shù shū shàng
述书上
qián lóng jǐ yǒu zhī suì, yú nián yǐ shí wǔ, jiā wú cáng tiē, xí shí sú yìng shì shū shí nián, xià bǐ shàng bù néng píng zhí, yǐ shū zhuō wén yú xiāng lǐ. zú zēng zǔ huái zhí sān, dú wéi shì shàng xué táng bēi, yú cóng wèn bǐ fǎ, shòu yǐ shū fǎ tōng jiě sì cè, qí shū shǒu zhòng zhí bǐ, suì fǎng qí suǒ tú tí zhǒu bō dèng qī zì zhī shì, zhǒu jì xū xuán, qì jí shǒu zhàn, bù néng chéng zì. nǎi dào guǎn xún jǐ xí zhī, suī sòng dú shí bù jiān, qǐn zé zhí zhǐ yǐ huà xí, zhì jiǎ yín, shǒu nǎi jiàn dìng, ér bǐ zhōng zhì dùn. nǎi xué huái sù cǎo shū qiān wén, yù yǐ biàn qí jiù xí, sān nián wú suǒ de, suì qì qù. jiā qìng jǐ wèi dōng, jiàn yì rén dí jīn lán tóng fǔ zuò shū ér shàn zhī, jì qí bǐ shì, wèn dāng hé yè. tóng fǔ shòu yǐ dōng pō xī hú shī tiē, yuē xué cǐ yǐ féi wéi zhǔ, féi yì yǎn chǒu yě. yú yòng qí yán xí liǎng yuè, shū bī shì tóng fǔ. míng nián chūn, cóng shāng qiū chén mào běn jì xún jiǎ gǔ tiē shí yú zhǒng, qí yóu zhě wèi nán táng tà huà zàn luò shén, dà guān tà shén lóng lán tíng. yú yǐ xī tóng fǔ zhī fǎ, nǎi zì qiú zhī yú gǔ, yǐ yìng huáng mó lán tíng shù shí guò, gèng yǐ zhū jiè jiǔ gōng yí qí zì, měi rì xí sì zì, měi zì lián shū bǎi shù, zhuǎn fēng bù shì, bì jǐn hé yú běn nǎi yǐ. bǎi rì tà lán tíng zì bì, nǎi jiàn gǔ rén chōu háo chū rù, xù huà xiān hòu, yǔ jìn rén jiǒng shū, suì yǐ lán tíng fǎ qiú huà zàn luò shén, fǎng zhī yòu bǎi rì, nǎi jiàn zhào sòng yǐ hòu, shū biǎn jí biàn cè, shǎo shì jūn zǐ zhī fēng. yú jì xīn yí qiú lì zhī zhǐ, zhī diǎn huà xì rú sī fā, jiē xū quán shēn lì dào, shǐ tàn qián cǐ shí nián xué chéng tí zhǒu bù wéi xū fèi yě. xù zòng yóu jiāng zhè, biàn guān shōu cáng jiā jiù jī. rén xū qiū, wù yáng hú qián bó jiōng lǔ sī. lǔ sī shū míng jí shén, cháng yǔ yú yuē:" gǔ rén yòng tù háo, gù shū yǒu zhōng xiàn, jīn yòng yáng háo, qí jīng zhě nǎi chéng shuāng gōu, wú dān cǐ chuí wǔ shí nián, cái shén dé sān sì ěr." yú dá yán:" shū bù néng jiā, rán xià bǐ zhé chéng shuāng gōu." lǔ sī shǐ miàn zuò zhī, huà páng jiē jù mò chéng xiàn rú jiè, yú yǐ cǐ chà zì xìn yǐ. shì nián yòu shòu fǎ yú huái níng dèng shí rú wán bó, yuē:" zì huà shū chù kě yǐ zǒu mǎ, mì chù bù shǐ tòu fēng, cháng jì bái yǐ dāng hēi, qí qù nǎi chū." yǐ qí shuō yàn liù cháo rén shū zé xī hé. rán yú shū dé zì jiǎn dú, pō shāng wǎn lì. jiǎ zǐ, suì zhuān xí ōu yán bēi bǎn yǐ zhuàng qí shì, ér kuān qí qì. bǐng yín qiū, huò nán sòng kù zhuāng miào táng bēi, jí zǎo bǎn gé tiē, míng xīn tàn suǒ, jiàn yǒng xīng shū yuán yú dà lìng, yòu shēn míng dà lìng yǔ yòu jūn yì fǎ. cháng lùn yòu jūn zhēn xíng cǎo fǎ jiē chū hàn fēn, shēn rù zhōng láng dà lìng zhēn xíng cǎo fǎ dǎo yuán qín zhuàn, miào jiē chéng xiàng. liáng wǔ sān hé zhī bàng, táng wén è lì zhī jī, jì shǔ mèng yì, ér mǐ lǎo " yòu jūn zhōng hán dà lìng wài tà" zhī shuō, shì dé qí fǎn. ruì jīng fǎng xí, yī nián zhī hòu, huà yǒu zhōng xiàn yǐ. měi yǐ shú zhǐ zuò shū, zé qí mò jiē yóu liǎng biān jiàn zào zhì zhōng, yī xiàn xì rú sī fā, mò guāng jīng yíng yì cháng, zhǐ bèi zhuàng rú zhēn huà, zì wèi yú shū dào pō jǐn qí mì. yǐ hài xià, yǔ yáng hú huáng yǐ shēng xiǎo zhòng tóng kè yáng zhōu, xiǎo zhòng gōng shū jiào yú gèng lì, nián yì jiào shēn. xiǎo zhòng wèi yú shū jiě cè shì ér wèi dé qí yào, yú bìng xiǎo zhòng shí chū cè bǐ, xiǎo zhòng yóu yǐ wèi jǐn cè wèi hàn, xiāng chǔ sān yuè, zhāo xī biàn zhèng bù xiāng xià, yīn jí qí bǐ fǎ. xiǎo zhòng yuē:" shū zhī dào, miào zài zuǒ yòu yǒu pìn mǔ xiāng de zhī zhì, yī zì yī huà zhī gōng zhuō bù jì yě. yú xué hàn fēn ér wù qí fǎ, yǐ guān jìn táng zhēn xíng, wú bù hé zhě. qí yào zài zhí bǐ, shí zhǐ xū gāo gōu, dà zhǐ jiā shí zhǐ zhōng zhǐ zhī jiān, shǐ shí zhǐ rú é tóu áng qū zhě, zhōng zhǐ nèi gōu, xiǎo zhǐ tiē míng zhǐ, wài jù rú é zhī liǎng zhǎng bō shuǐ zhě, gù yòu jūn ài é wán qí liǎng zhǎng xíng shuǐ zhī shì yě, dà lìng yì yún fēi niǎo yǐ zhǎo huà dì, cǐ zuì shàn zhuàng zhǐ shì yǐ. shì gù zhí bǐ yù qí jìn, bù zhǐ yù qí shū, wú zi qí mì zhī. zǐ shū dé jìn rén miàn mù ěr, suí rén yán xià, zhuǎn bù shù shí nián, huà wéi fèn rǎng. jīn rén gōng shū zhì lì zhě, wú rú wú zi, miǎn zhī yǐ." yòu yún:" táng yǐ qián shū jiē shǐ gěn zhōng gān, nán sòng yǐ hòu shū jiē shǐ xùn zhōng kūn, yú chū wén bù zhī wèi hé yǔ, fú niàn mí xún, chà yǒu suǒ shěng, yīn qiān xí qí fǎ, yī nián jiàn shú. bǐng zǐ qiū, wù wǔ jìn zhū áng zhī qīng lì qí yán yuē:' zuò shū xū bǐ bǐ duàn ér hòu qǐ.' wú zǐ shū huán zhuǎn chù pō wú duàn shì. yòu wù xiù shuǐ wáng liáng shì zhòng qú, yán qí nèi zǐ jīn lǐ yíng mèng shén shòu bǐ fǎ, guǎn xū xiàng zuǒ yí hòu shāo yǎn, ruò zhǐ bí zhǔn zhě, fēng nǎi dé zhòng. yòu wù wú jiāng wú yù shān zǐ, qí yán yuē:' wú zǐ shū zhuān yòng bǐ jiān zhí xià, yǐ mò guǒ fēng, bù jiǎ lì yú fù háo, zì yǐ wéi cáng fēng nèi zhuǎn, zhī xíng báo qiè. fán xià bǐ, xū shǐ bǐ háo píng pù zhǐ shàng, nǎi sì miàn yuán zú.' cǐ shǎo wēn zhuàn fǎ, shū jiā zhēn mì mì yǔ yě." yú jì fú xiǎo zhòng zhī yán, yīn bù gǎn jù yǐ sān jūn zǐ wèi fēi, fēn xí ér hù shì zhī, nǎi jiàn qí shuō zú yǐ bǔ xiǎo zhòng zhī suǒ wèi jí. yú shì zhí bǐ zōng xiǎo zhòng, ér fǔ yǐ zhòng qú, yùn fēng yòng shān zǐ, ér jiān jí qīng lì, jié zì zōng wán bó yǐ hé yú xiǎo zhòng. píng qù mó fǎng, zhuān qiú gǔ rén nì rù píng chū zhī shì, yào yǐ shí rěn, huò yǒu xīn shǒu xiàng dé zhī jìng. rán yú fēi wén zhí sān zhī yán zé bù xué, fēi wén tóng fǔ zhī yán zé zhōng fèi, fēi děi xiǎo zhòng zhī chuán zé chāng chāng bì shì yǐ. yú tā yè lǚ qiān, wéi hǎo shū niàn yú nián bù gǎi, yī yì zhī néng, qí nán rú cǐ, kuàng jìn yú shū zhě hū.
乾隆己酉之岁,余年已十五,家无藏帖,习时俗应试书十年,下笔尚不能平直,以书拙闻于乡里。族曾祖槐植三,独违世尚学唐碑,余从问笔法,授以《书法通 解》四册,其书首重执笔,遂仿其所图提肘拨镫七字之势,肘既虚悬,气急手战,不能成字。乃倒管循几习之,虽诵读时不间,寝则植指以画席,至甲寅,手乃渐 定,而笔终稚钝。乃学怀素草书千文,欲以变其旧习,三年无所得,遂弃去。嘉庆己未冬,见邑人翟金兰同甫作书而善之,记其笔势,问当何业。同甫授以东坡西湖 诗帖,曰学此以肥为主,肥易掩丑也。余用其言习两月,书逼似同甫。明年春,从商丘陈懋本季驯假古帖十余种,其尤者为南唐拓《画赞》《洛神》,大观拓神龙 《兰亭》。余已悉同甫之法,乃自求之于古,以硬黄摹《兰亭》数十过,更以朱界九宫移其字,每日习四字,每字连书百数,转锋布势,必尽合于本乃已。百日拓 《兰亭》字毕,乃见古人抽豪出入,序画先后,与近人迥殊,遂以《兰亭》法求《画赞》《洛神》,仿之又百日,乃见赵宋以后,书褊急便侧,少士君子之风。余既 心仪遒丽之旨,知点画细如丝发,皆须全身力到,始叹前此十年学成提肘不为虚费也。续纵游江浙,遍观收藏家旧迹。壬戌秋,晤阳湖钱伯坰鲁斯。鲁斯书名藉甚, 尝语余曰:“古人用兔豪,故书有中线,今用羊豪,其精者乃成双钩,吾耽此垂五十年,才什得三四耳。”余答言:“书不能佳,然下笔辄成双钩。”鲁斯使面作 之,画旁皆聚墨成线如界,余以此差自信矣。是年又受法于怀宁邓石如顽伯,曰:“字画疏处可以走马,密处不使透风,常计白以当黑,奇趣乃出。”以其说验六朝 人书则悉合。然余书得自简牍,颇伤婉丽。甲子,遂专习欧、颜碑版以壮其势,而宽其气。丙寅秋,获南宋库装《庙堂碑》,及枣版《阁帖》,冥心探索,见永兴书 源于大令,又深明大令与右军异法。尝论右军真行草法皆出汉分,深入中郎;大令真行草法导源秦篆,妙接丞相。梁武三河之谤,唐文饿隶之讥,既属梦呓,而米老 “右军中含大令外拓”之说,适得其反。锐精仿习,一年之后,画有中线矣。每以熟纸作书,则其墨皆由两边渐燥至中,一线细如丝发,墨光晶莹异常,纸背状如针 画,自谓于书道颇尽其秘。乙亥夏,与阳湖黄乙生小仲同客扬州,小仲攻书较余更力,年亦较深。小仲谓余书解侧势而未得其要,余病小仲时出侧笔,小仲犹以未尽 侧为憾,相处三月,朝夕辨证不相下,因诘其笔法。小仲曰:“书之道,妙在左右有牝牡相得之致,一字一画之工拙不计也。余学汉分而悟其法,以观晋唐真行,无 不合者。其要在执笔,食指须高钩,大指加食指中指之间,使食指如鹅头昂曲者,中指内钩,小指贴名指,外拒如鹅之两掌拨水者,故右军爱鹅玩其两掌行水之势 也,大令亦云飞鸟以爪画地,此最善状指势已。是故执笔欲其近,布指欲其疏,吾子其秘之。子书得晋人面目耳,随人言下,转不数十年,化为粪壤。今人攻书至力 者,无如吾子,勉之矣。”又云:“唐以前书皆始艮终乾,南宋以后书皆始巽终坤,余初闻不知为何语,服念弥旬,差有所省,因迁习其法,一年渐熟。丙子秋,晤 武进朱昂之青立其言曰:‘作书须笔笔断而后起。’吾子书环转处颇无断势。又晤秀水王良士仲瞿,言其内子金礼嬴梦神授笔法,管须向左迤后稍偃,若指鼻准者, 锋乃得中。又晤吴江吴育山子,其言曰:‘吾子书专用笔尖直下,以墨裹锋,不假力于副豪,自以为藏锋内转,祗形薄怯。凡下笔,须使笔豪平铺纸上,乃四面圆 足。’此少温篆法,书家真秘密语也。”余既服小仲之言,因不敢遽以三君子为非,分习而互试之,乃见其说足以补小仲之所未及。于是执笔宗小仲,而辅以仲瞿, 运锋用山子,而兼及青立,结字宗顽伯以合于小仲。屏去模仿,专求古人逆入平出之势,要以十稔,或有心手相得之境。然余非闻植三之言则不学,非闻同甫之言则 中废,非得小仲之传则伥伥毕世矣。余他业屡迁,唯好书廿余年不改,一艺之能,其难如此,况进于书者乎。
jiā qìng dīng chǒu, yú yǔ hàn fēng tóng zhì dōu xià, yǐ shū xiāng qiē cuō, jiǎn zhá wǎng fǎn wú xū rì, jì nǎi jí qián hòu suǒ yán, duō qí yào wèi cǐ piān, yòu wèi zhōng piān yǐ shū zhī. shì nián jiǔ yuè chū dōu, dào zhōng de wáng shì zhōng shū jué shí běn, yǒu yún:" shǒu wù zhí bǐ, zhōng kòng qián chōng, mǔ zuǒ shí yòu, míng jìn hòu cóng." xì xīn tǐ wèi, gài yǐ wǔ zhǐ fēn bù guǎn zhī sì miàn, jí tóng cǐ fǎ. gǔ rén wén jiǎn bù yì tuī cè ěr. wù yín, kè wú mén, nǎi wéi xià piān, yǐ xī shū zhī shǐ zú, yǐ shì yí xīng wú dé xuán zhòng lún. zhòng lún yì tàn jué, ér shēn zhī yuē:" dào gù guī yú mò bù yì chū yú bǐ, ér xué zhī zé zì mò yì chū yú bǐ shǐ." jǐ mǎo, yòu yǔ hàn fēng tóng kè jǐ nán, dé běi cháo bēi bǎn shén huǒ, yīn yòu wèi lì xià bǐ tán. hàn fēng gù gōng shū, gǎi yòng cǐ fǎ yǐ xí běi tǐ, guān zhě měi wèi yǔ yú shū bù biàn. rán yú shū shàng huǎn ér hàn fēng shàng jùn, wēi lì yì tóng. shù shū bǐ tán gǎo chū, lù fù zhě duō. jiāng dū méi zhí zhī yùn shēng, yí zhēng wú tíng yáng xī zài, gān quán yáng liàng jì zǐ, gāo liáng huáng xún xiū cún, yú yáo máo zhǎng líng yǎng sū, jīng dé yáo pèi zhōng zhòng yú, sōng táo yáng chéng wāng yì zhī, jiē dé qí fǎ, suǒ zuò shí yǔ yú xiāng luàn. rán dào guāng xīn sì, yú guò cháng zhōu, wù xiǎo zhòng, chū gǎo xiāng zhì. xiǎo zhòng yuē:" yòng bǐ zhě tiān, shū zhōng jǐn zhī, shǐ gěn zhōng gān, zhèng suǒ wèi liú měi zhě dì, shū zhōng chǎn fā shàn yǐ." rán fēi wú yì, qǐng qí shù, zú bù kěn yán.
嘉庆丁丑,余与翰风同滞都 下,以书相切磋,简札往返无虚日,既乃集前后所言,掇其要为此篇,又为中篇以疏之。是年九月出都,道中得王侍中书诀石本,有云:“首务执笔,中控前冲,拇 左食右,名禁后从。”细心体味,盖以五指分布管之四面,即同此法。古人文简不易推测耳。戊寅,客吴门,乃为下篇,以悉书之始卒,以示宜兴吴德旋仲伦。仲伦 亦叹绝,而申之曰:“道固归于墨不溢出于笔,而学之则自墨溢出于笔始。”己卯,又与翰风同客济南,得北朝碑版甚夥,因又为《历下笔谈》。翰风故攻书,改用 此法以习北体,观者每谓与余书不辨。然余书尚缓而翰风尚竣,微立异同。述书笔谭稿出,录副者多。江都梅植之蕴生,仪徵吴廷扬熙载,甘泉杨亮季子,高凉黄洵 脩存,余姚毛长龄仰苏,旌德姚配中仲虞,松桃杨承汪挹之,皆得其法,所作时与余相乱。然道光辛巳,余过常州,晤小仲,出稿相质。小仲曰:“用笔者天,书中 尽之,始艮终乾,正所谓流美者地,书中阐发善矣。”然非吾意,请其术,卒不肯言。
shù shū zhōng
述书中
yú jì shù zhū jūn zǐ zhī yán wèi shū, yīn yǐ jǐ yì tōng zhī, ér zhī qí xī hé yú gǔ yě. yòu jūn yǐ guǎn wèi jiāng jūn, míng shū dào zhī jī shū zài guǎn, ér guǎn zhī bù kě luàn dòng yě. jīn xiǎo zhòng zhī fǎ, yǐn shí zhǐ jiā dà zhǐ zhī shàng, zhì guǎn yú shí zhǐ zhōng jié zhī duān, yǐ shàng jié xié gōu zhī, dà zhǐ yǐ zhǐ jiān duì zhōng zhǐ zhōng jié jù zhī, zé guǎn dāng shí zhǐ jié wān, ān rú zhì chuáng, dà zhǐ zhī gǔ wài tū, yì guǎn yǐ xiàng yòu, shí zhǐ zhī gǔ héng bī, tǐng guǎn yǐ xiàng zuǒ, zé guǎn dìng, rán hòu zhōng zhǐ yǐ jiān gōu qí yáng, míng zhǐ yǐ zhǎo ròu zhī jì jù qí yīn, xiǎo zhǐ yǐ shàng jié zhī gǔ, tiē míng zhǐ zhī duān, wǔ zhǐ shū bù, gè jǐn qí lì, zé xíng rú wò luǎn, ér bǐ fēng shǐ dé suí zhǐ huán zhuǎn, rú shì zú zhī cóng jīng huī yǐ. cǐ gǔ rén suǒ wèi shuāng gōu zhě yě. dōng pō yǒu yán" zhí bǐ wú dìng fǎ, yào shǐ xū ér kuān", shàn yán cǐ yì yǐ. zhòng qú zhī fǎ, shǐ guǎn xiàng zuǒ, yí hòu shāo yǎn zhě qǔ nì shì yě. gài bǐ hòu yǎn zé hǔ kǒu cè xiàng zuǒ, wàn nǎi píng ér fù xià rú xuán, yú shì míng zhǐ zhī jīn, huán zhǒu gǔ yǐ jí jiān bèi, dà zhǐ zhī jīn, huán bì wān yǐ jí xiōng xié. fán rén yǐn gōng jǔ zhòng, jīn bì fǎn niǔ, nǎi zhǎng jìn dé lì, gǔ rén chuán jué, suǒ wéi zhe xuán wàn yě. táng xián zhuàng bō dèng zhī shì yún, rú rén bìng chéng dèng bù xiāng fàn, gài shàn chéng zhě, jiǎo jiān tà dèng bì nèi gōu, zú dà zhǐ zhe dèng, tuǐ jīn jiē fǎn niǔ, shì yǐ bìng chéng ér dèng bù xiāng fàn, cǐ zhēn gōng wèi xíng sì zhě yǐ. zhì gǔ zhī suǒ wèi shí zhǐ xū zhǎng zhě, wèi wǔ zhǐ jiē tiē guǎn wèi shí, qí xiǎo zhǐ shí tiē míng zhǐ, kōng zhōng yòng lì, lìng dào zhǐ duān, fēi jǐn wò zhī shuō yě. wò zhī tài jǐn, lì zhǐ zài guǎn ér bù zhù háo duān, qí shū bì pāo jīn lù gǔ, kū ér qiě ruò. yǒng shū suǒ wèi shǐ zhǐ yùn ér wàn bù zhī, dài jiě cǐ yǐ. bǐ jì zuǒ yǎn ér zhōng zhǐ lì gōu, zé xiǎo zhǐ yì yú rù zhǎng, gù yǐ xū zhǎng wéi nán, míng xiǎo zhǐ zhù míng zhǐ jiē bǐ, yóu yí yòng lì yě. dà fán míng zhǐ zhī lì, kě yǔ dà zhǐ děng zhě, zé qí shū wèi yǒu bù gōng zhě yě. rán míng zhǐ rú wéi zhī jù fān, ér xiǎo zhǐ rú wéi diǎn zhī zhù wéi, gù bì xiǎo zhǐ dé jìn, ér míng zhǐ zhī lì nǎi shí ěr. shān zǐ zhī fǎ, yǐ bǐ háo píng pù zhǐ shàng, yǔ xiǎo zhòng shǐ gěn zhōng gān zhī shuō tóng. rán fēi yòng zhòng qú zhī fǎ, zé bù néng zhì cǐ yě, gài bǐ xiàng zuǒ yí hòu shāo yǎn, shì bǐ jiān zhe zhǐ jí nì, ér háo bù dé bù píng pù yú zhǐ shàng yǐ. shí gōng juān zì, huà yòu xíng zhě, qí chún bì xiàng zuǒ, yàn ér lèi zhī, zé zhǐ yóu shí yě, bǐ yóu zuān yě, zhǐ rú chuí yě, shì gù zhòng qú zhī fǎ, zú yǐ jǐn cè lēi cè sān shì zhī miào, ér nǔ yuè lüè zhuó zhé wǔ shì, rù fēng zhī shǐ, jiē yí yòng zhī. fēng jì zhe zhǐ, jí yí zhuǎn huàn. yú huà xià xíng zhě, guǎn zhuǎn xiàng shàng huà shàng xíng zhě, guǎn zhuǎn xiàng xià huà zuǒ xíng zhě, guǎn zhuǎn xiàng yòu. shì yǐ zhǐ dé shì, ér fēng dé lì. wéi xiǎo zhèng shū huà xíng jì cù, wèi jí huàn bǐ, ér huà yǐ chéng, fēi zhì jīng shú, nán qī hé fǎ. gù zì liǔ shǎo shī yǐ hòu, suì wú fù néng gōng cǐ yì zhě yě. shǐ gěn zhōng gān zhě, fēi zhǐ quán zì, nǎi yī bǐ zhōng zì bèi bā fāng yě. hòu rén zuò shū, jiē yǎng bǐ jiān fēng, fēng jiān chù xùn yě, bǐ yǎng zé fēng zài huà zhī yáng, qí yīn bù guò fù háo, rú mò yǐ chéng huà xíng, gù zhì kūn zé fēng zhǐ, jiā zhě jǐn néng wán yī miàn ěr. wéi guǎn dìng ér fēng zhuǎn, zé nì rù píng chū, ér huà zhī bā miàn wú fēi háo lì suǒ dá, nǎi hòu jī huà chéng zì, jù zì chéng piān. guò tíng yǒu yán, yī bǐ chéng yī zì zhī guī, yī zì nǎi tōng piān zhī zhǔn zhě, wèi cǐ yě. gài rén zhī wàn, běn cè yǐ yú jǐ. rèn qí shì, zé bǐ duān yǎng zuǒ ér chéng jiān fēng, fēng jì jiān, zé mò zhī suǒ dào, duō bǐ fēng suǒ wèi dào, shì guò tíng suǒ jī, rèn bǐ wèi tǐ, jù mò chéng xíng zhě yǐ. yǐ shàng suǒ shù, fán jiē yǐ qiú mò zhī bù yì chū yú bǐ yě. qīng lì zhī suǒ wèi bǐ bì duàn ér hòu qǐ zhě, jí wú zhuǎn bù zhé zhī shuō yě. gài xíng cǎo zhī bǐ duō huán zhuǎn, ruò xìn bǐ wèi zhī, zé zhuǎn xiè jiē chéng biǎn fēng, gù xū àn zhōng qǔ shì, huàn zhuǎn bǐ xīn yě. xiǎo zhòng suǒ yǐ hàn wèi néng jǐn cè zhě, wèi bǐ fēng píng pù, zé huà mǎn rú cè, fēi shàng zhēn cè yě. hàn rén fēn fǎ, wú bù píng mǎn. zhōng láng jiàn shuā qiáng è hén ér zuò fēi bái, yǐ è zhǒu fēng píng, shuā hén mǎn zú, yīn wù shū shì, cǐ kě yì tuī yǐ. gǔ bēi jiē zhí qiáng píng dǐ, dāng shí gōng jiàng zhī shū, yòng dāo bì zhèng xià yǐ chuán bǐ fǎ. hòu shì shū xué jì yān, shí gōng jiē yòng dāo jiān xié rù, suī yǒu jìn táng zhēn jī, yī jīng shàng shí, xī chéng jiān fēng, lìng rén bù fù kě jiàn shǐ gěn zhōng gān zhī miào. gù yù jiàn gǔ rén miàn mù, duàn bù kě shě duàn bēi ér qiú huì tiē yǐ. yú jiàn liù cháo bēi tuò, xíng chǔ jiē liú, liú chù jiē xíng. fán héng zhí píng guò zhī chù, xíng chǔ yě, gǔ rén bì zhú bù dùn cuò, bù shǐ shuài rán jìng qù, shì xíng chǔ jiē liú yě. zhuǎn zhé tiāo tī zhī chù, liú chù yě, gǔ rén bì tí fēng àn zhuǎn, bù kěn yè bǐ shǐ mò páng chū, shì liú chù jiē xíng yě. wán bó jì bái dāng hēi zhī lùn, jí xiǎo zhòng zuǒ yòu rú pìn mǔ xiāng de zhī yì. xiǎo zhòng cháng yán jìn shì shū xiān bù xì qiáng cāo gē zhě. yòu yán zhèng shū wéi tài fù hè jié biǎo, yòu jūn dàn jí hán, dà lìng shí sān xíng, shì zhēn jī, qí jié gòu tiān chéng, xià cǐ zé zhāng měng lóng zú jì dà lìng, lóng cáng sì zú jì yòu jūn, jiē yú píng zhèng tōng dá zhī zhōng, mí lí biàn huà, bù kě sī yì. yú wèi shēn zhī, yǐ diāo zūn zhì zú jì tài fù hé nán shèng jiào xù jì, qí shū yòu xíng, cóng zuǒ wán zhì yòu, zé zì zì xiāng yíng, cóng yòu kàn zhì zuǒ, zé bǐ bǐ xiāng bèi. yī! zhī cǐ, sī kě yǔ yán shū yǐ.
余既述诸君子之言为书,因以己意通之,而知其悉合于古也。右军以管为将军,明书道之机枢在管,而管之不可乱动也。今小仲之法,引食指加大指之上,置管于 食指中节之端,以上节斜钩之,大指以指尖对中指中节拒之,则管当食指节湾,安如置床,大指之骨外突,抑管以向右,食指之骨横逼,挺管以向左,则管定,然后 中指以尖钩其阳,名指以爪肉之际距其阴,小指以上节之骨,贴名指之端,五指疏布,各尽其力,则形如握卵,而笔锋始得随指环转,如士卒之从旌麾矣。此古人所 谓双钩者也。东坡有言“执笔无定法,要使虚而宽”,善言此意已。仲瞿之法,使管向左,迤后稍偃者取逆势也。盖笔后偃则虎口侧向左,腕乃平而覆下如悬,于是 名指之筋,环肘骨以及肩背,大指之筋,环臂湾以及胸胁。凡人引弓举重,筋必反纽,乃长劲得力,古人传诀,所为著悬腕也。唐贤状拨镫之势云,如人并乘镫不相 犯,盖善乘者,脚尖踏镫必内钩,足大指著镫,腿筋皆反纽,是以并乘而镫不相犯,此真工为形似者矣。至古之所谓实指虚掌者,谓五指皆贴管为实,其小指实贴名 指,空中用力,令到指端,非紧握之说也。握之太紧,力止在管而不注豪端,其书必抛筋露骨,枯而且弱。永叔所谓使指运而腕不知,殆解此已。笔既左偃而中指力 钩,则小指易于入掌,故以虚掌为难,明小指助名指揭笔,尤宜用力也。大凡名指之力,可与大指等者,则其书未有不工者也。然名指如桅之拒帆,而小指如桅点之 助桅,故必小指得劲,而名指之力乃实耳。山子之法,以笔豪平铺纸上,与小仲始艮终乾之说同。然非用仲瞿之法,则不能致此也,盖笔向左迤后稍偃,是笔尖著纸 即逆,而豪不得不平铺于纸上矣。石工镌字,画右行者,其錞必向左,验而类之,则纸犹石也,笔犹钻也,指如捶也,是故仲瞿之法,足以尽侧勒策三势之妙,而弩 跃掠啄磔五势,入锋之始,皆宜用之。锋既着纸,即宜转换。于画下行者,管转向上;画上行者,管转向下;画左行者,管转向右。是以指得势,而锋得力。惟小正 书画形既促,未及换笔,而画已成,非至精熟,难期合法。故自柳少师以后,遂无复能工此艺者也。始艮终乾者,非指全字,乃一笔中自备八方也。后人作书,皆仰 笔尖锋,锋尖处巽也,笔仰则锋在画之阳,其阴不过副豪,濡墨以成画形,故至坤则锋止,佳者仅能完一面耳。惟管定而锋转,则逆入平出,而画之八面无非豪力所 达,乃后积画成字,聚字成篇。过庭有言,一笔成一字之规,一字乃通篇之准者,谓此也。盖人之腕,本侧倚于几。任其势,则笔端仰左而成尖锋,锋既尖,则墨之 所到,多笔锋所未到,是过庭所讥,任笔为体,聚墨成形者已。以上所述,凡皆以求墨之不溢出于笔也。青立之所谓笔必断而后起者,即无转不折之说也。盖行草之 笔多环转,若信笔为之,则转卸皆成扁锋,故须暗中取势,换转笔心也。小仲所以憾未能尽侧者,谓笔锋平铺,则画满如侧,非尚真侧也。汉人分法,无不平满。中 郎见刷墙垩痕而作飞白,以垩帚锋平,刷痕满足,因悟书势,此可意推矣。古碑皆直墙平底,当时工匠知书,用刀必正下以传笔法。后世书学既湮,石工皆用刀尖斜 入,虽有晋唐真迹,一经上石,悉成尖锋,令人不复可见始艮终乾之妙。故欲见古人面目,断不可舍断碑而求汇帖已。余见六朝碑拓,行处皆留,留处皆行。凡横直 平过之处,行处也,古人必逐步顿挫,不使率然径去,是行处皆留也。转折挑剔之处,留处也,古人必提锋暗转,不肯擫笔使墨旁出,是留处皆行也。顽伯计白当黑 之论,即小仲左右如牝牡相得之意。小仲尝言近世书鲜不阋墙操戈者。又言正书惟太傅《贺捷表》,右军《旦极寒》,大令《十三行》,是真迹,其结构天成,下此 则《张猛龙》足继大令,《龙藏寺》足继右军,皆于平正通达之中,迷离变化,不可思议。余为申之,以《刁遵志》足继太傅河南《圣教序记》,其书右行,从左玩 至右,则字字相迎,从右看至左,则笔笔相背。噫!知此,斯可与言书矣。
shù shū xià
述书下
shū yì shǐ yú zhǐ fǎ, zhōng yú háng jiān, qián èr piān yǐ xiáng lùn zhī. rán jù zì chéng piān, jī huà chéng zì, gù huà yǒu bā fǎ. táng hán fāng míng wèi bā fǎ qǐ yú lì zì zhī shǐ, chuán yú cuī zi yù, lì zhōng wáng yǐ zhì yǒng chán shī zhě, gǔ jīn xué shū zhī jī guā yě. lì zì jí jīn zhēn shū. bā fǎ zhě, diǎn wèi cè, píng héng wèi lēi, zhí wèi nǔ, gōu wèi tì, yǎng héng wèi cè, zhǎng piē wèi lüè, duǎn piē wèi zhuó, nà wèi zhé yě. yǐ yǒng zì bā huà ér bèi bā shì, gù yòng wèi shì. táng yǐ hòu duō shēn míng bā fǎ zhī shū, rán xiáng yán zhě huò bù dé qí yào lǐng, yuē yán zhī yòu bù yù jǐn xiè qí mì, yú gù xiǎn yán zhī. fū zuò diǎn shì, zài zhuàn jiē yuán bǐ, zài fēn jiē píng bǐ, jì biàn wéi lì, yuán píng zhī bǐ, tǐ shì bù xiāng rù, gù shì qí fǎ yuē cè yě. píng héng wèi lēi zhě, yán zuò píng héng, bì lēi qí bǐ, nì fēng luò zhǐ, juǎn háo yòu xíng, huǎn qù jí huí, gài lēi zì zhī yì, qiáng yì lì zhì, yù shōu yù jǐn. yòu fēn shū héng huà duō bù shōu fēng. yún lēi zhě, shì lì huà zhī bì shōu yě. hòu rén wéi héng huà, shùn bǐ píng guò, shī qí fǎ yǐ. zhí wèi nǔ zhě, wèi zuò zhí huà bì bǐ guǎn nì xiàng shàng, bǐ jiān yì nì xiàng shàng, píng fēng zhe zhǐ, jìn lì xià xíng, yǒu yǐn nǔ liǎng duān jiē nì zhī shì, gù míng nǔ yě. gōu wèi tì zhě, rú rén zhī tì jiǎo, qí lì chū bù zài jiǎo, cù rán yǐn qǐ, ér quán lì suì zhù jiǎo jiān, gù gōu mò duàn bù kě zuò piāo shì cuò fēng, yǒu shī tì zhī yì yě. yǎng huà wèi cè zhě, rú yǐ cè cè mǎ, yòng lì zài cè, běn dé lì zài cè mò, zhe mǎ jí qǐ yě. hòu rén zuò yǎng héng, duō jiān fēng shàng fú, shì cè mò wèi zhe mǎ yě. yòu yǒu shùn yā bù fù yǎng juǎn zhě, shì cè jì zhe mǎ ér mò bù qǐ, qí cè bù jǐng yě. zhǎng piē wèi lüè zhě, wèi yòng nǔ fǎ xià yǐn zuǒ xíng, ér zhǎn bǐ rú lüè. hòu rén piē duān duō jiān yǐng xié fú, shì dāng zhǎn ér fǎn liǎn, fēi lüè zhī yì, gù qí zì piāo fú wú lì yě. duǎn piē wèi zhuó zhě, rú niǎo zhī zhuó wù, ruì ér qiě sù, yì yán qí huà xíng, yǐ jiàn ér xuē rú niǎo zhuó yě. nà wèi zhé zhě, lēi bǐ yòu xíng, pū píng bǐ fēng, jìn lì kāi sàn ér jí fā yě. hòu rén huò shàng lán yè zhī shì, bō jǐn chù yóu niǎo nuó zài sān, sī kě xiào yǐ. zì yǒu jiǔ gōng. jiǔ gōng zhě, měi zì wèi fāng gé, wài jiè jí féi, gé nèi yòng xì huà jiè yī jǐng zì, yǐ jūn bù qí diǎn huà yě. fán zì wú lùn shū mì xié zhèng, bì yǒu jīng shén wǎn jié zhī chù, shì wèi zì zhī zhōng gōng. rán zhōng gōng yǒu zài shí huà, yǒu zài xū bái, bì shěn qí zì zhī jīng shén suǒ zhù ér ān zhì yú gé nèi zhī zhōng gōng, rán hòu yǐ qí zì zhī tóu mù shǒu zú fēn bù yú páng zhī bā gōng, zé suí qí cháng duǎn xū shí ér shàng xià zuǒ yòu jiē xiāng de yǐ. měi sān xíng xiāng bìng zhì jiǔ zì, yòu wèi dà jiǔ gōng, qí zhōng yī zì jí wéi zhōng gōng, bì xū tǒng shè shàng xià sì páng zhī bā zì, ér bā zì jiē yǒu gǒng yī cháo xiàng zhī shì, zhú zì yí kàn, dà xiǎo liǎng zhōng gōng jiē dé yuán mǎn, zé fǔ yǎng yìng dài, qí qù héng chū yǐ. jiǔ gōng zhī shuō, shǐ jiàn yú sòng, gài yǐ chǐ cùn suàn zì, zhuān wèi yí suō gǔ tiē ér shuō, bù zhī qiú tiáo lǐ yú běn zì, gù zì sòng yǐ lái shū jiā, wèi yǒu néng hé jiǔ gōng zhě yě. liǎng jìn zhēn shū bēi bǎn, bù chuán yú shì, yú yǐ suǒ jiàn běi wèi nán liáng zhī bēi shù shí bǎi zhǒng xī xīn cān wù, ér dé dà xiǎo liǎng jiǔ gōng zhī fǎ, shàng tuī zhī zhōu qín hàn wèi liǎng jìn zhuàn fēn bēi bǎn cún yú shì zhě, zé mò bù hé yú cǐ, qí wèi zhōng wáng zhuān lì kě zhī yě. shì suǒ xíng hè jié huáng tíng huà zàn luò shén děng tiē, jiē wú héng gé, rán měi zì bù shì, qí zòng zhōu zhì, shí hé tōng piān ér wèi dà jiǔ gōng. rú sān dài zhōng dǐng wén zì, qí xíng shū rú lán tíng yù rùn bái qí zhuī xún wéi yuǎn wú xīng wài chū děng tiē, yú lóng bǎi biàn ér àn yǐ jǔ yuē, bù chā lěi shǔ. jiàng jí táng xián, zì zhī cái lì bù jí gǔ rén, gù xíng shū bēi bǎn jiē yǒu héng gé. jiù zhōng jiǔ gōng zhī xué, xú kuài jī lǐ běi hǎi zhāng láng zhōng sān jiā wèi yóu mì, chuán shū jù zài, qián jīng àn yàn, xìn qí bù miù yě. rán ér huà fǎ zì fǎ, běn yú bǐ, chéng yú mò, zé mò fǎ yóu shū yì yī dà guān jiàn yǐ. bǐ shí zé mò shěn, bǐ piāo zé mò fú. fán mò sè yì rán chū yú zhǐ shàng, yíng rán zuò zǐ bì sè zhě, jiē bù zú yǔ yán shū. bì yǒu rán yǐ hēi, sè píng zhǐ miàn, dì shì zhī, zhǐ mò xiāng jiē zhī chù, fǎng fú yǒu máo, huà nèi zhī mò, zhōng biān xiāng děng, ér yōu guāng ruò shuǐ wén, xú yàng yú bō fā zhī jiān, nǎi wèi dé zhī. gài mò dào chù jiē yǒu bǐ, bǐ mò xiāng chèn, bǐ fēng zhe zhǐ, shuǐ jí xià zhù, ér bǐ lì zú yǐ shè mò, bù shǐ páng yì, gù mò jīng jiē zài zhǐ nèi, bù bì zhēn jī, jí wán shí běn yì kě biàn qí mò fǎ zhī dé fǒu ěr. cháng jiàn yǒu de bǐ fǎ ér bù dé mò zhě yǐ, wèi yǒu de mò fǎ ér bù yóu yú yòng bǐ zhě yě. chéng xiàng yún" xià bǐ rú yīng zhān bó jī", yòu jūn yún" měi zuò yì diǎn huà jiē xuán guǎn diào zhī, lìng qí fēng kāi, zì rán qiú lì", shì zhōng yún" cuī dù zhōng zhāng èr wèi zhī shū, bǐ lì jīng jué", liáng wǔ dì yǔ yǐn jū píng shū, yǐ zhōng láng wèi bǐ shì dòng dá, yòu jūn wèi zì shì xióng qiáng, yòu qǔ xiàng yú lóng wēi hǔ zhèn, kuài mǎ rù zhèn. hé guān zhū lùn, zé gǔ rén gài wèi yǒu bù shàng jùn jìn zhě yǐ. yǒng shī zhī hòu, yú ōu chǔ lù xú zhāng lǐ tián yán liǔ, gè fèn cái zhì, dà chàng zōng zhǐ. zhōng gèng sāng luàn, chuán bǐ fǎ zhě, wéi míng zhōu bù yī fàn de, luò yáng shǎo shī liǎng jiā. fàn zhī ā yù wáng bēi, háng jiān mào mì, yáng zhī dà xiān tiē, huà wài qiào xiǎn, bìng fú qián zhé. zì zī yǐ jiàng, sòng zhī dōng pō, míng zhī xiāng guāng, yì zhēn miào wù. dōng pō yún:" wǒ suī bù shàn shū, jiě shū mò rú wǒ, gǒu néng tōng qí yì, cháng wèi bù xué kě." xiāng guāng yún:" huà zhōng xū zhí, bù dé qīng yì piān ruǎn." tàn jué cí zhǐ,, kě wèi xīn tōng bā fǎ zhě yǐ. ruò èr gōng sì lì jiǔ gōng, qǐ bì yuǎn hòu gǔ rén hū. shì gù shàn xué zhě, dào sū xū zhī qí lán màn, yóu dǒng xū zhī qí diāo shū, tài lán màn zé xióng yì xiǎn, bì diāo shū zé jiǎn dàn zhēn. yú nián niàn liù ér hòu xué, sì shí ér hòu zhī, shào xiǎo è zhá, tuō yú xīn ér jiāo yú shǒu, jīng lì jì shuāi, yòu pò wù wù, qǐ wàng yǒu chéng? shù jī shù qí xīn dé yǐ shòu zi dì, tóng ér xí zhī, huò yǒu néng jì zhì yǐ chéng míng zhě yún ěr.
书艺始于指法,终于行间,前二篇已详论之。然聚字成篇,积画成字,故画有八法。唐韩方明谓八法起于隶字之始,传于崔子玉,历钟、王以至永禅师者,古今学 书之机栝也。隶字即今真书。八法者,点为侧,平横为勒,直为努,钩为趯,仰横为策,长撇为掠,短撇为啄,捺为磔也。以永字八画而备八势,故用为式。唐以后 多申明八法之书,然详言者或不得其要领,约言之又不欲尽泄其秘,余故显言之。夫作点势,在篆皆圆笔,在分皆平笔,既变为隶,圆平之笔,体势不相入,故示其 法曰侧也。平横为勒者,言作平横,必勒其笔,逆锋落纸,卷豪右行,缓去急回,盖勒字之义,强抑力制,愈收愈紧。又分书横画多不收锋。云勒者,示隶画之必收 也。后人为横画,顺笔平过,失其法矣。直为努者,谓作直画必笔管逆向上,笔尖亦逆向上,平锋着纸,尽力下行,有引弩两端皆逆之势,故名努也。钩为趯者,如 人之趯脚,其力初不在脚,猝然引起,而全力遂注脚尖,故钩末断不可作飘势挫锋,有失趯之义也。仰画为策者,如以策策马,用力在策,本得力在策末,着马即起 也。后人作仰横,多尖锋上拂,是策末未着马也。又有顺压不复仰卷者,是策既着马而末不起,其策不警也。长撇为掠者,谓用努法下引左行,而展笔如掠。后人撇 端多尖颖斜拂,是当展而反敛,非掠之义,故其字飘浮无力也。短撇为啄者,如鸟之啄物,锐而且速,亦言其画行,以渐而削如鸟啄也。捺为磔者,勒笔右行,铺平 笔锋,尽力开散而急发也。后人或尚兰叶之势,波尽处犹袅娜再三,斯可笑矣。字有九宫。九宫者,每字为方格,外界极肥,格内用细画界一井字,以均布其点画 也。凡字无论疏密斜正,必有精神挽结之处,是为字之中宫。然中宫有在实画,有在虚白,必审其字之精神所注而安置于格内之中宫,然后以其字之头目手足分布于 旁之八宫,则随其长短虚实而上下左右皆相得矣。每三行相并至九字,又为大九宫,其中一字即为中宫,必须统摄上下四旁之八字,而八字皆有拱揖朝向之势,逐字 移看,大小两中宫皆得圆满,则俯仰映带,奇趣横出已。九宫之说,始见于宋,盖以尺寸算字,专为移缩古帖而说,不知求条理于本字,故自宋以来书家,未有能合 九宫者也。两晋真书碑版,不传于世,余以所见北魏南梁之碑数十百种悉心参悟,而得大小两九宫之法,上推之周秦汉魏两晋篆分碑版存于世者,则莫不合于此,其 为钟、王专力可知也。世所行《贺捷》《黄庭》《画赞》《洛神》等帖,皆无横格,然每字布势,奇纵周致,实合通篇而为大九宫。如三代钟鼎文字,其行书如《兰 亭》《玉润》《白骑》《追寻》《违远》《吴兴》《外出》等帖,鱼龙百变而按以矩矱,不差累黍。降及唐贤,自知才力不及古人,故行书碑版皆有横格。就中九宫 之学,徐会稽、李北海、张郎中三家为尤密,传书俱在,潜精按验,信其不谬也。然而画法字法,本于笔,成于墨,则墨法尤书艺一大关键已。笔实则墨沈,笔飘则 墨浮。凡墨色奕然出于纸上,莹然作紫碧色者,皆不足与言书。必黝然以黑,色平纸面,谛视之,纸墨相接之处,仿佛有毛,画内之墨,中边相等,而幽光若水纹, 徐漾于波发之间,乃为得之。盖墨到处皆有笔,笔墨相称,笔锋着纸,水即下注,而笔力足以摄墨,不使旁溢,故墨精皆在纸内,不必真迹,即玩石本亦可辨其墨法 之得否耳。尝见有得笔法而不得墨者矣,未有得墨法而不由于用笔者也。丞相云“下笔如鹰鹯搏击”,右军云“每作一点画皆悬管掉之,令其锋开,自然遒丽”,侍 中云“崔、杜、钟、张、二卫之书,笔力惊绝”,梁武帝与隐居评书,以中郎为笔势洞达,右军为字势雄强,又取象于龙威虎震,快马入阵。合观诸论,则古人盖未 有不尚峻劲者矣。永师之后,虞、欧、褚、陆、徐、张、李、田、颜、柳,各奋才智,大畅宗旨。中更丧乱,传笔法者,唯明州布衣范的,洛阳少师两家。范之《阿 育王碑》,行间茂密,杨之《大仙帖》,画外峭险,并符前哲。自兹以降,宋之东坡,明之香光,亦臻妙悟。东坡云:“我虽不善书,解书莫如我,苟能通其意,常 谓不学可。”香光云:“画中须直,不得轻易偏软。”探厥词旨,,可谓心通八法者矣。若二公肆力九宫,岂必远后古人乎。是故善学者,道苏须知其澜漫,由董须 知其凋疏,汰澜漫则雄逸显,避凋疏则简澹真。余年廿六而后学,四十而后知,少小恶札,脱于心而胶于手,精力既衰,又迫物务,岂望有成?庶几述其心得以授子 弟,童而习之,或有能继志以成名者云尔。
lì xià bǐ tán
历下笔谭
qín chéng miǎo zuò lì shū, hàn wèi zhī jīn wén, gài shěng zhuàn zhī huán qū yǐ wéi yì zhí, shì suǒ chuán qín hàn jīn shí, fán bǐ jìn zhuàn ér tǐ jìn zhēn zhě, jiē lì shū yě. jí zhōng láng biàn lì ér zuò bā fēn. bā, bèi yě, yán qí shì zuǒ yòu fēn bù xiāng bèi rán yě. wèi jìn yǐ lái, jiē chuán zhōng láng zhī fǎ zé, yòu yǐ bā fēn rù lì, shǐ chéng jīn zhēn shū zhī xíng. shì yǐ liù cháo zhì táng, jiē chēng zhēn shū wèi lì, zì táng rén wù yǐ bā wéi shù zì, jí sòng suì bìng hùn fēn lì zhī míng. qiè wèi dà zhuàn duō qǔ xiàng xíng, tǐ shì cuò zōng, xiǎo zhuàn jiù dà zhuàn jiǎn wèi zhěng qí, lì jiù xiǎo zhuàn jiǎn wèi píng zhí, fēn zé zòng lì tǐ ér chū yǐ jùn fā, zhēn yòu yuē fēn shì ér guī yú qiú lì. xiāng chéng zhī gù, duān dì kě xún. gù lì zhēn suī wèi yī tǐ, ér lùn jié zì, zé lì wèi fēn yuán, lùn yòng bǐ, zé fēn wéi zhēn běn yě.
秦程邈作隶书,汉谓之今文,盖省篆之环曲以为易直,世所传秦汉金石,凡笔近篆而体近真者,皆隶书也。及中郎变隶而作八分。八,背也,言其势左右分布相背 然也。魏晋以来,皆传中郎之法则,又以八分入隶,始成今真书之形。是以六朝至唐,皆称真书为隶,自唐人误以八为数字,及宋遂并混分隶之名。窃谓大篆多取象 形,体势错综,小篆就大篆减为整齐,隶就小篆减为平直,分则纵隶体而出以骏发,真又约分势而归于遒丽。相承之故,端的可寻。故隶、真虽为一体,而论结字, 则隶为分源,论用笔,则分为真本也。
xī jìn fēn shū, sūn fū rén bēi shì kǒng xiàn fǎ sì, yòng bǐ chén tòng bù jiǎn, ér tǐ shāo shū juàn. tài gōng wàng bēi shì yǐ yīng fǎ sì, jié zì dàng yì xiāng bī ér qì jiā níng zhěng. dà shuài jìn rén fēn fǎ, yuán běn zhōng liáng, yóu jìn lì shì. zì běi wèi yǐ dǎi táng chū, jiē zōng sūn fū rén, jí kuài jī wǎn chū, shǐ shàng tài gōng wàng, jí yú hán shǐ, yì qū biàn mèi. fēn fǎ bù gǔ, lì shì yīn zhī. jìn rén lì shū, shì wú chuán shí, yán jiū èr bēi, kě yǐ yì cè. gài zhōng láng lì jí, liáng chuán qí shì, zhōng chuán qí yùn, hòu suì pàn wèi èr pài. zhì jìn rén dèng shí rú, shǐ hé èr jiā yǐ zhuī zhōng láng, wèi kě yǐ shí dài yōu liè yě.
西晋分书,《孙夫人碑》是《孔羡》法嗣,用笔沉痛不减,而体稍疏隽。《太公望碑》是《乙瑛》法 嗣,结字宕逸相逼而气加凝整。大率晋人分法,原本钟梁,尤近隶势。自北魏以逮唐初,皆宗《孙夫人》,及会稽晚出,始尚《太公望》,极于韩史,益趋便媚。分 法不古,隶势因之。晋人隶书,世无传石,研究二碑,可以意测。盖中郎立极,梁传其势,钟传其韵,后遂判为二派。至近人邓石如,始合二家以追中郎,未可以时 代优劣也。
běi cháo lì shū, suī lǜ dǎo yuán fēn zhuàn, rán jiē jí yì bō fā, lì qiú diē dàng. fán yǐ zhōng láng jì wǎng, zhōng liáng bìng qǐ, gè jīn qiǎo miào, mén hù yì kāi, zhǒng shì zēng huá, qióng qíng jìn zhì. ér bō rě bēi hún mù jiǎn jìng, zì zài mǎn zú, yǔ fǔ gé sòng xī lǐ qiáo tóng fǎ, yòng yì bī jìn zhāng cǎo, dàng shì xī jìn rén zhuān jīng cài tǐ zhī shū, wú yī bǐ lán rù shān yīn. gù zhī wèi yòu jūn yǐ qián fǎ wù, nǐ qí yì jìng, wéi yǒu xiāng xiàng dù hé yǐ. píng yuán kuài jī gè xué zhī ér dé qí xìng zhī suǒ jìn, fǎn fù wán wèi, jué wú shén qí, dàn jiàn diǎn huà pǔ shí, bā miàn shēn wěn, gèng wú qiàn quē chù ěr. qiú zhī huì tiē zhēng xī chū shī sòng, dà lìng bǎo mǔ zhì, kě chēng yī jiā juàn shǔ, yǐ qí jué qù zuò yòng chǔ xiāng tóng gù yě.
北朝隶书,虽率导源分篆,然皆极意波发,力求跌宕。凡以中郎既往,钟梁并起,各矜巧妙,门户益开,踵事增华,穷情尽致。 而《般若碑》浑穆简静,自在满足,与《郙阁颂》《析里桥》同法,用意逼近章草,当是西晋人专精蔡体之书,无一笔阑入山阴。故知为右军以前法物,拟其意境, 惟有香象渡河已。平原会稽各学之而得其性之所近,反覆玩味,绝无神奇,但见点画朴实,八面深稳,更无欠缺处耳。求之汇帖征西《出师颂》,大令《保母志》, 可称一家眷属,以其绝去作用处相同故也。
jiàng tiē kè" huán shān sòng xiàn zhī míng" liù zì, xiāng chuán wèi dà lìng shū, shěn xióng dàng yì, chéng yì xī yǒu. rán yǐ nǐ bō rě bēi, zé rú luó hàn jù liù dà shén tōng, jí jiàn rù dìng gǔ fó, bù miǎn piān tǎn mó bài ěr. mù zi róng bēi nǎi qí yún réng.
绛帖刻“桓山颂献之铭”六字,相传为大令书,沈雄宕逸,诚亦希有。然以拟《般若碑》,则如罗汉具六大神通,及见入定古佛,不免偏袒膜拜耳。《穆子容碑》乃其云礽。
běi bēi tǐ duō páng chū, zhèng wén gōng bēi zì dú zhēn zhèng, ér zhuàn shì fēn yùn cǎo qíng bì jù qí zhōng. bù bái běn yǐ yīng, cuò huà běn shí gǔ, yǔ cǎo tóng yuán, gù zì shǔ yuē cǎo zhuàn. bù yán fēn zhě, tǐ jìn yì jiàn yě. yǐ zhōng míng tán tí míng, yún fēng shān wǔ yán yàn zhī, wèi zhōng yuè xiān shēng shū wú yí. bēi chēng qí" cái guān mì yǐng, yán tú zhù zhuàn" bù xū ěr. nán cháo yí jī, wéi hè míng shí quē èr zhǒng, xiāo sàn jùn yì, shū tú tóng guī. ér hè míng wán lè yǐ shèn, shí quē bù guò shí yú zì, yòu xì fǎn kè. cǐ bēi zì yú qiān yán, qí kòng bái zhī chù, nǎi yǐ mó yá shí ào, ràng zì jūn xíng, bìng fēi bō sǔn, zhí wén yuàn qí zhēn yě.
北碑体多旁出,《郑文公碑》字独真正,而篆势、分韵、草情毕具其中。布白本《乙瑛》,措画本《石鼓》,与草同源,故自署曰草篆。不言分者,体近易见也。 以《中明坛》题名,《云峰山五言》验之,为中岳先生书无疑。碑称其“才冠秘颖,研图注篆”不虚耳。南朝遗迹,唯《鹤铭》《石阙》二种,萧散骏逸,殊途同 归。而《鹤铭》刓泐已甚,《石阙》不过十余字,又系反刻。此碑字逾千言,其空白之处,乃以摩崖石坳,让字均行,并非剥损,直文苑奇珍也。
diāo huì gōng zhì zuì mào mì. píng yuán yú mào zì shǎo lǐ huì, kuài jī yú mì zì qiàn gōng fū. shū píng wèi tài fù mào mì, yòu jūn xióng qiáng, xióng zé shēng qì bó fā, gù néng mào, qiáng zé shén lǐ wán zú, gù néng mì. shì mào mì zhī miào, yǐ gài xióng qiáng yě.
《刁惠公志》最茂密。平原于茂字少理会,会稽于密字欠工夫。《书评》谓太傅茂密,右军雄强,雄则生气勃发,故能茂,强则神理完足,故能密。是茂密之妙,已概雄强也。
běi wèi shū, jīng shí yù dà zì yún fēng shān wǔ yán zhèng wén gōng bēi diāo huì gōng zhì wèi yī zhǒng, jiē chū yǐ yīng, yǒu yún hè hǎi ōu zhī tài. zhāng gōng qīng sòng jiǎ shǐ jūn wèi líng cáng yáng dà yǎn shǐ píng gōng gè zào xiàng wèi yī zhǒng, jiē chū kǒng xiàn, jù lóng wēi hǔ zhèn zhī guī. lǐ zhòng xuán jìng xiǎn jùn bié chéng yī zhǒng, yǔ yòu jūn zhì xiāng jìn, zài yǒng shī qiān wén zhī yòu, huò chū wèi guàn ér wú kě zhèng yàn. suí lóng cáng sì, shù jī shào fǎ, xùn qí dàn yuǎn zhī shén, ér tǐ shì gèng chún yī.
北魏书,《经石峪》大字《云峰山五言》《郑文公碑》《刁惠公志》为一种,皆出《乙瑛》,有云鹤海鸥之态。《张公清颂》《贾使君》《魏灵藏》《杨大眼》 《始平公》各造像为一种,皆出《孔羡》,具龙威虎震之规。《李仲璇》《敬显俊》别成一种,与右军致相近,在永师《千文》之右,或出卫瓘而无可证验。隋《龙 藏寺》,庶几绍法,逊其淡远之神,而体势更纯一。
qí juàn xiū luó bēi, cuò huà jié tǐ, jí yì jīng yíng, suī yǐ xiǎn jùn qǔ shèng, ér bō fā réng guī yùn jiè. běi cháo shū chéng hàn wèi, shì lǜ shàng biǎn, cǐ yì wèi zhǎng, jiàn qū zī mèi, yǐ wèi lǜ gèng kāi shān. zhū jūn shān bēi, yòng bǐ yóu dàng yì, zì shì zhèng fāng, zhěng qí ér jù biàn tài, qí xíng huà tè duō piān qǔ, gǔ xuè jùn xiù, gài dé yú qín zhuàn. shān gǔ yǐ jiàn fēng suǒ zhí rén mǎ yīng xián wèi yǒu yùn, yàn yǐ cǐ shū, xìn wèi zhī yán. jiàn yì xué zhī ér bù jìn, suì chéng píng zhì yí lù làn shāng yǐ.
齐《隽修罗碑》,措画结体,极意经营,虽以险峻取胜,而波发仍归蕴藉。北朝书承汉 魏,势率尚扁,此易为长,渐趋姿媚,已为率更开山。《朱君山碑》,用笔尤宕逸,字势正方,整齐而具变态,其行画特多偏曲,骨血峻秀,盖得于秦篆。山谷以箭 锋所直人马应弦为有韵,验以此书,信为知言。谏议学之而不尽,遂成平滞一路滥觞矣。
gǔ rén shū yǒu dìng fǎ, suí zì xíng dà xiǎo wèi shì. wǔ dìng yù fó jì, zì fāng xiǎo bàn cùn diāo huì gōng zhū jūn shān, zì fāng dà bàn cùn zhāng měng lóng děng bēi, zì fāng cùn zhèng wén gōng zhōng míng tán, zì fāng èr cùn gè bēi é, yún fēng shān shī yì hè míng shì zhōng shí quē, zì fāng sì wǔ cùn yún fēng qū lái liǎng shān kè jīng, zì jiē fāng chǐ tài shān kè jīng, zì fāng chǐ qī bā cùn. shū tǐ suī shū, ér dà xiǎo xiāng děng, zé fǎ chū yī zhé. zhì shū bēi tí é, běn chū yī shǒu, dà xiǎo jì shū, zé bǐ fǎ dùn yì. hòu rén mù wèi huì tiē suǒ mī, yú shì yǒu huáng tíng lè yì zhǎn wèi fāng zhàng zhī miù shuō, cǐ zì táng yǐ lái, bǎng shǔ zì suì wú kě guān zhě yě.
古人书有定法,随字形大小为势。武定《玉佛 记》,字方小半寸;《刁惠公》《朱君山》,字方大半寸;《张猛龙》等碑,字方寸;《郑文公》《中明坛》,字方二寸;各碑额,《云峰山诗》《瘗鹤铭》《侍中 石阙》,字方四五寸;云峰、岨崃两山刻经,字皆方尺;泰山刻经,字方尺七八寸。书体虽殊,而大小相等,则法出一辙。至书碑题额,本出一手,大小既殊,则笔 法顿异。后人目为汇帖所眯,于是有《黄庭》《乐毅》展为方丈之谬说,此自唐以来,榜署字遂无可观者也。
běi cháo rén shū, luò bǐ jùn ér jié tǐ zhuāng hé, xíng mò sè ér qǔ shì pái dàng. wàn háo qí lì gù néng jùn, wǔ zhǐ qí lì gù néng sè. fēn lì xiāng tōng zhī gù, yuán bù guān hū jī xiàng. zhǎng shǐ zhī guān yú dān fū zhēng dào, dōng pō zhī yù yǐ shàng shuǐ chēng chuán, jiē wù dào cǐ jiān yě.
北朝人书,落笔峻而结体庄和,行墨涩而取势排宕。万豪齐力故能峻,五指齐力故能涩。分隶相通之故,原不关乎迹象。长史之观于担夫争道,东坡之喻以上水撑船,皆悟到此间也。
yòng bǐ zhī fǎ, jiàn yú huà zhī liǎng duān, ér gǔ rén xióng hòu zì sì, lìng rén duàn bù kě qǐ jí zhě, zé zài huà zhī zhōng jié. gài liǎng duān chū rù cāo zòng zhī gù, shàng yǒu jī xiàng kě xún, qí zhōng jié zhī suǒ yǐ fēng ér bù qiè, shí ér bù kōng zhě, fēi gǔ shì dòng dá bù néng xìng zhì. gèng yǒu yǐ liǎng duān xióng sì, ér mí shǐ zhōng jié kōng qiè zhě, shì qǔ gǔ tiē héng zhí huà, méng qí liǎng duān, ér wán qí zhōng jié, zé rén rén gòng jiàn yǐ. zhōng shí zhī miào, wǔ dé yǐ hòu suì nán yán zhī. jìn rén dèng shí rú shū zhōng jié wú bù yuán mǎn qiú lì, qí cì liú wén qīng zhōng jié jìn zuǒ chù yì néng jié jìng chōng zú, cǐ wài zé bìng wèi mèng jiàn zài yě. gǔ jīn shū jué, jù wèi jí cǐ, wéi sī bái yǒu bǐ huà zhōng xū zhí, bù dé qīng yì piān ruǎn zhī shuō, suī fēi dào chū zhēn jì, zhī shí gù zì bù tóng. qí bá dù mù zhī zhāng hǎo hǎo shī yún" dà yǒu liù cháo fēng yùn" zhě, gài yì shǎng qí zhōng jié yǒu fēng shí chǔ zài yě.
用笔之法,见于画之两端,而古人雄厚恣肆,令人断不可企及者,则在画之中截。盖两端出入操纵之故,尚有迹象可寻,其中截之所以丰而不怯,实而不空者,非 骨势洞达不能幸致。更有以两端雄肆,而弥使中截空怯者,试取古帖横直画,蒙其两端,而玩其中截,则人人共见矣。中实之妙,武德以后遂难言之。近人邓石如书 中截无不员满遒丽,其次刘文清中截近左处亦能洁净充足,此外则并未梦见在也。古今书诀,俱未及此,惟思白有笔画中须直,不得轻易偏软之说,虽非道出真际, 知识固自不同。其跋杜牧之《张好好诗》云“大有六朝风韵”者,盖亦赏其中截有丰实处在也。
běi bēi huà shì shén zhǎng, suī duǎn rú shǔ mǐ, xì rú xiān háo, ér chū rù shōu fàng, yǎn yǎng xiàng bèi, bì jiù cháo yī zhī fǎ bèi jù. qǐ bǐ chù shùn rù zhě wú quē fēng, nì rù zhě wú zhǎng mò, měi zhé bì jié jìng, zuò diǎn yóu jīng shēn, shì yǐ yōng róng kuān chuò, wú huà bù zhǎng. hòu rén zhuó yì liú bǐ, zé zhù fēng zhé yǐng zhī chù, mò duō wài yì, wèi jí bèi fǎ ér huà yǐ chéng, gù jǔ zhǐ cōng jù, jiè héng kǔ cù, huà héng kǔ duǎn. suī yǐ píng yuán xióng jié, wèi miǎn sī bìng. zhì yú zuò shì guǒ fēng, liǎn mò rù nèi, yǐ qiú tiáo chàng shǒu zú, zé yī huà jì bù wán shàn, shù huà gèng bù biàn huà, yì héng shāng qiǎn, shì héng shāng báo, dé cǐ shī bǐ, dài fēi zì zhǔ. shān gǔ wèi zhēng xī chū shī sòng bǐ duǎn yì zhǎng, tóng cǐ miào wù. rán qú bì jiàn zhēn jī, gù yǒu shì qì, ruò qiú zhī huì tiē, jí běi sòng zǎo běn, bù néng chuán cǐ shén jiě. jìng wú suǒ chù, shí qiě bù jí, kuàng yún shí zhèng yé.
北碑画势甚长,虽短如黍米,细如纤豪,而 出入收放,偃仰向背,避就朝揖之法备具。起笔处顺入者无缺锋,逆入者无涨墨,每折必洁净,作点尤精深,是以雍容宽绰,无画不长。后人着意留笔,则驻锋折颖 之处,墨多外溢,未及备法而画已成,故举止匆遽,界恒苦促,画恒苦短。虽以平原雄杰,未免斯病。至于作势裹锋,敛墨入内,以求条鬯手足,则一画既不完善, 数画更不变化,意恒伤浅,势恒伤薄,得此失彼,殆非自主。山谷谓征西《出师颂》笔短意长,同此妙悟。然渠必见真迹,故有是契,若求之汇帖,即北宋枣本,不 能传此神解。境无所触,识且不及,况云实证耶。
běi bēi zì yǒu dìng fǎ, ér chū zhī zì zài, gù duō biàn tài. táng rén shū wú dìng shì, ér chū zhī jīn chí, gù xíng bǎn kè.
北碑字有定法,而出之自在,故多变态。唐人书无定势,而出之矜持,故形板刻。
shí sān bá shì wěi wù, zi áng suī lòu, wèi bì zhì shì. rán jīn shì shèng xíng qí shuō, shòu bìng zuì shēn chù, wú rú" chén suí rén jié zì fēi bù gǔ, ér fá jùn qì" èr yǔ, wǔ bǎi nián lái, jiā zǐ dì duō wèi suǒ wù. fū qiān rén yuē jùn, jūn zǐ zhèng yì guān, zūn zhān shì, yǎn rán kě wèi, suǒ yǐ wéi yǒu jùn qì yě. qǐ bì qǔ xiào yōng zhuāng, zuò shī xíng fù rén zhuàng zāi, yǒng shū yuē:" shū zhì liáng chén zhī jì ér gōng jí." yú cháng tàn wèi zhī yán. xī nán cháo jìn lì bēi, mù zhì chū tǔ, wéi bǎo mǔ yī zhǒng, ér yuán zhuān yòu wáng, xìng yǒu shǐ xīng wáng bēi, bō shí zhī yú, shàng kě yǐ zhèng qián shuō zhī miù wàng. sī bái dàn yú huì tiē qiú liù cháo, gù zì yán niàn nián xué wèi jìn wú rù chù, jí xué sòng rén, nǎi dé zhēn jiě. gài huì tiē jiē sòng rén suǒ mó, gù bù rú sòng rén zì shū zhī jī shén wán zú yě. jìn rén wáng shù wèi jiāng nán zú tà, bù rú hé běi duàn bēi, yì wèi yǒu jiàn dì zhě.
《十三跋》是伪物,子昂虽陋,未必至是。然今世盛行其说,受病最深处,无如“陈隋人结字非不古,而乏俊气”二语,五百年来,佳子弟多为所误。夫千人曰 俊,君子正衣冠,尊瞻视,俨然可畏,所以为有俊气也。岂必龋笑慵妆,作失行妇人状哉,永叔曰:“书至梁陈之际而工极。”余尝叹为知言。惜南朝禁立碑,墓志 出土,惟《保母》一种,而原砖又亡,幸有始《兴王碑》,剥蚀之余,尚可以证前说之谬妄。思白但于汇帖求六朝,故自言廿年学魏晋无入处,及学宋人,乃得真 解。盖汇帖皆宋人所摹,固不如宋人自书之机神完足也。近人王澍谓江南足拓,不如河北断碑,亦为有见地者。
táng rén cǎo fǎ, tuī zhāng zhǎng shǐ qián zuì sēng yáng shǎo shī sān jiā. zhǎng shǐ shū yuán yú lù, gù zuì sēng yǐ wéi luò xià yù yán shàng shū, zì yán shòu bǐ yú zhǎng shǐ, wén sī bā fǎ, ruò yǒu suǒ de. shì suǒ chuán dù tòng chūn cǎo dōng míng qiū hán zhū tiē, jiē fēi zhēn jī, wéi qiān wén cán běn èr bǎi yú zì, fú rú hǔ wò, qǐ rú lóng tiào, dùn rú shān zhì, cuò rú quán liú, shàng jiē yǒng xīng, xià kāi lǔ jùn, shì wèi cǎo lì. zuì sēng suǒ chuán dà xiǎo qiān wén yì shì wěi wù, wéi shèng mǔ lǜ gōng dǎo yuán zhuàn zhòu, hún xióng zhì jiàn, shì wèi cǎo zhuàn. shǎo shī jiǔ huā qǐ jū fǎ, jiē chū fǎng xiě, zhì dà xiān tiē, nì rù píng chū, bù bù jué qiáng, yǒu yuán téng huò qū zhī shì, zhōu suí fēn shū zhī yī biàn, shì wèi cǎo fēn. qí yú rú píng fēng shū pǔ jué jiāo zhū tiē, suī jù tuō tǐ shān yīn, zhǐ chéng gǎo xíng ér yǐ.
唐人草法,推张长史、钱醉 僧、杨少师三家。长史书源虞陆,故醉僧以为洛下遇颜尚书,自言受笔于长史,闻斯八法,若有所得。世所传《肚痛》《春草》《东明》《秋寒》诸帖,皆非真迹, 惟《千文》残本二百余字,伏如虎卧,起如龙跳,顿如山峙,挫如泉流,上接永兴,下开鲁郡,是为草隶。醉僧所传大小《千文》亦是伪物,惟《圣母》《律公》导 源篆籀,浑雄鸷健,是为草篆。少师《韭花》《起居法》,皆出仿写,至《大仙帖》,逆入平出,步步崛强,有猿腾蠖屈之势,周隋分书之一变,是为草分。其余如 《屏风》《书谱》《绝交》诸帖,虽俱托体山阴,止成藁行而已。
zì táng qì míng, shū yǒu mén hù zhě niàn rén, yuán wèi xù píng: yǒng xīng rú bái hè xiáng yún, rén yǎng dān dǐng hé nán rú kǒng què guī fú, huā sàn jīn píng wáng zhī jìng rú zhèn lù, jí ér yǒu róng liǔ chéng xuán rú guān jū, zhì ér yǒu bié xuē shǎo bǎo rú chú gǔ, jù qiān lǐ zhī zhì zhōng shào jīng rú xīn yīng, jīn bǎi zhuàn zhī shēng lǜ gèng rú hǔ è ér yù jiàn běi hǎi rú xióng féi ér gèng jié, píng yuán rú gēng niú wěn shí ér lì mín yòng kuài jī rú zhàn mǎ xióng sì ér jiě rén yì jǐng dù rú biào luó qiáng jiāng, bù wǔ jǐn mì fàn de rú míng tuó shū bù, jǔ zhǐ xuān áng yù jú rú bǐng jí wèn niú, néng chí dà tǐ duān míng rú zi yáng jù shǔ, tú shì luán yú, shān gǔ rú liáng wǔ xiě jīng, xīn yí lì yì hǎi yuè rú zhāng tāng zhí fǎ, bǐ yòng zhòng qīng, zi áng rú xié sè yàn jī, jīn chǒng shàn xiá bó jǐ rú fù xuān yě lǎo, cáo zá bù cí jīng zhào rú róng rén ya bù, bù zhī má xìng zōng bó rú lóng nǚ cān chán, yù zhèng nán guǒ.
自唐迄明,书有门户者廿人,爰为续评:永兴如白鹤翔云,人仰丹顶;河 南如孔雀归佛,花散金屏;王知敬如振鹭,集而有容;柳诚悬如关雎,挚而有别;薛少保如雏鹄,具千里之志;钟绍京如新莺,矜百啭之声;率更如虎饿而愈健;北 海如熊肥而更捷,平原如耕牛稳实而利民用;会稽如战马雄肆而解人意;景度如俵驘强缰,布武紧密;范的如明驼舒步,举止轩昂;玉局如丙吉问牛,能持大体;端 明如子阳据蜀,徒饰銮舆,山谷如梁武写经,心仪利益;海岳如张汤执法,比用重轻,子昂如挟瑟燕姬,矜宠善狎;伯几如负暄野老,嘈杂不辞;京兆如戎人呀布, 不知麻性;宗伯如龙女参禅,欲证男果。
hòu fù sì zé
后附四则
" zōng yáng mén" sān dà zì, zài ān huī shěng chéng nán mén, zì jìng èr chǐ xǔ, yōng róng yī ràng, shì shān yīn jiā fǎ. wéi" mén" zì yòu zhí shāo tǐng fù, bù gǎn jìng zhǐ wèi yòu jūn shū ěr. zhào zhōu chéng nèi yǒng xīng suǒ shū" pān lóng lín fù fèng yì" liù dà zì, chǐ cùn yǔ zōng yáng mén xiāng dāng, bǐ zhī zé jiǎo máng shǒu luàn, jú cù jiǒng pò bù zì lài yǐ. yǔ liàng chí jiāng xī jié, yòu jūn wèi qí cóng shì, huò yǔ zì shū, huò shǐ wáng shū. shí yòu jūn nián shào, shū shì huò shāo jiā zuò yòng, wèi kě zhī yě. rán duàn fēi yǒng shī yǐ xià suǒ néng zhì yǐ.
“枞阳门”三大字,在安徽省城南门,字径二尺许,雍容揖让,是山阴家法。唯“门”字右直稍挺腹,不敢径指为右军书耳。赵州城内永兴所书“攀龙鳞附凤翼” 六大字,尺寸与枞阳门相当,比之则脚忙手乱,局促窘迫不自赖矣。庾亮持江西节,右军为其从事,或庾自书,或使王书。时右军年少,书势或稍加作用,未可知 也。然断非永师以下所能至矣。
tiān jiàn jǐng lán zài máo shān, kě biàn zhě shàng yǒu shù shí zì, zì shì yī tóng yì hè míng, qí zì tóng zhě, zé bǐ fǎ jié fǎ xī tóng, kě zhèng hè míng wèi yǐn jū shū, ér bū wēng qīng chén zhī shuō fèi yǐ.
《天监井栏》在茅山,可辨者尚有数十字,字势一同《瘗鹤铭》,其字同者,则笔法结法悉同,可证《鹤铭》为隐居书,而逋翁清臣之说废已。
háng zhōu gōng dìng ān cáng sòng tà bā guān qí qī shí èr zì, yī jiàn yí wèi hè míng, shǐ zhī gǔ rén hè míng, jí shì yán shū zhī shuō yǒu gù.
杭州龚定庵藏宋拓《八关齐》七十二字,一见疑为《鹤铭》,始知古人《鹤铭》,极似颜书之说有故。
jì zhōu chéng nèi yǒu tài bái shū" guān yīn zhī gé" sì dà zì, zì jìng qī bā chǐ, zhěng xiá yǒu yǒng xīng fēng, wéi bǐ shì shāo pāo sōng ěr. rán jiào xiāo yáo lóu yán shū, xiāng qù bù kě shǔ jì.
蓟州城内有太白书“观音之阁”四大字,字径七八尺,整暇有永兴风,唯笔势稍抛松耳。然较逍遥楼颜书,相去不可数计。
yǔ jīn tán duàn hè tái yù lì míng jīng lùn shū cì dōng pō yùn
与金坛段鹤台(玉立)明经论书次东坡韵
xī wú yǔ wén bǐ, yú zhōng bì yǒu wǒ. mì chéng huā bú jiàn, chí yǐ lùn shū kě. cuò zōng lǐ xiāng ān, bì jiù xíng shí tuǒ. cháng néng fú zhǐ jiāo, shǐ dé jiàn bǐ nà. zhuǎn huàn xīn rú xuán, jùn fā shì měi pō. shè shuǐ mò wú yì, kāi fēng háo bù guǒ. fēng háo biàn wēi máng, shuǐ mò fēn xiān me. shì cǐ èr shí nián, zhǎng zhě lì xiān hé. wén shēng zhèn hé xián, pì qiǎo zhī kòu gǎn. zhǐ jīn liǎng shǎo shī, chuán shū kǔ bù huǒ. biàn fǎ xīn hé xióng, shè xiǎn qì zhèn duò. sú xué tān sù chéng, jǐn jiān bèi nú bǒ. bù yán yōng féi jī, qū ōu qiān bìng ě. ruò wèi wú yán fēi, shì yǔ xùn jiāng zuǒ huā zhī jīng fú ér wèi mì, qí zǐ chén ér wèi là, là zhōng yì wú huā jī, nǎi wèi mì chéng wèi chéng zhī xiān, zé cǎi yǔ niàng dà yǒu shì zài. cuò zōng shí jù, yán niàng zhī shì. zhǐ jīn bā jù, yán cǎi zhī shì. fán zuò shū wú lùn hé tǐ, bì xū jīn gǔ xuè ròu bèi jù. jīn zhě fēng zhī suǒ wéi, gǔ zhě háo zhī suǒ wéi, xuè zhě shuǐ zhī suǒ wéi, ròu zhě mò zhī suǒ wéi. fēng wèi bǐ zhī jīng, shuǐ wèi mò zhī suǐ, fēng néng jiāng fù háo, zé shuǐ shòu shè, fù háo bù guǒ fēng, zé mò shòu yùn. ér qí yào guī yú yùn zhǐ, dà zhǐ néng jiē guǎn, zé fēng zì kāi, míng zhǐ néng jù guǎn, zé fù háo zì píng, fēng kāi háo píng, ér mò zì bù yì chū bǐ wài, shuǐ xíng mò zhōng, shū shì wú bù qiú rùn yǐ. wáng shì zhōng chuán yòu jūn zhī jué yún" wàn háo qí lì", yǔ cháng shēn zhī yuē" wǔ zhǐ qí lì", gài zhǐ lì yǒu piān zhòng, zé háo lì bì bù néng qí yě. liǔ chéng xuán yáng jǐng dù liǎng shǎo shī, jiē shén míng yú zhǐ fǎ, gù yī biàn jiāng zuǒ shū shì, ér jiāng zuǒ shū yì fǎn lài yǐ chuán, dàn zhī zhī zhě hǎn yǐ.
昔吾语文笔,于中必有我。蜜成花不见,持以论书可。错综理相安,避就形时橢。常能伏纸骄,始得见笔娜。转换心如旋,骏发势每颇。摄水墨无溢,开锋毫不 裹。锋毫辨微芒,水墨分纤么。嗜此二十年,长者力先荷。闻声震合弦,譬巧知扣笴。只今两少师,传书苦不夥。变法心何雄,涉险气振惰。俗学贪速成,锦鞯被驽 跛。步颜拥肥姬,趋欧牵病騀。若谓吾言非,试与讯江左(花之精浮而为蜜,其滓沉而为 蜡,蜡中亦无花迹,乃为蜜成未成之先,则采与酿大有事在。错综十句,言酿之事。只今八句,言采之事。凡作书无论何体,必须筋骨血肉备具。筋者锋之所为,骨 者毫之所为,血者水之所为,肉者墨之所为。锋为笔之精,水为墨之髓,锋能将副毫,则水受摄,副毫不裹锋,则墨受运。而其要归于运指,大指能揭管,则锋自 开,名指能拒管,则副毫自平,锋开毫平,而墨自不溢出笔外,水行墨中,书势无不遒润矣。王侍中传右军之诀云“万毫齐力”,予尝申之曰“五指齐力”,盖指力 有偏重,则毫力必不能齐也。柳诚悬、杨景度两少师,皆神明于指法,故一变江左书势,而江左书意反赖以传,但知之者罕矣)。
fù jīng dé yáo pèi zhōng zhòng yú hé zuò
附旌德姚配中仲虞和作
shū xué jiān mì duō, qǐ yuè shì yǒu wǒ. wǒ qì guǒ hào rán, dà xiǎo mí bù kě. shǐ zhuǎn guàn chū zhōng, xíng tǐ suí piān tuǒ. rú sōng duì yuè xián, rú liǔ yíng fēng nà shū zhī dà jú yǐ qì wéi zhǔ, shǐ zhuǎn suǒ yǐ xíng qì, qì dé zé xíng tǐ suí zhī, wú bù rú zhì, gǔ rén zhī jiān mì kāi yǐ. qǐng yán shǐ zhuǎn fāng, àn tí píng qiě pō. zhù mò kū hái róng, zhǎn háo jiū yì guǒ zì yǒu gǔ ròu jīn xuè, yǐ qì chōng zhī, jīng shén nǎi chū. bù àn zé xuè bù róng, bù tí zé jīn bù jìn, bù píng zé ròu bù yún, bù pō zé gǔ bù jùn. yuán zé àn tí chū yǐ píng pō, shì wèi jiǎo zhuǎn, fāng zé píng pō chū yǐ àn tí, shì wèi fān zhuǎn, zhī jiǎo fān zé mò zì bù kū, ér háo zì bù guǒ yǐ. cǐ shǐ zhuǎn zhī zhēn quán, gǔ rén zhī mì mì yě. yóu yǒu kòng pán yū, yǔ cǎo zhēng miǎo me. cǎo yuán yī mài chéng, zhēn yì qiān jūn hé zhēn cǎo tóng yuán ér yì pài, zhēn yòng pán yū yú xū, qí xíng yě sù, wú jī kě xún cǎo yòng pán yū yú shí, qí xíng yě huǎn, yǒu xiàng kě dǔ. wéi fēng jù yī mài xiāng chéng, wú wèn cáng lù, lì bì tōng shēn jù dào, bù lùn xùn chí, pán yū zhī yòng shén, cǎo zhēn zhī jī hé yǐ. zhēn zì biàn ōu chǔ, chōu qiè tóng fā gǎn. mén hù jiào yì xún, shòu shòu zhuǎn nán huǒ zì yǒu fāng yuán, běn zì fēn zhuàn, fāng zhě yòng fān, yuán zhě yòng jiǎo, fāng bù néng fān, zé zhì ér chéng yóu, yuán bù zhī jiǎo, zé bì ér wèi wěi. hé nán yòng jiǎo, duō xíng yǐ chōu bǐ, bó hǎi yòng fān, duō xíng yǐ qiè bǐ. chōu yòng àn tí, qiè yòng píng pō, liǎng jiā zhī suǒ yǐ fēn yě. ōu chǔ hé zé wǎn rán jiù guān yǐ. kuì yú wán suǒ pín, tú jiè lín mó duò. xíng zhī suī yǒu shí, zhì yān měi kǔ bǒ. xiān lù dào kěn qín, zūn tú chěng pǒ ě. zhǐ zāi shuāng jí piān, hòu chén fù zhū zuǒ.
书学缄秘多,启籥恃有我。我气果浩然,大小靡不可。使转贯初终,形体随偏橢。如松对月闲,如柳迎风娜(书之大局以气为主,使转所以行气,气得则形体随之,无不如志,古人之缄秘开矣)。请言使转方,按提平且颇。注墨枯还荣,展豪纠异裹(字有骨肉筋血,以气充之,精神乃出。不按则血不融,不提则筋不劲,不平则肉不匀,不颇则骨不骏。圆则按提出以平颇,是为绞转,方则平颇出以按提,是为翻转,知绞翻则墨自不枯,而豪自不裹矣。此使转之真诠,古人之秘密也)。尤有空盘纡,与草争眇么。草原一脉承,真亦千钧荷(真草同原而异派,真用盘纡于虚,其行也速,无迹可寻;草用盘纡于实,其行也缓,有象可睹。唯锋俱一脉相承,无问藏露,力必通身俱到,不论迅迟,盘纡之用神,草真之机合矣)。真自变欧褚,抽挈同发笴。门户较易寻,授受转难夥(字有方圆,本自分篆,方者用翻,圆者用绞,方不能翻,则滞而成疣,圆不知绞,则痺而为痿。河南用绞,多行以抽笔,渤海用翻,多行以挈笔。抽用按提,挈用平颇,两家之所以分也。欧褚合则宛然旧观矣)。愧余玩索频,徒戒临摹惰。行之虽有时,至焉每苦跛。先路道恳勤,遵途骋駊騀。旨哉双楫篇,后尘附诸左。
lùn shū shí èr jué jù yǒu xù
论书十二绝句(有序)
shū dào yǐ yòng bǐ wéi zhǔ, rán míng yú yuán liú suǒ zì, zé bǐ fǎ yīn zhī, gù jì hàn shì yǐ lái, qì yú jìn jīn, zōng pài mài luò, cì wèi yùn yǔ. qí rén suǒ gòng jiàn, ér míng shí fù fù zhě, gài cóng lüè yān. jǐ mǎo jì qiū, shū yú lì xià xī sī gōng xiè.
书道以用笔为主,然明于源流所自,则笔法因之,故纪汉世以来,迄于近今,宗派脉络,次为韵语。其人所共见,而名实复副者,概从略焉。己卯季秋,书于历下西司公廨。
chéng lì yuán yīn lǐ zhuàn shēng, cài fēn zhǎn zú shǐ zòng héng. gèng yī fēn shì chéng jīn lì, bù biàn zhēn yuán màn zhèng méng.
程隶原因李篆生,蔡分展足始纵横。更依分势成今隶,不辨真源漫证盟。
shuō xiáng bǐ tán, zì zhēn lì míng bié, ér gǔ rén bǐ fǎ shǐ shī.
说详《笔谭》,自真隶名别,而古人笔法始失。
zhōng láng pài bié yǒu zhōng liáng, mào mì xióng qiáng zhèng yàn háng. dǐ shì qiān wén chuán zǔ fǎ, dùn jiào fēn lì yì shēn shāng.
中郎派别有钟梁,茂密雄强正雁行。底事千文传祖法,顿教分隶意参商。
zhōng zhī yǐ yīng, liáng zhī kǒng xiàn, běi cháo lì shí, kè shǒu liǎng zōng. zhì lì bù běn fèn, cǎo bù běn zhuàn, shí làn shāng yú zhēn cǎo qiān wén. qí zì tí yuē zhēn shū, gài yì yǒu yì biàn gǔ yě.
钟之《乙瑛》,梁之《孔羡》,北朝隶石,恪守两宗。至隶不本分,草不本篆,实滥觞于真草《千文》。其自题曰真书,盖亦有意变古也。
lǚ wàng piān xiān jiē yǐ yīng, jùn yán kǒng xiàn yù rèn chéng. ōu xú dào zhì zī liú bì, jù tǐ hái yīng sù jù qīng.
《吕望》翩仙接《乙瑛》,峻严《孔羡》毓《任城》。欧徐倒置滋流弊,具体还应溯巨卿。
xī jìn fēn shū, yǒu tài gōng wàng, rèn chéng tài shǒu sūn fū rén èr bēi, suī jùn yì shū kē, ér jiē qū zhé dùn dàng, zī zhì tiān chéng. zhì lǜ gèng fǎ rèn chéng, kuài jī fǎ lǚ wàng, wéi yú bō fā zhù yì, qí qiān yǐn huán zhuǎn chù, duō xíng yǐ jīn lì zhī fǎ, zhōng láng dòng dá zhī fēng xī yǐ.
西晋分书,有《太公望》,《任城太守》《孙夫人》二碑,虽峻逸殊科,而皆曲折顿宕,姿致天成。至率更法《任城》,会稽法《吕望》,惟于波发注意,其牵引环转处,多行以今隶之法,中郎洞达之风息已。
zhū yáng zhāng jiǎ shì liáng zōng, bó hǎi xíng yáng shì shào zhōng. gèng yǒu zhēn mín juān bō rě, biàn qí lǐ cài qǐ sān fēng.
朱扬张贾是梁宗,渤海荥阳势绍钟。更有贞珉镌《般若》,便齐李蔡起三峰。
xíng yáng zhèng xī, bó hǎi diāo zūn, zhū yì zhāng yáng dà yǎn zhāng měng lóng jiǎ sī bó, jiē běi wèi bēi. bō rě bēi zì fāng èr cùn, sān bǎi yán shàng wán hǎo, wú shí dài nián yuè, shū shì dūn hòu hún xióng, yǔ yì dìng wèi xī jìn rén shū, shí gǔ jīn dì yī zhēn shū shí běn yě.
荥阳《郑羲》,渤海《刁遵》,《朱义章》《杨大眼》《张猛龙》《贾思伯》,皆北魏碑。《般若碑》字方二寸,三百言尚完好,无时代年月,书势敦厚浑雄,予臆定为西晋人书,实古今第一真书石本也。
cóng lái dà zì kǔ jū luán, dài lù jiāng yá ruò bǐ jiān. duō xiè yún fēng jīng shí yù, bù jiào shān gǔ jǐn shū chán.
从来大字苦拘挛,岱麓江崖若比肩。多谢云封经石峪,不教山谷尽书禅。
tài shān jīng shí yù dà zì, wán hǎo zhě bù xià èr bǎi, yǔ jiāo shān hè míng xiāng jìn, ér yuān mù shí huò guò zhī.
泰山《经石峪大字》,完好者不下二百,与焦山《鹤铭》相近,而渊穆时或过之。
liáng wǔ píng shū zhì yǒu shén, yī yán cháng shǐ jiàn quán shēn. yún fēng shān xià mó cán jié, xiào shù dī yāo rèn wèi zhēn.
梁武平书致有神,一言常使见全身。云峰山下摩残碣,啸树低腰认未真。
zhèng wén gōng jì zǐ dào zhāo, zì chēng zhōng yuè xiān shēng, yǒu yún fēng shān wǔ yán jí tí míng shí yú chǔ, zì shì qiǎo miào jùn lì, jìn nán cháo xī chāo. xiè wàn cháng yí qí fù mù xià bēi jīng shí yù dà zì diāo huì gōng zhì, chū qí shǒu yě.
郑文公季子道昭,自称中岳先生,有云峰山五言及题名十余处,字势巧妙俊丽,近南朝郗超。谢万常疑其父墓《下碑》《经石峪大字》《刁惠公志》,出其手也。
zhōng zhèng chōng hé lóng cáng bēi, shàn chǎng huò chū yǒng chán shī. shān yīn miàn mù mí lí zǎo, shuí jiàn kuāng lú wù jì shí.
中正冲和《龙藏碑》,擅场或出永禅师。山阴面目迷梨枣,谁见匡庐雾霁时。
suí lóng cáng sì, chū wèi lǐ zhòng xuán jìng xiǎn juàn liǎng bēi, ér jiā chún jìng, zuǒ guī yòu jǔ, jìn qiān wén, ér yǎ jiàn guò zhī. shū píng wèi yòu jūn" zì shì xióng qiáng", cǐ qí shù jī. ruò rú gé tiē suǒ kè, jué bú jiàn xióng qiáng zhī miào, jí dìng wǔ lán tíng yì wèi chēng yě.
随《龙藏寺》,出魏《李仲璇》《敬显隽》两碑,而加纯净,左规右矩,近《千文》,而雅健过之。《书平》谓右军“字势雄强”,此其庶几。若如阁帖所刻,绝不见雄强之妙,即定武《兰亭》亦未称也。
bó yīng qiǎn zhuàn wèi kuáng cǎo, zhǎng shǐ piān cóng lì shì lái. bā fǎ xìng kuī lóng hǔ qì, dōng míng chūn cǎo zǒng chéng huī.
伯英遣篆为狂草,长史偏从隶势来。八法幸窥龙虎气,东明春草总成灰。
bó yīng biàn zhāng wèi cǎo, lì dà lìng ér zhì bó gāo, shǐ néng qióng qí jǐn shì, rán wéi qiān wén èr bǎi yú zì shì zhēn jī, tā tiē jiē zhào sòng yǐ hòu sú shǒu suǒ wéi. yú wán qiān wén, ér wù bó gāo wèi cǎo lì, cáng zhēn wèi cǎo zhuàn, jǐng dù wèi cǎo fēn, suī tóng chū bó yīng, dé bǐ gè yǒu yuán běn, rán zhēng xī fēng liú suì ěr miǎo jué, cǐ dà lìng suǒ wéi tàn zhāng cǎo hóng yì yě.
伯英变章为草,历大令而至伯高,始能穷奇尽势,然唯《千文》二百余字是真迹,他帖皆赵宋以后俗手所为。余玩《千文》,而悟伯高为草隶,藏真为草篆,景度为草分,虽同出伯英,得笔各有原本,然征西风流遂尔邈绝,此大令所为叹章草宏逸也。
sān táng shì pàn sú shū pēi, xí qì yuán cóng chǔ shì kāi. gǔn sòng zhǐ jīn liú piàn shí, dú wú chén rǎn bǐ duān lái.
三唐试判俗书胚,习气原从褚氏开。衮颂只今留片石,独无尘染笔端来。
xiān rèn chéng gōng yǎn gōng sòng, jùn hé jiān zhì, táng shí běn zhī kè shǒu gǔ fǎ zhě.
先任城公兖公颂,骏和兼至,唐石本之恪守古法者。
jù chuān guān gào shì shū xióng, jiàn jǔ chén zhuī shì bìng gōng. wù rù zhǐ jiān yǒu lú yě, zhuǎn háo yóu hàn mò hén fēng.
巨川官告是书雄,健举沉追势并工。悟入指尖有炉冶,转毫犹憾墨痕丰。
wèi kuài jī běn táng tiē, zhēn shū zhī shàn zì biàn zhě, xíng shū zé lán tíng tí jù, tóng cǐ miào wù.
谓会稽本唐帖,真书之善自变者,行书则《兰亭》题句,同此妙悟。
luò yáng cǎo shì tōng fēn shì, yǐ cè wèi xióng qū zuò hún. dǒng lì sū zī zòng qí jué, wèn jīn xū shì dào hé yuán.
洛阳草势通分势,以侧为雄曲作浑。董力苏资纵奇绝,问津须是到河源。
dōng pō xiāng guāng, jù dé lì yú jǐng dù, rán dōng pō wèi qí xióng jié yǒu yán liǔ zhī yí, xiāng guāng wèi qí yǐ xiǎn jué wèi qí, pò fāng wèi huán, xuē fán chéng jiǎn, shì yóu wèi jiàn bǐ jié tāi rù wù chù yě.
东坡香光,俱得力于景度,然东坡谓其雄杰有颜柳之遗,香光谓其以险绝为奇,破方为圜,削繁成简,是犹未见彼结胎入悟处也。
wú duān tiān qiǎn huái níng lǎo, shàng cài zhōng láng hé jì shēng. yī rèn liú yáo kuā jué yì, piān shī zhēng yǔ hàn cháng chéng.
无端天遣怀宁老,上蔡中郎合继声。一任刘姚夸绝诣,偏师争与撼长城。
zhū chéng liú wén qīng xiàng guó shǎo xí xiāng guāng, zhuàng qiān pō lǎo, qī shí yǐ hòu qián xīn běi cháo bēi bǎn, suī jīng lì yǐ shuāi, wèi néng shēn zào, rán yì xīng xué shí, chāo rán chén wài. tóng chéng yáo xī bào jīng táng, wǎn ér gōng shū, zhuān jīng dà lìng, wèi fāng cùn xíng cǎo, dàng yì ér bù kōng qiè, shí chū huá tíng zhī wài. qí bàn cùn yǐ nèi zhēn shū, jié jìng ér néng zì sì, duō suǒ zì dé. huái níng bù yī dèng shí rú wán bó, zhuàn lì fēn zhēn kuáng cǎo wǔ tǐ jiān gōng, yì diǎn yī huà, ruò fèn ruò bó. gài zì wǔ dé yǐ hòu, jiān qì suǒ zhōng. bǎi nián lái, shū xué néng zì shù lì zhě, mò huò yǔ cān, fēi yī shí yī zhōu zhī suǒ de zhuān měi yě.
诸城刘文清相国少习香光,壮迁坡老,七十以后潜心北朝碑版,虽精力已衰,未能深造,然意兴学识,超然尘外。桐城姚惜抱京堂,晚而工书,专精大令,为方寸 行草,宕逸而不空怯,时出华亭之外。其半寸以内真书,洁净而能恣肆,多所自得。怀宁布衣邓石如顽伯,篆隶分真狂草五体兼工,一点一画,若奋若搏。盖自武德 以后,间气所钟。百年来,书学能自树立者,莫或与参,非一时一州之所得专美也。
guó cháo shū pǐn
国朝书品
píng hé jiǎn jìng qiú lì tiān chéng yuē shén pǐn.
平和简静遒丽天成曰神品。
yùn niàng wú jī héng zhí xiāng ān yuē miào pǐn.
酝酿无迹横直相安曰妙品。
zhú jī qióng yuán sī lì jiāo zhì yuē néng pǐn.
逐迹穷源思力交至曰能品。
chǔ diào zì gē bù miù fēng yǎ yuē yì pǐn.
楚调自歌不谬风雅曰逸品。
mò shǒu jī xiàng yǎ yǒu mén tíng yuē jiā pǐn.
墨守迹象雅有门庭曰佳品。
yòu wèi pǐn wǔ, miào pǐn yǐ jiàng, gè fēn shàng xià, gòng wèi jiǔ děng. néng zhě èr děng, yǎng jiē xiān mín, fǔ yuán lái xué, jī lì jì shēn, huò zhēn shén miào. yì qǔ tiān qù, wèi cóng juàn zhóu ruò néng yǐ gǔ wèi shī, biàn bù wài yú miào dào. jiā pǐn zhū jūn, suī xīn wù wú wén, ér qí zé bù shī, gōng kǔ zhī xiào, wèi kě mǐn mò. zhì yú kuáng guài ruǎn mèi, jǐng xì sú shū, zòng fù shí míng, nán rù zhēn jiàn, shù shǐ yǎ sú shū tú, zhǐ guī bù mèi. qí rén jiē yǐ jì wǎng wèi duàn, jiù suǒ jiàn ér tiáo bié zhī. tóng děng zé shào yǐ shì xù, wèi qí hòu xiān. dào guāng sì nián zhēng yuè wàng rì, jīng bāo shì chén shèn bó fǔ biān cì.
右为品五,妙品以降,各分上下,共为九等。能者二等,仰接先民,俯援来学,积力既深,或臻神妙。逸取天趣,味从卷轴、若能以古为师,便不外于妙道。佳品 诸君,虽心悟无闻,而其则不失,攻苦之效,未可泯没。至于狂怪软媚,井系俗书,纵负时名,难入真鉴,庶使雅俗殊途,指归不昧。其人皆以既往为断,就所见而 条别之。同等则绍以世序,为其后先。道光四年正月望日,泾包世臣 慎伯甫编次。
shén pǐn yī rén
神品一人
dèng shí rú lì jí zhuàn shū
邓石如隶及篆书
miào pǐn shàng yī rén
妙品上一人
dèng shí rú fēn jí zhēn shū
邓石如分及真书
miào pǐn xià èr rén
妙品下二人
liú yōng xiǎo zhēn shū yáo nài xíng cǎo shū
刘墉小真书 姚鼐行草书
néng pǐn shàng qī rén
能品上七人
shì qiū shān zhēn jí xíng shū sòng jué fēn jí bǎng shū fù shān cǎo shū jiāng chén yīng xíng shū dèng shí rú cǎo shū liú yōng bǎng shū huáng yǐ shēng xíng bǎng shū
释邱山真及行书 宋珏分及榜书 傅山草书 姜宸英行书 邓石如草书 刘墉榜书 黄乙生行榜书
néng pǐn xià èr shí sān rén
能品下二十三人
wáng duó cǎo shū zhōu liàng gōng cǎo shū dá chóng guāng xíng shū wú dà lái cǎo shū zhào rùn cǎo bǎng shū zhāng zhào xíng shū liú shào tíng cǎo bǎng shū wú xiāng xíng shū dí cì lǚ cǎo shū wáng shù xíng shū zhōu yú lǐ xíng shū liáng yǎn zhēn jí xíng shū wēng fāng gāng xíng shū yú lìng fāng xíng shū bā wèi zǔ fēn shū gù guāng xù xíng shū zhāng huì yán zhuàn shū wáng wén zhì fāng cùn zhēn shū liú yōng xíng shū wāng tíng guì fēn shū qián bó jiōng xíng jí bǎng shū chén xī zǔ xíng shū huáng yǐ shēng xiǎo zhēn xíng shū
王铎草书 周亮工草书 笪重光行书 吴大来草书 赵润草榜书 张照行书 刘绍庭草榜书 吴襄行书 翟赐履草书 王澍行书 周于礼行书 梁巘真及行书 翁 方纲行书 于令淓行书 巴慰祖分书 顾光旭行书 张惠言篆书 王文治方寸真书 刘墉行书 汪庭桂分书 钱伯坰行及榜书 陈希祖行书 黄乙生小真行书
yì pǐn shàng shí wǔ rén
逸品上十五人
gù yán wǔ zhèng shū xiāo yún cóng xíng shū shì xuě làng xíng shū zhèng fǔ fēn jí xíng shū gāo qí pèi xíng shū chén hóng shòu xíng shū chéng suì xíng shū jì yìng zhōng xíng shū jīn nóng fēn shū zhāng péng chōng xíng shū yuán méi xíng shū zhū yún gǎo shū zhū guī zhēn shū dèng shí rú xíng shū sòng róng xíng shū
顾炎武 正书 萧云从行书 释雪浪行书 郑簠分及行书 高其佩行书 陈洪绶行书 程邃行书 纪映钟行书 金农分书 张鹏翀行书 袁枚 行书 朱筠稿书 朱珪真书 邓石如行书 宋镕行书
yì pǐn xià shí liù rén
逸品下十六人
wáng shí mǐn xíng jí fēn shū zhū yí zūn fēn jí xíng shū chéng jīng è xíng shū shì dào jì xíng shū zhào qīng lí zhēn jí xíng shū qián zài xíng shū chéng yáo tián xiǎo zhēn shū bā wèi zǔ xíng shū wāng zhōng xíng shū bì jí xíng shū chén huái xíng shū yáo nài xiǎo zhēn shū chéng shì chún xíng shū lǐ tiān chéng xíng shū yī bǐng shòu xíng shū zhāng guì yán xíng shū
王时敏行及分书 朱彝尊 分及行书 程京萼行书 释道济行书 赵青藜 真及行书 钱载行书 程瑶田小真书 巴慰祖行书 汪中行书 毕汲行书 陈淮行书 姚鼐小真书 程世淳行书 李天澂行书 伊秉绶行书 张桂岩行书
jiā pǐn shàng èr shí èr rén
佳品上二十二人
shěn quán zhēn shū wáng hóng xù xíng shū xiān zhe xíng shū chá shì biāo xíng shū wāng shì hóng jī zhēn shū hé chāo xiǎo zhēn shū chén yì xǐ xíng shū chén péng nián xíng shū xú liáng xíng shū jiǎng héng zhēn shū yú zhèn xíng shū zhào zhī xī cǎo shū kǒng jì sù xíng shū jī huáng zhēn shū qián lǐ xíng shū guì fù fēn shū wēng fāng gāng xiǎo zhēn shū zhāng yàn chāng xiǎo zhēn shū kāng jī tián xíng shū qián diàn zhuàn shū gǔ jì qí xíng shū hóng wú xiǎo zhēn shū
沈荃真书 王鸿绪行书 先著行书 查士标行书 汪士鋐勣真书 何焯小真书 陈奕禧行书 陈鹏年行书 徐良行书 蒋衡真书 于振行书 赵知希草书 孔继涑行书 嵇璜真书 钱澧行书 桂馥分书 翁方纲小真书 张燕昌小真书 康基田行书 钱坫篆书 谷际岐行书 洪梧小真书
jiā pǐn xià shí rén
佳品下十人
zhèng lái xíng shū lín jí xiǎo zhēn shū fāng guān chéng xíng shū dǒng bāng dá xíng shū huá yán xíng shū qín dà shì xíng shū gāo fāng xiǎo zhēn shū jīn bǎng zhēn shū wú jùn xíng shū chén chóng běn xiǎo zhēn shū
郑来行书 林佶小真书 方观承行书 董邦达行书 华岩行书 秦大士行书 高方小真书 金榜真书 吴俊行书 陈崇本小真书
jiǔ pǐn gòng jiǔ shí qī rén, chóng dié jiàn zhě liù, rén shí jiǔ shí yī rén. yòu zài dū xià qián mén xī zhū shì kǒu duī zi qián lù běi, jiàn huǒ lián diàn guì shàng, lì zhāo pái liǎng kuài, yǒu" zhī cǐ yī jiā, yán wú èr jià" bā zì, zì jìng qī cùn, mò shū bái fěn bǎn, bǎn liè rú shé fū, qí shū yōu bā miào pǐn, xún zhī bù dé zhǔ míng, fù jì yú cǐ.
九品共九十七人,重叠见者六,人实九十一人。又在都下前门西猪市口堆子前路北,见火镰店柜上,立招牌两块,有“只此一家,言无二价”八字,字径七寸,墨书白粉版,版裂如蛇跗,其书优八妙品,询之不得主名,附记于此。
dào guāng niàn sì nián zhòng lù, zēng néng pǐn shàng yī rén: zhāng qí zhēn xíng jí fēn shū. néng pǐn xià sān rén: yú shū diàn xíng shū, duàn yù lì xiǎo zhēn jí cǎo shū, wú dé xuán xíng shū. jiā pǐn shàng liù rén: wú yù zhuàn jí xíng shū, fāng lǚ jiān fēn shū, méi zhí zhī xíng shū, zhū áng zhī xíng shū, lǐ zhào luò xíng shū, xú zhǔn yí zhēn shū.
道光廿四年重录,增能品上一人:张琦真行及分书。能品下三人:于书佃行书,段玉立小真及草书,吴德旋行书。佳品上六人:吴育篆及行书,方履篯分书,梅植之行书,朱昂之行书,李兆洛行书,徐准宜真书。
dá xī zài jiǔ wèn
答熙载九问
wèn: zì lái lùn zhēn shū, yǐ bù shī zhuàn fēn yí yì wèi shàng, qián rén shí zhī yǐ bǐ huà jìn sì zhě, ér xiān shēng bó zhī, xìn yǐ. jiū jìng zhuàn fēn yí yì yù yú zhēn shū, cóng hé chǔ jiàn?
问:自来论真书,以不失篆分遗意为上,前人实之以笔画近似者,而先生驳之,信矣。究竟篆分遗意寓于真书,从何处见?
zhuàn shū zhī yuán jìn mǎn zú, yǐ fēng zhí xíng yú huà zhōng yě. fēn shū zhī jùn fā mǎn zú, yǐ háo píng pù yú zhǐ shàng yě. zhēn shū néng liǎn mò rù háo, shǐ fēng bù cè zhě, zhuàn yì yě. néng yǐ fēng shè mò, shǐ háo bù guǒ zhě, fēn yì yě. yǒu zhǎng mò ér zhuàn yì yān, yǒu cè bǐ ér fēn yì lí. chéng xuán jǐng dù yǐ hòu, suì tāo tāo bù kě zhǐ yǐ.
篆书之员劲满足,以锋直行于画中也。分书之骏发满足,以豪平铺于纸上也。真书能敛墨入豪,使锋不侧者,篆意也。能以锋摄墨,使豪不裹者,分意也。有涨墨而篆意湮,有侧笔而分意漓。诚悬景度以后,遂滔滔不可止矣。
wèn: xiān shēng cháng yán cǎo shū zì yǒu fǎ, fēi zì tǐ zhī shuō yě. jiū jìng hé zhě wèi cǎo fǎ?
问:先生常言草书自有法,非字体之说也。究竟何者为草法?
shū pǔ yún:" zhēn yǐ diǎn huà wèi xíng zhì, shǐ zhuǎn wéi xìng qíng cǎo yǐ shǐ zhuǎn wéi xíng zhì, diǎn huà wéi xìng qíng." shì zhēn néng chuán cǎo fǎ zhě. shì rén zhī zhēn shū zhī miào zài shǐ zhuǎn, ér bù zhī cǎo shū zhī miào zài diǎn huà, cǐ cǎo fǎ suǒ wéi bù chuán yě. dà lìng cǎo cháng yī bǐ huán zhuǎn, rú huǒ zhù huà huī, bú jiàn qǐ zhǐ. rán jīng xīn tàn wán, qí huán zhuǎn chù xī jù qǐ fú, dùn cuò jiē chéng diǎn huà zhī shì. yóu qí bǐ lì jīng shú, gù wú chuí bù suō, wú wǎng bù shōu, xíng zhì chéng ér xìng qíng jiàn, suǒ wèi huà biàn qǐ fú, diǎn shū nǜ cuò, dǎo zhī quán zhù, dùn zhī shān ān yě. hòu rén zuò cǎo, xīn zhōng zhī bù fèn, jì wú dìng zé, háo duān zhī zhuǎn huàn, yòu fù lǔ mǎng, rèn bǐ wèi tǐ, jiǎo máng shǒu luàn, xíng zhì shàng bù bèi jù, gèng hé cóng shuō dào xìng qíng hū. gài bì diǎn huà yù shǐ zhuǎn zhī zhōng, jí xìng qíng fā xíng zhì zhī nèi. wàng qí tǐ shì, sì yì piāo hū, jǐ bù fù kě biàn shí, ér jié jié huàn bǐ, bǐ xīn jiē xíng huà zhōng, yǔ zhēn shū wú yì. guò tíng suǒ wéi yán" zhāng bù zhēn ér diǎn huà láng jí", zhǐ chū kǎi shì, jué pò yào ào yě. zhì wèi" zhōng bù cǎo ér shǐ zhuǎn zòng héng", cǐ yǔ bìng chuán jǐn zhēn fǎ. gài duān zhuāng píng zhí, zhēn shì yě. gǔ rén yì diǎn yī huà, jiē shǐ fēng zhuǎn bǐ yǐ chéng zhī, fēi zhì qǐ zhǐ chè yè zhī chù, nǎi yòng shǐ zhuǎn zòng héng zhě, wú chǔ bù dá zhī wèi yě. pán yū tiào dàng, cǎo shì yě. gǔ rén yī qiān yī lián, bǐ jiē xuán zhuǎn, zhèng xīn zhe zhǐ, wú yī shǔ mǐ dǎo tā chù. láng jí zhě, chù mù xī shì zhī wèi yě. cǎo fǎ bù chuán, shí yóu zhēn fǎ zhī bù chuán. zhēn cǎo tóng yuán, zhǐ shì yùn zhǐ huàn bǐ, zhēn zé rén rén gòng xí, ér xí yān bù chá, cǎo zé xí zhī zhě shǎo, gù wèi cǎo fǎ bù chuán ěr. rán cǎo shū bù fèn, yì shì yī dà shì. jìn shū suǒ wèi shā zì shén ān, shì zhuān yán jié gòu. bù lì jiū cǐ yì, suǒ yǐ rì qū kuáng guài, liáo rào ér bù kě zhǐ yě. cǎo gù yǒu fǎ, rán qǐ yǒu bié fǎ zāi. qiān nián hēi dòng, jīn shǐ záo chū yī xiàn tiān. rán gōng lì hù yǒu shēn qiǎn, wú jùn suǒ wéi tàn yòu jūn bó shè duō yōu yě. yì yú yǒu gèng wéi wú jùn jìn yī jiě zhě, shū zhī xíng zhì, rú rén zhī wǔ guān sì tǐ, shū zhī qíng xìng, rú rén zhī zuò zhǐ yǔ mò. bì rú xiāng rén shū suǒ wèi wǔ guān chéng, sì tǐ chēng, nǎi kě wèi zhī xíng zhì wán shàn, fēi shì, zé wèi quē xiàn. bì rú lǐ jīng suǒ wèi jiǔ róng, nǎi de xìng qíng zhī zhèng, fēi shì, zé wèi xié pì. gù zhēn shū yǐ píng hé wèi shàng, ér jùn dàng cì zhī cǎo shū yǐ jiǎn jìng wèi shàng, ér xióng sì cì zhī. shì gù yǒu xíng zhì ér wú qíng xìng, zé bù dé wéi rén, qíng xìng guāi lì, yòu wū dé wéi rén hū. míng hū cǐ, ér zì lì bù juàn, gǔ rén wèi cháng bù kě qǐ jí ěr.
《书谱》云:“真以点画为形质,使转为性情;草以使转为形质,点画为性情。”是真能传草法者。世人知真书之妙在使转,而不知草书之妙在点画,此草法所为 不传也。大令草常一笔环转,如火箸划灰,不见起止。然精心探玩,其环转处悉具起伏,顿挫皆成点画之势。由其笔力精熟,故无垂不缩,无往不收,形质成而性情 见,所谓画变起伏,点殊衄挫,导之泉注,顿之山安也。后人作草,心中之部分,既无定则,豪端之转换,又复卤莽,任笔为体,脚忙手乱,形质尚不备具,更何从 说到性情乎。盖必点画寓使转之中,即性情发形质之内。望其体势,肆逸飘忽,几不复可辨识,而节节换笔,笔心皆行画中,与真书无异。过庭所为言“张不真而点 画狼籍”,指出楷式,抉破窔奥也。至谓“钟不草而使转纵横”,此语并传尽真法。盖端庄平直,真势也。古人一点一画,皆使锋转笔以成之,非至起止掣曳之处, 乃用使转纵横者,无处不达之谓也。盘纡跳荡,草势也。古人一牵一连,笔皆旋转,正心着纸,无一黍米倒塌处。狼籍者,触目悉是之谓也。草法不传,实由真法之 不传。真草同源,只是运指换笔,真则人人共习,而习焉不察,草则习之者少,故谓草法不传耳。然草书部分,亦是一大事。晋书所谓杀字甚安,是专言结构。不力 究此义,所以日趋狂怪,缭绕而不可止也。草故有法,然岂有别法哉。千年黑洞,今始凿出一线天。然工力互有深浅,吴郡所为叹右军博涉多优也。抑余有更为吴郡 进一解者,书之形质,如人之五官四体,书之情性,如人之作止语默。必如相人书所谓五官成,四体称,乃可谓之形质完善,非是,则为缺陷。必如《礼经》所谓九 容,乃得性情之正,非是,则为邪僻。故真书以平和为上,而骏宕次之;草书以简静为上,而雄肆次之。是故有形质而无情性,则不得为人,情性乖戾,又乌得为人 乎。明乎此,而自力不倦,古人未尝不可企及耳。
wèn: xiān shēng cháng yán zuǒ yòu pìn mǔ xiāng de, ér jìn yòu gǎi yán qì mǎn, jiū jìng qí fǎ shì yī shì èr?
问:先生常言左右牝牡相得,而近又改言气满,究竟其法是一是二?
zuò zhě yī fǎ, guān zhě liǎng fǎ. zuǒ yòu pìn mǔ, gù shì jīng shén zhōng shì, rán shàng yǒu xíng shì kě yán. qì mǎn, zé lí xíng shì ér zhuān shuō jīng shén, gù yǒu zuǒ yòu pìn mǔ jiē xiāng de, ér qì shàng bù mǎn zhě, qì mǎn, zé zuǒ yòu pìn mǔ zì wú bù xiāng de zhě yǐ. yán zuǒ yòu bì yǒu zhōng, zhōng rú chuān zhī hóng, zuǒ yòu zhī shuǐ jiē shè yú hóng. ruò qì mǎn zé shì lái yuán jí wàng, mǎn hé zǒu liū, bù fēn zhōng biān, yī mù suǒ jí, gèng wú shǎo qiàn quē chù. rán fēi xiān cóng zuǒ yòu pìn mǔ yòng gōng lì, qǐ néng xìng zhì qì mǎn zāi. qì mǎn rú dà lì rén jīng tōng quán shì, wú xīn fáng bèi, ér sì miàn yǒu fàn zhě, wú bù yīng zhī yù rú yě.
作者一法,观者两法。左右牝牡,固是精神中事,然尚有形势可言。气满,则离形势而专说精神,故有左右牝牡皆相得,而气尚不满者,气满,则左右牝牡自无不 相得者矣。言左右必有中,中如川之泓,左右之水皆摄于泓。若气满则是来源极旺,满河走溜,不分中边,一目所及,更无少欠阙处。然非先从左右牝牡用功力,岂 能幸致气满哉。气满如大力人精通拳势,无心防备,而四面有犯者,无不应之裕如也。
wèn: wú xīng yán:" jié zì yīn shí xiāng yán, yòng bǐ qiān gǔ bù yì." chén suí rén jié zì fēi bù gǔ ér fá jùn qì, cǐ yòu cún hū qí rén. huá tíng yún:" gǔ rén yǐ zhāng fǎ wèi yī dà shì, cháng jiàn xiāng yáng xī yuán jì, duān ruò yǐn shéng, cǐ fēi bì yǒu jī xiàng, nǎi píng rì liú xīn zhāng fǎ gù ěr." èr shuō shú yōu?
问:吴兴言:“结字因时相沿,用笔千古不易。”陈隋人结字非不古而乏俊气,此又存乎其人。华亭云:“古人以章法为一大事,尝见襄阳《西园记》,端若引绳,此非必有迹象,乃平日留心章法故耳。”二说孰优?
zhào dǒng èr shuō jiē lòu. jié zì běn yú yòng bǐ, gǔ rén yòng bǐ, xī shì jùn luò fǎn shōu, zé jié zì zì rán qí zòng. ruò yǐ wú xīng píng shùn zhī bǐ, ér yùn shān yīn jiǎo biàn zhī shì, zé bù chéng zì yǐ. fēn háng bù bái, fēi tíng yún zhī shuō yě. ruò yǐ duān ruò yǐn shéng wèi shēn yú zhāng fǎ, cǐ zé shǐ jiàng zhī néng shì ěr. gù jié tǐ yǐ yòu jūn wèi zhì qí, mì gé suǒ kè zhī huáng tíng, nán táng suǒ kè zhī huà zàn, yī wàng wéi jiàn qí qì chōng mǎn, ér shì jùn yì. zhú zì zhú huà héng yǐ jìn shì tǐ shì, jǐ bù biàn wèi hé zì. gài qí bǐ lì jīng jué, néng shǐ diǎn huà dàng yàng kōng jì, huí hù chéng qù. dà lìng shí sān xíng shāo cì zhī. cáo é bēi jùn lǎng shū shèn ér jié zì xù huà, jiàn kāi hòu rén yún chèn mén hù, dàng shì yòu jūn shì mù hòu dài bǐ rén suǒ wéi, huò chū yáng shì zhōng, ér hòu rén yǐ wéi wáng tǐ wù shōu yòu jūn tiē zhōng ěr. lè yì lùn gè běn jiē shì táng rén zì shū, fēi chū mó tà, zhǐ wèi tǐ shì zhī píng, shí yóu bǐ shì zhī jìn. běi bēi yǐ qīng sòng bēi yù fú jì wéi zuì qí, rán jiào shí sān xíng yǐ wèi píng jìn, wú lùn huà zàn huáng tíng yě. bǐng jǐng jīng zòng shì qǔ zī, kě wèi yǒu yùn, rán xù huà yǎ wú qí qù. hè míng shén lǐ, zhèng tóng nèi jǐng, yǐ wéi yòu jūn shū zhě, jiē fēi néng jiàn kuāng lú zhēn xiàng zhě yě. jiàng zhì wáng shì zhōng, yòng bǐ jiàn píng, ér jié zì yì shí. gài èr wáng yǐ qián zhī shū, wú lùn zhēn xíng, tiē zhōng suǒ wú, bù néng cuō hé piān páng, zì chuàng yī zì yǐ cān qí jiān. shì zhōng yǐ xià, zé jiàn kě yǐ hòu rén tǐ shì rù zhī ér bù xián yǐ. cǎo shū wéi huáng xiàng suǒ jìng, bǐ gǔ dàng ér shì jùn mì, dài yòu jūn suǒ bù jí. bó yīng zhū tiē, dà dū shì dà lìng shū. shèng yú kuáng cǎo, kōng qián jué hòu. zhǐ shì xíng yǐ zhuàn fǎ, xià bǐ rú yīng zhān bó jī, qiú ér bù biǎn, shū ér bù diāo, suī jīng nuó xíng, shàng kě xiǎng suǒ xiàng wú kōng kuò zhī yì tài yě.
赵、董二说皆陋。结字本于用笔,古人用笔,悉是峻落反收,则结字自然奇纵。若以吴兴平顺之笔,而运山阴矫变之势,则不成字矣。分行布白,非停匀之说也。 若以端若引绳为深于章法,此则史匠之能事耳。故结体以右军为至奇,秘阁所刻之《黄庭》,南唐所刻之《画赞》,一望唯见其气充满,而势俊逸。逐字逐画衡以近 世体势,几不辨为何字。盖其笔力惊绝,能使点画荡漾空际,回互成趣。大令《十三行》稍次之。《曹娥碑》俊朗殊甚而结字序画,渐开后人匀称门户,当是右军誓 墓后代笔人所为,或出羊侍中,而后人以为王体误收右军帖中耳。《乐毅论》各本皆是唐人自书,非出摹拓,只为体势之平,实由笔势之近。北碑以《清颂碑》《玉 佛记》为最奇,然较《十三行》已为平近,无论《画赞》《黄庭》也。《丙景经》纵势取姿,可谓有韵,然序画雅无奇趣。《鹤铭》神理,正同《内景》,以为右军 书者,皆非能见匡庐真相者也。降至王侍中,用笔渐平,而结字益实。盖二王以前之书,无论真行,帖中所无,不能撮合偏旁,自创一字以参其间。侍中以下,则渐 可以后人体势入之而不嫌矣。草书唯皇象索靖,笔鼓荡而势峻密,殆右军所不及。伯英诸帖,大都是大令书。圣于狂草,空前绝后。只是行以篆法,下笔如鹰鹯搏 击,遒而不褊,疏而不凋,虽经挪行,尚可想所向无空阔之意态也。
wèn: qián rén yán xiǎo zì rú dà zì, chǔ suì liáng yǐ hòu, jīng shēng zǔ shù, yì yǒu néng zhě. dà zì rú xiǎo zì, wèi zhī jiàn yě. tí shǔ rú xì zì, diē dàng zì zài, wéi mǐ xiāng yáng jìn zhī, sī yǔ shì fǒu?
问:前人言小字如大字,褚遂良以后,经生祖述,亦有能者。大字如小字,未之见也。题署如细字,跌宕自在,唯米襄阳近之,斯语是否?
xiǎo zì rú dà zì, yǐ yán yòng fǎ zhī bèi, qǔ shì zhī yuǎn ěr. hé nán biàn tǐ zhū yù, pō yǒu xíng bù mèi gǔ zhī yì, wèi zú wèi xiǎo zì rú dà zì yě. dà zì rú xiǎo zì, yǐ xíng róng qí yōng róng fǔ yǎng, bù wéi kōng kuò suǒ zhèn shè ěr. xiāng yáng cè mèi tiào dàng, zhuān yǐ jiù yìng cáng shēn, zhì zài shù shī ér shí shí yǒu shōu shí bù jí chù, zhèng shì lì ruò dǎn qiè, hé néng dà zì rú xiǎo zì hū. xiǎo zì rú dà zì, bì yě huáng tíng, kuàng dàng chù zhí, rèn wàn mǎ bēn téng, ér fān lí wán gù, yǒu shuài rán zhī shì. dà zì rú xiǎo zì, wéi hè míng zhī rú yì zhǐ huī, jīng shí yù zhī dùn cuò ān xiáng, sī zú dāng zhī.
小字如大字,以言用法之备,取势之远耳。河南遍体珠玉,颇有行步媚蛊之意,未足为小字如大字也。大字如小字,以形容其雍容俯仰,不为空阔所震慑耳。襄阳 侧媚跳荡,专以救应藏身,志在束湿而时时有收拾不及处,正是力弱胆怯,何能大字如小字乎。小字如大字,必也《黄庭》,旷荡处直,任万马奔腾,而藩篱完固, 有率然之势。大字如小字,唯《鹤铭》之如意指挥,《经石峪》之顿挫安详,斯足当之。
wèn: měi zuò yī bō, cháng sān guò zhé, wú chuí bù suō, wú wǎng bù shōu. xiān shēng měi jǔ cǐ yǔ yǐ shì xué zhě, ér xì wán gǔ tiē, pō bù jìn rán, jí guān xiān shēng zuò zì, yòu duō zhí lái zhí qù. èr fǎ shì tóng shì yì?
问:每作一波,常三过折,无垂不缩,无往不收。先生每举此语以示学者,而细玩古帖,颇不尽然,即观先生作字,又多直来直去。二法是同是异?
xué shū rú xué quán. xué quán zhě, shēn fǎ bù fǎ shǒu fǎ, niǔ jīn duì gǔ, chū shǒu qǐ jiǎo, bì jí jīn suǒ néng zhì, shǐ zhī nèi qì tōng ér wài jìn chū. yǔ suǒ yǐ wèi lín mó gǔ tiē, bǐ huà dì bù bì bǐ tiē féi zhǎng guò bàn, nǎi néng jǐn qí shì ér chuán qí yì zhě yě. zhì xué quán yǐ chéng, zhēn qì yǎng zú, qí gǔ jié jié kě zhuǎn, qí jīn tiáo tiáo jiē zhí, suī duì qiáng dí, kě yǐ yī zhǐ qǔ zhī yú fēn cùn zhī jiān, ruò wú shì zhě. shū jiā zì yùn zhī dào yì rú shì yǐ. gài qí zhí lái zhí qù, yǐ bèi guò zhé shōu suō zhī yòng. guān zhě jiàn qí luò bǐ rú fēi, bù fù chá bǐ xiān zhī gù, jí shū zhě yì bù zì jué yě. ruò jìng yǐ zhí lái zhí qù wèi fǎ, bù cóng shì yú zhī jī jié lèi, zé dà miù yǐ.
学书如学拳。学拳者,身法、步法、手法,扭筋对骨,出手起脚,必极筋所能至,使之内气通而外劲出。予所以谓临摹古帖,笔画地步必比帖肥长过半,乃能尽其 势而传其意者也。至学拳已成,真气养足,其骨节节可转,其筋条条皆直,虽对强敌,可以一指取之于分寸之间,若无事者。书家自运之道亦如是矣。盖其直来直 去,已备过折收缩之用。观者见其落笔如飞,不复察笔先之故,即书者亦不自觉也。若径以直来直去为法,不从事于支积节累,则大谬矣。
wèn: yún jìng wú guò wú xīng, shàng xià zhí rú guàn zhū, ér shì bù xiāng chéng, zuǒ yòu qí rú fēi yàn, ér yì bù xiāng gù, hé yé?
问:匀净无过吴兴,上下直如贯珠,而势不相承,左右齐如飞雁,而意不相顾,何耶?
wú xīng shū bǐ, zhuān yòng píng shùn, yì diǎn yī huà, yī zì yī xíng, pái cì dǐng jiē ér chéng. gǔ tiē zì tǐ, dà xiǎo pō yǒu xiāng jìng tíng zhě, rú lǎo wēng xié yòu sūn xíng, cháng duǎn cēn cī, ér qíng yì zhēn zhì, tòng yǎng xiāng guān. wú xīng shū, zé rú shì rén rù ài xiàng, yú guàn xú xíng, ér zhēng xiān jìng hòu zhī sè, rén rén jiàn miàn, ān néng shǐ shàng xià zuǒ yòu kòng bái yǒu zì zāi. qí suǒ yǐ shèng xíng shù bǎi nián zhě, tú yǐ biàn jīng shēng xū shǐ gù ěr. rán jìng bù néng fèi zhě, yǐ qí bǐ suī píng shùn ér lái qù chū rù chù, jiē yǒu qū zhé tíng xù. qí hòu xué wú xīng zhě, suī jí shì ér qū zhé tíng xù bù cún, wéi qiú yún jìng, shì yǐ yī shí suī wèi jīng shēng xū shǐ suǒ zōng shàng, bù xuán zhǒng ér yān xiāo huǒ miè yě.
吴兴书笔,专用平顺,一点一画,一字一行,排次顶接而成。古帖字体,大小颇有相径庭者,如老翁携幼孙行,长短参差,而情意真挚,痛痒相关。吴兴书,则如 市人入隘巷,鱼贯徐行,而争先竞后之色,人人见面,安能使上下左右空白有字哉。其所以盛行数百年者,徒以便经生胥史故耳。然竟不能废者,以其笔虽平顺而来 去出入处,皆有曲折停蓄。其后学吴兴者,虽极似而曲折停蓄不存,惟求匀净,是以一时虽为经生胥史所宗尚,不旋踵而烟销火灭也。
wèn: huá tíng yán xué shǎo shī dà xiān tiē, dé qí pò fāng wèi yuán, xuē fán chéng jiǎn zhī miào. xiān shēng cháng shì qí yán, zài sān xún tǎo, bù dé qí gù.
问:华亭言学少师《大仙帖》,得其破方为圆,削繁成简之妙。先生尝是其言,再三寻讨,不得其故。
xiāng guāng lùn shū, yǐ cǐ èr yǔ wèi zuì jīng. cóng guò tíng mǐn guī jǔ yú fāng yuán, dùn gōu shéng zhī qū zhí wù rù, fēi guǒ dé yú xué dà xiān tiē yě. cǐ yǐ xiāng guāng suǒ yì ér zhī zhī. zhì dà xiān tiē, jí jīn chuán xīn bù xū cí, wàng zhī rú kuáng cǎo, bù biàn yī zì, xì xīn qiú zhī, zé zhēn xíng xiāng cān ěr. yǐ zhēn xíng lián zhuì chéng cè, ér shǐ rén wàng wèi kuáng cǎo, cǐ qí pò xuē zhī shén yě. gài shǎo shī jié zì, shàn yí bù wèi, zì èr wáng yǐ zhì yán liǔ zhī jiù shì, jiē yǐ zhǎn cù biàn zhī, gù àn qí diǎn huà rú zhēn xíng, ér xiāng qí qì shì zé kuáng cǎo. shān gǔ yún:" shì rén jǐn xué lán tíng miàn, yù huàn fán gǔ wú jīn dān. shéi zhī luò yáng yáng fēng zǐ, xià bǐ biàn dào wū sī lán." yán qí biàn jǐn lán tíng miàn mù, ér dú de shén lǐ yě. lán tíng shén lǐ, zài shì qí fǎn zhèng, ruò duàn hái lián bā zì, shì yǐ yī wàng yí rén, ér jiū qí jié zì xù huà zhī gù, zé qí guài huàn huà, bù kě fāng wù. cǐ kě yǐ jūn tiān xià guó jiā, kě yǐ cí jué lù, kě yǐ dǎo bái rèn zhī zhōng yōng, ér fēi" fēi zhī wú jǔ, cì zhī wú cì" zhī zhōng yōng yě. shǎo shī zé fǎn qí dào ér yòng zhī, zhèng rú ní shān zhī yòng kuáng juàn. shū zhì táng jì, fēi guǐ yì jí ruǎn mèi. ruǎn mèi rú xiāng yuàn, guǐ yì rú sù yǐn. fēi shǎo shī zhī xiǎn jué, duàn wú yǐ wǎn qí tuí bō. zhēn shì yóu juàn rù kuáng, fù yǐ kuáng yòng juàn zhě, kuáng juàn suǒ wéi kě yòng, qí yào guī gù bù bèi yú zhōng xíng yě.
香光论书,以此二语为最精。从过庭泯规矩于方圆,遁钩绳之曲直悟入,非果得于学《大仙帖》也。此以香光所诣而知之。至《大仙帖》,即今传《新步虚词》, 望之如狂草,不辨一字,细心求之,则真行相参耳。以真行联缀成册,而使人望为狂草,此其破削之神也。盖少师结字,善移部位,自二王以至颜柳之旧势,皆以展 蹙变之,故按其点画如真行,而相其气势则狂草。山谷云:“世人尽学《兰亭》面,欲换凡骨无金丹。谁知洛阳杨风子,下笔便到乌丝阑。”言其变尽《兰亭》面 目,而独得神理也。《兰亭》神理,在似奇反正,若断还连八字,是以一望宜人,而究其结字序画之故,则奇怪幻化,不可方物。此可以均天下国家,可以辞爵禄, 可以蹈白刃之中庸,而非“非之无举,刺之无刺”之中庸也。少师则反其道而用之,正如尼山之用狂狷。书至唐季,非诡异即软媚。软媚如乡愿,诡异如素隐。非少 师之险绝,断无以挽其颓波。真是由狷入狂,复以狂用狷者,狂狷所为可用,其要归固不悖于中行也。
wèn: xiān shēng cháng yún:" dào sū xū tài lán màn, yóu dǒng yí bì diāo shū." lán màn diāo shū, zhāng fǎ zhōng shì hū? bǐ fǎ zhōng shì hū? tài zhī bì zhī, cóng hé chǔ zhe shǒu?
问:先生尝云:“道苏须汰澜漫,由董宜避凋疏。”澜漫、凋疏,章法中事乎?笔法中事乎?汰之避之,从何处著手?
lán màn diāo shū, jiàn yú zhāng fǎ, ér yuán yú bǐ fǎ. huā dào shí fēn míng lán màn zhě, jīng huá nèi jié, ér yán sè wài tuì yě. cǎo mù qiū shēn yè diāo ér zhī shū zhě, yǐ shēng yì nèi níng, ér shēng qì wài bì yě. shū zhī lán màn, yóu yú lì ruò, bǐ bù néng shè mò, zhǐ bù néng fú bǐ, rèn yì chū zhī, gù lán màn zhī bì, zhì fú hòu yóu shén. diāo shū yóu yú qì qiè, bǐ lì jìn yú huà zhōng, jié fǎ zhǐ yú zì nèi, jīn xīn chí zhī, gù diāo shū zhī tài, zài fú shǒu yóu shén. tài zhī bì zhī, wéi zài liàn bǐ, bǐ zhōng shí zé jī chéng zì, lèi chéng háng, zhuì chéng fú, ér qì jiē mǎn, qì mǎn zé èr bì qù yǐ. bǎo jìn zhāi cí zhōng lìng shū, huà shòu xíng kuān, ér bù diāo shū zhě, qì mǎn yě. xì hóng táng zhāi jù lán tíng shī zhāng hǎo hǎo shī, jié fǎ lǜ yì, gé zhì sǎn luàn, ér bù lán màn zhě, qì mǎn yě. qì mǎn yóu yú zhōng shí, zhōng shí yóu yú zhǐ jìn, cǐ yì shén nán zhì, rán bù kě bù zhī yě.
澜漫、凋疏,见于章法,而源于笔法。花到十分名澜漫者,菁华内竭,而颜色外褪也。草木秋深叶凋而枝疏者,以生意内凝,而生气外敝也。书之澜漫,由于力 弱,笔不能摄墨,指不能伏笔,任意出之,故澜漫之弊,至幅后尤甚。凋疏由于气怯,笔力尽于画中,结法止于字内,矜心持之,故凋疏之态,在幅首尤甚。汰之避 之,唯在练笔,笔中实则积成字,累成行,缀成幅,而气皆满,气满则二弊去矣。宝晋斋《辞中令书》,画瘦行宽,而不凋疏者,气满也。戏鸿堂摘句《兰亭诗》 《张好好诗》,结法率易,格致散乱,而不澜漫者,气满也。气满由于中实,中实由于指劲,此诣甚难至,然不可不知也。
dá sān zi wèn
答三子问
xiū cún wèn: xiān shēng báo wú jùn shū, ér cháng jǔ qí yán wéi xué zhě fǎ, qí suǒ wèi chá zhī shàng jīng, nǐ zhī guì shì, xiān chá hòu nǐ zhě, jiāng wú bì néng chá ér hòu néng nǐ yé? gǎn wèn gǔ tiē zhēn wěi yōu liè, rú hé néng jīng qí chá?
修存问:先生薄吴郡书,而常举其言为学者法,其所谓察之尚精,拟之贵似,先察后拟者,将毋必能察而后能拟耶?敢问古帖真伪优劣,如何能精其察?
shū dào miào zài xìng qíng, néng zài xíng zhì. rán xìng qíng dé yú xīn ér nán míng, xíng zhì dāng yú mù ér yǒu jù, gù nǐ yǔ chá, jiē xíng zhì zhōng shì yě. gǔ tiē zhī yì yú hòu rén zhě, zài shàn yòng qū. gé běn suǒ zài zhāng huà wáng dǎo yǔ liàng wáng yì zhū shū, qí xíng huà wú yǒu yī shǔ mǐ xǔ ér bù qū zhě, yòu jūn yǐ wèi shāo zhí, zi jìng yòu jiā shén yān, zhì yǒng shī, zé fēi shǐ zhuǎn chù, bù fù jiàn yòng qū zhī miào yǐ. cháng wèi rén zhī yī shēn, céng wú fēn cùn píng zhí chù, dà shān zhī lù duō zhí chū, rán bù zhī zé cuò zú jiē qū, ruò jī tǔ wèi fēng luán, suī lüè jù qǐ fú zhī zhuàng, ér qí qì jiē zhí. wèi chuān zhě bì shǐ zhī qū, ér xún àn zhōng jiàn qí zhí. ruò tiān chéng zhī cháng jiāng dà hé, yī wàng shù bǎi lǐ, liǎo zhī rú xián, rán yáng fān zhōng liú, céng bú jiàn yǒu zhí bō. shǎo wēn zì jīn qí shū, yú shān chuān dé liú zhì zhī xíng zhě, dài wèi cǐ yě. céng yì xiāng rén shū yǒu yuē" méi yào qū xī bú yào zhí, qū zhí yú rén bù dé zhī", qū zhí zhī shuō zhì xiǎn, ér yǐ wéi yú rén bù zhī, zé qí lǐ zhèng tōng yú shū. gù mǐ zhào zhī shū, suī shǐ zhuǎn chù qí bǐ jiē zhí, ér shān yīn wěi jī, duō chū liǎng jiā, fēi míng yú qū zhí zhī gù, è néng yī mù biàn zhé zāi. qín hàn liù cháo chuán bēi bù shèn mó lè zhě, jiē jù cǐ yì. huì tiē dé cǐ mì mì, suǒ jiàn wéi nán táng zǔ kè shù zhǒng, qí cì zé zǎo bǎn gé běn, běi sòng cài shì, nán sòng jiǎ shì suǒ kè, yǐ duō cān yǐ jǐ yì, míng zhī wén shì wáng shì dǒng shì chén shì jǐ yú xíng zhì wú cún, kuàng yán xìng qíng yé. rán néng biàn qū zhí, zé kě yǐ yì qiú zhī yǒu xíng zhì wú xíng zhì zhī jiān, ér kuī jiàn gǔ rén zhēn jì yě. qū zhí zhī cū jī, zài róu rùn yǔ yìng zào. fán rén wù zhī shēng yě, bì róu ér rùn, qí sǐ yě, bì yìng ér zào. cǎo mù yì rán, róu rùn zé féi shòu jiē yuán, yìng zào zé cháng duǎn jiē biǎn, shì gù qū zhí zài xìng qíng ér dá yú xíng zhì, yuán biǎn zài xíng zhì ér běn yú xìng qíng. táng xián zhēn shū yǐ bó hǎi wèi zuì zhěng, hé nán wèi zuì xiá, rán qí fēi xiáng tiào dàng bù shū cǎo shì, jīn yáo gǔ zhuǎn, qiān chè líng lóng, shí yǒu bù cǎo ér shǐ zhuǎn zòng héng zhī miào. fán yǐ qí yòng bǐ, jiào jiāng zuǒ wèi zhí, ér shì hòu lái, zé yóu shén qū zhī gù yě. néng yǐ shì chá, zé jìn yú jīng yǐ.
书道妙在性情,能在形质。然性情得于心而难名,形质当于目而有据,故拟与察,皆形质中事也。古帖之异于后人者,在善用曲。阁本所载张华、王导、庾亮、王 廙诸书,其行画无有一黍米许而不曲者,右军已为稍直,子敬又加甚焉,至永师,则非使转处,不复见用曲之妙矣。尝谓人之一身,曾无分寸平直处,大山之麓多直 出,然步之则措足皆曲,若积土为峰峦,虽略具起伏之状,而其气皆直。为川者必使之曲,而循岸终见其直。若天成之长江大河,一望数百里,瞭之如弦,然扬帆中 流,曾不见有直波。少温自矜其书,于山川得流峙之形者,殆谓此也。曾忆相人书有曰“眉要曲兮不要直,曲直愚人不得知”,曲直之说至显,而以为愚人不知,则 其理正通于书。故米、赵之书,虽使转处其笔皆直,而山阴伪迹,多出两家,非明于曲直之故,恶能一目辨晢哉。秦汉六朝传碑不甚磨泐者,皆具此意。汇帖得此秘 密,所见唯南唐祖刻数种,其次则枣版阁本,北宋蔡氏,南宋贾氏所刻,已多参以己意,明之文氏、王氏、董氏、陈氏几于形质无存,况言性情耶。然能辨曲直,则 可以意求之有形质无形质之间,而窥见古人真际也。曲直之粗迹,在柔润与硬燥。凡人物之生也,必柔而润,其死也,必硬而燥。草木亦然,柔润则肥瘦皆员,硬燥 则长短皆扁,是故曲直在性情而达于形质,员扁在形质而本于性情。唐贤真书以渤海为最整,河南为最暇,然其飞翔跳荡不殊草势,筋摇骨转,牵掣玲珑,实有不草 而使转纵横之妙。凡以其用笔,较江左为直,而视后来,则犹甚曲之故也。能以是察,则近于精矣。
yùn shēng wèn: xiān shēng yán chá gǔ tiē zhī shù, wēi miào zhì bù kě dùn. zì sòng zhì míng, zhēn jī liú chuán zhě, zhēn wěi yóu zá, réng yòng shì yǐ chá hū? yì bié yǒu shù hū?
蕴生问:先生言察古帖之术,微妙至不可遁。自宋至明,真迹流传者,真伪尤杂,仍用是以察乎?抑别有术乎?
tài fù ǒu xuè yǐ qiú zhōng láng bǐ jué, yì shǎo fǎng zhōng shū shèng yú zì yùn, zi jìng shǎo shí xué yòu jūn dài bǐ rén shū, kě jiàn wàn gǔ míng jiā, wú bù yóu jī xué yùn niàng ér dé, suī zài tǐ shì jì chéng, zì pì mén hù, ér yì tài liú lù, qí dé lì zhī chù, bì yǒu jiàn duān. zhào sòng yǐ lái, zhī míng shí shù, wú lùn dōng pō zhī xióng sì, màn shì zhī jīng shú, sī bái zhī xiù yì, shī fǎ jù yǒu běn mò. jí wú xīng yòng yì jié tǐ, quán yǐ wáng shì zé lǐ bǎo chéng bēi wèi zhěn zhōng mì, ér jìn táng zhū jiā yì shí chū qí wàn xià. zhì yú zuò wěi shè lì zhī tú, zé zhuān qǔ shí shàng zhī yī jiā, huà yī zì fǔ, lì qiú mào sì, duàn bù néng zhuī zōng dǎo yuán, yǐ qiú hé yú xíng hái zhī wài. gù fán dé míng jī, yī wàng ér zhī wèi hé jiā zhě, zì zì chá qí yòng bǐ jié tǐ zhī gù, huò qǔ jìn yì, huò shǒu táng fǎ, ér tōng piān yì qì guī yú běn jiā zhě, zhēn jī yě. yī wàng zhī wèi hé jiā zhī shū, xì qiú yǐ běn jiā suǒ xí qián rén fǎ ér bú jiàn zhě, fǎng shū yě. yǐ cǐ chá zhī, bǎi bù shī yī.
太傅呕血以求中郎笔诀,逸少仿钟书胜于自运,子敬少时学右军代笔人书,可见万古名家,无不由积学酝酿而得,虽在体势既成,自辟门户,而意态流露,其得力 之处,必有见端。赵宋以来,知名十数,无论东坡之雄肆,漫士之精熟,思白之秀逸,师法具有本末。即吴兴用意结体,全以王士则《李宝成碑》为枕中秘,而晋唐 诸家亦时出其腕下。至于作伪射利之徒,则专取时尚之一家,画依字抚,力求貌似,断不能追踪导源,以求合于形骸之外。故凡得名迹,一望而知为何家者,字字察 其用笔结体之故,或取晋意,或守唐法,而通篇意气归于本家者,真迹也。一望知为何家之书,细求以本家所习前人法而不见者,仿书也。以此察之,百不失一。
zhèn bó wèn: shàn zāi! xiān shēng zhī yán chá yě. gǎn wèn nǐ qí shù cóng hé shǐ, yú hé zhōng?
震伯问:善哉!先生之言察也。敢问拟其术从何始,于何终?
shǐ rú xuǎn yào lì fāng, zhōng rú jí yè chéng qiú. lì fāng bì dìng jūn yào yǐ zhǔ zhèng, wèi qiú bì lì máo sè yǐ shì guān, sī qí dà dū yě. xué zhě yǒu zhì xué shū, xiān yí zé táng rén zì shì níng zhòng fēng máng chū rù yǒu jī xiàng zhě, shù shí zì duō zhì bǎi yán xí zhī, yòng yóu zhǐ xī xīn mó chū yī běn, cì yòng zhǐ gài suǒ mó yóu zhǐ shàng, zhāng tiē lín xiě, bù bì zhǎng mò, bù cí yòng bǐ gēn jìn, zhǐ xià yǒu běn, yǐ jié dù qí shǒu, zé kě yǐ mù dǎo xīn zhuī, qǔ tiē shàng diǎn huà qǐ zhǐ féi shòu zhī jī, yǐ hòu zhú běn dì duó, jiàn yǔ tiē bù shì chù, suí shǒu gēng huàn, kě yǐ jiàn dé gǔ rén huí hù bì jiù zhī gù. yuē yǐ bǎi guò, yì tǐ jiē shú, nǎi lí běn, zhǎn dà jiā bèi, jǐn jǐ lì yǐ qǔ qí huí fēng chōu chè pán yū huán jié zhī qiǎo, yòu shí shí bì mù níng shén, jiāng suǒ xí zhī zì, shōu xiǎo rú yíng tóu, fàng dà rú bǎng shǔ, yǐ yàn zhī, jiē rú zài dǔ, nǎi wéi zhēn shú. gù zì duàn bù kě duō yě. rán hòu jìn qiú běi bēi xí zhī rú qián fǎ, yǐ jiān qí gǔ shì, rán hòu zòng lín suǒ xí zhī quán tiē, jiàn biàn zhū jiā, yǐ bó qí tǐ shì, xián qí biàn tài. nǎi yóu zhēn rù xíng, xiān yǐ qián fǎ xí chǔ lán tíng féi běn, bǐ néng suí zhǐ huán zhuǎn, nǎi rù gé tiē, wéi zhēng zuò wèi zhì yì huá shǒu, yī rù fāng biàn mén, nán wéi chū lù. yào zhī, měi xí yī tiē, bì shǐ bǐ fǎ zhāng fǎ, tòu rù gān gé, měi huàn hòu tiē, yòu bì shǐ xīn zhōng rú wú qián tiē. jī lì jì jiǔ, xí guò zhū jiā zhī xíng zhì xìng qíng, wú bù bēn huì wàn xià, suī yuē yǔ gǔ wèi tú, shí zé zì huái zhù zhóu yǐ. wéi cǎo shū zhì nán, xiān yǐ qián fǎ xí yǒng shī qiān wén, cì zhēng xī yuè yí èr tiē, yí biàn shú qí wén, nǎi zòng lín zhāng bó yīng èr wáng yǐ jí bó gāo cán běn qiān wén, wù yǐ" bù zhēn ér diǎn huà láng jí" yī yǔ wèi zōng, zé nǐ zhī dào dé yě. shàn fū, wú jùn zhī yán hū! bèi xī xiàn ér wú shī, wéi zhōng zhāng ér shàng gōng, shì nǐ suī guì shì, ér guī yú bù shì yě. rán nǐ jìn yī fēn, zé chá yì jìn yī fēn, xiān néng chá ér hòu néng nǐ, nǐ jì jīng ér chá yì jīng, zhōng shēn yóu zhī, dài wèi yǒu zhǐ jìng yǐ.
始如选药立方,终如集腋成裘。立方必定君药以主症,为裘必俪毛色以饰观,斯其大都也。学者有志学书,先宜择唐人字势凝重锋芒出入有迹象者,数十字多至百 言习之,用油纸悉心摹出一本,次用纸盖所摹油纸上,张帖临写,不避涨墨,不辞用笔根劲,纸下有本,以节度其手,则可以目导心追,取帖上点画起止肥瘦之迹, 以后逐本递夺,见与帖不似处,随手更换,可以渐得古人回互避就之故。约以百过,意体皆熟,乃离本,展大加倍,尽己力以取其回锋抽掣盘纡环结之巧,又时时闭 目凝神,将所习之字,收小如蝇头,放大如榜署,以验之,皆如在睹,乃为真熟。故字断不可多也。然后进求北碑习之如前法,以坚其骨势,然后纵临所习之全帖, 渐遍诸家,以博其体势,闲其变态。乃由真入行,先以前法习褚《兰亭》肥本,笔能随指环转,乃入阁帖,唯《争座位》至易滑手,一入方便门,难为出路。要之, 每习一帖,必使笔法章法,透入肝膈,每换后帖,又必使心中如无前帖。积力既久,习过诸家之形质性情,无不奔会腕下,虽曰与古为徒,实则自怀杼轴矣。唯草书 至难,先以前法习永师《千文》,次征西《月仪》二帖,宜遍熟其文,乃纵临张伯英、二王以及伯高残本《千文》,务以“不真而点画狼籍”一语为宗,则拟之道得 也。善夫,吴郡之言乎!背羲、献而无失,违钟、张而尚工,是拟虽贵似,而归于不似也。然拟进一分,则察亦进一分,先能察而后能拟,拟既精而察益精,终身由 之,殆未有止境矣。