wén zi wèn dào. lǎo zǐ yuē: xué wèn bù yī jīng yī, tīng dào bù shēn. fán tīng zhě, jiāng yǐ dá zhì yě, jiāng yǐ chéng háng yě, jiāng yǐ zhì gōng míng yě, bù yī jīng yī bù míng, bù shēn bù dá. gù shàng xué yǐ shén tīng, zhōng xué yǐ xīn tīng, xià xué yǐ ěr tīng, yǐ ěr tīng zhě, xué zài pí fū, yǐ xīn tīng zhě, xué zài jī ròu, yǐ shén tīng zhě, xué zài gǔ suǐ. gù tīng zhī bù shēn, jí zhī zhī bù míng, zhī zhī bù míng, jí bù néng jǐn qí yī jīng yī, bù néng jǐn qí yī jīng yī, jí xíng zhī bù chéng. fán tīng zhī lǐ, xū xīn qīng jìng, sǔn qì wú shèng, wú sī wú lǜ, mù wú wàng shì, ěr wú gǒu tīng, zūn yī jīng yī jī jī, nèi yì yíng bìng, jì yǐ dé zhī, bì gù shǒu zhī, bì zhǎng jiǔ zhī. fū dào zhě, yuán chǎn yǒu shǐ, shǐ yú róu ruò, chéng yú gāng qiáng, shǐ yú duǎn guǎ, chéng yú zhòng zhǎng, shí wéi zhī mù shǐ yú bǎ, bǎi rèn zhī tái shǐ yú xià, cǐ tiān zhī dào yě. shèng rén fǎ zhī, bēi zhě suǒ yǐ zì xià, tuì zhě suǒ yǐ zì hòu, jiǎn zhě suǒ yǐ zì xiǎo, sǔn zhī suǒ yǐ zì shǎo, bēi zé zūn, tuì zé xiān, jiǎn zé guǎng, sǔn zé dà, cǐ tiān dào suǒ chéng yě. fū dào zhě, dé zhī yuán, dà zhī gēn, fú zhī mén, wàn wù dài zhī ér shēng, dài zhī ér chéng, dài zhī ér níng. fū dào, wú wèi wú xíng, nèi yǐ xiū shēn, wài yǐ zhì rén, gōng chéng shì lì, yǔ tiān wèi lín, wú wèi ér wú bù wèi, mò zhī qí qíng, mò zhī qí zhēn, qí zhōng yǒu xìn. tiān zǐ yǒu dào zé tiān xià fú, zhǎng yǒu shè jì, gōng hóu yǒu dào zé rén mín hé mù, bù shī qí guó, shì shù yǒu dào zé quán qí shēn, bǎo qí qīn, qiáng dà yǒu dào, bù zhàn ér kè, xiǎo ruò yǒu dào, bù zhēng ér dé, jǔ shì yǒu dào, gōng chéng dé fú, jūn chén yǒu dào zé zhōng huì, fù zǐ yǒu dào zé cí xiào, shì shù yǒu dào zé xiāng ài, gù yǒu dào zé zhī, wú dào zé kē. yóu shì guān zhī, dào zhī yú rén, wú suǒ bù yí yě. fū dào zhě, xiǎo xíng zhī xiǎo dé fú, dà xíng zhī dà dé fú, jǐn xíng zhī tiān xià fú, fú zé huái zhī, gù dì zhě, tiān xià zhī shì yě, wáng zhě, tiān xià zhī wǎng yě, tiān xià bù shì bù wǎng, bù kě wèi dì wáng. gù dì wáng bù dé rén bù néng chéng, dé rén shī dào yì bù néng shǒu. fū shī dào zhě, shē tài jiāo yì, màn jù jīn ào, jiàn yú zì xiǎn zì míng, zhí xióng jiān qiáng, zuò nán jié yuàn, wèi bīng zhǔ, wèi luàn shǒu, xiǎo rén xíng zhī, shēn shòu dà yāng, dà rén xíng zhī, guó jiā miè wáng, qiǎn jí qí shēn, shēn jí zi sūn, fū zuì mò dà yú wú dào, yuàn mò shēn yú wú dé, tiān dào rán yě.
文子問道。老子曰:學問不一精一,聽道不深。凡聽者,將以達智也,將以成行也,將以致功名也,不一精一不明,不深不達。故上學以神聽,中學以心聽,下學以耳聽,以耳聽者,學在皮膚,以心聽者,學在肌肉,以神聽者,學在骨髓。故聽之不深,即知之不明,知之不明,即不能盡其一精一,不能盡其一精一,即行之不成。凡聽之理,虛心清靜,損氣無盛,無思無慮,目無妄視,耳無苟聽,尊一精一積稽,內意盈並,既以得之,必固守之,必長久之。夫道者,原產有始,始於柔弱,成於剛強,始於短寡,成於眾長,十圍之木始於把,百仞之台始於下,此天之道也。聖人法之,卑者所以自下,退者所以自後,儉者所以自小,損之所以自少,卑則尊,退則先,儉則廣,損則大,此天道所成也。夫道者,德之元,大之根,福之門,萬物待之而生,待之而成,待之而寧。夫道,無為無形,內以修身,外以治人,功成事立,與天為鄰,無為而無不為,莫知其情,莫知其真,其中有信。天子有道則天下服,長有社稷,公侯有道則人民和睦,不失其國,士庶有道則全其身,保其親,強大有道,不戰而克,小弱有道,不爭而得,舉事有道,功成得福,君臣有道則忠惠,父子有道則慈孝,士庶有道則相愛,故有道則知,無道則苛。由是觀之,道之於人,無所不宜也。夫道者,小行之小得福,大行之大得福,盡行之天下服,服則懷之,故帝者,天下之適也,王者,天下之往也,天下不適不往,不可謂帝王。故帝王不得人不能成,得人失道亦不能守。夫失道者,奢泰驕佚,慢倨矜傲,見余自顯自明,執雄堅強,作難結怨,為兵主,為亂首,小人行之,身受大殃,大人行之,國家滅亡,淺及其身,深及子孫,夫罪莫大於無道,怨莫深於無德,天道然也。
lǎo zǐ yuē: tiān háng dào zhě, shǐ rén suī yǒng, cì zhī bù rù, suī qiǎo, jī zhī bù zhōng, fū cì zhī bù rù, jī zhī bù zhōng, ér yóu rǔ yě, wèi ruò shǐ rén suī yǒng bù néng cì, suī qiǎo bù néng jī. fū bù gǎn zhě, fēi wú qí yì yě, wèi ruò běn wú qí yì, fū wú qí yì zhě, wèi yǒu shòu lì hài zhī xīn yě, bù ruò shǐ tiān xià zhàng fū nǚ zǐ mò bù huān rán jiē yù ài lì zhī, ruò rán zhě, wú dì ér wèi jūn, wú guān ér wèi shì, tiān xià mò bù yuàn ān lì zhī. gù yǒng yú gǎn zé shā, yǒng yú bù gǎn zé huó.
老子曰:天行道者,使人雖勇,刺之不入,雖巧,擊之不中,夫刺之不入,擊之不中,而猶辱也,未若使人雖勇不能刺,雖巧不能擊。夫不敢者,非無其意也,未若本無其意,夫無其意者,未有受利害之心也,不若使天下丈夫女子莫不歡然皆欲愛利之,若然者,無地而為君,無官而為是,天下莫不願安利之。故勇於敢則殺,勇於不敢則活。
wén zi wèn dé. lǎo zǐ yuē: chù zhī yǎng zhī, suì zhī zhǎng zhī, jiān lì wú yì, yǔ tiān dì hé, cǐ zhī wèi dé. hé wèi rén? yuē: wèi shàng bù jīn qí gōng, wèi xià bù xiū qí bìng, dà bù jīn, xiǎo bù tōu, jiān ài wú sī, jiǔ ér bù shuāi, cǐ zhī wèi rén yě. hé wèi yì? yuē: wèi shàng zé fǔ ruò, wèi xià zé shǒu jié, dá bù sì yì, qióng bù yì cāo, yí dù shùn lǐ, bù sī wǎng ráo, cǐ zhī wèi yì yě. hé wèi lǐ? yuē: wèi shàng zé gōng yán, wèi xià zé bēi jìng, tuì ràng shǒu róu, wèi tiān xià cí, lì yú bù gǎn, shè yú bù néng, cǐ zhī wèi lǐ yě. gù xiū qí dé zé xià cóng lìng, xiū qí rén zé xià bù zhēng, xiū qí yì zé xià píng zhèng, xiū qí lǐ zé xià zūn jìng, sì zhě jì xiū, guó jiā ān níng. gù wù shēng zhě dào yě, zhǎng zhě dé yě, ài zhě rén yě, zhèng zhě yì yě, jìng zhě lǐ yě. bù chù bù yǎng, bù néng suì zhǎng, bù cí bù ài, bù néng chéng suì, bù zhèng bù kuāng, bù néng jiǔ zhǎng, bù jìng bù chǒng, bù néng guì zhòng. gù dé zhě mín zhī suǒ guì yě, rén zhě mín zhī suǒ huái yě, yì zhě mín zhī suǒ wèi yě, lǐ zhě mín zhī suǒ jìng yě, cǐ sì zhě, wén zhī shùn yě, shèng rén zhī suǒ yǐ yù wàn wù yě. jūn zǐ wú dé zé xià yuàn, wú rén zé xià zhēng, wú yì zé xià bào, wú lǐ zé xià luàn, sì jīng bù lì, wèi zhī wú dào, wú dào bù wáng zhě, wèi zhī yǒu yě.
文子問德。老子曰:畜之養之,遂之長之,兼利無懌,與天地合,此之謂德。何謂仁?曰:為上不矜其功,為下不羞其病,大不矜,小不偷,兼愛無私,久而不衰,此之謂仁也。何謂義?曰:為上則輔弱,為下則守節,達不肆意,窮不易操,一度順理,不私枉橈,此之謂義也。何謂禮?曰:為上則恭嚴,為下則卑敬,退讓守柔,為天下雌,立於不敢,設於不能,此之謂禮也。故修其德則下從令,修其仁則下不爭,修其義則下平正,修其禮則下尊敬,四者既修,國家安寧。故物生者道也,長者德也,愛者仁也,正者義也,敬者禮也。不畜不養,不能遂長,不慈不愛,不能成遂,不正不匡,不能久長,不敬不寵,不能貴重。故德者民之所貴也,仁者民之所懷也,義者民之所畏也,禮者民之所敬也,此四者,文之順也,聖人之所以御萬物也。君子無德則下怨,無仁則下爭,無義則下暴,無禮則下亂,四經不立,謂之無道,無道不亡者,未之有也。
lǎo zǐ yuē: zhì dé zhī shì, jiǎ biàn qí shì, nóng lè qí yě, dài fū ān qí zhí, chù shì xiū qí dào, rén mín lè qí yè, shì yǐ fēng yǔ bù huǐ zhé, cǎo mù bù yāo wú, hé chū tú, luò chū shū. jí shì zhī shuāi yě, fù liǎn wú dù, shā lù wú zhǐ, xíng jiàn zhě, shā xián shì, shì yǐ shān bēng chuān hé, rú dòng bù xī, yě wú bǎi shū. gù shì zhì zé yú zhě bù dé dú luàn, shì luàn zé xián zhě bù néng dú zhì, shèng rén hé yú níng jìng, shēng yě, zhì dé dào héng, mìng yě, gù shēng zāo mìng ér hòu néng xíng, mìng dé shí ér hòu néng míng, bì yǒu qí shì ér hòu yǒu qí rén.
老子曰:至德之世,賈便其市,農樂其野,大夫安其職,處士修其道,人民樂其業,是以風雨不毀折,草木不夭無,河出圖,洛出書。及世之衰也,賦斂無度,殺戮無止,刑諫者,殺賢士,是以山崩川涸,蠕動不息,野無百蔬。故世治則愚者不得獨亂,世亂則賢者不能獨治,聖人和愉寧靜,生也,至德道行,命也,故生遭命而後能行,命得時而後能明,必有其世而後有其人。
wén zi wèn shèng zhì. lǎo zǐ yuē: wén ér zhī zhī, shèng yě, jiàn ér zhī zhī, zhì yě. shèng rén cháng wén huò fú suǒ shēng ér zé qí dào, zhì zhě cháng jiàn huò fú chéng xíng ér zé qí xíng, shèng rén zhī tiān dào jí xiōng, gù zhī huò fú suǒ shēng, zhì zhě xiān jiàn chéng xíng, gù zhī huò fú zhī mén. wén wèi shēng shèng yě, xiān jiàn chéng xíng zhì yě, wú wén jiàn zhě, yú mí.
文子問聖智。老子曰:聞而知之,聖也,見而知之,智也。聖人嘗聞禍福所生而擇其道,智者嘗見禍福成形而擇其行,聖人知天道吉凶,故知禍福所生,智者先見成形,故知禍福之門。聞未生聖也,先見成形智也,無聞見者,愚迷。
lǎo zǐ yuē: jūn hǎo yì zé xìn shí ér rèn jǐ, bǐng zhì ér yòng huì, wù bó zhì qiǎn, yǐ qiǎn shàn bó, wèi zhī yǒu yě. dú rèn qí zhì, shī bì duō yǐ, hǎo zhì, qióng shù yě, hǎo yǒng, wēi wáng zhī dào yě, hǎo yǔ zé wú dìng fēn, shàng zhī fēn bù dìng, zé xià zhī wàng wú xī, ruò duō liǎn zé yǔ mín wèi chóu, shǎo qǔ ér duō yǔ, qí shù wú yǒu, gù hǎo yǔ, lái yuàn zhī dào yě. yóu shì guān zhī, cái bù zú rèn, dào shù kě yīn míng yǐ.
老子曰:君好義則信時而任己,秉智而用惠,物博智淺,以淺贍博,未之有也。獨任其智,失必多矣,好智,窮術也,好勇,危亡之道也,好與則無定分,上之分不定,則下之望無息,若多斂則與民為仇,少取而多與,其數無有,故好與,來怨之道也。由是觀之,財不足任,道術可因明矣。
wén zi wèn yuē: gǔ zhī wáng zhě, yǐ dào xié tiān xià, wèi zhī nài hé? lǎo zǐ yuē: zhí yī wú wèi, yīn tiān dì yǔ zhī biàn huà, tiān xià dà qì yě, bù kě zhí yě, bù kě wèi yě, wèi zhě bài zhī, zhí zhě shī zhī. zhí yī zhě, jiàn xiǎo yě, xiǎo gù néng chéng qí dà yě, wú wèi zhě, shǒu jìng yě, shǒu jìng néng wèi tiān xià zhèng, chù dà, mǎn ér bù yì, jū gāo, guì ér wú jiāo, chù dà bù yì, yíng ér bù kuī, jū shàng bù jiāo, gāo ér bù wēi, yíng ér bù kuī, suǒ yǐ zhǎng shǒu fù yě, gāo ér bù wēi, suǒ yǐ zhǎng shǒu guì yě, fù guì bù lí qí shēn, lù jí zi sūn, gǔ zhī wáng dào qí yú cǐ yǐ.
文子問曰:古之王者,以道邪天下,為之奈何?老子曰:執一無為,因天地與之變化,「天下大器也,不可執也,不可為也,為者敗之,執者失之。」執一者,見小也,小故能成其大也,無為者,守靜也,守靜能為天下正,處大,滿而不溢,居高,貴而無驕,處大不溢,盈而不虧,居上不驕,高而不危,盈而不虧,所以長守富也,高而不危,所以長守貴也,富貴不離其身,祿及子孫,古之王道其於此矣。
lǎo zǐ yuē: mín yǒu dào suǒ tóng háng, yǒu fǎ suǒ tóng shǒu, yì bù néng xiāng gù, wēi bù néng xiāng bì, gù lì jūn yǐ yī zhī. jūn zhí yī jí zhì, wú cháng jí luàn, jūn dào zhě, fēi suǒ yǐ yǒu wèi yě, suǒ yǐ wú wèi yě, zhì zhě bù yǐ dé wèi shì, yǒng zhě bù yǐ lì wèi bào, rén zhě bù yǐ wèi wèi huì, kě wèi yī yǐ. yī yě zhě, wú shì zhī dào yě, wàn wù zhī běn yě. jūn shù yì fǎ, guó shù yì jūn, rén yǐ qí wèi dá qí hǎo zēng, xià zhī rèn jù bù kě shèng lǐ, gù jūn shī yī, qí luàn shén yú wú jūn yě, jūn bì zhí yī ér hòu néng qún yǐ.
老子曰:民有道所同行,有法所同守,義不能相固,威不能相必,故立君以一之。君執一即治,無常即亂,君道者,非所以有為也,所以無為也,智者不以德為事,勇者不以力為暴,仁者不以位為惠,可謂一矣。一也者,無適之道也,萬物之本也。君數易法,國數易君,人以其位達其好憎,下之任懼不可勝理,故君失一,其亂甚於無君也,君必執一而後能群矣。
wén zi wèn yuē: wáng dào yǒu jǐ? lǎo zǐ yuē: yī ér yǐ yǐ.
文子問曰:王道有幾?老子曰:一而已矣。
wén zǐ yuē: gǔ yǒu yǐ dào wáng zhě, yǒu yǐ bīng wáng zhě, hé qí yī yě? yuē: yǐ dào wáng zhě dé yě, yǐ bīng wáng zhě yì dé yě. yòng bīng yǒu wǔ: yǒu yì bīng, yǒu yīng bīng, yǒu fèn bīng, yǒu tān bīng, yǒu jiāo bīng. zhū bào jiù ruò wèi zhī yì, dí lái jiā jǐ bù dé yǐ ér yòng zhī wèi zhī yīng, zhēng xiǎo gù bù shèng qí xīn wèi zhī fèn, lì rén tǔ dì, yù rén cái huò wèi zhī tān, shì qí guó jiā zhī dà, jīn qí rén mín zhī zhòng, yù jiàn xián yú dí guó zhě wèi zhī jiāo. yì bīng wáng, yīng bīng shèng, zì bīng bài, tān bīng sǐ, jiāo bīng miè, cǐ tiān dào yě.
文子曰:古有以道王者,有以兵王者,何其一也?曰:以道王者德也,以兵王者亦德也。用兵有五:有義兵,有應兵,有忿兵,有貪兵,有驕兵。誅暴救弱謂之義,敵來加己不得已而用之謂之應,爭小故不勝其心謂之忿,利人土地,欲人財貨謂之貪,恃其國家之大,矜其人民之眾,欲見賢於敵國者謂之驕。義兵王,應兵勝,恣兵敗,貪兵死,驕兵滅,此天道也。
lǎo zǐ yuē: shì dào ér rèn zhì zhě wēi, qì shù ér yòng cái zhě kùn, gù shǒu fèn xún lǐ, shī zhī bù yōu, dé zhī bù xǐ. chéng zhě fēi suǒ wèi, dé zhě fēi suǒ qiú, rù zhě yǒu shòu ér wú qǔ, chū zhě yǒu shòu ér wú yǔ, yīn chūn ér shēng, yīn qiū ér shā, suǒ shēng bù dé, suǒ shā bù yuàn, zé jǐ yú dào yǐ. wén zi wèn yuē: wáng zhě dé qí huān xīn, wèi zhī nài hé? lǎo zǐ yuē: ruò jiāng hǎi jí shì yě, dàn xī wú wèi, yòng zhī bù jì, xiān xiǎo ér hòu dà. fū yù shàng rén zhě, bì yǐ qí yán xià zhī, yù xiān rén zhě, bì yǐ qí shēn hòu zhī, tiān xià bì xiào qí huān ài, jìn qí rén yì, ér wú kē qì, jū shàng ér mín bù zhòng, jū qián ér zhòng bù hài, tiān xià lè tuī ér bù yàn, suī jué guó shū sú, yuān fēi rú dòng, mò bù qīn, wú zhī ér bù tōng, wú wǎng ér bù suí, gù wèi tiān xià guì.
老子曰:釋道而任智者危,棄數而用才者困,故守分循理,失之不憂,得之不喜。成者非所為,得者非所求,入者有受而無取,出者有授而無與,因春而生,因秋而殺,所生不德,所殺不怨,則幾於道矣。文子問曰:王者得其歡心,為之奈何?老子曰:若江海即是也,「淡兮無味,用之不既」,先小而後大。「夫欲上人者,必以其言下之,欲先人者,必以其身後之」,天下必效其歡愛,進其仁義,而無苛氣,「居上而民不重,居前而眾不害,天下樂推而不厭,」雖絕國殊俗,蜎飛蠕動,莫不親,無之而不通,無往而不遂,「故為天下貴。」
lǎo zǐ yuē: zhí yī shì zhī fǎ jí, yǐ fēi chuán dài zhī sú, pì yóu jiāo zhù diào sè. shèng rén zhě, yīng shí quán biàn, jiàn xíng shī yí, shì yì zé shì biàn, shí yí zé sú yì, lùn shì lì fǎ, suí shí jǔ shì. shàng gǔ zhī wáng, fǎ dù bù tóng, fēi gǔ xiāng fǎn yě, shí wù yì yě, shì gù bù fǎ qí yǐ chéng zhī fǎ, ér fǎ qí suǒ yǐ wèi fǎ zhě, yǔ huà tuī yí. shèng rén fǎ zhī kě guān yě, qí suǒ yǐ zuò fǎ bù kě yuán yě, qí yán kě tīng yě, qí suǒ yǐ yán bù kě xíng yě. sān huáng wǔ dì qīng tiān xià, xì wàn wù, qí sǐ shēng, tóng biàn huà, bào dào tuī chéng, yǐ jìng wàn wù zhī qíng, shàng yǔ dào wèi yǒu, xià yǔ huà wèi rén. jīn yù xué qí dào, bù dé qīng míng, xuán shèng shǒu qí fǎ jí, xíng qí xiàn lìng, bì bù néng yǐ wèi zhì yǐ.
老子曰:執一世之法籍,以非傳代之俗,譬猶膠柱調瑟。聖人者,應時權變,見形施宜,世異則事變,時移則俗易,論世立法,隨時舉事。上古之王,法度不同,非古相返也,時務異也,是故不法其已成之法,而法其所以為法者,與化推移。聖人法之可觀也,其所以作法不可原也,其言可聽也,其所以言不可形也。三皇五帝輕天下,細萬物,齊死生,同變化,抱道推誠,以鏡萬物之情,上與道為友,下與化為人。今欲學其道,不得清明,玄聖守其法籍,行其憲令,必不能以為治矣。
wén zi wèn zhèng. lǎo zǐ yuē: yù zhī yǐ dào, yǎng zhī yǐ dé, wú shì yǐ xián, wú jiā yǐ lì, sǔn ér zhí yī, wú chù kě lì, wú jiàn kě yù, fāng ér bù gē, lián ér bù guì, wú jīn wú fá, yù zhī yǐ dào zé mín fù, yǎng zhī yǐ dé zé mín fú, wú shì yǐ xián zé mín zú, wú jiā yǐ lì zé mín pǔ. wú shì yǐ xián zhě, jiǎn yě, wú jiā yǐ lì, bù gǎn yě, xià yǐ jù zhī, lù yǐ qǔ zhī, jiǎn yǐ zì quán, bù gǎn zì ān. bù xià zé lí sàn, fú yǎng zé bèi pàn, shì yǐ xián zé mín zhēng, jiā yǐ lì zé mín yuàn. lí sàn zé guó shì huò, mín bèi pàn zé shàng wú wēi, rén zhēng zé qīng wèi fēi, xià yuàn qí shàng zé wèi wēi, sì zhě chéng xiū, zhèng dào jǐ yǐ.
文子問政。老子曰:御之以道,養之以德,無示以賢,無加以力,損而執一,無處可利,無見可欲,方而不割,廉而不劌,無矜無伐,御之以道則民附,養之以德則民服,無示以賢則民足,無加以力則民朴。無示以賢者,儉也,無加以力,不敢也,下以聚之,賂以取之,儉以自全,不敢自安。不下則離散,弗養則背叛,示以賢則民爭,加以力則民怨。離散則國勢貨,民背叛則上無威,人爭則輕為非,下怨其上則位危,四者誠修,正道幾矣。
lǎo zǐ yuē: shàng yán zhě xià yòng yě, xià yán zhě shàng yòng yě, shàng yán zhě cháng yòng yě, xià yán zhě quán yòng yě, wéi shèng rén wèi néng zhī quán. yán ér bì xìn, qī ér bì dāng, tiān xià zhī gāo xíng, zhí ér zhèng fù, xìn ér sǐ nǚ, shú néng guì zhī. gù shèng rén lùn shì zhī qū zhí, yǔ zhī qū shēn, wú cháng yí biǎo, zhù zé míng jūn, nì zé zuó fù, shì shǐ rán yě. fū quán zhě, shèng rén suǒ yǐ dú jiàn, fū xiān wù ér hòu hé zhě zhī wèi quán, xiān hé ér hòu wù zhě bù zhī quán, bù zhī quán zhě, shàn fǎn chǒu yǐ.
老子曰:上言者下用也,下言者上用也,上言者常用也,下言者權用也,唯聖人為能知權。言而必信,期而必當,天下之高行,直而證父,信而死女,孰能貴之。故聖人論事之曲直,與之屈伸,無常儀表,祝則名君,溺則捽父,勢使然也。夫權者,聖人所以獨見,夫先迕而後合者之謂權,先合而後迕者不知權,不知權者,善反丑矣。
wén zi wèn yuē: fū zǐ zhī yán, fēi dào dé wú yǐ zhì tiān xià, shàng shì zhī wáng, jì sì yīn yè, yì yǒu wú dào, gè méi qí shì ér wú huò bài zhě, hé dào yǐ rán? lǎo zǐ yuē: zì tiān zǐ yǐ xià zhì yú shù rén, gè zì shēng huó, rán huó yǒu hòu bó, tiān xià shí yǒu wáng guó pò jiā, wú dào dé zhī gù yě. sù yè bù xiè, zhàn zhàn jīng jīng, cháng kǒng wēi wáng zòng yù dài duò, qí wáng wú shí. shǐ jié zhòu xún dào héng dé, tāng wǔ suī xián, wú suǒ jiàn qí gōng yě. fū dào dé zhě, suǒ yǐ xiāng shēng yǎng yě, suǒ yǐ xiāng chù zhǎng yě, suǒ yǐ xiāng qīn ài yě, suǒ yǐ xiāng jìng guì yě. fū lóng chóng suī yú, bù hài qí suǒ ài, chéng shǐ tiān xià zhī mín jiē huái rén ài zhī xīn, huò zāi hé yóu shēng hū! fū wú dào ér wú huò hài zhě, rén wèi jué, yì wèi miè yě, rén suī wèi jué, yì suī wèi miè, zhū hóu yǐ qīng qí shàng yǐ, zhū hóu qīng shàng, zé cháo tíng bù gōng, zòng lìng bù shùn, rén jué yì miè, zhū hóu bèi pàn, zhòng rén lì zhèng, qiáng zhě líng ruò, dà zhě qīn xiǎo, mín rén yǐ gōng jī wèi yè, zāi hài shēng, huò luàn zuò, qí wáng wú rì, hé qī wú huò yě.
文子問曰:夫子之言,非道德無以治天下,上世之王,繼嗣因業,亦有無道,各沒其世而無禍敗者,何道以然?老子曰:自天子以下至於庶人,各自生活,然活有厚薄,天下時有亡國破家,無道德之故也。夙夜不懈,戰戰兢兢,常恐危亡;縱慾怠惰,其亡無時。使桀紂循道行德,湯武雖賢,無所建其功也。夫道德者,所以相生養也,所以相畜長也,所以相親愛也,所以相敬貴也。夫聾蟲雖愚,不害其所愛,誠使天下之民皆懷仁愛之心,禍災何由生乎!夫無道而無禍害者,仁未絕,義未滅也,仁雖未絕,義雖未滅,諸侯以輕其上矣,諸侯輕上,則朝廷不恭,縱令不順,仁絕義滅,諸侯背叛,眾人力政,強者陵弱,大者侵小,民人以攻擊為業,災害生,禍亂作,其亡無日,何期無禍也。
lǎo zǐ yuē: fǎ fán xíng jùn jí mín shēng zhà, shàng duō shì xià duō tài, qiú duō jí dé guǎ, jìn duō jí shèng shǎo, yǐ shì shēng shì, yòu yǐ shì zhǐ shì, pì yóu yáng huǒ ér shǐ wú fén yě, yǐ zhì shēng huàn, yǐ zhì bèi zhī, pì yóu náo shuǐ ér yù qiú qīng yě.
老子曰:法煩刑峻即民生詐,上多事下多態,求多即得寡,禁多即勝少,以事生事,又以事止事,譬猶揚火而使無焚也,以智生患,以智備之,譬猶撓水而欲求清也。
lǎo zǐ yuē: rén zhǔ hǎo rén, jí wú gōng zhě shǎng, yǒu zuì zhě shì, hǎo xíng, jí yǒu gōng zhě fèi, wú zuì zhě. jí wú hǎo zēng zhě, zhū ér wú yuàn, shī ér bù dé, fàng zhǔn xún shéng, shēn wú yǔ shì, ruò tiān ruò dì, hé bù fù zài. hé ér hé zhī, jūn yě, bié ér zhū zhī, fǎ yě, mín yǐ shòu zhū wú suǒ yuàn hàn, wèi zhī dào dé.
老子曰:人主好仁,即無功者賞,有罪者釋,好刑,即有功者廢,無罪者。及無好憎者,誅而無怨,施而不德,放准循繩,身無與事,若天若地,何不覆載。合而和之,君也,別而誅之,法也,民以受誅無所怨憾,謂之道德。
lǎo zǐ yuē: tiān xià shì fēi wú suǒ dìng, shì gè shì qí suǒ shàn, ér fēi qí suǒ è. fū qiú shì zhě, fēi qiú dào lǐ yě, hé yú jǐ fēi qù xié yě, qù wù yú xīn zhě. jīn wú yù zé shì ér jū zhī, zé fēi ér qù zhī, bù zhī shì suǒ wèi shì fēi yě. gù zhì dà guó ruò pēng xiǎo xiān, wù náo ér yǐ. fū qù hé zhě, jí yán zhōng ér yì qīn, shēn shū ér móu dāng, jí jiàn yí. jīn wú yù zhèng shēn ér dài wù, hé zhī shì zhī suǒ cóng guī wǒ zhě hū, ruò yǔ sú jù zǒu, yóu táo yǔ, wú zhī ér bù rú. yù zài yú xū, zé bù néng xū, ruò fú bù wèi xū, ér zì xū zhě, cǐ suǒ yù ér wú bù zhì. gù tōng yú dào zhě rú chē zhóu, bù yùn yú jǐ, ér yǔ gǔ zhì yú qiān lǐ, zhuǎn yú wú qióng zhī yuán. gù shèng rén tǐ dào fǎn zhì, bù huà yǐ dài huà, dòng ér wú wèi.
老子曰:天下是非無所定,世各是其所善,而非其所惡。夫求是者,非求道理也,合於己;非去邪也,去迕於心者。今吾欲擇是而居之,擇非而去之,不知世所謂是非也。故「治大國若烹小鮮」,勿撓而已。夫趣合者,即言中而益親,身疏而謀當,即見疑。今吾欲正身而待物,何知世之所從規我者乎,若與俗遽走,猶逃雨,無之而不濡。欲在於虛,則不能虛,若夫不為虛,而自虛者,此所欲而無不致。故通於道者如車軸,不運於己,而與轂致於千里,轉於無窮之原。故聖人體道反至,不化以待化,動而無為。
lǎo zǐ yuē: fū jí zhàn ér shù shèng zhě, jí guó wáng, jí zhàn jí mín bà, shù shèng jí zhǔ jiāo, yǐ jiāo zhǔ shǐ bà mín, ér guó bù wáng zhě jí guǎ yǐ. zhǔ jiāo jí zì, zì jí jí wù, mín bà jí yuàn, yuàn jí jí lǜ, shàng xià jù jí ér bù wáng zhě, wèi zhī yǒu yě. gù gōng suí shēn tuì, tiān zhī dào yě.
老子曰:夫亟戰而數勝者,即國亡,亟戰即民罷,數勝即主驕,以驕主使罷民,而國不亡者即寡矣。主驕即恣,恣即極物,民罷即怨,怨即極慮,上下俱極而不亡者,未之有也。故「功遂身退,天之道也。」
píng wáng wèn wén zǐ yuē: wú wén zi dé dào yú lǎo dān, jīn xián rén suī yǒu dào, ér zāo yī yī yín yī yī luàn zhī shì, yǐ yī rén zhī quán, ér yù huà jiǔ luàn zhī mín, qí yōng néng hū? wén zǐ yuē: fū dào dé zhě, kuāng shuāi yǐ wèi zhèng, zhèn luàn yǐ wèi zhì, huà yī yī yín yī yī bài yǐ wèi pǔ, chún dé fù shēng, tiān xià ān níng, yào zài yī rén. rén zhǔ zhě, mín zhī shī yě, shàng zhě, xià zhī yí yě, shàng měi zhī zé xià shí zhī, shàng yǒu dào dé zé xià yǒu rén yì, xià yǒu rén yì zé wú yī yī yín yī yī luàn zhī shì yǐ. jī dé chéng wáng, jī yuàn chéng wáng, jī shí chéng shān, jī shuǐ chéng hǎi, bù jī ér néng chéng zhě, wèi zhī yǒu yě. jī dào dé zhě, tiān yǔ zhī, dì zhù zhī, guǐ shén fǔ zhī, fèng huáng jí qí tíng, qí lín yóu qí jiāo, jiāo lóng sù qí zhǎo. gù yǐ dào xié tiān xià, tiān xià zhī dé yě, wú dào zhì tiān xià, tiān xià zhī zéi yě. yǐ yī rén yǔ tiān xià wèi chóu, suī yù zhǎng jiǔ, bù kě de yě, yáo shùn yǐ shì chāng, jié zhòu yǐ shì wáng. píng wáng yuē: guǎ rén wén mìng yǐ.
平王問文子曰:吾聞子得道於老聃,今賢人雖有道,而遭一一婬一一亂之世,以一人之權,而欲化久亂之民,其庸能乎?文子曰:夫道德者,匡衰以為正,振亂以為治,化一一婬一一敗以為朴,淳德復生,天下安寧,要在一人。人主者,民之師也,上者,下之儀也,上美之則下食之,上有道德則下有仁義,下有仁義則無一一婬一一亂之世矣。積德成王,積怨成亡,積石成山,積水成海,不積而能成者,未之有也。積道德者,天與之,地助之,鬼神輔之,鳳皇藉其庭,麒麟遊其郊,蛟龍宿其沼。故以道邪天下,天下之德也,無道治天下,天下之賊也。以一人與天下為仇,雖欲長久,不可得也,堯舜以是昌,桀紂以是亡。平王曰:寡人聞命矣。