strong suí yáng dì yì yóu zhào qiǎn strong
隋煬帝逸游召譴
yù shù gē cán wǔ xiù xié, jǐng yáng gōng lǐ jiàn rú má.
玉樹歌殘舞袖斜,景陽宮裡劍如麻。
shǔ xīng zì hé lín tiān xià, qiān lǐ kōng jiào yuàn lì huá.
曙星自合臨天下,千里空教怨麗華。
zhè shǒu shī dān biǎo suí wén dì cuàn zhōu miè chén, yǎn yǒu tiān xià, yī tǒng tài píng, zhēn gè zhì dé wài hù bù bì, lù bù shí yí. chū shí yǐ lì tài zǐ yǒng wèi dōng gōng, què yīn bù dé mǔ hòu dú gū shì huān xīn. yuán lái wén dì dú gū huáng hòu zuì shì dù jì, wén dì wèi ér ài zhī. cháng yán: qián dài dì wáng, gǔ ròu fēn zhēng, jiē yīn dí shù xiāng cāi xiāng jì, zhì yǒu huò tāi. jīn wú jiā wǔ zǐ tóng mǔ, bàng wú yì shēng zhī zǐ, hòu lái ān xiǎng tài píng, jué wú hòu huàn. bù xiǎng tài zǐ yǒng dí fēi yuán shì wú chǒng, yì yù ér sǐ, zhuān chǒng yún dìng xìng zhī nǚ. suǒ shēng zǐ nǚ, jiē shì shù chū. dú gū huáng hòu xīn zhōng shèn shì bù fèn, měi měi zài wén dì qián zèn sù tài zǐ yǒng zhī duǎn. wén dì jí shì jù nèi de, tīng tā yán huà, tài zǐ yǒng rì jiàn rì shū.
這首詩單表隋文帝篡周滅陳,奄有天下,一統太平,真箇治得外戶不閉,路不拾遺。初時已立太子勇為東宮,卻因不得母后獨孤氏歡心。原來文帝獨孤皇后最是妒忌,文帝畏而愛之。常言:「前代帝王,骨肉分爭,皆因嫡庶相猜相忌,致有禍胎。今吾家五子同母,傍無異生之子,後來安享太平,絕無後患。」不想太子勇嫡妃元氏無寵,抑鬱而死,專寵雲定興之女。所生子女,皆是庶出。獨孤皇后心中甚是不憤,每每在文帝前譖訴太子勇之短。文帝極是懼內的,聽他言話,太子勇日漸日疏。
què yǒu dì èr zi jìn wáng guǎng, wèi yáng zhōu dōu zǒng guǎn, shēng lái cōng míng jùn yǎ, yí róng xiù lì. shí suì jí hǎo guān gǔ jīn shū chuán, zhì yú fāng yào tiān wén dì lǐ bǎi jiā jì yì shù shù, wú bù tōng xiǎo. què zhǐ shì xīn huái pǒ cè, yīn zéi kè shēn, hǎo gōu suǒ rén qíng shēn qiǎn, yòu néng wèi jiǎo qíng rěn gòu zhī shì. cì tàn dé tài zǐ yǒng shī ài mǔ hòu, rì yè sī suǒ yǐ jiān zhī, rì yǔ xiāo fēi dú chù, hòu gōng jiē bù dé yù xìng. měi yù wén dì jí dú gū huáng hòu shǐ lái, bì yǔ xiāo fēi yíng mén hòu jiē, yǐn shí kuǎn dài, rú píng jiāo wǎng lái. lín qù, yòu yǐ jīn qián nà zhū xiù zhōng. yǐ gù rén rén dào mǔ hòu gēn qián, jiāo kǒu tóng shēng, yù chēng jìn wáng rén xiào cōng míng, bù shì tài zǐ guǎ ēn ào lǐ, zhuān chǒng ā yún, zhì yǒu rú xǔ tún dú. dú gū huáng hòu dà yǐ wèi rán, rì yè zèn zhī yú wén dì, shuō tài zǐ yǒng bù kān chéng sì dà tǒng. hòu lái jìn wáng guǎng yòu duō yǐ jīn bǎo zhū yù, jié jiāo yuè gōng yáng sù, lìng tā chán fèi tài zǐ. yáng sù shì wén dì dì yī gè yǒu gōng zhī chén, yán wú bù cóng.
卻有第二子晉王廣,為揚州都總管,生來聰明俊雅,儀容秀麗。十歲即好觀古今書傳,至於方藥、天文地理、百家技藝術數,無不通曉。卻只是心懷叵測,陰賊刻深,好鈎索人情深淺,又能為矯情忍訽之事。刺探得太子勇失愛母后,日夜思所以間之,日與蕭妃獨處,後宮皆不得御幸。每遇文帝及獨孤皇后使來,必與蕭妃迎門候接,飲食款待,如平交往來。臨去,又以金錢納諸袖中。以故人人到母后跟前,交口同聲,譽稱晉王仁孝聰明,不似太子寡恩傲禮,專寵阿雲,致有如許豚犢。獨孤皇后大以為然,日夜譖之於文帝,說太子勇不堪承嗣大統。後來晉王廣又多以金寶珠玉,結交越公楊素,令他讒廢太子。楊素是文帝第一個有功之臣,言無不從。
huáng hòu zèn zhī yú nèi, yáng sù huǐ zhī yú wài. wén dì jī nù tài zǐ yǒng, yǐ fēi yī rì.
皇后譖之於內,楊素毀之於外。文帝積怒太子勇,已非一日。
jìng fèi tài zǐ yǒng wèi shù rén, yōu zhī bié gōng, què lì jìn wáng guǎng wèi tài zǐ. shòu mìng zhī rì, dì jiē zhèn dòng. shí zhě jiē zhī qí duó dí yīn móu. dú yáng sù cán rěn shēn kè, yáng yáng dé yì, yǐ wèi tài zǐ yóu wǒ dé lì. wēi quán zhèn tiān xià, bǎi guān jiē wèi ér bì zhī.
竟廢太子勇為庶人,幽之別宮,卻立晉王廣為太子。受命之日,地皆震動。識者皆知其奪嫡陰謀。獨楊素殘忍深刻,揚揚得意,以為太子由我得立。威權震天下,百官皆畏而避之。
hòu lái dú gū huáng hòu bēng, hòu gōng què dé jìn xìng. wén dì yǒu yī wèi xuān huá fū rén chén shì, chén xuān dì zhī nǚ yě. suí miè chén, pèi yè tíng. xìng cōng huì, zī mào wú shuāng.
後來獨孤皇后崩,後宮卻得近幸。文帝有一位宣華夫人陳氏,陳宣帝之女也。隋滅陳,配掖庭。性聰慧,姿貌無雙。
jí huáng hòu bēng hòu, shǐ jìn wèi wèi guì rén. zhuān fáng shàn chǒng, hòu gōng mò jí. wén dì qǐn jí yú rén shòu gōng, fū rén yǔ tài zǐ guǎng tóng shì jí. píng dàn, fū rén chū gēng yī, wèi tài zǐ suǒ bī. fū rén jù zhī, fā luàn shén jīng, guī yú dì suǒ. wén dì guài qí róng sè yǒu yì, wèn qí gù, fū rén xuàn rán qì yuē: tài zǐ wú lǐ. wén dì dà huì yuē: chù shēng hé zú fù dà shì. dú gū wù wǒ. gài zhǐ huáng hòu yě. yīn hū bīng bù shàng shū liǔ shù huáng mén shì láng yuán yán sī kōng yuè gōng yáng sù děng yuē: zhào wǒ ér lái. shù děng jiāng hū tài zǐ guǎng, dì yuē: yǒng yě. yáng sù yuē: guó běn bù kě lǚ qiān, chén bù gǎn fèng zhào. dì qì gěng sè, huí miàn xiàng nèi bù yán.
及皇后崩後,始進位為貴人。專房擅寵,後宮莫及。文帝寢疾於仁壽宮,夫人與太子廣同侍疾。平旦,夫人出更衣,為太子所逼。夫人拒之,發亂神驚,歸於帝所。文帝怪其容色有異,問其故,夫人泫然泣曰:「太子無禮。」文帝大恚曰:「畜生何足付大事。獨孤誤我。」蓋指皇后也。因呼兵部尚書柳述、黃門侍郎元岩、司空越公楊素等曰:「召我兒來。」述等將呼太子廣,帝曰:「勇也。」楊素曰:「國本不可屢遷,臣不敢奉詔。」帝氣哽塞,回面向內不言。
sù chū yǔ tài zǐ guǎng yuē: shì jí yǐ. tài zǐ guǎng bài sù yuē: yǐ zhōng shēn lèi gōng. yǒu qǐng, zuǒ yòu bào sù yuē: dì hū bù yīng, hóu zhōng yōu yōu yǒu shēng. sù jí rù, wén dì yǐ bēng yǐ. chén fū rén yǔ zhū hòu gōng xiāng gù bēi tòng. bū shí, tài zǐ guǎng qiǎn shǐ zhě jī jīn hé, jiān fēng qí jì, qīn shū fēng zì yǐ cì fū rén. fū rén jiàn zhī huáng jù, yǐ wèi yào jiǔ, bù gǎn fā. shǐ zhě cù zhī, nǎi kāi, jiàn hé zhōng yǒu tóng xīn jié shù méi. gōng rén xián xiāng qìng yuē: dé miǎn sǐ yǐ. chén fū rén huì ér què zuò, bù kěn zhì xiè. gōng rén xián bī zhī, nǎi bài shǐ zhě. tài zǐ yè rù zhēng yān. míng dàn fā sàng, shǐ rén shā gù tài zǐ yǒng ér hòu jí wèi. zuǒ yòu fú tài zǐ shàng diàn. tài zǐ zú ruò, yù dào zhě shù sì, bù néng shàng. yáng sù chì qù zuǒ yòu, yǐ shǒu fú jiē, tài zǐ yuán zhī nǎi shàng.
素出語太子廣曰:「事急矣。」太子廣拜素曰:「以終身累公。」有頃,左右報素曰:「帝呼不應,喉中呦呦有聲。」素急入,文帝已崩矣。陳夫人與諸後宮相顧悲慟。晡時,太子廣遣使者齎金合,緘封其際,親書封字以賜夫人。夫人見之惶懼,以為藥酒,不敢發。使者促之,乃開,見盒中有同心結數枚。宮人咸相慶曰:「得免死矣。」陳夫人恚而卻坐,不肯致謝。宮人咸逼之,乃拜使者。太子夜入烝焉。明旦發喪,使人殺故太子勇而後即位。左右扶太子上殿。太子足弱,欲倒者數四,不能上。楊素叱去左右,以手扶接,太子援之乃上。
bǎi guān mò bù jiē tàn. yáng sù guī wèi jiā rén yuē: xiǎo ér zi wú yǐ tí qǐ jiào zuò dà jiā láng, bù zhī néng le dāng fǒu?
百官莫不嗟嘆。楊素歸謂家人曰:「小兒子吾已提起教作大家郎,不知能了當否?」
sù shì jǐ yǒu gōng, yú dì duō hū wèi láng jūn. shí yàn nèi gōng, gōng rén ǒu yí jiǔ wū sù yī. sù chì zuǒ yòu yǐn xià jiā tà yān. dì shén bù píng, yǐn rěn bù fā. yī rì, dì yǔ sù diào yú yú hòu yuàn chí shàng, bìng zuò, zuǒ yòu zhāng sǎn yǐ zhē rì. dì qǐ rú cè, huí jiàn sù zuò zhě sǎn xià, fēng gǔ xiù yì, shén cǎi yì rán. dì dà jì zhī. dì měi yù yǒu suǒ wèi, sù zhé yì ér jìn zhī, yóu shì yù bù kuài yú sù. huì sù sǐ, dì yuē: shǐ sù bù sǐ, yí qí jiǔ zú. xiān shì, sù yī rì yù rù cháo, jiàn wén dì zhí jīn yuè zhú zhī, yuē: cǐ zéi, wú yù lì yǒng, jìng bù cóng wú yán. jīn bì shā rǔ. sù jīng bù rù shì, zhào zǐ dì èr rén yǔ yuē: wú bì sǐ yǐ. chū jiàn wén dì rú cǐ rú cǐ.
素恃己有功,於帝多呼為郎君。時宴內宮,宮人偶遺酒污素衣。素叱左右引下加撻焉。帝甚不平,隱忍不發。一日,帝與素釣魚於後苑池上,並坐,左右張傘以遮日。帝起如廁,回見素坐赭傘下,風骨秀異,神彩毅然。帝大忌之。帝每欲有所為,素輒抑而禁之,由是愈不快於素。會素死,帝曰:「使素不死,夷其九族。」先是,素一日欲入朝,見文帝執金鉞逐之,曰:「此賊,吾欲立勇,竟不從吾言。今必殺汝。」素驚怖入室,召子弟二人語曰:「吾必死矣。出見文帝如此如此。」
yí shí ér sǐ.
移時而死。
dì zì sù sǐ, yì wú jì dàn, chén mí nǚ sè. yī rì gù zhào jìn shì yuē: rén zhǔ xiǎng tiān xià zhī fù, yì yù jí dāng nián zhī lè, zì kuài qí yì. jīn tiān xià fù ān, wài nèi wú shì, zhèng wú xíng lè zhī rì yě. jīn gōng diàn suī zhuàng lì xiǎn chǎng, kǔ wú qū fáng xiǎo shì, yōu xuān duǎn kǎn. ruò dé cǐ, zé wú qī lǎo yú qí zhōng yě. jìn shì gāo chāng zòu yuē: chén yǒu yǒu xiàng shēng, zhè rén yě. zì yán néng gòu gōng shì. yì rì, zhào zhào wèn zhī. shēng yuē: chén qǐ xiān jìn tú běn. hòu rì jìn tú, dì lǎn zhī, dà yuè, jí rì zhào yǒu sī gōng jù cái mù, fán yì fū shù wàn, jīng suì ér chéng. lóu gé gāo xià, xuān chuāng yǎn yìng, yōu fáng qū shì, yù lán zhū dùn, hù xiāng lián shǔ, huí huán sì hé, yǒu hù zì tōng, qiān mén wàn hù, jīn bì xiāng huī, zhào yào rén ěr mù. jīn qiú fú yú dòng xià, yù shòu dūn yú hù bàng bì qì shēng guāng, suǒ chuāng yào rì, gōng qiǎo zhī jí, zì gǔ wèi zhī yǒu bǐ yě. fèi yòng jīn bǎo zhū yù, kù cáng wèi zhī yī kōng. rén wù rù qí zhōng zhě, suī zhōng rì bù néng chū.
帝自素死,益無忌憚,沉迷女色。一日顧詔近侍曰:「人主享天下之富,亦欲極當年之樂,自快其意。今天下富安,外內無事,正吾行樂之日也。今宮殿雖壯麗顯敞,苦無曲房小室,幽軒短檻。若得此,則吾期老於其中也。」近侍高昌奏曰:「臣有友項昇,浙人也。自言能構宮室。」翌日,詔召問之。昇曰:「臣乞先進圖本。」後日進圖,帝覽之,大悅,即日詔有司供具材木,凡役夫數萬,經歲而成。樓閣高下,軒窗掩映,幽房曲室,玉欄朱楯,互相連屬,迴環四合,牖戶自通,千門萬戶,金碧相輝,照耀人耳目。金虬伏於棟下,玉獸蹲於戶傍;壁砌生光,瑣窗曜日,工巧之極,自古未之有比也。費用金寶珠玉,庫藏為之一空。人誤入其中者,雖終日不能出。
dì xìng zhī, dà yuè, gù zuǒ yòu yuē: shǐ zhēn xiān yóu qí zhōng, yì dāng zì mí yě, kě mù zhī yuē mí lóu. zhào yǐ wǔ pǐn guān cì shēng, réng gěi nèi kù jīn bó qiān pǐ shǎng zhī. zhào xuǎn liáng jiā nǚ shù qiān yǐ jū lóu zhōng. dì měi yī xìng, jīng yuè bù chū.
帝幸之,大悅,顧左右曰:「使真仙遊其中,亦當自迷也,可目之曰迷樓。」詔以五品官賜昇,仍給內庫金帛千匹賞之。詔選良家女數千以居樓中。帝每一幸,經月不出。
shì yuè, dài fū hé chóu jìn yù nǚ chē. chē zhī zhì dù jué xiǎo, zhǐ róng yī rén, yǒu jī fú yú qí zhōng. ruò yù tóng nǚ, zé yǐ jī ài nǚ zhī shǒu zú, nǚ xiān háo bù néng dòng.
是月,大夫何稠進御女車。車之制度絕小,只容一人,有機伏於其中。若御童女,則以機礙女之手足,女纖毫不能動。
dì yǐ chù nǚ shì zhī, jí xǐ, zhào hé chóu wèi zhī yuē: qīng zhī qiǎo sī, yī hé shén miào rú cǐ. yǐ qiān jīn zèng zhī. chóu yòu jìn zhuǎn guān chē, kě yǐ shēng lóu gé, rú xíng píng dì.
帝以處女試之,極喜,召何稠謂之曰:「卿之巧思,一何神妙如此。」以千金贈之。稠又進轉關車,可以升樓閣,如行平地。
chē zhōng yù nǚ, zé zì yáo dòng. dì yóu xǐ yuè, wèi chóu yuē: cǐ chē hé míng? chóu yuē: chén rèn yì zào chéng, wèi yǒu míng yě, yuàn cì jiā míng. dì yuē: qīng rèn qí qiǎo yì yǐ chéng chē, zhèn dé zhī, rèn qí yì yǐ zì lè, kě mìng míng rèn yì chē yě. dì yòu lìng huà gōng huì huà shì nǚ jiāo hé zhī tú shù shí fú, xuán yú gé zhōng. qí nián shàng guān shí zì jiāng wài dé tì huí, zhù wū tóng jiàn shù shí miàn, qí gāo wǔ chǐ, ér kuò sān chǐ, mó yǐ chéng jìng wèi píng, huán yú qǐn suǒ, yì què tóu jìn. dì yǐ píng nà mí lóu zhōng, ér yù nǚ yú qí bàng, xiān háo yùn zhuǎn, jiē rù yú jiàn zhōng. dì dà xǐ yuē: huì huà dé qí xíng xiàng ěr, cǐ dé rén zhī zhēn róng yě, shèng huì tú wàn bèi yǐ.
車中御女,則自搖動。帝尤喜悅,謂稠曰:「此車何名?」稠曰:「臣任意造成,未有名也,願賜佳名。」帝曰:「卿任其巧意以成車,朕得之,任其意以自樂,可命名任意車也。」帝又令畫工繪畫士女交合之圖數十幅,懸於閣中。其年上官時自江外得替回,鑄烏銅鑒數十面,其高五尺,而闊三尺,磨以成鏡為屏,環於寢所,詣闕投進。帝以屏納迷樓中,而御女於其傍,纖毫運轉,皆入於鑒中。帝大喜曰:「繪畫得其形象耳,此得人之真容也,勝繪圖萬倍矣。」
dì rì xī chén huāng yú mí lóu, qìng jié qí lì, yì duō juàn xī. yòu pì dì zhōu èr bǎi lǐ wèi xī yuàn, yì mín lì cháng bǎi wàn, nèi wèi shí liù yuàn. jù qiǎo shí wèi shān, záo chí wèi wǔ hú sì hǎi, zhào tiān xià jìng nèi suǒ yǒu niǎo shòu cǎo mù, yì sòng jīng shī. zhào dìng xī yuàn shí liù yuàn míng: jǐng míng yíng huī qī luán chén guāng míng xiá cuì huá wén ān jī zhēn yǐng wén yí fèng rén zhì qīng xiū bǎo lín hé míng qǐ yīn jiàng yáng měi yuàn zé gōng zhōng jiā lì jǐn hòu yǒu róng sè měi rén shí zhī, xuǎn dì cháng xìng yù zhě wèi zhī shǒu. fēn pài huàn zhě, zhǔ chū rù yì shì. yòu záo wǔ hú, měi hú sì fāng shí lǐ. dōng yuē cuì guāng hú, nán yuē yíng yáng hú, xī yuē jīn guāng hú, běi yuē jié shuǐ hú, zhōng yuē guǎng míng hú. hú zhōng jī tǔ shí wèi shān, gòu tíng diàn, qū qǔ huán rào chéng hóng, jiē qióng jí rén jiān huá lì. yòu záo běi hǎi, zhōu huán sì shí lǐ, zhōng yǒu sān shān, xiào péng lái fāng zhàng yíng zhōu, qí shàng jiē tái xiè huí láng, qí xià shuǐ shēn shù zhàng. kāi tōng wǔ hú běi hǎi, tōng xíng lóng fèng gě. dì duō fàn dōng hú, yīn zhì hú shàng qū wàng jiāng nán bā què yún: hú shàng yuè, piān zhào liè xiān jiā. shuǐ jìn hán guāng pù zhěn diàn, làng yáo qíng yǐng zǒu jīn shé. piān chēng fàn líng chá. guāng jǐng hǎo, qīng cǎi wàng zhōng xié.
帝日夕沉荒於迷樓,罄竭其力,亦多倦息。又闢地周二百里為西苑,役民力常百萬,內為十六院。聚巧石為山,鑿池為五湖四海,詔天下境內所有鳥獸草木,驛送京師。詔定西苑十六院名:景明迎暉棲鸞晨光明霞翠華文安積珍影紋儀鳳仁智清修寶林和明綺陰絳陽每院擇宮中佳麗謹厚有容色美人實之,選帝常幸御者為之首。分派宦者,主出入易市。又鑿五湖,每湖四方十里。東曰翠光湖,南曰迎陽湖,西曰金光湖,北曰潔水湖,中曰廣明湖。湖中積土石為山,構亭殿,屈曲環繞澄泓,皆窮極人間華麗。又鑿北海,周環四十里,中有三山,效蓬萊、方丈、瀛洲,其上皆台榭迴廊,其下水深數丈。開通五湖北海,通行龍鳳舸。帝多泛東湖,因制湖上曲《望江南》八闋云:湖上月,偏照列仙家。水浸寒光鋪枕簟,浪搖晴影走金蛇。偏稱泛靈槎。光景好,輕彩望中斜。
qīng lù lěng qīn yín tù yǐng, xī fēng chuī luò guì zhī huā. kāi yàn sī wú yá.
清露冷侵銀兔影,西風吹落桂枝花。開宴思無涯。
qí èr yún:
其二云:
hú shàng liǔ, yān lǐ bù shèng cuī. sù wù xǐ kāi míng mèi yǎn, dōng fēng yáo nòng hǎo yāo zhī. yān yǔ gèng xiāng yí. huán qū àn, yīn fù huà qiáo dī.
湖上柳,煙里不勝催。宿霧洗開明媚眼,東風搖弄好腰肢。煙雨更相宜。環曲岸,陰覆畫橋低。
xiàn fú xíng rén chūn wǎn hòu, xù fēi qíng xuě nuǎn fēng shí. yōu yì gèng yī yī.
線拂行人春晚後,絮飛晴雪暖風時。幽意更依依。
qí sān yún:
其三云:
hú shàng xuě, fēng jí duò hái duō. qīng piàn yǒu shí qiāo zhú hù, sù huá wú yùn rù chéng bō. wàng wài yù xiāng mó. hú shuǐ yuǎn dì sè xiàng hé
湖上雪,風急墮還多。輕片有時敲竹戶,素華無韻入澄波。望外玉相磨。湖水遠地色相和
yǎng miàn mò sī liáng yuàn fù, cháo lái qiě tīng yù rén gē. bù zuì nǐ rú hé?
仰面莫思梁苑賦,朝來且聽玉人歌。不醉擬如何?
qí sì yún:
其四云:
hú shàng cǎo, bì cuì làng tōng jīn. xiū dài bù wèi gē wǔ huǎn, nóng pù kān zuò zuì rén yīn. wú yì chèn xiāng qīn. qíng jì hòu, sè yì bān xīn
湖上草,碧翠浪通津。修帶不為歌舞緩,濃鋪堪作醉人茵。無意襯香衾。晴霽後,色一般新
yóu zi bù guī shēng mǎn dì, jiā rén yuǎn yì zhèng qīng chūn. liú yǒng zú nán shēn.
遊子不歸生滿地,佳人遠意正青春。留詠卒難伸。
qí wǔ yún:
其五云:
hú shàng huā, tiān shuǐ jìn líng yá. qiǎn ruǐ shuǐ biān yún yù fěn, nóng bāo tiān wài jiǎn míng xiá. rì zài liè xiān jiā. kāi làn màn, bìn ruò xiāng zhē
湖上花,天水浸靈芽。淺蕊水邊勻玉粉,濃苞天外剪明霞。日在列仙家。開爛熳,鬢若相遮
shuǐ diàn chūn hán yōu lěng yàn, yù xuān qíng zhào nuǎn tiān huá. qīng shǎng sī hé shē.
水殿春寒幽冷艷,玉軒晴照暖添華。清賞思何賒。
qí liù yún:
其六云:
hú shàng nǚ, jīng xuǎn zhèng qīng yíng. yóu hèn zhà lí jīn diàn lǚ, xiāng jiāng jǐn shì cǎi lián rén. qīng chàng mán pín pín. xuān nèi hǎo, xì xià lóng jīn
湖上女,精選正輕盈。猶恨乍離金殿侶,相將儘是採蓮人。清唱謾頻頻。軒內好,戲下龍津
yù guǎn zhū xián wén jǐn yè, tà qīng dòu cǎo shì qīng chūn. yù niǎn cóng qún zhēn.
玉管朱弦聞盡夜,踏青鬥草事青春。玉輦從群真。
qí qī yún:
其七云:
hú shàng jiǔ, zhōng rì zhù qīng huān. tán bǎn qīng shēng yín jiǎ huǎn, pēi fú xiāng mǐ yù qū hán. zuì yǎn àn xiāng kàn. chūn diàn wǎn, yàn fèng bēi pán
湖上酒,終日助清歡。檀板輕聲銀甲緩,醅浮香米玉蛆寒。醉眼暗相看。春殿晚,艷奉杯盤
hú shàng fēng guāng zhēn kě ài, zuì xiāng tiān dì jiù zhōng kuān. dì zhǔ zhèng qīng ān.
湖上風光真可愛,醉鄉天地就中寬。帝主正清安。
qí bā yún:
其八云:
hú shàng shuǐ, liú rào jìn yuán zhōng. xié rì nuǎn yáo qīng cuì dòng, luò huā xiāng nuǎn zhòng wén hóng. píng mò qǐ qīng fēng. xián zòng mù, yuè xiǎo lián dōng
湖上水,流繞禁園中。斜日暖搖清翠動,落花香暖眾紋紅。蘋末起清風。閒縱目,躍小蓮東
fàn fàn qīng yáo lán zhào wěn, chén chén hán yǐng shàng xiān gōng. yuǎn yì gèng chóng chóng.
泛泛輕搖蘭棹穩,沉沉寒影上仙宮。遠意更重重。
dì cháng yóu hú shàng, duō lìng gōng zhōng měi rén gē chàng cǐ qū. dà yè liù nián, hòu yuàn cǎo mù niǎo shòu fán xī mào shèng: táo qī liǔ jìng, cuì yīn jiāo hé jīn yuán qīng lù, dòng zhé chéng qún. zì dà nèi kāi wèi yù dào, zhí tōng xī yuàn, jiā dào zhí zhǎng sōng gāo liǔ. dì duō sù yuàn zhōng, qù lái wú shí. shì yù duō jiā dào ér sù, dì wǎng wǎng yú zhōng yè jí xìng yān.
帝常游湖上,多令宮中美人歌唱此曲。大業六年,後苑草木鳥獸繁息茂盛:桃蹊柳徑,翠陰交合;金猿青鹿,動輒成群。自大內開為御道,直通西苑,夾道植長松高柳。帝多宿苑中,去來無時。侍御多夾道而宿,帝往往於中夜即幸焉。
dào zhōu gòng ǎi mín wáng yì, méi mù nóng xiù, yīng duì mǐn jié, dì yóu ài zhī. cháng cóng dì yóu, zhōng bù dé rù gōng. yuē: ěr fēi gōng zhōng wù yě. yì nǎi chū, zì gōng yǐ qiú jìn. dì yóu shì yù jiā lián ài, dé chū rù nèi qǐn. yì duō wò yù tà xià. dì yóu hú hǎi huí, duō sù shí liù yuàn.
道州貢矮民王義,眉目濃秀,應對敏捷,帝尤愛之。常從帝游,終不得入宮。曰:「爾非宮中物也。」義乃出,自宮以求進。帝由是愈加憐愛,得出入內寢。義多臥御榻下。帝游湖海回,多宿十六院。
yī xī zhōng yè, dì qián rù qī luán yuàn. shí xià qì xuān fán, yuàn fēi qìng ér wò yú lián xià. chū yuè zhào xuān, shèn shì míng lǎng. qìng ér shuì zhōng jīng yǎn, ruò bù jiù zhě. dì shǐ yì hū qìng ér. dì zì fú qǐ, jiǔ fāng qīng xǐng. dì yuē: rǔ mèng zhōng hé gù ér rú cǐ? qìng ér yuē: qiè mèng zhōng rú cháng shí, dì wò qiè bì, yóu shí liù yuàn. zhì dì shí yuàn, dì rù zuò diàn shàng. é shí huǒ fā, qiè nǎi bēn zǒu, huí shì dì zuò liè yàn zhōng, jīng hū rén jiù dì, jiǔ fāng shuì jué. dì zì qiáng jiě yuē: mèng sǐ dé shēng, huǒ yǒu wēi liè zhī shì. wú jū qí zhōng, dé wēi zhě yě. hòu dì xìng jiāng dū bèi shì. dì rù dì shí yuàn, jū huǒ zhōng, cǐ qí yīng yě.
一夕中夜,帝潛入棲鸞院。時夏氣暄煩,院妃慶兒臥於簾下。初月照軒,甚是明朗。慶兒睡中驚魘,若不救者。帝使義呼慶兒。帝自扶起,久方清醒。帝曰:「汝夢中何故而如此?」慶兒曰:「妾夢中如常時,帝握妾臂,游十六院。至第十院,帝入坐殿上。俄時火發,妾乃奔走,回視帝坐烈焰中,驚呼人救帝,久方睡覺。」帝自強解曰:「夢死得生,火有威烈之勢。吾居其中,得威者也。」後帝幸江都被弒。帝入第十院,居火中,此其應也。
yī xī, dì yīn guān diàn bì shàng yǒu guǎng líng tú, dì zhù mù shì zhī yí shí, bù néng jǔ bù. shí xiāo hòu zài cè, wèi dì yuē: zhī tā shì shèn tú huà? hé xiāo dì rú cǐ guà xīn? dì yuē: zhèn bù ài cǐ huà, zhǐ wèi sī jiù yóu zhī wài ěr. yú shì yǐ zuǒ shǒu píng hòu jiān, yòu shǒu zhǐ tú shàng shān shuǐ jí rén yān cūn luò sì yǔ, lì lì jiē rú zài mù qián, wèi xiāo hòu yuē: zhèn xī zhēng chén hòu zhǔ shí yóu cǐ, qǐ qī jiǔ yǒu tiān xià, wàn jī zài gōng, biàn bù dé huò rán yú huái bào yě. yán qì, róng sè cǎn rán. xiāo hòu zòu yuē: dì yì zài guǎng líng, hé rú yī xìng? dì wén zhī, yán xià huǎng rán, jí rì zhào qún chén, yán yù zhì guǎng líng, dàn xī yóu shǎng. yì dāng fàn jù zhōu, zì luò rù hé, zì hé dá hǎi rù huái, zhì guǎng líng. qún chén jiē yán: shì cǐ chéng tú, bù chì wàn lǐ, yòu mèng jīn shuǐ jǐn, cāng hǎi bō shēn, ruò fàn jù zhōu, shì kǒng bù cè. shí yǒu jiàn yì dài fū xiāo huái jìng, nǎi huáng hòu dì yě, zòu yuē: chén wén qín shǐ huáng shí, jīn líng yǒu wáng qì, shǐ huáng shǐ rén záo duàn dǐ zhù, wáng qì suì jué. jīn suī yáng yǒu wáng qì, yòu bì xià xǐ zài dōng nán, yù fàn mèng jīn, yòu lǜ wēi xiǎn. kuàng dà liáng xī běi yǒu gù hé dào, nǎi shì qín jiāng wáng lí quǎn shuǐ guàn dà liáng zhī chù. qǐ bì xià guǎng jí bīng fū, yú dà liáng qǐ shǒu kāi jué, xī zì hé yīn, yǐn mèng jīn shuǐ rù, dōng zhì huái yīn, fàng mèng jīn shuǐ chū. cǐ jiān dì bù guò qiān lǐ, kuàng yú suī yáng jìng nèi jīng guò. yī zé lù dá guǎng líng, èr zé záo chuān wáng qì.
一夕,帝因觀殿壁上有廣陵圖,帝注目視之移時,不能舉步。時蕭後在側,謂帝曰:「知他是甚圖畫?何消帝如此掛心?」帝曰:「朕不愛此畫,只為思舊遊之外耳。」於是以左手憑後肩,右手指圖上山水及人煙村落寺宇,歷歷皆如在目前,謂蕭後曰:「朕昔征陳後主時游此,豈期久有天下,萬機在躬,便不得豁然於懷抱也。」言訖,容色慘然。蕭後奏曰:「帝意在廣陵,何如一幸?」帝聞之,言下恍然,即日召群臣,言欲至廣陵,旦夕游賞。議當泛巨舟,自洛入河,自河達海入淮,至廣陵。群臣皆言:「似此程途,不啻萬里,又孟津水緊,滄海波深,若泛巨舟,事恐不測。」時有諫議大夫蕭懷靜,乃皇后弟也,奏曰:「臣聞秦始皇時,金陵有王氣,始皇使人鑿斷砥柱,王氣遂絕。今睢陽有王氣,又陛下喜在東南,欲泛孟津,又慮危險。況大梁西北有故河道,乃是秦將王離畎水灌大梁之處。乞陛下廣集兵夫,於大梁起首開掘,西自河陰,引孟津水入,東至淮陰,放孟津水出。此間地不過千里,況於睢陽境內經過。一則路達廣陵,二則鑿穿王氣。」
dì wén zòu dà xǐ. chū chì cháo táng, yǒu gǎn jiàn kāi hé zhě zhǎn. nǎi mìng zhēng běi dà zǒng guǎn má shū móu wèi kāi hé dōu hù, yǐ dàng kòu jiāng jūn lǐ yuān wèi kāi hé fù shǐ. yuān chēng jí bù fù, jí yǐ zuǒ tún wèi jiāng jūn líng hú dá dài zhī. zhào fā tiān xià dīng fū, nán nián shí wǔ yǐ shàng, wǔ shí yǐ xià zhě jiē zhì, rú yǒu yǐn nì zhě zhǎn sān zú. fán yì fū wǔ bǎi sì shí sān wàn yú rén, zhòu yè kāi jué, jí rú xīng huǒ. yòu zhào jiāng huái zhū zhōu, zào dà chuán wǔ bǎi zhī, shǐ mìng cù dū. mín jiān yǒu pèi zhe zào chuán yī zhī zhě, jiā chǎn pò yòng jiē jǐn, yóu yǒu bù zú, jiā xiàng chī bèi, rán hòu yù mài zǐ nǚ yǐ gōng guān fèi. dào de kāi hé gōng yì jiàn cì jiāng chéng, lóng zhōu yì jiù. dì dà xǐ, jiāng xìng jiāng dū, mìng yuè wáng dòng liú shǒu dōng dōu. gōng nǚ bàn bù suí jià, zhēng pān hào liú. qiě yán liáo dōng xiǎo guó, bù zú yǐ fán dà jià, yuàn qiǎn jiāng zhēng zhī. dì yì bù huí. zuò shī liú bié gōng rén yún: wǒ mèng jiāng dū hǎo, zhēng liáo yì ǒu rán.
帝聞奏大喜。出敕朝堂,有敢諫開河者斬。乃命征北大總管麻叔謀為開河都護,以蕩寇將軍李淵為開河副使。淵稱疾不赴,即以左屯衛將軍令狐達代之。詔發天下丁夫,男年十五以上,五十以下者皆至,如有隱匿者斬三族。凡役夫五百四十三萬餘人,晝夜開掘,急如星火。又詔江淮諸州,造大船五百隻,使命促督。民間有配著造船一隻者,家產破用皆盡,猶有不足,枷項笞背,然後鬻賣子女以供官費。到得開河功役漸次將成,龍舟亦就。帝大喜,將幸江都,命越王侗留守東都。宮女半不隨駕,爭攀號留。且言遼東小國,不足以煩大駕,願遣將征之。帝意不回。作詩留別宮人云:我夢江都好,征遼亦偶然。
dàn cún yán sè zài, lí bié zhǐ jīn nián.
但存顏色在,離別只今年。
chē jià jì xíng, shī tú bǎi wàn. lí dōu xún rì, zhǎng ān gòng yù chē nǚ yuán bǎo ér, nián shí wǔ, yāo zhī xiān duò, dāi hān duō tài. dì chǒng ài tè hòu. shí luò yáng jìn hé dì yíng niǎn huā, yún: dé zhī sōng shān wù zhōng, rén bù zhī qí míng, cǎi huā zhě yì ér gòng zhī.
車駕既行,師徒百萬。離都旬日,長安貢御車女袁寶兒,年十五,腰肢纖墮,呆憨多態。帝寵愛特厚。時洛陽進合蒂迎輦花,云:「得之嵩山塢中,人不知其名,採花者異而貢之。」
huì dì jià shì zhì, yīn yǐ yíng niǎn míng zhī. dì lìng bǎo ér chí zhī, hào yuē sī huā nǚ. shí zhào yú shì nán cǎo zhēng liáo zhǐ huī dé yīn chì, bǎo ér chí huā shì cè, zhù shì jiǔ zhī. dì wèi shì nán yuē: xī chuán fēi yàn kě zhǎng shàng wǔ, zhèn cháng wèi rú shēng shì yú wén zì, qǐ rén néng ruò shì hū? jí jīn dé bǎo ér, fāng zhāo qián shì. rán duō hān tài, jīn zhù mù yú qīng. qīng cái rén, kě biàn zuò shī cháo zhī. shì nán yīng zhào, wèi jué jù yún: xué huà yīng huáng bàn wèi chéng, chuí jiān duǒ xiù tài hān shēng.
會帝駕適至,因以「迎輦」名之。帝令寶兒持之,號曰「司花女」。時詔虞世南草《征遼指揮德音敕》,寶兒持花侍側,注視久之。帝謂世南曰:「昔傳飛燕可掌上舞,朕常謂儒生飾於文字,豈人能若是乎?及今得寶兒,方昭前事。然多憨態,今注目於卿。卿才人,可便作詩嘲之。」世南應詔,為絕句云:學畫鶯黃半未成,垂肩嚲袖太憨生。
yuán hān què dé jūn wáng chǒng, zhǎng bǎ huā zhī bàng niǎn xíng.
緣憨卻得君王寵,長把花枝傍輦行。
dì dà yuè. jì zhì biàn jīng, dì yù lóng zhōu, xiāo hòu chéng fèng gě. yú shì wú yuè qǔ mín jiān nǚ nián shí wǔ liù suì zhě wǔ bǎi rén, wèi zhī diàn jiǎo nǚ, zhì lóng zhōu fèng gě. měi chuán yòng cǎi lǎn shí tiáo, měi tiáo yòng diàn jiǎo nǚ shí rén, nèn yáng shí kǒu, lìng diàn jiǎo nǚ yǔ yáng xiāng jiān ér xíng. shí fāng shèng shǔ, hàn lín xué shì yú shì jī xiàn jì, qǐng yòng chuí liǔ zāi yú biàn qú liǎng dī shàng. yī zé shù gēn sì sàn, jū hù hé dī, èr zé qiān zhōu zhī rén bì qí yīn, sān zé qiān zhōu zhī yáng shí qí yè. shàng dà xǐ, zhào mín jiān xiàn liǔ yī zhū, shǎng yī pǐ juàn. bǎi xìng jìng xiàn zhī. yòu lìng qīn zhǒng. dì zì zhǒng yī zhū, qún chén cì dì jiē zhǒng, fāng jí bǎi xìng. shí yǒu yáo yán yuē: tiān zǐ xiān zāi, rán hòu bǎi xìng zāi. zāi yǔ zāi tóng yīn, gài yāo chèn yě. zāi bì, qǔ yù bǐ xiě cì chuí liǔ xìng yáng, yuē yáng liǔ yě.
帝大悅。既至汴京,帝御龍舟,蕭後乘鳳舸。於是吳越取民間女年十五六歲者五百人,謂之殿腳女,至龍舟鳳舸。每船用彩纜十條,每條用殿腳女十人,嫩羊十口,令殿腳女與羊相間而行。時方盛暑,翰林學士虞世基獻計,請用垂柳栽於汴渠兩堤上。一則樹根四散,鞠護河堤,二則牽舟之人庇其陰,三則牽舟之羊食其葉。上大喜,詔民間獻柳一株,賞一匹絹。百姓競獻之。又令親種。帝自種一株,群臣次第皆種,方及百姓。時有謠言曰:「天子先栽,然後百姓栽。」栽與災同音,蓋妖讖也。栽畢,取御筆寫賜垂柳姓楊,曰楊柳也。
shí shān lú xiāng jì, lián jiē qiān lǐ, zì dà liáng zhì huái kǒu, lián mián bù jué. jǐn fān guò chù, xiāng wén shù lǐ. yī rì, dì jiāng dēng lóng zhōu, píng diàn jiǎo nǚ wú jiàng xiān jiān, xǐ qí mèi lì, bù yǔ qún bèi děng, ài zhī, jiǔ bù yí bù. jiàng xiān shàn huà zhǎng é méi, dì sè bù zì jīn. huí niǎn, zhào jiàng xiān, jiāng bài jié hǎo. xiāo hòu xìng dù jì, gù bù kè xié. dì qǐn xìng bà, zhuó wèi lóng zhōu shǒu jí, hào yuē kōng tóng fū rén. yóu shì diàn jiǎo nǚ zhēng xiào wèi zhǎng é méi. sī gōng lì rì gěi luó zi dài wǔ hú, hào wèi é lǜ. luó zi dài chū bō sī guó, měi kē zhí shí jīn. hòu zhēng fù bù zú, zá yǐ tóng dài gěi zhī. dú jiàng xiān dé cì luó dài bù jué. dì měi yǐ lián shì jiàng xiān, yí shí bù qù, gù nèi yè zhě yuē: gǔ rén yán xiù sè ruò kě cān, rú jiàng xiān zhēn kě liáo jī yǐ. yīn yín chí jí piān cì zhī yuē: jiù qū gē táo yè, xīn zhuāng yàn luò méi.
時舢艫相繼,連接千里,自大梁至淮口,聯綿不絕。錦帆過處,香聞數里。一日,帝將登龍舟,憑殿腳女吳絳仙肩,喜其媚麗,不與群輩等,愛之,久不移步。絳仙善畫長蛾眉,帝色不自禁。回輦,召絳仙,將拜婕好。蕭後性妒忌,故不克諧。帝寢興罷,擢為龍舟首楫,號曰「崆峒夫人」。由是殿腳女爭效為長蛾眉。司宮吏日給螺子黛五斛,號為蛾綠。螺子黛出波斯國,每顆值十金。後徵賦不足,雜以銅黛給之。獨絳仙得賜螺黛不絕。帝每倚簾視絳仙,移時不去,顧內謁者曰:「古人言秀色若可餐,如絳仙真可療飢矣。」因吟《持楫篇》賜之曰:舊曲歌桃葉,新妝艷落梅。
jiāng shēn bàng qīng jí, zhī shì dù jiāng lái.
將身傍輕楫,知是渡江來。
zhào diàn jiǎo nǚ qiān bèi chàng zhī. shí yuè xī jìn yào guāng líng, líng wén tū qǐ, yǒu guāng cǎi. dì dú cì sī huā nǚ jí jiàng xiān, tā rén mò yù. xiāo hòu huì fèn bù yì. yóu shì èr jī shāo shāo bù dé qīn xìng, dì cháng dēng lóu yì zhī, tí dōng nán zhù èr piān yún: àn àn chóu qīn gǔ, mián mián bìng yù chéng.
詔殿腳女千輩唱之。時越溪進耀光綾,綾紋突起,有光彩。帝獨賜司花女及絳仙,他人莫預。蕭後恚憤不懌。由是二姬稍稍不得親幸,帝常登樓憶之,題東南柱二篇云:黯黯愁侵骨,綿綿病欲成。
xū zhī pān yuè bìn, qiáng bàn wèi duō qíng.
須知潘岳鬢,強半為多情。
yòu yún:
又云:
bù xìn zhǎng xiāng yì, sī cóng bìn lǐ shēng.
不信長相憶,絲從鬢里生。
xián lái yǐ kǎn lì, xiāng wàng jǐ hán qíng.
閒來倚檻立,相望幾含情。
diàn jiǎo nǚ zì zhì guǎng líng, xī mìng bèi yuè guān xíng gōng, jiàng xiān bèi yì bù dé qīn shì qǐn diàn. yǒu láng jiāng zì guā zhōu xuān shì huí, jìn hé huān guǒ yī qì. dì mìng xiǎo huáng mén yǐ yī shuāng chí qí cì jiàng xiān. yù mǎ shàng yáo dòng, hé huān dì jiě, jiàng xiān bài cì, yīn fù hóng jiān xiǎo jiǎn shàng jìn yuē: yì qí chuán shuāng guǒ, jūn wáng chǒng niàn shēn.
殿腳女自至廣陵,悉命備月觀行宮,絳仙輩亦不得親侍寢殿。有郎將自瓜州宣事回,進合歡果一器。帝命小黃門以一雙馳騎賜絳仙。遇馬上搖動,合歡蒂解,絳仙拜賜,因附紅箋小簡上進曰:驛騎傳雙果,君王寵念深。
níng zhī cí dì lǐ, wú fù hé huān xīn.
寧知辭帝里,無複合歡心。
dì lǎn zhī, bù yuè, gù xiǎo huáng mén yuē: jiàng xiān rú hé cí yuàn zhī shēn yě? huáng mén bài ér yán yuē: shì zǒu mǎ yáo dòng, jí yuè guān, guǒ yǐ lí jiě, bù fù lián lǐ.
帝覽之,不悅,顧小黃門曰:「絳仙如何辭怨之深也?」黃門拜而言曰:「適走馬搖動,及月觀,果已離解,不復連理。」
dì yīn yán yuē: yì xiān bù dú róng mào kě guān, shī yì shēn qiè, nǎi nǚ xiàng rú yě. yì hé xiè zuǒ guì pín hū? dì cháng zuì yóu hòu gōng, ǒu jiàn gōng bì luó luó zhě, yuè ér sī zhī.
帝因言曰:「繹仙不獨容貌可觀,詩意深切,乃女相如也。亦何謝左貴嬪乎?」帝嘗醉游後宮,偶見宮婢羅羅者,悅而私之。
luó luó wèi xiāo hòu, bù gǎn yíng dì, yīn tuō cí yǐ chéng jī zhī jí, bù kě jiàn qǐn. dì nǎi cháo zhī yuē: gè rén wú lài shì héng bō, dài rǎn lóng lú cù xiǎo é.
羅羅畏蕭後,不敢迎帝,因託辭以程姬之疾,不可薦寢。帝乃嘲之曰:個人無賴是橫波,黛染隆顱簇小峨。
xìng hǎo liú nóng bàn chéng mèng, bù liú nóng zhù yì rú hé?
幸好留儂伴成夢,不留儂住意如何?
dì zì dá guǎng líng, chén miǎn zī shēn, huāng yín wú dù, wǎng wǎng wèi yāo chóng suǒ huò. cháng yóu wú gōng zhái jī tái, huǎng hū jiān yǔ chén hòu zhǔ xiāng tōng. dì yòu nián yǔ hòu zhǔ shén shàn, nǎi qǐ yíng zhī, dōu wàng qí yǐ sǐ. hòu zhǔ shàng huàn dì wèi diàn xià. hòu zhǔ dài qīng shā zào zé, qīng chuò xiù, zhǎng jū, lǜ jǐn chún yuán zǐ wén fāng píng lǚ. wǔ nǚ shù shí, luó shì zuǒ yòu.
帝自達廣陵,沉湎滋深,荒淫無度,往往為妖崇所惑。嘗游吳公宅雞台,恍惚間與陳後主相通。帝幼年與後主甚善,乃起迎之,都忘其已死。後主尚喚帝為殿下。後主戴青紗皂幘,青綽袖,長裾,綠錦純緣紫紋方平履。舞女數十,羅侍左右。
zhōng yǒu yī nǚ shū sè, dì lǚ mù zhī. hòu zhǔ yún: diàn xià bù shí cǐ rén yé? jí zhāng lì huá guì fēi yě. měi yì táo yè shān qián chéng zhàn jiàn yǔ cǐ fēi běi dù. ěr shí lì huá zuì hèn, fāng yǐ lín chūn gé, shì dōng guō' a zǐ háo bǐ, shū xiǎo yà hóng xiāo zuò dá jiāng lìng bì yuè jù wèi zhōng, jiàn hán qín hǔ yuè qīng cōng mǎ, yōng wàn jiǎ qí zhí lái chōng rén, dōu bù cún qù jiù zhī lǐ, yǐ zhì yǒu jīn rì. yán bà, jí yǐ lǜ wén cè hǎi jiǔ lí, zhuó hóng liáng xīn niàng quàn dì. dì yǐn zhī shén huān, yīn qǐng lì huá wǔ yù shù hòu tíng huā. lì huá bái hòu zhǔ, cí yǐ pāo zhì suì jiǔ, zì jǐng zhōng chū lái, yāo zhī cū jù, wú fù wǎng shí zī tài. dì zài sān qiáng zhī. nǎi xú qǐ wǔ, zhōng yī qǔ. hòu zhǔ wèn dì: xiāo fēi hé rú cǐ rén? dì yuē: chūn lán qiū jú, gè yī shí zhī xiù yě. hòu zhǔ fù sòng shī shí shù piān. dì bù jì zhī, dú ài xiǎo chuāng shī jí jì shì ér bì yù shī.
中有一女殊色,帝屢目之。後主云:「殿下不識此人耶?即張麗華貴妃也。每憶桃葉山前乘戰艦與此妃北渡。爾時麗華最恨,方倚臨春閣,試東郭'a紫毫筆,書小砑紅綃作答江令『璧月』句未終,見韓擒虎躍青驄馬,擁萬甲騎直來沖人,都不存去就之禮,以至有今日。」言罷,即以綠文測海酒蠡,酌紅梁新釀勸帝。帝飲之甚歡,因請麗華舞《玉樹後庭花》。麗華白後主,辭以拋擲歲久,自井中出來,腰肢粗巨,無復往時姿態。帝再三強之。乃徐起舞,終一曲。後主問帝:「蕭妃何如此人?」帝曰:「春蘭秋菊,各一時之秀也。」後主復誦詩十數篇。帝不記之,獨愛《小窗詩》及《寄侍兒碧玉詩》。
xiǎo chuāng shī yún:
《小窗詩》云:
wǔ zuì xǐng lái wǎn, wú rén mèng zì jīng.
午醉醒來晚,無人夢自驚。
xī yáng rú yǒu yì, piān bàng xiǎo chuāng míng.
夕陽如有意,偏傍小窗明。
jì bì yù yún:
《寄碧玉》云:
lí bié cháng yīng duàn, xiāng sī gǔ hé xiāo.
離別腸應斷,相思骨合銷。
chóu hún ruò fēi sàn, píng zhàng yī xiāng zhāo.
愁魂若非散,憑仗一相招。
lì huá bài qiú dì cì yī zhāng, dì cí yǐ bù néng. lì huá xiào yuē: cháng wén cǐ chù bù liú nóng, huì yǒu liú nóng chù. ān dé yán bù néng yé? dì qiáng wèi zhī, cāo bǐ lì chéng, yuē: jiàn miàn wú duō shì, wén míng ěr xǔ shí.
麗華拜求帝賜一章,帝辭以不能。麗華笑曰:「嘗聞『此處不留儂,會有留儂處。』安得言不能耶?」帝強為之,操筆立成,曰:見面無多事,聞名爾許時。
zuò lái shēng bǎi mèi, shí gè hǎo xiāng zhī.
坐來生百媚,實個好相知。
lì huá pěng shī, nǎn rán bù yì. hòu zhǔ wèn dì: lóng zhōu zhī yóu lè hū? shǐ wèi diàn xià zhì zhì zài yáo shùn zhī shàng, jīn rì réng cǐ yì yóu. dà dǐ rén shēng gè tú kuài lè, xiàng shí hé jiàn zuì zhī shēn yé? sān shí liù fēng shū, zhì jīn shǐ rén yàng yàng bù yuè. dì hū wù qí yǐ sǐ, chì zhī yuē: hé jīn rì shàng hū wǒ wèi diàn xià, fù yǐ wǎng shì xiāng xùn yé?
麗華捧詩,赧然不懌。後主問帝:「龍舟之遊樂乎?始謂殿下致治在堯舜之上,今日仍此逸游。大抵人生各圖快樂,向時何見罪之深耶?三十六封書,至今使人怏怏不悅。」帝忽悟其已死,叱之曰:「何今日尚呼我為殿下,復以往事相訊耶?」
huǎng hū bù jiàn, dì wù rán bù zì zhī, jīng jì yí shí.
恍惚不見,帝兀然不自知,驚悸移時。
dì hòu yù lóng zhōu, zhōng dào, jiān gē zhě shén bēi, qí cí yuē: wǒ xiōng zhēng liáo dōng, è sǐ qīng shān xià. jīn wǒ wǎn lóng zhōu, yòu kùn suí dī dào. fāng jīn tiān xià jī, lù liáng wú xiē shǎo. qián qù sān qiān chéng, cǐ shēn ān kě bǎo. hán gǔ zhěn huāng shā, yōu hún qì yān cǎo. bēi sǔn mén nèi qī, wàng duàn wú jiā lǎo. ān dé yì nán ér, fén cǐ wú zhǔ shī, yǐn qí gū hún huí, fù qí bái gǔ guī.
帝後御龍舟,中道,間歌者甚悲,其辭曰:我兄征遼東,餓死青山下。今我挽龍舟,又困隋堤道。方今天下飢,路糧無些少。前去三千程,此身安可保。寒骨枕荒沙,幽魂泣煙草。悲損門內妻,望斷吾家老。安得義男兒,焚此無主屍,引其孤魂回,負其白骨歸。
dì wén qí gē, jù qiǎn rén qiú qí gē zhě, zhì xiǎo bù dé qí rén. dì pō xiāng dàn tōng xī bù mèi. dì zhī shì zuò yǐ qù, yì yù suì xìng yǒng jiā, qún chén jiē bù yuàn cóng. yáng zhōu cháo bǎi guān, tiān xià cháo gòng shǐ wú yī rén zhì zhě. yǒu lái zhě, zài tú zāo bīng duó qí gòng wù. dì yóu yǔ qún chén yì, zhào shí sān dào qǐ bīng, zhū bù cháo gòng zhě.
帝聞其歌,遽遣人求其歌者,至曉不得其人。帝頗#廂澹*通夕不寐。帝知世祚已去,意欲遂幸永嘉,群臣皆不願從。揚州朝百官,天下朝貢使無一人至者。有來者,在途遭兵奪其貢物。帝猶與群臣議,詔十三道起兵,誅不朝貢者。
dì shēn shí xuán xiàng, cháng yè qǐ guān tiān, nǎi zhào tài shǐ lìng yuán chōng, wèn yuē: tiān xiàng rú hé? chōng fú dì qì tì yuē: xīng wén dà è, zéi xīng bī dì zuò shén jí, kǒng huò qǐ dàn xī, yuàn bì xià jù xiū dé miè zhī. dì bù lè, nǎi qǐ, rù biàn diàn, suǒ jiǔ zì gē yuē: gōng mù yīn nóng yàn zi fēi, xìng wáng zì gǔ màn chéng bēi.
帝深識玄象,常夜起觀天,乃召太史令袁充,問曰:「天象如何?」充伏地泣涕曰:「星文大惡,賊星逼帝座甚急,恐禍起旦夕,願陛下遽修德滅之。」帝不樂,乃起,入便殿,索酒自歌曰:宮木陰濃燕子飛,興亡自古漫成悲。
tā rì mí lóu gèng hǎo jǐng, gōng zhōng tǔ yàn liàn hóng huī.
他日迷樓更好景,宮中吐艷戀紅輝。
gē jìng, bù shèng qí bēi. jìn shì zòu: wú gù ér gē shén bēi, chén jiē bù xiǎo.
歌竟,不勝其悲。近侍奏:「無故而歌甚悲,臣皆不曉。」
dì yuē: xiū wèn. tā rì zì zhī yě. fǔ shǒu bù yǔ, zhào ǎi mín wáng yì wèn yuē: rǔ zhī tiān xià jiāng luàn hū? yì qì duì yuē: chén yuǎn fāng fèi mín, dé méng shàng gòng, jìn rù shēn gōng, jiǔ chéng ēn zé, yòu cháng zì gōng, yǐ jìn bì xià. tiān xià dà luàn, gù fēi jīn rì, lǚ shuāng jiān bīng, qí jiàn jiǔ yǐ. chén liào dà huò, shì zài bù jiù. dì yuē: zi hé bù zǎo gào wǒ yě? yì yuē: chén wéi bù yán, yán jí sǐ jiǔ yǐ. dì nǎi qì xià zhān jīn, yuē: zi wèi wǒ chén bài luàn zhī lǐ, zhèn guì zhī qí gù yě. míng rì, yì shàng shū yuē: chén běn nán chǔ bēi báo zhī dì, féng shèng míng chū zhì zhī shí, bù ài cǐ shēn, yuàn cóng rù gòng. chén běn zhū rú, xìng yóu méng zhì. chū rù zuǒ yòu, jī yǒu nián suì. nóng bèi shèng sī, jiē yú sù wàng. shì cóng chéng yú, zhōu xuán tái gé. chén suī zhì bǐ, kù hǎo qióng jīng, pō zhī shòu è zhī běn yuán, shǎo shí xìng wáng zhī suǒ yǐ. hái wǎng mín jiān, zhōu zhī lì hài. shēn méng gù wèn, fāng gǎn fū chén. zì bì xià sì shǒu yuán fú, tǐ lín dà qì, shèng shén dú duàn, móu jiàn mò cóng. dà xìng xī yuàn, liǎng zhì liáo dōng. lóng zhōu yú wàn sōu, gōng què biàn tiān xià. bīng jiǎ cháng yì bǎi wàn, shì mín qióng hū shān gǔ, zhēng liáo zhě bǎi bù yǒu shí, mò zàng zhě shí wèi yǒu yī. tǎng zàng quán xū, gǔ sù yǒng guì. chéng yú jìng wǎng, xíng xìng wú shí. bīng rén shì cóng, cháng shǒu kōng gōng. suì lìng sì fāng shī wàng, tiān xià wèi xū. fāng jīn yǒu jiā zhī cūn, cún zhě kě shù zǐ dì sǐ yú bīng yì, lǎo ruò kùn yú péng hāo. bīng shī rú yuè, è fú yíng jiāo.
帝曰:「休問。他日自知也。」俯首不語,召矮民王義問曰:「汝知天下將亂乎?」義泣對曰:「臣遠方廢民,得蒙上貢,進入深宮,久承恩澤,又常自宮,以近陛下。天下大亂,固非今日,履霜堅冰,其漸久矣。臣料大禍,事在不救。」帝曰:「子何不早告我也?」義曰:「臣惟不言,言即死久矣。」帝乃泣下沾襟,曰:「子為我陳敗亂之理,朕貴知其故也。」明日,義上書曰:臣本南楚卑薄之地,逢聖明出治之時,不愛此身,願從入貢。臣本侏儒,性尤蒙滯。出入左右,積有年歲。濃被聖私,皆逾素望。侍從乘輿,周旋台閣。臣雖至鄙,酷好窮經,頗知獸惡之本源,少識興亡之所以。還往民間,周知利害。深蒙顧問,方敢敷陳。自陛下嗣守元符,體臨大器,聖神獨斷,謀諫莫從。大興西苑,兩至遼東。龍舟逾萬艘,宮闕遍天下。兵甲常役百萬,士民窮乎山谷,征遼者百不有十,歿葬者十未有一。帑藏全虛,谷粟涌貴。乘輿竟往,行幸無時。兵人侍從,常守空宮。遂令四方失望,天下為墟。方今有家之村,存者可數;子弟死於兵役,老弱困於蓬蒿。兵屍如岳,餓莩盈郊。
gǒu zhì yàn rén zhī ròu, yuān yú shí rén zhī yú. chòu wén qiān lǐ, gǔ jī gāo yuán. yīn fēng wú rén zhī xū, guǐ kū hán cǎo zhī xià. mù duàn píng yě, qiān lǐ wú yān. wàn mín bō luò, bù bǎo cháo hūn. fù yí yòu zǐ, qī hào gù fū. gū kǔ hé duō, jī huāng yóu shén. luàn lí fāng shǐ, shēng sǐ shuí zhī. rén zhǔ ài rén, yī hé zhì cǐ. bì xià shèng xìng yì rán, shú gǎn shàng jiàn. huò yǒu gěng yán, jí lìng cì sǐ. chén xià xiāng gù, qián jié zì quán. lóng féng fù shēng, ān gǎn yì zòu. zuǒ yòu jìn chén, ā yú shùn zhǐ, yíng hé dì yì, zào zuò jù jiàn. jiē chū cǐ tú, nǎi féng fù guì. bì xià è guò, cóng hé dé wén? fāng jīn yòu bài liáo shī, zài xìng dōng tǔ, shè jì wēi yú chūn xuě, gān gē biàn yú sì fāng. shēng mín yǐ rù tú tàn, guān lì yóu wèi gǎn yán. bì xià zì wéi, ruò hé wèi jì? bì xià yù xìng shī, zé bīng lì bù shùn yù xíng xìng, zé jiāng wèi mò cóng. shì dāng cǐ shí, hé yǐ zì chù? bì xià suī yù fā fèn xiū dé, tè jiā ài mín, shèng cí suī qiè jiù shí, tiān xià bù kě fù dé. dà shì yǐ qù, shí bù zài lái. jù shà zhī bēng, yī mù bù néng zhī hóng hé yǐ jué, jū rǎng bù néng jiù. chén běn yuǎn rén, bù zhī jì huì, shì jí zhì cǐ, ān gǎn bù yán. chén jīn bù sǐ, hòu bì sǐ bīng. gǎn xiàn cǐ shū, yán jǐng dài jīng dì shěng yì zòu, yuē: zì gǔ ān yǒu bù wáng zhī guó, bù sǐ zhī zhǔ hū? yì yuē: bì xià shàng yóu bì shì jǐ guò. bì xià cháng yán: wú dāng kuà sān huáng, chāo wǔ dì, xià shì shāng zhōu, shǐ wàn shì bù kě jí. jīn rì zhī shì rú hé? néng zì fù huí dōu niǎn hū?
狗彘厭人之肉,鳶魚食人之餘。臭聞千里,骨積高原。陰風無人之墟,鬼哭寒草之下。目斷平野,千里無煙。萬民剝落,不保朝昏。父遺幼子,妻號故夫。孤苦何多,饑荒尤甚。亂離方始,生死誰知。人主愛人,一何至此。陛下聖性毅然,孰敢上諫。或有鯁言,即令賜死。臣下相顧,鉗結自全。龍逢復生,安敢議奏。左右近臣,阿諛順旨,迎合帝意,造作拒諫。皆出此途,乃逢富貴。陛下惡過,從何得聞?方今又敗遼師,再幸東土,社稷危於春雪,干戈遍於四方。生民已入塗炭,官吏猶未敢言。陛下自惟,若何為計?陛下欲興師,則兵吏不順;欲行幸,則將衛莫從。適當此時,何以自處?陛下雖欲發憤修德,特加愛民,聖慈雖切救時,天下不可復得。大勢已去,時不再來。巨廈之崩,一木不能支;洪河已決,掬壤不能救。臣本遠人,不知忌諱,事急至此,安敢不言。臣今不死,後必死兵。敢獻此書,延頸待荊帝省義奏,曰:「自古安有不亡之國,不死之主乎?」義曰:「陛下尚猶蔽飾己過。陛下常言:吾當跨三皇,超五帝,下視商周,使萬世不可及。今日之勢如何?能自復回都輦乎?」
dì zài sān jiā tàn. yì yuē: chén xī bù yán, chéng ài shēng yě jīn jì jù zòu, yuàn yǐ sǐ xiè. tiān xià fāng luàn, bì xià zì ài. shǎo xuǎn, zuǒ yòu bào yuē: yì zì wěn yǐ.
帝再三加嘆。義曰:「臣昔不言,誠愛生也;今既具奏,願以死謝。天下方亂,陛下自愛。」少選,左右報曰:「義自刎矣。」
dì bù shèng bēi shāng, mìng hòu zàng yān. shí zhí gé péi qián tōng, hǔ bì láng jiāng sī mǎ dé kān, zuǒ yòu tún wèi jiāng jūn zì wén huà jí, jiāng móu zuò luàn. yīn qǐng fàng guān nú, fēn zhí shàng xià.
帝不勝悲傷,命厚葬焉。時值閣裴虔通,虎賁郎將司馬德戡,左右屯衛將軍字文化及,將謀作亂。因請放官奴,分直上下。
dì kě qí zòu, jí xià zhào yún:
帝可其奏,即下詔云:
hán shǔ dié yòng, suǒ yǐ chéng suì gōng yě rì yuè dài míng, suǒ yǐ jūn láo yì yě. gù shì zǐ yǒu yóu xī zhī tán, nóng fū yǒu xiū yǎng zhī jié. zī ěr máo zhòng: fú yì shén qín, zhí láo wú dài āi gòu yì yú zhǎo fā, jǐ shī jié yú dōu móu, zhèn shén mǐn zhī. bǐ ěr xiū fān, cóng biàn xí xì, wú fán fāng shuò huá jī zhī qǐng, ér cóng wèi shì dì shàng zhī wén. zhèn yú shì cóng zhī jiān, kě wèi ēn yǐ, kě yī qián jiàn shī xíng.
寒暑迭用,所以成歲功也;日月代明,所以均勞逸也。故士子有游息之談,農夫有休養之節。咨爾髦眾:服役甚勤,執勞無怠;埃垢溢於爪發,蟣虱結於兜鍪,朕甚憫之。俾爾休番,從便媳戲,無煩方朔滑稽之請,而從衛士遞上之文。朕於侍從之間,可謂恩矣,可依前件施行。
bù shù rì, hū zhōng yè wén wài qiē qiè yǒu shēng. dì jí qǐ, yì guān yù nèi diàn, zuò wèi jiǔ, zuǒ yòu fú bīng jù qǐ. sī mǎ dé kān xié bái rèn xiàng dì. dì chì zhī yuē: wú zhōng nián zhòng lù yǎng rǔ, wú wú fù rǔ, rǔ hé dé fù wǒ. dì cháng suǒ xìng zhū guì ér zài dì bàng, wèi dé kān yuē: sān rì qián, dì lǜ shì wèi qiū hán, zhào gōng rén xī xù páo kù, lián zì lín shì. zào shù qiān lǐng, liǎng rì bì gōng. qián rì bān cì, ěr děng qǐ bù zhī yě?
不數日,忽中夜聞外切切有聲。帝急起,衣冠御內殿,坐未久,左右伏兵俱起。司馬德戡攜白刃向帝。帝叱之曰:「吾終年重祿養汝,吾無負汝,汝何得負我。」帝常所幸朱貴兒在帝傍,謂德戡曰:「三日前,帝慮侍衛秋寒,詔宮人悉絮袍褲,簾自臨視。造數千領,兩日畢功。前日頒賜,爾等豈不知也?
hé gǎn pò xié chéng yú. nǎi dà mà dé kān. dé kān zhǎn zhī, xuè jiàn dì yī. dé kān qián shù dì zuì, qiě yuē: chén shí yán bì xià. dàn jīn tiān xià jù pàn, èr jīng yǐ wèi zéi jù.
何敢迫脅乘輿。」乃大罵德戡。德戡斬之,血濺帝衣。德戡前數帝罪,且曰:「臣實言陛下。但今天下俱叛,二京已為賊據。
bì xià guī yì wú mén, chén shēng yì wú lù. chén yǐ kuī chén jié, suī yù fù yǐ, bù kě de yě, yuàn dé bì xià shǒu yǐ xiè tiān xià. nǎi xié jiàn bī dì. dì fù chì yuē: rǔ qǐ bù zhī zhū hóu zhī xuè rù dì, dà hàn sān nián, kuàng tiān zǐ hū? sǐ zì yǒu fǎ. mìng suǒ yào jiǔ, bù dé. zuǒ yòu jìn liàn jīn, bī dì rù gé zì jīng sǐ. xiāo hòu lǜ zuǒ yòu gōng é, chuò chuáng tóu xiǎo bǎn wèi guān liǎn, cū bèi yí wèi, zàng yú wú gōng tái xià, jí qián cǐ dì yǔ chén hòu zhǔ xiāng yù chù yě.
陛下歸亦無門,臣生亦無路。臣已虧臣節,雖欲復已,不可得也,願得陛下首以謝天下。」乃攜劍逼帝。帝復叱曰:「汝豈不知諸侯之血入地,大旱三年,況天子乎?死自有法。」命索藥酒,不得。左右進練巾,逼帝入閣自經死。蕭後率左右宮娥,輟床頭小版為棺斂,粗備儀衛,葬於吳公台下,即前此帝與陳後主相遇處也。
chū, dì bù ài dì sān zi qí wáng jiǎn, jiàn zhī cháng qiè chǐ. měi xíng xìng, zhé lù yǐ zì suí. jí shì nán zuò, wèi xiāo hòu yuē: dé fēi ā hái yé? ā hái, qí wáng xiǎo zì yě. sī mǎ dé kān děng jì shì dì, jí chí qiǎn qí bīng zhí qí wáng jiǎn yú sī dì, luǒ xiǎn qū zhì dāng jiē. jiǎn yuē: dà jiā jì bì shā ér, yuàn róng ér yì guān jiù sǐ.
初,帝不愛第三子齊王暕,見之常切齒。每行幸,輒錄以自隨。及是難作,謂蕭後曰:「得非阿孩耶?」阿孩,齊王小字也。司馬德戡等既弒帝,即馳遣騎兵執齊王暕於私第,倮跣驅至當街。暕曰:「大家計必殺兒,願容兒衣冠就死。」
yóu yì dì qiǎn rén shā zhī. fù zǐ jiàn shā, zhì sǐ bù míng, kě shèng tòng dào.
猶意帝遣人殺之。父子見殺,至死不明,可勝痛悼。
hòu táng wén huáng tài zōng huáng dì, tí bīng rù jīng, jiàn mí lóu, tài zōng tàn yuē: cǐ jiē mín gāo xuè suǒ wèi yě. nǎi mìng fàng chū zhū gōng nǚ, fén qí gōng diàn, huǒ jīng yuè bù miè.
後唐文皇太宗皇帝,提兵入京,見迷樓,太宗嘆曰:「此皆民膏血所為也。」乃命放出諸宮女,焚其宮殿,火經月不滅。
qián yáo qián shī, wú bù yīng yàn, fāng zhī yáng dì fēi tiān wáng zhī yě. hòu rén yǒu shī: shí lǐ zhǎng hé yī dàn kāi, wáng suí bō làng jiǔ tiān lái.
前謠前詩,無不應驗,方知煬帝非天亡之也。後人有詩:十里長河一旦開,亡隋波浪九天來。
jǐn fān wèi luò gān gē qǐ, chóu chàng lóng zhōu bù gēng huí.
錦帆未落干戈起,惆悵龍舟不更回。