zào huà fù xíng, zhī tǐ bì shuāng, shén lǐ wèi yòng, shì bù gū lì. fū xīn shēng wén cí, yùn cái bǎi lǜ, gāo xià xiāng xū, zì rán chéng duì. táng yú zhī shì, cí wèi jí wén, ér gāo yáo zàn yún zuì yí wéi qīng, gōng yí wéi zhòng. yì chén mó yún mǎn zhāo sǔn, qiān shòu yì. qǐ yíng lì cí, shuài rán duì ěr. yì zhī wén xì, shèng rén zhī miào sī yě. xù gān sì dé, zé jù jù xiāng xián lóng hǔ lèi gǎn, zé zì zì xiāng lì qián kūn yì jiǎn, zé wǎn zhuǎn xiāng chéng rì yuè wǎng lái, zé gé háng xuán hé suī jù zì huò shū, ér ǒu yì yī yě. zhì yú shī rén ǒu zhāng, dài fū lián cí, jī ǒu shì biàn, bù láo jīng yíng. zì yáng mǎ zhāng cài, chóng shèng lì cí, rú sòng huà wú yě, kè xíng lòu fǎ, lì jù yǔ shēn cǎi bìng liú, ǒu yì gòng yì yùn jù fā. zhì wèi jìn qún cái, xī jù mí mì, lián zì hé qù, pōu háo xī lí. rán qì jī zhě rù qiǎo, fú jiǎ zhě wú gōng.
造化賦形,支體必雙,神理為用,事不孤立。夫心生文辭,運裁百慮,高下相須,自然成對。唐虞之世,辭未極文,而皋陶贊雲∶「罪疑惟輕,功疑惟重」。益陳謨雲∶「滿招損,謙受益。」豈營麗辭,率然對爾。《易》之《文》、《系》,聖人之妙思也。序《乾》四德,則句句相銜;龍虎類感,則字字相儷;乾坤易簡,則宛轉相承;日月往來,則隔行懸合;雖句字或殊,而偶意一也。至於詩人偶章,大夫聯辭,奇偶適變,不勞經營。自揚馬張蔡,崇盛麗辭,如宋畫吳冶,刻形鏤法,麗句與深采並流,偶意共逸韻俱發。至魏晉群才,析句彌密,聯字合趣,剖毫析厘。然契機者入巧,浮假者無功。
gù lì cí zhī tǐ, fán yǒu sì duì yán duì wèi yì, shì duì wèi nán fǎn duì wèi yōu, zhèng duì wèi liè. yán duì zhě, shuāng bǐ kōng cí zhě yě shì duì zhě, bìng jǔ rén yàn zhě yě fǎn duì zhě, lǐ shū qù hé zhě yě zhèng duì zhě, shì yì yì tóng zhě yě. zhǎng qīng shàng lín fù yún: xiū róng hū lǐ yuán, áo xiáng hū shū pǔ. cǐ yán duì zhī lèi yě. sòng yù shén nǚ fù yún máo qiáng zhāng mèi, bù zú chéng shì xī shī yǎn miàn, bǐ zhī wú sè. cǐ shì duì zhī lèi yě. zhòng xuān dēng lóu yún zhōng yí yōu ér chǔ zòu, zhuāng xì xiǎn ér yuè yín. cǐ fǎn duì zhī lèi yě. mèng yáng qī āi yún hàn zǔ xiǎng fén yú, guāng wǔ sī bái shuǐ. cǐ zhèng duì zhī lèi yě. fán ǒu cí xiōng yì, yán duì suǒ yǐ wèi yì yě zhēng rén zī xué, shì duì suǒ yǐ wèi nán yě yōu xiǎn tóng zhì, fǎn duì suǒ yǐ wèi yōu yě bìng guì gòng xīn, zhèng duì suǒ yǐ wèi liè yě. yòu yǐ shì duì, gè yǒu fǎn zhèng, zhǐ lèi ér qiú, wàn tiáo zì zhāo rán yǐ.
故麗辭之體,凡有四對∶言對為易,事對為難;反對為優,正對為劣。言對者,雙比空辭者也;事對者,並舉人驗者也;反對者,理殊趣合者也;正對者,事異義同者也。長卿《上林賦》云:「修容乎禮園,翱翔乎書圃。」此言對之類也。宋玉《神女賦》雲∶「毛嬙鄣袂,不足程式;西施掩面,比之無色。」此事對之類也。仲宣《登樓》雲∶「鍾儀幽而楚奏,莊舄顯而越吟。」此反對之類也。孟陽《七哀》雲∶「漢祖想枌榆,光武思白水。」此正對之類也。凡偶辭胸臆,言對所以為易也;征人資學,事對所以為難也;幽顯同志,反對所以為優也;並貴共心,正對所以為劣也。又以事對,各有反正,指類而求,萬條自昭然矣。
zhāng huá shī chēng yóu yàn bǐ yì xiáng, guī hóng zhī jiē hé. liú kūn shī yán: xuān ní bēi huò lín, xī shòu qì kǒng qiū. ruò sī chóng chū, jí duì jù zhī pián zhī yě.
張華詩稱∶「游雁比翼翔,歸鴻知接翮。」劉琨詩言:「宣尼悲獲麟,西狩泣孔丘。」若斯重出,即對句之駢枝也。
shì yǐ yán duì wèi měi, guì zài jīng qiǎo shì duì suǒ xiān, wù zài yǔn dāng. ruò liǎng yán xiāng pèi, ér yōu liè bù jūn, shì jì zài zuǒ cān, nú wèi yòu fú yě. ruò fú shì huò gū lì, mò yǔ xiāng ǒu, shì kuí zhī yī zú, chěn chuō ér xíng yě. ruò qì wú qí lèi, wén fá yì cǎi, lù lù lì cí, zé hūn shuì ěr mù. bì shǐ lǐ yuán shì mì, lián bì qí zhāng. dié yòng jī ǒu, jié yǐ zá pèi, nǎi qí guì ěr. lèi cǐ ér sī, lǐ sī jiàn yě.
是以言對為美,貴在精巧;事對所先,務在允當。若兩言相配,而優劣不均,是驥在左驂,駑為右服也。若夫事或孤立,莫與相偶,是夔之一足,趻踔而行也。若氣無奇類,文乏異采,碌碌麗辭,則昏睡耳目。必使理圓事密,聯璧其章。迭用奇偶,節以雜佩,乃其貴耳。類此而思,理斯見也。
zàn yuē
贊曰∶
tǐ zhí bì liǎng, cí dòng yǒu pèi. zuǒ tí yòu qiè, jīng wèi jiān zài.
體植必兩,辭動有配。左提右挈,精味兼載。
bǐng shuò lián huá, jìng jìng hán tài. yù rùn shuāng liú, rú bǐ háng pèi.
炳爍聯華,鏡靜含態。玉潤雙流,如彼珩珮。