strong cáo bīn bù bīng zhēng dà liáo huái dé zhàn sǐ qí gōu guān strong
曹彬部兵征大辽 怀德战死歧沟关
què shuō yē lǜ xiū gē děng, yǐ sòng shī jì tuì, yù bào suì chéng zhī chǐ, wèi dé jī huì. měi qiǎn rén rù biàn jīng jī fǎng, huí bào sòng cháo rì yǐ shǎng wán wéi lè, jūn chén hān yǐn zhī shì. xiū gē wén cǐ xiāo xī, rù zòu xiāo hòu yuē:" chén yǐ chū shī wèi dé qí lì, zhì bài nǜ zhī zuì, chéng gāi wàn sǐ. qiě chén zhí zài róng wǔ, jìn wén sòng cháo jūn chén zòng yì yù zhī lè, bù xiū guó zhèng. jīn yù bù bīng yí dǎo biàn jīng, dìng qí jiāng jiè, shù bào qián rì zhī chǐ." hòu wén zòu, nǎi yuē:" qīng lián nián chū shī bù lì ér hái, sòng zhī tiān xià, wèi kě jí tú, xū xú yì jìn qǔ." yē lǜ shā zòu yuē:" suǒ nán de zhě jī huì, yì shī zhě shí yuè. zhèng dāng chéng qí wú bèi, yī jǔ kě yǐ chéng gōng." xiāo hòu jiàn zhòng rén yì xiàng rú cǐ, nǎi xià zhǐ: yǐ yē lǜ xiū gē wèi jiān jūn, yē lǜ shā wèi xiān fēng, qí xià jiàng shì, gè yī diào qiǎn. xiū gē dé zhǐ, jí rì cí xiāo hòu, lǜ jīng bīng shí wàn, yóu shuò yún děng zhōu zhēng jìn.
却说耶律休哥等,以宋师既退,欲报遂城之耻,未得机会。每遣人入汴京缉访,回报宋朝日以赏玩为乐,君臣酣饮之事。休哥闻此消息,入奏萧后曰:“臣以出师未得其利,致败衄之罪,诚该万死。且臣职在戎伍,近闻宋朝君臣纵逸欲之乐,不修国政。今欲部兵宜捣汴京,定其疆界,庶报前日之耻。”后闻奏,乃曰:“卿连年出师不利而还,宋之天下,未可即图,须徐议进取。”耶律沙奏曰:“所难得者机会,易失者时月。正当乘其无备,一举可以成功。”萧后见众人意向如此,乃下旨:以耶律休哥为监军,耶律沙为先锋,其下将士,各依调遣。休哥得旨,即日辞萧后,率精兵十万,由朔、云等州征进。
xiāo xī chuán rù biàn jīng, tài zōng wén zhī nù yuē:" chǒu jié nú zì shēng biān xìn, zhèn dāng qīn zhēng zhī." yīn xià zhào shì zhī. sòng qí děng zòu yuē:" liáo zhòng fàn biān, shuài chén yún jí, hé láo bì xià qīn mào shǐ shí, yǐ sǔn wēi zhòng hū? zhǐ xū qiǎn dà jiàng yù zhī zú yǐ." dì yì wèi jué, zhāng qí xián yì lì chén:" ruò shǐ chē jià zài dòng, zé bǎi xìng láo kǔ, qǐ bì xià niàn zhī." dì yǔn zòu, nǎi yǐ cáo bīn wèi yōu zhōu dào héng yíng qián mǎ bù jūn shuǐ lù dōu bù shǔ, yǐ zhāo tǎo shǐ pān rén měi hū yán zàn gāo huái dé fù zhī, lǜ bīng shí wǔ wàn zhòng, zhēng guò dà liáo.
消息传入汴京,太宗闻知怒曰:“丑羯奴恣生边衅,朕当亲征之。”因下诏示知。宋琪等奏曰:“辽众犯边,帅臣云集,何劳陛下亲冒矢石,以损威重乎?只须遣大将御之足矣。”帝意未决,张齐贤亦力陈:“若使车驾再动,则百姓劳苦,乞陛下念之。”帝允奏,乃以曹彬为幽州道行营前马步军水陆都部署,以招讨使潘仁美、呼延赞、高怀德副之,率兵十五万众,征过大辽。
cáo bīn děng de mìng, fēn qiǎn zhū jiàng, kè rì rù cí tài zōng. tài zōng wèi yuē:" pān rén měi dàn xiān qū yún shuò qīng děng yǐ shí wàn zhòng shēng yán qǔ yōu zhōu, qiě yí chí zhòng huǎn xíng, bù dé tān lì. bǐ wén dà bīng zhì, bì xī zhòng yǐ jiù fàn yáng, bù xiá yuán shān hòu yǐ." bīn děng shòu mìng ér tuì. dà jūn lí biàn jīng. pān rén měi yáng yè gāo huái dé lǜ bīng sān wàn, yóu huán zhōu zhēng jìn. cáo bīn hū yán zàn yóu xīn chéng jìn fā, zhèng zhí mù chūn tiān qì, dàn jiàn: lù shàng cán huā suí mǎ zú, yuán zhōng fēi xù diǎn chūn shān.
曹彬等得命,分遣诸将,克日入辞太宗。太宗渭曰:“潘仁美但先趋云、朔、卿等以十万众声言取幽州,且宜持重缓行,不得贪利。彼闻大兵至,必悉众以救范阳,不暇援山后矣。”彬等受命而退。大军离汴京。潘仁美、杨业、高怀德率兵三万,由寰州征进。曹彬、呼延赞由新城进发,正值暮春天气,但见:路上残花随马足,原中飞絮点春衫。
qiě shuō cáo bīn bù dà zhòng, lái dào xīn chéng wǔ shí lǐ xià zhài. shǒu xīn chéng liáo jiāng hè sī, tīng dé sòng bīng lái dào, jí yǐn qí chū chéng yíng dí, liǎng zhèn duì yuán, cáo bīn kuī jiǎ zhěng qí, jīng shén dǒu sǒu, lì yú mén qí zhī xià, wèi liáo jiāng yuē:" wú zhǔ rén míng yīng wǔ, tǒng yì tiān xià, wèi hé bù sù jiàng, yǐ tú fù guì?" hè sī nù yuē:" rǔ wú gù bīng rù wú jìng, yíng de shǒu zhōng dāo, jí biàn tóu xiáng?" bīn gù wèi zhū jiàng yuē:" shuí qù qín cǐ zéi?" yī jiāng yīng shēng ér chū, nǎi hū yán zàn, tǐng qiāng yuè mǎ, zhí qǔ hè sī. hè sī zòng qí wǔ dāo lái yíng. liǎng xià nà hǎn, èr jiāng zhàn shàng sān shí yú hé, hè sī lì qiè, bō huí mǎ biàn zǒu. hū yán zàn fèn yǒng zhuī shàng qián qù, dōu bèi yī qiāng, cì luò mǎ xià.
且说曹彬部大众,来到新城五十里下寨。守新城辽将贺斯,听得宋兵来到,即引骑出城迎敌,两阵对圆,曹彬盔甲整齐,精神抖擞,立于门旗之下,谓辽将曰:“吾主仁明英武,统一天下,为何不速降,以图富贵?”贺斯怒曰:“汝无故兵入吾境,赢得手中刀,即便投降?”彬顾谓诸将曰:“谁去擒此贼?”一将应声而出,乃呼延赞,挺枪跃马,直取贺斯。贺斯纵骑舞刀来迎。两下呐喊,二将战上三十余合,贺斯力怯,拨回马便走。呼延赞奋勇追上前去,兜背一枪,刺落马下。
liáo bīng suì kuì. cáo bīn qū dòng hòu jūn, chéng shì qǔ le xīn chéng.
辽兵遂溃。曹彬驱动后军,乘势取了新城。
cì rì, bīng jìn fēi hú lǐng. shǒu jiāng lǚ xíng dé, zhī sòng bīng yǐ dào, yǔ zhāo ān shǐ dà péng yì děng jì yì yuē:" sòng jūn shì dà, nán yǐ yíng dí, bù rú jiě jiǎ tóu xiáng, shù miǎn jūn shì zhī kǔ." péng yì děng yuē:" sòng bīng yuǎn lái, bì rán pí fá, zhèng hǎo pò zhī, rú hé biàn sī qū xī?" suì shuài suǒ bù jūn mǎ yíng dí. yuǎn jiàn sòng bīng màn chuān sāi yě ér jìn. péng yì lìng jūn shì tuán zhù zhèn jiǎo, dāng xiān chū mǎ, dà mà sòng jūn:" tān xīn wú yàn, shēn rù wú jìng, shā dé rǔ piàn jiǎ bù huí." sòng zhèn zhōng hū yán zàn tǐng qiāng chū zhàn. dà péng yì lūn fǔ lái yíng. liǎng mǎ xiāng jiāo, zhàn shàng wǔ shí yú hé, zàn nǎi yáng shū, zǒu rù zhèn zhōng. péng yì zhòu mǎ gǎn lái. zàn lěng yǎn kuī qí jiàn jìn, dà hē yī shēng, péng yì cuò shǒu bù jí, bèi zàn zhuō yú mǎ shàng. sòng shī yǒng jìn, zéi bīng jiàng zhě wú shù. cáo bīn jiāng péng yì zhǎn yú chéng xià hào lìng.
次日,兵进飞狐岭。守将吕行德,知宋兵已到,与招安使大鹏翼等计议曰:“宋军势大,难以迎敌,不如解甲投降,庶免军士之苦。”鹏翼等曰:“宋兵远来,必然疲乏,正好破之,如何便思屈膝?”遂帅所部军马迎敌。远见宋兵漫川塞野而进。鹏翼令军士团住阵脚,当先出马,大骂宋军:“贪心无厌,深入吾境,杀得汝片甲不回。”宋阵中呼延赞挺枪出战。大鹏翼抡斧来迎。两马相交,战上五十余合,赞乃佯输,走入阵中。鹏翼骤马赶来。赞冷眼窥其渐近,大喝一声,鹏翼措手不及,被赞捉于马上。宋师涌进,贼兵降者无数。曹彬将鹏翼斩于城下号令。
cì rì, lǚ xíng dé jǔ guān yíng jiàng. sòng shī yòu xià fēi hú lǐng, cháng qū jìn yú líng qiū. shǒu líng qiū liáo jiāng hú dá, yǐn bīng yíng zhàn. sòng jiāng hū yán zàn yuè mǎ lì shēng chū yuē:" lái jiāng sù xià mǎ tóu xiáng, tù shòu zhū lù bù rán, shì qián rì wèi lì." dá nù yuē:" chāng kuáng pǐ fū! qín rǔ yǐ xiàn wú zhǔ." jí lūn dāo zhí chōng sòng zhèn. hū yán zàn jǔ qiāng jiāo huán. èr jiāng zhàn shàng yī bǎi huí hé, bù fēn shèng fù. zàn sī:" cǐ zéi yǒng lì guò rén, xū yǐ zhì qǔ." jí lēi huí mǎ rào zhèn ér zǒu. hú dá pāi mǎ zhuī zhī, zhuǎn guò zhèn qián, zàn àn xià cháng qiāng, chè chū jīn biān. dí jiàng zhuī qí gāng dào, hū yán zàn zhēng jīng jǔ biān, pī nǎo yī shēng xiǎng, hú dá yī mìng yōu yōu, sǐ yú biān xià. cáo bīn qū jūn yǎn jī, zéi bīng dà bài, suì xí le líng qiū, dé qí jiàng zú wǔ qiān, niú mǎ zī zhòng wú suàn. cáo bīn wèi zàn yuē:" jìn lái zhī zhàn, jiāng jūn gōng jī jū duō, wú gù bù jí yě." zàn yuē:" jiē chū yuán shuài zhī miào suàn, xiǎo jiàng hé gōng zhī yǒu?" bīn dà fú qí liàng. yīn qiǎn rén bào jié yú tài zōng.
次日,吕行德举关迎降。宋师又下飞狐岭,长驱进于灵邱。守灵邱辽将胡达,引兵迎战。宋将呼延赞跃马厉声出曰:“来将速下马投降,兔受诛戮;不然,视前日为例。”达怒曰:“猖狂匹夫!擒汝以献吾主。”即抡刀直冲宋阵。呼延赞举枪交还。二将战上一百回合,不分胜负。赞思:“此贼勇力过人,须以智取。”即勒回马绕阵而走。胡达拍马追之,转过阵前,赞按下长枪,掣出金鞭。敌将追骑刚到,呼延赞睁睛举鞭,劈脑一声响,胡达一命悠悠,死于鞭下。曹彬驱军掩击,贼兵大败,遂袭了灵邱,得其降卒五千,牛马辎重无算。曹彬谓赞曰:“近来之战,将军功绩居多,吾固不及也。”赞曰:“皆出元帅之妙算,小将何功之有?”彬大服其量。因遣人报捷于太宗。
tài zōng jīng yuē:" bǐ ān dé jìn bīng rú shì zhī sù nà?" nǎi qiǎn shǐ yì líng qiū, lìng bīn dài rén měi zhī zhòng, yī tóng jìn bīng, shù néng kè dí. cáo bīn dé zhǐ, zhèng zài chén yín zhī jiān, hū bào:" pān zhāo tǎo dà jūn yǐ chū xióng zhōu, tè lái yǔ yuán shuài xiāng huì." bīn dà xǐ, jí qiǎn qí jūn yíng hòu. yì rì, rén měi lái dào líng qiū, rén jiàn cáo bīn, dào zhī yǐ kè huán shuò děng zhōu, jiàng qí cì shǐ zhào yàn zhāng jié dù fù shǐ zhào xī xián děng shí shù rén. bīn yuē:" cǐ jiē chū yú zhāo tǎo zhì shèng zhī gōng. jīn zhǔ shàng yǒu zhǐ, hòu zài qí fā, wǒ děng dāng zhěng bīng qián jìn." rén měi rán qí yán, jí rì lǐng jūn, wàng zhuó zhōu ér xíng.
太宗惊曰:“彼安得进兵如是之速那?”乃遣使诣灵邱,令彬待仁美之众,一同进兵,庶能克敌。曹彬得旨,正在沉吟之间,忽报:“潘招讨大军已出雄州,特来与元帅相会。”彬大喜,即遣骑军迎候。翌日,仁美来到灵邱,人见曹彬,道知已克寰、朔等州,降其刺史赵彦章、节度副使赵希贤等十数人。彬曰:“此皆出于招讨致胜之功。今主上有旨,候在齐发,我等当整兵前进。”仁美然其言,即日领军,望啄州而行。
què shuō yē lǜ xiū gē děng, bīng tún yún zhōu. tīng dé sòng shī yǐ jìn zhuō zhōu, xià lìng zhòng jūn jí jìn, yú zhuō zhōu chéng nán xià zhài, yǔ sòng yíng zhǐ qù wǔ lǐ zhī dì. xiū gē zhào yē lǜ shā rù wèi yuē:" sòng shī shēn rù wú dì, shì bì bá shè. rǔ yǐn mǎ jūn èr wàn, tún yú chéng nán, jiān bì ér shǒu. hòu qí yòng lì shāo jié, chū jìn bīng xí zhī." yē lǜ shā yī lìng qù le. xiū gē yòu wèi huá shèng yuē:" rǔ yǐ bù bīng yī wàn, tún líng qiū xiǎn dì, shè fú yú lín zhōng, yǐ jué sòng zhī liáng dào." huá shèng yì lǐng jì ér xíng. xiū gē fēn qiǎn yǐ dìng, yè zé lìng qīng qí rù sòng yíng lüè qí dān ruò, zhòu zé yǐ jīng ruì zhāng qí shēng shì.
却说耶律休哥等,兵屯云州。听得宋师已进涿州,下令众军亟进,于涿州城南下寨,与宋营只去五里之地。休哥召耶律沙入谓曰:“宋师深入吾地,势必跋涉。汝引马军二万,屯于城南,坚壁而守。候其用力稍竭,出劲兵袭之。”耶律沙依令去了。休哥又谓华胜曰:“汝以步兵一万,屯灵邱险地,设伏于林中,以绝宋之粮道。”华胜亦领计而行。休哥分遣已定,夜则令轻骑入宋营掠其单弱,昼则以精锐张其声势。
shì shí, cáo bīn dū zhū jiàng yú chéng xià nì zhàn. liáo bīng àn yíng bù chū. sòng shī wàng jiàn liáo shī jīng ruì, bù gǎn qīng jìn. yè jiān bù shèng qí rǎo. yī lián zhù le shí shù rì, jūn zhōng liáng xiǎng bù jì. qiǎn rén dǎ tàn, huí bào yuē:" jìn rì liáng cǎo lǚ bèi liáo bīng suǒ lüè, bù néng qián jìn." cáo bīn dà jīng, yǔ rén měi děng yì yuē:" wú zhòng shēn rù dí jìng, liáng xiǎng bù jì, tǎng bèi liáo shuài dé zhī, chū bīng lái xí, shì zì qǔ qí bài yě. bù rú chè wéi tuì xióng zhōu, yǐ dài yùn xiǎng chōng zú, zài yì jìn qǔ." rén měi rán qí yán, jí xià lìng jiāng jūn mǎ tuì rù xióng zhōu, qiǎn rén rén biàn jīng zòu zhī, yǐ yuán kuì xiǎng.
是时,曹彬督诸将于城下溺战。辽兵按营不出。宋师望见辽师精锐,不敢轻进。夜间不胜其扰。一连驻了十数日,军中粮饷不继。遣人打探,回报曰:“近日粮草屡被辽兵所掠,不能前进。”曹彬大惊,与仁美等议曰:“吾众深入敌境,粮饷不继,倘被辽帅得知,出兵来袭,是自取其败也。不如撤围退雄州,以待运饷充足,再议进取。”仁美然其言,即下令将军马退入雄州,遣人人汴京奏知,以援馈饷。
tài zōng wén zòu, dà jīng yuē:" qǐ yǒu dí zài qián, fǎn tuì jūn yǐ yuán chú liáng? shī cè zhī shén yě." jí qiǎn shǐ zhǐ cáo bīn děng, lìng qí yǐn bīng yán bái gōu hé ér jìn. shǐ zhě dé mìng, jìng yì xióng zhōu jiàn bīn, chuán shì chì mìng. bīn děng wén mìng, yǔ zhū jiàng shāng yì jìn bīng. pān rén měi yuē:" zéi shì fāng ruì, qiě dì lǐ bù shú, mò ruò jù xióng zhōu dài zhī, wèi shàng jì yě." gāo huái dé jìn yuē:" ruò dòu liú bù xíng, shǐ dí rén zhī wú liáng jǐn, chéng xū lái xí, fǎn wèi shī jì bù rú xiān shēng ér jìn, huò kě dé zhì." bīn jiàn zhòng lùn fēn fēn, bù dé yǐ, nǎi xià lìng: jūn shì gè guǒ liáng dài shí ér jìn. jiāng jìn zhuō zhōu, yē lǜ xiū gē tīng dé sòng shī zhòu zhì, lìng rén dào zhī yē lǜ shā děng, chéng xū chū bīng. yòu qiǎn yē lǜ nà bù bīng yī wàn, mái fú cháo lín dài dí. xiū gē fēn qiǎn yǐ dìng, zì yǔ yē lǜ xī dǐ yǐn jìng zú, chū qí gōu guān yíng zhàn.
太宗闻奏,大惊曰:“岂有敌在前,反退军以援刍粮?失策之甚也。”急遣使止曹彬等,令其引兵沿白沟河而进。使者得命,径诣雄州见彬,传示敕命。彬等闻命,与诸将商议进兵。潘仁美曰:“贼势方锐,且地理不熟,莫若据雄州待之,为上计也。”高怀德进曰:“若逗留不行,使敌人知吾粮尽,乘虚来袭,反为失计;不如先声而进,或可得志。”彬见众论纷纷,不得已,乃下令:军士各裹粮带食而进。将近涿州,耶律休哥听得宋师骤至,令人道知耶律沙等,乘虚出兵。又遣耶律呐部兵一万,埋伏巢林待敌。休哥分遣已定,自与耶律奚底引劲卒,出歧沟关迎战。
jiāng jìn rì wǔ, sòng shī xíng le yī rì yī yè, qiě jiān shǔ yuè, rén mǎ jī kě. qià yù yē lǜ xiū gē jūn mǎ yī qí bǎi kāi, wēi shì shén zhuàng. sòng shī pō yǒu jù qiè. nán jiāng gāo huái dé shǒu xiān chū mǎ, dà mà:" liáo zéi sù jiàng, ráo nǐ yī sǐ." yē lǜ xī dǐ jī nù, zòng qí wǔ fǔ, zhí qǔ huái dé. huái dé jǔ qiāng lái zhàn, liǎng mǎ xiāng jiāo, zhàn jiàng wǔ hé, xī dǐ bō mǎ biàn zǒu, huái dé yǐn qí zhuī zhī. cáo bīn cuī dòng zhōng jūn ér jìn. yē lǜ xiū gē jiē zhù jiāo fēng, qiě zhàn qiě zǒu. sòng shī yǐ rù guān kǒu, hū cháo lín yī shēng pào xiǎng, yē lǜ nà fú bīng qí qǐ, jiāng sòng shī chōng zuò liǎng jié. cáo bīn dà jīng, pǎo mǎ biàn huí. fān bīng wàn nǔ jìng fā, bīn suǒ zuò mǎ yǐ zhōng liú shǐ ér dào. zhèng zài wēi jí zhī jì, hū yán zàn yī qí chōng dào, jí jiào yuē:" zhǔ jiàng kě suí wú shā chū." zàn zài qián, bīn zài hòu, jǐ sǐ shā tòu chóng wéi.
将近日午,宋师行了一日一夜,且兼暑月,人马饥渴。恰遇耶律休哥军马一齐摆开,威势甚壮。宋师颇有惧怯。南将高怀德首先出马,大骂:“辽贼速降,饶你一死。”耶律奚底激怒,纵骑舞斧,直取怀德。怀德举枪来战,两马相交,战将五合,奚底拨马便走,怀德引骑追之。曹彬催动中军而进。耶律休哥接住交锋,且战且走。宋师已入关口,忽巢林一声炮响,耶律呐伏兵齐起,将宋师冲作两截。曹彬大惊,跑马便回。番兵万弩竞发,彬所坐马已中流矢而倒。正在危急之际,呼延赞一骑冲到,急叫曰:“主将可随吾杀出。”赞在前,彬在后,挤死杀透重围。
shí yē lǜ shā zhī bīng, chāo rù pān rén měi zhèn hòu, jiāng rén měi wéi zài gāi xīn. gāo huái liàng lì zhàn bù tuì. zàn bǎo bīn zǒu huí běn zhèn, jiàn nán fāng shā qì lián tiān, wèi bīn yuē:" bì shì sòng shī zāo wéi, wú wǎng jiù zhī." jí lè mǎ ér jìn. zhèng yù rén měi tóu kuī jǐn luò, tú zǒu ér lái. zàn shā sàn zhuī bīng, bǎo rén měi ér huí. huái liàng yǔ yē lǜ shā dà zhàn, hòu miàn wú jiē yìng jūn mǎ, bèi yē lǜ shā gǎn dào guān kǒu, yī dāo zhǎn zhī. bǐ jí gāo huái dé chōng wéi lái jiù, yē lǜ xiū gē huī dòng liáo bīng zhuī shā. huái dé xuè yìng páo xiāo, cóng qí sàng zhé dài jìn. yē lǜ nà bù bīng yòu dào, jiàn rú fēi huáng. huái dé bì zhōng jù nǔ, bá shǐ sǎ xuè fù zhàn, shǒu zhǎn fān bīng shù shí. jiàn shì wēi pò, liào bù néng tuì, nǎi sī yuē:" wú wèi sòng cháo dà jiàng, mò bèi dí bīng suǒ rǔ." suì mǎ shàng zì wěn ér wáng. kě lián gāo huái dé xiōng dì èr rén, jìng sǐ yú nán. jìng xuān dú shǐ zhì cǐ, yǒu shī yuē:
时耶律沙之兵,抄入潘仁美阵后,将仁美围在垓心。高怀亮力战不退。赞保彬走回本阵,见南方杀气连天,谓彬曰:“必是宋师遭围,吾往救之。”即勒马而进。正遇仁美头盔尽落,徒走而来。赞杀散追兵,保仁美而回。怀亮与耶律沙大战,后面无接应军马,被耶律沙赶到关口,一刀斩之。比及高怀德冲围来救,耶律休哥挥动辽兵追杀。怀德血映袍销,从骑丧折殆尽。耶律呐部兵又到,箭如飞蝗。怀德臂中巨弩,拔矢洒血复战,手斩番兵数十。见势危迫,料不能退,乃思曰:“吾为宋朝大将,莫被敌兵所辱。”遂马上自刎而亡。可怜高怀德兄弟二人,竟死于难。静轩读史至此,有诗曰:
xuè zhàn dāng nián bào zhǔ zhì, zhǎn jiān rù zhèn jǐ qiān zhòng.
血战当年报主志,斩坚入阵几千重。
yīng xióng gōng jī jīn hé zài? huí shǒu chén yín xī zhào zhōng.
英雄功绩今何在?回首沉吟夕照中。
gāo shì xiōng dì zhèn wáng zhī hòu, yē lǜ xiū gē děng hé bīng yī chù, chéng shì zhuī gǎn. yòu zhí shǔ yǔ bào xià, sòng shī wú fù háng wǔ. hū yán zàn bǎo zhe cáo bīn pān rén měi děng, zǒu dào mǎ hé, wén hòu jūn bào dào:" gāo huái dé xiōng dì èr rén, jù zhàn sǐ zhèn zhōng. bīn děng bù shèng āi gǎn. hū tīng zhàn pào lián tiān, yē lǜ xiū gē zhuī bīng shā lái. cáo bīn bù gǎn tíng liú, lián yè dù hé ér zǒu. liáo bīng yǐ zhuī jí, shā sǐ jí nì hé zhōng zhě, bù jì qí shù. xiū gē děng yǐ sòng shī yǐ dù hé qù, nǎi shōu jūn hái yíng. cì rì, hé zhōng fú shī bì mǎn, shuǐ yì wèi zhī bù liú. qí gōu guān xià, wěi qì kuī jiǎ zī zhòng, jī rú qiū shān. cáo bīn děng tuì bǎo xīn chéng. jì diǎn jiàng shì, zhé qù liù wàn yú rén, qiǎn rén rù biàn shàng biǎo qǐng zuì.
高氏兄弟阵亡之后,耶律休哥等合兵一处,乘势追赶。又值暑雨暴下,宋师无复行伍。呼延赞保着曹彬、潘仁美等,走到马河,闻后军报道:“高怀德兄弟二人,俱战死阵中。彬等不胜哀感。忽听战炮连天,耶律休哥追兵杀来。曹彬不敢停留,连夜渡河而走。辽兵已追及,杀死及溺河中者,不计其数。休哥等以宋师已渡河去,乃收军还营。次日,河中浮尸蔽满,水亦为之不流。岐沟关下,委弃盔甲辎重,积如丘山。曹彬等退保新城。计点将士,折去六万余人,遣人入汴上表请罪。
tài zōng wén zòu, dà jīng yuē:" cǐ shì guǎ rén lǜ shì bù zhōu zhī guò yǐ!" jí xià zhào qiǎn shǐ, zhào cáo bīn bān shī. shǐ chén lǐng zhǐ, dào xīn chéng xuān zhī. cáo bīn děng de zhǐ, yǐ fù jiāng mǐ xìn shǒu xīn chéng, zì yǔ dà duì huí biàn jīng, cháo jiàn tài zōng, fú yú jiē xià. tài zōng wèi zhī yuē:" bù zhī dì shì, zāo zéi bīng suǒ suàn. qīng děng jīn hòu dāng yǐ shì wèi jiè." bīn xiè ēn ér tuì. dì xià zhào, lìng hū yán zàn tún dìng zhōu, tián zhòng jìn tún líng qiū, yǐ fáng liáo bīng zài rù. zàn děng lǐng mìng ér qù. bù zài huà xià.
太宗闻奏,大惊曰:“此是寡人虑事不周之过矣!”即下诏遣使,召曹彬班师。使臣领旨,到新城宣知。曹彬等得旨,以副将米信守新城,自与大队回汴京,朝见太宗,伏于阶下。太宗慰之曰:“不知地势,遭贼兵所算。卿等今后当以是为戒。”彬谢恩而退。帝下诏,令呼延赞屯定州,田重进屯灵邱,以防辽兵再入。赞等领命而去。不在话下。
cáo bīn zì yǐ chū shī wú gōng, mèn mèn bù yuè, yīn shàng biǎo lì cí bīng bǐng. tài zōng yǔn zòu, nǎi xià zhào jiàng wèi fáng zhōu cì shǐ, yòu zhuī niàn gāo huái dé zhī gōng, guān qí èr zi gāo lín gāo fēng wèi dài zhōu tuán liàn shǐ zhī zhí. cáo bīn jì shòu mìng, jí rì fù fáng zhōu ér qù. zì shì bì mén dú shū, bù yú rén shì xiāng jiē.
曹彬自以出师无功,闷闷不悦,因上表力辞兵柄。太宗允奏,乃下诏降为房州刺史,又追念高怀德之功,官其二子高磷、高风为代州团练使之职。曹彬既受命,即日赴房州而去。自是闭门读书,不与人事相接。
què shuō yē lǜ xiū gē dà shèng sòng shī, qiǎn rén zòu jié yú xiāo hòu, qiě qǐng yù jǔ bīng nán xià. xiāo hòu dé bào dà yuè, yīn qiǎn shǐ yì zhuó zhōu zhǐ zhī yuē:" xū hòu qiū gāo mǎ féi, rán hòu jìn bīng." xiū gē děng de zhǐ, nǎi àn bīng bù xíng, biān bào chuán rù jīng shī, yǐ zhī liáo bīng liú zhèn yún zhōu, jiāng wèi zài kòu zhī jì, tài zōng dé bào, yǔ qún chén shāng yì jù yù zhī cè. bā wáng jìn yuē:" liáo bīng shì pō chāng jué. bì xià zhǐ xū chì biān jiāng xiū lǐ zhàn jù, suí jī jiǎo bǔ, shǐ dí rén pí yú bèn mìng, biān huàn zì xī yǐ." tài zōng rán zhī, jí xià zhào chuán yù jìn biān shuài chén. bù tí.
却说耶律休哥大胜宋师,遣人奏捷于萧后,且请欲举兵南下。萧后得报大悦,因遣使诣啄州止之曰:“须候秋高马肥,然后进兵。”休哥等得旨,乃按兵不行,边报传入京师,已知辽兵留镇云州,将为再寇之计,太宗得报,与群臣商议拒御之策。八王进曰:“辽兵势颇猖獗。陛下只须敕边将修理战具,随机剿捕,使敌人疲于奔命,边患自息矣。”太宗然之,即下诏传谕近边帅臣。不提。
yī rì, tài zōng zuò cháo yuán diàn, yǔ shì chén yì yuē:" xiān dì zài rì, yú wǔ tái shān xǔ yī xiāng yuàn wèi chóu, lín bēng zhī jì, zhǔ zhèn qīn wǎng huán zhī. jīn zhí guó shì shǎo xī, jiāng bèi fǎ jià yī xíng, qīng děng dāng wèi zhèn liào lǐ." yù yīn jì xià, kòu zhǔn chū zòu yuē:" xiān dì suī yǒu cǐ mìng, rán shì dāng jí qí běn ér huǎn qí wèi. jìn lái yǔ liáo bīng zhàn dòu lián nián, shì mǎ bù níng. qiě wǔ tái shān shí nǎi liáo zhī xiàn jiè, yē lǜ xiū gē yōng zhòng bīng yú yún shuò děng zhōu, tǎng bì xià chē jià yī dòng, dí rén kuī zhī, chéng shì lái zǔ wǒ zhòng, nà shí shuí wèi bì xià jì zāi? nìng kě chí huǎn shù nián, hòu biān jìng ān xī zhī shí, hái zhī wèi wǎn. cǐ shí jué bù kě xíng yě." tài zōng bàn shǎng wèi yīng. pān rén měi zòu yuē:" chén jǔ yī rén, bǎo bì xià qián wǎng, wàn wú yī shī." tài zōng wèn:" suǒ jǔ shì shuí?" rén měi yuē:" dài zhōu cì shǐ yáng yè zhǎng zǐ yáng yuān píng, cǐ rén wén wǔ jiān quán, dí rén wèi jù. ruò hù chē jià ér xíng, yóu rú tài shān zhī ān." tài zōng dà yuè, suì xià zhào: yǐ yáng yuān píng wèi hù jià dà jiàng jūn, dài jìn jūn èr wàn, qián wǎng wǔ tái shān. yuān píng dé zhǐ, zhǔn bèi róng wǔ cì hou. bù rì, tài zōng chē jià lí biàn jīng, sān jūn yí lì wàng tài yuán jìn fā. shí zhí chū qiū tiān qì, dàn jiàn:
一日,太宗坐朝元殿,与侍臣议曰:“先帝在日,于五台山许一香愿未酬,临崩之际,瞩朕亲往还之。今值国事少息,将备法驾一行,卿等当为朕料理。”玉音既下,寇准出奏曰:“先帝虽有此命,然事当急其本而缓其未。近来与辽兵战斗连年,士马不宁。且五台山实乃辽之限界,耶律休哥拥重兵于云、朔等州,倘陛下车驾一动,敌人窥知,乘势来阻我众,那时谁为陛下计哉?宁可迟缓数年,候边境安息之时,还之未晚。此时决不可行也。”太宗半晌未应。潘仁美奏曰:“臣举一人,保陛下前往,万无一失。”太宗问:“所举是谁?”仁美曰:“代州刺史杨业长子杨渊平,此人文武兼全,敌人畏惧。若护车驾而行,犹如泰山之安。”太宗大悦,遂下诏:以杨渊平为护驾大将军,带禁军二万,前往五台山。渊平得旨,准备戎伍伺候。不日,太宗车驾离汴京,三军迤俪望太原进发。时值初秋天气,但见:
luò yè xiāo xiāo fēng zhà lěng, yàn shēng bēi qiè kè qíng gū.
落叶萧萧风乍冷,雁声悲切客情孤。
bù zhī hòu shì rú hé? qiě tīng xià huí fēn jiě.
不知后事如何?且听下回分解。