strong guǎng dòng zhí zhī èr strong
广动植之二
lóng, tóu shàng yǒu yī wù, rú bó shān xíng, míng chǐ mù. lóng wú chǐ mù, bù néng shēng tiān.
龙,头上有一物,如博山形,名尺木。龙无尺木,不能升天。
jǐng yú, jǐng yú nǎo yǒu xué, měi xī shuǐ zhé yú nǎo xué cù chū, rú fēi quán sàn luò hǎi zhōng, zhōu rén jìng yǐ kōng qì zhù zhī. hǎi shuǐ xián kǔ, jīng yú nǎo xué chū fǎn dàn, rú quán shuǐ yān. chéng shì jiàn fén sēng pú tí shèng shuō.
井鱼,井鱼脑有穴,每翕水辄于脑穴蹙出,如飞泉散落海中,舟人竟以空器贮之。海水咸苦,经鱼脑穴出反淡,如泉水焉。成式见焚僧菩提胜说。
yì yú, dōng hǎi yú rén yán, jìn huò yú, zhǎng wǔ liù chǐ, cháng wèi chéng hú lù dāo shuò zhī zhuàng, huò hào qín huáng yú.
异鱼,东海渔人言,近获鱼,长五六尺,肠胃成胡鹿刀槊之状,或号秦皇鱼。
lǐ, jí zhōng lín yī dào, měi lín yǒu xiǎo hēi diǎn, dà xiǎo jiē sān shí liù lín. guó cháo lǜ, qǔ de lǐ yú jí yí fàng, réng bù dé chī, hào chì hǔn gōng. mài zhě zhàng liù shí, yán" lǐ" wèi" lǐ" yě.
鲤,脊中鳞一道,每鳞有小黑点,大小皆三十六鳞。国朝律,取得鲤鱼即宜放,仍不得吃,号赤鯶公。卖者杖六十,言"鲤"为"李"也。
huáng yú, shǔ zhōng měi shā huáng yú, tiān bì yīn yǔ.
黄鱼,蜀中每杀黄鱼,天必阴雨。
wū zéi, jiù shuō míng hé bó dù yī yuē cóng shì xiǎo lì, yù dà yú zhé fàng mò, fāng shù chǐ, yǐ hùn qí shēn. jiāng dōng rén huò qǔ mò shū qì, yǐ tuō rén cái wù, shū jī rú dàn mò, yú nián zì xiāo, wéi kōng zhǐ ěr. hǎi rén yán, xī qín huáng dōng yóu, qì suàn dài yú hǎi, huà wéi cǐ yú, xíng rú suàn dài, liǎng dài jí zhǎng. yī shuō wū zéi yǒu dìng, yù fēng zé dǒu qián yī xū xià dìng. yú yǎo yú, fán zhū yú yù chǎn, yú yǎo yú zhé shì qí fù, shì wèi zhī zhòng yú zhī shēng mǔ.
乌贼,旧说名河伯度(一曰从)事小吏,遇大鱼辄放墨,方数尺,以混其身。江东人或取墨书契,以脱人财物,书迹如淡墨,逾年字消,唯空纸耳。海人言,昔秦皇东游,弃算袋于海,化为此鱼,形如算袋,两带极长。一说乌贼有碇,遇风则蚪前一须下碇。〈魚舀〉鱼,凡诸鱼欲产,〈魚舀〉鱼辄舐其腹,世谓之众鱼之生母。
yú xī yú, zhāng ān xiàn chū. chū rù yú xī fù, zi cháo chū suǒ shí, mù rù mǔ fù. fù zhōng róng sì zǐ. jiá chì rú jīn, shén jiàn, wǎng bù néng zhì, sú hū wèi hé bó jiàn ér.
〈魚昔〉鱼,章安县出。出入〈魚昔〉腹,子朝出索食,暮入母腹。腹中容四子。颊赤如金,甚健,网不能制,俗呼为河伯健儿。
jiāo yú, jiāo zi jīng zé rù mǔ fù zhōng.
鲛鱼,鲛子惊则入母腹中。
mǎ tóu yú, xiàng pǔ yǒu yú, sè hēi, zhǎng wǔ zhàng yú, tóu rú mǎ, cì rén rù shuǐ shí rén.
马头鱼,象浦有鱼,色黑,长五丈余,头如马,伺人入水食人。
yìn yú, zhǎng yī chǐ sān cùn, é shàng sì fāng rú yìn, yǒu zì. zhū dà yú yīng sǐ zhě, xiān yǐ yìn fēng zhī.
印鱼,长一尺三寸,额上四方如印,有字。诸大鱼应死者,先以印封之。
shí bān yú, sēng xíng rú yán, jiàn zhōu yǒu shí bān yú, hǎo yǔ shé jiāo. nán zhōng duō gé fēng, kē dà rú hú, cháng qún shì rén. tǔ rén qǔ shí bān yú jiù fēng shù cè jiǔ zhī, biāo yú gān shàng xiàng rì, lìng yú yǐng luò qí kē shàng, xū yú yǒu niǎo dà rú yàn, shù bǎi, hù jī qí kē. kē suì, luò rú yè, fēng yì quán jǐn.
石班鱼,僧行儒言,建州有石班鱼,好与蛇交。南中多隔蜂,窠大如壶,常群螫人。土人取石班鱼就蜂树侧灸之,标于竿上向日,令鱼影落其窠上,须臾有鸟大如燕,数百,互击其窠。窠碎,落如叶,蜂亦全尽。
ní yú, rú nián, sì zú cháng wěi, néng shàng shù. tiān hàn zhé hán shuǐ shàng shān, yǐ cǎo yè fù shēn, zhāng kǒu, niǎo lái yǐn shuǐ, yīn xī shí zhī, shēng rú xiǎo ér. xiá zhōng rén shí zhī, xiān fù yú shù biān zhī, shēn shàng bái hàn chū rú gòu zhī, cǐ fāng kě shí, bù ěr yǒu dú.
鲵鱼,如鲇,四足长尾,能上树。天旱辄含水上山,以草叶覆身,张口,鸟来饮水,因吸食之,声如小儿。峡中人食之,先缚于树鞭之,身上白汗出如构汁,此方可食,不尔有毒。
hòu, cí cháng fù xióng ér xíng, yú zhě bì děi qí shuāng. nán rén liè sì mài zhī, xióng zhě shǎo ròu. jiù shuō guò hǎi zhé xiāng fù yú bèi, gāo chǐ yú, rú fān chéng fēng yóu xíng. jīn hòu ké shàng yǒu yī wù, gāo qī bā cùn, rú shí shān hú, sú hū wèi hòu fān. chéng shì jīng zhōu cháng dé yī méi. zhì jīn mǐn lǐng zhòng hòu zi jiàng. hòu shí èr zú, ké kě wèi guān, cì yú bái jiǎo. nán rén qǔ qí wěi, wèi xiǎo rú yì yě.
鲎,雌常负雄而行,渔者必得其双。南人列肆卖之,雄者少肉。旧说过海辄相负于背,高尺余,如帆乘风游行。今鲎壳上有一物,高七八寸,如石珊瑚,俗呼为鲎帆。成式荆州尝得一枚。至今闽岭重鲎子酱。鲎十二足,壳可为冠,次于白角。南人取其尾,为小如意也。
fēi yú, lǎng shān làng shuǐ yǒu yú, zhǎng yī chǐ, néng fēi, fēi jí líng yún kōng, xī jí guī tán dǐ.
飞鱼,朗山浪水有鱼,长一尺,能飞,飞即凌云空,息即归潭底。
wēn quán zhōng yú, nán rén suí xī yǒu sān tíng chéng, chéng xià wēn quán zhōng shēng xiǎo yú.
温泉中鱼,南人随溪有三亭城,城下温泉中生小鱼。
yáng tóu yú, zhōu líng xī xī zhōng yǒu yú, qí tóu shì yáng, sú hū wèi yáng tóu yú. fēng ròu shǎo gǔ, shū měi yú yú yú.
羊头鱼,周陵溪溪中有鱼,其头似羊,俗呼为羊头鱼。丰肉少骨,殊美于余鱼。
yú zhòng yú, jǐ nán jùn dōng běi yǒu yú zhòng kēng, chuán yán wèi jǐng míng zhōng, yǒu rén chuān jǐng dé yú, dà rú jìng. qí yè, hé shuǐ yì rù cǐ kēng, kēng zhōng jū rén jiē wèi yú zhòng yú yān.
〈魚重〉鱼,济南郡东北有〈魚重〉坑,传言魏景明中,有人穿井得鱼,大如镜。其夜,河水溢入此坑,坑中居人皆为〈魚重〉鱼焉。
dài mào, chóng bù zài jiāo zhě, hǔ yuān yǔ dài mào yě.
玳瑁,虫不再交者,虎鸳与玳瑁也。
luó bàng, yīng wǔ luó rú yīng wǔ, jiàn zhī zhě xiōng. bàng dāng léi shēng zé nè qiū yī yuē lì.
螺蚌,鹦鹉螺如鹦鹉,见之者凶。蚌当雷声则〈疒秋〉(一曰痢)。
xiè bā yuè fù zhōng yǒu máng, máng zhēn dào máng yě, zhǎng cùn xǔ, xiàng dōng shū yǔ hǎi shén, wèi shū bù kě shí.
蟹八月腹中有芒,芒真稻芒也,长寸许,向东输与海神,未输不可食。
shàn yuàn guó chū bǎi zú xiè, zhǎng jiǔ chǐ, sì áo. jiān wèi jiāo, wèi zhī áo jiāo, shèng fèng huì jiāo yě.
善苑国出百足蟹,长九尺,四螯。煎为胶,谓之螯胶,胜凤喙胶也。
píng yuán jùn gòng táng xiè, cǎi yú hé jiān jiè. měi nián shēng gòng, zhǎn bīng huǒ zhào, xuán lǎo quǎn ròu, xiè jué lǎo quǎn ròu jí fú, yīn qǔ zhī. yī méi zhí bǎi jīn. yǐ zhān mì shù yú yì mǎ, chí zhì yú jīng.
平原郡贡糖蟹,采于河间界。每年生贡,斩冰火照,悬老犬肉,蟹觉老犬肉即浮,因取之。一枚直百金。以毡蜜束于驿马,驰至于京。
yóu móu, dà zhě zhǎng chǐ yú, liǎng áo zhì qiáng. bā yuè, néng yǔ hǔ dòu, hǔ bù rú. suí dà cháo tuì ké, yī tuì yī cháng.
蝤蛑,大者长尺余,两螯至强。八月,能与虎斗,虎不如。随大潮退壳,一退一长。
bēn yú fú, bēn yú fú yī míng jì, fēi yú fēi jiāo, dà rú chuán, zhǎng èr sān zhàng, sè rú nián, yǒu liǎng rǔ zài fù xià, xióng cí yīn yáng lèi rén. qǔ qí zi zhe àn shàng, shēng rú yīng ér tí. dǐng shàng yǒu kǒng tōng tóu, qì chū chī chī zuò shēng, bì dà fēng, xíng zhě yǐ wéi hòu. xiāng chuán lǎn fù suǒ huà. shā yī tóu dé gāo sān sì hú, qǔ zhī shāo dēng, zhào dú shū fǎng jī zhé àn, zhào huān lè zhī chù zé míng.
奔〈魚孚〉,奔〈魚孚〉一名罽,非鱼非蛟,大如船,长二三丈,色如鲇,有两乳在腹下,雄雌阴阳类人。取其子着岸上,声如婴儿啼。顶上有孔通头,气出哧哧作声,必大风,行者以为候。相传懒妇所化。杀一头得膏三四斛,取之烧灯,照读书、纺绩辄暗,照欢乐之处则明。
xì bì, rú guī, rù hǎi bǔ zhī, rén bì xiān jì. yòu chén suǒ qǔ zhī shù, zé zì chū, yīn qǔ zhī. ruò bù xìn, zé fēng bō fù chuán.
系臂,如龟,入海捕之,人必先祭。又陈所取之数,则自出,因取之。若不信,则风波覆船。
há lí, hòu fēng yǔ, néng yǐ ké wèi chì fēi.
蛤梨,候风雨,能以壳为翅飞。
yōng jiàn, yī áo jí xiǎo, yǐ dà zhě dòu, xiǎo zhě shí.
拥剑,一螯极小,以大者斗,小者食。
jì jū, ké shì wō, yī tóu xiǎo xiè, yī tóu luó há yě. jì zài ké jiān, cháng hòu wō yī yuē luó kāi chū shí. luó yù hé, jù rù ké zhōng.
寄居,壳似蜗,一头小蟹,一头螺蛤也。寄在壳间,常候蜗(一曰螺)开出食。螺欲合,遽入壳中。
mǔ lì, yán mǔ, fēi wèi xióng yě. jiè chóng zhōng wéi mǔ lì shì xián shuǐ jié chéng yě.
牡蛎,言牡,非谓雄也。介虫中唯牡蛎是咸水结成也。
yù táo, shì bàng, zhǎng èr cùn, guǎng wǔ cùn, ké zhōng zhù zhì zhī rú niú tóu gōng xiàng.
玉桃,似蚌,长二寸,广五寸,壳中柱炙之如牛头肱项。
shù wán, xíng sì péng qí, jìng qǔ tǔ gè zuò wán, wán shù mǎn sān bǎi ér cháo zhì yī yuē shā wán.
数丸,形似蟛蜞,竟取土各作丸,丸数满三百而潮至(一曰沙丸)。
qiān rén niē, xíng sì xiè, dà rú qián, ké shén gù, zhuàng fū jí lì niē zhī bù sǐ. sú yán qiān rén niē bù sǐ, yīn míng yān.
千人捏,形似蟹,大如钱,壳甚固,壮夫极力捏之不死。俗言千人捏不死,因名焉。
strong chóng piān strong
虫篇
chán, wèi tuō shí míng fù yù, xiāng chuán yán jié qiāng suǒ huà. xiù cái wéi xuān yī yuē fān zhuāng zài dù qū, cháng dōng zhōng jué shù gēn, jiàn fù yù fù yú xiǔ chù, guài zhī. cūn rén yán chán gù xiǔ mù suǒ huà yě, xuān yīn pōu yī shì zhī, fù zhōng yóu shí làn mù.
蝉,未脱时名复育,相传言蛣蜣所化。秀才韦翾(一曰翻)庄在杜曲,尝冬中掘树根,见复育附于朽处,怪之。村人言蝉固朽木所化也,翾因剖一视之,腹中犹实烂木。
dié, bái jiá dié, chǐ huò jiǎn suǒ huà yě. xiù cái gù fēi xióng shào nián shí, cháng jiàn yù qī zhōng huài lǜ qún fú, xuán huà wéi dié. gōng bù yuán wài láng zhāng zhōu fēng yán, bǎi hé huā hé zhī, ní qí xì, jīng sù huà wéi dà hú dié.
蝶,白蛱蝶,尺蠖蠒所化也。秀才顾非熊少年时,尝见郁栖中坏绿裙幅,旋化为蝶。工部员外郎张周封言,百合花合之,泥其隙,经宿化为大胡蝶。
yǐ, qín zhōng duō jù hēi yǐ, hào dòu, sú hū wèi mǎ yǐ. cì yǒu sè qiè chì zhě. xì yǐ zhōng yǒu hēi zhě, chí dùn, lì jǔ děng shēn tiě. yǒu qiè huáng zhě, zuì yǒu jiān ruò zhī zhì. chéng shì ér xì shí, cháng yǐ jí cì biāo yíng, zhì qí lái lù, cǐ yǐ chù zhī ér fǎn, huò qù xué yī chǐ, huò shù cùn, cái rù xué zhōng zhě rú suǒ ér chū, yí yǒu shēng ér xiāng zhào yě. qí xíng měi liù qī yǒu dà shǒu zhě jiān zhī, zhěng ruò duì wǔ. zhì xǐ yíng shí, dà shǒu zhě huò yì huò diàn, rú bèi yì yǐ zhuàng yě. yuán hé zhōng, jiǎ jū zài cháng xīng lǐ. tíng yǒu yī xué yǐ, xíng zhuàng dà rú cì qiè chì zhě, ér sè zhèng hēi, yāo jié wēi chì, shǒu ruì zú gāo, zǒu zuì qīng xùn. měi shēng zhì huò jí xiǎo yú yī yuē chóng rù xué, zhé huài dié zhì xué, gài fáng qí yì yě. zì hòu xǐ jū shù chù, gèng bù fù jiàn cǐ. shān rén chéng zōng yì yī yuē wén yún:" chéng zhí gōng zài yì dìng, yě zhōng yǐ lóu sān chǐ yú."
蚁,秦中多巨黑蚁,好斗,俗呼为马蚁。次有色窃赤者。细蚁中有黑者,迟钝,力举等身铁。有窃黄者,最有兼弱之智。成式儿戏时,尝以棘刺标蝇,置其来路,此蚁触之而返,或去穴一尺,或数寸,才入穴中者如索而出,疑有声而相召也。其行每六七有大首者间之,整若队伍。至徙蝇时,大首者或翼或殿,如备异蚁状也。元和中,假居在长兴里。庭有一穴蚁,形状大如次窃赤者,而色正黑,腰节微赤,首锐足高,走最轻迅。每生致蠖及小鱼(一曰虫)入穴,辄坏垤窒穴,盖防其逸也。自后徙居数处,更不复见此。山人程宗乂(一曰文)云:"程执恭在易定,野中蚁楼三尺余。"
zhī zhū, dào shì xǔ xiàng zhī yán, yǐ pén fù hán shí fàn yú àn shì dì shàng, rù xià xī huà wéi zhī zhū.
蜘蛛,道士许象之言,以盆覆寒食饭于暗室地上,入夏悉化为蜘蛛。
wú gōng, suí ān xiàn duō wú gōng, dà zhě tù xún, néng yǐ qì xī tù yī yún" dà zhě néng yǐ qì xī tù". xiǎo zhě xī xī yì, xiāng qù sān sì chǐ, gǔ ròu zì xiāo.
吴公,绥安县多吴公,大者兔寻,能以气吸兔(一云"大者能以气吸兔")。小者吸蜥蜴,相去三四尺,骨肉自消。
yē wēng, chéng shì shū zhāi duō cǐ chóng, gài hǎo kē yú shū juàn yě. huò zài bǐ guǎn zhōng, zhù shēng kě tīng. yǒu shí kāi juàn shì zhī, xī shì xiǎo zhī zhū, dà rú yíng hǔ, xuán yǐ ní gé zhī, shí fāng zhī bù dú fù sāng chóng yě.
蠮螉,成式书斋多此虫,盖好窠于书卷也。或在笔管中,祝声可听。有时开卷视之,悉是小蜘蛛,大如蝇虎,旋以泥隔之,时方知不独负桑虫也。
diān dāng, chéng shì shū zhāi qián, měi yǔ hòu duō diān dāng, kē sú rén suǒ hū shēn rú yǐn xué, wǎng sī qí zhōng, tǔ gài yǔ dì píng, dà rú yú jiá. cháng yǎng hàn qí gài, cì yíng huò guò yě fān gài bǔ zhī, cái rù fù bì, yǔ dì yī sè, bìng wú sī xì kě xún yě. qí xíng sì zhī zhū rú qiáng jiǎo luàn guā zhōng zhě, ěr yǎ wèi zhī wáng tiě yì, guǐ gǔ zi wèi zhī tiě mǔ. qín zhōng ér tóng duì yuē:" diān dāng diān dāng láo shǒu mén, yē wēng kòu rǔ wú chǔ bēn."
颠当,成式书斋前,每雨后多颠当,窠(俗人所呼)深如蚓穴,网丝其中,土盖与地平,大如榆荚。常仰捍其盖,伺蝇蠖过也翻盖捕之,才入复闭,与地一色,并无丝隙可寻也。其形似蜘蛛(如墙角乱緺中者),《尔雅》谓之王蛈蜴,《鬼谷子》谓之蛈母。秦中儿童对曰:"颠当颠当牢守门,蠮螉寇汝无处奔。"
yíng, cháng ān qiū duō yíng, chéng shì dù shū, cháng rì dú bǎi jiā wǔ juǎn, pō wéi suǒ rǎo, chù jié yǐn zì, qū bù néng yǐ. ǒu fú shā yī yān, xì shì zhī, yì shén shì tiáo, guān shén shì fēng. xìng chá yú fǔ, shì yú jiǔ ròu. àn lǐ shǒu yì, qí lèi yǒu cāng zhě shēng xióng zhuàng, fù jīn zhě shēng qīng guā, qí shēng zài yì yě. qīng zhě néng bài wù. jù zhě shǒu rú huǒ, huò yuē dà má yíng, máo gēn suǒ huà yě.
蝇,长安秋多蝇,成式蠹书,常日读百家五卷,颇为所扰,触睫隐字,驱不能已。偶拂杀一焉,细视之,翼甚似蜩,冠甚似蜂。性察于腐,嗜于酒肉。按理首翼,其类有苍者声雄壮,负金者声清聒,其声在翼也。青者能败物。巨者首如火,或曰大麻蝇,茅根所化也。
bì yú, bǔ quē zhāng zhōu fēng yán, cháng jiàn bì shàng bái guā zǐ huà wéi bái yú, yīn zhī liè zǐ yán xiǔ guā wèi yú zhī yì.
壁鱼,补阙张周封言,尝见壁上白瓜子化为白鱼,因知《列子》言朽瓜为鱼之义。
jié qiāng, cǎo zhōng yǒu jié qiāng shù.
蛣蜣,草中有蛣蜣树。
tiān niú chóng, hēi jiǎ chóng yě. cháng ān xià zhōng, cǐ chóng huò chū yú lí bì jiān bì yǔ, chéng shì qī dù yàn zhī jiē yīng.
天牛虫,黑甲虫也。长安夏中,此虫或出于离壁间必雨,成式七度验之皆应。
yì chóng, wēn huì zài jiāng zhōu, yǔ bīn kè kàn dǎ yú. yú zi yī rén, hū shàng àn kuáng zǒu. wēn wèn zhī, dàn fǎn shǒu zhǐ bèi, bù néng yǔ. yú zhě sè hēi, xì shì zhī, yǒu wù rú huáng yè, dà chǐ yú, yǎn biàn qí shàng, niè bù kě qǔ, wēn lìng shāo zhī luò. měi duì yī yǎn, dǐ yǒu zī rú dīng, yú zi chū xuè shù shēng ér sǐ, mò yǒu shí zhě.
异虫,温会在江州,与宾客看打鱼。渔子一人,忽上岸狂走。温问之,但反手指背,不能语。渔者色黑,细视之,有物如黄叶,大尺余,眼遍其上,啮不可取,温令烧之落。每对一眼,底有觜如钉,渔子出血数升而死,莫有识者。
lěng shé, shēn wáng yǒu ròu jí, fù chuí zhì gàn, měi chū zé yǐ bǎi liàn shù zhī, zhì shǔ yuè, cháng gàn xī bù kě guò. xuán zōng zhào nán fāng qǔ lěng shé èr tiáo cì zhī, shé zhǎng shù chǐ, sè bái, bù shì rén, zhí zhī lěng rú wò bīng. shēn wáng fù yǒu shù yuē, xià yuè zhì yú yuē zhōng, bù fù jué fán shǔ.
冷蛇,申王有肉疾,腹垂至骭,每出则以百练束之,至暑月,常骭息不可过。玄宗诏南方取冷蛇二条赐之,蛇长数尺,色白,不螫人,执之冷如握冰。申王腹有数约,夏月置于约中,不复觉烦暑。
yì fēng, yǒu fēng rú là fēng shāo dà, fēi jìn jí, hǎo yuán cái shù yè, juǎn rù mù qiào jí bì xià zhōng zuò kē. chéng shì cháng fā bì xún zhī, měi yè juǎn zhōng shí yǐ bù jié, huò yún jiāng huà wéi mì yě.
异蜂,有蜂如蜡蜂稍大,飞劲疾,好圆裁树叶,卷入木窍及壁罅中作窠。成式常发壁寻之,每叶卷中实以不洁,或云将化为蜜也。
bái fēng kē, chéng shì xiū zhú lǐ sī dì, guǒ yuán shù mǔ. rén xū nián, yǒu fēng rú má zi fēng, jiāo tǔ wèi kē yú tíng qián yán, dà rú jī luǎn, sè zhèng bái kě ài. jiā dì è ér huài zhī, qí dōng guǒ xìn zhōng shǒu zú. nán shǐ yán, sòng míng dì è yán bái mén. jīn lóu zǐ yán, zi hūn rì, jí fēng xuě xià, wéi mù biàn bái, yǐ wéi bù xiáng. yì zhī sú jì bái jiǔ yǐ.
白蜂窠,成式修竹里私第,果园数亩。壬戌年,有蜂如麻子蜂,胶土为窠于庭前檐,大如鸡卵,色正白可爱。家弟恶而坏之,其冬果衅钟手足。《南史》言,宋明帝恶言白门。《金楼子》言,子婚日,疾风雪下,帏幕变白,以为不祥。抑知俗忌白久矣。
dú fēng, lǐng nán yǒu dú jūn, yè míng, jīng yǔ ér fǔ huà wéi jù fēng, hēi sè, huì ruò jù, zhǎng sān fēn yú. yè rù rén ěr bí zhōng, duàn rén xīn xì.
毒蜂,岭南有毒菌,夜明,经雨而腐化为巨蜂,黑色,喙若锯,长三分余。夜入人耳鼻中,断人心系。
zhú mì fēng, shǔ zhōng yǒu zhú mì fēng, hǎo yú yě zhú shàng jié kē. kē dà rú jī zǐ, yǒu dài, zhǎng chǐ xǔ. kē yǔ mì bìng gàn sè kě ài, gān bèi yú cháng mì.
竹蜜蜂,蜀中有竹蜜蜂,好于野竹上结窠。窠大如鸡子,有带,长尺许。窠与蜜并绀色可爱,甘倍于常蜜。
shuǐ qū, nán zhōng shuǐ xī jiàn zhōng duō yǒu qū, zhǎng cùn yú, sè hēi. xià shēn biàn wéi méng, shì rén shén dú.
水蛆,南中水溪涧中多有蛆,长寸余,色黑。夏深变为虻,螫人甚毒。
shuǐ chóng, xiàng pǔ qí chuān zhǔ yǒu shuǐ chóng, zǎn shuǐ shí chuán, shù shí rì chuán huài. chóng shèn wēi xì. bào qiǎng, shuǐ chóng yě. xíng rú jié qiāng, shāo dà, fù xià yǒu cì shì qiǎng, rú jí zhēn áo rén, yǒu dú.
水虫,象浦其川渚有水虫,攒水食船,数十日船坏。虫甚微细。抱抢,水虫也。形如蛣蜣,稍大,腹下有刺似抢,如棘针螯人,有毒。
fù zi, shuǐ chóng yě. yǒu zi duō fù zhī.
负子,水虫也。有子多负之。
bì yì, nán zhōng míng bì yì, yī yuē èr shí chén chóng. zhuàng shì shé yī, jiǎo zhǎng, sè qīng chì, ròu liè. shǔ yuè shí jiàn yú lí bì jiān, sú yún jiàn de duō chēng yì shì. qí shǒu shū hū gēng biàn wèi shí èr chén zhuàng. chéng shì zài cóng xiōng xún cháng guān zhī.
避役,南中名避役,一曰二十辰虫。状似蛇医,脚长,色青赤,肉鬣。暑月时见于篱壁间,俗云见得多称意事。其首倏忽更变为十二辰状。成式再从兄鄩尝观之。
shí jiāo chóng, xià yuè shí sōng jiāo, qián jiǎo chuán zhī, hòu jiǎo niè zhī, nèi zhī kāo zhōng.
食胶虫,夏月食松胶,前脚传之,后脚聂之,内之尻中。
chóng dūn chóng yú, xíng rú chán, qí zi rú xiā, zhe cǎo yè. dé qí zi, zé mǔ fēi lái jiù zhī. jiān shí, xīn ér měi.
〈虫敦〉〈虫禺〉,形如蝉,其子如虾,着草叶。得其子,则母飞来就之。煎食,辛而美。
zào mǎ, zhuàng rú cù zhī, shāo dà, jiǎo zhǎng, hǎo xué yú zào cè. sú yán zào yǒu mǎ, zú shí zhī zhào.
灶马,状如促织,稍大,脚长,好穴于灶侧。俗言灶有马,足食之兆。
xiè bào, guó zhōu yǒu chóng míng xiè bào, cháng zài shēn tǔ zhōng. sī mǎ péi shěn zi cháng zhì kēng huò zhī. xiǎo lèi há ma, ér yuán rú qiú, jiàn rén yǐ qián liǎng jiǎo jiāo fù shǒu, rú xiū zhuàng. néng xué dì rú fén shǔ, qǐng kè shēn shù chǐ. huò chū dì tīng xiè bào niǎo shēng, zé nǎo liè ér sǐ, sú yīn míng zhī.
谢豹,虢州有虫名谢豹,常在深土中。司马裴沈子常治坑获之。小类虾蟆,而圆如球,见人以前两脚交覆首,如羞状。能穴地如鼢鼠,顷刻深数尺。或出地听谢豹鸟声,则脑裂而死,俗因名之。
suì chē chóng, zhuàng rú jī liáo, cāng sè, hǎo qī gāo shù shàng, qí shēng rú rén yín xiào, zhōng nán yǒu zhī. yī běn yún, cāng zhōu sú hū wèi sāo qián, tài yuán yǒu dà ér hēi zhě, shēng jī liáo. suì chē, bié sú hū wèi méi yán chóng yě.
碎车虫,状如唧聊,苍色,好栖高树上,其声如人吟啸,终南有之。一本云,沧州俗呼为搔前,太原有大而黑者,声唧聊。碎车,别俗呼为没盐虫也。
dù gǔ, shì shū dài, sè lèi yǐn, zhǎng èr chǐ yú, shǒu rú chǎn, bèi shàng yǒu hēi huáng lán, shāo chù zé duàn. cháng chèn yǐn, yǐn bù fù dòng, nǎi shàng yǐn yǎn zhī, liáng jiǔ yǐn huà. wéi fù ní rú xián, yǒu dú, jī chī zhé sǐ. sú hū tǔ chóng.
度古,似书带,色类蚓,长二尺余,首如铲,背上有黑黄襕,稍触则断。尝趁蚓,蚓不复动,乃上蚓掩之,良久蚓化。惟腹泥如涎,有毒,鸡吃辄死。俗呼土虫。
léi qí, dà rú yǐn, yǐ wù chù zhī nǎi cù suō, yuán zhuǎn ruò jū. liáng jiǔ yǐn shǒu, jū xíng jiàn xiǎo, fù rú yǐn yān. huò yún niè rén dú shén.
雷蜞,大如蚓,以物触之乃蹙缩,圆转若鞠。良久引首,鞠形渐小,复如蚓焉。或云啮人毒甚。
máo, shé tóu biē shēn, rù shuǐ yuán shù mù, shēng lǐng nán, nán rén wèi zhī máo. gāo zhì lì, tóng wǎ qì zhù jìn chū, wéi jī luǎn ké shèng zhī bù lòu. zhǔ zhǒng dú.
矛,蛇头鳖身,入水缘树木,生岭南,南人渭之矛。膏至利,铜瓦器贮浸出,惟鸡卵壳盛之不漏。主肿毒。
lán shé, shǒu yǒu dà dú, wěi néng jiě dú, chū wú zhōu chén jiā dòng. nán rén yǐ shǒu hé dú yào, wèi zhī lán yào, yào rén lì sǐ. qǔ wěi wèi là, fǎn jiě dú yào.
蓝蛇,首有大毒,尾能解毒,出梧州陈家洞。南人以首合毒药,谓之蓝药,药人立死。取尾为腊,反解毒药。
rán shé, zhǎng shí zhàng, cháng tūn lù, xiāo jǐn, nǎi rào shù chū gǔ. yǎng chuàng shí fáng yú shén měi. huò yǐ fù rén yī tóu zhī, zé pán ér bù qǐ. qí dǎn shàng xún jìn tóu, zhōng xún zài xīn, xià xún jìn wěi.
蚺蛇,长十丈,常吞鹿,消尽,乃绕树出骨。养创时肪腴甚美。或以妇人衣投之,则蟠而不起。其胆上旬近头,中旬在心,下旬近尾。
xiē, shǔ fù chóng jù zhě duō huà wéi xiē. xiē zǐ duō fù yú bèi, chéng shì cháng jiàn yī xiē fù shí yú zi, zi sè yóu bái, cái rú dào lì. chéng shì cháng jiàn zhāng xī fù yán, chén zhōu gǔ cāng yǒu xiē, xíng rú qián, shì rén bì sǐ.' jiāng nán jiù wú xiē, kāi yuán chū, cháng yǒu yī zhǔ bù, zhú tǒng shèng guò jiāng, zhì jīn jiāng nán wǎng wǎng yì yǒu, sú hū wéi zhǔ bù chóng. xiē cháng wèi wō suǒ shí, yǐ jī guī zhī, xiē bù fù qù. jiù shuō guò mǎn bǎi, wèi xiē suǒ shì. xiē qián wèi zhī shì, hòu wèi zhī chài.
蝎,鼠负虫巨者多化为蝎。蝎子多负于背,成式尝见一蝎负十余子,子色犹白,才如稻粒。成式尝见张希复言,陈州古仓有蝎,形如钱,螫人必死。'江南旧无蝎,开元初,尝有一主簿,竹筒盛过江,至今江南往往亦有,俗呼为主簿虫。蝎常为蜗所食,以迹规之,蝎不复去。旧说过满百,为蝎所螫。蝎前谓之螫,后谓之虿。
shī, jiù shuō shī chóng yǐn chì lóng suǒ yù shuǐ zé yù. shī è shuǐ yín. rén yǒu bìng shī zhě, suī xiāng yī mù yù bù dé yǐ. dào shì cuī bái yán, jīng zhōu xiù cái zhāng gào, cháng mén dé liǎng tóu shī. yǒu cǎo shēng shān zú shī chù, yè rú bǎi hé, duì yè dú jīng, jīng wēi chì, gāo yī èr chǐ, míng shī jiàn cǎo, néng qù jǐ shī. yǒu shuǐ zhú, yè rú zhú, shēng shuǐ zhōng, duǎn xiǎo, yì zhì shī.
虱,旧说虱虫饮赤龙所浴水则愈。虱恶水银。人有病虱者,虽香衣沐浴不得已。道士崔白言,荆州秀才张告,尝扪得两头虱。有草生山足湿处,叶如百合,对叶独茎,茎微赤,高一二尺,名虱建草,能去虮虱。有水竹,叶如竹,生水中,短小,亦治虱。
huáng, jīng zhōu yǒu bó shī, hào fǎ tōng, běn ān xī rén. shǎo yú dōng tiān zhú chū jiā, yán huáng chóng fù xià yǒu fàn zì, huò bái tiān xià lái zhě, nǎi dāo lì tiān fàn tiān lái zhě. xī yù yàn qí zì zuò mù tiān tán fǎ ráng zhī. jīn huáng chóng shǒu yǒu" wáng" zì, gù zì bù kě xiǎo. huò yán yú zǐ biàn, jìn zhī yǐ. jiù yán chóng shí gǔ zhě, bù lì suǒ zhì, qīn yú bǎi xìng zé chóng shí gǔ. chóng shēn hēi tóu chì, wǔ lì yě. tóu hēi shēn chì, rú lì yě.
蝗,荆州有帛师,号法通,本安西人。少于东天竺出家,言蝗虫腹下有梵字,或白天下来者,乃忉利天梵天来者。西域验其字作木天坛法禳之。今蝗虫首有"王"字,固自不可晓。或言鱼子变,近之矣。旧言虫食谷者,部吏所致,侵渔百姓则虫食谷。虫身黑头赤,武吏也。头黑身赤,儒吏也。
yě hú bí tì, piāo xiāo yě, sú hū wèi yě hú bí tì.
野狐鼻涕,螵蛸也,俗呼为野狐鼻涕。