dà shùn yún shī yán zhì, gē yǒng yán. shèng mó suǒ xī, yì yǐ míng yǐ. shì yǐ zài xīn wèi zhì, fā yán wèi shī, shū wén zài shí, qí zài zī hū! shī zhě, chí yě, chí rén qíng xìng sān bǎi zhī bì, yì guī wú xié, chí zhī wèi xùn, yǒu fú yān ěr.
大舜雲∶「詩言志,歌永言。」聖謨所析,義已明矣。是以「在心為志,發言為詩」,舒文載實,其在茲乎!詩者,持也,持人情性;三百之蔽,義歸「無邪」,持之為訓,有符焉爾。
rén bǐng qī qíng, yīng wù sī gǎn, gǎn wù yín zhì, mò fēi zì rán. xī gé tiān lè cí, xuán niǎo zài qū huáng dì yún mén, lǐ bù kōng xián. zhì yáo yǒu dà táng zhī gē, shùn zào nán fēng zhī shī, guān qí èr wén, cí dá ér yǐ. jí dà yǔ chéng gōng, jiǔ xù wéi gē tài kāng bài dé, wǔ zǐ xián yuàn: shùn měi kuāng è, qí lái jiǔ yǐ. zì shāng jì zhōu, yǎ sòng yuán bèi, sì shǐ biāo bǐng, liù yì huán shēn. zi xià jiān xuàn sù zhī zhāng, zi gòng wù zuó mo zhī jù, gù shāng cì èr zi, kě yǔ yán shī. zì wáng zé tiǎn jié, fēng rén chuò cǎi, chūn qiū guān zhì, fěng sòng jiù zhāng, chóu zuò yǐ wèi bīn róng, tǔ nà ér chéng shēn wén. dǎi chǔ guó fěng yuàn, zé lí sāo wèi cì. qín huáng miè diǎn, yì zào xiān shī.
人稟七情,應物斯感,感物吟志,莫非自然。昔葛天樂辭,《玄鳥》在曲;黃帝《雲門》,理不空弦。至堯有《大唐》之歌,舜造《南風》之詩,觀其二文,辭達而已。及大禹成功,九序惟歌;太康敗德,五子咸怨:順美匡惡,其來久矣。自商暨周,《雅》、《頌》圓備,四始彪炳,六義環深。子夏監絢素之章,子貢悟琢磨之句,故商賜二子,可與言詩。自王澤殄竭,風人輟采,春秋觀志,諷誦舊章,酬酢以為賓榮,吐納而成身文。逮楚國諷怨,則《離騷》為刺。秦皇滅典,亦造《仙詩》。
hàn chū sì yán, wéi mèng shǒu chàng, kuāng jiàn zhī yì, jì guǐ zhōu rén. xiào wǔ ài wén, bǎi liáng liè yùn yán mǎ zhī tú, shǔ cí wú fāng. zhì chéng dì pǐn lù, sān bǎi yú piān, cháo zhāng guó cǎi, yì yún zhōu bèi. ér cí rén yí hàn, mò jiàn wǔ yán, suǒ yǐ lǐ líng bān jié yú jiàn yí yú hòu dài yě. àn zhào nán xíng lù, shǐ zhào bàn zhāng rú zǐ cāng làng, yì yǒu quán qū xiá yù yōu gē, yuǎn jiàn chūn qiū xié jìng tóng yáo, jìn zài chéng shì: yuè shí qǔ zhèng, zé wǔ yán jiǔ yǐ. yòu gǔ shī jiā lì, huò chēng méi shū, qí gū zhú yī piān, zé fù yì zhī cí. bǐ cǎi ér tuī, liǎng hàn zhī zuò yě. guān qí jié tǐ sǎn wén, zhí ér bù yě, wǎn zhuǎn fù wù, chāo chàng qiè qíng, shí wǔ yán zhī guān miǎn yě. zhì yú zhāng héng yuàn piān, qīng diǎn kě wèi xiān shī huǎn gē, yǎ yǒu xīn shēng.
漢初四言,韋孟首唱,匡諫之義,繼軌周人。孝武愛文,柏梁列韻;嚴馬之徒,屬辭無方。至成帝品錄,三百餘篇,朝章國采,亦云周備。而辭人遺翰,莫見五言,所以李陵、班婕妤見疑於後代也。按《召南·行露》,始肇半章;孺子《滄浪》,亦有全曲;《暇豫》優歌,遠見春秋;《邪徑》童謠,近在成世:閱時取證,則五言久矣。又古詩佳麗,或稱枚叔,其《孤竹》一篇,則傅毅之詞。比采而推,兩漢之作也。觀其結體散文,直而不野,婉轉附物,怊悵切情,實五言之冠冕也。至於張衡《怨篇》,清典可味;《仙詩緩歌》,雅有新聲。
jì jiàn ān zhī chū, wǔ yán téng yǒng, wén dì chén sī, zòng pèi yǐ chěng jié wáng xú yīng liú, wàng lù ér zhēng qū bìng lián fēng yuè, xiá chí yuàn, shù ēn róng, xù hān yàn, kāng kǎi yǐ rèn qì, lěi luò yǐ shǐ cái zào huái zhǐ shì, bù qiú xiān mì zhī qiǎo, qū cí zhú mào, wéi qǔ zhāo xī zhī néng cǐ qí suǒ tóng yě. jí zhèng shǐ míng dào, shī zá xiān xīn hé yàn zhī tú, lǜ duō fú qiǎn. wéi jī zhì qīng jùn, ruǎn zhǐ yáo shēn, gù néng biāo yān. ruò nǎi yīng qú bǎi yī, dú lì bù jù, cí jué yì zhēn, yì wèi zhī yí zhí yě.
暨建安之初,五言騰踴,文帝陳思,縱轡以騁節;王徐應劉,望路而爭驅;並憐風月,狎池苑,述恩榮,敘酣宴,慷慨以任氣,磊落以使才;造懷指事,不求纖密之巧,驅辭逐貌,唯取昭晰之能∶此其所同也。及正始明道,詩雜仙心;何晏之徒,率多浮淺。唯嵇志清峻,阮旨遙深,故能標焉。若乃應璩《百一》,獨立不懼,辭譎義貞,亦魏之遺直也。
jìn shì qún cái, shāo rù qīng qǐ. zhāng pān zuǒ lù, bǐ jiān shī qú, cǎi rù yú zhèng shǐ, lì róu yú jiàn ān. huò xī wén yǐ wèi miào, huò liú mí yǐ zì yán, cǐ qí dà lüè yě. jiāng zuǒ piān zhì, nì hū xuán fēng, chī xiào xùn wù zhī zhì, chóng shèng wàng jī zhī tán, yuán sūn yǐ xià, suī gè yǒu diāo cǎi, ér cí qù yī kuí, mò yǔ zhēng xióng, suǒ yǐ jǐng chún xiān piān, tǐng bá ér wèi juàn yǐ. sòng chū wén yǒng, tǐ yǒu yīn gé. zhuāng lǎo gào tuì, ér shān shuǐ fāng zī lì cǎi bǎi zì zhī ǒu, zhēng jià yī jù zhī qí, qíng bì jí mào yǐ xiě wù, cí bì qióng lì ér zhuī xīn, cǐ jìn shì zhī suǒ jìng yě.
晉世群才,稍入輕綺。張潘左陸,比肩詩衢,采縟於正始,力柔於建安。或析文以為妙,或流靡以自妍,此其大略也。江左篇制,溺乎玄風,嗤笑徇務之志,崇盛忘機之談,袁孫已下,雖各有雕采,而辭趣一揆,莫與爭雄,所以景純《仙篇》,挺拔而為雋矣。宋初文詠,體有因革。莊老告退,而山水方滋;儷采百字之偶,爭價一句之奇,情必極貌以寫物,辭必窮力而追新,此近世之所競也。
gù pù guān liè dài, ér qíng biàn zhī shù kě jiān cuō jǔ tóng yì, ér gāng lǐng zhī yào kě míng yǐ. ruò fú sì yán zhèng tǐ, zé yǎ rùn wèi běn wǔ yán liú diào, zé qīng lì jū zōng, huá shí yì yòng, wéi cái suǒ ān. gù píng zi dé qí yǎ, shū yè hán qí rùn, mào xiān níng qí qīng, jǐng yáng zhèn qí lì, jiān shàn zé zi jiàn zhòng xuān, piān měi zé tài chōng gōng gàn. rán shī yǒu héng cái, sī wú dìng wèi, suí xìng shì fēn, xiān néng tōng yuán. ruò miào shí suǒ nán, qí yì yě jiāng zhì hū yǐ wèi yì, qí nán yě fāng lái. zhì yú sān liù zá yán, zé chū zì piān shí lí hé zhī fā, zé méng yú tú chèn huí wén suǒ xìng, zé dào yuán wèi shǐ lián jù gòng yùn, zé bǎi liáng yú zhì jù xì huò shū, qíng lǐ tóng zhì, zǒng guī shī yòu, gù bù fán yún.
故鋪觀列代,而情變之數可監;撮舉同異,而綱領之要可明矣。若夫四言正體,則雅潤為本;五言流調,則清麗居宗,華實異用,惟才所安。故平子得其雅,叔夜含其潤,茂先凝其清,景陽振其麗,兼善則子建仲宣,偏美則太沖公幹。然詩有恆裁,思無定位,隨性適分,鮮能通圓。若妙識所難,其易也將至;忽以為易,其難也方來。至於三六雜言,則出自篇什;離合之發,則萌於圖讖;回文所興,則道原為始;聯句共韻,則柏梁餘制;巨細或殊,情理同致,總歸詩囿,故不繁雲。
zàn yuē
贊曰∶
mín shēng ér zhì, yǒng gē suǒ hán. xìng fā huáng shì, fēng liú èr nán.
民生而志,詠歌所含。興發皇世,風流《二南》。
shén lǐ gòng qì, zhèng xù xiāng cān. yīng huá mí rù, wàn dài yǒng dān.
神理共契,政序相參。英華彌縟,萬代永耽。