。冲言于高祖曰: “陛下方修周公之制,定鼎成周。然营建六寝,不可游驾待就;兴筑城郛,难以马 上营讫。愿暂还北都,令臣下经造,功成事讫,然后备文物之章,和玉銮之响,巡 时南徙,轨仪土中。”高祖曰:“朕将巡省方岳,至鄴小停,春始便还未宜。”遂 不归北。寻以冲为镇南将军,侍中、少傅如故,委以营构之任。改封阳平郡开国侯, 邑户如先。
chē jià nán fá, yǐ chōng jiān zuǒ pú yè, liú shǒu luò yáng. chē jià dù huái, bié zhào ān nán dà jiàng jūn yuán yīng píng nán jiāng jūn liú zǎo tǎo hàn zhōng, zhào yōng jīng qí sān zhōu bīng liù qiān rén nǐ shù nán zhèng, kè chéng zé qiǎn. chōng biǎo jiàn yuē:" qín zhōu xiǎn è, dì jiē qiāng yí, zì xī shī chū hòu, xiǎng yuán lián xù, jiā dī hú pàn nì, suǒ zài bèn mìng, yùn liáng huàn jiǎ, qì zī wèi yǐ. jīn fù yù chà shù zú, xuán nǐ shān wài, suī jiā yōu fù, kǒng yóu jīng hài, tuō zhōng gōng bù kè, tú dòng mín qíng, lián hú jié yí, shì huò nán cè. zhé yī zhǐ mì xià cì shǐ, dài jūn kè zhèng chéng, rán hòu chāi qiǎn, rú chén yú jiàn, yóu wèi wèi zú. hé zhě? xī dào xiǎn è, dān jìng qiān lǐ. jīn yù shēn shù jué jiè zhī wài, gū jù qún zéi zhī kǒu, dí gōng bù kě zú yuán, shí jǐn bù kě yùn liáng. gǔ rén yǒu yán:' suī biān zhī zhǎng, bù jí mǎ fù', nán zhèng yú guó, shí wèi mǎ fù yě. qiě xī rén gōng fá, huò chéng jiàng ér bù qǔ rén jūn yòng shī, huò fǔ mín ér yí dì. qiě wáng zhě zhī jǔ, qíng zài zhěng mín yí kòu suǒ shǒu, yì zài xī dì. xiào zhī èr yì, dé yǒu qiǎn shēn. huì shēng yǐ yuǎn, hé jù yú yī chéng zāi? qiě wèi jìng suǒ yǎn, jiǔ zhōu guò bā, mín rén suǒ chén, shí fēn ér jiǔ. suǒ wèi mín zhě, wéi mò běi zhī yǔ jiāng wài ěr. jī zhī zài jìn, qǐ jí jí yú jīn rì yě? yí dài dà kāi jiāng yǔ, guǎng bá chéng jù, duō jī zī liáng, shí zú zhī dí, rán hòu zhì bāng shù jiāng, wèi tūn bìng zhī jǔ. jīn zhōng lí shòu yáng, mì ěr wèi bá zhū chéng xīn yě, kuǐ bù fú jiàng. suǒ kè zhě shě zhī ér bù qǔ, suǒ jiàng zhě fǔ zhī ér xuán lù. dōng dào jì wèi kě yǐ jìn lì shǒu, xī fān nìng kě yǐ yuǎn bīng gù? ruò guǒ yù zhì zhě, chén kǒng zhōng yǐ zī dí yě. yòu jīn jiàn dū tǔ zhōng, dì jiē kòu rǎng, fāng xū dà shōu sǐ shì, píng dàng jiāng huì. qīng qiǎn dān guǎ, qì lìng xiàn méi, kǒng hòu jǔ zhī rì, zhòng yǐ liú shǒu zhì jù, qiú qí sǐ xiào, wèi yì kě huò. tuī cǐ ér lùn, bù shù wèi shàng." gāo zǔ cóng zhī.
车驾南伐,以冲兼左仆射,留守洛阳。车驾渡淮,别诏安南大将军元英、平南 将军刘藻讨汉中,召雍泾岐三州兵六千人拟戍南郑,克城则遣。冲表谏曰:“秦州 险厄,地接羌夷,自西师出后,饷援连续,加氐胡叛逆,所在奔命,运粮擐甲, 迄兹未已。今复豫差戍卒,悬拟山外,虽加优复,恐犹惊骇,脱终攻不克,徒动民 情,连胡结夷,事或难测。辄依旨密下刺史,待军克郑城,然后差遣,如臣愚见, 犹谓未足。何者?西道险厄,单径千里。今欲深戍绝界之外,孤据群贼之口,敌 攻不可卒援,食尽不可运粮。古人有言:‘虽鞭之长,不及马腹’,南郑于国,实 为马腹也。且昔人攻伐,或城降而不取;仁君用师,或抚民而遗地。且王者之举, 情在拯民;夷寇所守,意在惜地。校之二义,德有浅深。惠声已远,何遽于一城哉? 且魏境所掩,九州过八,民人所臣,十分而九。所未民者,惟漠北之与江外耳。羁 之在近,岂急急于今日也?宜待大开疆宇,广拔城聚,多积资粮,食足支敌,然后 置邦树将,为吞并之举。今钟离、寿阳,密迩未拔;诸城、新野,跬步弗降。所克 者舍之而不取,所降者抚之而旋戮。东道既未可以近力守,西蕃宁可以远兵固?若 果欲置者,臣恐终以资敌也。又今建都土中,地接寇壤,方须大收死士,平荡江会。 轻遣单寡,弃令陷没,恐后举之日,众以留守致惧,求其死效,未易可获。推此而 论,不戍为上。”高祖从之。
chē jià hái dōu, yǐn jiàn chōng děng, wèi zhī yuē:" běn suǒ yǐ duō zhì guān zhě, lǜ yǒu lìng pū àn ruò, bǎi shì jī yōng. ruò míng dú cōng zhuān, zé quán shì dà bìng. jīn zhèn suī bù dé wèi cōng míng, yòu bù wéi liè àn, qīng děng bù wéi dà xián, yì bù wèi dà è. qiě kě yī liǎng nián xǔ, shǎo zhì guān sī."
车驾还都,引见冲等,谓之曰:“本所以多置官者,虑有令仆暗弱,百事稽壅。 若明独聪专,则权势大并。今朕虽不得为聪明,又不为劣暗,卿等不为大贤,亦不 为大恶。且可一两年许,少置官司。”
gāo zǔ zì yè hái jīng, fàn zhōu hóng chí, nǎi cóng róng wèi chōng yuē:" zhèn yù cóng cǐ tōng qú yú luò, nán fá zhī rì, hé róng bù cóng cǐ rù luò, cóng luò rù hé, cóng hé rù biàn, cóng biàn rù qīng, yǐ zhì yú huái? xià chuán ér zhàn, yóu kāi hù ér dòu, cǐ nǎi jūn guó zhī dà jì. jīn gōu qú ruò xū èr wàn rén yǐ xià liù shí rì yǒu chéng zhě, yí yǐ jiàn xiū zhī." chōng duì yuē:" ruò ěr, biàn shì shì wú yuǎn shè zhī láo, zhàn yǒu jiān rén zhī lì." qiān shàng shū pú yè, réng lǐng shǎo fù. gǎi fēng qīng yuān xiàn kāi guó hóu, yì hù rú qián. jí tài zǐ xún fèi, chōng bà shǎo fù.
高祖自鄴还京,泛舟洪池,乃从容谓冲曰:“朕欲从此通渠于洛,南伐之日, 何容不从此入洛,从洛入河,从河入汴,从汴入清,以至于淮?下船而战,犹开户 而斗,此乃军国之大计。今沟渠若须二万人以下、六十日有成者,宜以渐修之。” 冲对曰:“若尔,便是士无远涉之劳,战有兼人之力。”迁尚书仆射,仍领少傅。 改封清渊县开国侯,邑户如前。及太子恂废,冲罢少傅。
gāo zǔ yǐn jiàn gōng qīng yú qīng huī táng, gāo zǔ yuē:" shèng rén zhī dà bǎo, wéi wèi yǔ gōng, shì yǐ gōng chéng zuò yuè, zhì dìng zhì lǐ. jīn xǐ jí zhōng tiān, chuàng jū sōng luò, suī dà gòu wèi chéng, yào zì tiáo jì lüè jǔ. dàn nán yǒu wèi bīn zhī shù, jiān xiōng mán mì ěr, zhèn sù yè chàng wǎn, liáng zài yú zī. qǔ nán zhī jì jué yǐ, zhèn xíng zhī móu bì yǐ. ruò yī jìn dài yě, zé tiān zǐ xià wéi shēn gōng zhī nèi zhǔn shàng gǔ yě, zé yǒu qīn xíng, zuò yán qī bǎi. wèi jìn bù zhēng, xuán zhǒng ér yǔn, zuò zhī xiū duǎn, zài dé bù zài zhēng. jīn dàn yǐ xíng qī wèi zhī zǎo wǎn. zhī jǐ qí shén hū, zhèn jì fēi shén, yān néng zhī yě. ér qǐng lái yīn yáng bo shù zhī shì, xián quàn zhèn jīn zhēng bì kè. cǐ jì jiā guó dà shì, yí gòng jūn chén gè jǐn suǒ jiàn, bù dé yǐ zhèn xiān yán, biàn zhì yī wéi, tuì yǒu tóng yì." chōng duì yuē:" fū zhēng zhàn zhī fǎ, xiān zhī rén shì, rán hòu bǔ shì. jīn bǔ shì suī jí, yóu kǒng rén shì wèi bèi. jīn nián qiū rěn, yǒu sǔn cháng shí, yòu jīng shī shǐ qiān, zhòng yè wèi dìng, jiā zhī zhēng zhàn, yǐ wéi wèi kě. yí zhì lái qiū." gāo zǔ yuē:" pú yè zhī yán, fēi wéi bù hé. zhèn yì zhī suǒ lǜ, nǎi yǒu shè jì zhī yōu. rán zhǐ chǐ kòu róng, wú yí zì ān, lǐ xū rú cǐ. pú yè yán rén shì wèi cóng, yì bù bì rú cǐ. zhèn qù shí qī nián, yōng èr shí wàn zhòng, xíng bù chū jī diān, cǐ rén shì zhī shèng, ér fēi tiān shí. wǎng nián chéng jī, tiān shí nǎi kě, ér quē rén shì, yòu zhì bù jié. ruò dài rén shì bèi, fù fēi tiān shí, ruò zhī hé? rú pú yè zhī yán, biàn zhōng wú zhēng lǐ. zhèn ruò qiū xíng wú kè jié, sān jūn zǐ bìng fù sī kòu. bù kě bù rén jǐn qí xīn." bà yì ér chū.
高祖引见公卿于清徽堂,高祖曰:“圣人之大宝,惟位与功,是以功成作乐, 治定制礼。今徙极中天,创居嵩洛,虽大构未成,要自条纪略举。但南有未宾之竖, 兼凶蛮密迩,朕夙夜怅惋,良在于兹。取南之计决矣,朕行之谋必矣。若依近代也, 则天子下帷深宫之内;准上古也,则有亲行,祚延七百。魏晋不征,旋踵而殒,祚 之修短,在德不在征。今但以行期未知早晚。知几其神乎,朕既非神,焉能知也。 而顷来阴阳卜术之士,咸劝朕今征必克。此既家国大事,宜共君臣各尽所见,不得 以朕先言,便致依违,退有同异。”冲对曰:“夫征战之法,先之人事,然后卜筮。 今卜筮虽吉,犹恐人事未备。今年秋稔,有损常实,又京师始迁,众业未定,加之 征战,以为未可。宜至来秋。”高祖曰:“仆射之言,非为不合。朕意之所虑,乃 有社稷之忧。然咫尺寇戎,无宜自安,理须如此。仆射言人事未从,亦不必如此。 朕去十七年,拥二十万众,行不出畿甸,此人事之盛,而非天时。往年乘机,天时 乃可,而阙人事,又致不捷。若待人事备,复非天时,若之何?如仆射之言,便终 无征理。朕若秋行无克捷,三君子并付司寇。不可不人尽其心。”罢议而出。
hòu shì zōng wèi tài zǐ, gāo zǔ yàn yú qīng huī táng. gāo zǔ yuē:" huáng chǔ suǒ yǐ zuǎn lì sān cái, guāng zhāo qī zǔ, sī nǎi yì zhào xián yuè, tiān rén tóng tài, gù yán qīng jiù cǐ yī yàn, yǐ chàng xīn qíng." gāo zǔ yòu yuē:" tiān dì zhī dào, yī yíng yī xū, qǐ yǒu cháng tài. tiān dào yóu ěr, kuàng rén shì hū? gù yǒu shēng yǒu chù, zì gǔ ér rán. dào wǎng xīn jīn, liáng yòng shēn tàn." chōng duì yuē:" dōng huī chéng chǔ, cāng shēng xián xìng. dàn chén qián tiǎn shī fū, fú néng bì xié, yǎng cán tiān rì, cí zào kuān hán, dé yù cǐ yàn, qìng kuì jiāo shēn." gāo zǔ yuē:" zhèn shàng bù néng gé qí hūn, shī fū hé láo kuì xiè yě."
后世宗为太子,高祖宴于清徽堂。高祖曰:“皇储所以纂历三才,光昭七祖, 斯乃亿兆咸悦,天人同泰,故延卿就此一宴,以暢忻情。”高祖又曰:“天地之道, 一盈一虚,岂有常泰。天道犹尔,况人事乎?故有升有黜,自古而然。悼往欣今, 良用深叹。”冲对曰:“东晖承储,苍生咸幸。但臣前忝师傅,弗能弼谐,仰惭天 日,慈造宽含,得预此宴,庆愧交深。”高祖曰:“朕尚不能革其昏,师傅何劳愧 谢也。”
hòu shàng shū yí yuán bá mù tài zuì shì, chōng zòu yuē:" qián péng chéng zhèn jiāng yuán bá yǔ mù tài tóng nì, yǎng zǐ jiàng shòu yí cóng bá zuì. ér tài wèi xián yáng wáng xǐ děng, yǐ wéi lǜ wén yǎng zǐ ér wèi zuì, fù jí xiōng dì bù zhī qíng zhě bù zuò. jǐn shěn lǜ yì, yǐ yǎng zǐ yú fù fēi tiān xìng, yú xiōng dì fēi tóng qì, dūn báo jì chà, gù xíng diǎn yǒu jiàng shì yǐ yǎng zǐ suī wèi zuì, ér fù xiōng bù yù. rán fù xiōng wèi zuì, yǎng zǐ bù zhī móu, yì dì jūn qíng, qǐ dú cóng lù hū? lǐ gù bù rán. chén yǐ wéi: yī jù lǜ wén, bù zhuī lù yú suǒ shēng, zé cóng zuò yú suǒ yǎng, míng yǐ. yòu lǜ wéi yán fù bù cóng zǐ, bù chēng zi bù cóng fù, dàng shì yōu zūn lì bēi zhī yì. chén xǐ děng yǐ wéi:' lǜ suī bù zhèng jiàn, hù wén qǐ zhì, yú qǐ yě jǔ fù zhī zuì, yú yǎng yě jiàn zi zuò, shì wèi hù qǐ. hù qǐ liǎng míng, wú zuì bì yǐ. ruò yǐ dí jì, yǎng yǔ shēng tóng, zé fù zǐ yí jūn, zhǐ míng bù zuò. qiě jì yǎng zhī zhù yún: ruò yǒu bié zhì, bù tóng cǐ lǜ. yòu lìng wén yún: zhū yǒu fēng jué, ruò wú qīn zǐ, jí qí shēn zú, suī yǒu yǎng jì, guó chú bù xí. shì wèi yǒu fú bù jí jǐ, yǒu zuì biàn yù zuò. jūn shì děng qíng, lǜ lìng zhī yì, biàn xiāng máo dùn. fú dù lǜ zhǐ, bì bù rán yě.' chén chōng yǐ wéi: zhǐ lì tiáo xún, zuì zài wú yí, zhǔn lìng yǔ qíng, pō yì tóng shì." zhào yuē:" pú yè zhī yì, jù lǜ míng yǐ tài wèi děng lùn, yú diǎn jiǎo yě. yǎng suǒ yǐ cóng lù zhě, yuán qí yǐ miǎn suǒ shēng, gù bù dé fù zhēn yú suǒ yǎng. cǐ dú hé fú, cháng chù tūn zhōu? yú guó suǒ yǐ bù xí zhě, zhòng liè jué, tè lì zhì, yīn tiān zhī suǒ jué, tuī ér chú zhī ěr, qǐ fù bào duì xíng shǎng? yú sī zé yīng sǐ, kě tè yuán zhī."
后尚书疑元拔、穆泰罪事,冲奏曰:“前彭城镇将元拔与穆泰同逆,养子降寿 宜从拔罪。而太尉、咸阳王禧等,以为律文养子而为罪,父及兄弟不知情者不坐。 谨审律意,以养子于父非天性,于兄弟非同气,敦薄既差,故刑典有降;是以养子 虽为罪,而父兄不预。然父兄为罪,养子不知谋,易地均情,岂独从戮乎?理固不 然。臣以为:依据律文,不追戮于所生,则从坐于所养,明矣。又律惟言父不从子, 不称子不从父,当是优尊厉卑之义。臣禧等以为:‘律虽不正见,互文起制,于乞 也举父之罪,于养也见子坐,是为互起。互起两明,无罪必矣。若以嫡继,养与生 同,则父子宜均,只明不坐。且继养之注云:若有别制,不同此律。又令文云:诸 有封爵,若无亲子,及其身卒,虽有养继,国除不袭。是为有福不及己,有罪便预 坐。均事等情,律令之意,便相矛盾。伏度律旨,必不然也。’臣冲以为:指例条 寻,罪在无疑,准令语情,颇亦同式。”诏曰:“仆射之议,据律明矣;太尉等论, 于典矫也。养所以从戮者,缘其已免所生,故不得复甄于所养。此独何福,长处吞 舟?于国所以不袭者,重列爵,特立制,因天之所绝,推而除之耳,岂复报对刑赏? 于斯则应死,可特原之。”
chōng jī mǐn yǒu qiǎo sī. běi jīng míng táng yuán qiū tài miào, jí luò dōu chū jī, ān chǔ jiāo zhào, xīn qǐ táng qǐn, jiē zī yú chōng. qín zhì qiáng lì, zī zī wú dài, dàn lǐ wén bù, jiān yíng jiàng zhì, jī àn yíng jī, jī jué zài shǒu, zhōng bù láo yàn yě. rán xiǎn guì mén zú, wù yì liù yīn, xiōng dì zǐ zhí, jiē yǒu jué guān, yī jiā suì lù, wàn pǐ yǒu yú shì qí qīn zhě, suī fù chī lóng, wú bù chāo yuè guān cì. shí lùn yì yǐ cǐ shǎo zhī.
冲机敏有巧思。北京明堂、圆丘、太庙,及洛都初基,安处郊兆,新起堂寝, 皆资于冲。勤志强力,孜孜无怠,旦理文簿,兼营匠制,几案盈积,剞劂在手,终 不劳厌也。然显贵门族,务益六姻,兄弟子侄,皆有爵官,一家岁禄,万匹有余; 是其亲者,虽复痴聋,无不超越官次。时论亦以此少之。
nián cái sì shí, ér bìn xū bān bái, zī mào fēng měi, wèi yǒu shuāi zhuàng. lǐ biāo zhī rù jīng yě, gū wēi guǎ yuán, ér zì lì bù qún, yǐ chōng hǎo shì, qīng xīn zōng fù. chōng yì zhòng qí qì xué, lǐ ér nà yān, měi yán zhī yú gāo zǔ, gōng sī gòng xiāng yuán yì. jí biāo wèi zhōng wèi jiān shàng shū, wèi gāo zǔ zhī dài, biàn wèi fēi fù jí chōng, ér gèng xiāng qīng bèi, wéi gōng zuò liǎn mèi ér yǐ, wú fù zōng jìng zhī yì yě. chōng pō xián zhī. hòu gāo zǔ nán zhēng, chōng yǔ lì bù shàng shū rèn chéng wáng chéng bìng yǐ biāo jù ào wú lǐ, suì jìn zhǐ zhī. zòu qí zuì zhuàng, chōng shǒu zì zuò, jiā rén bù zhī, cí shén jī qiè, yīn yǐ zì hé. gāo zǔ lǎn qí biǎo, tàn chàng zhě jiǔ zhī, jì ér yuē:" dào gù kě wèi yì yě, pú yè yì wèi mǎn yǐ." chōng shí zhèn nù, shǔ shù zé biāo qián hòu qiān bèi, chēn mù dà hū, tóu zhé jī àn. jǐn shōu yù shǐ, jiē ní shǒu miàn fù, lì rǔ sì kǒu. chōng sù xìng wēn róu, ér yī dàn bào huì, suì fā bìng huāng jì, yán yǔ luàn cuò, yóu è wàn jiào lì, chēng lǐ biāo xiǎo rén. yī yào suǒ bù néng liáo, huò wèi gān cáng shāng liè. xún yǒu yú rì ér zú, shí nián sì shí jiǔ. gāo zǔ wèi jǔ āi yú xuán hù, fā shēng bēi qì, bù néng zì shèng. zhào yuē:" chōng zhēn hé zī xìng, dé yì shù shēn, xùn yè zì jiā, dào sù xíng guó. tài hé zhī shǐ, zhèn zài ruò líng, zǎo wěi jī mì, shí kāng shí wù. hóng jiàn chán luò, cháo xuǎn kāi qīng, shēng guān duān yòu, wéi yǔn chū nà. zhōng sù róu míng, zú fū ruì fàn, rén gōng xìn huì, yǒu jié mín xīn. kě wèi guó zhī xián yě, cháo zhī wàng yě. fāng shēng chǒng zhì, yǐ jīng gōng jiù, yǎn zhì sàng shì, bēi tòng yú huái. jì liú qín yīng zhì, jiān liáng sù yí bāo, kě zèng sī kōng gōng, gěi dōng yuán mì qì cháo fú yī jù yī yī xí, zèng qián sān shí wàn bù wǔ bǎi pǐ là sān bǎi jīn." yǒu sī zòu shì yuē wén mù. zàng yú fù zhōu shān, jìn dù yù zhǒng, gāo zǔ zhī yì yě. hòu chē jià zì yè hái luò, lù jīng chōng mù, zuǒ yòu yǐ wén, gāo zǔ wò jí wàng fén, yǎn qì jiǔ zhī. zhào yuē:" sī kōng wén mù gōng, dé wéi shí zōng, xūn jiǎn zhèn xīn, bù xìng cú shì, tuō fén máng lǐng, xuán luán fù zhōu, gōng dì yíng yù, bēi rén cè jiù, yǒu tòng zhèn zhōng. kě qiǎn tài láo zhī jì, yǐ shēn wú huái." jí yǔ liú jīng bǎi guān xiāng jiàn, jiē xù chōng wáng méi zhī gù, yán jí liú tì. gāo zǔ dé liú tái qǐ, zhī chōng huàn zhuàng, wèi yòu wèi sòng biàn yuē:" pú yè zhí wǒ shū héng, zǒng lí cháo wù, qīng jiǎn jū gōng, zhī chǒng yǐ jiǔ. zhèn yǐ rén míng zhōng yǎ, wěi yǐ tái sī zhī jì, shǐ wǒ chū jìng wú hòu gù zhī yōu, yī zhāo hū yǒu cǐ huàn, zhèn shén huái chuàng kǎi." qí xiāng tòng xī rú cǐ.
年才四十,而鬓须班白,姿貌丰美,未有衰状。李彪之入京也,孤微寡援,而 自立不群,以冲好士,倾心宗附。冲亦重其器学,礼而纳焉,每言之于高祖,公私 共相援益。及彪为中尉兼尚书,为高祖知待,便谓非复藉冲,而更相轻背,惟公坐 敛袂而已,无复宗敬之意也。冲颇衔之。后高祖南征,冲与吏部尚书、任城王澄并 以彪倨傲无礼,遂禁止之。奏其罪状,冲手自作,家人不知,辞甚激切,因以自劾。 高祖览其表,叹怅者久之,既而曰:“道固可谓溢也,仆射亦为满矣。”冲时震怒, 数数责彪前后愆悖,瞋目大呼,投折几案。尽收御史,皆泥首面缚,詈辱肆口。冲 素性温柔,而一旦暴恚,遂发病荒悸,言语乱错,犹扼腕叫詈,称李彪小人。医药 所不能疗,或谓肝藏伤裂。旬有余日而卒,时年四十九。高祖为举哀于悬瓠,发声 悲泣,不能自胜。诏曰:“冲贞和资性,德义树身,训业自家,道素形国。太和之 始,朕在弱龄,早委机密,实康时务。鸿渐瀍洛,朝选开清,升冠端右,惟允出纳。 忠肃柔明,足敷睿范,仁恭信惠,有结民心。可谓国之贤也,朝之望也。方升宠秩, 以旌功旧,奄致丧逝,悲痛于怀。既留勤应陟,兼良宿宜褒,可赠司空公,给东园 秘器、朝服一具、衣一袭,赠钱三十万、布五百匹、蜡三百斤。”有司奏谥曰文穆。 葬于覆舟山,近杜预冢,高祖之意也。后车驾自鄴还洛,路经冲墓,左右以闻,高 祖卧疾望坟,掩泣久之。诏曰:“司空文穆公,德为时宗,勋简朕心,不幸徂逝, 托坟邙岭,旋銮覆舟,躬睇茔域,悲仁恻旧,有恸朕衷。可遣太牢之祭,以申吾怀。” 及与留京百官相见,皆叙冲亡没之故,言及流涕。高祖得留台启,知冲患状,谓右 卫宋弁曰:“仆射执我枢衡,总釐朝务,清俭居躬,知宠已久。朕以仁明忠雅,委 以台司之寄,使我出境无后顾之忧,一朝忽有此患,朕甚怀怆慨。”其相痛惜如此。
chōng xiōng dì liù rén, sì mǔ suǒ chū, pō xiāng fèn xì. jí chōng zhī guì, fēng lù ēn cì jiē yǐ gòng zhī, nèi wài jí mù. fù wáng hòu tóng jū èr shí yú nián, zhì luò nǎi bié dì zhái, gèng xiāng yǒu ài, jiǔ wú jiàn rán. jiē chōng zhī dé yě. shǐ chōng zhī jiàn sī chǒng yě, xiōng zi sháo héng yǒu yōu sè, lǜ zhì qīng bài. hòu róng míng rì xiǎn, shāo nǎi zì ān. ér chōng míng mù dāng guān, tú wèi jǐ rèn, zì shǐ qì zhōng, wú suǒ bì qū. qí tǐ shí tuī yùn, jiē cǐ lèi yě. zi yán shí děng, yǔ zài wài qī chuán.
冲兄弟六人,四母所出,颇相忿阋。及冲之贵,封禄恩赐皆以共之,内外辑睦。 父亡后同居二十余年,至洛乃别第宅,更相友爱,久无间然。皆冲之德也。始冲之 见私宠也,兄子韶恆有忧色,虑致倾败。后荣名日显,稍乃自安。而冲明目当官, 图为己任,自始迄终,无所避屈。其体时推运,皆此类也。子延寔等,语在《外戚 传》。
shǐ chén yuē: yān zhào xìn duō qí shì. lǐ xiào bó fēng fàn jiàn lüè, gài yì guò rén yuǎn shén. shì zǔ xióng cāi yán duàn, cuī hào yǐ jiàn zhū yí. ér rù cān xīn lǚ, chū gàn zhèng shì, xiàn kě tì fǒu, wú jì kě xún, gù néng cóng róng rèn yù, yǐ gōng míng shǐ zú. qí zhì qì gù yǐ yōu hū? ān shì shí jù tōng yǎ, shí gàn zhī liáng. chàng yǐ háo jùn dá, yù zé rú bó xiǎn. lǐ chōng zǎo yán chǒng juàn, rù gàn fù xīn, fēng liú shí yè, gù nǎi yī shí zhī xiù. zhōng xié qì shèng zhǔ, zuǒ mìng tài hé, wèi dāng duān kuí, shēn rèn liáng dòng, dé qià jiā mén, gōng zhe wáng shì. gài yǒu wèi zhī luàn chén yě.
史臣曰:燕赵信多奇士。李孝伯风范鉴略,盖亦过人远甚。世祖雄猜严断,崔 浩已见诛夷。而入参心膂,出干政事,献可替否,无际可寻,故能从容任遇,以功 名始卒。其智器固以优乎?安世识具通雅,时干之良。瑒以豪俊达,郁则儒博显。 李冲早延宠眷,入干腹心,风流识业,固乃一时之秀。终协契圣主,佐命太和,位 当端揆,身任梁栋,德洽家门,功著王室。盖有魏之乱臣也。