guō zuò zhāng yí
郭祚 张彝
guō zuò, zì jì yòu, tài yuán jìn yáng rén, wèi chē qí guō huái dì liàng hòu yě. zǔ yì, zhōu bié jià, qián hòu yǐ èr nǚ qī sī tú cuī hào, yī nǚ qī hào dì shàng dǎng tài shǒu tián. shì zǔ shí, hào qīn chǒng yòng shì, bài yì xú zhōu cì shǐ, jiǎ yú cì hóu, zhōng zèng guāng lù dài fu. fù hóng zhī, zuò hào shì zhū, zuò wáng cuàn dé miǎn. shǎo ér gū pín, zī mào bù wěi, xiāng rén mò zhī shí yě. yǒu nǚ wū xiāng zuò, hòu dāng fù guì. zuò shè lì jīng shǐ, xí cuī hào zhī shū, chǐ dú wén zhāng jiàn chēng yú shì. ruò guàn, zhōu zhǔ bù, cì shǐ sūn xiǎo wěi zhī shū jì. yòu tài yuán wáng xī yàn, yì qī zhī zhí, gòng xiāng zhōu xù, dé yǐ ráo zhèn.
郭祚,字季祐,太原晋阳人,魏车骑郭淮弟亮后也。祖逸,州别驾,前后以二 女妻司徒崔浩,一女妻浩弟上党太守恬。世祖时,浩亲宠用事,拜逸徐州刺史,假 榆次侯,终赠光禄大夫。父洪之,坐浩事诛,祚亡窜得免。少而孤贫,姿貌不伟, 乡人莫之识也。有女巫相祚,后当富贵。祚涉历经史,习崔浩之书,尺牍文章见称 于世。弱冠,州主簿,刺史孙小委之书记。又太原王希彦,逸妻之侄,共相周恤, 得以饶振。
gāo zǔ chū, jǔ xiù cái, duì cè shàng dì, bài zhōng shū bó shì, zhuǎn zhōng shū shì láng, qiān shàng shū zuǒ chéng, zhǎng jiān gěi shì huáng mén shì láng. zuò qīng qín zài gōng, sù yè fěi xiè, gāo zǔ shén zhī shǎng zhī. cóng gāo zǔ nán zhēng, jí hái, zhèng huáng mén. chē jià xìng cháng ān, xíng jīng wèi qiáo, guò guō huái miào, wèn zuò yuē:" shì qīng zǔ zōng suǒ chéng xié?" zuò yuē:" shì chén qī shì bó zǔ." gāo zǔ yuē:" xiān xián hòu zhé, dùn zài yī mén." zuò duì yuē:" xī chén xiān rén yǐ tōng rú yīng bó, wéi shì wèi wén. wēi chén xū báo, zāo fèng míng shèng, zì wéi xìng shèn." yīn chì yǐ tài láo jì huái miào, lìng zuò zì zhuàn jì wén. yǐ zàn qiān luò zhī guī, cì jué dōng guāng zǐ. gāo zǔ céng xìng huá lín yuán, yīn guān gù jǐng yáng shān. zuò yuē:" shān yǐ rén jìng, shuǐ yǐ zhì liú, yuàn bì xià xiū zhī." gāo zǔ yuē:" wèi míng yǐ shē shī yú qián, zhèn hé wéi xí zhī yú hòu?" zuò yuē: " gāo shān yǎng zhǐ." gāo zǔ yuē:" dé fēi jǐng xíng zhī wèi?" qiān sàn qí cháng shì, réng lǐng huáng mén. shì shí gāo zǔ ruì yì diǎn lǐ, jiān quán jìng jiǔ liú, yòu qiān dū cǎo chuàng, zhēng tǎo bù xī, nèi wài guī lüè, hào wèi duō shì. zuò yǔ huáng mén sòng biàn cān móu wéi wò, suí qí cái yòng, gè yǒu wěi jì. zuò chéng bǐng zhù shū, tè chéng qín jù. cháng yǐ lì féng zhāo yí, bǎi guān xī yǐn qīng huī hòu yuán, gāo zǔ jǔ shāng cì zuò jí cuī guāng yuē:" guō zuò yōu láo shù shì, dú bù qī wǒ cuī guāng wēn liáng bó wù, cháo zhī rú xiù. bù quàn cǐ liǎng rén, dāng quàn shuí yě?" qí jiàn zhī ruò cǐ.
高祖初,举秀才,对策上第,拜中书博士,转中书侍郎,迁尚书左丞,长兼给 事黄门侍郎。祚清勤在公,夙夜匪懈,高祖甚知赏之。从高祖南征,及还,正黄门。 车驾幸长安,行经渭桥,过郭淮庙,问祚曰:“是卿祖宗所承邪?”祚曰:“是臣 七世伯祖。”高祖曰:“先贤后哲,顿在一门。”祚对曰:“昔臣先人以通儒英博, 唯事魏文。微臣虚薄,遭奉明圣,自惟幸甚。”因敕以太牢祭淮庙,令祚自撰祭文。 以赞迁洛之规,赐爵东光子。高祖曾幸华林园,因观故景阳山。祚曰:“山以仁静, 水以智流,愿陛下修之。”高祖曰:“魏明以奢失于前,朕何为袭之于后?”祚曰: “高山仰止。”高祖曰:“得非景行之谓?”迁散骑常侍,仍领黄门。是时高祖锐 意典礼,兼铨镜九流,又迁都草创,征讨不息,内外规略,号为多事。祚与黄门宋 弁参谋帏幄,随其才用,各有委寄。祚承禀注疏,特成勤剧。尝以立冯昭仪,百官 夕饮清徽后园,高祖举觞赐祚及崔光曰:“郭祚忧劳庶事,独不欺我;崔光温良博 物,朝之儒秀。不劝此两人,当劝谁也?”其见知若此。
chū, gāo zǔ yǐ lǐ biāo wèi sàn qí cháng shì, zuò yīn rù jiàn, gāo zǔ wèi zuò yuē:" zhèn zuó wù shòu yī rén guān." zuò duì yuē:" bì xià shèng jìng zhào lín, lùn cái shòu zhí, jìn tuì kě fǒu, chù zhì yōu míng, pǐn wù jì zhāng, rén lún yǒu xù. qǐ róng shèng zhào yī xíng ér yǒu chā yì?" gāo zǔ chén yín yuē:" cǐ zì yīng yǒu ràng. yīn ràng, zhèn yù bié shòu yī guān." xū yú, biāo yǒu qǐ yún:" bó shí cí qīng, zǐ chǎn suǒ è. chén yù zhī yǐ jiǔ, bù gǎn cí ràng." gāo zǔ tàn wèi zuò yuē:" qīng zhī zhōng jiàn, lǐ biāo zhèng cí, shǐ zhèn chí huí bù néng fù jué." suì bù huàn biāo guān yě. shèng yú nán tǎo, zuò yǐ jiān shì zhōng cóng, bài shàng shū, jìn jué wèi bó. gāo zǔ bēng, xián yáng wáng xǐ děng zòu zuò jiān lì bù shàng shū, xún chú zhǎng jiān lì bù shàng shū bīng zhōu dà zhōng zhèng.
初,高祖以李彪为散骑常侍,祚因入见,高祖谓祚曰:“朕昨误授一人官。” 祚对曰:“陛下圣镜照临,论才授职,进退可否,黜陟幽明,品物既彰,人伦有序。 岂容圣诏一行而有差异?”高祖沉吟曰:“此自应有让。因让,朕欲别授一官。” 须臾,彪有启云:“伯石辞卿,子产所恶。臣欲之已久,不敢辞让。”高祖叹谓祚 曰:“卿之忠谏,李彪正辞,使朕迟回不能复决。”遂不换彪官也。乘舆南讨,祚 以兼侍中从,拜尚书,进爵为伯。高祖崩,咸阳王禧等奏祚兼吏部尚书,寻除长兼 吏部尚书、并州大中正。
shì zōng zhào yǐ jiān lì táo xíng, xuán pèi yuǎn shù, ruò yǒng bì bù chū, xiōng dì dài zhī. zuò zòu yuē:" shèn yù shěn xíng, dào huàn xiān gǔ chuí xiàn shè jìn, yì zuǎn wéi jīn. shì yǐ xiān wáng yán wù zhī qíng, wèi zhī guǐ fǎ gù bā xíng bèi yú xī diǎn, jiān lǜ bǐng yú lái zhì, jiē suǒ yǐ móu qí shǐ jī, fǎng jué chéng zuì, dūn fēng lì sú, yǒng zī shì fàn zhě yě. fú wéi zhǐ yì bó yuǎn, lǐ jué jìn qíng, jì huái yú yì, bù róng bù shù. chéng yǐ bài fǎ zhī yuán, qǐ yú jiān lì, jiān lì suī wēi, bài fǎ shí shén. fú xún zhào zhǐ, xìn yì duàn qí bū táo zhī lù, wèi zhì zhī yào, shí zài yú sī. rán fǎ guì zhǐ jiān, bù zài guò kù, lì zhì shī jìn, wèi kě chuán zhī yú hòu. ruò fǎ měng ér jiān bù xī, jìn guò bù kě yǒng chuán, jiāng hé yǐ zài zhī xíng shū, chuí zhī bǎi dài? ruò yǐ jiān lì táo cuàn, xǐ qí xiōng dì zuì rén qī zǐ, fù yīng xǐ zhī. cǐ zé yī rén zhī zuì, huò qīng èr shì. yú wèi zuì rén jì táo, zhǐ xǐ qī zǐ, zǒu zhě zhī shēn, xuán míng yǒng pèi, yú shěng bù miǎn, jiān tú zì sāi." zhào cóng zhī.
世宗诏以奸吏逃刑,悬配远戍,若永避不出,兄弟代之。祚奏曰:“慎狱审刑, 道焕先古;垂宪设禁,义纂惟今。是以先王沿物之情,为之轨法;故八刑备于昔典, 奸律炳于来制,皆所以谋其始迹,访厥成罪,敦风厉俗,永资世范者也。伏惟旨义 博远,理绝近情,既怀愚异,不容不述。诚以败法之原,起于奸吏,奸吏虽微,败 法实甚。伏寻诏旨,信亦断其逋逃之路,为治之要,实在于斯。然法贵止奸,不在 过酷,立制施禁,为可传之于后。若法猛而奸不息,禁过不可永传,将何以载之刑 书,垂之百代?若以奸吏逃窜,徙其兄弟;罪人妻子,复应徙之。此则一人之罪, 祸倾二室。愚谓罪人既逃,止徙妻子,走者之身,悬名永配,于眚不免,奸途自塞。” 诏从之。
xún zhèng lì bù. zuò chí shēn jié qīng, zhòng xī guān wèi, zhì yú quán shòu, jiǎ lìng dé rén, bì pái huái jiǔ zhī, rán hòu xià bǐ. xià bǐ jí yún:" cǐ rén biàn yǐ guì yǐ." yóu shì shì pō jī zhì, dāng shí měi zhāo yuàn dú. rán suǒ bá yòng zhě, jiē liàng cái chèn zhí, shí yòu yǐ cǐ guī zhī.
寻正吏部。祚持身洁清,重惜官位,至于铨授,假令得人,必徘徊久之,然后 下笔。下笔即云:“此人便以贵矣。”由是事颇稽滞,当时每招怨讟。然所拔用者, 皆量才称职,时又以此归之。
chū wèi shǐ chí jié zhèn běi jiāng jūn yíng zhōu cì shǐ. jí tài jí diàn chéng, zuò cháo yú jīng shī, zhuǎn zhèn dōng jiāng jūn qīng zhōu cì shǐ. zuò zhí suì bù rěn, hé jìng jī bì, jīn shāng ài xià, duō suǒ zhèn xù, suī duàn jué yān liú, hào wèi fán huǎn, rán shì nǚ huái qí dé zé, yú jīn sī zhī. rù wèi shì zhōng jīn zǐ guāng lù dài fu bīng zhōu dà zhōng zhèng, qiān shàng shū yòu pū shè. shí yì dìng xīn lìng, zhào zuò yǔ shì zhōng huáng mén cān yì kān zhèng. gù shì, lìng pū zhōng chéng zōu chàng ér rù gōng mén, zhì yú mǎ dào. jí zuò wèi pú yè, yǐ wéi fēi jǐn jìng zhī yí, yán yú shì zōng, dì nà zhī. xià zhào:" yù zài tài jí, zōu chàng zhì zhǐ chē mén yù zài cháo táng, zhì sī mǎ mén." zōu chàng bù rù gōng, zì cǐ shǐ yě. zhào zuò běn guān lǐng tài zǐ shǎo shī. zuò céng cóng shì zōng xìng dōng gōng, sù zōng yòu ruò, zuò huái yī huáng chū fèng sù zōng. shí yìng zhào zuǒ yòu zhào táo gōng yǔ yù shǐ zhōng wèi wáng xiǎn dié xiāng chún chǐ, shēn wèi shì zōng suǒ xìn, zuò sī shì zhī. shí rén bàng zuò zhě, hào wèi táo gōng pú yè huáng shǎo shī.
出为使持节、镇北将军、瀛州刺史。及太极殿成,祚朝于京师,转镇东将军、 青州刺史。祚值岁不稔,阖境饥敝,矜伤爱下,多所赈恤,虽断决淹留,号为烦缓, 然士女怀其德泽,于今思之。入为侍中、金紫光禄大夫、并州大中正,迁尚书右仆 射。时议定新令,诏祚与侍中、黄门参议刊正。故事,令、仆、中丞驺唱而入宫门, 至于马道。及祚为仆射,以为非尽敬之宜,言于世宗,帝纳之。下诏:“御在太极, 驺唱至止车门;御在朝堂,至司马门。”驺唱不入宫,自此始也。诏祚本官领太子 少师。祚曾从世宗幸东宫,肃宗幼弱,祚怀一黄出奉肃宗。时应诏左右赵桃弓与御 史中尉王显迭相脣齿,深为世宗所信,祚私事之。时人谤祚者,号为桃弓仆射、黄 少师。
zuò zòu yuē:" jǐn àn qián hòu kǎo gé suī bān tiān xià, rú chén yú duǎn, yóu yǒu wèi wù. jīn xū dìng zhí rén qiān zhuǎn yóu zhuàng, chāo yuè jiē jí zhě jí xū liàng zhé. jǐng míng chū kǎo gé, wǔ nián zhě dé yī jiē bàn. zhèng shǐ zhōng, gù shàng shū zhōng shān wáng yīng zòu kǎo gé, bèi zhǐ: dàn kě zhèng mǎn sān zhōu wéi xiàn, bù dé jì cán nián zhī qín. yòu qù nián zhōng, yǐ qián èr zhì bù tóng, zòu qǐng cái jué. zhǐ yún:' chù zhì zhī tǐ, zì yī jiù lái héng duàn.' jīn wèi shěn cóng jiù lái zhī zhǐ, wèi cóng jǐng míng zhī duàn, wèi cóng zhèng shǐ wéi xiàn? jǐng míng kǎo fǎ: dōng xī shěng wén wǔ xián guān xī wèi sān děng, kǎo tóng rèn shì ér qián shàng shū lú chǎng zòu shàng dì zhī rén sān nián zhuǎn bàn jiē. jīn zhī kǎo gé, fù fēn wéi jiǔ děng, qián hòu bù tóng, cēn cī wú zhǔn." zhào yuē:" kǎo zài shàng zhōng zhě, dé fàn yǐ qián, yǒu liù nián yǐ shàng qiān yī jiē, sān nián yǐ shàng qiān bàn jiē, cán nián xī chú. kǎo zài shàng xià zhě, dé fàn yǐ qián, liù nián yǐ shàng qiān bàn jiē, bù mǎn zhě chú. qí dé fàn yǐ hòu, kǎo zài shàng xià zhě, sān nián qiān yī jiē. sàn guān cóng lú chǎng suǒ zòu."
祚奏曰:“谨案前后考格虽班天下,如臣愚短,犹有未悟。今须定职人迁转由 状,超越阶级者即须量折。景明初考格,五年者得一阶半。正始中,故尚书、中山 王英奏考格,被旨:但可正满三周为限,不得计残年之勤。又去年中,以前二制不 同,奏请裁决。旨云:‘黜陟之体,自依旧来恆断。’今未审从旧来之旨,为从景 明之断,为从正始为限?景明考法:东西省文武闲官悉为三等,考同任事;而前尚 书卢昶奏上第之人三年转半阶。今之考格,复分为九等,前后不同,参差无准。” 诏曰:“考在上中者,得泛以前,有六年以上迁一阶,三年以上迁半阶,残年悉除。 考在上下者,得泛以前,六年以上迁半阶,不满者除。其得泛以后,考在上下者, 三年迁一阶。散官从卢昶所奏。”
zuò yòu zòu yán:" kǎo chá lìng: gōng qīng dú zhe, dé jī chāo lún, ér wú fù diàn zhě wèi shàng shàng, yī diàn wèi shàng zhōng, èr diàn wèi shàng xià, lěi jì bā diàn, pǐn jiàng zhì jiǔ. wèi shěn jīn zhū cáo fǔ sì, fán kǎo: zài shì gōng qīng, rán cái fēi dú zhe jī xíng chēng wù, ér dé fēi chāo lún gàn néng cū kě, ér shǒu píng kān rèn huò rén yòng xiǎo liè, chù guān jì shì, bìng quán wú fù diàn zhī tú wèi yī hé dì? jǐng míng sān nián yǐ lái, zhì jīn shí yǒu yī zài, zhǔn xiàn ér pàn, sān yīng shēng tuì. jīn jì tōng kǎo, wèi shěn wèi shí nián zhī zhōng tōng qí diàn zuì, jī yǐ wéi dì, suí qián hòu nián duàn, gè zì chú qí shàn è ér wèi shēng jiàng? qiě fù zhù zhī zhāng, shù chéng diàn wèi chà, cǐ tiáo yǐ guǎ qiān wèi zuì, duō lì wèi diàn. wèi shěn qǔ hé xíng shì guǎ qiān? hé zuò wèi duō lì? jié lèi pǐn cì, fù yǒu jǐ děng? zhū wén àn shī zhōng, yīng zhàng shí zhě wèi yī fù. zuì yī lǜ cì, guò suí fù jì. shí nián zhī zhōng, sān jīng sì shěng, shè qián zhī zuì, bù wèn qīng zhòng, jiē méng yòu miǎn. huò wèi yù shǐ suǒ dàn, àn yàn wèi zhōu, yù shè fù rèn zhě, wèi shěn jì diàn dé chú yǐ bù?" zhào yuē:" dú zhě chāo lún jí cái bèi guǎ jiù, jiē wèi wén wǔ jiān shàng shàng zhī jí yán ěr. zì cǐ yǐ jiàng, yóu yǒu bā děng, suí cái wèi cì, lìng wén yǐ jù. qí jī fù lèi diàn jí shǒu píng dé jì, jiē hán zài qí zhōng, hé róng bié yí yě? suǒ yún tōng kǎo zhě, jù zǒng duō nián zhī yán zhì yú chù zhì zhī tǐ, zì yī jiù lái nián duàn, hé zú fù qǐng? qí fá shú yǐ jué zhī diàn, gù fēi miǎn xiàn, yù shè miǎn zuì, wéi jì qí diàn, chú zhī." xún jiā sàn qí cháng shì.
祚又奏言:“考察令:公清独著,德绩超伦,而无负殿者为上上,一殿为上中, 二殿为上下,累计八殿,品降至九。未审今诸曹府寺,凡考:在事公清,然才非独 著;绩行称务,而德非超伦;干能粗可,而守平堪任;或人用小劣,处官济事,并 全无负殿之徒为依何第?景明三年以来,至今十有一载,准限而判,三应升退。今 既通考,未审为十年之中通其殿最,积以为第,随前后年断,各自除其善恶而为升 降?且负注之章,数成殿为差,此条以寡愆为最,多戾为殿。未审取何行是寡愆? 何坐为多戾?结累品次,复有几等?诸文案失衷,应杖十者为一负。罪依律次,过 随负记。十年之中,三经肆眚,赦前之罪,不问轻重,皆蒙宥免。或为御史所弹, 案验未周,遇赦复任者,未审记殿得除以不?”诏曰:“独者、超伦及才备、寡咎, 皆谓文武兼上上之极言耳。自此以降,犹有八等,随才为次,令文已具。其积负累 殿及守平得济,皆含在其中,何容别疑也?所云通考者,据总多年之言;至于黜陟 之体,自依旧来年断,何足复请?其罚赎已决之殿,固非免限,遇赦免罪,惟记其 殿,除之。”寻加散骑常侍。
shí zhào yíng míng táng guó xué. zuò zòu yuē:" jīn yún luó xī jǔ, kāi nà mín shǔ róng qí dōng zhǐ, zhèn jìng huái jīng hàn miǎn zhī jiān, fù xū fáng hàn. zhēng bīng fā zhòng, suǒ zài yīn guǎng, biān jiāo duō lěi, fēng yì wèi xī, bù kě yú shī lǚ zhī jì, xìng bǎn zhù zhī gōng. qiě xiàn suì yún jì, dōng zuò jiāng shǐ, chén yú liàng wèi yí dài fēng jìng zhī nián, yīn zǐ lái zhī lì, kě bù shí ér jiù." cóng zhī. shì zōng mò nián, měi yǐn zuò rù dōng gōng, mì shòu shǎng lài, duō zhì bǎi yú wàn, zá yǐ jǐn xiù. yòu tè cì yǐ jiàn zhàng, ēn chǒng shén shēn, qiān zuǒ pú yè.
时诏营明堂国学。祚奏曰:“今云罗西举,开纳岷蜀;戎旗东指,镇靖淮荆; 汉沔之间,复须防捍。征兵发众,所在殷广,边郊多垒,烽驿未息,不可于师旅之 际,兴板筑之功。且献岁云暨,东作将始,臣愚量谓宜待丰靖之年,因子来之力, 可不时而就。”从之。世宗末年,每引祚入东宫,密受赏赉,多至百余万,杂以锦 绣。又特赐以剑杖,恩宠甚深,迁左仆射。
xiān shì, xiāo yǎn qiǎn jiàng kāng xuàn è huái, jiāng guàn yáng xú. zuò biǎo yuē:" xiāo yǎn kuáng bèi, shàn duàn chuān dú, yì kǔ mín láo, wēi wáng yǐ zhào. rán gǔ yàn yǒu zhī,' dí bù kě zòng". fū yǐ yī zhuó zhī shuǐ, huò wèi bù cè zhī yuān rú bù shí miè, kǒng tóng yuán cǎo. yí mìng yī zhòng jiāng, lǜ tǒng jūn sān shí rén, lǐng yǔ lín yī wàn wǔ qiān rén, bìng kē jīng dōng qī zhōu hǔ lǚ jiǔ wàn, cháng qū diàn mài, chuán lìng pū tǎo. qín zhǎn zhī xūn, yī rú cháng zhì, zéi zī zá wù, xī rù jūn rén. rú cǐ, zé jīng ní zhī shǒu kě bù rì ér xuán. chéng zhī nóng sāng zhī shí, fēi fā zhòng zhī rì, gǒu shì lǐ yí rán, yì bù dé bù ěr. xī wéi gù bá hù, yīn hòu qǐ kūn wú zhī shī xiǎn yǔn kǒng chì, zhōu wáng xìng liù yuè zhī fá. chén zhí tiǎn shū héng, xiàn nà shì zhǔ, xīn zhī suǒ huái, níng gǎn zì hēi. bìng yí chì yáng zhōu xuǎn yī měng jiàng, qiǎn dāng zhōu zhī bīng lìng fù fú shān, biǎo lǐ jiā gōng." cháo yì cóng zhī.
先是,萧衍遣将康绚遏淮,将灌扬徐。祚表曰:“萧衍狂悖,擅断川渎,役苦 民劳,危亡已兆。然古谚有之,‘敌不可纵”。夫以一酌之水,或为不测之渊;如 不时灭,恐同原草。宜命一重将,率统军三十人,领羽林一万五千人,并科京东七 州虎旅九万,长驱电迈,遄令扑讨。擒斩之勋,一如常制,贼资杂物,悉入军人。 如此,则鲸鲵之首可不日而悬。诚知农桑之时,非发众之日,苟事理宜然,亦不得 不尔。昔韦顾跋扈,殷后起昆吾之师;玁狁孔炽,周王兴六月之伐。臣职忝枢衡, 献纳是主,心之所怀,宁敢自嘿。并宜敕扬州选一猛将,遣当州之兵令赴浮山,表 里夹攻。”朝议从之。
chū chú shǐ chí jié sàn qí cháng shì dū du yōng qí huá sān zhōu zhū jūn shì zhēng xī jiāng jūn yōng zhōu cì shǐ. tài hé yǐ qián, cháo fǎ yóu jùn, guì chén cuō diē, biàn zhì zhū yí. lǐ chōng zhī yòng shì yě, qīn zuò shí gàn, jiàn wèi zuǒ chéng, yòu jiān huáng mén. yì biàn mǎn zú, měi yǐ gū mén wǎng jīng cuī shì zhī huò, cháng lǜ wēi wáng, kǔ zì chén yì, cí sè kěn rán, fā yú chéng zhì. chōng wèi zhī yuē:" rén shēng yǒu yùn, fēi kě bì yě. dàn dāng míng bái dāng guān, hé suǒ gù wèi." zì shì jī èr shí yú nián, wèi zhì lóng zhòng, ér jìn qū zhī xīn gèng fù bù xī. yòu yǐ dōng gōng shī fū zhī zī, liè cí shàng shū, zhì zài fēng hóu yí tóng zhī wèi, shàng shū lìng rèn chéng wáng chéng wèi zhī zòu wén. jí wèi zhēng xī yōng zhōu, suī xǐ yú wài fǔ, shàng yǐ fǔ hào bù yōu, xīn wàng jiā dà, zhí zhèng zhě pō guài zhī. yú shí, lǐng jūn yú zhōng shì chǒng jiāo zì cuī guāng zhī tú, qū gōng chéng fèng. zuò xīn è zhī, nǎi qiǎn zi tài wèi cóng shì zhōng láng jǐng shàng shuō gāo yáng wáng yōng, lìng chū zhōng wèi zhōu. zhōng wén ér dà nù, jiǎo zhào shā zuò, shí nián liù shí qī.
出除使持节、散骑常侍、都督雍岐华三州诸军事、征西将军、雍州刺史。太和 以前,朝法尤峻,贵臣蹉跌,便致诛夷。李冲之用事也,钦祚识干,荐为左丞,又 兼黄门。意便满足,每以孤门往经崔氏之祸,常虑危亡,苦自陈挹,辞色恳然,发 于诚至。冲谓之曰:“人生有运,非可避也。但当明白当官,何所顾畏。”自是积 二十余年,位秩隆重,而进趋之心更复不息。又以东宫师傅之资,列辞尚书,志在 封侯、仪同之位,尚书令、任城王澄为之奏闻。及为征西、雍州,虽喜于外抚,尚 以府号不优,心望加大,执政者颇怪之。于时,领军于忠恃宠骄恣;崔光之徒,曲 躬承奉。祚心恶之,乃遣子太尉从事中郎景尚说高阳王雍,令出忠为州。忠闻而大 怒,矫诏杀祚,时年六十七。
zuò dá yú zhèng shì. fán suǒ jīng lǚ, xián wèi chèn zhí měi yǒu duàn jué, duō wèi gù shì. míng qì jì zhòng, shí wàng yì shēn, yī zhāo fēi zuì jiàn hài, yuǎn jìn mò bù wǎn xī. líng tài hòu lín cháo, qiǎn shǐ diào wèi, zhuī fù bó jué. zhèng guāng zhōng, zèng shǐ chí jié chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī yōng zhōu cì shǐ, shì wén zhēn gōng.
祚达于政事。凡所经履,咸为称职;每有断决,多为故事。名器既重,时望亦 深,一朝非罪见害,远近莫不惋惜。灵太后临朝,遣使吊慰,追复伯爵。正光中, 赠使持节、车骑将军、仪同三司、雍州刺史,谥文贞公。
chū, gāo zǔ zhī zhì zhōng zhèng, cóng róng wèi zuò yuē:" bīng zhōu zhōng zhèng, qīng jiā gù yīng tuī wáng qióng yě." zuò tuì wèi liáo yǒu yuē:" qióng zhēn wěi jīn zì wèi biàn, wǒ jiā hé wéi jiǎn zhī? rán zhǔ shàng zhí xìn lǐ chōng chuī xū zhī shuō ěr." zuò sǐ hòu sān suì ér yú zhōng sǐ, xián yǐ zuò wèi suì.
初,高祖之置中正,从容谓祚曰:“并州中正,卿家故应推王琼也。”祚退谓 僚友曰:“琼真伪今自未辨,我家何为减之?然主上直信李冲吹嘘之说耳。”祚死 后三岁而于忠死,咸以祚为祟。
zuò zhǎng zǐ sī gōng, ruò guàn, zhōu pì wéi zhǔ bù. zǎo zú. sī gōng dì qìng lǐ yǐ dì èr zi yán bó jì.
祚长子思恭,弱冠,州辟为主簿。早卒。思恭弟庆礼以第二子延伯继。
yán bó, xí zǔ jué dōng guāng bó. wǔ dìng zhōng, piào qí dà jiàng jūn jiāng zuò dà jiàng. qí shòu shàn, jué lì jiàng.
延伯,袭祖爵东光伯。武定中,骠骑大将军、将作大匠。齐受禅,爵例降。
sī gōng dì jǐng shàng, zì sī hé. shè lì shū chuán, xiǎo xīng lì zhàn hòu, yán shì pō yàn. chū wèi péng chéng wáng zhōng jūn fǔ cān jūn, qiān yuán wài láng sī tú zhǔ bù tài wèi cóng shì zhōng láng. gōng qiáng dāng shì, shàn shì quán chǒng, shì hào zhī yuē" guō jiān". sù zōng shí, qiān fǔ guó jiāng jūn zhōng sàn dài fū. zhuǎn zhōng shū shì láng, wèi bài ér zú, nián wǔ shí yī.
思恭弟景尚,字思和。涉历书传,晓星历占候,言事颇验。初为彭城王中军府 参军,迁员外郎、司徒主簿、太尉从事中郎。公强当世,善事权宠,世号之曰“郭 尖”。肃宗时,迁辅国将军、中散大夫。转中书侍郎,未拜而卒,年五十一。
zi jì fāng, wǔ dìng zhōng, jiāo zhōu piào qí fǔ cháng liú cān jūn.
子季方,武定中,胶州骠骑府长流参军。
jǐng shàng dì qìng lǐ, zì shū, wèi zuò suǒ ài. zhù zuò zuǒ láng tōng zhí láng. zú, zèng zhēng lǔ jiāng jūn yíng zhōu cì shǐ.
景尚弟庆礼,字叔,为祚所爱。著作佐郎、通直郎。卒,赠征虏将军、瀛州刺 史。
zi yuán zhēn, wǔ dìng mò, dìng zhōu piào qí fǔ zhǎng shǐ.
子元贞,武定末,定州骠骑府长史。
zhāng yí, zì qìng bīn, qīng hé dōng wǔ chéng rén. zēng zǔ xìng, mù róng chāo dōng móu tài shǒu, hòu lǜ hù guī guó. shì zǔ jiā zhī, cì jué píng lù hóu, bài píng yuǎn jiāng jūn qīng zhōu cì shǐ. zǔ zhǔn zhī xí, yòu wèi dōng qīng zhōu cì shǐ. fù líng zhēn, zǎo zú.
张彝,字庆宾,清河东武城人。曾祖幸,慕容超东牟太守,后率户归国。世祖 嘉之,赐爵平陆侯,拜平远将军、青州刺史。祖准之袭,又为东青州刺史。父灵真, 早卒。
yí xìng gōng qiáng, yǒu fēng qì, lì lǎn jīng shǐ. gāo zǔ chū, xí zǔ hóu jué, yǔ lú yuān lǐ ān mín děng jié wèi qīn yǒu, wǎng lái zhāo huì, cháng xiāng zhuī suí. yuān wéi zhǔ kè lìng, ān mín yǔ yí bìng wèi sàn lìng. yí shǎo ér háo fàng, chū rù diàn tíng, bù miǎn gāo shàng, wú suǒ gù jì. wén míng tài hòu yǎ shàng gōng jǐn, yīn huì cì jiàn qí rú cǐ, suì zhào jí bǎi liáo dū zé zhī, lìng qí xiū huǐ, ér yóu wú quān gǎi. shàn yú dū chá, měi dōng xī chí shǐ yǒu suǒ xún jiǎn, yí héng chōng qí xuǎn. qīng shèn yán měng, suǒ zhì rén jiē wèi fú, chóu lèi yì yǐ cǐ gāo zhī. qiān zhǔ kè lìng, lì jiàng hóu wèi bó, zhuǎn tài zhōng dài fū, réng xíng zhǔ kè cáo shì. xún wèi huáng mén. hòu cóng jià nán zhēng, mǔ yōu jiě rèn. yí jū sāng guò lǐ, sòng zàng zì píng chéng dá jiā, qiān lǐ tú bù, bù chéng chē mǎ, yán mào huǐ jí, dāng shì chēng zhī. gāo zǔ xìng jì zhōu, qiǎn shǐ diào wèi, zhào yǐ xiāo qí jiāng jūn qǐ zhī, hái fù běn wèi. yǐ cān dìng qiān dū zhī xūn, jìn jué wèi hóu, zhuǎn tài cháng shǎo qīng, qiān sàn qí cháng shì, jiān shì zhōng, chí jié xún chá shǎn dōng hé nán shí èr zhōu, shén yǒu shēng chēng. shǐ hái, yǐ cóng zhēng zhī qín, qiān shàng shū. zuò jǔ yuán zhāo wèi jiān láng zhōng, chù wèi shǒu shàng shū. shì zōng chū, chú zhèng shàng shū jiān shì zhōng, xún zhèng shì zhōng. shì zōng qīn zhèng, bà liù fǔ, yí yǔ jiān shàng shū xíng luán wén chǔ fèn fēi cháng, chū jīng bēn zǒu. wèi yù shǐ zhōng wèi zhēn chēn suǒ dàn, yún" fēi hǔ fēi sì, lǜ bǐ kuàng yě", zhào shū qiè zé zhī.
彝性公强,有风气,历览经史。高祖初,袭祖侯爵,与卢渊、李安民等结为亲 友,往来朝会,常相追随。渊为主客令,安民与彝并为散令。彝少而豪放,出入殿 庭,步眄高上,无所顾忌。文明太后雅尚恭谨,因会次见其如此,遂召集百僚督责 之,令其修悔,而犹无悛改。善于督察,每东西驰使有所巡检,彝恆充其选。清慎 严猛,所至人皆畏伏,俦类亦以此高之。迁主客令,例降侯为伯,转太中大夫,仍 行主客曹事。寻为黄门。后从驾南征,母忧解任。彝居丧过礼,送葬自平城达家, 千里徒步,不乘车马,颜貌毁瘠,当世称之。高祖幸冀州,遣使吊慰,诏以骁骑将 军起之,还复本位。以参定迁都之勋,进爵为侯,转太常少卿,迁散骑常侍,兼侍 中,持节巡察陕东、河南十二州,甚有声称。使还,以从征之勤,迁尚书。坐举元 昭为兼郎中,黜为守尚书。世宗初,除正尚书、兼侍中,寻正侍中。世宗亲政,罢 六辅,彝与兼尚书邢峦闻处分非常,出京奔走。为御史中尉甄琛所弹,云“非虎非 兕,率彼旷野”,诏书切责之。
xún chú ān xī jiāng jūn qín zhōu cì shǐ. yí wù shàng diǎn shì, kǎo fǎng gù shì. jí lín lǒng yòu, mí jiā tǎo xí, yú shì chū rù zhí wèi, fāng bó wēi yí, hè rán kě guān. qiāng xià wèi fú, dàn qí wēi zhěng, yī fāng sù jìng, hào wèi liáng mù. qí nián dōng, tài jí chū jiù, yí yǔ guō zuò děng jù yǐ qín jiù bèi zhēng. jí hái zhōu, jìn hào fǔ jūn jiāng jūn, yí biǎo jiě zhōu rèn, zhào bù xǔ. yí fū zhèng lǒng yòu, duō suǒ zhì lì, xuān bù xīn fēng, gé qí jiù sú, mín shù ài yǎng zhī. wèi guó zào fó sì míng yuē xìng huáng, zhū yǒu zuì jiù zhě, suí qí qīng zhòng, zhé wèi tǔ mù zhī gōng, wú fù biān zhàng zhī fá. shí chén liú gōng zhǔ guǎ jū, yí yì yuàn shàng zhǔ, zhǔ yì xǔ zhī. pú yè gāo zhào yì wàng shàng zhǔ, zhǔ yì bù kě. zhào nù, zèn yí yú shì zōng, chēng yí shàn lì xíng fǎ, láo yì bǎi xìng. zhào qiǎn zhí hòu wàn èr xìng chí yì jiǎn chá. èr xìng, zhào suǒ qīn ài, bì yù zhì yí shēn zuì. yí qīng shēn fèng fǎ, qiú qí qiān guò, suì wú suǒ de. jiàn dài hái luò, yóu tíng fèi shù nián, yīn dé piān fēng, shǒu jiǎo bù biàn. rán zhì xìng bù yí, shàn zì jiāng shè, shāo néng cháo bài. jiǔ zhī, chú guāng lù dài fu, jiā jīn zhāng zǐ shòu.
寻除安西将军、秦州刺史。彝务尚典式,考访故事。及临陇右,弥加讨习,于 是出入直卫,方伯威仪,赫然可观。羌夏畏伏,惮其威整,一方肃静,号为良牧。 其年冬,太极初就,彝与郭祚等俱以勤旧被征。及还州,进号抚军将军,彝表解州 任,诏不许。彝敷政陇右,多所制立,宣布新风,革其旧俗,民庶爱仰之。为国造 佛寺名曰兴皇,诸有罪咎者,随其轻重,谪为土木之功,无复鞭杖之罚。时陈留公 主寡居,彝意愿尚主,主亦许之。仆射高肇亦望尚主,主意不可。肇怒,谮彝于世 宗,称彝擅立刑法,劳役百姓。诏遣直后万贰兴驰驿检察。贰兴,肇所亲爱,必欲 致彝深罪。彝清身奉法,求其愆过,遂无所得。见代还洛,犹停废数年,因得偏风, 手脚不便。然志性不移,善自将摄,稍能朝拜。久之,除光禄大夫,加金章紫绶。
yí ài hào zhī jǐ, qīng hū xià liú, fēi qí yì zhě, shì zhī miè ěr. suī zhěn jí jiā tíng, ér zhì qì mí gāo. shàng biǎo yuē:" chén wén yuán tiān gāo lǎng, shàng jiǎ liè xīng yǐ zhù míng dòng tíng yuān zhàn, yóu jí zhòng liú yǐ zēng dà. mò bù yǐ gū zhào bù yì qí yōu, dú shēn wèi jǐn qí guǎng. xiān shèng shí qí ruò cǐ, bì qǔ wù yǐ zì jiè. gù yáo chēng zé tiān, shè bàng mù yǐ xiǎo wèi míng shùn chēng jǐn shàn, xuán jiàn gǔ yǐ guī zhèng quē. yú rén xiàn zhēn guī zhī zhǐ, pán yú zhe jǔ dòng zhī míng, shù jī jiàn shàn ér sī qí, wén è yǐ zì gǎi. juàn juàn yú huǐ wǎng zhī qú, zī zī yú bù dǎi zhī lù, yòng néng shēng gāo bǎi wáng, zhuō jué zhōng gǔ, jīng shí shì ér bù yú, lì èr qiān yǐ gū yù. fú wéi tài zǔ bō luàn, yì dài chóng guāng. shì zǔ yǐ bù shì zhī cái, kāi dàng hán xià xiǎn zǔ yǐ wēn míng zhī dé, rùn wò jiǔ qū. gāo zǔ dà shèng lín cháo, jīng yíng yún shǐ, wèi míng qiú yī, rì zè wàng shí, kāi jiǎn jīng jí, xǐ yù shén xiàn, gēng xīn fēng guǐ, guàn dài cháo liú. hǎi dōng zá zhǒng zhī qú, héng nán yì fú zhī shuài, shā xī zhān tóu zhī róng, mò běi biàn fā zhī lǔ, chóng yì nà gòng, qǐng lì chēng fān. jī dé mào yú xià yīn, fù rén shèng yú zhōu hàn, zé jiào jì zhōu, wǔ gōng yì zā. yóu qiě fā míng zhào, sī qiú zhí shì, xìn shì cāng shēng jiàn yán zhī qiū, zhù shǐ chén cí zhī rì. kuàng chén jiā zì fèng guó bā shí yú nián, yū jīn qiāng yù, jí chén sì shì. guò yǐ xiǎo cái, jí yìn chū shì, xué cán zhuān mén, wǔ quē fāng lüè, zǎo hé xiān dì juàn zhàng zhī ēn, mò méng bì xià bù yí zhī shī. shì zé chū rù liǎng dū, guān lì nà yán cháng bó, tiǎn mù qín fān, hào jiān ān fǔ. shí sī suì shǒu gāo yuán, yǎng chóu èr cháo zhī huì qīng chén suì shí, yuǎn zēng sōng dài zhī gāo. zhé sī fǎng jiù shū, qiè guān tú shǐ, qí dì huáng xīng qǐ zhī yuán, pèi tiān lóng jiā zhī yè, xiū zào yì mín zhī qí, lóng lín yún fèng zhī ruì, bēi guān ài wù zhī rén, shì wǎng gǎi zhù zhī zé, qián gē hòu wǔ zhī yīng, líng yǔ jì liáo zhī měi, kě wèi huī fēng jǐng xíng zhě, zhé jǐn biān dān qīng, yǐ biāo ruì fàn. zhì rú tài kāng hǎo tián, yù qióng hòu pò huò wǔ yǐ yì qín, lí zhèn léi bào kù xià jié yín luàn, nán cháo yǒu fēi mìng zhī zhū yīn zhòu hūn hān, mù yě yǒu dǎo gē zhī chén zhōu lì zhú shòu, miè bù xuán zhǒng yōu wáng yù huò, sǐ yì xiāng xún jì yú hàn chéng shī yù, wáng xīn cuàn duó huán líng bù gāng, wèi wǔ qiān dǐng jìn huì àn ruò, gǔ ròu xiāng tú. zhōng shǐ cōng yào xiāo shì bīng zhōu, lēi hǔ láng jù yān zhào rú cǐ zhī bèi, wǎng bù bì zài. qǐ yuán páo xī, zhōng yú jìn mò, fán shí liù dài, bǎi èr shí bā dì, lì sān qiān èr bǎi qī shí nián, zá shì wǔ bǎi bā shí jiǔ, hé chéng wǔ juǎn, míng yuē lì dì tú, yì bàng mù jiàn gǔ yú rén pán yú zhī lèi. tuō méng zhì yù zuò zhī cè, shí fù pī lǎn, jì huò qǐ yǔ zuǒ yòu, shàng bǔ wèi méng. fú yuàn bì xià yuǎn wéi zōng miào zhī yōu, jìn cún lí mín zhī niàn, qǔ qí xián jūn, qì qí è zhǔ, zé wēi chén suī chén lún dì xià, wú yì chéng yún dēng tiān yǐ." shì zōng shàn zhī.
彝爱好知己,轻忽下流,非其意者,视之蔑尔。虽疹疾家庭,而志气弥高。上 表曰:“臣闻元天高朗,尚假列星以助明;洞庭渊湛,犹藉众流以增大。莫不以孤 照不诣其幽,独深未尽其广。先圣识其若此,必取物以自诫。故尧称则天,设谤木 以晓未明;舜称尽善,悬谏鼓以规政阙。虞人献箴规之旨,盘盂著举动之铭,庶几 见善而思齐,闻恶以自改。眷眷于悔往之衢,孜孜于不逮之路,用能声高百王,卓 绝中古,经十氏而不渝,历二千以孤郁。伏惟太祖拨乱,奕代重光。世祖以不世之 才,开荡函夏;显祖以温明之德,润沃九区。高祖大圣临朝,经营云始,未明求衣, 日昃忘食,开翦荆棘,徙御神县,更新风轨,冠带朝流。海东杂种之渠,衡南异服 之帅,沙西氈头之戎,漠北辫发之虏,重译纳贡,请吏称籓。积德懋于夏殷,富仁 盛于周汉,泽教既周,武功亦匝。犹且发明诏,思求直士,信是苍生荐言之秋,祝 史陈辞之日。况臣家自奉国八十余年,纡金锵玉,及臣四世。过以小才,藉廕出仕, 学惭专门,武阙方略,早荷先帝眷仗之恩,末蒙陛下不遗之施。侍则出入两都,官 历纳言常伯,忝牧秦籓,号兼安抚。实思碎首膏原,仰酬二朝之惠;轻尘碎石,远 增嵩岱之高。辄私访旧书,窃观图史,其帝皇兴起之元,配天隆家之业,修造益民 之奇,龙麟云凤之瑞,卑官爱物之仁,释网改祝之泽,前歌后舞之应,囹圄寂寥之 美,可为辉风景行者,辄谨编丹青,以标睿范。至如太康好田,遇穷后迫祸;武乙 逸禽,罹震雷暴酷;夏桀淫乱,南巢有非命之诛;殷纣昏酣,牧野有倒戈之陈;周 厉逐兽,灭不旋踵;幽王遇惑,死亦相寻;暨于汉成失御,亡新篡夺;桓灵不纲, 魏武迁鼎;晋惠暗弱,骨肉相屠。终使聪曜鸮视并州,勒虎狼据燕赵——如此之辈, 罔不毕载。起元庖牺,终于晋末,凡十六代,百二十八帝,历三千二百七十年,杂 事五百八十九,合成五卷,名曰《历帝图》,亦谤木、谏鼓、虞人、盘盂之类。脱 蒙置御坐之侧,时复披览,冀或起予左右,上补未萌。伏愿陛下远惟宗庙之忧,近 存黎民之念,取其贤君,弃其恶主,则微臣虽沉沦地下,无异乘云登天矣。”世宗 善之。
yí yòu biǎo yuē:" qiè wéi huáng wáng tǒng tiān, bì yǐ qióng yōu wèi měi jǐn lǐ zuò shèng, yì jiǎ guǎng cǎi chéng míng. gù xún yú chú ráo, zhe zhī zhōu shén, yú rén xiàn zhēn, liú yú xià diǎn. bù rán, zé měi cì wú yǐ dé zhāng, shàn è yǒu shí bù dá. dǎi yú liǎng hàn wèi jìn, suī dào yǒu lóng wū, ér bèi xiù chuán xí, wèi shǐ quē yě. jí huì dì shī yù, zhōng xià bēng lí, liú fú zhuān jù qín xī, yān zhào dú zhì guān zuǒ, yáo xià jì qǐ, wǔ liáng jìng lì, zhì shǐ jiǔ fú yáo yáo, mín wú dìng zhǔ, lǐ yí diǎn zhì, cǐ yān yīn miè. jì dà wèi yīng lì, bō luàn dēng huáng, jiǎn bǐ jīng ní, kān jìng shén xiàn, shù jì zhī jiān, tiān xià níng yī, chuán huī qī dì, jī shèng rú shén. gāo zǔ qiān dǐng chéng zhōu, yǒng zī bā bǎi, yǎn wǔ xiū wén, xiàn zhāng sī gǎi, shí suǒ wèi jiā wǔ dì dēng sān wáng, mín wú dé ér míng yān. yóu qiě lǜ dú jiàn zhī bù míng, yù guǎng fǎng yú dé shī, nǎi mìng sì shǐ, guān chá fēng yáo. chén shí tiǎn cháng bó, chōng yī shǐ zhī liè, suì dé zhàng jié huī jīn, xuān ēn dōng xià, zhōu lì yú qí lǔ zhī jiān, biàn chí yú liáng sòng zhī yù. xún cǎi shī sòng, yán jiǎn yù qíng, shí shù piàn yán zhī bù yí, měi cì zhī jù xiǎn. ér cái qīng rèn zhòng, duō bù suí xīn. suǒ cǎi zhī shī, bìng shǐ shēn mù, ér zhí luán yú nán tǎo, wèn zuì wǎn dèng, chén fù tiǎn xíng jūn, shū jī shì wù. jí niǎn jià zhī fǎn, shàn yù wèi hé, xù yǐ dà huì yǎn zhēn, sì hǎi bēng mù, suì ěr tuī qiān, bù jí wén chè. wèi jǐ, gǎi mù qín fān, wéi lí què xià, jì yǐ qiǎn jí xiāng chán, níng dīng bā suì. cháng kǒng suǒ cǎi zhī shī yǒng lún qiū hè, shì chén sù yè suǒ huái, yǐ wéi shēn yōu zhě yě. bì xià chuí rì yuè zhī míng, xíng yún yǔ zhī shī chá chén wǎng zuì zhī làn, jīn chén pín bìng zhī qiè. jì méng chóng yǐ lù yǎng, fù dé bài sǎo qiū fén, míng mù yǒu péng, wú suǒ fù kuì. qiě chén yī èr nián lái, suǒ huàn bù jù, xún shěng běn shū, cū yǒu fǎng fú. fán yǒu qī juǎn, jīn xiě shàng chéng, fú yuàn zhāo lǎn, chì fù yǒu sī. shǐ wèi dài suǒ cǎi zhī shī, bù yīn yú qiū jǐng, chén zhī yuàn yě."
彝又表曰:“窃惟皇王统天,必以穷幽为美;尽理作圣,亦假广采成明。故询 于刍荛,著之周什,舆人献箴,流于夏典。不然,则美刺无以得彰,善恶有时不达。 逮于两汉、魏、晋,虽道有隆污,而被绣传檄,未始阙也。及惠帝失御,中夏崩离, 刘符专据秦西,燕赵独制关左,姚夏继起,五凉竞立,致使九服摇摇,民无定主, 礼仪典制,此焉堙灭。暨大魏应历,拨乱登皇,翦彼鲸鲵,龛靖神县,数纪之间, 天下宁一,传辉七帝,积圣如神。高祖迁鼎成周,永兹八百,偃武修文,宪章斯改, 实所谓加五帝、登三王,民无德而名焉。犹且虑独见之不明,欲广访于得失,乃命 四使,观察风谣。臣时忝常伯,充一使之列,遂得仗节挥金,宣恩东夏,周历于齐 鲁之间,遍驰于梁宋之域。询采诗颂,研检狱情,实庶片言之不遗,美刺之俱显。 而才轻任重,多不遂心。所采之诗,并始申目,而值銮舆南讨,问罪宛邓,臣复忝 行军,枢机是务。及辇驾之返,膳御未和,续以大讳奄臻,四海崩慕,遂尔推迁, 不及闻彻。未几,改牧秦蕃,违离阙下,继以谴疾相缠,宁丁八岁。常恐所采之诗 永沦丘壑,是臣夙夜所怀,以为深忧者也。陛下垂日月之明,行云雨之施;察臣往 罪之滥,矜臣贫病之切。既蒙崇以禄养,复得拜扫丘坟,明目友朋,无所负愧。且 臣一二年来,所患不剧,寻省本书,粗有仿佛。凡有七卷,今写上呈,伏愿昭览, 敕付有司。使魏代所采之诗,不堙于丘井,臣之愿也。”
sù zōng chū, shì zhōng cuī guāng biǎo yuē:" yí jí lǐ sháo, cháo liè zhī zhōng wéi cǐ èr rén chū shēn guān cì běn zài chén yòu, qì néng gàn shì, yòu bìng wèi duō, jìn lái cēn cī, biàn chéng tì hòu. jì qí jiē tú, suī yīng qiān zhì, rán kǒng bān zhì yóu wèi cì děng. xī wèi zhī gōng shū, yǐn xià tóng jǔ jìn zhī shì gài, tuī zhǎng bó yóu. gǔ rén suǒ gāo, dāng shí jiàn xǔ. gǎn yuán sī yì, qǐ xiáng chén wèi yī jiē, shòu bǐ fàn jí, qí xíng shèng tíng, tiē mù xuǎn xù." zhào jiā zhēng xī jiāng jūn jì zhōu dà zhōng zhèng. suī nián xiàng liù shí, jiā zhī fēng jí, ér zì qiǎng rén shì, zī zī wú dài. gōng sī fǎ jí, yì guān cóng shì yán qǐng dào sú, xiū yíng zhāi jiǎng hǎo shàn qīn xián, ài jiǎng rén wù. nán běi xīn jiù, mò bù duō zhī. dà qǐ dì zhái, huī hào huá chǐ, pō wǔ qí shū zōng jiù qī, bù shèn cún jì, shí yǒu yuàn hàn yān. róng huàn zhī jiān, wèi néng zhǐ zú. lǚ biǎo zài qín zhōu yù yǒu kāi yuán hàn zhōng zhī xūn, xī jiā shǎng bào, jī nián bù yǐ, cháo tíng huàn zhī.
肃宗初,侍中崔光表曰:“彝及李韶,朝列之中唯此二人出身官次本在臣右, 器能干世,又并为多,近来参差,便成替后。计其阶途,虽应迁陟,然恐班秩犹未 赐等。昔卫之公叔,引下同举;晋之士丐,推长伯游。古人所高,当时见许。敢缘 斯义,乞降臣位一阶,授彼泛级,齐行圣庭,帖穆选叙。”诏加征西将军、冀州大 中正。虽年向六十,加之风疾,而自强人事,孜孜无怠。公私法集,衣冠从事;延 请道俗,修营斋讲;好善钦贤,爱奖人物。南北新旧,莫不多之。大起第宅,徽号 华侈,颇侮其疏宗旧戚,不甚存纪,时有怨憾焉。荣宦之间,未能止足。屡表在秦 州预有开援汉中之勋,希加赏报,积年不已,朝廷患之。
dì èr zi zhòng yǔ shàng fēng shì, qiú quán bié xuǎn gé, pái yì wǔ rén, bù shǐ yù zài qīng pǐn. yóu shì zhòng kǒu xuān xuān, bàng dú yíng lù, lì bǎng dà xiàng, kè qī huì jí, tú hài qí jiā. yí shū wú wèi bì zhī yì, fù zǐ ān rán. shén guī èr nián èr yuè, yǔ lín hǔ bēn jǐ jiāng qiān rén, xiāng shuài zhì shàng shū shěng gòu mà, qiú qí zhǎng zǐ shàng shū láng shǐ jūn, bù huò, yǐ wǎ shí jī dǎ gōng mén. shàng xià wèi jù, mò gǎn tǎo yì. suì biàn chí huǒ, lǔ lüě dào zhōng xīn hāo, yǐ zhàng shí wèi bīng qì, zhí zào qí dì, yè yí táng xià, chuí rǔ jí yì, chàng hū áo áo, fén qí wū yǔ. shǐ jūn zhòng yǔ dāng shí yú běi yuán ér zǒu. shǐ jūn huí jiù qí fù, bài fú qún xiǎo, yǐ qǐng fù mìng. yǔ lín děng jiù jiā ōu jī, shēng tóu zhī yú yān huǒ zhī zhōng. jí dé shī hái, bù fù kě shí, wéi yǐ jì zhōng xiǎo chāi wèi yàn. zhòng yǔ shāng zhòng zǒu miǎn. yí jǐn yǒu yú mìng, shā mén sì yǔ qí bǐ lín, yú zhì yú sì. yuǎn jìn wén jiàn, mò bù wǎn hài.
第二子仲瑀上封事,求铨别选格,排抑武人,不使预在清品。由是众口喧喧, 谤讟盈路,立榜大巷,克期会集,屠害其家。彝殊无畏避之意,父子安然。神龟二 年二月,羽林虎贲几将千人,相率至尚书省诟骂,求其长子尚书郎始均,不获,以 瓦石击打公门。上下畏惧,莫敢讨抑。遂便持火,虏掠道中薪蒿,以杖石为兵器, 直造其第,曳彝堂下,捶辱极意,唱呼嗷嗷,焚其屋宇。始均、仲瑀当时逾北垣而 走。始均回救其父,拜伏群小,以请父命。羽林等就加殴击,生投之于烟火之中。 及得尸骸,不复可识,唯以髻中小钗为验。仲瑀伤重走免。彝仅有余命,沙门寺与 其比邻,舆致于寺。远近闻见,莫不惋骇。
yí lín zhōng, kǒu zhàn zuǒ yòu shàng qǐ yuē:" chén zì fèng guó jí sūn liù shì, shī lù sù cān, fù ēn wéi tiǎn, tú sī jié zhì jǐn chéng, zhōng rán mí xiào. chén dì èr xī zhòng yǔ suǒ shàng zhī shì, yì zhì shí duō, jì yuē yǒu yì, níng róng mò ěr. tōng chéng yǒu rì, wèi jiǎn shén tīng, qǐ tú zhòng fèn, nǎi zhì yú cǐ. chén bù néng huò fáng wèi méng, lǜ jué yāng zhào, zhì lìng jūn zhòng héng xiāo, gōng fén chén zhái. xī shǐ jūn zhòng yǔ děng kòu qǐng liú xiě, qǐ dài chén sǐ, shǐ jūn jí xiàn tú tàn, zhòng yǔ jīng sù fāng sū. chén nián yǐ liù shí, sù bèi róng yù, chuí mù zhī qiū, hū jiàn cǐ kǔ, gù zhān zāi kù, gǔ jīn wú bǐ. chén shāng zhì zhòng, cán qì jiǎ yán, wàng jǐng gù shí, tuī lòu jiù jǐn, qǐng kè dài zhōng, chén zhī mìng yě, zhī fù hé yán? ruò suǒ shàng zhī shū, shǎo wèi yì guó, chén biàn shì shēng yǐ lǐ quán, sǐ yǔ yì hé, bù fù èr dì yú dì xià, chén wú yú hèn yǐ! yī guī quán rǎng, zhǎng lí zǐ tíng, liàn yǎng tiān yán, chéng tòng wú yǐ. bù shèng juàn juàn, lì chuǎn fèng cí, fú yuàn èr shèng jiā yù zhēn shàn, fù lù qián shǒu, shòu bǎo nán yuè, dé yǔ rì shēng. chén sù bèi chú huàn, xiān hòu xián ēn, yù bào zhī qī, hào tiān wǎng jí, wáng hún yǒu zhī, bù wàng jié cǎo." yí suì zú, shí nián wǔ shí jiǔ. guān wèi shōu yǎn yǔ lín xiōng qiáng zhě bā rén zhǎn zhī, bù néng qióng zhū qún shù, jí wéi dà shè yǐ ān zhòng xīn, yǒu shí zhě zhī guó jì zhī jiāng zhuì yǐ. sàng hái suǒ fén zhái, yǔ shǐ jūn dōng xī fēn liǎn yú xiǎo wū. zhòng yǔ suì yǐ chuàng zhòng bì jū xíng yáng, zhì wǔ yuè, chuàng dé jiàn chōu, shǐ bēn fù sāng, zhào cì bù bó qiān pǐ. líng tài hòu yǐ qí lèi cháo dà chén, tè chuí jīn cè, shù yuè yóu zhuī yán qì xià, wèi zhū shì chén yuē: " wú wèi zhāng yí yǐn shí bù yù, nǎi zhì shǒu fā wēi yǒu kuī luò. bēi tòng zhī kǔ, yǐ zhì yú cǐ."
彝临终,口占左右上启曰:“臣自奉国及孙六世,尸禄素餐,负恩唯靦,徒思 竭智尽诚,终然靡效。臣第二息仲瑀所上之事,益治实多,既曰有益,宁容默尔。 通呈有日,未简神听,岂图众忿,乃至于此。臣不能祸防未萌,虑绝殃兆,致令军 众横嚣,攻焚臣宅。息始均、仲瑀等叩请流血,乞代臣死,始均即陷涂炭,仲瑀经 宿方苏。臣年已六十,宿被荣遇,垂暮之秋,忽见此苦,顾瞻灾酷,古今无比。臣 伤至重,残气假延,望景顾时,推漏就尽,顷刻待终,臣之命也,知复何言?若所 上之书,少为益国,臣便是生以理全,死与义合,不负二帝于地下,臣无余恨矣! 一归泉壤,长离紫庭,恋仰天颜,诚痛无已。不胜眷眷,力喘奉辞,伏愿二圣加御 珍膳,覆露黔首,寿保南岳,德与日升。臣夙被刍豢,先后衔恩,欲报之期,昊天 罔极,亡魂有知,不忘结草。”彝遂卒,时年五十九。官为收掩羽林凶强者八人斩 之,不能穷诛群竖,即为大赦以安众心,有识者知国纪之将坠矣。丧还所焚宅,与 始均东西分敛于小屋。仲瑀遂以创重避居荥阳,至五月,创得渐瘳,始奔父丧,诏 赐布帛千匹。灵太后以其累朝大臣,特垂矜恻,数月犹追言泣下,谓诸侍臣曰: “吾为张彝饮食不御,乃至首发微有亏落。悲痛之苦,以至于此。”
chū, yí zēng zǔ xìng, suǒ zhāo yǐn hé dōng mín wèi zhōu cái qiān yú jiā, hòu xiāng yī hé, zhì yú bà rù jì zhōu, jī sān shí nián, xī bié yǒu shù wàn hù. gù gāo zǔ bǐ xiào tiān xià mín hù, zuì wéi dà zhōu. yí wèi huáng mén, měi shì zuò yǐ wéi yán, gāo zǔ wèi zhī yuē:" zhōng dāng yǐ qīng wèi cì shǐ, chóu xiān shì chéng xiào." yí zhuī gāo zǔ wǎng zhǐ, lèi qǐ běn zhōu, cháo yì wèi xǔ. yí wáng hòu, líng tài hòu yún:" yí lǚ qǐ jì zhōu, wú yù yòng zhī, yǒu rén wéi wǒ cǐ yì. ruò cóng qí qǐng, huò bù zhì shì, huǐ zhī wú jí." nǎi zèng shǐ chí jié wèi jiāng jūn jì zhōu cì shǐ, shì wén hóu.
初,彝曾祖幸,所招引河东民为州裁千余家,后相依合,至于罢入冀州,积三 十年,析别有数万户。故高祖比校天下民户,最为大州。彝为黄门,每侍坐以为言, 高祖谓之曰:“终当以卿为刺史,酬先世诚效。”彝追高祖往旨,累乞本州,朝议 未许。彝亡后,灵太后云:“彝屡乞冀州,吾欲用之,有人违我此意。若从其请, 或不至是,悔之无及。”乃赠使持节、卫将军、冀州刺史,谥文侯。
shǐ jūn, zì zi héng, duān jié hào xué, yǒu wén cái. sī tú xíng cān jūn, qiān zhù zuò zuǒ láng. shì zōng yǐ yí xiān cháo xūn jiù, bù xìng zhěn fèi, tè chú shǐ jūn zhǎng jiān zuǒ mín láng zhōng, qiān yuán wài cháng shì, réng lǐng láng. shǐ jūn cái gàn, yǒu měi yú fù, gǎi chén shòu wèi zhì wèi biān nián zhī tǐ, guǎng yì yì wén, wèi sān shí juǎn. yòu zhe guàn dài lù jí zhū fù shù shí piān, jīn bìng wáng shī. chū, dà chéng zéi qǐ yú jì yíng zhī jiān, qiǎn dū du yuán yáo tǎo píng zhī, duō suǒ shā lù, jī shī shù wàn. shǐ jūn yǐ láng zhōng wèi xíng tái, fèn jūn shì zhòng yǐ shǒu jí wèi gōng, nǎi lìng jiǎn jí rén shǒu shù qiān, yī shí fén ruò, zhì yú huī jìn, yòng xī jiǎo xìng, jiàn zhě mò bù shāng xīn. jí shǐ jūn zhī sǐ yě, shǐ mò zài yú yān tàn zhī jiān, yǒu jiāo làn zhī tòng, lùn zhě huò yì tuī jiù yān. zèng lè líng tài shǒu, shì yuē xiào.
始均,字子衡,端洁好学,有文才。司徒行参军,迁著作佐郎。世宗以彝先朝 勋旧,不幸疹废,特除始均长兼左民郎中,迁员外常侍,仍领郎。始均才干,有美 于父,改陈寿《魏志》为编年之体,广益异闻,为三十卷。又著《冠带录》及诸赋 数十篇,今并亡失。初,大乘贼起于冀瀛之间,遣都督元遥讨平之,多所杀戮,积 尸数万。始均以郎中为行台,忿军士重以首级为功,乃令检集人首数千,一时焚爇, 至于灰烬,用息侥幸,见者莫不伤心。及始均之死也,始末在于烟炭之间,有焦烂 之痛,论者或亦推咎焉。赠乐陵太守,谥曰孝。
zi gǎo, xí zǔ jué. wǔ dìng zhōng, kāi fǔ zhǔ bù. qí shòu shàn, jué lì jiàng.
子暠,袭祖爵。武定中,开府主簿。齐受禅,爵例降。
gǎo dì yàn zhī, wǔ dìng zhōng, yí tóng kāi fǔ zhōng bīng cān jūn.
暠弟晏之,武定中,仪同开府中兵参军。
zhòng yǔ, sī kōng jì jiǔ jǐ shì zhōng.
仲瑀,司空祭酒、给事中。
zi tái, yí tóng kāi fǔ cān jūn shì.
子台,仪同开府参军事。
zhòng yǔ dì mín, zhù zuò zuǒ láng.
仲瑀弟珉,著作佐郎。
shǐ chén yuē: guō zuò cái gàn mǐn shí, yǒu shì wù zhī zhǎng, gāo zǔ jīng lún zhī shǐ, dú zài qín láo zhī dì, jū guān rèn shì, dòng jìng chēng shù. zhāng yí fēng lì jiǎn jiǎn, yǒu wáng chén zhī qì, xián mìng yōng máo, fēng shēng yóu zài. bìng wèi shì qì néng zhī chén hū? zāo suí yǒu mìng, jù yīng shì huò, bēi zāi! shǐ jūn cái zhì wèi shēn, xī yě.
史臣曰:郭祚才干敏实,有世务之长,高祖经纶之始,独在勤劳之地,居官任 事,动静称述。张彝风力謇謇,有王臣之气,衔命拥旄,风声犹在。并魏氏器能之 臣乎?遭随有命,俱婴世祸,悲哉!始均才志未申,惜也。