qiáng yǔ dān è zhēng yuè, jǐn tú wéi dà huāng luò liù yuè, fán èr nián yǒu qí.
强圉单阏正月,尽屠维大荒落六月,凡二年有奇。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì qián dé wǔ nián liáo yīng lì shí qī nián
○太祖启运立极英武睿文神德圣功至明大孝皇帝乾德五年(辽应历十七年)
chūn, zhēng yuè, gēng yín shuò, yù qián yuán diàn shòu cháo, shēng jié dù shǐ bān zài lóng chí nèi, jīn wú jiāng jūn shàng. gù shì jié dù shǐ bù dài píng zhāng shì zhě, jiē wèi zài qīng jiān xià, yú shì tè gǎi yān.
春,正月,庚寅朔,御乾元殿受朝,升节度使班在龙墀内,金吾将军上。故事节度使不带平章事者,皆位在卿监下,于是特改焉。
liáo lín yá xiāo gàn láng jūn yē lǜ xián shì tǎo wū kù bù hái, liáo zhǔ zhí qí shǒu, cì zhī jiǔ yǐ yǎ lǐ sī chǔ sī xiá lǐ sān rén wú gōng, cì lí jiǔ rǔ zhī shòu xián shì yòu pí shì xiáng gǔn. xián shì shì xué, yǒu dà zhì, shí cháo chén duō yǐ yán huò qiǎn, xián shì lè yú jìng tuì, yóu liè zì yú, yǔ qīn péng yán, bù jí shí shì, zhì shì shǐ jiàn zhuó yòng.
辽林牙萧干、郎君耶律贤适讨乌库部还,辽主执其手,赐卮酒;以雅里斯、楚思、霞里三人无功,赐醨酒辱之;授贤适右皮室详衮。贤适嗜学,有大志,时朝臣多以言获谴,贤适乐于静退,游猎自娱,与亲朋言,不及时事,至是始见擢用。
xīn chǒu, cì xī chuān zhū zhōu mín jīn nián xià zū zhī bàn.
辛丑,赐西川诸州民今年夏租之半。
zhào yǐ shí píng nián fēng, zēng shàng yuán zhāng dēng wèi wǔ yè.
诏以时平年丰,增上元张灯为五夜。
shǔ chén mín yì quē sòng wáng quán bīn wáng rén shàn cuī yàn jìn děng pò shǔ shí zhū bù fǎ shì, yú shì zhū jiàng tóng shí zhào hái. rén shàn xiān rù jiàn, dì jí zhī, rén shàn lì dǐ zhū jiàng guò shī, jì zì jiě miǎn. dì yuē:" nà lǐ tíng guī jì nǚ, kāi fēng dé kù qǔ jīn bèi, cǐ qǐ zhū jiàng suǒ wéi xié?" rén shàn huáng kǒng, bù néng duì. dì yǐ quán bīn děng xīn yǒu gōng, bù sú fù lì, lìng zhōng shū mén xià zhuī rén shàn jí quán bīn yàn jìn yǔ sòng zhě zhì zhèng, fán suǒ qǔ shòu yǐn mò gòng qián liù shí sì wàn liù qiān bā bǎi yú guàn, ér shǔ gōng zhēn bǎo jí wài fǔ tā cáng bù zhe jí zhě bù yǔ yān. bìng àn yǐ shàn kè xuē bīng shì zhuāng qián, shā jiàng zhì kòu zhī yóu, quán bīn rén shàn yàn jìn jiē jù fú. rén zǐ, lìng yù shǐ tái jí bǎi guān yú cháo táng, yì quán bīn děng zuì. guǐ chǒu, bǎi guān yán sān rén fǎ dāng sǐ, dì tè shè zhī. jiǎ yín, zhì chóng yì jūn yú suí zhōu, zhāo huà jūn yú jīn zhōu, yǐ quán bīn wèi chóng yì liú hòu, yàn jìn wèi zhāo huà liú hòu. rén shàn bà shū mì fù shǐ, wèi yòu wèi dà jiàng jūn. zhū jiàng shì yǒu shòu zhě, yī qiè bù wèn.
蜀臣民诣阙讼王全斌、王仁赡、崔彦进等破蜀时诸不法事,于是诸将同时召还。仁赡先入见,帝诘之,仁赡历诋诸将过失,冀自解免。帝曰:“纳李廷珪妓女,开丰德库取金贝,此岂诸将所为邪?”仁赡惶恐,不能对。帝以全斌等新有功,不俗付吏,令中书门下追仁赡及全斌、彦进与讼者质证,凡所取受隐没共钱六十四万六千八百馀贯,而蜀宫珍宝及外府它藏不著籍者不与焉。并按以擅克削兵士装钱,杀降致寇之由,全斌、仁赡、彦进皆具伏。壬子,令御史台集百官于朝堂,议全斌等罪。癸丑,百官言三人法当死,帝特赦之。甲寅,置崇义军于随州,昭化军于金州,以全斌为崇义留后,彦进为昭化留后。仁赡罢枢密副使,为右卫大将军。诸将士有受者,一切不问。
dīng sì, yǐ cáo bīn wèi xuān huī nán yuàn shǐ, lǐng yì chéng jié dù shǐ, liú guāng yì gǎi lǐng zhèn ān jié dù shǐ, zhāng tíng hàn wèi shì wèi mǎ jūn dōu yú hòu, lǐng zhāng guó jié dù shǐ, lǐ jìn qīng wèi bù jūn dōu yú hòu, lǐng bǎo shùn jié dù shǐ. tíng hàn yǔ jìn qīng cóng guāng yì píng shǔ, jūn zhèng bù rǎo, gù shǎng zhī.
丁巳,以曹彬为宣徽南院使,领义成节度使,刘光义改领镇安节度使,张廷翰为侍卫马军都虞候,领彰国节度使,李进卿为步军都虞候,领保顺节度使。廷翰与进卿从光义平蜀,军政不扰,故赏之。
chū, wáng rén shàn lì dǐ zhū jiàng, dú yuē:" qīng qiān wèi jǐn, bù fù bì xià rèn shǐ zhě, wéi cáo bīn yī rén ěr." dì yú shì shǎng bīn tè yōu. bīn rén cí yuē:" zhū jiàng jù huò zuì, chén dú shòu shǎng, hé yǐ zì ān!" dì yuē:" qīng yǒu gōng wú guò, yòu bù zì jīn fá. gǒu fù xiān jiè zhī lèi, rén shàn qǐ wèi qīng yǐn xié? chéng quàn guó zhī cháng diǎn, kě wú cí yě."
初,王仁赡历诋诸将,独曰:“清谦畏谨,不负陛下任使者,惟曹彬一人耳。”帝于是赏彬特优。彬人辞曰:“诸将俱获罪,臣独受赏,何以自安!”帝曰:“卿有功无过,又不自矜伐。苟负纤芥之累,仁赡岂为卿隐邪?惩劝国之常典,可无辞也。”
dì yǐ hé dī lǚ jué, fēn qiǎn shǐ xíng shì, fā jī diān dīng fū shàn zhì. zì shì suì yǐ wéi cháng, jiē yǐ zhēng yuè shǒu shì, jì chūn ér bì. yòu zhào kāi fēng dà míng fǔ yùn chán huá mèng pú qí zī cāng dì bīn dé bó huái wèi zhèng děng zhōu zhǎng lì bìng jiān běn zhōu hé dī shǐ.
帝以河堤屡决,分遣使行视,发畿甸丁夫缮治。自是岁以为常,皆以正月首事,季春而毕。又诏开封、大名府、郓、澶、滑、孟、濮、齐、淄、沧、棣、滨、德、博、怀、卫、郑等州长吏并兼本州河堤使。
èr yuè, jiǎ zǐ, liáo nán jīng liú shǒu gāo xūn, qǐng yǐ piān shī rǎo yì jīn guān, cóng zhī.
二月,甲子,辽南京留守高勋,请以偏师扰益津关,从之。
yǐ chǒu, yǐ xī chuān zhuǎn yùn shǐ shěn yì lún wèi hù bù shì láng, chōng shū mì fù shǐ. chū, yì lún suí jūn rén chéng dū, dú jū fó sì shū shí, shǔ qún chén yǒu yǐ zhēn yì qí qiǎo zhī wù xiàn zhě, jiē què zhī dōng guī, qiè zhōng suǒ yǒu, tú shū shù juǎn ér yǐ. dì cháng cóng róng wèn cáo bīn guān lì shàn fǒu, bīn yuē:" chén zhǐ jiān jūn lǚ, zhì yú cǎi chá guān lì, fēi suǒ zhī yě." gù wèn zhī, yuē:" yì lún kě rèn." dì yì wén yì lún qīng jié guò rén, yīn zhuó yòng zhī.
乙丑,以西川转运使沈义伦为户部侍郎,充枢密副使。初,义伦随军人成都,独居佛寺蔬食,蜀群臣有以珍异奇巧之物献者,皆却之;东归,箧中所有,图书数卷而已。帝尝从容问曹彬官吏善否,彬曰:“臣止监军旅,至于采察官吏,非所知也。”固问之,曰:“义伦可任。”帝亦闻义伦清节过人,因擢用之。
rén shēn, quán zhī gòng jǔ lú duō xùn zòu jìn shì lǐ sù děng hé gé zhě shí rén. fù zhào cān zhī zhèng shì xuē jū zhèng yú zhōng shū fù shì, jiē hé gé, nǎi cì jí dì.
壬申,权知贡举卢多逊奏进士李肃等合格者十人。复诏参知政事薛居正于中书复试,皆合格,乃赐及第。
zuǒ jiān mén wèi dà jiàng jūn quán pàn sān sī zhào pín, xìng kuáng zào jié zhí, duō wǔ zhǐ, dì měi yōu róng zhī. yòu yǔ zǎi xiàng zhào pǔ bù xié, yīn chēng zú jí, qiú jiě zhí. jiǎ xū, pín shǒu běn guān, bà pàn.
左监门卫大将军、权判三司赵玭,性狂躁讦直,多忤旨,帝每优容之。又与宰相赵普不协,因称足疾,求解职。甲戌,玭守本官,罢判。
shí yǒu zèn diàn qián dōu zhǐ huī shǐ hán zhòng yūn sī qǔ qīn bīng wèi fù xīn zhě, dì nù, yù zhū zhī. zhào pǔ jiàn yuē:" ruò zhòng yūn yǐ chán zhū, jí rén rén jù zuì, shuí gǎn wéi bì xià jiāng qīn bīng zhě?" dì nǎi zhǐ, chū zhòng yūn wèi zhāng dé jié dù shǐ. zhòng yūn wén pǔ jiù jǐ, tā rì, yì pǔ xiè, pǔ jù fú jiàn.
时有谮殿前都指挥使韩重赟私取亲兵为腹心者,帝怒,欲诛之。赵普谏曰:“若重赟以谗诛,即人人惧罪,谁敢为陛下将亲兵者?”帝乃止,出重赟为彰德节度使。重赟闻普救己,他日,诣普谢,普拒弗见。
sān yuè, wù xū, yǐ qián ān guó jié dù shǐ zhāng měi wèi héng hǎi jié dù shǐ. měi zhì cāng zhōu, jiǔ zhī, yǒu gào qí qiáng qǔ mín nǚ wèi qiè, yòu lüè mín qián sì qiān yú mín zhě, dì zhào gào zhě, jí zhī yuē:" zhāng měi wèi zhì, cāng zhōu ān fǒu?" duì yuē:" bù ān."" jì zhì, hé rú?" yuē:" wú fù bīng kòu." dì yuē:" rán zé měi zhī yǒu zào yú cāng zhōu dà yǐ. zhèn bù nán chù měi, dàn niàn rǔ cāng zhōu bǎi xìng ěr." yīn mìng guān wèi gěi zhí, hái qí nǚ. fù cì měi mǔ qián wàn mín, shǐ wèi měi yuē:" fá qián, dāng cóng zhèn qiú, wù qǔ yú mín yě!" měi huáng kǒng, zhé jié wèi lián jǐn, wèi jǐ, yǐ zhèng jī wén.
三月,戊戌,以前安国节度使张美为横海节度使。美至沧州,久之,有告其强取民女为妾,又略民钱四千馀缗者,帝召告者,诘之曰:“张美未至,沧州安否?”对曰:“不安。”“既至,何如?”曰:“无复兵寇。”帝曰:“然则美之有造于沧州大矣。朕不难黜美,但念汝沧州百姓耳。”因命官为给直,还其女。复赐美母钱万缗,使谓美曰:“乏钱,当从朕求,勿取于民也!”美惶恐,折节为廉谨,未几,以政绩闻。
jiǎ chén, zhào:" hàn lín xué shì cháng cān guān yú mù zhí zhōu xiàn jí jīng guān nèi gè jǔ kān rèn cháng cān guān zhě yī rén, bù dàng zhě lián zuò."
甲辰,诏:“翰林学士、常参官于幕职、州县及京官内各举堪任常参官者一人,不当者连坐。”
yǐ sì, zhào zhū dào jǔ bù nèi guān lì cái dé yōu yì zhě.
乙巳,诏诸道举部内官吏才德优异者。
bǐng wǔ, mén xià shì láng píng zhāng shì zhào pǔ, jiā zuǒ pú yè, chōng zhāo wén guǎn dà xué shì.
丙午,门下侍郎、平章事赵普,加左仆射,充昭文馆大学士。
bǐng chén, běi hàn shí pén zhài zhāo shōu xún jiǎn shǐ yán zhāng yǐ zhài lái jiàng.
丙辰,北汉石盆寨招收巡检使阎章以寨来降。
shì yuè, wǔ xīng rú lián zhū, jù jiàng lóu zhī cì. chū, dòu yǎn shàn tuī bù xīng lì, zhōu xiǎn dé zhōng wèi jiàn guān, wèi tóng liè lú duō xùn yáng huī zhī yuē:" dīng mǎo suì wǔ xīng jù kuí, zì cǐ tiān xià tài píng, èr shí yí jiàn zhī, yǎn bù yǔ yě." zú rú qí yán.
是月,五星如连珠,聚降娄之次。初,窦俨善推步星历,周显德中为谏官,谓同列卢多逊、杨徽之曰:“丁卯岁五星聚奎,自此天下太平,二拾遗见之,俨不与也。”卒如其言。
nán táng mìng liǎng shěng shì láng jiàn yì jǐ shì zhōng zhōng shū shè rén jí xián qín zhèng diàn xué shì gèng zhí guāng zhèng diàn, zhào duì zī fǎng, lǜ zhì yè fēn. nán táng zhǔ shì fú shén jǐn, zhōng shū shè rén quán jiāo zhāng jì, měi jiàn zhé tán fó fǎ, yóu shì zhòu yǒu chǒng. dāng shí dà chén yì duō shū shí chí jiè yǐ fèng fú, zhōng shū shè rén kuài jī xú xuàn dú fǒu, rán jué hǎo guǐ shén zhī shuō.
南唐命两省侍郎、谏议、给事中、中书舍人、集贤、勤政殿学士更直光政殿,召对咨访,率至夜分。南唐主事佛甚谨,中书舍人全椒张洎,每见辄谈佛法,由是骤有宠。当时大臣亦多蔬食持戒以奉佛,中书舍人会稽徐铉独否,然绝好鬼神之说。
xià, sì yuè, bǐng zǐ, liáo zhǔ shè liǔ qí yǔ, fù yǐ shuǐ wò qún chén.
夏,四月,丙子,辽主射柳祈雨,复以水沃群臣。
jǐ shì zhōng kāi fēng mǎ shì yuán yè shū mì fù shǐ shěn yì lún, shì yǒu lì bái shì, yì lún yǔ yǔ, wàng gù shì yuán. shì yuán jù cí chū, guī, yǔ jiā rén yuē:" wǒ wèi tái shěng jìn chén, bù wéi zhí zhèng suǒ lǐ, kě yǐ qù yǐ." jǐ mǎo, suì zhì shì.
给事中开封马士元谒枢密副使沈义伦,适有吏白事,义伦与语,忘顾士元。士元遽辞出,归,语家人曰:“我为台省近臣,不为执政所礼,可以去矣。”己卯,遂致仕。
líng zhōu yǒu líng jǐng, shǔ zhì jiān, suì liàn yán bā shí wàn jīn. guǎng zhèng èr shí sān nián, jǐng kǒu cuī pǐ, dú qì shàng rú yān wù, liàn jiàng rù zhě jiē sǐ. hòu jǐng yì sāi, mín nán shí. tōng pàn zhēn dìng jiǎ liǎn, shǐ jiàn yì kāi jùn, cì shǐ wáng qí wèi jùn zhī fàn jǐng lóng, yì fū bù kěn jìn, liǎn qīn zhí chā xìng yì, yú nián ér zhì quán mài, chū liàn yán rì sān bǎi jīn, shāo zēng rì sān qiān liù bǎi jīn. liǎn shàng qí shì, jí zhào liǎn zhī zhōu shì. liǎn hòu zú yú guān, zhōu rén huà xiàng cí zhī.
陵州有陵井,蜀置监,岁炼盐八十万斤。广政二十三年,井口摧圮,毒气上如烟雾,炼匠入者皆死。后井益塞,民难食。通判真定贾琏,始建议开浚,刺史王奇谓浚之犯井龙,役夫不肯进,琏亲执锸兴役,逾年而至泉脉,初炼盐日三百斤,稍增日三千六百斤。琏上其事,即诏琏知州事。琏后卒于官,州人画像祠之。
wǔ yuè, rén chén, liáo běi fǔ chéng xiàng xiāo hā lī zú. hā lī mào kuí wěi, lǚ lì guò rén, liáo zhǔ jiā qí qín dǔ, mìng zǒng zhī jūn guó shì. chū, zhū wáng duō zuò fǎn nì, hā lī lián jǐn dá zhèng tǐ, mìng àn yù, duō de qí qíng, rén wú yuān zhě. běi hàn zhǔ jūn měi qiǎn shǐ rù gòng yú liáo, bié zhì bì wù, zhào xǔ hā lī shòu zhī. zú, nián wǔ shí. liáo zhǔ mǐn dào, chuò cháo sān rì, bà zhòng wǔ zhī yàn.
五月,壬辰,辽北府丞相萧哈哩卒。哈哩貌魁伟,膂力过人,辽主嘉其勤笃,命总知军国事。初,诸王多坐反逆,哈哩廉谨达政体,命案狱,多得其情,人无冤者。北汉主钧每遣使入贡于辽,别致币物,诏许哈哩受之。卒,年五十。辽主愍悼,辍朝三日,罢重五之宴。
yǐ sì, běi hàn jiū táng zhài zhāo shōu zhǐ huī shǐ fán huī yǐ zhài lái guī.
乙巳,北汉鸠唐寨招收指挥使樊晖以寨来归。
liù yuè, wù wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
六月,戊午朔,日有食之。
liáo zhǔ zhù niǎo tán, hǎo cháng yè zhī yǐn, yīn nù làn xíng, xǐng yì huǐ zhī, yù dà chén qiè jiàn. xiāo sī wēn děng wèi nuò, xiān néng kuāng jiù, jiān yǒu jiàn zhě, duō bú jiàn tīng. jǐ wèi, zhī jiě lù rén shòu gé niàn gǔ, mìng yǒu sī jǐn qǔ lù rén zhī zài xì zhě liù shí wǔ rén, zhǎn suǒ fàn zhòng zhě sì shí sì rén, yú xī tòng zhàng zhī. zhōng yǒu yù zhì sǐ zhě, lài wáng zǐ bì shè děng jiàn, dé miǎn.
辽主驻褭潭,好长夜之饮,因怒滥刑,醒亦悔之,谕大臣切谏。萧思温等畏懦,鲜能匡救,间有谏者,多不见听。己未,支解鹿人寿格念古,命有司尽取鹿人之在系者六十五人,斩所犯重者四十四人,馀悉痛杖之。中有欲置死者,赖王子必摄等谏,得免。
zhū dào tóng zhù fó xiàng, xiān shì xī niǎn fù jīng huǐ zhī. qiū, qī yuè, dīng yǒu, zhào wù fù huǐ, réng jīn suǒ zài chóng fèng, dàn wú gèng zhù.
诸道铜铸佛像,先是悉辇赴京毁之。秋,七月,丁酉,诏勿复毁,仍今所在崇奉,但毋更铸。
bā yuè, xīn yǒu, liáo zhǔ shēng rì, yǐ dà chén yǒu bìng jí zhě, bù shòu hè.
八月,辛酉,辽主生日,以大臣有病亟者,不受贺。
shì yuè, hé yì rù wèi zhōu chéng, mín nì sǐ zhě shù bǎi.
是月,河溢入卫州城,民溺死者数百。
jiǔ yuè, bǐng xū shuò, liáo zhǔ liè yú hēi shān chì shān, zì shì lián liè zhě liǎng yuè.
九月,丙戌朔,辽主猎于黑山、赤山,自是连猎者两月。
gēng zǐ, dìng nán jié dù shǐ xī píng wáng lǐ yí xìng zú, zhuī fēng xià wáng, yǐ qí zi xíng jūn sī mǎ guāng ruì quán zhī zhōu shì.
庚子,定难节度使西平王李彝兴卒,追封夏王,以其子行军司马光叡权知州事。
yǐ sì, tài zǐ shǎo fù zhì shì chái shǒu lǐ zú, zhōu shì zōng zhī běn shēng fù yě, mìng zhòng shǐ hù qí sāng shì.
乙巳,太子少傅致仕柴守礼卒,周世宗之本生父也,命中使护其丧事。
dōng, shí yuè, guǐ yǒu, dù zhī pàn guān hóu zhì yán:" sān sī fán èr shí sì àn, yán tiě zhǔ qí liù, hù bù zhǔ qí sì, yú jiē dù zhī zhǔ zhī. zì jīng hú xī shǔ zhī píng, shì wù yì zhòng, yù lìng sān sī jūn zhǔ qí rén." zhào sān sī tuī guān zhāng chún fēn pàn dù zhī àn shì.
冬,十月,癸酉,度支判官侯陟言:“三司凡二十四案,盐铁主其六,户部主其四,馀皆度支主之。自荆、湖、西蜀之平,事务益众,欲令三司均主其人。”诏三司推官张纯分判度支案事。
shí yī yuè, yǐ yǒu shuò, gōng bù shì láng wú shǒu sù, zuò jū sāng qǔ qiè miǎn.
十一月,乙酉朔,工部侍郎毋守素,坐居丧娶妾免。
gēng zǐ, liáo sī tiān zòu yuè dāng shí bù kuī, liáo zhǔ yǐ wéi xiáng, huān yǐn dá dàn.
庚子,辽司天奏月当食不亏,辽主以为祥,欢饮达旦。
shí èr yuè, bǐng chén, jìn zhū zhōu qīng xiǎo è qián jí tiě là qián. yòu mìng pī shū bù bó wú yù yú shì, jí tú fěn rù yào zhě, bǔ zhī zhì zuì.
十二月,丙辰,禁诸州轻小恶钱及铁镴钱。又命纰疏布帛毋鬻于市,及涂粉入药者,捕之置罪。
wù chén, yǐ quán zhī xià zhōu lǐ guāng ruì wèi dìng nán jié dù shǐ.
戊辰,以权知夏州李光叡为定难节度使。
jǐ sì, zhì jiàn níng jūn yú lín zhōu gēng wǔ, yǐ fáng yù shǐ yáng zhòng xūn wèi liú hòu.
己巳,置建宁军于麟州;庚午,以防御使杨重勋为留后。
zǎi xiàng zhào pǔ dīng mǔ yōu, bǐng zǐ, qǐ fù.
宰相赵普丁母忧,丙子,起复。
cì xī chuān lái suì xià zū zhī bàn.
赐西川来岁夏租之半。
shì dōng, liáo zhǔ zhù hēi hé píng diàn.
是冬,辽主驻黑河平淀。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì kāi bǎo yuán nián liáo yīng lì shí bā nián
○太祖启运立极英武睿文神德圣功至明大孝皇帝开宝元年(辽应历十八年)
chūn, zhēng yuè, yǐ yǒu shuò, liáo zhǔ yàn yú gōng zhōng, bù shòu hè.
春,正月,乙酉朔,辽主宴于宫中,不受贺。
jiǎ wǔ, chéng jīng shī.
甲午,城京师。
dīng yǒu, yǐ shǎn jiàng huái děng zhōu jī, zhèn zhī.
丁酉,以陕、绛、怀等州饥,赈之。
jǐ hài, liáo zhǔ guān dēng yú shì, yǐ yín bǎi liǎng shì jiǔ, mìng qún chén yì shì jiǔ, zòng yǐn sān xī.
己亥,辽主观灯于市,以银百两市酒,命群臣亦市酒,纵饮三夕。
yǐ sì, běi hàn piān chéng zhài zhāo shōu zhǐ huī shǐ rèn shǒu ēn děng lái jiàng.
乙巳,北汉偏城寨招收指挥使任守恩等来降。
èr yuè, cè sòng shì wèi huáng hòu, zhōng wǔ jié dù shǐ yán wò cháng nǚ yě. yán wò xún gǎi míng wò.
二月,册宋氏为皇后,忠武节度使延渥长女也。延渥寻改名偓。
sān yuè, jiǎ shēn shuò, liáo zhǔ rú huáng hé yǐ yǒu, huò gē é, jì tiān dì. liáo zhǔ mìng zào dà jiǔ qì, kè wèi lù wén, míng yuē lù wǔ, zhù jiǔ yǐ jì tiān.
三月,甲申朔,辽主如潢河;乙酉,获鴐鹅,祭天地。辽主命造大酒器,刻为鹿文,名曰鹿甒,贮酒以祭天。
gēng yín, zēng xiū xiàn lìng wèi bǔ zéi gōng guò lìng, bān xíng zhī.
庚寅,增修县令、尉捕贼功过令,颁行之。
quán zhī gòng jǔ wáng yòu zhuó jìn shì hé gé zhě shí rén. táo gǔ zi bǐng, míng zài dì liù, yì rì, gǔ rù zhì xiè. dì wèi zuǒ yòu yuē:" wén gǔ bù néng xùn zi, bǐng ān dé dēng dì?" jù mìng zhòng shū fù shì, ér bǐng fù dēng dì. yīn xià zhào yuē:" zào shì zhī xuǎn, fěi shù sī ēn shì lù zhī jiā, yí dūn sù yè. rú wén dǎng yǔ, pō róng qiè chuī, wén héng gōng qì, qǐ yí sī làn! zì jīn jǔ rén, fán guān shí lù zhī jiā, wěi zhōng shū fù shì."
权知贡举王祐擢进士合格者十人。陶谷子邴,名在第六,翌日,谷入致谢。帝谓左右曰:“闻谷不能训子,邴安得登第?”遽命中书覆试,而邴复登第。因下诏曰:“造士之选,匪树私恩;世禄之家,宜敦素业。如闻党与,颇容窃吹,文衡公器,岂宜私滥!自今举人,凡关食禄之家,委中书覆试。”
nán hàn xī běi miàn zhāo tǎo shǐ pān chóng chè yǐ fēi yǔ jiàn yí, nán hàn zhǔ qiǎn nèi shì pān yú guō chóng yuè chān qí jūn, jiè zhī yuē:" chóng chè guǒ yǒu yì zhì, jí zhū zhī." chóng yuè zhì guì zhōu, chóng chè yán bīng jiàn zhī, chóng yuè bù gǎn fā, hái bào yuē:" chóng chè rì shì yǐn lè, bù xù jūn zhèng, fēi yǒu fǎn móu yě." huì chóng chè dān qí zì guī, nán hàn zhǔ shì bù wèn, dàn duó qí bīng quán ér yǐ.
南汉西北面招讨使潘崇彻以飞语见疑,南汉主遣内侍番禺郭崇岳觇其军,戒之曰:“崇彻果有异志,即诛之。”崇岳至桂州,崇彻严兵见之,崇岳不敢发,还报曰:“崇彻日事饮乐,不恤军政,非有反谋也。”会崇彻单骑自归,南汉主释不问,但夺其兵权而已。
wù shēn, nán táng yǐ shū mì shǐ yòu pú yè tāng yuè wèi zuǒ pú yè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì. yuè sù chēng qīng huī xué shì zhāng jì zhī cái. jì néng cì rén zhǔ yán sè, shàn gòu tóng liè duǎn cháng, mì zòu yuè fēi jīng lún cái, nán táng zhǔ yǐ yuè wén xué jiù chén, bà jì xué shì, é fù gù.
戊申,南唐以枢密使、右仆射汤悦为左仆射兼门下侍郎、平章事。悦素称清辉学士张洎之才。洎能伺人主颜色,善构同列短长,密奏悦非经纶才,南唐主以悦文学旧臣,罢洎学士,俄复故。
xià, sì yuè, wù wǔ, chéng dé jié dù shǐ jiān shì zhōng hán lìng kūn zú. lìng kūn yǒu cái lüè, shí zhì dào, zhèn cháng shān fán qī nián, běi biān yǐ níng. dì wén qí sàng, dào xī zhī, zhuī fēng nán kāng jùn wáng.
夏,四月,戊午,成德节度使兼侍中韩令坤卒。令坤有才略,识治道,镇常山凡七年,北边以宁。帝闻其丧,悼惜之,追封南康郡王。
jǐ sì, liáo zhǔ zhào:" zuǒ yòu cóng bān yǒu cái qì gàn jú zhě bù jué zhuó yòng, lǎo mào zhě zēng fèng yǐ xiū yú jiā."
己巳,辽主诏:“左右从班有才器干局者不决擢用,老耄者增俸以休于家。”
bǐng zǐ, hù bù yuán wài láng zhī zhì gào lú duō xùn, chōng shǐ guǎn xiū zhuàn, pàn guǎn shì. duō xùn xǐ rèn shù, shàn wèi qiǎo fā qí zhòng. dì hǎo dú shū, měi qiǎn shǐ qǔ shū shǐ guǎn, duō xùn yù jiè lì, lìng jù bái suǒ dú. shàng guǒ yǐn wèn shū zhōng shì, duō xùn yìng dá wú zhì, tóng liè jiē fú, dì yì chǒng yì zhī.
丙子,户部员外郎、知制诰卢多逊,充史馆修撰,判馆事。多逊喜任数,善为巧发奇中。帝好读书,每遣使取书史馆,多逊预戒吏,令遽白所读。上果引问书中事,多逊应答无滞,同列皆伏,帝益宠异之。
běi hàn jūn xiào dí hóng guì děng lái jiàng.
北汉军校翟洪贵等来降。
wǔ yuè, dīng hài, zhòng wǔ, liáo zhǔ yǐ yǐn jiǔ, bù shòu hè.
五月,丁亥,重五,辽主以饮酒,不受贺。
yǐ shèng shǔ, zhào zhū zhōu xù xíng. dì wèi shì yù shǐ féng bǐng yuē:" zhèn měi dú hàn shū zhāng shì zhī yú dìng guó zhì yù, tiān xià wú yuān mín, cǐ suǒ wàng yú qīng yě."
以盛暑,诏诸州恤刑。帝谓侍御史冯柄曰:“朕每读《汉书》张释之、于定国治狱,天下无冤民,此所望于卿也。”
yǐ wèi, zhào:" zhū dào dāng niǎn sòng shàng gòng qián bó děng zhōu chē, bìng cóng guān gěi, wù yǐ rǎo mín."
乙未,诏:“诸道当辇送上供钱帛等舟车,并从官给,勿以扰民。”
dīng yǒu, liáo zhǔ yǔ zhèng shì lìng xiāo bā yǎ ěr nán jīng liú shǒu gāo xūn děng hān yǐn lián rì yè, xuán mìng xūn zhī nán yuàn shū mì shǐ.
丁酉,辽主与政事令萧巴雅尔、南京留守高勋等酣饮连日夜,旋命勋知南院枢密使。
bǐng wǔ, jiàn xióng jūn jié dù shǐ zhào yàn huī zú. dì wēi shí, xiōng shì yàn huī, jí jí wèi, zhuó lǐng máo yuè, chǒng gù shén hòu, zú, zèng shì zhōng. jì wén qí zhuān wù jù liǎn, shǐ báo qí wéi rén.
丙午,建雄军节度使赵彦徽卒。帝微时,兄事彦徽,及即位,擢领旄钺,宠顾甚厚,卒,赠侍中。继闻其专务聚敛,始薄其为人。
dīng wèi, cì nán táng mǐ shí wàn hú, jī gù yě. nán táng yǐ qín zhèng diàn xué shì chéng zhǐ hán xī zài wèi zhōng shū shì láng bǎi shèng jié dù shǐ jiān zhōng shū lìng. xī zài shàng shū lùn xíng zhèng zhī yào, gǔ jīn zhī shì, zāi yì zhī biàn, jí xiàn suǒ zhuàn gé yán, nán táng zhǔ shǒu zhào bāo dá ér yǒu shì mìng.
丁未,赐南唐米十万斛,饥故也。南唐以勤政殿学士承旨韩熙载为中书侍郎、百胜节度使兼中书令。熙载上疏论刑政之要,古今之势,灾异之变,及献所撰格言,南唐主手诏褒答而有是命。
liù yuè, guǐ chǒu shuò, zhào:" mín tián wèi lín yǔ, hé shuǐ huài zhě, miǎn jīn nián xià shuì jí tā zhēng wù."
六月,癸丑朔,诏:“民田为霖雨,河水坏者,免今年夏税及它征物。”
jǐ wèi, liáo zhǔ lìng diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yī lài hā zhì shén zhàng, qū shè jīng jī qiú.
己未,辽主令殿前都点检耶律伊赖哈置神帐,曲赦京畿囚。
guǐ hài, zhào:" jīng hú mín zǔ fù mǔ fù mǔ zài zhě, zǐ sūn bù dé bié cái yì jū."
癸亥,诏:“荆、湖民祖父母、父母在者,子孙不得别财异居。”
xīn sì, yǐ yòu bǔ quē xīn zhòng fǔ quán zhī péng zhōu. dì wèi zhī yuē:" shǔ tǔ shǐ píng, qīng chǐ zhī sú wèi gé, ěr yǒu wén wǔ cái, shì yòng mìng ěr." zhòng fǔ jì zhì, zhōu zú yàn huán yòu tún shù jūn, móu yǐ cháng chūn jié yàn jí rì wèi luàn, zhòng fǔ qín zhǎn zhī.
辛巳,以右补阙辛仲甫权知彭州。帝谓之曰:“蜀土始平,轻侈之俗未革,尔有文武才,是用命尔。”仲甫既至,州卒燕环诱屯戍军,谋以长春节燕集日为乱,仲甫擒斩之。
qiū, qī yuè, yǐ wèi, zhōng yuán zhāng dēng, dì yù dōng huá mén, cì cóng guān yǐn.
秋,七月,乙未,中元张灯,帝御东华门,赐从官饮。
yǐ diàn qián dōu yú hòu zhuō rén dǒng zūn huì wèi tōng yuǎn jūn shǐ. zūn huì fù zōng běn, shì hàn wèi suí zhōu cì shǐ, dì wēi shí cháng wǎng yī zhī. zūn huì píng jiè fù shì, duō suǒ líng hū, cháng lùn bīng zhàn shì, zūn huì lǐ qū, jí fú yī qǐ, dì nǎi cí zōng běn qù. jí dì jí wèi, zūn huì lèi qiān zhì xiāo wǔ zhǐ huī shǐ. yī rì, biàn diàn zhào jiàn, zūn huì fú dì qǐng sǐ, dì lìng zuǒ yòu fú qǐ, wèi zhī. é ér bù xià jūn zú yǒu jī dēng wén gǔ sù qí bù fǎ shí yú shì, zūn huì huáng kǒng dài zuì, dì yuē:" zhèn fāng shè guò shǎng gōng, qǐ niàn jiù è xié! rǔ kě wù fù yōu, wú jiāng lù yòng rǔ." zūn huì zài bài gǎn qì. dì wèn zūn huì mǔ suǒ zài, zūn huì yuē:" mǔ zài yōu zhōu, zāo nàn kuí gé." dì yīn lìng rén zhòng lù biān mín, qiè yíng qí mǔ, sòng yú zūn huì, réng jiā yōu cì. zhì shì dì yǐ xī fān jìn biān, mìng zūn huì shǒu tōng yuǎn jūn. zūn huì jì zhì, zhào zhū zú qiú zhǎng, yù yǐ cháo tíng wēi dé, kuī yáng shāi jiǔ, hòu jiā yàn kào, zhòng jiē yuè fú. hòu shù yuè, fù rù kòu, zūn huì lǜ bīng shēn rù, jī zǒu zhī, fú zhǎn shén zhòng, huò niú mǎ shù wàn, róng luò yǐ dìng. dì jiā qí gōng, jiù bài luó zhōu cì shǐ, shǐ rú gù. zūn huì cháng qiǎn qí wài dì liú zōng lái gòng mǎ, jí hái, dì jiě suǒ fú zhēn zhū pán lóng yī, shǐ jī cì zhī, zōng yuē:" zūn huì rén chén, qǐ gǎn dāng cǐ cì!" dì yuē:" wú wěi zūn huì fāng miàn, bù yǐ cǐ wéi xián yě."
以殿前都虞候涿人董遵诲为通远军使。遵诲父宗本,仕汉为随州刺史,帝微时尝往依之。遵诲凭藉父势,多所陵忽,尝论兵战事,遵诲理屈,即拂衣起,帝乃辞宗本去。及帝即位,遵诲累迁至骁武指挥使。一日,便殿召见,遵诲伏地请死,帝令左右扶起,慰之。俄而部下军卒有击登闻鼓诉其不法十馀事,遵诲惶恐待罪,帝曰:“朕方赦过赏功,岂念旧恶邪!汝可勿复忧,吾将录用汝。”遵诲再拜感泣。帝问遵诲母所在,遵诲曰:“母在幽州,遭难暌隔。”帝因令人重赂边民,窃迎其母,送于遵诲,仍加优赐。至是帝以西蕃近边,命遵诲守通远军。遵诲既至,召诸族酋长,谕以朝廷威德,刲羊酾酒,厚加宴犒,众皆悦服。后数月,复入寇,遵诲率兵深入,击走之,俘斩甚众,获牛马数万,戎落以定。帝嘉其功,就拜罗州刺史,使如故。遵诲尝遣其外弟刘综来贡马,及还,帝解所服真珠盘龙衣,使赍赐之,综曰:“遵诲人臣,岂敢当此赐!”帝曰:“吾委遵诲方面,不以此为嫌也。”
bǐng wǔ, běi hàn wū wáng zhài shǐ hú yù děng lái jiàng.
丙午,北汉乌王寨使胡遇等来降。
dì zì jí wèi, shǔ chū wēi xíng, huò guò gōng chén jiā. zhào pǔ tuì cháo, bù gǎn tuō yì guān. yī xī, dà xuě, xiàng yè, pǔ wén kòu mén shēng shén jí, chū, zé dì lì xuě zhōng, pǔ xīng kǒng yíng bài. dì yuē:" yǐ yuē wú dì yǐ." yǐ ér kāi fēng yǐn guāng yì zhì, jí pǔ táng zhōng, shè zhòng yīn dì zuò, chì tàn shāo ròu, pǔ qī xíng jiǔ, dì yǐ sǎo hū zhī. pǔ cóng róng wèn yuē:" yè jiǔ hán shén, bì xià hé yǐ chū?" dì yuē:" wú shuì bù néng zhe, yī tà zhī wài, jiē tā rén jiā yě, gù lái jiàn qīng." pǔ yuē:" bì xià xiǎo tiān xià xié? nán zhēng běi fá, jīn qí shí yě. yuàn wén chéng suàn suǒ xiàng." dì yuē:" wú yù qǔ tài yuán." pǔ mò rán liáng jiǔ, yuē:" fēi chén suǒ néng zhī yě." dì wèn qí gù, pǔ yuē:" tài yuán dāng xī běi èr biān, shǐ yī jǔ ér xià, zé biān huàn wǒ dú dāng zhī, hé bù gū liú? qí xuē píng zhū guó, bǐ dàn wán hēi zǐ, jiāng hé suǒ táo!" dì xiào yuē:" wú yì zhèng ěr, gù shì qīng ěr." yīn wèi pǔ yuē:" wáng quán bīn píng shǔ duō shā rén, wú jīn sī zhī yóu gěng gěng, bù kě yòng yě." pǔ jiàn cáo bīn pān měi kě yòng, hòu xī cóng qí yán.
帝自即位,数出微行,或过功臣家。赵普退朝,不敢脱衣冠。一夕,大雪,向夜,普闻叩门声甚急,出,则帝立雪中,普惺恐迎拜。帝曰:“已约吾弟矣。”已而开封尹光义至,即普堂中,设重裀地坐,炽炭烧肉,普妻行酒,帝以嫂呼之。普从容问曰:“夜久寒甚,陛下何以出?”帝曰:“吾睡不能着,一榻之外,皆它人家也,故来见卿。”普曰:“陛下小天下邪?南征北伐,今其时也。愿闻成算所向。”帝曰:“吾欲取太原。”普默然良久,曰:“非臣所能知也。”帝问其故,普曰:“太原当西北二边,使一举而下,则边患我独当之,何不姑留?俟削平诸国,彼弹丸黑子,将何所逃!”帝笑曰:“吾意政尔,故试卿耳。”因谓普曰:“王全斌平蜀多杀人,吾今思之犹耿耿,不可用也。”普荐曹彬、潘美可用,后悉从其言。
dì cháng yīn běi hàn jiè shàng dié zhě wèi běi hàn zhǔ yuē:" jūn jiā yǔ zhōu shì shì chóu, yí qí bù qū. jīn wǒ yǔ ěr wú suǒ jiān, hé wéi kùn cǐ yī fāng rén yě? ruò yǒu zhì zhōng guó, yí xià tài xíng yǐ jué shèng fù." běi hàn zhǔ qiǎn dié zhě fù mìng yuē:" hé dōng tǔ dì jiǎ bīng, bù zú dāng zhōng guó zhī shí yī, qū qū shǒu cǐ, gài jù hàn shì zhī bù xuè shí yě." dì āi qí yán, xiào wèi dié zhě yuē:" wèi wǒ yǔ liú jūn, kāi ěr yí lù yǐ wéi shēng." gù zhōng qí shì, bù yǐ dà jūn běi fá.
帝尝因北汉界上谍者谓北汉主曰:“君家与周氏世仇,宜其不屈。今我与尔无所间,何为困此一方人也?若有志中国,宜下太行以决胜负。”北汉主遣谍者复命曰:“河东土地甲兵,不足当中国之十一,区区守此,盖惧汉室之不血食也。”帝哀其言,笑谓谍者曰:“为我语刘钧,开尔一路以为生。”故终其世,不以大军北伐。
chū, běi hàn shì zǔ nǚ wèi jìn hù shèng yíng zú xuē zhāo qī, shēng zǐ jì ēn. zhāo sǐ, qī gǎi shì hé shì, shēng zǐ jì yuán, ér hé yǔ qī jiē zú. shì zǔ yǐ běi hàn zhǔ jūn wú zi, shǐ yǎng jì ēn jí jì yuán, jiē mào xìng liú shì. jì ēn shì zhǔ jǐn gōng, hūn dìng chén xǐng, lǐ wú wéi zhě. jí wèi tài yuán yǐn, xuǎn ruǎn bù zhì, běi hàn zhǔ yōu zhī, cháng wèi zǎi xiàng guō wú wéi yuē:" jì ēn chún xiào, rán fēi jì shì cái, kǒng bù néng le wǒ jiā shì, nài hé?" wú wéi bú duì. shì yuè, běi hàn zhǔ wò jí, zhào wú wéi, zhí qí shǒu, yǐ hòu shì fù zhī.
初,北汉世祖女为晋护圣营卒薛钊妻,生子继恩。钊死,妻改适何氏,生子继元,而何与妻皆卒。世祖以北汉主钧无子,使养继恩及继元,皆冒姓刘氏。继恩事主尽恭,昏定晨省,礼无违者。及为太原尹,选软不治,北汉主忧之,尝谓宰相郭无为曰:“继恩纯孝,然非济世才,恐不能了我家事,奈何?”无为不对。是月,北汉主卧疾,召无为,执其手,以后事付之。
jì ēn shǐ jiān guó, wú wéi yǔ shì wèi qīn jūn shǐ wèi jìn bù xié, yīn chū jìn shǒu dài zhōu, yòu jiàn yì jiàn chì qù gōng zú, mìng jì ēn dì jì zhōng shǒu xīn zhōu. jì zhōng, yì xiào hé yǎng zǐ yě, zì chēng cháng shǐ qì dān, dé lěng gù bìng, dìng xiāng dì hán, yuàn liú yǎng jìn yáng jì ēn zé qí guān wàng, qù lìng jiù dào. jì zhōng pō chū yuàn yǔ, huò yǐ bái jì ēn, xún yì shā zhī.
继恩始监国,无为与侍卫亲军使蔚进不协,因出进守代州,又建议渐斥去公族,命继恩弟继忠守忻州。继忠,亦孝和养子也,自称尝使契丹,得冷痼病,定襄地寒,愿留养晋阳;继恩责其观望,趣令就道。继忠颇出怨语,或以白继恩,寻缢杀之。
wù shēn, běi hàn zhǔ cú, jì ēn qiǎn shǐ gào zhōng chēng sì yú liáo, liáo zhǔ xǔ zhī, rán hòu jí wèi, shàng shì yuē xiào hé huáng dì, miào hào ruì zōng. liáo qiǎn shǐ diào jì.
戊申,北汉主殂,继恩遣使告终称嗣于辽,辽主许之,然后即位,上谥曰孝和皇帝,庙号睿宗。辽遣使吊祭。
wù shēn, běi hàn zhǔ cú, jì ēn qiǎn shǐ gào zhōng chēng sì yú liáo, liáo zhǔ xǔ zhī, rán hòu jí wèi, shàng shì yuē xiào hé huáng dì, miào hào ruì zōng. liáo qiǎn shǐ diào jì.
戊申,北汉主殂,继恩遣使告终称嗣于辽,辽主许之,然后即位,上谥曰孝和皇帝,庙号睿宗。辽遣使吊祭。
shì yuè, lìng zhū zhōu chá mín yǒu jī zhě, jí fā lǐn dài zhī.
是月,令诸州察民有饥者,即发廪贷之。
zuǒ jiān mén wèi dà jiàng jūn zhào pín, jì bà sān sī, lèi shàng mì shū, jiē liú zhōng bù chū, cháng yí zhào pǔ zhòng shāng zhī, nǎi yì gé mén nà suǒ shòu gào mìng. bā yuè, gēng shēn, zhào lēi guī sī dì. pín qǐng tuì jū yùn zhōu, bù xǔ.
左监门卫大将军赵玭,既罢三司,累上密疏,皆留中不出,尝疑赵普中伤之,乃诣閤门纳所受诰命。八月,庚申,诏勒归私第。玭请退居郓州,不许。
bǐng yín, mìng kè shěng shǐ lú huái zhōng děng èr shí èr rén lǐng bīng tún míng zhōu, jiāng yǒu shì yú běi hàn yě.
丙寅,命客省使卢怀忠等二十二人领兵屯洺州,将有事于北汉也。
wù chén, mìng zhāo yì jié dù shǐ tóng píng zhāng shì lǐ jì xūn wèi hé dōng xíng yíng qián jūn dōu bù shǔ, shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ dǎng jìn fù zhī, xuān huī nán yuàn shǐ cáo bīn wèi dōu jiān dì zhōu fáng yù shǐ hé jì yún wèi xiān fēng bù shǔ, huái zhōu fáng yù shǐ kāng yán zhǎo wèi dōu jiān jiàn xióng jié dù shǐ zhào zàn wèi fén zhōu lù bù shǔ, jiàng zhōu fáng yù shǐ sī chāo fù zhī, xí zhōu cì shǐ lǐ qiān pǔ wèi dōu jiān.
戊辰,命昭义节度使、同平章事李继勋为河东行营前军都部署,侍卫步军都指挥使党进副之,宣徽南院使曹彬为都监;棣州防御使何继筠为先锋部署,怀州防御使康延沼为都监;建雄节度使赵赞为汾州路部署,绛州防御使司超副之,隰州刺史李谦溥为都监。
jiǔ yuè, guǐ wèi, jiān chá yù shǐ yáng shì dá, zuò jū yù làn shā qì shì.
九月,癸未,监察御史杨士达,坐鞫狱滥杀弃市。
jǐ chǒu, liáo zhǔ dēng xiǎo shān, jì tiān dì.
己丑,辽主登小山,祭天地。
wù xū, liáo zhǔ zhī sòng yù xí hé dōng, yù xī nán miàn dū tǒng nán yuàn dài wáng tǎ ěr yù wèi zhī bèi.
戊戌,辽主知宋欲袭河东,谕西南面都统、南院大王塔尔预为之备。
běi hàn zhǔ jì ēn, è guō wú wéi zhuān zhèng, yù zhú zhī ér wèi guǒ, shì yuè, jiā wú wéi shǒu sī kōng, wài shì yōu lǐ, nèi shí shū yuǎn zhī. jì ēn fú shuāi shang shì shì, qǐn chù jiē jū lēi zhèng gé, qí zuǒ yòu qīn xìn xī liú tài shǒu fǔ xiè, huò qǐng zhào rù lìng yì wèi, jì ēn fú tīng. yú shì wén wǔ bǎi guān jiē jìn zhì, jì ēn zhì jiǔ yàn zhū dà chén jí zōng zi, yǐn bà, wò gé zhōng, gòng fèng guān hóu bà róng yǐ rèn zhèn qí xiōng, shā zhī. wú wéi qiǎn bīng yǐ tī dēng wū rù, shā bà róng bìng qí dǎng, yíng lì jì ēn dì tài yuán yǐn jì yuán. jì ēn lì cái liù shí yú rì. bà róng zhě, xíng zhōu rén, duō lì shàn shè, zǒu jí bēn mǎ, cháng wèi sàn zhǐ huī shǐ, shù lè píng, xuán jiàng yú wáng quán bīn, bǔ nèi diàn zhí, wèi jǐ, fù bēn běi hàn, wèi gòng fèng guān. yú shì shā jì ēn, móu nán guī, zú wèi wú wéi suǒ shā. huò wèi wú wéi shí shǐ bà róng zuò luàn, jí zhū bà róng yǐ miè kǒu, gù rén wú zhī zhě.
北汉主继恩,恶郭无为专政,欲逐之而未果,是月,加无为守司空,外示优礼,内实疏远之。继恩服衰裳视事,寝处皆居勒政阁,其左右亲信悉留太守府廨,或请召入令翊卫,继恩弗听。于是文武百官皆进秩,继恩置酒宴诸大臣及宗子,饮罢,卧阁中,供奉官侯霸荣以刃揕其胸,杀之。无为遣兵以梯登屋入,杀霸荣并其党,迎立继恩弟太原尹继元。继恩立才六十馀日。霸荣者,邢州人,多力善射,走及奔马,尝为散指挥使,戍乐平,旋降于王全斌,补内殿直,未几,复奔北汉,为供奉官。于是杀继恩,谋南归,卒为无为所杀。或谓无为实使霸荣作乱,亟诛霸荣以灭口,故人无知者。
jì yuán shǐ lì, sòng shī yǐ rù qí jìng, nǎi jí qiǎn shǐ shàng biǎo yú liáo, qiě qǐng bīng wèi shòu. yòu qiǎn shì wèi dōu yú hòu liú jì yè mǎ jìn kē lǐng jūn è tuán bǎi gǔ, yǐ jiāng zuò jiān mǎ fēng wèi shū mì shǐ, jiān qí jūn. fēng zhì dòng guò hé, yǔ lǐ jì xūn děng yù, hé jì yún yǐ xiān fēng jī pò zhī, zhǎn shǒu èr qiān yú jí, qín qí jiāng zhāng huán shí bīn, suì duó fén hé qiáo, fù tài yuán chéng xià, fén yán xià mén. jì yuán qiǎn diàn zhí dōu zhī guō shǒu bīn lǐng nèi zhí bīng chū zhàn, yòu bài, shǒu bīn zhōng liú shǐ, tuì rù chéng zhōng.
继元始立,宋师已入其境,乃亟遣使上表于辽,且请兵为授。又遣侍卫都虞候刘继业、马进珂领军扼团柏谷,以将作监马峰为枢密使,监其军。峰至洞过河,与李继勋等遇,何继筠以先锋击破之,斩首二千馀级,擒其将张环、石斌,遂夺汾河桥,傅太原城下,焚延夏门。继元遣殿直都知郭守斌领内直兵出战,又败,守斌中流矢,退入城中。
dīng wèi, běi hàn zuǒ shèng jūn shǐ lǐ qióng lái jiàng.
丁未,北汉佐胜军使李琼来降。
chū, pān měi kè chēn zhōu, huò nán hàn nèi pǐn shí yú rén. yǒu yú yán yè zhě, zì yán wèi hù jià gōng guān, shòu yǐ gōng, bù néng zhāng, dì xiào. wèn qí guó zhèng, yán yè jù yán shē chǐ cán kù zhuàng, dì jīng hài yuē:" wú dāng jiù cǐ yī fāng mín." yú shì dào zhōu cì shǐ wáng jì xūn yán:" liú chǎng hūn bào, mín bèi qí dú, yòu shǔ chū kòu biān, qǐng wáng shī nán fá." dì yóu wèi yù jiā bīng, nǎi mìng nán táng zhǔ yù yì, lìng nán hàn zhǔ xiān yǐ hú nán jiù dì lái xiàn. nán táng zhǔ qiǎn shǐ zhì shū, nán hàn zhǔ bù cóng.
初,潘美克郴州,获南汉内品十馀人。有余延业者,自言为扈驾弓官,授以弓,不能张,帝笑。问其国政,延业具言奢侈残酷状,帝惊骇曰:“吾当救此一方民。”于是道州刺史王继勋言:“刘鋹昏暴,民被其毒,又数出寇边,请王师南伐。”帝犹未欲加兵,乃命南唐主谕意,令南汉主先以湖南旧地来献。南唐主遣使致书,南汉主不从。
jiàn lóng zhōng, yuán jiù zhì, jì dōng yuè tài shān yú gǔn zhōu xī yuè huà shān yú huá zhōu běi yuè cháng shān yú dìng zhōu zhōng yuè sōng shān yú hé nán fǔ. yú shì yǒu sī yán:" cí guān suǒ fèng zhǐ sì yuè. jīn àn jì diǎn, qǐng jì nán bīng héng shān yú héng zhōu dōng zhèn yí shān yú yí zhōu, nán zhèn jī shān yú yuè zhōu, xī zhèn wú shān yú lǒng zhōu, zhōng zhèn huò shān yú jìn zhōu dōng hǎi yú lái zhōu, nán hǎi yú guǎng zhōu, xī hǎi hé dú bìng yú hé zhōng fǔ, běi hǎi jì dú bìng yú mèng zhōu, huái dú yú táng zhōu qí jiāng dú zhǔn xiǎn dé wǔ nián chì, jì yú yáng zhōu yáng zǐ jiāng kǒu, jīn qǐng jì yú chéng dū běi zhèn yī wū lǘ shān zài yíng zhōu jiè, wèi xíng jì xiǎng." cóng zhī. qí hòu wàng jì běi zhèn yú dìng zhōu yuè cí, jì ér wǔ zhèn zhī jì fù quē.
建隆中,缘旧制,祭东岳泰山于衮州、西岳华山于华州、北岳常山于定州、中岳嵩山于河南府。于是有司言:“祠官所奉止四岳。今按祭典,请祭南兵衡山于衡州;东镇沂山于沂州,南镇稽山于越州,西镇吴山于陇州,中镇霍山于晋州;东海于莱州,南海于广州,西海、河渎并于河中府,北海、济渎并于孟州,淮渎于唐州;其江渎准显德五年敕,祭于扬州扬子江口,今请祭于成都;北镇医巫闾山在营州界,未行祭享。”从之。其后望祭北镇于定州岳祠,既而五镇之祭复阙。
liáo yǐ yī lài hā jiān zhèng shì lìng, réng yǐ hēi shān dōng mò zhēn zhī dì shù shí lǐ cì zhī.
辽以伊赖哈兼政事令,仍以黑山东默珍之地数十里赐之。
shì qiū, liáo zhǔ liè yú xī jīng zhū shān.
是秋,辽主猎于西京诸山。
dōng, shí yuè, jiǎ xū, tún tián yuán wài láng tóng zhōu léi dé xiāng, zé shòu shāng zhōu sī hù cān jūn. dé xiāng pàn dà lǐ sì, qí guān shǔ yǔ táng lì, fù huì zǎi xiàng, shàn zēng jiǎn xíng míng, dé xiāng fèn wǎn qiú jiàn, yù miàn bái qí shì, wèi jí yǐn duì, jí zhí yì jiǎng wǔ diàn zòu zhī, cí qì jù lì bìng yán zhào pǔ qiáng shì rén dì zhái, jù liǎn cái lù. dì nù, chì zhī yuē:" dǐng chēng yóu yǒu ěr, rǔ bù wén zhào pǔ wú zhī shè jì chén hū?" yǐn zhù fǔ jī zhé qí shàng è èr chǐ, mìng zuǒ yòu yè chū, zhào zǎi xiàng chù yǐ jí xíng. jì ér nù jiě, zhǐ yǐ lán rù zhī zuì chù zhī.
冬,十月,甲戌,屯田员外郎同州雷德骧,责受商州司户参军。德骧判大理寺,其官属与堂吏,附会宰相,擅增减刑名,德骧愤惋求见,欲面白其事,未及引对,即直诣讲武殿奏之,辞气俱厉;并言赵普强市人第宅,聚敛财赂。帝怒,叱之曰:“鼎铛犹有耳,汝不闻赵普吾之社稷臣乎?”引柱斧击折其上腭二齿,命左右曳出,诏宰相处以极刑。既而怒解,止以阑入之罪黜之。
bǐng zǐ, wú yuè wáng chù qiǎn qí zi jiàn wǔ jié dù shǐ wéi jùn lái zhāo gòng, mìng zhī zhì gào lú duō xùn yíng láo zhī.
丙子,吴越王俶遣其子建武节度使惟濬来朝贡,命知制诰卢多逊迎劳之。
shì yuè, dì qiǎn shǐ jī zhào zhì tài yuán, yù běi hàn zhǔ jì yuán lìng jiàng, yuē yǐ píng lú jié dù shǐ shòu zhī. yòu bié cì guō wú wéi mǎ fēng děng zhào sì shí yú dào, xǔ shòu wú wéi ān guó jié dù shǐ, fēng yǐ xià bìng yǔ fān zhèn. wú wéi dé zhào sè dòng, dàn chū jì yuán yī zhào, yú jiē nì zhī, zì shì shǐ yǒu èr zhì, quàn jì yuán nà kuǎn, jì yuán bù cóng.
是月,帝遣使赍诏至太原,谕北汉主继元令降,约以平卢节度使授之。又别赐郭无为、马峰等诏四十馀道,许授无为安国节度使,峰以下并与籓镇。无为得诏色动,但出继元一诏,馀皆匿之,自是始有贰志,劝继元纳款,继元不从。
chū, dì shǐ dié zhě huì lín wěi chēng diàn qián zhǐ huī shǐ, fù zuì bēn běi hàn, wú wéi zhī qí móu, shǐ wèi gòng fèng guān. jí sòng bīng rù běi hàn jìng, lín jí bēn táo zhì lán gǔ, hòu lì huò sòng tài yuán, běi hàn zhǔ shǐ wú wéi jū zhī, wú wéi shì bù wèn. yǒu lǐ chāo zhě, zhī lín zhuàng, shàng gào wú wéi nù, bìng chāo shā zhī yǐ miè kǒu.
初,帝使谍者惠璘伪称殿前指挥使,负罪奔北汉,无为知其谋,使为供奉官。及宋兵入北汉境,璘即奔逃至岚谷,候吏获送太原,北汉主使无为鞫之,无为释不问。有李超者,知璘状,上告;无为怒,并超杀之以灭口。
shí yī yuè, xīn sì, zhào yuē:" dào zéi jiàn xī, jiǎn zhū xiàn gōng shǒu yǒu chà, lìng wèi zhé zhàn liú zhě, zhòng zhì qí zuì."
十一月,辛巳,诏曰:“盗贼渐息,减诸县弓手有差,令、尉辄占留者,重置其罪。”
xiān shì, dì rù tài miào, jiàn qí suǒ chén biān dòu fǔ guǐ, wèn yuē:" cǐ hé děng wù yě?" zuǒ yòu yǐ lǐ qì duì. dì yuē:" wú zǔ zōng níng shí cǐ!" jí mìng chè qù, jìn cháng shàn rú píng shēng. jì ér yuē:" gǔ lǐ yì bù kě fèi yě." mìng fù shè zhī. yú shì pàn tài cháng sì hé xiàn yán:" àn táng tiān bǎo zhōng xiǎng tài miào, lǐ liào wài měi shì jiā cháng shí yī yá pán, wǔ dài yǐ lái, suì fèi qí lǐ, jīn qǐng rú táng gù shì." zhào:" zì jīn qīn xiǎng tài miào, bié shè yá pán shí, dì jiá shí xiǎng jiē tóng zhī." xiàn yòu yán:" qián dé chū, jiāo sì shàng dì, jiù wàng liáo wèi, ér liáo tán shāo yuǎn, yǒu sī bù wén gào chái liáo zhī shēng. chén shí wéi lǐ guān, zhí dāng zàn dào, qīn wén dé yīn, lìng jǔ zhú xiāng yìng. àn shǐ jì fēng shàn shū, qín cháng yǐ shí yuè jiāo jiàn, tōng guàn huǒ, zhuàng ruò jié gāo, yù lìng guāng míng yuǎn zhào, tōng yú sì suǒ. wàng chì yǒu sī lǜ xún qián zhì." cóng zhī.
先是,帝入太庙,见其所陈笾豆簠簋,问曰:“此何等物也?”左右以礼器对。帝曰:“吾祖宗宁识此!”亟命撤去,进常膳如平生。既而曰:“古礼亦不可废也。”命复设之。于是判太常寺和岘言:“按唐天宝中享太庙,礼料外每室加常食一牙盘,五代以来,遂废其礼,今请如唐故事。”诏:“自今亲享太庙,别设牙盘食,禘袷、时享皆同之。”岘又言:“乾德初,郊祀上帝,就望燎位,而燎坛稍远,有司不闻告柴燎之声。臣时为礼官,职当赞道,亲闻德音,令举烛相应。按《史记·封禅书》,秦常以十月郊见,通爟火,状若桔槔,欲令光明远照,通于祀所。望敕有司率循前制。”从之。
rén yín, qīn xiǎng tài miào.
壬寅,亲享太庙。
guǐ mǎo, rì nán zhì, hé jì tiān dì yú nán jiāo, gǎi yuán kāi bǎo, dà shè, juān qián dé wǔ nián yǐ qián bū zū, yù qián yuán diàn, zǎi xiàng zhào pǔ děng fèng yù cè bǎo, shàng zūn hào yuē yìng tiān guǎng yùn shèng wén shén wǔ míng dào zhì dé rén xiào huáng dì.
癸卯,日南至,合祭天地于南郊,改元开宝,大赦,蠲乾德五年以前逋租,御乾元殿,宰相赵普等奉玉册宝,上尊号曰应天广运圣文神武明道至德仁孝皇帝。
shì rì, liáo zhǔ yǐ yǐn jiǔ, bù shòu hè.
是日,辽主以饮酒,不受贺。
shì yuè, liáo nán yuàn dài wáng tǎ ěr wèi bīng mǎ zǒng guǎn, tǒng zhū dào bīng shòu běi hàn, lǐ jì xūn děng jiē yǐn guī, běi hàn yīn jìn lüè jìn jiàng èr zhōu zhī jìng.
是月,辽南院大王塔尔为兵马总管,统诸道兵授北汉,李继勋等皆引归,北汉因进掠晋、绛二州之境。
běi hàn zhǔ liú jì yuán shì qí mǔ guō shì.
北汉主刘继元弑其母郭氏。
nán táng zhǔ nà hòu zhōu shì, zhāo huì hòu zhī mèi yě, měi zī róng, xiān yǐ de xìng yú táng zhǔ. zhāo huì jí shén, hū jiàn hòu rù, gù wèn:" mèi jǐ shí jìn gōng?" hòu yòu wèi yǒu zhī, yǐ shí duì yuē:" shù rì yǐ." zhāo huì nù, suì zhuǎn xiāng ér wò, bù fù gù. jì cú, cháng chū rù jìn zhōng, zhì shì nà yǐ wéi hòu. qí xī, yàn qún chén, hán xī zài děng jiē fù shī yǐ fēng, nán táng zhǔ yì bù zhī qiǎn yě.
南唐主纳后周氏,昭惠后之妹也,美姿容,先已得幸于唐主。昭惠疾甚,忽见后入,顾问:“妹几时进宫?”后幼未有知,以实对曰:“数日矣。”昭惠怒,遂转乡而卧,不复顾。既殂,常出入禁中,至是纳以为后。其夕,燕群臣,韩熙载等皆赋诗以风,南唐主亦不之谴也。
nán táng zhǔ pō liú qíng yuè fǔ, jiān chá yù shǐ zhāng xiàn shàng shū yuē:" dào lù jiē yán yǐ hù bù shì láng mèng gǒng chén zhái yǔ jiào fāng shǐ yuán chéng jìn. xī gāo zǔ yù bài wǔ rén ān chì nú wèi sàn qí shì láng, jǔ cháo jiē xiào. jīn suī bù bài chéng jìn wèi shì láng, ér cì yǐ shì láng jū zhái, shì yì xiāng lèi yǐ." nán táng zhǔ cì bó jīng qí gǎn yán, rán zhōng bù néng gǎi.
南唐主颇留情乐府,监察御史张宪上疏曰:“道路皆言以户部侍郎孟拱宸宅与教坊使袁承进。昔高祖欲拜舞人安叱奴为散骑侍郎,举朝皆笑。今虽不拜承进为侍郎,而赐以侍郎居宅,事亦相类矣。”南唐主赐帛旌其敢言,然终不能改。
shì dōng, liáo zhǔ zhù hēi shān dōng chuān.
是冬,辽主驻黑山东川。
liáo tài píng wáng ān sà gá, jiǔ yù guó zhèng, suì móu luàn. shí sī tiān wèi lín shàn bo, yīn yì lín bo jiàn lì zhī rì. shì jué, liáo zhǔ biǎn ān sà gá xī běi biān shù, liú lín yú wū kù bù.
辽太平王谙萨噶,久预国政,遂谋乱。时司天魏璘善卜,因诣璘卜僭立之日。事觉,辽主贬谙萨噶西北边戍,流璘于乌库部。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì kāi bǎo èr nián liáo yīng lì shí jiǔ nián
○太祖启运立极英武睿文神德圣功至明大孝皇帝开宝二年(辽应历十九年)
chūn, zhēng yuè, jǐ mǎo shuò, yǐ chū shī, bù yù diàn.
春,正月,己卯朔,以出师,不御殿。
liáo zhǔ yàn gōng zhōng, bù shòu hè.
辽主宴宫中,不受贺。
jǐ hài, yǐ qián wéi jùn wèi zhèn hǎi zhèn dōng jié dù shǐ. wéi jùn fèng qí fù mìng lái zhù jì, jiāng hái, tè zhào zēng zhì.
己亥,以钱惟濬为镇海、镇东节度使。惟濬奉其父命来助祭,将还,特诏增秩。
rén yín, qiǎn diàn zhōng shì yù shǐ luò yáng lǐ yíng děng fēn wǎng zhū zhōu, diào fā jūn chǔ fù tài yuán. bǐng wǔ, yòu qiǎn shǐ fā zhū dào bīng, tún yú lù jìn cí děng zhōu.
壬寅,遣殿中侍御史洛阳李莹等分往诸州,调发军储赴太原。丙午,又遣使发诸道兵,屯于潞、晋、磁等州。
nán táng shū mì shǐ zuǒ pú yè píng zhāng shì tāng yuè, bà wèi zhèn hǎi jié dù shǐ. yuè bù lè jū fān, shàng zhāng qiú jiě. yú shì gǎi shòu tài zǐ tài fù, jiān xiū guó shǐ, réng lǐng zhèn hǎi jié dù shǐ.
南唐枢密使、左仆射、平章事汤悦,罢为镇海节度使。悦不乐居籓,上章求解。于是改授太子太傅,监修国史,仍领镇海节度使。
èr yuè, yǐ mǎo, mìng cáo bīn dǎng jìn děng gè lǐng bīng xiān fù tài yuán.
二月,乙卯,命曹彬、党进等各领兵先赴太原。
wù wǔ, zhào qīn zhēng. jǐ wèi, yǐ kāi fēng yǐn guāng yì wèi dōng jīng liú shǒu, shū mì fù shǐ shěn yì lún wèi dà nèi bù shǔ zhāo yì jié dù shǐ lǐ jì xūn wèi hé dōng xíng yíng qián jūn dōu bù shǔ, jiàn xióng jié dù shǐ zhào zàn wèi mǎ bù jūn dōu yú hòu, xiān fù tài yuán. jiǎ zǐ, chē jià fā jīng shī dīng mǎo, cì wáng qiáo dùn. zhāng dé jié dù shǐ hán zhòng yūn lái zhāo, dì wèi zhī yuē:" qì dān zhī wǒ shì xíng, bì lǜ zhòng lái yuán, bǐ yì zhèn dìng wú bèi, jiāng yóu cǐ lù rù, qīng kě wèi zhèn lǐng bīng bèi dào jiān xíng, chū qí bù yì pò zhī." nǎi yǐ zhòng yūn wèi běi miàn dōu bù shǔ, yì wǔ jié dù shǐ guō yán yì fù zhī.
戊午,诏亲征。己未,以开封尹光义为东京留守,枢密副使沈义伦为大内部署;昭义节度使李继勋为河东行营前军都部署,建雄节度使赵赞为马步军都虞候,先赴太原。甲子,车驾发京师;丁卯,次王桥顿。彰德节度使韩重赟来朝,帝谓之曰:“契丹知我是行,必率众来援,彼意镇、定无备,将由此路入,卿可为朕领兵倍道兼行,出其不意破之。”乃以重赟为北面都部署,义武节度使郭延义副之。
chū, liáo zhǔ huò nǚ wū xiào gǔn yán, qǔ rén dǎn hé yán nián yào, shā rén pō zhòng. jì wù qí zhà, yǐ míng dí cóng shè qí jiàn shā zhī. zì shì shì jiǔ hǎo shā, wǔ fāng zhǎng shòu jí jìn shì jǐ shì zhū rén, huò yǐ xì gù, huò zòu duì shǎo shī zhǐ, huò yīn qiān nù, zhé jiā pào lào tiě shū zhī xíng, shèn zhě zhì yú wú suàn, huò yǐ shǒu rèn cì zhī, zhǎn jī shè liáo, duàn shǒu zú, zhé yāo jìng, huà kǒu pò chǐ, qì shī yú yě, qiě mìng zhù fēng yú qí dì, sǐ zhě zhì bǎi yú rén, jīng shī shǔ bǎi chǐ láo yǐ chù xì qiú. jì nián, bào nüè yì shén, cháng wèi tài wèi huá hā yuē:" zhèn zuì zhōng yǒu chǔ jué bù dàng zhě, xǐng dāng fù zòu." tú néng yán zhī, jìng wú quān yì. shì yuè, jǐ sì, chūn sōu huái zhōu. liáo zhǔ shè xióng ér zhōng, shì zhōng xiāo sī wēn yǔ yī lēi xī bā yá lī sī děng jìn jiǔ shàng shòu, liáo zhǔ zuì, hái xíng gōng, yè, wèi jìn shì xiāo gé guàn rén huá gé páo rén xī gǔn děng suǒ shì. nián sān shí jiǔ, miào hào mù zōng. gēng wǔ, sī wēn yǔ nán yuàn shū mì shǐ gāo xūn fēi lóng shǐ ní lī děng fèng shì zōng dì èr zi xián, lǜ jiǎ qí qiān rén chí fù xíng zài. xián tòng kū, qún chén quàn jìn, suì jí huáng dì wèi yú jiù qián, bǎi guān shàng zūn hào yuē tiān zàn huáng dì, dà shè, gǎi yuán bǎo níng. yǐ diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yī lài hā yòu pí shì xiáng gǔn xiāo wū lī jì sù wèi bù yán, zhǎn zhī. yǐ ní lī wèi xíng gōng dōu bù shǔ, jiā zhèng shì lìng.
初,辽主惑女巫肖衮言,取人胆合延年药,杀人颇众。继悟其诈,以鸣镝丛射骑践杀之。自是嗜酒好杀,五坊掌兽及近侍给事诸人,或以细故,或奏对少失旨,或因迁怒,辄加砲烙、铁梳之刑,甚者至于无算,或以手刃刺之,斩击射燎,断手足,折腰胫,划口破齿,弃尸于野,且命筑封于其地,死者至百馀人,京师署百尺牢以处系囚。季年,暴虐益甚,尝谓太尉华哈曰:“朕醉中有处决不当者,醒当覆奏。”徒能言之,竟无悛意。是月,己巳,春蒐怀州。辽主射熊而中,侍中萧思温与伊勒希巴牙哩斯等进酒上寿,辽主醉,还行宫,夜,为近侍霄格、盥人华格、庖人锡衮等所弑。年三十九,庙号穆宗。庚午,思温与南院枢密使高勋、飞龙使尼哩等奉世宗第二子贤,率甲骑千人驰赴行在。贤恸哭,群臣劝进,遂即皇帝位于柩前,百官上尊号曰天赞皇帝,大赦,改元保宁。以殿前都点检耶律伊赖哈、右皮室详衮萧乌哩济宿卫不严,斩之。以尼哩为行宫都部署,加政事令。
quán zhī gòng jǔ zhào féng zòu jìn shì ān dé yù děng hé gé zhě qī rén.
权知贡举赵逢奏进士安德裕等合格者七人。
yǐ hài, chē jià cì lù zhōu, yǐ lín yǔ zhù bì. shí zhū zhōu kuì xiǎng bì jí chéng zhōng, chē chéng sāi lù. dì wén zhī, yǐ wéi fēi lǐ jī liú, jiāng zuì zhuǎn yùn shǐ. zhào pǔ yuē:" liù shī fāng zhì ér zhuǎn yùn shǐ huò zuì, dí rén wén zhī, bì wèi chǔ zhì bù chōng, fēi suǒ yǐ wēi yuǎn zhī dào, dàn dāng zé zhì jù zhě lì cǐ zhōu ěr." bǐng zǐ, mìng hù bù yuán wài láng zhī zhì gào wáng yòu quán zhī lù zhōu. yòu jí fā qiǎn chē chéng, xíng lù wú zǔ. yǐ shū mì zhí xué shì zhào féng wèi suí jià zhuǎn yùn shǐ, réng zhù yìn cì zhī.
乙亥,车驾次潞州,以霖雨驻跸。时诸州餽饷毕集城中,车乘塞路。帝闻之,以为非理稽留,将罪转运使。赵普曰:“六师方至而转运使获罪,敌人闻之,必谓储偫不充,非所以威远之道,但当择治剧者莅此州耳。”丙子,命户部员外郎、知制诰王祐权知潞州。祐即发遣车乘,行路无阻。以枢密直学士赵逢为随驾转运使,仍铸印赐之。
běi hàn liú jì yè féng jìn kē tún yú tuán bǎi gǔ, qiǎn wèi duì zhǐ huī shǐ chén tíng shān lǐng shù bǎi qí lái zhēn luó. huì lǐ jì xūn děng qián jūn zhì, tíng shān jí yǐ suǒ bù jiàng. jì yè jìn kē zhī zhòng guǎ bù dí, yì bēn hái jìn yáng, běi hàn zhǔ nù, bà qí bīng bǐng. jì xūn děng suì wéi chéng.
北汉刘继业、冯进珂屯于团柏谷,遣卫队指挥使陈廷山领数百骑来侦逻。会李继勋等前军至,廷山即以所部降。继业、进珂知众寡不敌,亦奔还晋阳,北汉主怒,罢其兵柄。继勋等遂围城。
shí liáo shǐ nèi shì hán zhī fàn cè mìng běi hàn zhǔ wèi dì, běi hàn zhǔ yè kāi mén nà zhī. míng rì, zhì yàn, qún chén jiē yù, zǎi xiàng guō wú wéi kū yú tíng zhōng, bá pèi jiàn zì lá, běi hàn zhǔ jù jiàng jiē, chí qí shǒu yǐn zhī shēng zuò, wú wéi yuē:" nài hé yǐ gū chéng kàng bǎi wàn zhī shī hū!" gài wú wéi yù yǐ cǐ yáo zhòng xīn yě.
时辽使内侍韩知范册命北汉主为帝,北汉主夜开门纳之。明日,置宴,群臣皆预,宰相郭无为哭于庭中,拔佩剑自剌,北汉主遽降阶,持其手引之升坐,无为曰:“奈何以孤城抗百万之师乎!”盖无为欲以此摇众心也。
sān yuè, bǐng xū, liáo zhǔ cì shàng jīng. yǐ dìng cè gōng, jìn xiāo sī wēn wèi běi yuàn shū mì shǐ, xuán jiān běi fǔ zǎi xiàng fēng gāo xūn wèi qín wáng, ní lī jiā shǒu tài wèi.
三月,丙戌,辽主次上京。以定策功,进萧思温为北院枢密使,旋兼北府宰相;封高勋为秦王,尼哩加守太尉。
shí chéng mù zōng shī dé zhī hòu, zhōng wài xī rán wàng zhì. liáo zhǔ shù zhào hàn lín xué shì nán jīng shì fǎng, wèn gǔ jīn zhì luàn dé shī, zòu duì chèn zhǐ. sī wēn jiàn yē lǜ sè zhēn yǒu jīng guó cái, liáo zhǔ yuē:" zhèn zhī zhī dì yì dàng, qǐ kě jī qū!" sī wēn yuē:" wài suī yì dàng, zhōng wèi kě liàng." nǎi zhào wèn yǐ shí zhèng, zhǐ chén kǎi qiē, liáo zhǔ qì zhòng zhī, xuán mìng jié zhì xī nán miàn zhū jūn, yuán hé dōng. shí nán yuàn dài wáng yē lǜ tǎ ěr jiā jiān zhèng shì lìng, zhì shì, yǐ sè zhēn dài zhī.
时承穆宗失德之后,中外翕然望治。辽主数召翰林学士南京室昉,问古今治乱得失,奏对称旨。思温荐耶律色珍有经国才,辽主曰:“朕知之;第佚荡,岂可羁屈!”思温曰:“外虽佚荡,中未可量。”乃召问以时政,指陈剀切,辽主器重之,旋命节制西南面诸军,援河东。时南院大王耶律塔尔加兼政事令,致仕,以色珍代之。
liáo ān sà gá wén liáo zhǔ lì, dà jù, wáng rù shā tuó. liáo zhǔ yǐ yī lēi xī bā nè mù gǔn yīn fù ān sà gá, zhū zhī. xuán zhào ān sà gá hái, shì qí zuì.
辽谙萨噶闻辽主立,大惧,亡入沙陀。辽主以伊勒希巴讷穆衮阴附谙萨噶,诛之。旋召谙萨噶还,释其罪。
dì zhù bì lù zhōu fán shí yǒu bā rì, huò běi hàn dié zhě, wèn zhī, duì yuē:" chéng zhōng mín lí dú jiǔ yǐ, rì yè wàng chē jià, hèn qí chí ěr." dì xiào, gěi yī fú zòng zhī. rén chén, fā lù zhōu wù xū, cì tài yuán gēng zǐ, guān bīng yú chéng nán, shǐ mìng zhù zhǎng lián chéng. xīn chǒu, lín fén hé zuò xīn qiáo. yǐ bīng bù yuán wài láng zhī zhì gào lú duō xùn zhī tài yuán xíng fǔ shì.
帝驻跸潞州凡十有八日,获北汉谍者,问之,对曰:“城中民罹毒久矣,日夜望车驾,恨其迟耳。”帝笑,给衣服纵之。壬辰,发潞州;戊戌,次太原;庚子,观兵于城南,始命筑长连城。辛丑,临汾河作新桥。以兵部员外郎知制诰卢多逊知太原行府事。
rén yín, qiǎn shǐ fā tài yuán zhū xiàn mín shù wàn fù chéng xià.
壬寅,遣使发太原诸县民数万赴城下。
guǐ mǎo, běi hàn xiàn zhōu pàn guān shǐ zhāo wén yǐ zhōu chéng lái jiàng, jí mìng zhāo wén wèi cì shǐ.
癸卯,北汉宪州判官史昭文以州城来降,即命昭文为刺史。
yǐ sì, dì zhì chéng dōng nán, mìng zhù zhǎng dī yōng fén shuǐ. xiān shì yǒu yù zēng bīng gōng chéng zhě, zuǒ shén wǔ tǒng jūn chén chéng zhāo jìn yuē:" bì xià zì yǒu shù qiān wàn bīng zài zuǒ yòu, hé bù yòng yě?" dì wèi wù, chéng zhāo yǐ mǎ cè zhǐ fén shuǐ, dì dà xiào, yīn shǐ chéng zhāo dǒng qí yì. bǐng wǔ, jué jìn cí shuǐ guàn chéng.
乙巳,帝至城东南,命筑长堤壅汾水。先是有欲增兵攻城者,左神武统军陈承昭进曰:“陛下自有数千万兵在左右,何不用也?”帝未悟,承昭以马策指汾水,帝大笑,因使承昭董其役。丙午,决晋祠水灌城。
dīng wèi, mìng lǐ jì xūn jūn yú chéng nán, zhào zàn jūn yú xī, cáo bīn jūn yú běi, dǎng jìn jūn yú dōng, wèi sì zhài yǐ bī zhī. běi hàn rén chéng huì tū mén, qián fàn xī zhài, zhào zàn lǜ zhòng yǔ zhàn, nǔ shǐ guàn zàn zú, wèi tuì. shí dǎng jìn qiǎn dōng zhài dōu jiān lǐ qiān pǔ fá mù xī shān yǐ gěi jūn yòng, qiān pǔ wén gǔ shēng, jí yǐn suǒ bù bīng fù zhī, běi hàn rén nǎi tuì. dì jù zhì zhàn suǒ, guài fù yuán zhě fēi jīng jiǎ, wèn zhī, zé qiān pǔ yě, shén yuè. liú jì yè fù yǐ tū qí shù bǎi fàn dōng zhài, dǎng jìn tǐng shēn zhú jì yè, huī xià shù rén suí zhī, jì yè zǒu nì háo zhōng, běi hàn bīng chū yuán zhī, jì yè yuán zhuì rù chéng, huò miǎn.
丁未,命李继勋军于城南,赵赞军于西,曹彬军于北,党进军于东,为四寨以逼之。北汉人乘晦突门,潜犯西寨,赵赞率众与战,弩矢贯赞足,未退。时党进遣东寨都监李谦溥伐木西山以给军用,谦溥闻鼓声,即引所部兵赴之,北汉人乃退。帝遽至战所,怪赴援者非精甲,问之,则谦溥也,甚悦。刘继业复以突骑数百犯东寨,党进挺身逐继业,麾下数人随之,继业走匿壕中,北汉兵出援之,继业缘缒入城,获免。
nán táng yòu pú yè pàn shěng shì yóu jiǎn yán, gōng qīn bù lǐng, dū zé jī huǎn, liáo lì wèi zhī rán àn yú dà tǐ, bù wéi shì dài fū suǒ zhòng. shù yǐ jí cí, nán táng zhǔ bù xǔ. shì yuè, mìng jiǎn yán jiān mén xià shì láng píng zhāng shì.
南唐右仆射、判省事游简言,躬亲簿领,督责稽缓,僚吏畏之;然暗于大体,不为士大夫所重。数以疾辞,南唐主不许。是月,命简言兼门下侍郎、平章事。
xià, sì yuè, wù shēn shuò, dì lín chéng dōng guān zhù dī.
夏,四月,戊申朔,帝临城东观筑堤。
xīn hài, qiǎn hǎi zhōu cì shǐ sūn wàn jìn lǐng jūn shù qiān rén wéi fén zhōu.
辛亥,遣海州刺史孙万进领军数千人围汾州。
rén zǐ, dì fù zhì chéng dōng, cì qún chén jí zhū jūn shí fú, yàn cóng chén.
壬子,帝复至城东,赐群臣及诸军时服,宴从臣。
chū, dì zhōu fáng yù shǐ hé jì yún wèi shí lǐng guān bù shǔ, tún yáng qǔ. dì wén liáo bīng fēn dào lái yuán běi hàn, qí yī zì shí lǐng guān rù, nǎi yì zhào jì yún yì xíng zài suǒ, shòu yǐ fāng lüè, bìng gěi jīng bīng shù qiān, shǐ wǎng jù zhī, qiě wèi jì yún yuē:" yì rì tíng wǔ, qí qīng jié zòu zhì yě!" shí yǐ shèng shǔ, dì mìng tài guān shè má jiāng fěn cì jì yún, shí qì, cí qù, zhàn yú yáng qǔ xiàn běi, dà bài liáo bīng, qín qí wǔ zhōu cì shǐ wáng yàn fú, zhǎn shǒu qiān yú jí. jǐ wèi, jì yún qiǎn zi chéng ruì lái xiàn jié. chéng ruì wèi zhì, dì dēng běi tái yǐ qí, jiàn yī qí zì běi lái, nì wèn zhī, nǎi chéng ruì yě. běi hàn yīn shì liáo yuán, chéng jiǔ bù xià, dì yǐ suǒ xiàn shǒu jí shì zhī, chéng zhōng rén qì duó.
初,棣州防御使何继筠为石岭关部署,屯阳曲。帝闻辽兵分道来援北汉,其一自石岭关入,乃驿召继筠诣行在所,授以方略,并给精兵数千,使往拒之,且谓继筠曰:“翌日亭午,俟卿捷奏至也!”时已盛暑,帝命太官设麻浆粉赐继筠,食讫,辞去,战于阳曲县北,大败辽兵,擒其武州刺史王彦符,斩首千馀级。己未,继筠遣子承睿来献捷。承睿未至,帝登北台以俟,见一骑自北来,逆问之,乃承睿也。北汉阴恃辽援,城久不下,帝以所献首级示之,城中人气夺。
liáo zhǔ jiān mù zōng bào nüè, wù xíng kuān zhèng. zhào wáng xǐ gǔn jiǔ xì yù, wén zhī, zì qù qí xiè ér cháo. liáo zhǔ nù yuē:" rǔ zuì rén, hé dé lí jìn suǒ!" fù zhí zhī. jì ér gōng lù qiú tú, xī zhào ér shì zhī.
辽主监穆宗暴虐,务行宽政。赵王喜衮久系狱,闻之,自去其械而朝。辽主怒曰:“汝罪人,何得离禁所!”复执之。既而躬录囚徒,悉召而释之。
shì yuè, jìn fēng tài píng wáng ān sà gá wèi qí wáng, gǎi fēng xǐ gǔn wèi sòng wáng, fēng lóng xiān wèi píng wáng, shāo wéi wú wáng, dào yǐn wèi shǔ wáng, bì shè wèi yuè wáng, yì lǐ wèi jì wáng, wǎn wèi wèi wáng. chū, liáo zhǔ dì zhì mù xìng mǐn gěi, tōng qì dān hàn zì, néng shī, mù zōng mò nián, zhì mù yǔ gōng rén sī, mù zōng nù, bǎng lüè shù bǎi, cì yī mù ér gōng zhī, xì yù, jiāng qì shì. liáo zhǔ jí wèi, jí shì zhī, cì yǐ suǒ sī gōng rén, fēng níng wáng. wèi jǐ, yǐ lóng xiān jiān zhèng shì lìng, liú shǒu dōng jīng, dào yǐn liú shǒu shàng jīng. lóng xiān dào yǐn shāo, jiē shì zōng zhī dì yě.
是月,进封太平王谙萨噶为齐王,改封喜衮为宋王,封隆先为平王,稍为吴王,道隐为蜀王,必摄为越王,异里为冀王,宛为卫王。初,辽主弟质睦性敏给,通契丹、汉字,能诗,穆宗末年,质睦与宫人私,穆宗怒,榜掠数百,刺一目而宫之,系狱,将弃市。辽主即位,即释之,赐以所私宫人,封宁王。未几,以隆先兼政事令,留守东京,道隐留守上京。隆先、道隐、稍,皆世宗之弟也。
wǔ yuè, wù yín, liáo fēn bīng yóu dìng zhōu lái qīn, hán zhòng yūn chén yú jiā shān yǐ dài zhī. liáo rén jiàn qí zhì, dà hài, yù dùn qù zhòng yūn jí jī zhī, dà pò qí zhòng. guǐ wèi, shǐ lái gào jié, dì dà xǐ, shǒu zhào bāo zhī.
五月,戊寅,辽分兵由定州来侵,韩重赟陈于嘉山以待之。辽人见旗帜,大骇,欲遁去;重赟亟击之,大破其众。癸未,使来告捷,帝大喜,手诏褒之。
jiǎ shēn, dì lín chéng běi, yǐn fén shuǐ rù xīn dī, guàn qí chéng. wù zǐ, lín chéng dōng nán, mìng shuǐ jūn chéng xiǎo zhōu zài qiáng nǔ jìn gōng qí chéng, nèi wài mǎ bù jūn dōu jūn tóu wáng tíng yì qīn gǔ zhī, miǎn zhòu xuǎn dēng, liú shǐ zhōng qí nǎo ér diān. gēng yín, tíng yì zú. xīn mǎo, diàn qián dōu zhǐ huī shǐ dōu yú hòu shí hàn qīng yì zhōng liú shǐ, nì sǐ. guǐ sì, zèng tíng yì jiàn wǔ jié dù shǐ, hàn qīng yuán zhōu fáng yù shǐ.
甲申,帝临城北,引汾水入新堤,灌其城。戊子,临城东南,命水军乘小舟载强弩进攻其城,内外马步军都军头王廷义亲鼓之,免胄选登,流矢中其脑而颠。庚寅,廷义卒。辛卯,殿前都指挥使都虞候石汉卿亦中流矢,溺死。癸巳,赠廷义建武节度使,汉卿袁州防御使。
dīng yǒu, dì xìng chéng xī, mìng zhū jūn gōng qí xī mén.
丁酉,帝幸城西,命诸军攻其西门。
qiǎn piān shī wéi lán zhōu, zhào hóng wēi cù, qǐng xiáng. wù xū, hóng lái jiàn, yǐ bì xuān zǔ huì, cì míng wén dù.
遣偏师围岚州,赵宏危蹙,请降。戊戌,宏来见,以避宣祖讳,赐名文度。
jǐ hài, yǐ yòu qiān niú wèi jiāng jūn zhōu chéng jìn wèi lán zhōu tuán liàn shǐ.
己亥,以右千牛卫将军周承瑨为岚州团练使。
gēng zǐ, yàn zhào wén dù yú xíng gōng, hòu shòu zhòng guó jié dù shǐ.
庚子,宴赵文度于行宫,后授重国节度使。
tài yuán wéi jí, shú wú wéi móu chū bēn, yīn qǐng zì jiāng chū jī. běi hàn zhǔ xìn zhī, xuǎn jīng jiǎ qiān rén, mìng liú jì yè guō shǒu bīn wèi zhī fù, běi hàn zhǔ dēng yán xià mén zì sòng zhī, qiě dài qí fǎn. huì yè yǔ huì míng, wú wéi xíng zhì běi qiáo, zhù mǎ zhào zhū jiàng, jì yè yǐ mǎ shāng zú, xiān shōu suǒ bù bīng rù chéng, shǒu bīn mí shī dào, hū zhī bù huò wú wéi bù néng dú qián, nǎi yǔ huī xià shù qiān rén yì hái.
太原围急,熟无为谋出奔,因请自将出击。北汉主信之,选精甲千人,命刘继业、郭守斌为之副,北汉主登延夏门自送之,且待其反。会夜雨晦冥,无为行至北桥,驻马召诸将,继业以马伤足,先收所部兵入城,守斌迷失道,呼之不获;无为不能独前,乃与麾下数千人亦还。
dì yǐ shǔ qì fāng shèng, shēn niàn léi xiè zhī kǔ, nǎi zhào:" xī jīng zhū zhōu lìng zhǎng lì dū zhǎng yóu yuàn wǔ rì yī zhì yù hù, jiǎn shì sǎ sǎo, xǐ dí chǒu xiè, pén kùn zhě gěi fàn shí, bìng zhě gěi yào, qīng xì xiǎo zuì jí shí jué qiǎn." zì shì měi suì zhòng xià, bì shēn míng shì zhào yǐ jiè guān lì.
帝以暑气方盛,深念缧絏之苦,乃诏:“西京诸州令长吏督掌犹掾五日一至狱户,检视洒扫,洗涤杻械,盆困者给饭食,病者给药,轻系小罪即时决遣。”自是每岁仲夏,必申明是诏以戒官吏。
liáo lì guì fēi xiāo shì wèi huáng hòu. hòu, běi fǔ zǎi xiàng sī wēn nǚ yě, zǎo huì. sī wēn cháng guān zhū nǚ sǎ sǎo, wéi hòu juān jié, xǐ yuē:" cǐ nǚ bì chéng jiā." jí lì wèi hòu, néng cān jué cháo zhèng, liáo zhǔ jìng lǐ zhī.
辽立贵妃萧氏为皇后。后,北府宰相思温女也,早慧。思温尝观诸女洒扫,唯后蠲洁,喜曰:“此女必成家。”及立为后,能参决朝政,辽主敬礼之。
rùn yuè, wù shēn, tài yuán nán chéng wèi fén shuǐ suǒ xiàn, shuǐ chuān wài chéng, zhù chéng zhōng, chéng zhōng dà jīng rǎo. dì lín zhǎng dī guān yān. shuǐ kǒu jiàn kuò, běi hàn rén yuán chéng shè zhàng, wèi sòng shī suǒ shè, zhàng bù dé shī. é yǒu jī cǎo zì chéng zhōng piāo chū, zhí dǐ shuǐ kǒu ér zhǐ, sòng shī nǔ shǐ bù néng chè, běi hàn rén yīn yǐ shī gōng, shuǐ kǒu suì sāi.
闰月,戊申,太原南城为汾水所陷,水穿外城,注城中,城中大惊扰。帝临长堤观焉。水口渐阔,北汉人缘城设障,为宋师所射,障不得施。俄有积草自城中飘出,直抵水口而止,宋师弩矢不能彻,北汉人因以施功,水口遂塞。
guō wú wéi fù quàn běi hàn zhǔ chū jiàng, běi hàn zhǔ bù tīng. yān rén wèi dé guì, jí yán wú wéi fǎn zhuàng míng bái, bù kě shè, běi hàn zhǔ shā zhī yǐ xùn, chéng zhōng shāo dìng.
郭无为复劝北汉主出降,北汉主不听。阉人卫德贵,极言无为反状明白,不可赦,北汉主杀之以徇,城中稍定。
běi hàn rén é zì xī zhǎng lián chéng qián chū, jiāng fén gōng zhàn zhī jù, sòng shī jī zǒu zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí. yè bàn, hū chuán hū bì wài yún:" běi hàn zhǔ jiàng." dì lìng wèi shì huán jiǎ, jiāng kāi bì mén, bā zuò shǐ zhào suì yuē:" shòu xiáng rú shòu dí, jù kě yè bàn qīng nuò hū!" dì shǐ wèn zhī, guǒ dié zhě zhà wèi yě.
北汉人俄自西长连城潜出,将焚攻战之具,宋师击走之,斩首万馀级。夜半,忽传呼壁外云:“北汉主降。”帝令卫士环甲,将开壁门,八作使赵璲曰:“受降如受敌,讵可夜半轻诺乎!”帝使问之,果谍者诈为也。
jǐ yǒu, dì lín chéng nán, mìng shuǐ jūn chéng qīng zhōu fén qí mén.
己酉,帝临城南,命水军乘轻舟焚其门。
yòu pú yè wèi rén pǔ zú. xiān shì rén pǔ shì chūn yàn, yīn qián shàng shòu, dì mì wèi yuē:" zhèn yù qīn zhēng tài yuán, rú hé?" rén pǔ yuē:" yù sù zé bù dá, wéi bì xià shěn sī." dì jiā qí duì. yàn bà, jiù dì, cì shàng zūn jiǔ shí shí, yù shàn yáng bǎi kǒu. jì ér cóng xíng, zhōng tú yù jí, hái, zú yú liáng hóu yì. zèng shì zhōng, shì xuān yì.
右仆射魏仁浦卒。先是仁浦侍春宴,因前上寿,帝密谓曰:“朕欲亲征太原,如何?”仁浦曰:“欲速则不达,惟陛下审思。”帝嘉其对。宴罢,就第,赐上尊酒十石,御膳羊百口。既而从行,中途遇疾,还,卒于梁侯驿。赠侍中,谥宣懿。
tài yuán chéng jiǔ bù xià, dōng xī bān dōu zhǐ huī shǐ lǐ huái zhōng lǜ zhòng gōng zhī, zhàn bù lì, zhōng liú shǐ, jǐ sǐ. diàn qián zhǐ huī shǐ dōu yú hòu zhào tíng hàn, lǜ zhū bān wèi shì kòu tóu, yuàn xiān dēng jí jī yǐ jǐn sǐ lì. dì yuē:" rǔ cáo jiē wú suǒ xùn liàn, wú bù yī dāng bǎi, suǒ yǐ bèi zhǒu yè, tóng xiū qī yě. wǒ níng bù dé tài yuán, qǐ rěn qū rǔ cáo mào fēng rèn, dǎo bì sǐ zhī dì hū!" zhòng jiē gǎn qì.
太原城久不下,东西班都指挥使李怀忠率众攻之,战不利,中流矢,几死。殿前指挥使都虞候赵廷翰,率诸班卫士叩头,愿先登急击以尽死力。帝曰:“汝曹皆吾所训练,无不一当百,所以备肘腋,同休戚也。我宁不得太原,岂忍驱汝曹冒锋刃,蹈必死之地乎!”众皆感泣。
shí dà jūn dùn gān cǎo dì zhōng, huì shǔ yǔ, duō bèi fù bìng. huì liáo qiǎn běi yuàn dài wáng wū zhēn zì bái mǎ lǜ jìng zú yè chū, jiān dào jí chí, zhù tài yuán xī, wū gǔ jǔ huǒ, běi hàn lài yǐ zì gù. tài cháng bó shì lǐ guāng zàn yán yú dì yuē:" bì xià zhàn wú bù shèng, móu wú bù zāng, sì fāng shì xiǎn zhī bāng jiàn qiè dì wáng zhī hào zhě, xī yǔ zhōng guó wèi lín, jīn yǔ bì xià wèi chén yǐ. zuì ěr jìn yáng, qǐ xū qīn tǎo! zhòng láo fēi wǎn, qǔ yuàn qián lí, dé zhī wèi zú wèi duō, shī zhī wèi zú wèi rǔ. guó jiā guì jìng, tiān dào è yíng, suǒ lǜ xiàng lái shì xiǎn zhī bāng, wén shì yì yě, jié fǔ kù zhī cái, jǐn shēng mín zhī lì, zhōng xīn yǒng yuè, gè yǒu kuī yú. chuán yuē:' lín zhī hòu, jūn zhī báo yě.' qǐ ruò huí luán fù dōu, tún bīng shàng dǎng? shǐ xià qǔ qí mài, qiū qǔ qí hé, jì kuān lì yì zhī zhēng, biàn shì dàng píng zhī cè. wéi bì xià cái zhī!" dì lǎn zòu, shén xǐ, fù wèn zhào pǔ, pǔ yì yǐ wéi rán, yīn shǐ pǔ zhào guāng zàn wèi fǔ zhī.
时大军顿甘草地中,会暑雨,多被腹病。会辽遣北院大王乌珍自白马率劲卒夜出,间道疾驰,驻太原西,呜鼓举火,北汉赖以自固。太常博士李光赞言于帝曰:“陛下战无不胜,谋无不臧,四方恃险之邦、僭窃帝王之号者,昔与中国为邻,今与陛下为臣矣。蕞尔晋阳,岂须亲讨!重劳飞挽,取怨黔黎,得之未足为多,失之未足为辱。国家贵静,天道恶盈,所虑向来恃险之邦,闻是役也,竭府库之财,尽生民之力,忠心踊跃,各有窥觎。传曰:‘邻之厚,君之薄也。’岂若回銮复都,屯兵上党?使夏取其麦,秋取其禾,既宽力役之征,便是荡平之策。惟陛下裁之!”帝览奏,甚喜,复问赵普,普亦以为然,因使普召光赞慰抚之。
guǐ chǒu, yí zhù chéng dōng hǎn shān zhī nán, shǐ yì bān shī.
癸丑,移驻城东罕山之南,始议班师。
jǐ wèi, xǐ tài yuán mín wàn yú jiā yú shān dōng hé nán, gěi sù gēng shēn, fēn mìng shǐ zhě shí qī rén fā jìn jūn hù sòng zhī, yīn tún yú zhèn lù děng zhōu, yòng jiàng rén xuē huà guāng cè yě. huà guāng yán:" fá mù xiān qù zhī yè, hòu qǔ gēn dǐ. jīn hé dōng wài yǒu qì dān zhī zhù, nèi yǒu rén hù fù shū, qiè kǒng suì yuè jiān wèi néng xià. yí yú tài yuán běi shí lǐng shān jí hé běi jiè xī shān dōng jìng yáng cūn lè píng zhèn huáng zé guān bǎi jǐng shè, gè jiàn chéng hán, è qì dān yuán bīng, qǐ qí bù nèi rén hù, yú xī jīng xiāng dèng táng rǔ zhōu gěi xián tián, shǐ zì gēng zhòng, jué qí gōng kuì, rú cǐ, bù shù nián jiān, zì kě píng dìng." dì jiā nà zhī.
己未,徙太原民万馀家于山东、河南,给粟;庚申,分命使者十七人发禁军护送之,因屯于镇、潞等州,用绛人薛化光策也。化光言:“伐木先去枝叶,后取根柢。今河东外有契丹之助,内有人户赋输,窃恐岁月间未能下。宜于太原北石岭山及河北界西山东静阳村、乐平镇、黄泽关、百井社,各建城寒,扼契丹援兵,起其部内人户,于西京、襄、邓、唐、汝州给闲田,使自耕种,绝其供馈,如此,不数年间,自可平定。”帝嘉纳之。
rén xū, chē jià fā tài yuán. shí jūn shì xiàn dí zhě bǎi rén, dì qiǎn xiāo xióng fù zhǐ huī shǐ kǒng shǒu zhèng lǐng qí jūn wǎng jiù, shǒu zhèng fèn jī, jǐn duó yǐ huán.
壬戌,车驾发太原。时军士陷敌者百人,帝遣骁雄副指挥使孔守正领骑军往救,守正奋击,尽夺以还。
běi hàn zhǔ jí suǒ qì jūn chǔ, dé sù sān shí wàn, chá juàn gè shù wàn, sàng bài xīn jié, lài cǐ shǎo jì.
北汉主籍所弃军储,得粟三十万,茶、绢各数万,丧败馨竭,赖此少济。
wù chén, cì zhèn zhōu, zhào dào shì sū chéng rù jiàn, wèi yuē:" zhèn zuò jiàn lóng guān, sī dé yǒu dào zhī shì jū zhī, shī qǐ yǒu yì hū?" duì yuē:" jīng shī hào ráng, fēi suǒ ān yě." rén shēn, xìng qí suǒ jū, wèi yuē:" shī nián yú bā shí ér róng mào shén shǎo, hé yǐ yǎng shēng zhī shù jiào zhèn!" duì yuē:" chén yǎng shēng, bù guò jīng sī liàn qì ěr dì wáng yǎng shēng, zé yì yú shì. lǎo zǐ yuē:" wǒ wú wéi ér mín zì huà, wǒ wú yù ér mín zì zhèng.' wú wéi wú yù, níng shén tài hé, xī huáng dì táng yáo xiǎng guó yǒng nián, yòng cǐ dào yě." dì yuè, hòu cì zhī.
戊辰,次镇州,召道士苏澄入见,谓曰:“朕作建隆观,思得有道之士居之,师岂有意乎?”对曰:“京师浩穰,非所安也。”壬申,幸其所居,谓曰:“师年逾八十而容貌甚少,盍以养生之术教朕!”对曰:“臣养生,不过精思练气耳;帝王养生,则异于是。《老子》曰:“我无为而民自化,我无欲而民自正。’无为无欲,凝神太和,昔黄帝、唐尧享国永年,用此道也。”帝悦,厚赐之。
liáo yǒu sī qǐng yǐ liáo zhǔ shēng rì wèi tiān qīng jié, cóng zhī.
辽有司请以辽主生日为天清节,从之。
shì yuè, nán táng yòu pú yè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì yóu jiǎn yán zú.
是月,南唐右仆射兼门下侍郎、平章事游简言卒。
liù yuè, jǐ mǎo, yǐ yí luán shǐ zhī yì zhōu hè wéi zhōng wèi yì zhōu cì shǐ, jiān yì qí dìng děng zhōu xún jiǎn shǐ. wéi zhōng hàn biān shù yǒu gōng, gù qiān qí zhì ér bù yì qí rèn.
六月,己卯,以仪銮使知易州贺惟忠为易州刺史,兼易、祁、定等州巡检使。惟忠捍边数有功,故迁其秩而不易其任。
gēng chén, zhào:" chē jià suǒ guò, mín wú chū jīn nián qiū zū."
庚辰,诏:“车驾所过,民无出今年秋租。”
guǐ wèi, yǐ yòu bǔ quē dà míng wáng míng wèi jīng hú zhuǎn yùn shǐ, yǐ yòng bīng yú lǐng nán yě.
癸未,以右补阙大名王明为荆湖转运使,以用兵于岭南也。
jǐ chǒu, cì huá zhōu.
己丑,次滑州。
nán táng zhǔ qiǎn qí dì cóng qiān lái gòng, xīn mǎo, jiàn yú zuò chéng xiàn. táng shuǐ bù yuán wài láng chá yuán fāng zhǎng cóng qiān jiān zòu, dì mìng zhī zhì gào lú duō xùn yàn cóng qiān yú guǎn. duō xùn yì qí cì, wèi yuán fāng yuē:" jiāng nán jìng rú hé?" yuán fāng liǎn rèn duì yuē:" jiāng nán shì dà cháo shí yú nián, jí jìn jūn chén zhī lǐ. bù zhī qí tā." duō xùn kuì xiè yuē:" shú wèi jiāng nā mó rén!" yuán fāng, wén huī zi yě.
南唐主遣其弟从谦来贡,辛卯,见于胙城县。唐水部员外郎查元方掌从谦笺奏,帝命知制诰卢多逊燕从谦于馆。多逊弈棋次,谓元方曰:“江南竟如何?”元方敛衽对曰:“江南事大朝十馀年,极尽君臣之礼。不知其它。”多逊愧谢曰:“孰谓江南无人!”元方,文徽子也。
guǐ sì, chē jià zhì zì tài yuán, qū shè jīng chéng xì qiú.
癸巳,车驾至自太原,曲赦京城系囚。
shì yuè, běi hàn zhǔ jué chéng xià shuǐ, zhù zhī tái dài zé, shuǐ yǐ luò ér chéng duō cuī pǐ. liáo shǐ zhě hán zhī fàn yóu zài tài yuán, tàn yuē:" sòng shī zhī yǐn shuǐ jìn chéng yě, zhī qí yī ér bù zhī qí èr. ruò zhī xiān jìn ér hòu hé, zé bìng rén wú lèi yǐ."
是月,北汉主决城下水,注之台骀泽,水已落而城多摧圮。辽使者韩知范犹在太原,叹曰:“宋师之引水浸城也,知其一而不知其二。若知先浸而后涸,则并人无类矣。”
shí liáo nán yuàn dài wáng yē lǜ sè zhēn lǜ yuán shī tún yú tài yuán chéng xià, liú jì yè yán zhǔ běi hàn zhǔ yuē:" qì dān tān lì qì xìn, tā rì bì pò wú guó. jīn jiù bīng jiāo ér wú bèi, yuàn xí qǔ zhī, huò mǎ shù wàn, yīn jí hé dōng zhī dì yǐ guī zhōng guó, shǐ jìn rén miǎn yú tú tàn, bì xià zhǎng xiǎng fù guì, bù yì kě hū!" běi hàn zhǔ bù cóng. shù rì, sè zhēn běi hái, zèng yí shén hòu.
时辽南院大王耶律色珍率援师屯于太原城下,刘继业言主北汉主曰:“契丹贪利弃信,它日必破吾国。今救兵骄而无备,愿袭取之,获马数万,因藉河东之地以归中国,使晋人免于涂炭,陛下长享富贵,不亦可乎!”北汉主不从。数日,色珍北还,赠遗甚厚。
qí hòu běi hàn zhǔ fù zhì bì yú běi yuàn dài wáng wū zhēn, wū zhēn yǐ wén, liáo zhǔ mìng shòu zhī.
其后北汉主复致币于北院大王乌珍,乌珍以闻,辽主命受之。