shì guān lǐ. shì yú miào mén. zhǔ rén xuán guān, cháo fú, zī dài, sù, jí wèi yú mén dōng, xī miàn. yǒu sī rú zhǔ rén fú, jí wèi yú xī fāng, dōng miàn, běi shàng. shì yǔ xí suǒ guà zhě, jù zhuàn yú xī shú. bù xí yú mén zhōng, niè xī yù wài, xī miàn. shì rén zhí cè, chōu shàng dú, jiān zhí zhī, jìn shòu mìng yú zhǔ rén. zǎi zì yòu shǎo tuì, zàn mìng. shì rén xǔ nuò, yòu hái, jí xí zuò, xī miàn. guà zhě zài zuǒ. zú shì, shū guà, zhí yǐ shì zhǔ rén. zhǔ rén shòu, fǎn zhī. shì rén hái, dōng miàn, lǚ zhàn, zú, jìn, gào jí. ruò bù jí, zé shì yuǎn rì, rú chū yí. chè shì xí. zōng rén gào shì bì.
士冠禮。筮於廟門。主人玄冠,朝服,緇帶,素□,即位於門東,西面。有司如主人服,即位於西方,東面,北上。筮與席、所卦者,具饌於西塾。布席於門中,闑西閾外,西面。筮人執策,抽上韇,兼執之,進受命於主人。宰自右少退,贊命。筮人許諾,右還,即席坐,西面。卦者在左。卒筮,書卦,執以示主人。主人受□,反之。筮人還,東面,旅占,卒,進,告吉。若不吉,則筮遠日,如初儀。徹筮席。宗人告事畢。
zhǔ rén jiè bīn. bīn lǐ cí, xǔ. zhǔ rén zài bài, bīn dá bài. zhǔ rén tuì, bīn bài sòng.
主人戒賓。賓禮辭,許。主人再拜,賓答拜。主人退,賓拜送。
qián qī sān rì, shì bīn, rú qiú rì zhī yí.
前期三日,筮賓,如求日之儀。
nǎi sù bīn. bīn rú zhǔ rén fú, chū mén zuǒ, xī miàn zài bài. zhǔ rén dōng miàn dá bài, nǎi sù bīn. bīn xǔ, zhǔ rén zài bài, bīn dá bài. zhǔ rén tuì, bīn bài sòng. sù zàn guān zhě yī rén, yì rú zhī.
乃宿賓。賓如主人服,出門左,西面再拜。主人東面答拜,乃宿賓。賓許,主人再拜,賓答拜。主人退,賓拜送。宿贊冠者一人,亦如之。
jué míng xī, wèi qī yú miào mén zhī wài. zhǔ rén lì yú mén dōng, xiōng dì zài qí nán, shǎo tuì, xī miàn, běi shàng. yǒu sī jiē rú sù fú, lì yú xī fāng, dōng miàn, běi shàng, bìn zhě qǐng qī, zǎi gào yuē: zhì míng xíng shì. gào xiōng dì jí yǒu sī. gào shì bì. bìn zhě gào qī yú bīn zhī jiā.
厥明夕,為期於廟門之外。主人立於門東,兄弟在其南,少退,西面,北上。有司皆如宿服,立於西方,東面,北上,擯者請期,宰告曰:「質明行事。」告兄弟及有司。告事畢。擯者告期於賓之家。
sù xìng, shè xǐ, zhí yú dōng róng, nán běi yǐ táng shēn, shuǐ zài xǐ dōng. chén fú yú fáng zhōng xī yōng xià, dōng lǐng, běi shàng. jué biàn fú, xūn shang, chún yī, zī dài, mèi gé. pí biàn fú: sù jī, zī dài, sù. xuán duān, xuán shang, huáng shang zá shang kě yě, zī dài, jué. zī bù guān, quē xiàng, qīng zǔ yīng, shǔ yú quē zī lí, guǎng zhōng fú, zhǎng liù chǐ. pí biàn jī, jué biàn jī, zī zǔ hóng, xūn biān, tóng qiè. zhì shí yú dān. pú yán èr, zài nán. cè zūn yī wǔ lǐ, zài fú běi. yǒu fěi shí sháo zhì jiǎo sì. pú hǎi, nán shàng. jué biàn pí biàn zī bù guān gè yī suǎn, zhí yǐ dài yú xī diàn nán, nán miàn, dōng shàng. bīn shēng zé dōng miàn.
夙興,設洗,直於東榮,南北以堂深,水在洗東。陳服於房中西墉下,東領,北上。爵弁服,纁裳,純衣,緇帶,韎韐。皮弁服:素積,緇帶,素□。玄端,玄裳,黃裳、雜裳可也,緇帶,爵□。緇布冠,缺項,青組纓,屬於缺;緇纚,廣終幅,長六尺。皮弁笄,爵弁笄,緇組紘,纁邊,同篋。櫛實於簞。蒲筵二,在南。側尊一甒醴,在服北。有篚實勺、觶、角柶。脯醢,南上。爵弁、皮弁、緇布冠各一匴,執以待於西坫南,南面,東上。賓升則東面。
zhǔ rén xuán duān jué, lì yú zuò jiē xià, zhí dōng xù, xī miàn. xiōng dì bì zhěn xuán, lì yú xǐ dōng, xī miàn, běi shàng. bìn zhě xuán duān, fù dōng shú. jiāng guān zhě cǎi yī, jì, zài fáng zhōng, nán miàn. bīn rú zhǔ rén fú, zàn zhě xuán duān cóng zhī, lì yú wài mén zhī wài.
主人玄端爵□,立於阼階下,直東序,西面。兄弟畢袗玄,立於洗東,西面,北上。擯者玄端,負東塾。將冠者采衣,紒,在房中,南面。賓如主人服,贊者玄端從之,立於外門之外。
bìn zhě gào. zhǔ rén yíng, chū mén zuǒ, xī miàn, zài bài. bīn dá bài. zhǔ rén yī zàn zhě, yǔ bīn yī, xiān rù. měi qū yī. zhì yú miào mén, yī rù. sān yī, zhì yú jiē, sān ràng. zhǔ rén shēng, lì yú xù duān, xī miàn. bīn xī xù, dōng miàn. zàn zhě guàn yú xǐ xī, shēng, lì yú fáng zhōng, xī miàn, nán shàng.
擯者告。主人迎,出門左,西面,再拜。賓答拜。主人揖贊者,與賓揖,先入。每曲揖。至於廟門,揖入。三揖,至於階,三讓。主人升,立於序端,西面。賓西序,東面。贊者盥於洗西,升,立於房中,西面,南上。
zhǔ rén zhī zàn zhě yán yú dōng xù, shǎo běi, xī miàn. jiāng guān zhě chū fáng, nán miàn. zàn zhě diàn lí jī zhì yú yán nán duān. bīn yī jiāng guān zhě, jiāng guān zhě jí yán zuò. zàn zhě zuò, zhì, shè lí. bīn jiàng, zhǔ rén jiàng. bīn cí, zhǔ rén duì. bīn guàn, zú, yī yī, yī ràng, shēng. zhǔ rén shēng, fù chū wèi. bīn yán qián zuò, zhèng lí, xìng, jiàng xī jiē yī děng. zhí guān zhě shēng yī děng, dōng miàn shòu bīn. bīn yòu shǒu zhí xiàng, zuǒ shǒu zhí qián, jìn róng, nǎi zhù, zuò rú chū, nǎi guān, xìng, fù wèi. zàn zhě zú. guān zhě xìng, bīn yī zhī. shì fáng, fú xuán duān jué, chū fáng, nán miàn.
主人之贊者筵於東序,少北,西面。將冠者出房,南面。贊者奠纚、笄、櫛於筵南端。賓揖將冠者,將冠者即筵坐。贊者坐,櫛,設纚。賓降,主人降。賓辭,主人對。賓盥,卒,壹揖,壹讓,升。主人升,復初位。賓筵前坐,正纚,興,降西階一等。執冠者升一等,東面授賓。賓右手執項,左手執前,進容,乃祝,坐如初,乃冠,興,復位。贊者卒。冠者興,賓揖之。適房,服玄端爵□,出房,南面。
bīn yī zhī, jí yán zuò. zhì, shè jī. bīn guàn zhèng lí rú chū, jiàng èr děng, shòu pí biàn, yòu zhí xiàng, zuǒ zhí qián, jìn zhù jiā zhī rú chū, fù wèi. zàn zhě zú hóng. xìng, bīn yī zhī. shì fáng, fú sù jī sù, róng, chū fáng, nán miàn.
賓揖之,即筵坐。櫛,設笄。賓盥、正纚如初,降二等,受皮弁,右執項,左執前,進、祝、加之如初,復位。贊者卒紘。興,賓揖之。適房,服素積素□,容,出房,南面。
bīn jiàng sān děng, shòu jué biàn, jiā zhī, fú xūn shang mèi gé, qí tā rú jiā pí biàn zhī yí.
賓降三等,受爵弁,加之,服纁裳韎韐,其他如加皮弁之儀。
chè pí biàn guān zhì yán rù yú fáng. yán yú hù xī, nán miàn. zàn zhě xǐ yú fáng zhōng, cè zhuó lǐ jiā sì, fù zhī, miàn yè. bīn yī, guān zhě jiù yán, yán xī, nán miàn. bīn shòu lǐ yú hù dōng, jiā sì, miàn fāng, yán qián běi miàn. guān zhě yán xī bài shòu zhì, bīn dōng miàn dá bài. jiàn pú hǎi. guān zhě jí yán zuò, zuǒ zhí zhì, yòu jì pú hǎi, yǐ sì jì lǐ sān, xìng yán mò zuò, cuì lǐ, jiàn sì, xìng jiàng yán, zuò diàn zhì, bài zhí zhì xìng. bīn dá bài.
徹皮弁、冠、櫛、筵入於房。筵於戶西,南面。贊者洗於房中,側酌醴;加柶,覆之,面葉。賓揖,冠者就筵,筵西,南面。賓授醴於戶東,加柶,面枋,筵前北面。冠者筵西拜受觶,賓東面答拜。薦脯醢。冠者即筵坐,左執觶,右祭脯醢,以柶祭醴三,興;筵末坐,啐醴,建柶,興;降筵,坐奠觶,拜;執觶興。賓答拜。
guān zhě diàn zhì yú jiàn dōng, jiàng yán běi miàn zuò qǔ pú jiàng zì xī jiē, shì dōng bì, běi miàn jiàn yú mǔ. mǔ bài shòu, zi bài sòng, mǔ yòu bài.
冠者奠觶於薦東,降筵;北面坐取脯;降自西階,適東壁,北面見於母。母拜受,子拜送,母又拜。
bīn jiàng, zhí xī xù, dōng miàn. zhǔ rén jiàng, fù chū wèi. guān zhě lì yú xī jiē dōng, nán miàn. bīn zì zhī, guān zhě duì.
賓降,直西序,東面。主人降,復初位。冠者立於西階東,南面。賓字之,冠者對。
bīn chū zhǔ rén sòng yú miào mén wài. qǐng lǐ bīn, bīn lǐ cí, xǔ. bīn jiù cì. guān zhě jiàn yú xiōng dì, xiōng dì zài bài, guān zhě dá bài. jiàn zàn zhě, xī miàn bài, yì rú zhī. rù jiàn gū zǐ, rú jiàn mǔ.
賓出主人送於廟門外。請醴賓,賓禮辭,許。賓就次。冠者見於兄弟,兄弟再拜,冠者答拜。見贊者,西面拜,亦如之。入見姑、姊,如見母。
nǎi yì fú, fú xuán guān xuán duān jué, diàn zhì jiàn yú jūn. suì yǐ zhì jiàn yú xiāng dài fū xiāng xiān shēng.
乃易服,服玄冠、玄端、爵□,奠摯見於君。遂以摯見於鄉大夫、鄉先生。
nǎi lǐ bīn, yǐ yī xiàn zhī lǐ. zhǔ rén chóu bīn, shù bó lì pí. zàn zhě jiē yǔ. zàn guān zhě wèi jiè.
乃醴賓,以一獻之禮。主人酬賓,束帛、儷皮。贊者皆與。贊冠者為介。
bīn chū, zhǔ rén sòng yú wài mén wài, zài bài guī bīn zǔ.
賓出,主人送於外門外,再拜;歸賓俎。
ruò bù lǐ, zé jiào yòng jiǔ. zūn yú fáng hù zhī jiān, liǎng wǔ, yǒu jìn, xuán jiǔ zài xī, jiā sháo, nán fāng. xǐ, yǒu fěi zài xī, nán shùn. shǐ jiā, jiào yòng pú hǎi bīn jiàng, qǔ jué yú fěi, cí jiàng rú chū zú xǐ, shēng zhuó. guān zhě bài shòu, bīn dá bài rú chū. guān zhě shēng yán, zuò zuǒ zhí jué, yòu jì pú hǎi, jì jiǔ, xìng yán mò zuò, cuì jiǔ jiàng yán, bài. bīn dá bài. guān zhě diàn jué yú jiàn dōng, lì yú yán xī. chè jiàn jué, yán zūn bù chè. jiā pí biàn, rú chū yí zài jiào, shè jiǔ, qí tā jiē rú chū. jiā jué biàn, rú chū yí sān jiào, yǒu gān ròu zhé zǔ, jì zhī, qí tā rú chū. běi miàn qǔ pú, jiàn yú mǔ. ruò shā, zé tè tún, zài hé shēng, lí fèi shí yú dǐng, shè jiōng mì. shǐ jiào, rú chū. zài jiào, liǎng dòu, kuí jū luǒ hǎi liǎng biān, lì pú. sān jiào, shè jiǔ rú zài jiào, jiā zǔ, jì zhī, jiē rú chū, jì fèi. zú jiào, qǔ biān pú yǐ jiàng, rú chū.
若不醴,則醮用酒。尊於房戶之間,兩甒,有禁,玄酒在西,加勺,南枋。洗,有篚在西,南順。始加,醮用脯醢;賓降,取爵於篚,辭降如初;卒洗,升酌。冠者拜受,賓答拜如初。冠者升筵,坐;左執爵,右祭脯醢,祭酒,興;筵末坐,啐酒;降筵,拜。賓答拜。冠者奠爵於薦東,立於筵西。徹薦、爵,筵尊不徹。加皮弁,如初儀;再醮,攝酒,其他皆如初。加爵弁,如初儀;三醮,有乾肉折俎,嚌之,其他如初。北面取脯,見於母。若殺,則特豚,載合升,離肺實於鼎,設扃鼏。始醮,如初。再醮,兩豆,葵菹、蠃醢;兩籩,栗、脯。三醮,攝酒如再醮,加俎,嚌之,皆如初,嚌肺。卒醮,取籩脯以降,如初。
ruò gū zǐ, zé fù xiōng jiè sù. guān zhī rì, zhǔ rén jì ér yíng bīn, bài, yī, ràng, lì yú xù duān, jiē rú guān zhǔ lǐ yú zuò. fán bài, běi miàn yú zuò jiē shàng, bīn yì běi miàn yú xī jiē shàng dá bài. ruò shā, zé jǔ dǐng chén yú mén wài, zhí dōng shú, běi miàn.
若孤子,則父兄戒、宿。冠之日,主人紒而迎賓,拜,揖,讓,立於序端,皆如冠主;禮於阼。凡拜,北面於阼階上,賓亦北面於西階上答拜。若殺,則舉鼎陳於門外,直東塾,北面。
ruò shù zǐ, zé guān yú fáng wài, nán miàn, suì jiào yān.
若庶子,則冠於房外,南面,遂醮焉。
guān zhě mǔ bù zài, zé shǐ rén shòu pú yú xī jiē xià.
冠者母不在,則使人受脯於西階下。
jiè bīn, yuē: mǒu yǒu zi mǒu. jiāng jiā bù yú qí shǒu, yuàn wú zi zhī jiào zhī yě. bīn duì yuē: mǒu bù mǐn, kǒng bù néng gòng shì, yǐ bìng wú zi, gǎn cí. zhǔ rén yuē: mǒu yóu yuàn wú zi zhī zhōng jiào zhī yě! bīn duì yuē: wú zi zhòng yǒu mìng, mǒu gǎn bù cóng? sù, yuē: mǒu jiāng jiā bù yú mǒu zhī shǒu, wú zi jiāng lì zhī, gǎn sù. bīn duì yuē: mǒu gǎn bù sù xìng?
戒賓,曰:「某有子某。將加布於其首,願吾子之教之也。」賓對曰:「某不敏,恐不能共事,以病吾子,敢辭。」主人曰:「某猶願吾子之終教之也!」賓對曰:「吾子重有命,某敢不從?」宿,曰:「某將加布於某之首,吾子將蒞之,敢宿。」賓對曰:「某敢不夙興?」
shǐ jiā, zhù yuē: lìng yuè jí rì, shǐ jiā yuán fú. qì ěr yòu zhì, shùn ěr chéng dé. shòu kǎo wéi qí, jiè ěr jǐng fú. zài jiā, yuē: jí yuè lìng chén, nǎi shēn ěr fú. jìng ěr wēi yí, shū shèn ěr dé. méi shòu wàn nián, yǒng shòu hú fú. sān jiā, yuē: yǐ suì zhī zhèng, yǐ yuè zhī lìng, xián jiā ěr fú. xiōng dì jù zài, yǐ chéng jué dé. huáng gǒu wú jiāng, shòu tiān zhī qìng.
始加,祝曰:「令月吉日,始加元服。棄爾幼志,順爾成德。壽考惟祺,介爾景福。」再加,曰:「吉月令辰,乃申爾服。敬爾威儀,淑慎爾德。眉壽萬年,永受胡福。」三加,曰:「以歲之正,以月之令,咸加爾服。兄弟具在,以成厥德。黃耇無疆,受天之慶。」
lǐ cí yuē: gān lǐ wéi hòu, jiā jiàn lìng fāng. bài shòu jì zhī, yǐ dìng ěr xiáng. chéng tiān zhī xiū, shòu kǎo bù wàng.
醴辭曰:「甘醴惟厚,嘉薦令芳。拜受祭之,以定爾祥。承天之休,壽考不忘。」
jiào cí yuē: zhǐ jiǔ jì qīng, jiā jiàn dǎn shí. shǐ jiā yuán fú, xiōng dì jù lái. xiào yǒu shí gé, yǒng nǎi bǎo zhī. zài jiào, yuē: zhǐ jiǔ jì xū, jiā jiàn yī pú. nǎi shēn ěr fú, lǐ yí yǒu xù. jì cǐ jiā jué, chéng tiān zhī hù. sān jiào, yuē: zhǐ jiǔ lìng fāng, biān dòu yǒu chǔ. xián jiā ěr fú, yáo shēng zhé zǔ. chéng tiān zhī qìng, shòu fú wú jiāng.
醮辭曰:「旨酒既清,嘉薦亶時。始加元服,兄弟具來。孝友時格,永乃保之。」再醮,曰:「旨酒既湑,嘉薦伊脯。乃申爾服,禮儀有序。祭此嘉爵,承天之祜。」三醮,曰:「旨酒令芳,籩豆有楚。咸加爾服,餚升折俎。承天之慶,受福無疆。」
zì cí yuē: lǐ yí jì bèi, lìng yuè jí rì, zhāo gào ěr zì. yuán zì kǒng jiā, máo shì yōu yí. yí zhī yú jiǎ, yǒng shòu bǎo zhī, yuē bó mǒu fǔ. zhòng shū wěi, wéi qí suǒ dāng.
字辭曰:「禮儀既備,令月吉日,昭告爾字。爰字孔嘉,髦士攸宜。宜之於假,永受保之,曰伯某甫。」仲、叔、委,唯其所當。
jù, xià yòng gé. xuán duān hēi jù, qīng qú yì chún, chún bó cùn. sù jī bái jù, yǐ kuí fū zhī, zī qú yì chún, chún bó cùn. jué biàn xūn jù, hēi qú yì chún, chún bó cùn. dōng, pí jù kě yě. bù jù suì jù.
屨,夏用葛。玄端黑屨,青絇繶純,純博寸。素積白屨,以魁柎之,緇絇繶純,純博寸。爵弁纁屨,黑絇繶純,純博寸。冬,皮屨可也。不屨繐屨。
jì. guān yì: shǐ guān, zī bù zhī guān yě. tài gǔ guān bù, qí zé zī zhī. qí ruí yě, kǒng zǐ yuē: wú wèi zhī wén yě, guān ér bì zhī kě yě. shì zi guān yú zuò, yǐ zhe dài yě. jiào yú kè wèi, jiā yǒu chéng yě. sān jiā mí zūn, yù qí zhì yě. guān ér zì zhī, jìng qí míng yě. wěi mào, zhōu dào yě. zhāng fǔ, yīn dào yě. wú zhuī, xià hòu shì zhī dào yě. zhōu biàn. yīn xǔ. xià shōu. sān wáng gòng pí biàn sù jī. wú dài fū guān lǐ, ér yǒu qí hūn lǐ. gǔ zhě wǔ shí ér hòu jué, hé dài fū guān lǐ zhī yǒu? gōng hóu zhī yǒu guān lǐ yě, xià zhī mò zào yě. tiān zǐ zhī yuán zǐ, yóu shì yě, tiān xià wú shēng ér guì zhě yě. jì shì yǐ lì zhū hóu, xiàng xián yě. yǐ guān jué rén, dé zhī shā yě. sǐ ér shì, jīn yě. gǔ zhě shēng wú jué, sǐ wú shì.
記。冠義:始冠,緇布之冠也。太古冠布,齊則緇之。其緌也,孔子曰:「吾未之聞也,冠而敝之可也。」適子冠於阼,以着代也。醮於客位,加有成也。三加彌尊,諭其志也。冠而字之,敬其名也。委貌,周道也。章甫,殷道也。毋追,夏后氏之道也。周弁。殷冔。夏收。三王共皮弁素積。無大夫冠禮,而有其昏禮。古者五十而後爵,何大夫冠禮之有?公侯之有冠禮也,夏之末造也。天子之元子,猶士也,天下無生而貴者也。繼世以立諸侯,像賢也。以官爵人,德之殺也。死而諡,今也。古者生無爵,死無諡。