zǒng xù dào dé
◎总叙道德
lǎo jūn zhǐ guī yuē: tài shàng zhī xiàng, mò gāo hū dào dé qí cì mò dà hū shén míng qí cì mò dà hū tài hé qí cì mò chóng hū tiān dì qí cì mò zhe hū yīn yáng qí cì mò míng hū dà shèng. fū dào dé, suǒ yǐ kě dào ér bù kě yuán yě. shén míng, suǒ yǐ kě cún ér bù kě shēn yě. tài hé, suǒ yǐ kě tǐ ér bù kě huà yě. tiān dì, suǒ yǐ kě xíng ér bù kě xuān yě. yīn yáng, suǒ yǐ kě yòng ér bù kě chuán yě. dà shèng, suǒ yǐ kě guān ér bù kě yán yě. gù dù zhī suǒ dù zhě zhī, ér shù zhī suǒ shù zhě shǎo, zhī zhī suǒ zhī zhě qiǎn, ér wèi zhī suǒ wéi zhě báo. zhì zhòng zhī zhòng bù kě shǔ, ér zhì dà zhī dà bù kě dù. wēi miào qióng lǐ, fēi zhī zhī suǒ néng cè, dà chéng zhī zhì, fēi wéi zhī suǒ néng dé, tiān dì zhī jiān huò luàn huàn jiù, fēi shì zhī suǒ néng kè yě. gù bù dào zhī dào, bù dé zhī dé, zhèng zhī yuán yě bù míng zhī míng, wáng gōng ér gōng, huà zhī gēn yě. shì gù wáng zhě yǒu wéi ér tiān xià yǒu yù, qù chún ér lí hòu, qīng huà ér wèi zhuó. kāi rén ěr mù, shì yǐ shēng sè, yǎng yǐ wǔ wèi, shuō yǐ gōng dé, jiào yǐ rén yì, dǎo yǐ lǐ jié, mín rú qǐn jué chū yú míng shì, dēng qiū líng ér pàn bā fāng, lǎn cān chén ér jiàn rì yuè. gù huà kě yán ér dé kě liè, gōng kě chén ér míng kě bié. shì yǐ zhī fàng liú ér xié wěi zuò, dào dé yōng bì, shén míng gé jué. bǎi cán méng shēng, tài hé xiāo jié. tiān xià huáng huáng mí huò, chí chěng shì fēi zhī jìng, shī qí zì rán zhī jié. qíng biàn zhì huà, róu yú wàn wù. cuì qiáo lí hēi, yōu huàn mǎn fù, bù ān qí shēng, bù lè qí sú. sàng qí tiān nián, jiē shāng bào nüè. shì yǐ jūn chén xiāng gù ér yíng yíng, fù zǐ xiāng niàn ér liàn liàn, xiōng dì xiāng yōu ér qī qī, mín rén kǒng jù ér xin shuāng shēn. xin shuāng shēn xiāng jié, sǐ bù xuán zhǒng, wéi huàn huò yě. fù zǐ liàn liàn, xiōng dì qī qī, hūn dìng chén xǐng, chū cí rù miàn, wèi yāo shāng yě. chén jiàn qí jūn, wǔ sè wú zhǔ, jí qū lì bài, xī jiān cù zhǒu, qǐ shǒu xī xíng yǐ yán qí shàng zhě, wèi bù xiāng qīn yě. gù kě dào zhī dào, dào dé zhāng ér fēi zì rán yě kě míng zhī míng, gōng míng xiǎn ér fēi sù zhēn yě.
《老君指归》曰:太上之象,莫高乎道德;其次莫大乎神明;其次莫大乎太和;其次莫崇乎天地;其次莫著乎阴阳;其次莫明乎大圣。夫道德,所以可道而不可原也。神明,所以可存而不可伸也。太和,所以可体而不可化也。天地,所以可行而不可宣也。阴阳,所以可用而不可传也。大圣,所以可观而不可言也。故度之所度者知,而数之所数者少,知之所知者浅,而为之所为者薄。至众之众不可数,而至大之大不可度。微妙穷理,非知之所能测,大成之至,非为之所能得,天地之间祸乱患咎,非事之所能克也。故不道之道,不德之德,政之元也;不名之名,亡功而功,化之根也。是故王者有为而天下有欲,去醇而离厚,清化而为浊。开人耳目,示以声色,养以五味,说以功德,教以仁义,导以礼节,民如寝觉出于冥室,登丘陵而盼八方,览参辰而见日月。故化可言而德可列,功可陈而名可别。是以知放流而邪伪作,道德壅蔽,神明隔绝。百残萌生,太和消竭。天下徨徨迷惑,驰骋是非之境,失其自然之节。情变至化,糅于万物。悴憔黧黑,忧患满腹,不安其生,不乐其俗。丧其天年,皆伤暴虐。是以君臣相顾而营营,父子相念而恋恋,兄弟相忧而凄凄,民人恐惧而忄双身。忄双身相结,死不旋踵,为患祸也。父子恋恋,兄弟凄凄,昏定晨省,出辞入面,为夭伤也。臣见其君,五色无主,疾趋力拜,翕肩促肘,稽首膝行以严其上者,为不相亲也。故可道之道,道德彰而非自然也;可名之名,功名显而非素真也。
lǎo jūn zhǐ guī lüè lì yuē: fū wù zhī suǒ yǐ shēng, gōng zhī suǒ yǐ chéng, bì shēng hū wú xíng, xíng yóu hū wú míng. wú xíng wú míng zhě, wàn wù zhī zōng yě. bù wēn bù liáng, bù gōng bù shāng, tīng zhī bù kě dé ér wén, shì zhī bù kě dé ér zhāng, tǐ zhī bù kě dé ér zhī, wèi zhī bù kě dé ér cháng. gù qí wèi wù yě zé hùn chéng, wèi xiàng yě zé wú xíng, wèi yīn yě zé xī shēng, wèi wèi yě zé wú chéng. gù néng wéi pǐn wù zhī zōng zhǔ, bāo tōng tiān dì, mí shǐ bù jīng yě. ruò wēn yě, zé bù néng liáng yǐ. gōng yě, zé bù néng shāng yǐ. xíng bì yǒu suǒ fēn, shēng bì yǒu suǒ shǔ. gù xiàng ér xíng zhě, fēi dà xiàng yě. yīn ér shēng zhě, fēi dà yīn yě. rán zé sì xiàng bù xíng, zé dà xiàng wú yǐ chàng wǔ yīn bù shēng, zé dà yīn wú yǐ zhì. sì xiàng xíng ér wù wú suǒ zhǔ yān, zé dà xiàng chàng yǐ. wǔ yīn shēng ér xīn wú suǒ shì yān, zé dà yīn zhì yǐ. gù zhí dà xiàng zé tiān xià wǎng, yòng dà yīn zé fēng sú yí. wú xíng chàng, tiān xià suī wǎng, wǎng ér bù néng shì yě xī shēng zhì, fēng sú suī yí, yí ér bù néng biàn yě. shì gù tiān shēng wǔ wù, wú wù wèi yòng shèng xíng wǔ jiào, bù yán wèi huà. shì yǐ" dào kě dào, fēi cháng dào míng kě míng, fēi cháng míng" yě. wǔ wù zhī mǔ, bù yán bù hán, bù róu bù gāng. wǔ jiào zhī mǔ, bù jiǎo bù mèi, bù ēn bù shāng. suī gǔ jīn bù tóng, shí yí sú yì, cǐ bù biàn yě. suǒ wèi zì gǔ jí jīn, qí míng bù qù zhě yě. tiān bù yǐ cǐ zé wù bù shēng, zhì bù yǐ cǐ zé gōng bù chéng. gù gǔ jīn tōng, zhōng shǐ tóng. zhí gǔ kě yǐ yù jīn, zhèng jīn kě yǐ zhī gǔ shǐ, cǐ suǒ wèi cháng zhě yě. wú jiǎo mèi zhī zhuàng, wēn liáng zhī xiàng, gù zhī cháng yuē míng yě. wù shēng gōng chéng, mò bù yóu hū cǐ, gù yǐ yuè zhòng fǔ. fū bēn diàn zhī jí, yóu bù zú yǐ yī shí zhōu yù fēng zhī xíng, yóu bù zú yǐ yī xī qī. shàn sù zài bù jí, shàn zhì zài bù xíng. gù kě dào zhī shèng, wèi zú yǐ guān tiān dì yǒu xíng zhī jí, wèi zú yǐ fǔ wàn wù. shì gù tàn zhī zhě bù néng jǐn hū sī měi, yǒng zhī zhě bù néng chàng hū sī hóng. míng zhī bù néng dāng, chēng zhī bù néng jì. míng bì yǒu suǒ fēn, chēng bì yǒu suǒ yóu. yǒu fèn zé yǒu bù jiān, yǒu yóu zé yǒu bù jìn. bù jiān zé dà shū qí zhēn, bù jìn zé bù kě yǐ míng. cǐ kě yǎn ér míng yě. fū dào yě zhě, qǔ hū wàn wù zhī suǒ yóu yě. xuán yě zhě, qǔ hū yōu míng zhī suǒ chū yě. shēn yě zhě, qǔ hū tàn zé ér bù kě jiū yě. dà yě zhě, qǔ hū mí lún ér bù kě jí yě. yuǎn yě zhě, qǔ hū miǎn miǎo ér bù kě jí yě. wēi yě zhě, qǔ hū yōu wēi ér bù kě dǔ yě. rán zé dào xuán shēn dà miào yuǎn zhī yán, gè yǒu qí yì, wèi jǐn qí jí zhě yě. rán mí lún wú jí, bù kě míng xì wēi miào wú xíng, bù kě míng dà. shì yǐ jīng yún: zì zhī yuē" dào", wèi zhī yuē" xuán", ér bù míng yě. rán zé yán zhī zhě shī qí cháng, míng zhī zhě lí qí zhēn, wèi zhī zé zhì qí xìng, zhí zhī zé shī qí yuán yǐ. shì yǐ shèng rén bù yǐ yán wéi zhǔ, zé bù wéi qí cháng bù yǐ míng wéi cháng, zé bù lí qí zhēn bù yǐ wéi wèi shì, zé bù bài qí xìng bù yǐ zhí wèi zhì, zé bù shī qí yuán yǐ. rán zé lǎo jūn zhī wén, yù biàn ér jí zhě, zé shī qí zhǐ yě yù míng ér zé zhě, zé wéi qí yì yě. gù qí dà guī yě, lùn tài shǐ zhī yuán yǐ míng zì rán zhī xìng yǎn yōu míng zhī jí yǐ dìng huò wǎng zhī mí. yīn ér bù wéi, sǔn ér bù shī, chóng běn yǐ xī mò, shǒu mǔ yǐ cún zi jiàn fū qiǎo shù, wèi zài wèi yǒu, wú zé yú rén, bì qiú zhū jǐ cǐ qí dà yào yě. ér fǎ zhě shàng hū qí tóng, ér xíng yǐ jiǎn zhī míng zhě shàng hū dìng zhēn, ér yán yǐ zhèng zhī rú zhě shàng hū quán ài, ér yù yǐ jìn zhī mò zhě shàng hū jiǎn sè, ér zhì yǐ lì zhī zá zhě shàng hū zhòng měi, ér zǒng yǐ xíng zhī. fū xíng yǐ jiǎn wù, qiǎo wěi bì shēng míng yǐ dìng wù, lǐ shù bì shī yù yǐ jìn wù, zhēng shàng bì qǐ jiǎo yǐ lì wù, guāi wéi bì zuò zá yǐ xíng wù, huì luàn bì xìng. sī jiē yòng qí zi ér qì qí mǔ, wù shī suǒ zài, wèi zú shǒu yě. rán zhì tóng tú ér yì zhì, hé zhǐ ér qū guāi, ér xué zhě huò qí suǒ zhì, mí qí suǒ qū. guān qí qí tóng zé wèi zhī fǎ, dǔ qí dìng zhēn zé wèi zhī míng, chá qí chún ài zé wèi zhī rú, jiàn qí jiǎn sè zé wèi zhī mò, jiàn qí bù xì zé wèi zhī zá. suí qí suǒ jiàn ér zhèng míng yān, shùn qí suǒ hǎo ér zhí yì yān. gù shǐ yǒu fēn yún fèn cuò zhī lùn, shū qū biàn xī zhī zhēng, gài yóu sī yǐ. yòu qí wéi wén yě, jǔ zhōng yǐ zhèng shǐ, běn shǐ yǐ jǐn zhōng. kāi ér fú dá, dǎo ér fú qiān. xún ér hòu jì qí yì, tuī ér hòu jǐn qí lǐ. shàn fǎ shì shǐ yǐ shǒu qí lùn, míng fū huì guī yǐ zhōng qí wén. gù shǐ tóng qū ér gǎn fā yú shì zhě, mò bù měi qí xìng yán zhī shǐ, yīn ér yǎn yān yì zhǐ ér dú gòu zhě, mò bù shuō qí huì guī zhī zhēng, yǐ wéi zhèng yān. fū tú suī shū bì tóng qí guī, lǜ suī bǎi bì jūn qí zhì, ér jǔ fū guī zhì yǐ míng zhì lǐ, gù shǐ chù lèi ér sī zhě, mò bù xīn qí sī zhī suǒ yīng, yǐ wéi dé qí yì yān. fán wù zhī suǒ yǐ cún, nǎi fǎn qí xíng gōng zhī suǒ yǐ kè, nǎi fǎn qí míng. fū cún zhě bù yǐ cún wèi cún, yǐ qí bù wàng wáng yě ān zhě bù yǐ ān wèi ān, yǐ qí bù wàng wēi yě. gù bǎo qí cún zhě wáng, bù wàng wáng zhě cún ān qí wèi zhě wēi, bù wàng wēi zhě ān. shàn lì jǔ qiū háo, shàn tīng wén léi tíng, cǐ dào zhī yǔ xíng fǎn yě. ān zhě shí ān, ér yuē fēi ān zhī suǒ ān cún zhě shí cún, ér yuē fēi cún zhī suǒ cún hóu wáng shí zūn, ér yuē fēi zūn zhī suǒ zūn, jiē lǐ zhī dà zhě yě. míng hào shēng hū xíng zhuàng, chēng wèi chū hū shè qiú. míng hào bù xū shēng, chēng wèi bù xū chū. gù míng hào zé dà shī qí zhǐ, chēng wèi zé wèi jǐn qí jí. shì yǐ wèi xuán, zé xuán zhī yòu xuán chēng dào, zé yù zhōng yǒu sì dà yě.
《老君指归略例》曰:夫物之所以生,功之所以成,必生乎无形,形由乎无名。无形无名者,万物之宗也。不温不凉,不宫不商,听之不可得而闻,视之不可得而彰,体之不可得而知,味之不可得而尝。故其为物也则混成,为象也则无形,为音也则希声,为味也则无呈。故能为品物之宗主,包通天地,靡使不经也。若温也,则不能凉矣。宫也,则不能商矣。形必有所分,声必有所属。故象而形者,非大象也。音而声者,非大音也。然则四象不形,则大象无以暢;五音不声,则大音无以至。四象形而物无所主焉,则大象暢矣。五音声而心无所适焉,则大音至矣。故执大象则天下往,用大音则风俗移。无形暢,天下虽往,往而不能释也;希声至,风俗虽移,移而不能辩也。是故天生五物,无物为用;圣行五教,不言为化。是以“道可道,非常道;名可名,非常名”也。五物之母,不炎不寒,不柔不刚。五教之母,不皦不昧,不恩不伤。虽古今不同,时移俗易,此不变也。所谓自古及今,其名不去者也。天不以此则物不生,治不以此则功不成。故古今通,终始同。执古可以御今,证今可以知古始,此所谓常者也。无皎昧之状,温凉之象,故知常曰明也。物生功成,莫不由乎此,故以阅众甫。夫奔电之疾,犹不足以一时週;御风之行,犹不足以一息期。善速在不疾,善至在不行。故可道之盛,未足以官天地;有形之极,未足以府万物。是故叹之者不能尽乎斯美,咏之者不能暢乎斯弘。名之不能当,称之不能既。名必有所分,称必有所由。有分则有不兼,有由则有不尽。不兼则大殊其真,不尽则不可以名。此可演而明也。夫道也者,取乎万物之所由也。玄也者,取乎幽冥之所出也。深也者,取乎探赜而不可究也。大也者,取乎弥纶而不可极也。远也者,取乎缅邈而不可及也。微也者,取乎幽微而不可睹也。然则道玄深大妙远之言,各有其义,未尽其极者也。然弥纶无极,不可名细;微妙无形,不可名大。是以《经》云:字之曰“道”,谓之曰“玄”,而不名也。然则言之者失其常,名之者离其真,为之则窒其性,执之则失其原矣。是以圣人不以言为主,则不违其常;不以名为常,则不离其真;不以为为事,则不败其性;不以执为制,则不失其原矣。然则老君之文,欲辩而诘者,则失其旨也;欲名而责者,则违其义也。故其大归也,论太始之原以明自然之性;演幽冥之极以定惑罔之迷。因而不为,损而不施,崇本以息末,守母以存子;贱夫巧术,为在未有,无责于人,必求诸己;此其大要也。而法者尚乎齐同,而形以检之;名者尚乎定真,而言以正之;儒者尚乎全爱,而誉以进之;墨者尚乎俭啬,而智以立之;杂者尚乎众美,而总以行之。夫形以检物,巧伪必生;名以定物,理恕必失;誉以进物,争尚必起;矫以立物,乖违必作;杂以行物,秽乱必兴。斯皆用其子而弃其母,物失所载,未足守也。然致同涂而异至,合旨而趋乖,而学者惑其所致,迷其所趋。观其齐同则谓之法,睹其定真则谓之名,察其纯爱则谓之儒,鉴其俭啬则谓之墨,见其不系则谓之杂。随其所鉴而正名焉,顺其所好而执意焉。故使有纷纭愤错之论,殊趋辨析之争,盖由斯矣。又其为文也,举终以证始,本始以尽终。开而弗达,导而弗牵。寻而后既其义,推而后尽其理。善法事始以首其论,明夫会归以终其文。故使同趋而感发于事者,莫不美其兴言之始,因而演焉;异旨而独构者,莫不说其会归之征,以为证焉。夫涂虽殊必同其归,虑虽百必均其致,而举夫归致以明至理,故使触类而思者,莫不欣其思之所应,以为得其义焉。凡物之所以存,乃反其形;功之所以克,乃反其名。夫存者不以存为存,以其不忘亡也;安者不以安为安,以其不忘危也。故保其存者亡,不忘亡者存;安其位者危,不忘危者安。善力举秋毫,善听闻雷霆,此道之与形反也。安者实安,而曰非安之所安;存者实存,而曰非存之所存;侯王实尊,而曰非尊之所尊,皆理之大者也。名号生乎形状,称谓出乎涉求。名号不虚生,称谓不虚出。故名号则大失其旨,称谓则未尽其极。是以谓玄,则玄之又玄;称道,则域中有四大也。
hán fēi zǐ zhǔ dào piān yuē: dào zhě, wàn wù zhī shǐ wù cóng dào shēng, gù yuē shǐ, shì fēi zhī jì yě shì fēi yīn dào zhāng, gù yuē jì, shì yǐ míng jūn shǒu shǐ yǐ zhī wàn wù zhī yuán, zhì jì yǐ zhī shàn bài zhī duān. gù xū jìng yǐ dài lìng, chén jiāng zì biǎo yì jūn jiàn qí zhì, chén yòng qí yì yǐ chēng zhī. gù yuē: qù hǎo qù è, chén nǎi jiàn sù qù xián qù zhì, chén nǎi zì bèi. gù yǒu zhì ér bù yǐ lǜ, shǐ wàn wù zhī qí chù yǒu xíng ér bù yǐ xián, guān chén xià zhī suǒ yīn yǒu yǒng ér bù yǐ nù, shǐ qún chén jǐn qí wǔ. shì gù qù zhì ér yǒu míng, qù xián ér yǒu gōng, qù yǒng ér yǒu qiáng. qún chén shǒu zhí, bǎi guān yǒu cháng, yīn néng ér shǐ zhī, shì wèi xí cháng. gù yuē: jì hū qí wú wèi ér chù, liáo hū mò de qí suǒ míng. míng jūn wú wéi yú shàng, qún chén sǒng jù yú xià. míng jūn zhī dào, shǐ zhì zhě jǐn qí lǜ, ér jūn yīn yǐ duàn shì, gù jūn bù qióng yú zhì xián zhě chì qí cái, jūn yīn ér rèn zhī, gù jūn bù qióng yú néng. yǒu gōng zé jūn yǒu qí xián, yǒu guò zé chén rèn qí zuì, gù jūn bù qióng yú míng. shì gù bù xián ér wèi xián zhě shī, bù zhì ér wèi zhì zhě zhèng. chén yǒu qí láo, jūn yǒu qí chéng gōng, cǐ zhī wèi xián zhǔ zhī jīng yě.
《韩非子·主道篇》曰:道者,万物之始物从道生,故曰始,是非之纪也是非因道彰,故曰纪,是以明君守始以知万物之源,治纪以知善败之端。故虚静以待令,臣将自表异君见其志,臣用其意以称之。故曰:去好去恶,臣乃见素;去贤去智,臣乃自备。故有智而不以虑,使万物知其处;有行而不以贤,观臣下之所因;有勇而不以怒,使群臣尽其武。是故去智而有明,去贤而有功,去勇而有强。群臣守职,百官有常,因能而使之,是谓习常。故曰:寂乎其无位而处,寥乎莫得其所名。明君无为于上,群臣悚惧于下。明君之道,使智者尽其虑,而君因以断事,故君不穷于智;贤者敕其材,君因而任之,故君不穷于能。有功则君有其贤,有过则臣任其罪,故君不穷于名。是故不贤而为贤者师,不智而为智者正。臣有其劳,君有其成功,此之谓贤主之经也。
huái nán hóng liè yuē:" fū dào zhě fù tiān zài dì, kuò sì fāng, chāi bā jí gāo bù kě jì, shēn bù kě cè bāo guǒ tiān dì, bǐng shòu wú xíng yuán liú quán bó, chōng ér xú yíng hùn hùn gǔ gǔ, zhuó ér xú qīng. gù zhí zhī ér sāi yú tiān dì, héng zhī ér mí yú sì hǎi, shī zhī wú qióng ér wú suǒ zhāo xī shū zhī mì yú liù hé, juǎn zhī bù yíng yú yī wò. yuē ér néng zhāng, yōu ér néng míng, ruò ér néng qiáng, róu ér néng gāng héng sì wéi ér hán yīn yáng, hóng yǔ zhòu ér zhāng sān guāng shén nào ér gē, shén xiān ér wēi. shān yǐ zhī gāo, yuān yǐ zhī shēn shòu yǐ zhī zǒu, niǎo yǐ zhī fēi rì yuè yǐ zhī míng, xīng chén yǐ zhī xíng lín yǐ zhī yóu, fèng yǐ zhī xiáng.
《淮南·洪烈》曰:“夫道者覆天载地,廓四方,拆八极;高不可际,深不可测;包裹天地,禀授无形;原流泉浡,冲而徐盈;混混汩汩,浊而徐清。故植之而塞于天地,横之而弥于四海,施之无穷而无所朝夕;舒之幎于六合,卷之不盈于一握。约而能张,幽而能明,弱而能强,柔而能刚;横四维而含阴阳,纮宇宙而章三光;甚淖而滒,甚纤而微。山以之高,渊以之深;兽以之走,鸟以之飞;日月以之明,星辰以之行;麟以之游,凤以之翔。
tài gǔ èr huáng, dé dào zhī bǐng, lì yú zhōng yāng shén yǔ huà yóu, yǐ fǔ sì fāng. shì gù néng tiān yùn dì zhì, lún zhuàn ér wú fèi, shuǐ liú ér bù zhǐ, yǔ wàn wù zhōng shǐ. fēng xìng yún zhēng, shì wú bù yīng léi shēng yǔ jiàng, bìng yīng wú qióng guǐ chū diàn rù, lóng xīng luán jí jūn xuán gǔ zhuǎn, zhōu ér fù zā yǐ diāo yǐ zuó, hái fǎn yú pǔ. wú wéi wèi zhī ér hé yú dào, wú wéi yán zhī ér tōng hū dé tián yú wú jīn ér dé yú hé, yǒu wàn bù tóng ér biàn yú xìng shén tuō yú qiū háo zhī mò, ér dà yǔ yǔ zhòu zhī zǒng. qí dé yōu tiān dì ér hé yīn yáng, jié sì shí ér diào wǔ xíng jù yú fù yù, wàn wù qún shēng rùn yú cǎo mù, jìn yú jīn shí qín shòu shuò dà, háo máo rùn zé yǔ yì fèn yě, jiǎo gé shēng yě, shòu tāi bù dú, niǎo luǎn bù xù fù wú sàng zi zhī yōu, xiōng wú kū dì zhī āi tóng zǐ bù gū, fù rén bù shuāng, hóng zī bù chū, zéi xīng bù xíng hán dé zhī suǒ zhì.
太古二皇,得道之柄,立于中央;神与化游,以抚四方。是故能天运地滞,轮转而无废,水流而不止,与万物终始。风兴云蒸,事无不应;雷声雨降,并应无穷;鬼出电入,龙兴鸾集;钧旋毂转,週而复匝;已雕已琢,还反于朴。无为为之而合于道,无为言之而通乎德;恬愉无矜而得于和,有万不同而便于性;神托于秋毫之末,而大与宇宙之总。其德优天地而合阴阳,节四时而调五行;句俞覆育,万物群生;润于草木,浸于金石;禽兽硕大,毫毛润泽;羽翼奋也,角觡生也,兽胎不殰,鸟卵不殈;父无丧子之忧,兄无哭弟之哀;童子不孤,妇人不孀,虹姿不出,贼星不行;含德之所致。
fū tài shàng zhī dào, shēng wàn wù ér bù yǒu, chéng huà xiàng ér fú zǎi. qí xíng huì xī, wà fēi rú dòng, dài ér hòu shēng, mò zhī zhī dé dài zhī hòu sǐ, mò zhī néng yuàn. dé yǐ lì zhě bù néng yù, yòng ér bài zhě bù néng fēi shōu jù chù jī ér bù jiā fù, bù shī bǐng shòu ér bù yì pín zhōu xuán ér bù kě jiū, xiān wēi ér bù kě qín lèi zhī ér bù gāo, duò zhī ér bù píng yì zhī ér bù zhòng, sǔn zhī ér bù guǎ zhuó zhī ér bù báo, shā zhī ér bù cán záo zhī ér bù shēn, tián zhī ér bù qiǎn. hū xī huǎng xī, bù kě wèi xiàng xī huǎng xī hū xī, yòng bù qū xī yōu xī míng xī, yīng wú xíng xī suì xī dòng xī, bù xū dòng xī yǔ róu gāng juǎn shū xī yǔ yīn yáng fǔ yǎng xī. gé xiān gōng wǔ qiān wén jīng xù yuē: lǎo jūn tǐ zì rán ér rán, shēng hū tài wú zhī xiān, qǐ hū wú yīn, jīng lì tiān dì zhōng shǐ, bù kě chēng zài qióng hū wú qióng, jí hū wú jí yě. yǔ dà dào ér lún huà, wèi tiān dì ér lì gēn. bù qì yú shí fāng, bào dào dé zhī zhì chún. hào hào dàng dàng, bù kě míng yě. huàn hū qí yǒu wén zhāng, wēi hū qí yǒu chéng gōng, yuān hū qí bù kě liàng, táng táng hū wèi shén míng zhī zōng. sān guāng chí yǐ lǎng zhào, tiān dì bǐng zhī dé shēng, qián kūn yùn yǐ tǔ jīng. gāo ér wú mín, guì ér wú wèi, fù zài wú qióng. shì gù bā fāng zhū tiān, pǔ hóng dà dào. kāi pì yǐ qián, fù xià wèi guó shī, dài dài bù xiū, rén mò néng zhī zhī. jiàng chéng wàn wù ér bù yán wǒ, wèi xuán zhī dé yě. gù zhòng shèng suǒ gòng zōng. dào zūn dé guì, fū mò zhī jué ér cháng zì rán, wéi lǎo shì hū! zhōu shí fù tuō shén lǐ mǔ, pōu zuǒ yè ér shēng, shēng jí hào rán, hào yuē" lǎo zi". lǎo zi zhī hào, yīn xuán ér chū, zài tiān dì zhī xiān, wú shuāi lǎo zhī qī, gù yuē lǎo zi. shì rén wèi lǎo zi dāng shǐ yú zhōu dài. lǎo zi zhī hào, shǐ yú wú shù zhī jié, yǎo yǎo míng míng, miǎo miǎo jiǔ yuǎn yǐ. zhōu shì shì shuāi, dà dào bù xíng, xī yóu tiān xià. guān lìng yǐn xǐ yuē:" dà dào jiāng yǐn hū, yuàn wèi wǒ zhù shū." yú shì zuò dào dé èr piān wǔ qiān wén shàng xià jīng yān.
夫太上之道,生万物而不有,成化象而弗宰。跂行喙息,腽飞蠕动,待而后生,莫之知德;待之后死,莫之能怨。得以利者不能誉,用而败者不能非;收聚畜积而不加富,布施禀授而不益贫;週旋而不可究,纤微而不可勤;累之而不高,堕之而不平;益之而不众,损之而不寡;斫之而不薄,杀之而不残;凿之而不深,填之而不浅。惚兮恍兮,不可为象兮;恍兮惚兮,用不屈兮;幽兮冥兮,应无形兮;邃兮洞兮,不虚动兮;与柔刚卷舒兮;与阴阳俯仰兮。葛仙公《五千文经序》曰:老君体自然而然,生乎太无之先,起乎无因,经历天地终始,不可称载;穷乎无穷,极乎无极也。与大道而轮化,为天地而立根。布气于十方,抱道德之至纯。浩浩荡荡,不可名也。焕乎其有文章,巍乎其有成功,渊乎其不可量,堂堂乎为神明之宗。三光持以朗照,天地禀之得生,乾坤运以吐精。高而无民,贵而无位,覆载无穷。是故八方诸天,普弘大道。开辟已前,复下为国师,代代不休,人莫能知之。匠成万物而不言我,为玄之德也。故众圣所共宗。道尊德贵,夫莫之爵而常自然,惟老氏乎!週时复托神李母,剖左腋而生,生即皓然,号曰“老子”。老子之号,因玄而出,在天地之先,无衰老之期,故曰老子。世人谓老子当始于週代。老子之号,始于无数之劫,窈窈冥冥,眇邈久远矣。週室世衰,大道不行,西游天下。关令尹喜曰:“大道将隐乎,愿为我著书。”于是作《道德》二篇五千文上下经焉。
lǎo jūn jiè wén yún: lǎo jūn shēng xuán hóng shèng táng. ěr shí wèi yǒu tiān dì rì yuè, shǒu wú suǒ pān, zú wú suǒ niè, xuán shēn ér chù, bù duò bù là shēn zhuó sān guāng zhī yī, zhào yú xū máng, rú jīn rì yuè zhī guāng yě.
《老君戒文》云:老君生玄洪圣堂。尔时未有天地日月,手无所攀,足无所蹑,悬身而处,不堕不落;身著三光之衣,照于虚芒,如今日月之光也。
hùn yuán huáng dì shèng jì xù yuē: yuán fū dà dào xuán jì, lǐ jí wú wéi shàng dé chōng xū, yì gāi zhòng miào. shì yǐ jīng níng zhēn yī, fēi jiǎ wù yǐ chēng shēng xíng jié jiǔ kōng, bù dài yǒu ér chéng tǐ. hán shén tài hùn, yù cuì yōu yuán, huǎng hū dì xiān, xī wēi zhì jí. gù néng zhēn róng jīn quē, jiào yì bù yán huì huàn yù jīng, cí guāng yǒu wù. èr yí chí yǐ fù zài, wàn pǐn lài yǐ zī róng. shén guān yīn yáng, gōng chéng zào huà. xiān tiān dì ér dú lì, hòu chén jié ér wú mèi.
《混元皇帝圣纪序》曰:原夫大道玄寂,理极无为;上德冲虚,义该众妙。是以精凝真一,非假物以称生;形结九空,不待有而成体。含神太混,毓粹幽原,恍惚帝先,希微至极。故能真融金阙,教逸不言;惠涣玉京,慈光有物。二仪持以覆载,万品赖以滋荣。神冠阴阳,功成造化。先天地而独立,后尘劫而无昧。
táng kāi yuán huáng dì dào dé jīng xù yuē: xī zài yuán shèng, qiáng zhe xuán yán. quán yú zhēn zōng, qǐ dí lái yì. yí wén chéng zài, jīng yì pō guāi. cuō qí zhǐ guī, suī shǔ yán ér yóu bìng zhāi qí zhāng jù, zì hé gōng ér huò lüè. qí yú jìn wēi, gù bù zú shù. zé wǒ xuán yuán miào zhǐ, qǐ qí jiāng zhuì? zhèn chéng guǎ báo, cháng gǎn sī wén, wěi chéng yǒu hòu zhī qìng, kǒng shī wú wéi zhī lǐ. měi yīn qīng yàn, zhé kòu xuán guān suí suǒ yì de, suì wèi jiān zhù. qǐ chéng yī jiā zhī shuō, dàn bèi yí quē zhī wén. jīn zī jué bǐ, shì xún yú zhòng gōng qīng chén shù dào shì èr mén, yǒu néng qǐ yǔ lèi yú bo shāng, zhēn jí tóng yú zuǒ shì. kě yú nà shàn, zhèn suǒ xū huái gǒu fù sī yán, bì jiā hòu shǎng. qiě rú yú chén, zì shèng xìng fēi cǐ liú. xuán shì xiāng jīn, yì yún xiǎo dào. jì qí bù huì, xián kě zhí yán. wù wèi lái zhě suǒ chī, yǐ zhòng zhèn zhī bù dé.
唐开元皇帝《道德经序》曰:昔在元圣,强著玄言。权舆真宗,启迪来裔。遗文诚在,精义颇乖。撮其指归,虽蜀严而犹病;摘其章句,自河公而或略。其余浸微,固不足数。则我玄元妙旨,岂其将坠?朕诚寡薄,常感斯文,猥承有后之庆,恐失无为之理。每因清宴,辄叩玄关;随所意得,遂为笺注。岂成一家之说,但备遗阙之文。今兹绝笔,是询于众公卿臣庶、道释二门,有能起予类于卜商,针疾同于左氏。渴于纳善,朕所虚怀;苟副斯言,必加厚赏。且如谀臣,自圣幸非此流。悬市相矜,亦云小道。既其不讳,咸可直言。勿为来者所嗤,以重朕之不德。
táng wú yún xuán gāng lùn dào piān yuē: dào zhě hé yě? xū wú zhī xì, zào huà zhī gēn, shén míng zhī běn, tiān dì zhī yuán. qí dà wú wài, qí wēi wú nèi, hào kuàng wú duān, yǎo míng wú jì. zhì yōu mí chá ér dà míng chuí guāng, zhì jìng wú xīn ér pǐn wù yǒu fāng. hùn mò wú xíng, jì liáo wú shēng wàn xiàng yǐ zhī shēng, wǔ xíng yǐ zhī chéng. shēng zhě wú jí, chéng zhě yǒu kuī. shēng shēng chéng chéng, jīn gǔ bù yí. cǐ zhī wèi dào yě. dé zhě hé yě? tiān dì suǒ bǐng, yīn yáng suǒ zī jīng yǐ wǔ xíng, wěi yǐ sì shí mù zhī yǐ jūn, xùn zhī yǐ shī yōu míng dòng zhí, xián chàng qí yí zé liú wú qióng, qún shēng bù zhī xiè qí gōng huì jiā wú jí, bǎi xìng bù zhī lài qí lì. cǐ zhī wèi dé yě. rán zé tōng ér shēng zhī wèi zhī dào, dào gù wú míng yān chù ér chéng zhī wèi zhī dé, dé gù wú chēng yān. cháng shì lùn zhī: tiān dì rén wù xiān líng guǐ shén, fēi dào wú yǐ shēng, fēi dé wú yǐ chéng. shēng zhě bù zhī qí shǐ, chéng zhě bú jiàn qí zhōng. tàn ào suǒ yǐn, shú kuī qí zōng? rù yǒu zhī mò, chū wú zhī xiān. mò jiū qí zhèn, wèi zhī zì rán. zì rán zhě, dào dé zhī cháng, tiān dì zhī gāng yě. yòu yuē: dào dé zhě, tiān dì zhī zǔ tiān dì zhě, wàn wù zhī fù dì wáng zhě, sān cái zhī zhǔ. rán zé dào dé tiān dì dì wáng yī yě, ér yǒu jīn gǔ jiāo chún zhī yì, yáo jié lǐ luàn zhī shū zhě hé zāi? fū dào dé wú xīng shuāi, rén lún yǒu fǒu tài, gǔ jīn wú biàn yì, qíng xìng yǒu tuī qiān. gù yùn jiàng tài hū zé zhì yáng zhēn jīng jiàng ér wéi zhǔ, xián liáng fǔ ér jiān xié fú yǐ shí jiāng fǒu hū zé tài yīn chún jīng shēng ér wéi zhǔ, jiān xié bì ér xián liáng yǐn yǐ. tiān dì zhī dào, yīn yáng yǒu shù, gù lǐ luàn zhī shū yě. suǒ yǐ gǔ chún ér jīn jiāo zhě, yì yóu rén yòu yú ér zhǎng huì yě. yīng ér wèi hái, zé shàng gǔ zhī hán chún cuì yě jiàn yǒu suǒ biàn, zé zhōng gǔ zhī shàng rén yì yě chéng tóng kě xué, zé xià gǔ zhī chóng lǐ zhì yě zhuàng chǐ duō yù, zé jì shì zhī jìng fú wěi yě. biàn huà zhī lǐ, shì sú zhī yí, gù yǒu jiāo chún zhī yì yě. hé qí suǒ yǐ, yuán qí suǒ yóu, zi yǐ xí jiào ér xìng yí, rén yǐ suí shí ér pǔ sàn. suī rán, fù bù kě bù jiào yú zi, jūn bù kě bù lǐ yú rén. jiào zǐ zài yú yì fāng, lǐ rén zài yú dào dé. yì fāng shī zé shī yǒu bù kě xùn yě dào dé sàng, zé lǐ yuè bù néng lǐ yě. suī jiā yǐ xíng fá, yì yǐ biān chǔ, nán zhì yú jiān rén zéi zǐ yǐ. shì yǐ shì tóng ér yǐ wú kuáng, zé bǎo yú zhōng xìn huà shí sú yǐ chún sù, zé ān yú tiān hé. gù fēi zhí dào dé yǐ huà rén zhě, wèi wén qí zhì lǐ yě.
唐吴筠《玄纲论·道篇》曰:道者何也?虚无之系,造化之根,神明之本,天地之元。其大无外,其微无内,浩旷无端,杳冥无际。至幽靡察而大明垂光,至静无心而品物有方。混漠无形,寂寥无声;万象以之生,五行以之成。生者无极,成者有亏。生生成成,今古不移。此之谓道也。德者何也?天地所禀,阴阳所资;经以五行,纬以四时;牧之以君,训之以师;幽明动植,咸暢其宜;泽流无穷,群生不知谢其功;惠加无极,百姓不知赖其力。此之谓德也。然则通而生之谓之道,道固无名焉;畜而成之谓之德,德固无称焉。尝试论之:天地人物、仙灵鬼神,非道无以生,非德无以成。生者不知其始,成者不见其终。探奥索隐,孰窥其宗?入有之末,出无之先。莫究其朕,谓之自然。自然者,道德之常,天地之纲也。又曰:道德者,天地之祖;天地者,万物之父;帝王者,三才之主。然则道德、天地、帝王一也,而有今古浇淳之异,尧桀理乱之殊者何哉?夫道德无兴衰,人伦有否泰,古今无变易,情性有推迁。故运将泰乎则至阳真精降而为主,贤良辅而奸邪伏矣;时将否乎则太阴纯精升而为主,奸邪弼而贤良隐矣。天地之道,阴阳有数,故理乱之殊也。所以古淳而今浇者,亦犹人幼愚而长慧也。婴兒未孩,则上古之含纯粹也;渐有所辩,则中古之尚仁义也;成童可学,则下古之崇礼智也;壮齿多欲,则季世之竞浮伪也。变化之理,世俗之宜,故有浇淳之异也。核其所以,原其所由,子以习教而性移,人以随时而朴散。虽然,父不可不教于子,君不可不理于人。教子在于义方,理人在于道德。义方失则师友不可训也;道德丧,则礼乐不能理也。虽加以刑罚,益以鞭楚,难制于奸人贼子矣。是以示童兒以无诳,则保于忠信;化时俗以纯素,则安于天和。故非执道德以化人者,未闻其至理也。
táng lù xī shēng dào dé jīng zhuàn xù yuē: dà dào yǐn, shì jiào shuāi, tiān xià fāng dà luàn. dàng shì shí, tiān bì shēng shèng rén. shèng rén yōu sī mín zhī bù dǐ yú zhì, ér fú shuāi jiù luàn zhī shù zuò, zhōu zhī mò shì qí jǐ yǐ. yú shì zhòng ní chǎn sān dài zhī wén yǐ fú qí shuāi, lǎo shì jù sān huáng zhī zhì yǐ jiù qí luàn, qí kuí yī yě. gài zhòng ní zhī shù xìng yú wén, wén yǐ zhì qíng lǎo shì zhī shù běn yú zhì, zhì yǐ fù xìng. xìng qíng zhī jí, shèng rén suǒ bù néng yì wén zhì zhī biàn, wàn shì suǒ bù néng yī yě. yì yuē: xiǎn zhū rén. yǐ wén wèi jiào zhī wèi yě. wén zhī wèi jiào, qí shì zhāng, gù tǎn rán míng bái. tǎn rán míng bái, zé yǎ yán zhě xiáng yǐ. yì yuē: cáng zhū yòng. yǐ zhì wèi jiào zhī wèi yě. zhì zhī wèi jiào, qí lǐ wēi, gù shēn bù kě shí. shēn bù kě shí, zé wàng zuò zhě zhòng yǐ. fū wéi lǎo shì zhī shù, dào yǐ wéi tǐ, míng yǐ wéi yòng, wú wéi wú bù wéi, ér gé yú huáng jí zhě yě. yáng zhū zōng lǎo shì zhī tǐ, shī yú bù jí, yǐ zhì yú guì shēn jiàn wù. zhuāng zhōu shù lǎo shì zhī yòng, shī yú tài guò, gù wù yù jué shèng qì zhì. shēn hán shī lǎo shì zhī míng, ér bì yú kē jiǎo kè jí. wáng hé shī lǎo shì zhī dào, ér liú yú xū wú fàng dàn. cǐ liù zǐ zhě, jiē lǎo shì zhī zuì rén yě. ér shì yīn wèi lǎo shì zhī zhǐ, qí guī bù hé yú zhòng ní. gù zī qí míng, zé yuē chuí tí rén yì, jué miè lǐ xué bìng qí dào, zé yuē dú rèn qīng xū, bù kě yǐ wéi zhì. yú xì! shì zhī mí, qí lái yuǎn yǐ! shì shǐ lǎo shì shòu wū yú qiān zǎi, dào dé bù xíng yú dāng shì, liáng yǒu yǐ yě. qiě lǎo shì běn yuán tiān dì zhī shǐ, lì chén gǔ jīn zhī biàn, xiān míng dào dé, cì shuō rén yì, xià chén lǐ xué zhī shī, xíng zhèng zhī fán, yán qí xún zhì ér rán ěr. qí bǐng yào zhí běn, zài hu qíng xìng zhī jí. gù qí dào, shǐ yú shēn xīn, xíng yú jiā guó, zhōng yú tiān xià, rú cǐ qí bèi yě, ér huò zhě shàng duō yún yún, qǐ bù wèi hòu wū zāi! xī fú xī shì huà bā guà, xiàng wàn wù, qióng xìng mìng zhī lǐ, shùn dào dé zhī hé. lǎo shì yì xiān tiān dì, běn yīn yáng, tuī xìng mìng zhī jí, yuán dào dé zhī ào. cǐ yǔ fú xī tóng qí yuán yě. wén wáng guān tài yì jiǔ liù zhī dòng, guì gāng shàng biàn, ér yào zhī yǐ zhōng. lǎo shì yì chá tài yì qī bā zhī zhèng, zhì róu shǒu jìng, ér tǒng zhī yǐ dà. cǐ yǔ wén wáng tōng qí zōng yě. kǒng zǐ zǔ shù yáo shùn, xiàn zhāng wén wǔ, dǎo sī mín yǐ rén yì zhī jiào. lǎo shì yì nǐ yì fú xī, mí lún huáng dì, mào tiān xià yǐ dào dé zhī huà, cǐ yǔ kǒng zǐ hé qí quán yě. cǐ sān jūn zǐ zhě, shèng rén zhī jí yě. lǎo shì jiē biàn ér tōng zhī, fǎn ér hé zhī, yán zhì biàn zhī jī, tàn zhì jīng zhī guī, sī kě wèi zhì shén zhě yǐ. ér wáng bì yǐ wéi shèng rén yǔ dào hé tǐ, lǎo shì wèi néng tǐ dào, gù ruǎn jí wèi zhī shàng xián yà shèng zhī rén, gài tóng yú fǔ sì. qǐ yǐ lǎo shì jīng shì zhī jī wèi zú chōng qí suǒ yán yé? sī bù rán yě. yú xì! shèng rén zhī zài shì yě, yǒu yǒu jī, yǒu wú jī. gù dào zhī bù xíng yě, huò wēi shēn lì pìn, yǐ tiān xià wèi qí yōu huò cáng míng fēi dùn, shì shì gù bù néng lèi. yǒu jī wú jī, shū tú tóng guī. sī shí dào yì zhī mén, fēi tú xiāng fǎn ér yǐ. rán zé zhòng ní zhī suǒ yǐ chū, lǎo shì zhī suǒ yǐ chù lǎo shì zhī suǒ yǐ mò, zhòng ní zhī suǒ yǐ yǔ, gài qū shēn yǐn xiǎn zhī jí yě. èr zǐ ān néng shí zhī zāi? sī mǎ qiān tǒng xù zhòng jiā, yǐ dào dé wéi shǒu, kě wèi zhī běn mò yǐ. bān gù zuò gǔ jīn rén biǎo, nǎi qū lǎo shì yú dì sān pǐn. suī qí míng kě qū, ér dào kě biǎn hū zāi? yú xì! lǎo shì zhī shù, jiàn qì yú dāng dài jiǔ yǐ, sī shù zi zhě zhī yóu yě. qiě zhòng ní qīn jiàn lǎo shì, tàn qí dào yuē" yóu lóng hū". cóng zhī wèn lǐ. chéng wú jiàn rán, zhe zài jì chuán, hòu shì bù néng tàn qí yì, shì yǐ yì duān zhī shuō fēn rán, gài mí zhī zhě bù qióng qí yuán, gù fēi zhī zhě bù jìn qí zhì. yī! sī chuán zhī bù zuò, zé lǎo shì zhī zhǐ huò jī hū xī yǐ. jīn gù jí qí zhì, xiǎn qí wēi, shǐ zhāo zhāo rán yǔ qún shèng rén yì xiāng hé. yǒu néng tǐ qí dào, yòng qí míng, zhí gǔ yǐ yù jīn, zhì lǐ rú fǎn zhǎng ěr. zì xī yán lǎo shì shù zhě, dú tài shǐ gōng jìn zhī wèi zhì shǎo dé qí dào, wéi hàn wén ěr. qí tā pí fù guǐ shuō, jiē bù zú qǔ.
唐陆希声《道德经传序》曰:大道隐,世教衰,天下方大乱。当是时,天必生圣人。圣人忧斯民之不底于治,而扶衰救乱之术作,週之末世其几矣。于是仲尼阐三代之文以扶其衰,老氏据三皇之质以救其乱,其揆一也。盖仲尼之术兴于文,文以治情;老氏之术本于质,质以复性。性情之极,圣人所不能异;文质之变,万世所不能一也。《易》曰:显诸仁。以文为教之谓也。文之为教,其事彰,故坦然明白。坦然明白,则雅言者详矣。《易》曰:藏诸用。以质为教之谓也。质之为教,其理微,故深不可识。深不可识,则妄作者众矣。夫惟老氏之术,道以为体,名以为用,无为无不为,而格于皇极者也。杨硃宗老氏之体,失于不及,以至于贵身贱物。庄週术老氏之用,失于太过,故务欲绝圣弃智。申、韩失老氏之名,而弊于苛缴刻急。王、何失老氏之道,而流于虚无放诞。此六子者,皆老氏之罪人也。而世因谓老氏之指,其归不合于仲尼。故訾其名,则曰槌提仁义,绝灭礼学;病其道,则曰独任清虚,不可以为治。于戏!世之迷,其来远矣!是使老氏受诬于千载,道德不行于当世,良有以也。且老氏本原天地之始,历陈古今之变,先明道德,次说仁义,下陈礼学之失,刑政之烦,言其驯致而然耳。其秉要执本,在乎情性之极。故其道,始于身心,形于家国,终于天下,如此其备也,而惑者尚多云云,岂不谓厚诬哉!昔伏羲氏画八卦,象万物,穷性命之理,顺道德之和。老氏亦先天地,本阴阳,推性命之极,原道德之奥。此与伏羲同其原也。文王观太《易》九六之动,贵刚尚变,而要之以中。老氏亦察太《易》七八之正,致柔守静,而统织以大。此与文王通其宗也。孔子祖述尧舜,宪章文武,导斯民以仁义之教。老氏亦拟议伏羲,弥纶黄帝,冒天下以道德之化,此与孔子合其权也。此三君子者,圣人之极也。老氏皆变而通之,反而合之,研至变之机,探至精之归,斯可谓至神者矣。而王弼以为圣人与道合体,老氏未能体道,故阮籍谓之上贤亚圣之人,盖同于辅嗣。岂以老氏经世之迹未足充其所言耶?斯不然也。于戏!圣人之在世也,有有迹,有无迹。故道之不行也,或危身历聘,以天下为其忧;或藏名飞遁,示世故不能累。有迹无迹,殊途同归。斯实道义之门,非徒相反而已。然则仲尼之所以出,老氏之所以处;老氏之所以默,仲尼之所以语,盖屈伸隐显之极也。二子安能识之哉?司马迁统序众家,以道德为首,可谓知本末矣。班固作《古今人表》,乃诎老氏于第三品。虽其名可诎,而道可贬乎哉?于戏!老氏之术,见弃于当代久矣,斯数子者之由也。且仲尼亲见老氏,叹其道曰“犹龙乎”。从之问礼。诚无间然,著在纪传,后世不能探其意,是以异端之说纷然,盖迷之者不穷其源,故非之者不尽其致。噫!斯传之不作,则老氏之旨或几乎息矣。今故极其致,显其微,使昭昭然与群圣人意相合。有能体其道,用其名,执古以御今,致理如反掌耳。自昔言老氏术者,独太史公近之;为治少得其道,唯汉文耳。其他皮傅诡说,皆不足取。