shèng zhé yí xùn yuē jīng, shù jīng xù lǐ yuē lùn. lùn zhě, lún yě lún lǐ wú shuǎng, zé shèng yì bù zhuì. xī zhòng ní wēi yán, mén rén zhuī jì, gù yì qí jīng mù, chēng wèi lùn yǔ. gài qún lùn lì míng, shǐ yú zī yǐ. zì lùn yǔ yǐ qián, jīng wú lùn zì. liù tāo èr lùn, hòu rén zhuī tí hū!
聖哲彝訓曰經，述經敘理曰論。論者，倫也；倫理無爽，則聖意不墜。昔仲尼微言，門人追記，故抑其經目，稱為《論語》。蓋群論立名，始於茲矣。自《論語》以前，經無「論」字。《六韜》二論，後人追題乎！

xiáng guān lùn tǐ, tiáo liú duō pǐn chén zhèng zé yǔ yì shuō hé qì, shì jīng zé yǔ chuán zhù cān tǐ, biàn shǐ zé yǔ zàn píng qí xíng, quán wén zé yǔ xù yǐn gòng jì. gù yì zhě yí yán, shuō zhě shuō yǔ, chuán zhě zhuǎn shī, zhù zhě zhǔ jiě, zàn zhě míng yì, píng zhě píng lǐ, xù zhě cì shì, yǐn zhě yìn cí: bā míng qū fēn, yī kuí zōng lùn. lùn yě zhě, mí lún qún yán, ér yán jīng yī lǐ zhě yě.
詳觀論體，條流多品∶陳政則與議說合契，釋經則與傳注參體，辨史則與贊評齊行，銓文則與敘引共紀。故議者宜言，說者說語，傳者轉師，注者主解，贊者明意，評者平理，序者次事，引者胤辭：八名區分，一揆宗論。論也者，彌綸群言，而研精一理者也。

shì yǐ zhuāng zhōu qí wù, yǐ lùn wèi míng bù wéi chūn qiū, liù lùn zhāo liè. zhì shí qú lùn yì, bái hǔ tōng jiǎng, shù shèng tōng jīng, lùn jiā zhī zhèng tǐ yě. jí bān biāo wáng mìng, yán yóu sān jiāng, fū shù zhāo qíng, shàn rù shǐ tǐ. wèi zhī chū bà, shù jiān míng fǎ. fù gǔ wáng càn, xiào liàn míng lǐ. qì zhì zhèng shǐ, wù yù shǒu wén hé yàn zhī tú, shǐ shèng xuán lùn. yú shì dān zhōu dāng lù, yǔ ní fù zhēng tú yǐ. xiáng guān lán shí zhī cái xìng, zhòng xuān zhī qù fá, shū yè zhī biàn shēng, tài chū zhī běn wú, fǔ sì zhī liǎng lì, píng shū zhī èr lùn, bìng shī xīn dú jiàn, fēng yǐng jīng mì, gài lùn zhī yīng yě. zhì rú lǐ kāng yùn mìng, tóng lùn héng ér guò zhī lù jī biàn wáng, xiào guò qín ér bù jí, rán yì qí měi yǐ.
是以莊周《齊物》，以論為名；不韋《春秋》，六論昭列。至石渠論藝，白虎通講，述聖通經，論家之正體也。及班彪《王命》，嚴尤《三將》，敷述昭情，善入史體。魏之初霸，術兼名法。傅嘏、王粲，校練名理。迄至正始，務欲守文；何晏之徒，始盛玄論。於是聃周當路，與尼父爭途矣。詳觀蘭石之《才性》，仲宣之《去伐》，叔夜之《辨聲》，太初之《本無》，輔嗣之《兩例》，平叔之二論，並師心獨見，鋒穎精密，蓋論之英也。至如李康《運命》，同《論衡》而過之；陸機《辨亡》，效《過秦》而不及，然亦其美矣。

cì jí sòng dài guō xiàng, ruì sī yú jǐ shén zhī qū yí fǔ péi wěi, jiāo biàn yú yǒu wú zhī yù bìng dú bù dāng shí, liú shēng hòu dài. rán zhì yǒu zhě, quán xì yú xíng yòng guì wú zhě, zhuān shǒu yú jì liáo. tú ruì piān jiě, mò yì zhèng lǐ dòng jí shén yuán, qí bō rě zhī jué jìng hū? dǎi jiāng zuǒ qún tán, wéi xuán shì wù suī yǒu rì xīn, ér duō chōu qián xù yǐ. zhì rú zhāng héng jī shì, pō shì pái shuō kǒng róng xiào lián, dàn tán cháo xì cáo zhí biàn dào, tǐ tóng shū chāo. yán bù chí zhèng, lùn rú qí yǐ.
次及宋岱、郭象，銳思於幾神之區；夷甫、裴頠，交辨於有無之域；並獨步當時，流聲後代。然滯有者，全繫於形用；貴無者，專守於寂寥。徒銳偏解，莫詣正理；動極神源，其般若之絕境乎？逮江左群談，惟玄是務；雖有日新，而多抽前緒矣。至如張衡《譏世》，頗似俳說；孔融《孝廉》，但談嘲戲；曹植《辨道》，體同書抄。言不持正，論如其已。

yuán fū lùn zhī wèi tǐ, suǒ yǐ biàn zhèng rán fǒu. qióng yú yǒu shù, jiū yú wú xíng, zuān jiān qiú tōng, gōu shēn qǔ jí nǎi bǎi lǜ zhī quán tí, wàn shì zhī quán héng yě. gù qí yì guì yuán tōng, cí jì zhī suì, bì shǐ xīn yǔ lǐ hé, mí fèng mò jiàn qí xì cí gòng xīn mì, dí rén bù zhī suǒ chéng: sī qí yào yě. shì yǐ lùn rú xī xīn, guì néng pò lǐ. jīn lì zhě, yuè lǐ ér héng duàn cí biàn zhě, fǎn yì ér qǔ tōng lǎn wén suī qiǎo, ér jiǎn jī zhī wàng. wéi jūn zǐ néng tōng tiān xià zhī zhì, ān kě yǐ qū lùn zāi?
原夫論之為體，所以辨正然否。窮於有數，究於無形，鑽堅求通，鈎深取極；乃百慮之筌蹄，萬事之權衡也。故其義貴圓通，辭忌枝碎，必使心與理合，彌縫莫見其隙；辭共心密，敵人不知所乘：斯其要也。是以論如析薪，貴能破理。斤利者，越理而橫斷；辭辨者，反義而取通；覽文雖巧，而檢跡知妄。唯君子能通天下之志，安可以曲論哉？

ruò fú zhù shì wèi cí, jiě sàn lùn tǐ, zá wén suī yì, zǒng huì shì tóng. ruò qín yán jūn zhī zhù yáo diǎn, shí yú wàn zì zhū wén gōng zhī jiě shàng shū, sān shí wàn yán, suǒ yǐ tōng rén è fán, xiū xué zhāng jù. ruò máo gōng zhī xùn shī, ān guó zhī chuán shū, zhèng jūn zhī shì lǐ, wáng bì zhī jiě yì, yào yuē míng chàng, kě wèi shì yǐ.
若夫注釋為詞，解散論體，雜文雖異，總會是同。若秦延君之注《堯典》，十餘萬字；朱文公之解《尚書》，三十萬言，所以通人惡煩，羞學章句。若毛公之訓《詩》，安國之傳《書》，鄭君之釋《禮》，王弼之解《易》，要約明暢，可為式矣。

shuō zhě, yuè yě duì wèi kǒu shé, gù yán zī yuè yì guò yuè bì wěi, gù shùn jīng chán shuō. shuō zhī shàn zhě yī yǐn yǐ lùn wèi lóng yīn, tài gōng yǐ biàn diào xìng zhōu, jí zhú wǔ xíng ér shū zhèng, duān mù chū ér cún lǔ: yì qí měi yě.
說者，悅也；兌為口舌，故言資悅懌；過悅必偽，故舜驚讒說。說之善者∶伊尹以論味隆殷，太公以辨釣興周，及燭武行而紓鄭，端木出而存魯：亦其美也。

jì zhàn guó zhēng xióng, biàn shì yún yǒng cóng héng cān móu, zhǎng duǎn jiǎo shì zhuǎn wán chěng qí qiǎo cí, fēi qián fú qí jīng shù. yī rén zhī biàn, zhòng yú jiǔ dǐng zhī bǎo sān cùn zhī shé, qiáng yú bǎi wàn zhī shī. liù yìn lěi luò yǐ pèi, wǔ dōu yǐn zhèn ér fēng. zhì hàn dìng qín chǔ, biàn shì mǐ jié. lì jūn jì bì yú qí huò, kuǎi zi jǐ rù hū hàn dǐng suī fù lù jiǎ jí shén, zhāng shì fù huì, dù qīn wén biàn, lóu hù chún shé, xié háng wàn chéng zhī jiē, dǐ xì gōng qīng zhī xí, bìng shùn fēng yǐ tuō shì, mò néng nì bō ér sù huí yǐ.
暨戰國爭雄，辨士雲涌；從橫參謀，長短角勢；轉丸騁其巧辭，飛鉗伏其精術。一人之辨，重於九鼎之寶；三寸之舌，強於百萬之師。六印磊落以佩，五都隱賑而封。至漢定秦楚，辨士弭節。酈君既斃於齊鑊，蒯子幾入乎漢鼎；雖復陸賈籍甚，張釋傅會，杜欽文辨，樓護唇舌，頡頏萬乘之階，抵戲公卿之席，並順風以托勢，莫能逆波而溯洄矣。

fū shuō guì fǔ huì, chí zhāng xiāng suí, bù zhuān huǎn jiá, yì zài dāo bǐ. fàn jū zhī yán yí shì, lǐ sī zhī zhǐ zhú kè, bìng shùn qíng rù jī, dòng yán zhōng wù, suī pī nì lín, ér gōng chéng jì hé, cǐ shàng shū zhī shàn shuō yě. zhì yú zōu yáng zhī shuō wú liáng, yù qiǎo ér lǐ zhì, gù suī wēi ér wú jiù yǐ jìng tōng zhī shuō bào dèng, shì huǎn ér wén fán, suǒ yǐ lì chěng ér hǎn yù yě.
夫說貴撫會，弛張相隨，不專緩頰，亦在刀筆。范雎之言疑事，李斯之止逐客，並順情入機，動言中務，雖批逆鱗，而功成計合，此上書之善說也。至於鄒陽之說吳梁，喻巧而理至，故雖危而無咎矣；敬通之說鮑鄧，事緩而文繁，所以歷騁而罕遇也。

fán shuō zhī shū yào, bì shǐ shí lì ér yì zhēn, jìn yǒu qì yú chéng wù, tuì wú zǔ yú róng shēn. zì fēi jué dí, zé wéi zhōng yǔ xìn. pī gān dǎn yǐ xiàn zhǔ, fēi wén mǐn yǐ jì cí, cǐ shuō zhī běn yě. ér lù shì zhí chēng shuō wěi yè yǐ jué kuáng, hé zāi?
凡說之樞要，必使時利而義貞，進有契於成務，退無阻於榮身。自非譎敵，則唯忠與信。披肝膽以獻主，飛文敏以濟辭，此說之本也。而陸氏直稱「說煒曄以譎誑」，何哉？

zàn yuē
贊曰∶

lǐ xíng yú yán, xù lǐ chéng lùn. cí shēn rén tiān, zhì yuǎn fāng cùn.
理形於言，敘理成論。詞深人天，致遠方寸。

yīn yáng mò tè, guǐ shén mí dùn. shuō ěr fēi qián, hū xī jǔ quàn.
陰陽莫忒，鬼神靡遁。說爾飛鉗，呼吸沮勸。