qǐ è féng kùn dūn sì yuè, jǐn róu zhào shè tí gé shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起閼逢困敦四月,盡柔兆攝提格十二月,凡二年有奇。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì qián dé èr nián liáo yīng lì shí sì nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝乾德二年(遼應歷十四年)
xià, sì yuè, dīng wèi shuò, yǐ qián bó zhōu jūn shì pàn guān yǐng zhì wèi zhù zuò zuǒ láng. zhì yīng xián liáng fāng zhèng néng zhí yán jí jiàn kē, cè shì chēng zhǐ gù yě.
夏,四月,丁未朔,以前博州軍事判官穎贄為著作佐郎。贄應賢良方正能直言極諫科,策試稱旨故也。
wù shēn, zhèn hé zhōng jī.
戊申,賑河中飢。
jǐ yǒu, miǎn zhū dào jīn nián xià shuì zhī wú miáo zhě.
己酉,免諸道今年夏稅之無苗者。
yǐ mǎo, gǎi zàng xuān zǔ zhāo wǔ huáng dì zhāo xiàn huáng hòu yú ān líng, xiào huì huáng hòu hè shì xiào míng huáng hòu wáng shì fù yān.
乙卯,改葬宣祖昭武皇帝、昭憲皇后於安陵,孝惠皇后賀氏、孝明皇后王氏祔焉。
dì yù wèi zhào pǔ zhì fù ér nán qí míng chēng, zhào hàn lín xué shì chéng zhǐ táo gǔ wèn yuē: xià chéng xiàng yī děng zhě hé guān? duì yuē: táng yǒu cān zhī jī wù cān zhī zhèng shì. yǐ chǒu, yǐ bīng bù shì láng xuē jū zhèng lǚ yú qìng bìng běn guān cān zhī zhèng shì, bù xuān zhì, bù yā bān, bù zhī yìn, bù shēng zhèng shì táng, zhǐ lìng jiù xuān huī shǐ tīng shàng shì, diàn tíng bié shè zhuān wèi yú zǎi xiàng hòu, chì wěi shǔ xián jiàng zǎi xiàng shù zì, yuè fèng zá gěi jiē bàn zhī, gài dì yì wèi yù lìng jū zhèng děng yǔ pǔ qí yě.
帝欲為趙普置副而難其名稱,召翰林學士承旨陶谷問曰:「下丞相一等者何官?」對曰:「唐有參知機務、參知政事。」乙丑,以兵部侍郎薛居正、呂餘慶並本官參知政事,不宣制,不押班,不知印,不升政事堂,止令就宣徽使廳上事,殿庭別設磚位於宰相後,敕尾署銜降宰相數字,月俸雜給皆半之,蓋帝意未欲令居正等與普齊也。
rén shēn, xǐ yǒng zhōu zhū xiàn mín zhī chù gǔ zhě sān bǎi èr shí liù jiā yú xiàn zhī pì chù, bù dé fù chǐ yú xiāng.
壬申,徙永州諸縣民之畜蠱者三百二十六家於縣之僻處,不得復齒於鄉。
yǐ qín zài xióng wèi chén zhōu cì shǐ. zài xióng, chén zhōu yáo rén, wǔ jiàn yǒu qí lüè, sù wèi mán dǎng wèi fú. dì zhào zhì biàn, chá qí kě rèn, zhuó wèi cì shǐ, shǐ zì pì lì, yǔ yǐ zū fù. zài xióng zhì zhōu, rì xùn shì bīng, dé sān qiān rén, néng pī jiǎ dù shuǐ, lì shuǐ fēi qiàn yòu qiǎn rén fēn cì zhū mán, chuán cháo tíng huái lái zhī yì, jiàng fù rì zhòng. zì shì jīng xiāng wú fù biān huàn.
以秦再雄為辰州刺史。再雄,辰州徭人,武健有奇略,素為蠻黨畏服。帝召至汴,察其可任,擢為刺史,使自辟吏,予以租賦。再雄至州,日訓士兵,得三千人,能披甲渡水,歷水飛塹;又遣人分賜諸蠻,傳朝廷懷徠之意,降附日眾。自是荊、襄無復邊患。
wǔ yuè, jǐ mǎo, zhī zhì gào gāo xī, zuò shòu fān zhèn lù, biǎn lái zhōu sī mǎ.
五月,己卯,知制誥高錫,坐受籓鎮賂,貶萊州司馬。
xīn sì, zōng zhèng qīng zhào lì, zuò zāng, zhàng chú jí.
辛巳,宗正卿趙礪,坐贓,杖除籍。
liáo zhǔ shè shì jiǎn lù yú bái yīng shān, zhì yú jiā xún liù yuè, bǐng wǔ shuò, liè yú yù shān, jìng yuè wàng fǎn.
遼主射舐鹼鹿於白鷹山,至於浹旬;六月,丙午朔,獵於玉山,竟月忘返。
yù shǐ tái tài cháng lǐ yuàn zòu: dōng gōng sān shī guān yī pǐn pú shè èr pǐn, ruò bǎi guān shàng biǎo, wèi zhī suǒ xiān. zhào liǎng zhì yì zhī. wù chén, hàn lín xué shì dòu yí děng zòu: pú shè shī zhǎng bǎi liáo, dōng gōng sān shī chén zǐ zhī guān, dāng yǐ pú shè wèi biǎo shǒu. cóng zhī.
御史台、太常禮院奏:「東宮三師官一品、僕射二品,若百官上表,未知所先。」詔兩制議之。戊辰,翰林學士竇儀等奏:「僕射師長百僚,東宮三師臣子之官,當以僕射為表首。」從之。
jǐ yǒu, yǐ guāng yì wèi zhōng shū lìng, guāng měi tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, zi dé zhāo guì zhōu fáng yù shǐ. gù shì, huáng zǐ chū gé jí fēng wáng, dì yǐ dé zhāo wèi guān, tè shā qí lǐ.
己酉,以光義為中書令,光美同中書門下平章事,子德昭貴州防禦使。故事,皇子出閤即封王,帝以德昭未冠,特殺其禮。
qiū, qī yuè, zhào yuē: wéi bǐ quán héng, zhǐ píng zī lì, lǜ yǒu yīng jùn shěn yú xià liáo. zì jīn cháng diào fù jí xuǎn rén, wěi lì bù nán cáo qǔ lì rèn zhōng duō kè jī ér wú què shī zhě, dāng yǔ liàng cái zhēn xù.
秋,七月,詔曰:「惟彼銓衡,止憑資歷,慮有英俊沈於下僚。自今常調赴集選人,委吏部南曹取歷任中多課績而無闕失者,當與量材甄敘。
xīn mǎo, zhào táo gǔ děng sì shí sān rén gè yú jiàn rèn mù zhí jīng guān jí zhōu xiàn zhōng jǔ kān wèi fān jùn tōng pàn zhě yī rén, zhí rèn guāi fāng shì zhuàng lián zuò.
辛卯,詔陶谷等四十三人各於見任幕職、京官及州縣中舉堪為籓郡通判者一人,職任乖方事狀連坐。
jiǎ wǔ, lìng fān zhèn wú yǐ chū guān wèi zhǎng shū jì, xū lì liǎng rèn yǒu wén xué zhě nǎi xǔ zòu pì.
甲午,令籓鎮無以初官為掌書記,須歷兩任有文學者乃許奏辟。
bā yuè, wù shēn, liáo zhǔ yǐ shēng rì zhí tiān shè, bù shòu hè, qū shè jīng shī qiú yǐ yǒu, lù qiú.
八月,戊申,遼主以生日值天赦,不受賀,曲赦京師囚;乙酉,錄囚。
jiǔ yuè, jiǎ xū shuò, zhōu yì bó shì xī yǔ, zé gān zhōu sī hù, kù bù yuán wài láng wáng yí sūn, zé zuǒ zàn shàn dài fū, bìng zuò shì rèn zǐ bù gōng yě.
九月,甲戌朔,《周易》博士奚嶼,責乾州司戶,庫部員外郎王貽孫,責左贊善大夫,並坐試任子不公也。
xīn chǒu, tài zǐ tài fù lǔ guó gōng fàn zhì zú. zhì qǐn jí, dì shù xìng qí dì lín shì, yòu lìng nèi fū rén wèn xùn. zhì jiā yíng fèng qì mǐn bù jù, nèi fū rén zòu zhī, dì jí mìng hàn lín sī cì yǐ guǒ chuáng jiǔ qì, fù xìng qí dì, wèi yuē: qīng wèi zǎi xiàng, hé zì kǔ rú cǐ? zhì duì yuē: chén nǎng zài zhōng shū, mén wú sī yè, suǒ yǔ yǐn zhuó, jiē pín jiàn shí qīn qī, ān yòng qì mǐn! yīn xún bù zhì, fēi lì bù jí yě. zhì xìng biàn jí, yǐ lián jiè zì chí, hǎo miàn zhé rén guò. cháng wèi tóng liè yuē: rén néng bí xī sān dòu cù, sī kě wèi zǎi xiàng yǐ. wǔ dài zǎi xiàng duō qǔ gěi yú fāng zhèn, zhì shǐ jué zhī. suǒ de lù cì, biàn jí gū yí. jí gé, jiè qí zi mín wú qǐng yì, wú kè mù bēi. jí zú, dì shén dào xī zhī, zèng zhōng shū lìng, fù lài shén hòu. hòu yīn jiǎng qiú fǔ bì, wèi zuǒ yòu yuē: zhèn wén fàn zhì jū dì zhī wài bù zhí zī chǎn, zhēn zǎi xiàng yě!
辛丑,太子太傅魯國公范質卒。質寢疾,帝數幸其第臨視,又令內夫人問訊。質家迎奉器皿不具,內夫人奏之,帝即命翰林司賜以果床、酒器,復幸其第,謂曰:「卿為宰相,何自苦如此?」質對曰:「臣曩在中書,門無私謁,所與飲酌,皆貧賤時親戚,安用器皿!因循不置,非力不及也。」質性卞急,以廉介自持,好面折人過。嘗謂同列曰:「人能鼻吸三斗醋,斯可為宰相矣。」五代宰相多取給於方鎮,質始絕之。所得祿賜,遍及孤遺。疾革,戒其子旻毋請溢,毋刻墓碑。及卒,帝甚悼惜之,贈中書令,賻賚甚厚。後因講求輔弼,謂左右曰:「朕聞范質居第之外不殖資產,真宰相也!」
rén yín, pān měi děng kè chēn zhōu.
壬寅,潘美等克郴州。
dōng, shí yuè, bǐng chén, liáo zhǔ yǐ zhǎng lù shěn sī wèi zhá sā róng, cì jīn dài jīn zhǎn yín èr bǎi liǎng, suǒ lì sǐ zuì yǐ xià de zhuān zhī.
冬,十月,丙辰,遼主以掌鹿矧思為閘撒狨,賜金帶、金盞、銀二百兩,所隸死罪以下得專之。
chū, nán hàn nèi cháng shì shào tíng xuàn yán yú qí zhǔ yuē: hàn chéng táng luàn, jū cǐ wǔ shí yú nián, xìng zhōng guó duō gù, gān gē bù jí, ér wú yì jiāo yú wú shì. jīn bīng bù shí qí gǔ, rén zhǔ bù zhī cún wáng, qǐng chì bīng bèi, qiě tōng hǎo yú sòng. chǎng bù néng yòng. zhì shì shǐ jù, yǐ tíng xuàn wèi zhāo tǎo shǐ.
初,南漢內常侍邵廷琄言於其主曰:「漢承唐亂,居此五十餘年,幸中國多故,干戈不及,而吾亦驕於無事。今兵不識旗鼓,人主不知存亡,請飭兵備,且通好於宋。」鋹不能用。至是始懼,以廷琄為招討使。
dì sù móu fá shǔ. huì shǔ shān nán jié dù pàn guān zhāng tíng wěi shuō zhī shū mì yuàn shì wáng zhāo yuǎn yuē: gōng sù wú xūn yè, yī dàn wèi zhì shū mì, bù zì jiàn lì dà gōng, hé yǐ sāi shí lùn! mò ruò tōng hǎo bìng mén, lìng fā bīng nán xià, wǒ zì huáng huā zǐ wǔ gǔ chū bīng yīng zhī, shǐ zhōng yuán biǎo lǐ shòu dí, zé guān yòu zhī dì kě fǔ ér yǒu yě. zhāo yuǎn rán qí yán, quàn shǔ zhǔ qiǎn sūn yù zhào yàn tāo yáng juān děng yǐ là wán bó shū jiān xíng yí běi hàn zhǔ, yán yǐ yú bāo hàn zēng bīng, yuē běi hàn jì hé tóng jǔ. yù děng zhì dū xià, yàn tāo qián qǔ qí shū yǐ xiàn. yàn tāo, xìng zhōu rén yě.
帝素謀伐蜀。會蜀山南節度判官張廷偉說知樞密院事王昭遠曰:「公素無勳業,一旦位至樞密,不自建立大功,何以塞時論!莫若通好並門,令發兵南下,我自黃花、子午谷出兵應之,使中原表里受敵,則關右之地可撫而有也。」昭遠然其言,勸蜀主遣孫遇、趙彥韜、楊蠲等以蠟丸帛書間行遺北漢主,言已於褒、漢增兵,約北漢濟河同舉。遇等至都下,彥韜潛取其書以獻。彥韜,興州人也。
yǒu mù zhāo sì zhě, chū yǐ fāng jì shì gāo shì, yú shì wèi hàn lín yī guān, dì shù zhào wèn shǔ zhōng dì lǐ, zhāo sì yuē: jīng nán jí xī chuān jiāng nán guǎng nán dōu huì yě. jīn yǐ kè cǐ, zé shuǐ lù jiē kě qū shǔ. dì dà yuè. hòu shù rì, dé yàn tāo suǒ xiàn shū, xiào yuē: wú xī tǎo yǒu míng yǐ! bìng shè yù juān, shǐ zhǐ chén shān chuān xíng shì shù shǒu chù suǒ dào lǐ yuǎn jìn, huà tú yǐ jìn.
有穆昭嗣者,初以方伎事高氏,於是為翰林醫官,帝數召問蜀中地理,昭嗣曰:「荊南即西川、江南、廣南都會也。今已克此,則水陸皆可趨蜀。」帝大悅。後數日,得彥韜所獻書,笑曰:「吾西討有名矣!」並赦遇、蠲,使指陳山川形勢、戍守處所、道里遠近,畫圖以進。
shí yī yuè, jiǎ xū, mìng zhōng wǔ jié dù shǐ wáng quán bīn wèi xī chuān xíng yíng fèng zhōu lù dōu bù shǔ, wǔ xìn jié dù shǐ dà míng cuī yàn jìn fù zhī, shū mì fù shǐ wáng rén shàn wèi dōu jiān, níng jiāng jié dù shǐ fàn yáng liú guāng yì wèi guī zhōu lù fù dōu bù shǔ, shū mì chéng zhǐ cáo bīn wèi dōu jiān, hé bù qí liù wàn fēn lù jìn tǎo, gěi shì zhōng shěn yì lún wèi suí jūn zhuǎn yùn shǐ, jūn zhōu cì shǐ dà míng cáo hàn wèi xī nán miàn zhuǎn yùn shǐ. dì yù xíng yíng: suǒ zhì wú dé fén dàng lú shě, qū lüè lì mín, kāi fā qiū fén, jiǎn fá sāng zhè, wéi zhě yǐ jūn fǎ cóng shì. mìng jiāng zuò sī dù yòu yē mén, nán lín biàn shuǐ, wèi shǔ zhǔ zhì dì, yǐ dài qí zhì. yǐ hài, quán bīn děng cí, yàn yú chóng dé diàn, dì chū huà tú shòu quán bīn děng, yīn wèi yuē: fán kè chéng zhài, zhǐ jí qí qì jiǎ chú liáng, xī yǐ qián bó fēn gěi zhàn shì, wú suǒ yù de zhě, qí tǔ dì ěr.
十一月,甲戌,命忠武節度使王全斌為西川行營鳳州路都部署,武信節度使大名崔彥進副之,樞密副使王仁贍為都監,寧江節度使范陽劉光義為歸州路副都部署,樞密承旨曹彬為都監,合步騎六萬分路進討,給事中沈義倫為隨軍轉運使,均州刺史大名曹翰為西南面轉運使。帝諭行營:「所至毋得焚盪廬舍,驅略吏民,開發丘墳,翦伐桑柘,違者以軍法從事。」命將作司度右掖門,南臨汴水,為蜀主治第,以待其至。乙亥,全斌等辭,宴於崇德殿,帝出畫圖授全斌等,因謂曰:「凡克城寨,止籍其器甲、芻糧,悉以錢帛分給戰士,吾所欲得者,其土地耳。」
liáo zhǔ yóu tián wú dù, rén wǔ, rì nán zhì, yàn yǐn dá dàn zì shì zhòu qǐn yè yǐn.
遼主游畋無度,壬午,日南至,宴飲達旦;自是晝寢夜飲。
shǔ zhǔ wén yǒu běi shī, mìng wáng zhāo yuǎn wèi xī nán xíng yíng dōu tǒng, zhào chóng tāo wèi dōu jiān, hán bǎo zhèng wèi zhāo tǎo shǐ, lǐ jìn wèi fù zhāo tǎo shǐ, shuài bīng jù zhàn. shǔ zhǔ wèi zhāo yuǎn yuē: jīn rì zhī shī, qīng suǒ zhào yě, miǎn wèi zhèn lì gōng! zhāo yuǎn pō yǐ fāng lüè zì rèn, shǐ fā chéng dū, shǔ zhǔ mìng zǎi xiàng lǐ hào děng jiàn zhī chéng wài. zhāo yuǎn shǒu zhí tiě rú yì, zhǐ huī jūn shì, zì fāng zhū gé liàng. jiǔ hān, rǎng bì wèi hào yuē: wú cǐ xíng hé zhǐ kè dí, dāng lǐng cǐ èr sān wàn diāo miàn è shǎo ér, qǔ zhōng yuán rú fǎn zhǎng ěr!
蜀主聞有北師,命王昭遠為西南行營都統,趙崇韜為都監,韓保正為招討使,李進為副招討使,帥兵拒戰。蜀主謂昭遠曰:「今日之師,卿所召也,勉為朕立功!」昭遠頗以方略自任,始發成都,蜀主命宰相李昊等餞之城外。昭遠手執鐵如意,指揮軍事,自方諸葛亮。酒酣,攘臂謂昊曰:「吾此行何止克敵,當領此二三萬雕面惡少兒,取中原如反掌耳!」
shí èr yuè, xīn yǒu, wáng quán bīn děng gōng bá gān qú dù wàn rèn yàn zi děng zhài, suì qǔ xìng zhōu, bài shǔ bīng qī qiān rén, huò jūn liáng sì shí yú wàn hú, shǔ cì shǐ lán sī wǎn tuì bǎo xī xiàn. quán bīn yòu gōng shí chuán yú guān bái shuǐ gé èr shí yú zhài, jiē bá zhī.
十二月,辛酉,王全斌等攻拔乾渠渡萬仞、燕子等寨,遂取興州,敗蜀兵七千人,獲軍糧四十餘萬斛,蜀刺史藍思綰退保西縣。全斌又攻石圌、魚關、白水閣二十餘寨,皆拔之。
shǔ hán bǎo zhèng wén xìng zhōu pò, suì qì shān nán, tuì bǎo xī xiàn. mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ lì yán dé yǐ xiān fēng zhì, bǎo zhèng nuò jù bù gǎn chū, qiǎn bīng shù wàn rén, yī shān bèi chéng, jié zhèn zì gù, yán dé jī zǒu zhī, zhuī qín bǎo zhèng jí qí fù lǐ jìn, huò qí liáng sān shí yú wàn hú. cuī yàn jìn yǔ mǎ jūn dōu jiān kāng yán zé děng zhú běi guò sān quán shān, suì zhì jiā zhōu, shā lǔ shén zhòng. shǔ jūn shāo jué zhàn dào, tuì bǎo jiā méng.
蜀韓保正聞興州破,遂棄山南,退保西縣。馬軍都指揮使吏延德以先鋒至,保正懦懼不敢出,遣兵數萬人,依山背城,結陣自固,延德擊走之,追擒保正及其副李進,獲其糧三十餘萬斛。崔彥進與馬軍都監康延澤等逐北過三泉山,遂至嘉州,殺虜甚眾。蜀軍燒絕棧道,退保葭萌。
liú guāng yì děng rù xiá lù, lián pò sōng mù sān huì wū shān děng zhài, shā qí jiāng nán guāng hǎi děng, sǐ zhě wǔ qiān yú rén, shēng qín zhàn zhào dōu zhǐ huī shǐ yuán dé hóng děng, duó zhàn jiàn èr bǎi yú sōu, yòu zhǎn huò shuǐ jūn liù shí yú zhòng. chū, shǔ yú kuí zhōu suǒ jiāng wèi fú liáng, shàng shè dí shān sān chóng, jiā jiāng liè pào jù. guāng yì děng xíng, dì chū dì tú, zhǐ qí chù wèi guāng yì yuē: sù jiāng zhì cǐ, qiē wù yǐ zhōu shī zhēng zhàn, dāng xiān qiǎn bù qí qián jī zhī, qí qí shāo què, nǎi yǐ zhàn zhào jiā gōng, kě bì qǔ yě. guāng yì děng zhì kuí, jù suǒ jiāng sān shí lǐ xǔ, shě zhōu, xiān duó fú liáng, fù yǐn zhōu ér shàng, suì pò zhōu chéng, dùn bīng bái dì chéng xī.
劉光義等入峽路,連破松木、三會、巫山等寨,殺其將南光海等,死者五千餘人,生擒戰棹都指揮使袁德宏等,奪戰艦二百餘艘,又斬獲水軍六十餘眾。初,蜀於夔州鎖江為浮梁,上設敵柵三重,夾江列砲具。光義等行,帝出地圖,指其處謂光義曰:「溯江至此,切勿以舟師爭戰,當先遣步騎潛擊之,俟其稍卻,乃以戰棹夾攻,可必取也。」光義等至夔,距鎖江三十里許,舍舟,先奪浮梁,復引舟而上,遂破州城,頓兵白帝城西。
shǔ níng jiāng jié dù shǐ tài yuán gāo yàn chóu, wèi fù shǐ zhào chóng jì jiān jūn wǔ shǒu qiān yuē: běi jūn shè xiǎn yuǎn lái, lì zài sù zhàn, yí jiān bì dài zhī. shǒu qiān yuē: kòu jù chéng xià ér bù jī, yòu hé dài yě? wù chén, shǒu qiān dú lǐng huī xià qiān yú rén yǐ chū, guāng yì qiǎn mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ líng chuān zhāng tíng hàn děng yǐn bīng yǔ shǒu qiān děng zhàn yú zhū tóu pù, shǒu qiān bài zǒu, tíng hàn děng chéng shèng dēng qí chéng, bá zhī. yàn chóu lì zhàn bù shèng, shēn bèi shí yú qiāng, zuǒ yòu jiē sàn qù. yàn chóu bēn guī fǔ dì, zhěng yì guān, wàng xī běi zài bài, dēng lóu, zòng huǒ zì fén. hòu shù rì, guāng yì děng de qí gǔ yú huī jìn zhōng, yǐ lǐ zàng zhī.
蜀寧江節度使太原高彥儔,謂副使趙崇濟、監軍武守謙曰:「北軍涉險遠來,利在速戰,宜堅壁待之。」守謙曰:「寇據城下而不擊,又何待也?」戊辰,守謙獨領麾下千餘人以出,光義遣馬軍都指揮使陵川張廷翰等引兵與守謙等戰於豬頭鋪,守謙敗走,廷翰等乘勝登其城,拔之。彥儔力戰不勝,身被十餘槍,左右皆散去。彥儔奔歸府第,整衣冠,望西北再拜,登樓,縱火自焚。後數日,光義等得其骨於灰燼中,以禮葬之。
wáng quán bīn yǐ shǔ rén duàn zhàn, dà jūn bù dé jìn, yì qǔ luó chuān lù rù shǔ. kāng yán zé qián wèi cuī yàn jìn yuē: luó chuān lù xiǎn, zhòng nán bìng jì, bù rú fēn bīng xiū zhàn, yuē huì dà jūn yú shēn dù kě yě. yàn jìn qiǎn bái quán bīn, quán bīn xǔ zhī. bù shù rì, gé dào chéng, suì jìn jī jīn shān zhài, yòu pò xiǎo màn tiān zhài, ér quán bīn yì yǐ dà jūn yóu luó chuān zhì shēn dù, yǔ yàn jìn huì. shǔ rén yī jiāng ér zhèn, yàn jìn qiǎn bù jūn dōu zhǐ huī shǐ zhāng wàn yǒu děng jī zhī, duó qí qiáo. huì mù yè, shǔ rén tuì bǎo dà màn tiān zhài. míng rì, yàn jìn yán zé wàn yǒu fēn bīng sān dào jī zhī, shǔ rén xī qí jīng ruì lái jù, yòu dà pò zhī, chéng shèng bá qí zhài, qín zhài zhǔ yì zhōu cì shǐ wáng shěn chāo jiān jūn zhào chóng wò jí sān quán jiān jūn liú yán zuò. dà jiāng wáng zhāo yuǎn zhào chóng tāo yǐn bīng lái zhàn, sān zhàn sān bài, zhuī bēn zhì lì zhōu běi, zhāo yuǎn děng dùn qù, dù jú bǎi jīn, fén fú liáng, tuì bǎo jiàn mén. rén shēn huì, quán bīn děng rù lì zhōu. huò jūn liáng bā shí wàn hú.
王全斌以蜀人斷棧,大軍不得進,議取羅川路入蜀。康延澤潛謂崔彥進曰:「羅川路險,眾難並濟,不如分兵修棧,約會大軍於深渡可也。」彥進遣白全斌,全斌許之。不數日,閣道成,遂進擊金山寨,又破小漫天寨,而全斌亦以大軍由羅川至深渡,與彥進會。蜀人依江而陣,彥進遣步軍都指揮使張萬友等擊之,奪其橋。會暮夜,蜀人退保大漫天寨。明日,彥進、延澤、萬友分兵三道擊之,蜀人悉其精銳來拒,又大破之,乘勝拔其寨,擒寨主義州刺史王審超、監軍趙崇渥及三泉監軍劉延祚。大將王昭遠、趙崇韜引兵來戰,三戰三敗,追奔至利州北,昭遠等遁去,渡桔柏津,焚浮梁,退保劍門。壬申晦,全斌等入利州。獲軍糧八十萬斛。
shì yuè, jīng shī dà xuě, dì shè zhān zhàng yú jiǎng wǔ diàn, yī zǐ diāo qiú mào shì shì. hū wèi zuǒ yòu yuē: wǒ bèi fú rú cǐ, tǐ shàng jué hán, niàn xī zhēng jiāng shuài chōng fàn shuāng sǎn, hé yǐ kān cǐ! jí jiě qiú mào, qiǎn zhōng huáng mén chí yì jī cì quán bīn, qiě yù zhǐ zhū jiāng yǐ bù néng biàn jí yě. quán bīn bài cì gǎn qì.
是月,京師大雪,帝設氈帳於講武殿,衣紫貂裘帽視事。忽謂左右曰:「我被服如此,體尚覺寒,念西征將帥沖犯霜霰,何以堪此!」即解裘、帽,遣中黃門馳驛齎賜全斌,且諭旨諸將以不能遍及也。全斌拜賜感泣。
chū, liáo tài zǔ wēi fú mò běi, fēn shè bù zhàng guān. tū lǚ bù shì wéi bù zhě, běn míng dà xiǎo èr huáng shì wéi, tài zǔ yǐ jì jiàng zhī, zhì wèi èr bù, lì běi fǔ jié dù shǐ. wū kù bù zhě liè yú wài shí bù, bù néng chéng guó, fù yōng yú liáo, shí xiū zhí gòng. zhì shì yǐ liáo zhǔ shī zhèng, huáng shì wéi lüè mǎ niú pàn qù. tǒng jūn chǔ gù zhì yāo zhàn, bài zhī, jiàng qí zhòng. wèi jǐ, wū kù bù pàn, lüè jū mín cái chù, xiáng gǔn cáng yǐn yǔ zhàn, bài jī, cáng yǐn sǐ zhī.
初,遼太祖威服漠北,分設部帳官。突呂不、室韋部者,本名大、小二黃室韋,太祖以計降之,置為二部,隸北府節度使。烏庫部者列於外十部,不能成國,附庸於遼,時修職貢。至是以遼主失政,黃室韋掠馬牛叛去。統軍楚固質邀戰,敗之,降其眾。未幾,烏庫部叛,掠居民財畜,詳袞藏引與戰,敗績,藏引死之。
nán táng zhǔ kù xìn fú tú fǎ, chū jìn zhōng jīn qián mù rén wèi sēng, shí dū xià sēng jí wàn rén, jiē yǎng gěi xiàn guān. nán táng zhǔ tuì cháo, yǔ hòu fú sēng yī, sòng fú shū, bài guì shǒu zú chéng zhuì sēng yǒu zuì, mìng lǐ fú ér shì zhī. dì wén qí huò, nǎi xuǎn shào nián yǒu kǒu biàn zhě, nán dù jiàn nán táng zhǔ, lùn xìng mìng zhī shuō, nán táng zhǔ xìn zhī, wèi zhī yī fó chū shì, yóu shì bù fù yǐ zhì guó shǒu biān wèi yì.
南唐主酷信浮屠法,出禁中金錢募人為僧,時都下僧及萬人,皆仰給縣官。南唐主退朝,與後服僧衣,誦佛書,拜跪手足成贅;僧有罪,命禮佛而釋之。帝聞其惑,乃選少年有口辯者,南渡見南唐主,論性命之說,南唐主信之,謂之一佛出世,由是不復以治國守邊為意。
zhào jiāng běi xǔ zhū zhōu mín jí zhū jiān yán tíng hù yuán jiāng cǎi bǔ jí guò jiāng mào yì. xiān shì jiāng běi zhì què chǎng, jìn shāng rén dù jiāng jí bǎi xìng yuán jiāng cǎi qiáo, shì suì, yǐ jiāng nán jiàn jī, tè chí qí jìn.
詔江北許諸州民及諸監鹽亭戶緣江采捕及過江貿易。先是江北置榷場,禁商人渡江及百姓緣江采樵,是歲,以江南荐饑,特弛其禁。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì qián dé sān nián liáo yīng lì shí wǔ nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝乾德三年(遼應歷十五年)
chūn, zhēng yuè, shǔ zhǔ wén wáng zhāo yuǎn děng bài, shén jù, nǎi yì mù bīng shǒu jiàn mén, mìng tài zǐ yuán zhé wèi yuán shuài, shì zhōng tài yuán lǐ tíng guī tóng píng zhāng shì zhāng huì ān fù zhī, dài jiǎ wàn yú. qí zhì xī yòng wén xiù, chóu qí gàng yǐ jǐn, jiāng fā ér yǔ, yuán zhé lǜ qí zhān shī, xī lìng jiě qù. é yǔ zhǐ, fù shì zhī, zé jiē dào xuán gàng shàng. yuán zhé yòu niǎn qí jī qiè jí líng rén shù shí yǐ cóng, jiàn zhě mò bù qiè xiào. wáng quán bīn děng zì lì zhōu qū jiàn mén, cì yì guāng, yǐ jiàn mén tiān xiǎn, huì yì jìn qǔ zhī cè. shì wèi jūn tóu xiàng tāo yuē: dé jiàng zú yán, yì guāng jiāng dōng yuè dà shān shù zhòng, yǒu xiá jìng, míng lái sū, shǔ rén yú jiāng xī zhì shān, duì àn kě dù. zì cǐ chū jiàn mén nán èr shí lǐ, zhì qīng qiáng diàn, yǔ guān dào hé, ruò dà jūn xíng cǐ lù, zé jiàn mén zhī xiǎn bù zú shì yě. quán bīn děng jí yù juǎn jiǎ fù zhī, kāng yán zé yuē: shǔ rén shù zhàn shù bài, dǎn qì duó yǐ, kě jí gōng ér xià yě. qiě lái sū xiá jìng. zhǔ shuài bù yí zì xíng, dàn kě qiǎn yī piān jiāng wǎng ěr. ruò dǐ qīng qiáng, běi yǔ dà jūn jiā jī jiàn mén, zhāo yuǎn děng bì chéng qín yǐ. quán bīn děng rán zhī, mìng shǐ yán dé fēn bīng qū lái sū, kuà jiāng wèi fú liáng yǐ jì, shǔ rén jiàn zhī, qì zhài ér dùn. yán dé suì zhì qīng qiáng, wáng zhāo yuǎn yǐn bīng tuì zhù hàn yuán pō, liú qí piān jiāng shǒu jiàn mén, quán bīn děng yǐ ruì bīng fèn jī, pò zhī. jí hàn yuán, zhào chóng tāo bù zhèn, cè mǎ xiān dēng, zhāo yuǎn jù hú chuáng bù néng qǐ. chóng tāo zhàn bài, yóu shǒu zhǎn shù rén, nǎi bèi zhí, zhāo yuǎn miǎn zhòu qì jiǎ ér táo. jiǎ xū, quán bīn děng suì qǔ jiàn zhōu, shā shǔ jūn wàn yú rén. zhāo yuǎn tóu dōng chuān, nì mín shě, wèi zhuī qí suǒ huò.
春,正月,蜀主聞王昭遠等敗,甚懼,乃益募兵守劍門,命太子元喆為元帥,侍中太原李廷珪、同平章事張惠安副之,帶甲萬餘。旗幟悉用文繡,綢其槓以錦,將發而雨,元喆慮其沾濕,悉令解去。俄雨止,復飾之,則皆倒懸槓上。元喆又輦其姬妾及伶人數十以從,見者莫不竊笑。王全斌等自利州趨劍門,次益光,以劍門天險,會議進取之策。侍衛軍頭向韜曰:「得降卒言,益光江東越大山數重,有狹徑,名來蘇,蜀人於江西置柵,對岸可渡。自此出劍門南二十里,至青強店,與官道合,若大軍行此路,則劍門之險不足恃也。」全斌等即欲卷甲赴之,康延澤曰:「蜀人數戰數敗,膽氣奪矣,可急攻而下也。且來蘇狹徑。主帥不宜自行,但可遣一偏將往耳。若抵青強,北與大軍夾擊劍門,昭遠等必成擒矣。」全斌等然之,命史延德分兵趨來蘇,跨江為浮梁以濟,蜀人見之,棄寨而遁。延德遂至青強,王昭遠引兵退駐漢原坡,留其偏將守劍門,全斌等以銳兵奮擊,破之。及漢原,趙崇韜布陣,策馬先登,昭遠據胡床不能起。崇韜戰敗,猶手斬數人,乃被執,昭遠免胄棄甲而逃。甲戌,全斌等遂取劍州,殺蜀軍萬餘人。昭遠投東川,匿民舍,為追騎所獲。
yǐ hài, zhào yì zhēng shǔ zhàn sǐ shì zú, bèi shāng zhě gěi zēng bó.
乙亥,詔瘞征蜀戰死士卒,被傷者給繒帛。
shǔ tài zǐ yuán zhé yǔ lǐ tíng guī děng rì yè xī yóu, bù xù jūn zhèng, zhì mián zhōu, wén jiàn mén yǐ pò, jiāng tuì bǎo dōng chuān yì rì, qì jūn xī bēn, suǒ guò jǐn fén qí lú shě cāng lǐn nǎi qù. shǔ zhǔ zhī jiàn zhōu yǐ pò, yuán zhé yì bēn hái, huáng hài bù zhī suǒ wèi, wèn zuǒ yòu: jì jiāng ān chū? yǒu lǎo jiāng shí fèng yūn zhě duì yuē: dōng bīng yuǎn lái, shì bù néng jiǔ, qǐng jù bīng jiān shǒu yǐ bì zhī. shǔ zhǔ tàn yuē: wú fù zǐ yǐ fēng yī měi shí yǎng shì sì shí nián, yī dàn yù dí, bù néng wèi wú dōng xiàng fā yī shǐ, jīn suī yù bì bì, shuí kěn xiào sǐ zhě! sī kōng píng zhāng shì lǐ hào quàn shǔ zhǔ fēng fǔ kù yǐ qǐng jiàng, shǔ zhǔ cóng zhī, yīn mìng hào cǎo biǎo. jǐ mǎo, qiǎn tōng zòu tài yuán yī shěn zhēng fèng jiàng biǎo yì jūn qián. chū, qián shǔ zhī wáng yě, jiàng biǎo yì hào suǒ wèi, shǔ rén yè shū qí mén yuē: shì xiū jiàng biǎo lǐ jiā.
蜀太子元喆與李廷珪等日夜嬉遊,不恤軍政,至綿州,聞劍門已破,將退保東川;翼日,棄軍西奔,所過盡焚其廬舍、倉廩乃去。蜀主知劍州已破,元喆亦奔還,惶駭不知所為,問左右:「計將安出?」有老將石奉頵者對曰:「東兵遠來,勢不能久,請聚兵堅守以弊之。」蜀主嘆曰:「吾父子以豐衣美食養士四十年,一旦遇敵,不能為吾東向發一矢,今雖欲閉壁,誰肯效死者!」司空、平章事李昊勸蜀主封府庫以請降,蜀主從之,因命昊草表。己卯,遣通奏太原伊審征奉降表詣軍前。初,前蜀之亡也,降表亦昊所為,蜀人夜書其門曰:「世修降表李家」。
liáo zhǔ yǐ shū mì shǐ yǎ lǐ kè sī wèi xíng jūn dōu tǒng, hǔ jūn xiáng gǔn kè sū wèi xíng jūn dōu jiān, yì yǐ tú lǔ bo bù jūn sān bǎi, hé zhū bù bīng tǎo wū kù bù. wū kù zhī pàn yě, bù dá qí dú bù pàn, zhào bāo zhī. wèi jǐ, wū kù bù shā qí qiú zhǎng lái jiàng jì ér fù pàn.
遼主以樞密使雅里克斯為行軍都統,虎軍詳袞克蘇為行軍都監,益以圖魯卜部軍三百,合諸部兵討烏庫部。烏庫之叛也,布達齊獨不叛,詔褒之。未幾,烏庫部殺其酋長來降;既而復叛。
yǐ yǒu, wáng quán bīn děng cì wèi chéng, yī shěn zhēng yǐ shǔ zhǔ jiàng biǎo zhì. quán bīn shòu zhī, qiǎn tōng shì shè rén rǔ yīn tián qīn zuò chéng yì rù zòu, yòu qiǎn kāng yán zé qū chéng dū jiàn shǔ zhǔ, yù yǐ ēn xìn, wèi fǔ jūn mín. chū, liú guāng yì děng fā kuí zhōu, wàn shī kāi zhōng suì děng zhōu cì shǐ jiē yíng jiàng. guāng yì rù chéng, jǐn yǐ fǔ kù qián bó gěi jūn shì. zhū jiāng suǒ guò, xián yù tú lù, dú cáo bīn jìn zhī, nǎi zhǐ, gù xiá lù bīng shǐ zhōng qiū háo wú fàn. dì wén zhī, xǐ yuē: wú rèn dé qí rén yǐ! cì bīn zhào bāo zhī.
乙酉,王全斌等次魏城,伊審征以蜀主降表至。全斌受之,遣通事舍人汝陰田欽祚乘驛入奏,又遣康延澤趨成都見蜀主,諭以恩信,慰撫軍民。初,劉光義等發夔州,萬、施、開、忠、遂等州刺史皆迎降。光義入城,盡以府庫錢帛給軍士。諸將所過,咸欲屠戮,獨曹彬禁之,乃止,故峽路兵始終秋毫無犯。帝聞之,喜曰:「吾任得其人矣!」賜彬詔褒之。
wù zǐ, lì bù láng zhōng dèng shǒu zhōng shì zhū sī lì shū pàn bù dāng, dì mìng fù shì, chù shù rén, zé shǒu zhōng běn cáo yuán wài láng.
戊子,吏部郎中鄧守中試諸司吏書判不當,帝命覆試,黜數人,責守中本曹員外郎。
xīn mǎo, wáng quán bīn zhì shēng xiān qiáo, shǔ zhǔ bèi wáng guó zhī lǐ, jiàn yú jūn mén quán bīn chéng zhì shì zhī. shǔ zhǔ fù qiǎn qí dì yǎ wáng rén zhì fèng biǎo qiú āi.
辛卯,王全斌至升仙橋,蜀主備亡國之禮,見於軍門;全斌承制釋之。蜀主復遣其弟雅王仁贄奉表求哀。
bǐng shēn, tián qīn zuò zhì zì xī chuān, mèng chǎng jiàng biǎo yǐ qí xiān rén fén mù jí lǎo mǔ wèi qǐng, dì yōu zhào dá zhī, bìng yù xī chuān jiāng lì bǎi xìng, shǐ jiē ān dǔ.
丙申,田欽祚至自西川,孟昶降表以其先人墳墓及老母為請,帝優詔答之,並諭西川將吏、百姓,使皆安堵。
dīng yǒu, shè shǔ guǎn nèi, juān qián dé èr nián bū zū, cì jīn nián xià shuì zhī bàn, chú wú míng kē yì jí zēng yì fù diào, jiǎn yán jià, zhèn fá shí, hái lǔ huò shēng kǒu.
丁酉,赦蜀管內,蠲乾德二年逋租,賜今年夏稅之半,除無名科役及增益賦調,減鹽價,賑乏食,還擄獲生口。
zì quán bīn děng fā jīng shī zhì chǎng jiàng, cái liù shí liù rì, fán dé zhōu sì shí liù, xiàn èr bǎi sì shí, hù wǔ shí sān wàn sì qiān èr shí jiǔ. quán bīn jì píng shǔ, yù chéng shì qǔ yún nán, yǐ tú xiàn. dì jiàn táng tiān bǎo zhī huò qǐ yú nán zhào, yǐ yù fǔ huà dà dù hé yǐ xī yuē: cǐ wài fēi wú yǒu yě.
自全斌等發京師至昶降,才六十六日,凡得州四十六,縣二百四十,戶五十三萬四千二十九。全斌既平蜀,欲乘勢取雲南,以圖獻。帝鑒唐天寶之禍起於南詔,以玉斧畫大渡河以西曰:「此外非吾有也。」
quán bīn děng rù chéng dū hòu shù rì, liú guāng yì děng shǐ zhì, mèng chǎng kuì yí guāng yì děng, jí kào shī zhī lǐ bìng rú chū. yǐ ér zhào shū bān shǎng zhū jūn, yì wú chà jiàng, liǎng lù jiāng shì zhēng gōng, shǐ xiāng jí yǐ. xiān shì quán bīn shòu zhào, měi zhì zhì bì yǔ zhū jiāng qiān yì, yīn shì suī xiǎo shì yì gè wèi yì tóng, bù néng jí jué. quán bīn jí cuī yàn jìn wáng rén shàn děng rì yè yàn yǐn, bù xù jūn wù, zòng bù xià lǔ lüè zǐ nǚ huò cái, shǔ rén kǔ zhī. cáo bīn lǚ qǐng xuán shī, quán bīn děng bù tīng.
全斌等入成都後數日,劉光義等始至,孟昶餽遺光義等,及犒師之禮並如初。已而詔書頒賞諸軍,亦無差降,兩路將士爭功,始相疾矣。先是全斌受詔,每制置必與諸將僉議,因是雖小事亦各為異同,不能即決。全斌及崔彥進、王仁贍等日夜宴飲,不恤軍務,縱部下擄掠子女貨財,蜀人苦之。曹彬屢請旋師,全斌等不聽。
èr yuè, rén yín shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,壬寅朔,日有食之。
guǐ mǎo, mìng cān zhī zhèng shì lǚ yú qìng quán zhī chéng dū fǔ, shū mì zhí xué shì féng zàn quán zhī zǐ zhōu. yú qìng zhì chéng dū, shí dào sì qǐ, jiāng shì yóu shì gōng jiāo zì, wáng quán bīn děng bù néng jìn. yī rì, yào shì shǐ jí, jiē lì chí bào yǒu jūn xiào bèi jiǔ chí rèn, duó jiǎ rén wù, yú qìng lì mìng bǔ zhǎn zhī yǐ xùn, jūn zhōng wèi fú, mín nǎi níng jū. zàn zhì zǐ zhōu, shì shì cái shù rì, huì wěi shǔ jūn xiào shàng guān jìn xiào jù wáng mìng sān qiān yú zhòng, jié cūn mín shù wàn, yè gōng zhōu chéng. zàn yuē: cǐ wū hé zhī zhòng, chéng yè yǎn zhì, bì wú gù zhì, yí chí zhòng yǐ zhèn zhī, dàn zì kuì yǐ. chéng zhōng bīng zhǐ sān bǎi, fēn shǒu zhū mén, zàn zuò chéng lóu, mì lìng cù qí gèng chóu, wèi yè fēn, jī wǔ gǔ, zéi jīng, dùn qù. yīn zòng bīng zhuī zhī, qín jìn, zhǎn yú shì, zhāo xiáng qiān yú rén, bìng shì qí zuì, zhōu jìng suì ān.
癸卯,命參知政事呂餘慶權知成都府,樞密直學士馮瓚權知梓州。餘慶至成都,時盜四起,將士猶恃功驕恣,王全斌等不能禁。一日,藥市始集,街吏馳報有軍校被酒持刃,奪賈人物,餘慶立命捕斬之以徇,軍中畏服,民乃寧居。瓚至梓州,視事才數日,會偽蜀軍校上官進嘯聚亡命三千餘眾,劫村民數萬,夜攻州城。瓚曰:「此烏合之眾,乘夜奄至,必無固志,宜持重以鎮之,旦自潰矣。」城中兵止三百,分守諸門,瓚坐城樓,密令促其更籌,未夜分,擊五鼓,賊驚,遁去。因縱兵追之,擒進,斬於市,招降千餘人,並釋其罪,州境遂安。
yǐ shǔ xìng zhōu mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ zhào yàn tāo wèi xìng zhōu cì shǐ, chóu qí xiāng dǎo gōng yě.
以蜀興州馬步軍都指揮使趙彥韜為興州刺史,酬其鄉導功也。
bǐng wǔ, yǐ xī shī suǒ guò, mín yǒu diào fā gōng yì zhī láo, cì qín fèng lǒng chéng jiē xiāng jīng nán fáng jūn děng zhōu jīn nián xià zū zhī bàn ān chì fù yǐng dèng zhōu guāng huà hàn yáng jūn shí zhī èr jū fāng guō zhě wù shū bàn nián wū shuì.
丙午,以西師所過,民有調發供億之勞,賜秦、鳳、隴、成、階、襄、荊南、房、均等州今年夏租之半;安、彳復、郢、鄧州、光化、漢陽軍十之二;居坊郭者勿輸半年屋稅。
dīng sì, quán zhī gòng jǔ lú duō xùn zòu jìn shì liú chá děng hé gé zhě qī rén.
丁巳,權知貢舉盧多遜奏進士劉察等合格者七人。
gēng shēn, mèng rén zhì zhì zì chéng dū. mèng chǎng suǒ shàng biǎo yǒu zì liàng guò jiù, shàng qiè yōu yí děng yǔ, zhào dá zhī, lüè yuē: jì zì qiú yú duō fú, dāng jǐn dí qí qián fēi. zhèn bù shí yán, ěr wú guò lǜ. zhào réng bù míng, yòu hū chǎng mǔ wèi guó mǔ.
庚申,孟仁贄至自成都。孟昶所上表有「自量過咎,尚切憂疑」等語,詔答之,略曰:「既自求於多福,當盡滌其前非。朕不食言,爾無過慮。」詔仍不名,又呼昶母為國母。
sān yuè, mèng chǎng yǔ qí guān shǔ jiē qiè zú guī cháo, yóu xiá zhōu ér xià.
三月,孟昶與其官屬皆挈族歸朝,由峽州而下。
chū, zhào fā shǔ bīng fù què, bìng yōu gěi zhuāng qián, wáng quán bīn děng shàn jiǎn qí shù, réng zòng bù qǔ qīn náo zhī. shǔ bīng fèn yuàn, xíng zhì mián zhōu, suì zuò luàn, jié shǔ xiàn yǐ pàn, tuī shǔ jiù jiāng quán shī xióng wèi shuài, zhòng zhì shí yú wàn, hào xìng guó jūn. quán bīn qiǎn mǎ jūn dōu jiān zhū guāng xù wǎng zhāo fǔ zhī, guāng xù jǐn miè shī xióng zhī zú, nà qí ài nǚ jí tuó zhuāng, shī xióng nù, suì wú guī zhì, yǐn zhòng jí gōng mián zhōu, bù kè, gōng pò péng zhōu, rù jù zhī, chéng dū shí xiàn jiē qǐ bīng yīng shī xióng. shī xióng zì hào xìng shǔ dài wáng, kāi mù fǔ, zhì jié dù èr shí yú rén, fēn jù yào hài. cuī yàn jìn gāo yàn huī děng fēn dào gōng tǎo, wèi shī xióng suǒ bài, yàn huī zhàn sǐ, zéi zhòng yì chì. shī xióng fēn bīng duàn jiàn gé, yuán jiāng zhì zhài, shēng yán yù gōng chéng dū. zì shì suí shī xióng wèi luàn zhě yī shí qī zhōu, yóu chuán bù tōng, quán bīn děng dà jù.
初,詔發蜀兵赴闕,並優給裝錢,王全斌等擅減其數,仍縱部曲侵撓之。蜀兵憤怨,行至綿州,遂作亂,劫屬縣以叛,推蜀舊將全師雄為帥,眾至十餘萬,號興國軍。全斌遣馬軍都監硃光緒往招撫之,光緒盡滅師雄之族,納其愛女及橐裝,師雄怒,遂無歸志,引眾急攻綿州,不克,攻破彭州,入據之,成都十縣皆起兵應師雄。師雄自號興蜀大王,開幕府,置節度二十餘人,分據要害。崔彥進、高彥暉等分道攻討,為師雄所敗,彥暉戰死,賊眾益熾。師雄分兵斷劍閣,緣江置寨,聲言欲攻成都。自是隨師雄為亂者一十七州,郵傳不通,全斌等大懼。
zì táng tiān bǎo yǐ lái, fāng zhèn tún zhòng bīng, duō yǐ fù rù zì shàn, míng yuē liú shǐ liú zhōu, qí shàng gòng shū xiān. wǔ dài fāng zhèn yì qiáng, lǜ lìng bù qǔ zhǔ chǎng yuàn, hòu liǎn yǐ zì lì. qí shǔ sān sī zhě, bǔ dà lì lín zhī, shū é zhī wài zhé rù jǐ huò sī nà huò huì, míng yuē gòng fèng, yòng jì ēn shǎng. dì shǐ jí wèi, yóu xún qián zhì, mù shǒu lái cháo, jiē yǒu gòng fèng. jí zhào pǔ wèi xiāng, quàn gé qù qí bì, shēn mìng zhū zhōu, dù zhī jīng fèi wài, fán jīn bó yǐ zhù jūn shí, xī sòng dū xià, wú dé zhàn liú. yòu, fāng zhèn què shuài, shāo mìng wén chén quán zhī, suǒ zài chǎng yuàn, jiān qiǎn jīng cháo guān tíng chén jiān lín, fù zhì zhuǎn yùn shǐ, wèi zhī tiáo jìn wén bù, jiàn wèi jīng mì, yóu shì lì guī gōng shàng ér wài quán xuē yǐ. jiàn lóng chū, gòng fù xī rù zuǒ cáng kù, jí qǔ jīng hú, xià xī shǔ, chǔ jī chōng zú, dì gù zuǒ yòu yuē: jūn lǚ jī jǐn, dāng yù wèi zhī bèi, bù kě lín shì hòu liǎn yú mín. nǎi yú jiǎng wǔ diàn hòu bié wèi nèi kù, yǐ zhù jīn bó, hào yuē fēng zhuāng kù, fán suì zhōng yòng dù yíng yú zhī shù jiē rù yān.
自唐天寶以來,方鎮屯重兵,多以賦入自贍,名曰留使、留州,其上供殊鮮。五代方鎮益強,率令部曲主場院,厚斂以自利。其屬三司者,補大吏臨之,輸額之外輒入己;或私納貨賄,名曰貢奉,用冀恩賞。帝始即位,猶循前制,牧守來朝,皆有貢奉。及趙普為相,勸革去其弊,申命諸州,度支經費外,凡金帛以助軍實,悉送都下,無得占留。又,方鎮闕帥,稍命文臣權知,所在場院,間遣京朝官廷臣監臨,復置轉運使,為之條禁文簿,漸為精密,由是利歸公上而外權削矣。建隆初,貢賦悉入左藏庫,及取荊、湖,下西蜀,儲積充足,帝顧左右曰:「軍旅饑饉,當預為之備,不可臨事厚斂於民。」乃於講武殿後別為內庫,以貯金帛,號曰封樁庫,凡歲終用度贏餘之數皆入焉。
dīng chǒu, liáo bù zhàng dà shì wéi qiú zhǎng yín ní jí pàn. guǐ wèi, wǔ fāng rén sì shí hù pàn rù wū kù bù. liáo zhǔ hǎo tián, xǐ nù wú héng, sī yīng zhě xiǎo shī yì zhé sǐ, huò jiā pào lào tiě shū zhī xíng, gù wǔ fāng rù pàn.
丁丑,遼部帳大室韋酋長寅尼吉叛。癸未,五坊人四十戶叛入烏庫部。遼主好畋,喜怒無恆,司鷹者小失意輒死,或加砲烙、鐵梳之刑,故五坊入叛。
xià, sì yuè, yǐ sì, xiǎo huáng shì wéi pàn. yǎ lǐ kè sī kè sū jī zhī, wèi shì wéi suǒ bài, qiǎn shǐ jié ràng. yǐ mǎo, yǐ tú lǐ dài yǎ lǐ kè sī wèi dōu tǒng, yǐ ní gǔ wèi jiān jūn, lǜ qīng qí jìn tǎo, réng lìng dài mǎ xún zhī lǐ chí zhào zhāo yù.
夏,四月,乙巳,小黃室韋叛。雅里克斯、克蘇擊之,為室韋所敗,遣使詰讓。乙卯,以圖里代雅里克斯為都統,以尼古為監軍,率輕騎進討,仍令岱瑪尋支里持詔招諭。
guǐ hài, dǎo wǔ zhàng hé guàn gōng chéng, lì hòu yuàn, nèi tíng chí zhǎo, shuǐ jiē zhì yān.
癸亥,導五丈河貫宮城,歷後院,內庭池沼,水皆至焉。
chū, wáng quán bīn lǜ shǔ jiàng bīng wèi luàn, xǐ zhì chéng dū jiā chéng zhōng, zhì shì, zhū jiāng yù jǐn shā zhī. kāng yán zé qǐng jiǎn lǎo yòu jí bìng qī qiān rén shì zhī, yú yǐ bīng wèi hái, fú jiāng ér xià, zéi ruò lái gōng duó, shā zhī wèi wǎn zhū jiāng bù cóng. sǐ zhě gòng èr wàn qī qiān yú rén.
初,王全斌慮蜀降兵為亂,徙置成都夾城中,至是,諸將欲盡殺之。康延澤請簡老幼疾病七千人釋之,餘以兵衛還,浮江而下,賊若來攻奪,殺之未晚;諸將不從。死者共二萬七千餘人。
xiān shì, dì qiǎn shǐ yǐ yù fǔ gōng zhàng yà mèng chǎng yú jiāng líng, qiě mìng yǒu sī wèi chǎng guān shǔ zhì dì, yòu qiǎn shǐ zhì jiāng líng, fēn gěi ān mǎ chē chéng. wǔ yuè, yǐ yǒu, chǎng zhì jìn jiāo, kāi fēng yǐn guāng yì láo zhī yù jīn yuán. bǐng xū, dà chén zhū jūn yú què qián. chǎng yǔ dì rén zhì zi yuán zhé yuán jué zǎi xiàng lǐ hào děng sān shí sān rén sù fú dài zuì míng dé mén wài, zhào shì zuì, cì chǎng děng xí yì guān dài. dì yù chóng yuán diàn, bèi lǐ jiàn zhī. lǐ bì, yù míng dé mén, guān zhū jūn àn bù hái yíng. suì yàn chǎng děng yú dà míng diàn, cì wù yǒu chà.
先是,帝遣使以御府供帳迓孟昶於江陵,且命有司為昶官屬治第,又遣使至江陵,分給鞍馬車乘。五月,乙酉,昶至近郊,開封尹光義勞之玉津園。丙戌,大陳諸軍於闕前。昶與弟仁贄、子元喆、元珏、宰相李昊等三十三人素服待罪明德門外,詔釋罪,賜昶等襲衣、冠帶。帝御崇元殿,備禮見之。禮畢,御明德門,觀諸軍按部還營。遂宴昶等於大明殿,賜物有差。
liù yuè, jiǎ chén, yǐ mèng chǎng wèi kāi fǔ yí tóng sān sī jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng qín guó gōng. gēng xū, chǎng zú, dì wèi chuò wǔ rì cháo, zèng shàng shū lìng, zhuī fēng chǔ wáng, shì gōng xiào, fù bù bó qiān pǐ, zàng shì guān gěi. chū, chǎng mǔ lǐ shì suí chǎng zhì jīng shī, dì shù mìng jiān yú rù gōng, wèi zhī yuē: guó mǔ shàn zì ài wú qī, ruò huái xiāng tǔ, yì rì dāng sòng mǔ guī. lǐ shì yuē: shǐ qiè ān wǎng? dì yuē: guī shǔ ěr. lǐ shì yuē: qiè jiā běn tài yuán, tǎng huò guī lǎo bìng mén, qiè zhī yuàn yě. shí dì yǐ yǒu běi zhēng yì, wén qí yán, xǐ yuē: qí píng liú jūn, jí rú mǔ suǒ yuàn. yīn hòu jiā lài cì. jí chǎng zú, lǐ shì bù kū, jǔ jiǔ lèi dì yuē: rǔ bù néng sǐ shè jì, tān shēng zhì jīn rì. wú suǒ yǐ rěn sǐ zhě, wèi rǔ zài ěr jīn rǔ jì sǐ, wú ān yòng shēng! yīn bù shí shù rì ér sǐ.
六月,甲辰,以孟昶為開府儀同三司、檢校太師兼中書令、秦國公。庚戌,昶卒,帝為輟五日朝,贈尚書令,追封楚王,諡恭孝,賻布帛千匹,葬事官給。初,昶母李氏隨昶至京師,帝數命肩輿入宮,謂之曰:「國母善自愛無戚,若懷鄉土,異日當送母歸。」李氏曰:「使妾安往?」帝曰:「歸蜀耳。」李氏曰:「妾家本太原,倘獲歸老並門,妾之願也。」時帝已有北征意,聞其言,喜曰:「俟平劉鈞,即如母所願。」因厚加賚賜。及昶卒,李氏不哭,舉酒酹地曰:「汝不能死社稷,貪生至今日。吾所以忍死者,為汝在耳;今汝既死,吾安用生!」因不食數日而死。
liáo zhǔ zhī qiǎn yù shì wéi yě, yù fǔ jiàng zhī, jí xún zhī lǐ zhì, yù zhī, bù cóng, réng mìng yǎ lǐ kè sī lǜ qún mù bīng zhuī tǎo, zhàn yú chái hé, bù lì. shì wéi qiú zhǎng yín ní jí, wáng rù dé lǜ lēi bù, dé lǜ lēi bù zhě, liáo guó wài shí bù zhī yī yě. shì yuè, dé lǜ lēi bù lái jiàng, shì wéi píng, nǎi zhuān tǎo wū kù bù.
遼主之遣諭室韋也,欲撫降之,及尋支里至,諭之,不從,仍命雅里克斯率群牧兵追討,戰於柴河,不利。室韋酋長寅尼吉,亡入德寽勒部,德寽勒部者,遼國外十部之一也。是月,德寽勒部來降,室韋平,乃專討烏庫部。
liú guāng yì cáo bīn děng lǚ pò quán shī xióng, zéi fēng shāo nǜ. wèi jǐ, hǔ jié zhǐ huī shǐ lǚ hàn yòu yǐ jiā zhōu pàn, yǔ shī xióng wěi shǔ jiāng liú zé hé, zhòng zhì wǔ wàn, shā zhú cì shǐ tōng pàn. cáo bīn lǜ bīng huì rén shàn děng wéi hàn yú jiā zhōu, hàn qì chéng zǒu, zhuī xí, dà pò zhī, shā lù shù wàn rén, hàn zǒu bǎo yǎ zhōu.
劉光義、曹彬等屢破全師雄,賊鋒稍衄。未幾,虎捷指揮使呂翰又以嘉州叛,與師雄偽署將劉澤合,眾至五萬,殺逐刺史、通判。曹彬率兵會仁贍等圍翰於嘉州,翰棄城走,追襲,大破之,殺戮數萬人,翰走保雅州。
qiū, qī yuè, dì wén xī chuān xíng yíng yǒu dà xiào gē mín qī rǔ ér shā zhī zhě, jí zhào zhì què, zhǎn zhī dū shì. jìn chén yíng jiù pō qiè, dì yīn liú tì yuē: xìng shī diào fá, fù rén hé zuì, ér cán rěn zhì cǐ! dāng sù zhì fǎ yǐ cháng qí yuān.
秋,七月,帝聞西川行營有大校割民妻乳而殺之者,亟召至闕,斬之都市。近臣營救頗切,帝因流涕曰:「興師吊伐,婦人何罪,而殘忍至此!當速置法以償其冤。」
nán hàn zhǔ chǎng shā qí zhāo tǎo shǐ shào tíng xuàn. tíng xuàn tún guāng kǒu, zhāo jí wáng pàn, xùn shì zú, xiū zhàn bèi, guó rén lài yǐ shǎo ān. huò zèn tíng xuàn jiāng tú bù guǐ, chǎng xìn zhī, cì tíng xuàn sǐ.
南漢主鋹殺其招討使邵廷琄。廷琄屯洸口,招輯亡叛,訓士卒,修戰備,國人賴以少安。或譖廷琄將圖不軌,鋹信之,賜廷琄死。
zhēn zhōu cì shǐ tián jǐng qiān nèi fù.
珍州刺史田景遷內附。
jiǎ xū, liáo yǎ lǐ kè sī zòu wū kù bù zhì hé dé luò, qiǎn yī lēi xī bā cháng sī děng jī zhī. dīng chǒu, wū kù bù lüè shàng jīng běi yú lín yù jū mín, qiǎn lín yá xiāo gàn láng jūn yē lǜ xián shì tǎo zhī, gēng chén, yǎ lǐ kè sī děng yǔ wū kù bù zhàn, bù lì.
甲戌,遼雅里克斯奏烏庫部至河德濼,遣伊勒希巴、常斯等擊之。丁丑,烏庫部掠上京北榆林峪居民,遣林牙蕭幹、郎君耶律賢適討之,庚辰,雅里克斯等與烏庫部戰,不利。
bā yuè, jǐ yǒu, zhào yǐ xī chuān bīng mǎ dōu jiān kāng yán zé wèi pǔ zhōu cì shǐ. yán zé yì wáng quán bīn qǐng bīng hù sòng, quán bīn cái gěi yǐ bǎi rén. yán zé zhì jiǎn zhōu, zhāo jí táo wáng, fán dé qiān yú rén, jiào xí zhàn zhèn, yōng yǐ qù. jí zéi jìng, jiē shì wēi xìn, suǒ zhāo jí yòu dé sān qiān rén, suì pò liú zé sān wàn yú zhòng, zéi shì shāo jǔ.
八月,己酉,詔以西川兵馬都監康延澤為普州刺史。延澤詣王全斌請兵護送,全斌才給以百人。延澤至簡州,招集逃亡,凡得千餘人,教習戰陣,擁以去。及賊境,揭示威信,所招集又得三千人,遂破劉澤三萬餘眾,賊勢稍沮。
xīn yǒu, yǐ zuǒ sàn qí cháng shì huá yáng ōu yáng jiǒng wèi hàn lín xué shì. jiǒng xìng tǎn shuài, wú jiǎn shù, yǎ xǐ zhǎng dí, dì jiān zhào zhì biàn diàn zòu qū. yù shǐ zhōng chéng liú wēn sǒu wén zhī, kòu diàn mén qiú jiàn, jiàn yuē: jìn shǔ zhī zhí, diǎn sī gào mìng, bù kě zuò líng rén shì. dì yuē: mèng chǎng jūn chén nì yú shēng lè, jiǒng zhì zǎi xiàng, shàng xí cǐ jì, gù wèi wǒ suǒ qín. suǒ yǐ zhào jiǒng, yù yàn yán zhě zhī bù wū ěr. wēn sǒu xiè yuē: chén yú, bù shí bì xià jiàn jiè zhī wēi. zì shì suì bù fù zhào. wēn sǒu cháng wǎn guò míng dé mén xī què qián, dì fāng yǔ zhōng huáng mén shù rén dēng lóu, zōu zhě qián zhī zhī, yǐ bái wēn sǒu, wēn sǒu lìng chuán hū yī cháng ér guò. yì rì, qǐng duì, qiě yán: rén zhǔ fēi shí dēng lóu, zé jìn shì xián wàng ēn yòu, niǎn xià zhū jūn yì xī shǎng gěi chén suǒ yǐ ā dǎo ér guò zhě, yù shì zhòng yǐ bì xià fēi shí bù dēng lóu yě. dì shàn zhī.
辛酉,以左散騎常侍華陽歐陽炯為翰林學士。炯性坦率,無檢束,雅喜長笛,帝間召至便殿奏曲。御史中丞劉溫叟聞之,叩殿門求見,諫曰:「禁署之職,典司誥命,不可作伶人事。」帝曰:「孟昶君臣溺於聲樂,炯至宰相,尚習此伎,故為我所擒。所以召炯,欲驗言者之不誣耳。」溫叟謝曰:「臣愚,不識陛下鑑戒之微。」自是遂不復召。溫叟常晚過明德門西闕前,帝方與中黃門數人登樓,騶者潛知之,以白溫叟,溫叟令傳呼依常而過。翼日,請對,且言:「人主非時登樓,則近侍咸望恩宥,輦下諸軍亦希賞給;臣所以呵導而過者,欲示眾以陛下非時不登樓也。」帝善之。
jiǔ yuè, jǐ sì, dì yù jiǎng wǔ diàn, yuè zhū dào bīng, dé wàn yú rén, míng mǎ jūn yuē xiāo xióng, bù jūn yuē xióng wǔ, bìng shǔ shì wèi sī.
九月,己巳,帝御講武殿,閱諸道兵,得萬餘人,名馬軍曰驍雄,步軍曰雄武,並屬侍衛司。
dōng, shí yuè, dīng wèi, liáo cháng sī jìn tǎo wū kù bù, dà bài zhī. wū kù bù xuán píng.
冬,十月,丁未,遼常斯進討烏庫部,大敗之。烏庫部旋平。
shí yī yuè, dīng mǎo shuò, kāng yán zé rù pǔ zhōu. xiān shì zhōu chéng xī bèi fén dàng, nǎi yī shān shè shān, qiě xíng qiě zhàn, qǔ liáng yú suì zhōu, fù chéng pǔ zhōu. jì ér liú zé lǐng zhòng lái jiàng, zhào yǐ yán zé jiān dōng chuān qī zhōu zhāo ān xún jiǎn shǐ.
十一月,丁卯朔,康延澤入普州。先是州城悉被焚盪,乃依山設柵,且行且戰,取糧於遂州,復城普州。既而劉澤領眾來降,詔以延澤兼東川七州招安巡檢使。
mì shū jiān pàn dà lǐ sì yǐn zhuō děng yán: hòu táng liú yuè shū yí, chēng fù wèi jiù gū fú sān nián, yǔ lǜ bù tóng, rán yì zhǔn chì xíng yòng, qǐng bié cái dìng zhī. zhào bǎi guān jí yì, zuǒ pú shè wèi rén pǔ děng zòu yì yuē: jǐn àn lǐ nèi zé yún: fù shì jiù gū, rú shì fù mǔ. jiù gū yǔ fù mǔ yī yě. gǔ lǐ yǒu qī nián zhī shuō, suī yú yì kě jī shū yí zhe sān nián zhī wén, shí zài lǐ wèi dāng. gài wǔ fú zhì dù, qián dài zēng yì yǐ duō. zhī rú sǎo shū wú fú, táng tài zōng lìng fú xiǎo gōng zēng zǔ fù mǔ jiù fú sān yuè, zēng wèi wǔ yuè dí zǐ fù dà gōng, zēng wèi qī zhòng zi fù xiǎo gōng, zēng wèi dà gōng fù zài wèi mǔ fú qī, gāo zōng zēng wèi sān nián, fù rén wèi fū zhī yí jiù wú fú, míng huáng lìng cóng fū ér fú yòu zēng yí jiù tóng fú sī má, yòu táng yí jiù fú tǎn miǎn. qì jīn zūn xíng, suì wèi diǎn zhì. kuàng sān nián zhī nèi, jǐ yán shàng cún, qǐ kě fū yī shuāi cū, fù xí wán qǐ? fū fù qí tǐ, āi lè bù tóng, qiú zhī rén qíng, shí shāng zhì zhì. kuàng fù rén wèi fū yǒu sān nián zhī fú, yú jiù gū ér zhǐ fú qī, shì zūn fū ér bēi jiù gū yě. qiě zhāo xiàn huáng tài hòu sàng, xiào míng huáng hòu qīn xíng sān nián zhī fú, kě yǐ wèi wàn dài fǎ. shí èr yuè, dīng yǒu shuò, shǐ lìng fù wèi jiù gū sān nián qí zhǎn, yī cóng qí fū.
秘書監、判大理寺尹拙等言:「後唐劉岳《書儀》,稱婦為舅姑服三年,與律不同,然亦准敕行用,請別裁定之。」詔百官集議,左僕射魏仁浦等奏議曰:「謹按《禮·內則》云:『婦事舅姑,如事父母。』舅姑與父母一也。古禮有期年之說,雖於義可稽;《書儀》著三年之文,實在禮為當。蓋五服制度,前代增益已多。只如嫂叔無服,唐太宗令服小功;曾祖父母舊服三月,增為五月;嫡子婦大功,增為期;眾子婦小功,增為大功;父在為母服期,高宗增為三年,婦人為夫之姨舅無服,明皇令從夫而服;又增姨舅同服緦麻,又堂姨舅服袒免。訖今遵行,遂為典制。況三年之內,几筵尚存,豈可夫衣衰粗,婦襲紈綺?夫婦齊體,哀樂不同,求之人情,實傷至治。況婦人為夫有三年之服,於舅姑而止服期,是尊夫而卑舅姑也。且昭憲皇太后喪,孝明皇后親行三年之服,可以為萬代法。」十二月,丁酉朔,始令婦為舅姑三年齊斬,一從其夫。
jǐ hài, zhào xī chuān guǎn nèi jiān jūn xún jiǎn wú yù zhōu xiàn shì.
己亥,詔西川管內監軍巡檢毋預州縣事。
shì yuè, liáo zhǔ zhù hēi shān píng diàn.
是月,遼主駐黑山平淀。
tài zǔ qǐ yùn lì jí yīng wǔ ruì wén shén dé shèng gōng zhì míng dà xiào huáng dì qián dé sì nián liáo yīng lì shí liù nián. bǐng yín, jiǔ liù liù nián
○太祖啟運立極英武睿文神德聖功至明大孝皇帝乾德四年(遼應歷十六年。丙寅,九六六年)
chūn, zhēng yuè, dīng mǎo shuò, liáo zhǔ bèi jiǔ, bù shòu hè.
春,正月,丁卯朔,遼主被酒,不受賀。
jiǎ shēn, liáo zhǔ wēi háng shì zhōng, cì jiǔ jiā yín juàn.
甲申,遼主微行市中,賜酒家銀絹。
dīng hài, yǐ kè shěng shǐ dīng dé yù wèi xī chuān dōu xún jiǎn shǐ, yǔ yǐn jìn fù shǐ wáng bān nèi bān dōu zhī zhāng yǔ tóng lǜ bīng fù xī chuān.
丁亥,以客省使丁德裕為西川都巡檢使,與引進副使王班、內班都知張嶼同率兵赴西川。
shì yuè, liáo rén qīn yì zhōu, jiān jūn rèn dé yì jī què zhī.
是月,遼人侵易州,監軍任德義擊卻之。
èr yuè, ān guó jié dù shǐ luó yàn guī děng bài běi hàn bīng yú jìng yáng, qín qí jiāng lù yīng.
二月,安國節度使羅彥瑰等敗北漢兵於靜陽,擒其將鹿英。
quán zhī gòng jǔ wáng yòu yán jìn shì hé gé zhě liù rén, zhū kē hé gé zhě jiǔ rén. dì kǒng yǒu yí cái, xīn yǒu, lìng yú xià dì xuǎn rén nèi qǔ qí yōu zhǎng zhě, shì ér shēng zhī.
權知貢舉王祐言進士合格者六人,諸科合格者九人。帝恐有遺才,辛酉,令於下第選人內取其優長者,試而升之。
jiǎ zǐ, miǎn xī chuān jīn nián xià zū jí zhū zhēng zhī bàn, tián bù dé gēng zhě jǐn chú zhī.
甲子,免西川今年夏租及諸征之半,田不得耕者盡除之。
sān yuè, jǐ sì, liáo zhǔ dōng shòu, xuán yǐ huò é, zhé hān yǐn dá dàn.
三月,己巳,遼主東狩,旋以獲鵝,輒酣飲達旦。
guǐ yǒu, bà yì cāng.
癸酉,罷義倉。
xià, sì yuè, rén zǐ, bà guāng zhōu gòng yīng yào.
夏,四月,壬子,罷光州貢鷹鷂。
dīng sì, liáo tiān dé jūn jié dù shǐ yú yán chāo zhī zǐ lái jiàng.
丁巳,遼天德軍節度使於延超之子來降。
shì yuè, zhào yuē: chū nà zhī lìn, wèi zhī yǒu sī. tǎng guī zhì yú xiàn yú, bì shēn wù yú póu kè. zhī guāng huà jūn zhāng quán cāo shàng yán, sān sī lìng zhū chù chǎng yuàn zhǔ lì, yǒu xiàn yú sù jí wàn shí chú wǔ wàn shù yǐ shàng zhě, shàng qí míng, qǐng xíng shǎng diǎn. cǐ gǒu fēi bèi nà mín zū, sī jiǎn jūn shí, hé yǐ zhì zhī! yí zhuī qǐn qí shì, wù fù bān xíng, chú guān suǒ dìng hào wài, yán jiā zhǐ jué.
是月,詔曰:「出納之吝,謂之有司。倘規致於羨餘,必深務於掊克。知光化軍張全操上言,三司令諸處場院主吏,有羨餘粟及萬石、芻五萬束以上者,上其名,請行賞典。此苟非倍納民租,私減軍食,何以致之!宜追寢其事,勿復頒行,除官所定耗外,嚴加止絕。」
chū, dì qiǎn yòu shí yí sūn féng jí zhì chéng dū shōu shǔ tú shū fǎ wù. wǔ yuè, yǐ hài, féng jí hái, suǒ shàng fǎ wù jiē bù zhōng dù, xī mìng fén huǐ tú shū fù shǐ guǎn.
初,帝遣右拾遺孫逢吉至成都收蜀圖書、法物。五月,乙亥,逢吉還,所上法物皆不中度,悉命焚毀;圖書付史館。
mèng chǎng fú yòng shē jiàn, zhì yú nì qì yì zhuāng yǐ qī bǎo, dì jù mìng suì zhī, yuē: zì fèng rú cǐ, yù wú wáng, dé hū? dì gōng lǚ jiǎn yuē, cháng yī huàn zhuó zhī yī, chéng yú fú yòng, jiē shàng zhì sù, qǐn diàn shè qīng bù yuán wěi lián, gōng wéi yì mù, wú wén cǎi zhī shì. cháng chū má lǚ bù shang cì zuǒ yòu yuē: cǐ wú jiù suǒ fú yòng yě. kāi fēng yǐn guāng yì yīn shì yàn jìn zhōng, cóng róng yán jiàng xià fú yòng tài cǎo shuài, dì zhèng sè yuē: ěr bù jì jū jiā mǎ yíng zhōng shí xié?
孟昶服用奢僭,至於溺器亦裝以七寶,帝遽命碎之,曰:「自奉如此,欲無亡,得乎?」帝躬履儉約,常衣浣濯之衣,乘輿服用,皆尚質素,寢殿設青布緣葦簾,宮闈帟幕,無文采之飾。嘗出麻縷布裳賜左右曰:「此吾舊所服用也。」開封尹光義因侍宴禁中,從容言降下服用太草率,帝正色曰:「爾不記居夾馬營中時邪?」
chū, dì gǎi jīn yuán, mìng zǎi xiàng zhuàn qián shì suǒ wú nián hào yǐ jìn. jì píng shǔ, shǔ gōng rén yǒu rù yè tíng zhě, dì yuè qí lián jù, dé jiù jiàn, qí bèi yǒu qián dé sì nián zhù zì, dì dà jīng, chū jiàn yǐ shì zǎi xiàng, jiē bù néng dá. nǎi zhào xué shì táo gǔ dòu yí wèn zhī, yí yuē: cǐ bì shǔ wù. xī wěi shǔ wáng yǎn yǒu cǐ hào, dāng shì qí suì suǒ zhù yě. dì nǎi tàn yuē: zǎi xiàng xū yòng dú shū rén. yóu shì yì zhòng rú chén. zhào pǔ chū yǐ lì dào wén, guǎ xué shù, dì měi quàn yǐ dú shū, pǔ suì shǒu bù shì juǎn.
初,帝改今元,命宰相撰前世所無年號以進。既平蜀,蜀宮人有入掖庭者,帝閱其奩具,得舊鑒,其背有「乾德四年鑄」字,帝大驚,出鑒以示宰相,皆不能答。乃召學士陶谷、竇儀問之,儀曰:「此必蜀物。昔偽蜀王衍有此號,當是其歲所鑄也。」帝乃嘆曰:「宰相須用讀書人。」由是益重儒臣。趙普初以吏道聞,寡學術,帝每勸以讀書,普遂手不釋卷。
jiǎ shēn, liáo zhǔ yǐ suì hàn, fàn zhōu yú chí, dǎo yǔ bù yǔ, shě zhōu lì shuǐ zhōng, é qǐng nǎi yǔ.
甲申,遼主以歲旱,泛舟於池,禱雨;不雨,舍舟立水中,俄頃乃雨。
gēng yín, dì qīn shì zhì kē jǔ rén jiāng shè děng yú zǐ yún lóu xià. shè děng wén lǐ shū lüè, bù yīng cè wèn, bìng cì jiǔ shí, qiǎn zhī.
庚寅,帝親試製科舉人姜涉等於紫雲樓下。涉等文理疏略,不應策問,並賜酒食,遣之。
liù yuè, zhào: rén chén jiā bù dé sī yǎng huàn zhě. nèi shì nián sān shí yǐ shàng, fāng xǔ yǎng yī zi. shì shù gǎn yǒu yān tóng nán zhě bù chì.
六月,詔:「人臣家不得私養宦者。內侍年三十以上,方許養一子。士庶敢有閹童男者不敕。」
wáng quán bīn pò zéi shuài quán shī xióng yú guàn kǒu zhài, qín qí dǎng èr qiān rén, shī xióng yǐ zhòng qū jīn táng.
王全斌破賊帥全師雄於灌口寨,擒其黨二千人,師雄以眾趨金堂。
qiū, qī yuè, bǐng yín, yǐ suì ráng, zhào zhōu xiàn zhǎng lì quàn mín chǔ jī jié jiǎn, wú yóu duò, jí jìn mín pú bó.
秋,七月,丙寅,以歲穰,詔州縣長吏勸民儲積節儉,無游惰,及禁民蒲博。
jìn jiāng shuài qǔ jūn zhōng jīng zú wèi yá bīng.
禁將帥取軍中精卒為牙兵。
wù chén, xī nán yí shǒu lǐng dǒng gǎo děng nèi fù.
戊辰,西南夷首領董暠等內附。
jiǎ xū, yǐ qián yǒng zhōu cì shǐ jìn yáng ān shǒu zhōng wèi hàn zhōu cì shǐ. shǒu zhōng chū hù tún tián bīng yú hé yīn, jí shī kè shǔ, dì zhào shǒu zhōng, wèi yuē: yuǎn sú kē nüè, nán zhèng zǒu jí zhī dì, qīng wèi zhèn fǔ zhì zhī. jí qiǎn shǒu zhōng quán zhī xìng yuán. yú shì yí shǒu hàn zhōu, shí dà bīng lái hái, gōng yì bèi fèi, gōng tǎng bù zú, shǒu zhōng zhù yǐ sī qián. dì měi qiǎn shǐ, bì jiè zhī yuē: ān shǒu zhōng zài shǔ, néng zì lǜ jǐ, rǔ xíng jiàn zhī, dāng xiào qí wèi rén.
甲戌,以前永州刺史晉陽安守忠為漢州刺史。守忠初護屯田兵於河陰,及師克蜀,帝召守忠,謂曰:「遠俗苛虐,南鄭走集之地,卿為朕撫治之。」即遣守忠權知興元。於是移守漢州,時大兵來還,供億倍費,公帑不足,守忠助以私錢。帝每遣使,必戒之曰:「安守忠在蜀,能自律己,汝行見之,當效其為人。」
rén wǔ, liáo zhǔ yù yǒu sī: xiān qī xíng xìng dùn cì, bì gāo lì biāo shí, lìng mín wù fàn. cǐ wén dī zhì qí biāo yú shēn cǎo zhōng, lì mín wù rù, yīn zhī qǔ cái. zì jīn yǒu fù rán zhě, yǐ sǐ lùn.
壬午,遼主諭有司:「先期行幸頓次,必高立標識,令民勿犯。此聞低置其標於深草中,利民誤入,因之取財。自今有復然者,以死論。」
shì yuè, yǐ kǒng zǐ sì shí sì shì sūn yí wèi qū fù xiàn zhǔ bù. yí jǔ jìn shì bù zhōng, yīn shàng shū shù qí jiā shì, tè mìng zhī.
是月,以孔子四十四世孫宜為曲阜縣主簿。宜舉進士不中,因上書述其家世,特命之。
bā yuè, xīn chǒu, zhào zǎi xiàng shū mì shǐ kāi fēng yǐn hàn lín xué shì dòu yí zhī zhì gào wáng yòu děng yàn zǐ yún lóu xià, yīn lùn jí mín shì, dì wèi zǎi xiàng zhào pǔ děng yuē: xià yú zhī mín, suī bù fēn shū mài, rú fān hóu bù wèi fǔ yǎng, wù xíng kē kè, zhèn duàn bù róng zhī. pǔ duì yuē: bì xià ài mín rú cǐ, nǎi yáo shùn zhī yòng xīn yě.
八月,辛丑,召宰相、樞密使、開封尹、翰林學士竇儀、知制誥王祐等宴紫雲樓下,因論及民事,帝謂宰相趙普等曰:「下愚之民,雖不分菽麥,如籓侯不為撫養,務行苛刻,朕斷不容之。」普對曰:「陛下愛民如此,乃堯、舜之用心也。」
gēng xū, shū mì zhí xué shì féng zàn, líng jǐn fù shǐ lǐ měi, diàn zhōng shì yù shǐ lǐ jí, wèi zǎi xiàng zhào pǔ xiàn zāng lùn sǐ, huì shè, liú shā mén dǎo, féng ēn bù hái.
庚戌,樞密直學士馮瓚,綾錦副使李美,殿中侍御史李檝,為宰相趙普陷贓論死,會赦,流沙門島,逢恩不還。
bǐng chén, hé jué huá zhōu, huài líng hé xiàn dà dī, fā shì zú dīng fū shù wàn rén zhì zhī, bèi fàn zhě juān qí qiū zū.
丙辰,河決滑州,壞靈河縣大堤,發士卒丁夫數萬人治之,被泛者蠲其秋租。
rùn yuè, zhào qiú wáng shū: fán lì mín yǒu yǐ shū jí lái xiàn zhě, lìng shǐ guǎn shì qí piān mù, guǎn zhōng suǒ wú zé shōu zhī. xiàn shū rén sòng xué shì yuàn shì wèn lì lǐ, kān shì zhí guān zhě yǐ wén. shì suì, sān lǐ shè bì, sān chuán péng gàn, xué jiū zhū zài, jiē yīng zhào xiàn shū, mìng fēn zhì shū fǔ, cì bì děng kē míng.
閏月,詔求亡書:「凡吏民有以書籍來獻者,令史館視其篇目,館中所無則收之。獻書人送學士院試問吏理,堪仕職官者以聞。」是歲,《三禮》涉弼,《三傳》彭干,學究硃載,皆應詔獻書,命分置書府,賜弼等科名。
jiǎ zǐ, yǐ guàn kǒu zhèn wèi yǒng kāng jūn.
甲子,以灌口鎮為永康軍。
wáng quán bīn yán pò zéi shuài lǚ hàn, kè yǎ zhōu.
王全斌言破賊帥呂翰,克雅州。
yǐ chǒu, hé yì rù nán huá xiàn.
乙丑,河溢入南華縣。
liáo zhǔ guān yě lù rù xún lù, lì mǎ yǐn zhì bū.
遼主觀野鹿入馴鹿,立馬飲至晡。
yǐ hài, zhào: mín néng shù yì sāng zǎo kěn kāi huāng tián zhě, bù jiā zhēng lìng zuǒ néng quàn lái zhě shòu shǎng.
乙亥,詔:「民能樹藝桑棗、墾開荒田者,不加征;令佐能勸來者受賞。」
jiǔ yuè, rén chén shuò, hǔ jié zhǐ huī shǐ sūn jìn lóng wèi zhǐ huī shǐ wú huán děng èr shí qī rén, zuò dǎng lǚ hàn luàn fú zhū, zú jìn jiā.
九月,壬辰朔,虎捷指揮使孫進、龍衛指揮使吳環等二十七人,坐黨呂翰亂伏誅,族進家。
gēng zǐ, liáo zhǔ yǐ chóng jiǔ yàn yǐn, yè yǐ jì rì, xún yú nǎi bà.
庚子,遼主以重九宴飲,夜以繼日,旬余乃罷。
bǐng wǔ, zhào wú yuè lì yǔ miào yú huì jī.
丙午,詔吳越立禹廟於會稽。
xī chuān shù zú duō wáng mìng zài zéi dǎng zhōng, huò qǐng àn zhū qí qī zǐ. dì yǔ shū mì shǐ lǐ chóng jǔ yuē: zhèn lǜ qí jiān yǒu bèi zéi qū xié zhě, fēi běn xīn yě. nǎi jǐn shì wù zhū.
西川戍卒多亡命在賊黨中,或請案誅其妻子。帝語樞密使李崇矩曰:「朕慮其間有被賊驅脅者,非本心也。」乃盡釋勿誅。
dōng, shí yuè, xīn yǒu shuò, zhào tài cháng sì, zì jīn dà cháo huì fù yòng èr wǔ. xiān shì zhōng yuán duō gù, lǐ lè zhī qì jìn fèi, dì shǐ mìng pàn tài cháng sì jùn yí hé xiàn jiǎng qiú xiū fù zhī, bié yíng gōng xuán sān shí liù jù shè yú tíng, dēng gē liǎng jià shè yú diàn, yòu zhì gǔ chuī shí èr àn, jí wǔ rén suǒ zhí jīng dào gàn qī yuè dí děng yǔ qí fú, jiē rú jiù zhì. dì yǐ yǎ lè shēng gāo, jìn yú āi sī, mìng hé xiàn tǎo lùn. xiàn shàng shū wèi: xī jīng tóng wàng niè kě xiào gǔ fǎ, jí jīn sī tiān tāi yǐng biǎo shàng shí chǐ shì yě. qǔ wáng pǔ suǒ dìng chǐ xiào zhī, duǎn yú shí chǐ sì fēn. lè shēng zhī gāo gài yóu cǐ. dì nǎi lìng yī gǔ fǎ bié zào xīn chǐ, bìng huáng zhōng jiǔ cùn zhī guǎn, shǐ gōng rén xiào qí shēng, guǒ xià yú pǔ suǒ dìng guǎn yī lǜ. yòu nèi chū shàng dǎng yáng tóu shān jù shǔ lèi chǐ xiào lǜ, yì xiāng qì hé, suì chóng zào shí èr lǜ guǎn yǐ qǔ shēng. yóu shì yǎ lè yīn shǐ hé chàng.
冬,十月,辛酉朔,詔太常寺,自今大朝會復用二舞。先是中原多故,禮樂之器浸廢,帝始命判太常寺浚儀和峴講求修復之,別營宮懸三十六虡設於庭,登歌兩架設於殿,又置鼓吹十二案,及舞人所執旌纛、干戚、籥翟等與其服,皆如舊制。帝以雅樂聲高,近於哀思,命和峴討論。峴上疏謂:「西京銅望臬可校古法,即今司天台影表上石尺是也。取王朴所定尺校之,短於石尺四分。樂聲之高蓋由此。」帝乃令依古法別造新尺,並黃鐘九寸之管,使工人校其聲,果下於朴所定管一律。又內出上黨羊頭山秬黍累尺校律,亦相契合,遂重造十二律管以取聲。由是雅樂音始和暢。
guǐ hài, zhào zhū jùn lì gǔ dì wáng líng miào, zhì hù yǒu chà.
癸亥,詔諸郡立古帝王陵廟,置戶有差。
gēng chén, liáo yǐ běi hàn zhǔ yǒu mǔ sàng, qiǎn shǐ fù diào.
庚辰,遼以北漢主有母喪,遣使賻吊。
shí yī yuè, guǐ sì, rì nán zhì, dì yù qián yuán diàn shòu cháo bì, cháng fú yù dà míng diàn, qún chén shàng shòu, chū yòng yǎ lè dēng gē jí wén dé wǔ gōng èr wǔ.
十一月,癸巳,日南至,帝御乾元殿受朝畢,常服御大明殿,群臣上壽,初用雅樂登歌及文德、武功二舞。
zhū zhōu suǒ zhì tōng pàn, duō yǔ zhǎng lì fèn zhēng, cháng yuē: wǒ jiān zhōu yě, cháo tíng shǐ wǒ lái jiān rǔ! zhǎng lì jǔ dòng duō wèi suǒ zhì. huò yán qí tài shèn, yí yì sǔn zhī, yǐ wèi, zhào: zhū zhōu tōng pàn wú dé hù quán xùn sī, xū yǔ zhǎng lì lián shǔ wén yí, fāng xǔ xíng xià.
諸州所置通判,多與長吏忿爭,常曰:「我監州也,朝廷使我來監汝!」長吏舉動多為所制。或言其太甚,宜抑損之,乙未,詔:「諸州通判無得怙權徇私,須與長吏連署文移,方許行下。」
guǐ chǒu, hàn lín xué shì lǐ bù shàng shū dòu yí zú. dì yǐ yí zài chú zhōu shí fú yǔ qīn lì juàn, měi jiā qí yǒu zhí shǒu, lǚ duì dà chén yán, yù yòng wèi xiāng. jí zhào pǔ zhuān zhèng, dì huàn zhī, yù wén qí guò, zhào yí, yǔ jí pǔ duō bù fǎ, qiě yù yí zǎo fù cái wàng. yí shèng yán pǔ kāi guó yuán xūn, gōng zhōng liàng zhí, dì bù yuè. yí guī, yǔ zhū dì yuē: wǒ bì bù néng zuò zǎi xiàng, rán yì bù yì zhū yá, wú mén kě bǎo yǐ. pǔ sù jì yí gāng zhí, yǐn xuē jū zhèng lǚ yú qìng cān zhī zhèng shì, táo gǔ zhào páng gāo xī děng yòu xiāng dǎng fù, gòng pái yí, dì yì zhōng chuò. zhì shì zú, dì mǐn rán yuē: tiān hé duó wǒ dòu yí zhī sù yě! zèng yòu pú shè.
癸丑,翰林學士、禮部尚書竇儀卒。帝以儀在滁州時弗與親吏絹,每嘉其有執守,屢對大臣言,欲用為相。及趙普專政,帝患之,欲聞其過,召儀,語及普多不法,且譽儀早負才望。儀盛言普開國元勛,公忠亮直,帝不悅。儀歸,語諸弟曰:「我必不能作宰相,然亦不詣硃崖,吾門可保矣。」普素忌儀剛直,引薛居正、呂餘慶參知政事,陶谷、趙逄、高錫等又相黨附,共排儀,帝意中輟。至是卒,帝憫然曰:「天何奪我竇儀之速也!」贈右僕射。
gēng shēn, yāo rén zhāng lóng ér děng èr shí sì rén fú zhū, zú lóng ér lǐ yù yáng mì niè yūn jiā.
庚申,妖人張龍兒等二十四人伏誅,族龍兒、李玉、楊密、聶贇家。
shí èr yuè, jiǎ zǐ, liáo zhǔ xìng diàn qián dōu diǎn jiǎn yē lǜ yī lài hā jiā, yǐn yàn lián rì. yī lài hā, jiǎn xiào tài shī hé lǔ zhī zǐ yě, chū yǐ fù rèn rù shì, liáo zhǔ yǐn wèi bù yī jiāo, yǔ móu jī mì. liáo zhǔ xù jiǔ, shù yǐ xì gù shā rén. yǒu jiān zhì zhě, yīn shāng zhì ér wáng, huò zhī, yù zhū, yī lài hā jiàn yuē: shì zuì bù yīng sǐ. liáo zhǔ jìng shā zhī, yǐ shī fù yī lài hā yuē: shōu rǔ gù rén. yī lài hā bù wèi zhǐ. fù yǒu jiān lù xiáng gǔn wáng yī lù, xià yù, dāng sǐ, yī lài hā yòu jiàn yuē: rén mìng zhì zhòng, qǐ kě wèi yī shòu shā zhī? liáng jiǔ, dé miǎn. liáo zhǔ suī bù jǐn cóng yī lài hā zhī yán, rán ài zhī tè shén. cháng cóng qiū xiǎn, shàn wèi lù míng zhě hū yī jiā zhì. liáo fǎ, jiā qí jiǎo zhě, wéi tiān zǐ dé shè. liáo zhǔ mìng yī lài hā shè zhī, yīng xián ér jiā bó, liáo zhǔ dà yuè, cì lài yōu wò. jí shì, yàn huān shén, fù cì jīn yú xì jǐn jí yùn mǎ bǎi pǐ, zuǒ yòu shòu guān zhě shén zhòng.
十二月,甲子,遼主幸殿前都點檢耶律伊賴哈家,飲宴連日。伊賴哈,檢校太師合魯之子也,初以父任入侍,遼主引為布衣交,與謀機密。遼主酗酒,數以細故殺人。有監雉者,因傷雉而亡,獲之,欲誅,伊賴哈諫曰:「是罪不應死。」遼主竟殺之,以屍付伊賴哈曰:「收汝故人。」伊賴哈不為止。復有監鹿詳袞亡一鹿,下獄,當死,伊賴哈又諫曰:「人命至重,豈可為一獸殺之?」良久,得免。遼主雖不盡從伊賴哈之言,然愛之特甚。嘗從秋獮,善為鹿鳴者呼一麚至。遼法,麚岐角者,惟天子得射。遼主命伊賴哈射之,應弦而麚踣,遼主大悅,賜賚優渥。及是,宴歡甚,復賜金盂、細錦及孕馬百匹,左右授官者甚眾。
dīng dé yù tóng xī chuān bīng mǎ dōu jiān zhāng yán tōng shuài shī pò zéi, qín qí wěi dōu tǒng kāng zuò, zhé yú shì. yán tōng, lù chéng rén yě.
丁德裕同西川兵馬都監張延通帥師破賊,擒其偽都統康祚,磔於市。延通,潞城人也。
kāng yán zé jì chéng pǔ zhōu, wáng kě liáo fù hé shù zhōu bīng lái gōng, yán zé jī zǒu zhī, zhuī bēn zhì hé zhōu. quán shī xióng bìng sǐ jīn táng, dé yù jí wáng quán bīn děng fēn wǎng zhāo jí, zéi zhòng xī píng.
康延澤既城普州,王可僚複合數州兵來攻,延澤擊走之,追奔至合州。全師雄病死金堂,德裕及王全斌等分往招輯,賊眾悉平。
shì yuè, běi hàn fù qǔ liáo zhōu.
是月,北漢復取遼州。
dá lēi dá rù gòng. dá lēi dá, běn dōng běi mò hé zhī bié zhǒng, táng yuán hé hòu xǐ yīn shān, zhì shì lái gòng.
達勒達入貢。達勒達,本東北靺鞨之別種,唐元和後徙陰山,至是來貢。