tiān dì dìng wèi, sì biàn qún shén, liù zōng jì yīn, sān wàng xián zhì, gān yǔ hé fēng, shì shēng shǔ jì, zhào mín suǒ yǎng, měi bào xìng yān! xī shèng wéi xīn, běn yú míng dé, zhù shǐ chén xìn, zī hū wén cí.
天地定位,祀遍群神,六宗既禋,三望咸秩,甘雨和風,是生黍稷,兆民所仰,美報興焉!犧盛惟馨,本於明德,祝史陳信,資乎文辭。
xī yī qí shǐ là, yǐ jì bā shén. qí cí yún tǔ fǎn qí zhái, shuǐ guī qí hè, kūn chóng wú zuò, cǎo mù guī qí zé. zé shàng huáng zhù wén, yuán zài zī yǐ! shùn zhī cí tián yún hé cǐ zhǎng sì, gēng bǐ nán mǔ, sì hǎi jù yǒu. lì mín zhī zhì, pō xíng yú yán yǐ. zhì yú shāng lǚ, shèng jìng rì jī, xuán mǔ gào tiān, yǐ wàn fāng zuì jǐ, jí jiāo yīn zhī cí yě sù chē dǎo hàn, yǐ liù shì zé gōng, zé yú yǒng zhī wén yě. jí zhōu zhī dà zhù, zhǎng liù zhù zhī cí. shì yǐ shù wù xián shēng, chén yú tiān dì zhī jiāo páng zuò mù mù, chàng yú yíng rì zhī bài sù xìng yè chù, yán yú shì fù miào zhī zhù duō fú wú jiāng, bù yú shǎo láo zhī kuì yí shè lèi mà, mò bù yǒu wén: suǒ yǐ yín qián yú shén qí, yán gōng yú zōng miào yě.
昔伊耆始蠟,以祭八神。其辭雲∶「土反其宅,水歸其壑,昆蟲毋作,草木歸其澤。」則上皇祝文,爰在茲矣!舜之祠田雲∶「荷此長耜,耕彼南畝,四海俱有。」利民之志,頗形於言矣。至於商履,聖敬日躋,玄牡告天,以萬方罪己,即郊禋之詞也;素車禱旱,以六事責躬,則雩禜之文也。及周之大祝,掌六祝之辭。是以「庶物咸生」,陳於天地之郊;「旁作穆穆」,唱於迎日之拜;「夙興夜處」,言於礻付廟之祝;「多福無疆」,布於少牢之饋;宜社類禡,莫不有文:所以寅虔於神祇,嚴恭於宗廟也。
zì chūn qiū yǐ xià, dú sì chǎn jì, zhù bì shǐ cí, mí shén bù zhì. zhì yú zhāng lǎo hè shì, zhì dǎo yú gē kū zhī měi. kuǎi kuì lín zhàn, huò yòu yú jīn gǔ zhī qǐng: suī zào cì diān pèi, bì yú zhù yǐ. ruò fú chǔ cí zhāo hún, kě wèi zhù cí zhī zǔ lì zhě yě. hàn zhī qún sì, sù qí bǎi lǐ, jì zǒng shuò rú zhī yì, yì cān fāng shì zhī shù. suǒ yǐ mì zhù yí guò, yì yú chéng tāng zhī xīn, zhèn zi qū yì, tóng hū yuè wū zhī zhù: lǐ shī zhī jiàn yě.
自春秋以下,黷祀諂祭,祝幣史辭,靡神不至。至於張老賀室,致禱於歌哭之美。蒯聵臨戰,獲祐於筋骨之請:雖造次顛沛,必於祝矣。若夫《楚辭·招魂》,可謂祝辭之組麗者也。漢之群祀,肅其百禮,既總碩儒之義,亦參方士之術。所以秘祝移過,異於成湯之心,侲子驅疫,同乎越巫之祝:禮失之漸也。
zhì rú huáng dì yǒu zhù xié zhī wén, dōng fāng shuò yǒu mà guǐ zhī shū, yú shì hòu zhī qiǎn zhòu, wù yú shàn mà. wéi chén sī jié jiù, cái yǐ zhèng yì yǐ.
至如黃帝有祝邪之文,東方朔有罵鬼之書,於是後之譴咒,務於善罵。唯陳思《詰咎》,裁以正義矣。
ruò nǎi lǐ zhī jì zhù, shì zhǐ gào xiǎng ér zhōng dài jì wén, jiān zàn yán xíng. jì ér jiān zàn, gài yǐn shēn ér zuò yě. yòu hàn dài shān líng, āi cè liú wén zhōu sàng shèng jī, nèi shǐ zhí cè. rán zé cè běn shū zèng, yīn āi ér wèi wén yě. shì yǐ yì tóng yú lěi, ér wén shí gào shén, lěi shǒu ér āi mò, sòng tǐ ér shì yí, tài zhù suǒ dú, gù zhù zhī wén zhě yě. fán qún yán fā huá, ér jiàng shén wù shí, xiū cí lì chéng, zài yú wú kuì. qí dǎo zhī shì, bì chéng yǐ jìng jì diàn zhī kǎi, yí gōng qiě āi: cǐ qí dà jiào yě. bān gù zhī sì zhuō shān, qí dǎo zhī chéng jìng yě pān yuè zhī jì yǔ fù, jì diàn zhī gōng āi yě: jǔ huì ér qiú, zhāo rán kě jiàn yǐ.
若乃禮之祭祝,事止告饗;而中代祭文,兼贊言行。祭而兼贊,蓋引伸而作也。又漢代山陵,哀策流文;周喪盛姬,內史執策。然則策本書贈,因哀而為文也。是以義同於誄,而文實告神,誄首而哀末,頌體而視儀,太祝所讀,固祝之文者也。凡群言發華,而降神務實,修辭立誠,在於無愧。祈禱之式,必誠以敬;祭奠之楷,宜恭且哀:此其大較也。班固之祀涿山,祈禱之誠敬也;潘岳之祭庾婦,祭奠之恭哀也:舉匯而求,昭然可鑑矣。
méng zhě, míng yě. xīng máo bái mǎ, zhū pán yù dūn, chén cí hū fāng míng zhī xià, zhù gào yú shén míng zhě yě. zài xī sān wáng, zǔ méng bù jí, shí yǒu yào shì, jié yán ér tuì. zhōu shuāi lǚ méng, yǐ jí yào jié, shǐ zhī yǐ cáo mò, zhōng zhī yǐ máo suì. jí qín zhāo méng yí, shè huáng lóng zhī zǔ hàn zǔ jiàn hóu, dìng shān hé zhī shì. rán yì cún zé kè zhōng, dào fèi zé yú shǐ, chóng tì zài rén, zhù hé yù yān? ruò fú zāng hóng shà cí, qì jié yún ní liú kūn tiě shì, jīng guàn fēi shuāng ér wú bǔ yú hàn jìn, fǎn wèi chóu chóu. gù zhī xìn bù yóu zhōng, méng wú yì yě.
盟者,明也。騂旄白馬,珠盤玉敦,陳辭乎方明之下,祝告於神明者也。在昔三王,詛盟不及,時有要誓,結言而退。周衰屢盟,以及要劫,始之以曹沫,終之以毛遂。及秦昭盟夷,設黃龍之詛;漢祖建侯,定山河之誓。然義存則克終,道廢則渝始,崇替在人,祝何預焉?若夫臧洪歃辭,氣截雲蜺;劉琨鐵誓,精貫霏霜;而無補於漢晉,反為仇讎。故知信不由衷,盟無益也。
fū méng zhī dà tǐ, bì xù wēi jī, jiǎng zhōng xiào, gòng cún wáng, lù xīn lì, qí yōu líng yǐ qǔ jiàn, zhǐ jiǔ tiān yǐ wèi zhèng, gǎn jī yǐ lì chéng, qiē zhì yǐ fū cí, cǐ qí suǒ tóng yě. rán fēi cí zhī nán, chù cí wèi nán. hòu zhī jūn zǐ, yí cún yīn jiàn. zhōng xìn kě yǐ, wú shì shén yān.
夫盟之大體,必序危機,獎忠孝,共存亡,戮心力,祈幽靈以取鑒,指九天以為正,感激以立誠,切至以敷辭,此其所同也。然非辭之難,處辭為難。後之君子,宜存殷鑑。忠信可矣,無恃神焉。
zàn yuē
贊曰∶
bì sì qīn míng, zhù shǐ wéi tán. lì chéng zài sù, xiū cí bì gān.
毖祀欽明,祝史惟談。立誠在肅,修辭必甘。
jì dài mí shì, xuàn yán zhū lán, shén zhī lái gé, suǒ guì wú cán.
季代彌飾,絢言朱藍,神之來格,所貴無慚。