zhū zi zhě, rù dào jiàn zhì zhī shū. tài shàng lì dé, qí cì lì yán. bǎi xìng zhī qún jū, kǔ fēn zá ér mò xiǎn jūn zǐ zhī chù shì, jí míng dé zhī bù zhāng. wéi yīng cái tè dá, zé bǐng yào chuí wén, téng qí xìng shì, xuán zhū rì yuè yān. xī fēng hòu lì mù yī yǐn, xián qí liú yě. piān shù zhě, gài shàng gǔ yí yǔ, ér zhàn dài suǒ jì zhě yě. zhì yù xióng zhī dào, ér wén wáng zī xún, yú wén yí shì, lù wèi yù zi. zǐ mù zhào shǐ, mò xiān yú zī. jí bó yáng shí lǐ, ér zhòng ní fǎng wèn, yuán xù dào dé, yǐ guān bǎi shì. rán zé yù wéi wén yǒu, lǐ shí kǒng shī, shèng xián bìng shì, ér jīng zi yì liú yǐ.
諸子者,入道見志之書。太上立德,其次立言。百姓之群居,苦紛雜而莫顯;君子之處世,疾名德之不章。唯英才特達,則炳曜垂文,騰其姓氏,懸諸日月焉。昔風后、力牧、伊尹,咸其流也。篇述者,蓋上古遺語,而戰代所記者也。至鬻熊知道,而文王諮詢,餘文遺事,錄為《鬻子》。子目肇始,莫先於茲。及伯陽識禮,而仲尼訪問,爰序道德,以冠百氏。然則鬻惟文友,李實孔師,聖賢並世,而經子異流矣。
dǎi jí qī guó lì zhèng, jùn yì fēng qǐ. mèng kē yīng rú yǐ qìng zhé, zhuāng zhōu shù dào yǐ áo xiáng. mò dí zhí jiǎn què zhī jiào, yǐn wén kè míng shí zhī fú, yě lǎo zhì guó yú dì lì, zōu zi yǎng zhèng yú tiān wén, shēn shāng dāo jù yǐ zhì lǐ, guǐ gǔ chún wěn yǐ cè xūn, shī jiǎo jiān zǒng yú zá shù, qīng shǐ qū zhuì yú jiē tán. chéng liú ér zhī fù zhě, bù kě shèng suàn, bìng fēi biàn yǐ chí shù, yàn lù ér yú róng yǐ.
逮及七國力政,俊乂蜂起。孟軻膺儒以磬折,莊周述道以翱翔。墨翟執儉确之教,尹文課名實之符,野老治國於地利,騶子養政於天文,申商刀鋸以制理,鬼谷唇吻以策勛,尸佼兼總於雜術,青史曲綴於街談。承流而枝附者,不可勝算,並飛辯以馳術,饜祿而餘榮矣。
jì yú bào qín liè huǒ, shì yán kūn gāng, ér yān liáo zhī dú, bù jí zhū zi. dǎi hàn chéng liú sī, zi zhèng chóu xiào, yú shì qī lüè fēn fēi, jiǔ liú lín cuì. shā qīng suǒ biān, bǎi yǒu bā shí yú jiā yǐ. qì zhì wèi jìn, zuò zhě jiān chū, lán yán jiān cún, suǒ yǔ bì lù, lèi jù ér qiú, yì chōng xiāng zhào zhěn yǐ.
暨於暴秦烈火,勢炎崑岡,而煙燎之毒,不及諸子。逮漢成留思,子政讎校,於是《七略》芬菲,九流鱗萃。殺青所編,百有八十餘家矣。迄至魏晉,作者間出,讕言兼存,璅語必錄,類聚而求,亦充箱照軫矣。
rán fán cí suī jī, ér běn tǐ yì zǒng, shù dào yán zhì, zhī tiáo wǔ jīng. qí chún cuì zhě rù jǔ, chuǎn bó zhě chū guī. lǐ jì yuè lìng, qǔ hū lǚ shì zhī jì sān nián wèn sàng, xiě hū xún zǐ zhī shū: cǐ chún cuì zhī lèi yě. ruò nǎi tāng zhī wèn jí, yún wén jié yǒu léi tíng zhī shēng huì shī duì liáng wáng, yún wō jiǎo yǒu fú shī zhī zhàn liè zǐ yǒu yí shān kuà hǎi zhī tán, huái nán yǒu qīng tiān zhé dì zhī shuō, cǐ chuǎn bó zhī lèi yě. shì yǐ shì jí zhū zi, hùn dòng xū dàn. àn guī cáng zhī jīng, dà míng yū guài, nǎi chēng yì bì shí rì, cháng é bēn yuè. yīn yì rú zī, kuàng zhū zi hū!
然繁辭雖積,而本體易總,述道言治,枝條五經。其純粹者入矩,踳駁者出規。《禮記·月令》,取乎呂氏之紀;三年問喪,寫乎《荀子》之書:此純粹之類也。若乃湯之問棘,雲蚊睫有雷霆之聲;惠施對梁王,雲蝸角有伏屍之戰;《列子》有移山跨海之談,《淮南》有傾天折地之說,此踳駁之類也。是以世疾諸子,混洞虛誕。按《歸藏》之經,大明迂怪,乃稱羿斃十日,嫦娥奔月。殷《易》如茲,況諸子乎!
zhì rú shāng hán, liù shī wǔ dù, qì xiào fèi rén, huán yào zhī huò, fēi xū zhì yě. gōng sūn zhī bái mǎ gū dú, cí qiǎo lǐ zhuō, wèi móu bǐ zhī hào niǎo, fēi wàng biǎn yě. xī dōng píng qiú zhū zi shǐ jì, ér hàn cháo bù yǔ. gài yǐ shǐ jì duō bīng móu, ér zhū zi zá guǐ shù yě. rán qià wén zhī shì, yí cuō gāng yào, lǎn huá ér shí shí, qì xié ér cǎi zhèng, jí dì cān chà, yì xué jiā zhī zhuàng guān yě.
至如商韓,六虱五蠹,棄孝廢仁,轘藥之禍,非虛至也。公孫之白馬、孤犢,辭巧理拙,魏牟比之號鳥,非妄貶也。昔東平求諸子、《史記》,而漢朝不與。蓋以《史記》多兵謀,而諸子雜詭術也。然洽聞之士,宜撮綱要,覽華而食實,棄邪而采正,極睇參差,亦學家之壯觀也。
yán fū mèng xún suǒ shù, lǐ yì ér cí yǎ guǎn yàn shǔ piān, shì hé ér yán liàn liè yù kòu zhī shū, qì wěi ér cǎi qí zōu zi zhī shuō, xīn shē ér cí zhuàng mò dí suí cháo, yì xiǎn ér yǔ zhì shī jiǎo wèi liáo, shù tōng ér wén dùn hé guān mián mián, jí fā shēn yán guǐ gǔ miǎo miǎo, měi huán ào yì qíng biàn yǐ zé, wén zi shàn qí néng cí yuē ér jīng, yǐn wén dé qí yào shèn dào xī mì lǐ zhī qiǎo, hán fēi zhe bó yù zhī fù lǚ shì jiàn yuǎn ér tǐ zhōu, huái nán fàn cǎi ér wén lì: sī zé dé bǎi shì zhī huá cǎi, ér cí qì zhī dà lüè yě.
研夫孟荀所述,理懿而辭雅;管、晏屬篇,事核而言練;列禦寇之書,氣偉而采奇;鄒子之說,心奢而辭壯;墨翟、隨巢,意顯而語質;尸佼尉繚,術通而文鈍;鶡冠綿綿,亟發深言;鬼谷眇眇,每環奧義;情辨以澤,文子擅其能;辭約而精,尹文得其要;慎到析密理之巧,韓非著博喻之富;呂氏鑒遠而體周,淮南泛采而文麗:斯則得百氏之華采,而辭氣之大略也。
ruò fú lù jiǎ xīn yǔ, jiǎ yì xīn shū, yáng xióng fǎ yán, liú xiàng shuō yuàn, wáng fú qián fū, cuī shí zhèng lùn, zhòng zhǎng chāng yán, dù yí yōu qiú, huò xù jīng diǎn, huò míng zhèng shù, suī biāo lùn míng, guī hū zhū zi. hé zhě? bó míng wàn shì wèi zi, shì biàn yī lǐ wèi lùn, bǐ jiē màn yán zá shuō, gù rù zhū zi zhī liú.
若夫陸賈《新語》,賈誼《新書》,揚雄《法言》,劉向《說苑》,王符《潛夫》,崔實《政論》,仲長《昌言》,杜夷《幽求》,或敘經典,或明政術,雖標論名,歸乎諸子。何者?博明萬事為子,適辨一理為論,彼皆蔓延雜說,故入諸子之流。
fū zì liù guó yǐ qián, qù shèng wèi yuǎn, gù néng yuè shì gāo tán, zì kāi hù yǒu. liǎng hàn yǐ hòu, tǐ shì jìn ruò, suī míng hū tǎn tú, ér lèi duō yī cǎi, cǐ yuǎn jìn zhī jiàn biàn yě. jiē fū! shēn yǔ shí chuǎn, zhì gòng dào shēn, biāo xīn yú wàn gǔ zhī shàng, ér sòng huái yú qiān zài zhī xià, jīn shí mí yǐ, shēng qí xiāo hū!
夫自六國以前,去聖未遠,故能越世高談,自開戶牖。兩漢以後,體勢浸弱,雖明乎坦途,而類多依采,此遠近之漸變也。嗟夫!身與時舛,志共道申,標心於萬古之上,而送懷於千載之下,金石靡矣,聲其銷乎!
zàn yuē
贊曰∶
zhàng fū chù shì, huái bǎo tǐng xiù. biàn diāo wàn wù, zhì zhōu yǔ zhòu.
丈夫處世,懷寶挺秀。辨雕萬物,智周宇宙。
lì dé hé yǐn, hán dào bì shòu. tiáo liú shū shù, ruò yǒu qū yòu.
立德何隱,含道必授。條流殊述,若有區囿。