jiē fū! rén shēn nán dé, guāng yīn yì qiān, wǎng cè xiū duǎn, ān táo yè bào? bù zì jí zǎo xǐng wù, wéi zhǐ gān fēn dài zhōng, ruò lín qí yī niàn yǒu chà, lì duò sān tú è qù, zé dòng jīng chén jié, wú yǒu chū qī. dāng cǐ zhī shí, suī huǐ hé jí? gù lǎo shì yǐ xìng mìng xué kāi fāng biàn zhī mén, jiào rén xiū liàn yǐ táo shēng sǐ. shì shì yǐ kōng jì wèi zōng, ruò dùn wù yuán tōng, zé zhí chāo bǐ àn rú yǒu xí lòu wèi jǐn, zé shàng xùn yú yǒu shēng. lǎo shì yǐ liàn yǎng wèi zhēn, ruò dé qí shū yào, zé lì jī shèng wèi rú qí wèi míng běn xìng, zé yóu zhì yú huàn xíng.
嗟夫!人身難得,光陰易遷,罔測修短,安逃業報?不自及早省悟,惟只甘分待終,若臨歧一念有差,立墮三塗惡趣,則動經塵劫,無有出期。當此之時,雖悔何及?故老釋以性命學開方便之門,教人修煉以逃生死。釋氏以空寂為宗,若頓悟圓通,則直超彼岸;如有習漏未盡,則尚徇於有生。老氏以煉養為真,若得其樞要,則立躋聖位;如其未明本性,則猶滯於幻形。
qí cì, zhōu yì yǒu qióng lǐ jǐn xìng zhì mìng zhī cí, lǔ yǔ yǒu wú yì bì gù wǒ zhī shuō, cǐ yòu zhòng ní jí zhēn hū xìng mìng zhī ào yě. rán qí yán zhī cháng lüè, ér bù zhì yú xiáng zhě, hé yě? gài yù xù zhèng rén lún, shī rén yì lǐ lè yǒu wèi zhī jiào. gù yú wú wèi zhī dào, wèi cháng xiǎn yán. dàn yǐ mìng shù yù zhū yì xiàng, yǐ xìng fǎ hùn zhū wēi yán ěr. zhì yú zhuāng zi tuī qióng wù lèi xiāo yáo zhī xìng, mèng zǐ shàn yǎng hào rán zhī qì, jiē qiè jǐ zhī yǐ.
其次,《周易》有窮理盡性至命之辭,魯語有毋意必固我之說,此又仲尼極臻乎性命之奧也。然其言之常略,而不至於詳者,何也?蓋欲序正人倫,施仁義禮樂有為之教。故於無為之道,未嘗顯言。但以命術寓諸《易》象,以性法混諸微言耳。至於《莊子》推窮物累逍遙之性,《孟子》善養浩然之氣,皆切幾之矣。
dài fū hàn wèi bó yáng yǐn yì dào yīn yáng jiāo gòu zhī tǐ, zuò cān tóng qì yǐ míng dà dān zhī zuò yòng, táng zhōng guó shī yú yǔ lù shǒu xù lǎo zhuāng yán, yǐ xiǎn zhì dào zhī běn mò, rú cǐ qǐ fēi jiào suī fēn sān, dào nǎi guī yī. nài hé hòu shì huáng zī zhī liú, gè zì zhuān mén, hù xiāng fēi shì, zhì shǐ sān jiā zhǐ yào mí méi xié qí, bù néng hùn ér tóng guī yǐ! qiě jīn rén yǐ dào mén shàng yú xiū mìng, ér bù zhī xiū mìng zhī fǎ, lǐ chū liǎng duān, yǒu yì yù ér nán chéng zhě, yǒu nán yù ér yì chéng zhě. rú liàn wǔ yá zhī qì, fú qī yào zhī guāng, zhù xiǎng àn mó, nà qīng tǔ zhuó, niàn jīng chí zhòu, xùn shuǐ chì fú, kòu chǐ jí shén, xiū qī jué lì, cún shén bì xī, yùn méi jiān zhī sī, bǔ nǎo hái jīng, xí fáng zhōng zhī shù, yǐ zhì fú liàn jīn shí cǎo mù zhī lèi, jiē yì yù nán chéng zhě. yǐ shàng zhū fǎ, yú xiū shēn zhī dào, lǜ jiē miè liè, gù shī gōng suī duō, ér qiú xiào mò yàn. ruò qín xīn kǔ zhì, rì xī xiū chí, zhǐ kě bì bìng, miǎn qí fēi héng. yī dàn bù xíng, zé qián gōng jiàn qì. cǐ nǎi qiān yán suì yuè, bì nán chéng gōng. yù wàng yī de yǒng dé, hái yīng fǎn lǎo, biàn huà fēi shēng, bù yì nán hū? shēn kě tòng shāng! gài jìn shì xiū xíng zhī tú, wàng yǒu zhí zhe, bù wù miào fǎ zhī zhēn, què yuàn shén xiān mán yǔ. shū bù zhī chéng dào zhě, jiē yīn liàn jīn dān ér dé. kǒng xiè tiān jī, suì tuō míng shù shì ér míng. qí zhōng wéi bì xī yī fǎ, rú néng wàng jī xī lǜ, jí yǔ èr chéng zuò chán xiāng tóng. ruò qín ér xíng zhī, kě yǐ rù dìng chū shén. nài hé jīng shén shǔ yīn, zhái shè nán gù, bù miǎn cháng yòng qiān xǐ zhī fǎ. jì wèi dé jīn gǒng fǎn hái zhī dào, yòu qǐ néng huí gǔ huàn yáng, bái rì ér shēng tiān zāi?
迨夫漢魏伯陽引《易》道陰陽交姤之體,作《參同契》以明大丹之作用,唐忠國師於語錄首敘老莊言,以顯至道之本末,如此豈非教雖分三,道乃歸一。奈何後世黃緇之流,各自專門,互相非是,致使三家旨要迷沒邪歧,不能混而同歸矣!且今人以道門尚於修命,而不知修命之法,理出兩端,有易遇而難成者,有難遇而易成者。如煉五芽之氣,服七耀之光,注想按摩,納清吐濁,念經持咒,噀水叱符,叩齒集神,休妻絕粒,存神閉息,運眉間之思,補腦還精,習房中之術,以致服煉金石草木之類,皆易遇難成者。已上諸法,於修身之道,率皆滅裂,故施功雖多,而求效莫驗。若勤心苦志,日夕修持,止可避病,免其非橫。一旦不行,則前功漸棄。此乃遷延歲月,必難成功。欲望一得永得,還嬰返老,變化飛升,不亦難乎?深可痛傷!蓋近世修行之徒,妄有執著,不悟妙法之真,卻怨神仙謾語。殊不知成道者,皆因煉金丹而得。恐泄天機,遂託名數事而名。其中惟閉息一法,如能忘機息慮,即與二乘坐禪相同。若勤而行之,可以入定出神。奈何精神屬陰,宅舍難固,不免常用遷徙之法。既未得金汞返還之道,又豈能回骨換陽,白日而升天哉?
fū liàn jīn yè hái dān zhě, zé nán yù yì chéng, xū yào dòng xiǎo yīn yáng, shēn dá zào huà, fāng néng zhuī èr qì yú huáng dào, huì sān xìng yú yuán gōng, zǎn cù wǔ xíng, hé hé sì xiàng, lóng yín hǔ xiào, fū chàng fù suí, yù dǐng tāng jiān, jīn lú huǒ chì, shǐ dé xuán zhū chéng xiàng, tài yǐ guī zhēn. dōu lái piàn xiǎng gōng fū, yǒng bǎo wú qióng yì lè. zhì ruò fáng wēi lǜ xiǎn, shèn yú yùn yòng chōu tiān, yǎng zhèng chí yíng, yào zài shǒu cí bào yī. zì rán fǎn yáng shēng zhī qì, bō yīn shā zhī xíng. jié qì jì zhōu, tuō tāi shén huà, míng tí xiān jí, wèi hào zhēn rén, cǐ nǎi dà zhàng fū gōng chéng míng suì zhī shí yě. jīn zhī xué zhě, yǒu qǔ qiān gǒng wèi èr qì, zhǐ zàng fǔ wèi wǔ xíng, fēn xīn shèn wèi kǎn lí, yǐ gān fèi wèi lóng hǔ, yòng shén qì wèi zǐ mǔ, zhí jīn yè wèi qiān gǒng, bù shí chén fú, níng fēn zhǔ kè, hé yì rèn tā cái wèi jǐ wù, hū bié xìng wèi qīn ér, yòu qǐ zhī jīn mù xiāng kè zhī yōu wēi, yīn yáng hù yòng zhī ào miào? shì jiē rì yuè shī dào, qiān gǒng yì lú, yù jié hái dān, bù yì nán hū? pū yòu qīn shàn dào, shè liè sān jiào jīng shū, yǐ zhì xíng fǎ shū suàn yī bo zhàn zhèn tiān wén dì lǐ jí xiōng sǐ shēng zhī shù, mí bù liú xīn xiáng jiū. wéi jīn dān yī fǎ, yuè jǐn qún jīng jí zhū jiā gē shī lùn qì, jiē yún rì hún yuè pò, gēng hǔ jiǎ lóng, shuǐ yín dān shā, bái jīn hēi xī, lí kǎn nán nǚ, néng chéng jīn yè hái dān. zhōng bù yán zhēn qiān zhēn gǒng shì hé wù yě. yòu bù shuō huǒ hòu fǎ dù, wēn yǎng zhǐ guī. jiā yǐ hòu shì mí tú zì qí yì shuō, jiāng xiān shèng diǎn jiào wàng xíng jiān zhù, guāi é wàn zhuàng. bù wéi wěn luàn xiān jīng, yì yì huò wù hòu xué.
夫煉金液還丹者,則難遇易成,須要洞曉陰陽,深達造化,方能追二氣於黃道,會三性於元宮,攢簇五行,和合四象,龍吟虎嘯,夫唱婦隨,玉鼎湯煎,金爐火熾,始得玄珠成象,太乙歸真。都來片餉工夫,永保無窮逸樂。至若防危慮險,慎於運用抽添,養正持盈,要在守雌抱一。自然返陽生之氣,剝陰殺之形。節氣既周,脫胎神化,名題仙籍,位號真人,此乃大丈夫功成名遂之時也。今之學者,有取鉛汞為二氣,指臟腑為五行,分心腎為坎離,以肝肺為龍虎,用神氣為子母,執津液為鉛汞,不識沉浮,寧分主客,何異認他財為己物,呼別姓為親兒,又豈知金木相剋之幽微,陰陽互用之奧妙?是皆日月失道,鉛汞異爐,欲結還丹,不亦難乎?仆幼親善道,涉躐三教經書,以至刑法書算、醫卜戰陣、天文地理、吉凶死生之術,靡不留心詳究。惟金丹一法,閱盡群經及諸家歌詩論契,皆雲日魂月魄,庚虎甲龍,水銀丹砂,白金黑錫,離坎男女,能成金液還丹。終不言真鉛、真汞是何物也。又不說火候法度,溫養指歸。加以後世迷徒恣其臆說,將先聖典教妄行箋注,乖訛萬狀。不惟紊亂仙經,抑亦惑誤後學。
pū yǐ zhì rén wèi yù, kǒu jué nán féng, suì zhì qǐn shí bù ān, jīng shén qiáo cuì. suī xún qiú biàn yú hǎi yuè, qǐng yì jǐn yú xián yú, jiē mò néng tōng xiǎo zhēn zōng, kāi zhào xīn fǔ. hòu zhì xī níng jǐ yǒu suì, yīn suí lóng tú lù gōng rù chéng dū, yǐ sù zhì bù huí, chū chéng yù kè, suì gǎn zhēn rén, shòu jīn dān yào wù huǒ hòu zhī jué. qí yán shén jiǎn, qí yào bù fán, kě wèi zhǐ liú zhī yuán, yǔ yī wù bǎi, wù kāi rì yíng, chén jǐn jiàn míng, xiào zhī xiān jīng, ruò hé fú qì. yīn wèi shì zhī xué xiān zhě, shí yǒu bā jiǔ ér dá qí zhēn yào zhě, wèi wén yī èr.
仆以至人未遇,口訣難逢,遂至寢食不安,精神憔悴。雖詢求遍於海岳,請益盡於賢愚,皆莫能通曉真宗,開照心腑。後至熙寧己酉歲,因隨龍圖陸公入成都,以夙志不回,初誠愈恪,遂感真人,授金丹藥物火候之訣。其言甚簡,其要不繁,可謂指流知源,語一悟百,霧開日瑩,塵盡鑒明,校之仙經,若合符契。因謂世之學仙者,十有八九;而達其真要者,未聞一二。
pū jì yù zhēn quán, ān gǎn yǐn mò, qìng suǒ de, chéng lǜ shī jiǔ jiǔ bā shí yī shǒu, hào yuē wù zhēn piān. nèi qī yán sì yùn yī shí liù shǒu, yǐ biǎo èr bā zhī shù jué jù liù shí sì shǒu, àn zhōu yì zhū guà wǔ yán yī shǒu, yǐ xiàng tài yī zhī qí xù tiān xī jiāng yuè yī shí èr shǒu, yǐ tóng suì lǜ. qí rú dǐng qì zūn bēi yào wù jīn liǎng huǒ hòu jìn tuì zhǔ kè hòu xiān cún wáng yǒu wú jí xiōng huǐ lìn, xī bèi qí zhōng yǐ. jí hū piān jí jì chéng zhī hòu, yòu jué qí zhōng wéi tán yǎng mìng gù xíng zhī shù, ér yú běn yuán zhēn jué zhī xìng yǒu suǒ wèi jiū, suì wán fú shū jí chuán dēng lù, zhì yú zǔ shī yǒu jī zhú ér wù zhě, nǎi xíng yú gē sòng shī qū zá yán sān shí èr shǒu, jīn fù zhī juàn mò, shù jǐ dá běn míng xìng zhī dào, jǐn yú cǐ yǐ. suǒ qī tóng zhì lǎn zhī, zé jiàn mò ér wù běn, shě wàng yǐ cóng zhēn.
仆既遇真詮,安敢隱默,罄所得,成律詩九九八十一首,號曰《悟真篇》。內七言四韻一十六首,以表二八之數;絕句六十四首,按《周易》諸卦;五言一首,以象太一之奇;續添西江月一十二首,以同歲律。其如鼎器尊卑、藥物斤兩、火候進退、主客後先、存亡有無、吉凶悔吝,悉備其中矣。及乎篇集既成之後,又覺其中惟談養命固形之術,而於本源真覺之性有所未究,遂玩佛書及《傳燈錄》,至於祖師有擊竹而悟者,乃形於歌頌、詩曲、雜言三十二首,今附之卷末,庶幾達本明性之道,盡於此矣。所期同志覽之,則見末而悟本,舍妄以從真。
shí huáng sòng xī níng yǐ mǎo suì dàn tiān tāi zhāng bó duān píng shū xù. cǐ xù gè běn jūn yǒu tóng yì. sòng xià zōng yǔ jiǎng yì běn, wēng xiàng chuān yuān míng wú míng zǐ zhù jiě běn, qīng zhū yuán yù chǎn yōu běn, míng lù xī xīng wài shǐ běn, jūn wèi shōu cǐ xù qīng dǒng yuán zhēn zhèng yì běn yǒu shān jié, zì zhù yún shāo jié cóng táo shì běn shí shū zhù shū sān zhù zhí zhǐ děng zé shōu quán bù xù wén, dàn yì hù yǒu chū rù. qīng mò liú shī péi dú dào zàng jì yuē: zhāng shì zì xù jiù běn, jǐn qī lǜ shí liù wǔ yán yī jué jù liù shí sì, cí shí èr, bié wú tā piān fù rù, yǔ xià zōng yǔ jiǎng yì běn xiàng tóng. shū zhōng bā shí yī shǒu shī cí, xiàng jiǔ jiǔ zhī shù, zé wèi chún dào jiào lǐ lùn. dàn zhù jiā duì cǐ xù zhòng lùn fēn qí, yí shì cān bàn. jí yǐ shí zhǒng bǎn běn ér lùn, yǒu wǔ zhǒng wú cǐ xù, bāo kuò dào shū, yǒu yī zhǒng yǒu dà shān jié. zhí zhǐ sān zhù zhù shū nèi róng xiāng tóng, jūn zài cān kǎo chuán dēng lù jí jī zhú ér wù zhī shì, shí shū zé wèi lù cǐ duàn. cǐ zhǒng bù tóng zhī chù, gài yīn zhù zhě guān diǎn bù tóng, jìn fú zhě lù fú jīng jìn dào jìn rú zhě shān chán yǔ rú dǒng dé níng dǐ běn děng chún dào zhě zé bù lù diào hé zhě lù xiàng zhēng xìng shù jù rú shí shū, shì jiē yǐ jǐ yì zēng jiǎn, jiē fēi yuán yǒu zhī jù. zhì yú quán shān cǐ xù, zé shí jì duì qí zhēn wěi huái yí. rú wēng bǎo guāng chén zhì xū lù xī xīng děng, yīn xù wén nèi róng yǔ cān tóng qì wù zhēn piān děng chún dào jiā yì lǐ hé dào jiā wén huà běn wèi lì chǎng xiāng wéi, suǒ yǐ bù jiā cǎi lù. zhū yuán yù wèi lóng mén zhèng zōng, duì qí zhēn wěi yě sì jiā huái yí, suǒ yǐ dào zàng jí yào yì wú cǐ xù.
時皇宋熙寧乙卯歲旦天台張伯端平叔序。(此序各本均有同異。宋夏宗禹《講義》本,翁象川淵明無名子《註解》本,清朱元育《闡幽》本,明陸西星《外史》本,均未收此序;清董元真《正義》本有刪節,自注云 「稍節從陶氏本」;《十書》、《註疏》、《三注》、《直指》、等則收全部序文,但亦互有出入。清末劉師培《讀道藏記》曰:「張氏自序舊本,僅七律十六、五 言一、絕句六十四,詞十二,別無他篇附入,與夏宗禹《講義》本相同。」書中八十一首詩詞,象九九之數,則為純道教理論。但注家對此序眾論紛歧,疑是參半。即以十種版本而論,有五種無此序,包括《道樞》,有一種有大刪節。《直指》《三注》《註疏》內容相同,均載參考《傳燈錄》及 「擊竹而悟」之事,《十書》則未錄此段。此種不同之處,蓋因注者觀點不同,近佛者錄佛經;近道近儒者刪禪語(如董德寧底本等);純道者則不錄;調和者錄象徵性數句(如十書,似皆以己意增減,皆非原有之句。)至於全刪此序,則實際對其真偽懷疑。如翁葆光、陳致虛、陸西星等,因序文內容與《參同契》《悟真篇》等純道家義理和道家文化本位立場相違,所以不加採錄。朱元育為龍門正宗,對其真偽也似加懷疑,所以《道藏輯要》亦無此序。)