xī zhī shèng wáng, zhì wèi lǐ fǎ, guì yǒu cháng zūn, jiàn yǒu děng chà, jūn zǐ xiǎo rén, gè sī fēn zhí. gù xià wú jiàn yuán é zuò" qián", jù xú běn gǎi zhèng shàng zhī qiān, ér rén yì cái lì néng xiāng gōng zú yě. wǎng xī hǎi nèi fù mín jí gōng shāng zhī jiā, zī cái jù wàn, yì shǐ nú bì, duō zhě yǐ bǎi shù, shǎo zhě yǐ shí shù, sī qǐ xiān wáng zhì lǐ zhī yì zāi!
昔之聖王，制爲禮法，貴有常尊，賤有等差，君子小人，各司分職。故下無僭（原譌作"潛"，據徐本改正）上之愆，而人役財力能相供足也。往昔海內富民及工商之家，資財巨萬，役使奴婢，多者以百數，少者以十數，斯豈先王制禮之意哉！
fū guó yǒu sì mín, bù xiāng gān dú: shì zhě láo xīn, gōng nóng shāng zhě láo lì. láo xīn zhī wèi jūn zǐ, láo lì zhī wèi xiǎo rén jūn zǐ zhě zhì rén, xiǎo rén zhě zhì yú rén zhì yú rén zhě shí yú" yú" zì yuán tuō, jù xú běn bǔ rén, zhì rén zhě shí yú rén. bǎi wáng zhī dá yì yě. jīn fū wú dé ér jū fù zhī mín, yí zhì yú rén, qiě shí rén zhě yě, yì shǐ nú" nú" zì xú běn wù zuò" nóng". bì, bù láo jīn lì, mù yù shěn zhǐ, cóng róng chuí gǒng, suī huái zhōng xìn zhī shì, dú shèng zhé zhī shū, duān wěi zhí hù, liè zài cháo wèi zhě, hé yǐ jiā zhī? qiě jīn zhī jūn zǐ shàng duō pín guì, jiā wú nú bì, jì yuán zuò" jì", qián xiào běn yǐ yì gǎi zuò" jí", xú běn cóng zhī. qí yǒu zhě, bù zú gòng shì, qī zǐ qín láo, gōng zì cuàn pēng, qí gù hé yě? jiē yóu wǎng lì zhī rén yǔ zhī jìng zhú, yòu yǒu yū qīng tuō zǐ bìng jiān zhī mén shǐ zhī rán yě. fū wù yǒu suǒ yíng, zé yǒu suǒ suō, shèng rén zhī qí rú cǐ, gù póu duō yì guǎ, chēng wù píng shī, dòng wèi zhī fáng, bù shǐ guò dù, shì yǐ zhì kě zhì yě. wèi guó ér lìng lián ràng jūn zǐ bù zú rú cǐ, ér shǐ tān rén yǒu yú rú bǐ, fēi suǒ yǐ biàn zūn bēi, děng guì jiàn, jiàn cái lì, shàng dào dé yě.
夫國有四民，不相干黷：士者勞心，工、農、商者勞力。勞心之謂君子，勞力之謂小人；君子者治人，小人者治於人；治於人者食於（"於"字原脫，據徐本補）人，治人者食於人。百王之達義也。今夫無德而居富之民，宜治於人，且食人者也，役使奴（"奴"字徐本誤作"農"。）婢，不勞筋力，目喩頥指，從容垂拱，雖懷忠信之士，讀聖哲之書，端委執笏，列在朝位者，何以加之？且今之君子尚多貧匱，家無奴婢，旣（原作"旣"，錢校本以意改作"即"，徐本從之。）其有者，不足供事，妻子勤勞，躬自爨烹，其故何也？皆由罔利之人與之競逐，又有紆靑拖紫併兼之門使之然也。夫物有所盈，則有所縮，聖人知其如此，故裒多益寡，稱物平施，動爲之防，不使過度，是以治可致也。爲國而令廉讓君子不足如此，而使貪人有餘如彼，非所以辨尊卑，等貴賤，賤財利，尚道德也。
jīn tài shǒu lìng zhǎng dé chēng jūn zhě, yǐ qìng shǎng xíng wēi xián zì jǐ chū yě. mín chù nú bì, huò zhì shù bǎi, qìng shǎng xíng wēi yì zì jǐ chū, zé yǔ jùn xiàn zhǎng shǐ yòu hé yǐ yì? fū nú bì suī jiàn, jù hán wǔ cháng, běn dì wáng liáng mín, ér shǐ biān hù xiǎo rén wèi jǐ yì, āi qióng shī suǒ, yóu wú gào sù, qǐ bù wǎng zāi? jīn zì dòu shí zuǒ lì yǐ shàng zhì zhū hóu wáng, jiē zhì mín rén zhě yě, yí chù nú bì nóng gōng shāng jí gěi chí zǒu shǐ lìng zhě, jiē láo lì gōng zuò, zhì yú rén zhě yě, yí bù dé chù.
今太守令長得稱君者，以慶賞刑威咸自己出也。民畜奴婢，或至數百，慶賞刑威亦自己出，則與郡縣長史又何以異？夫奴婢雖賤，俱含五常，本帝王良民，而使編戶小人爲己役，哀窮失所，猶無吿訴，豈不枉哉？今自斗食佐吏以上至諸侯王，皆治民人者也，宜畜奴婢；農工商及給趍走使令者，皆勞力躬作，治於人者也，宜不得畜。
xī xiào āi huáng dì jí wèi, shī dān fǔ zhèng, jiàn yì lìng chù tián zhái nú bì zhě yǒu xiàn, shí dīng fù yòng shì, dǒng xián guì chǒng, jiē bù lè zhī, shì suì fèi fù" fù" zì xú běn yǐ yì gǎi zuò" bà".. fū shī dān zhī tú, jiē qián cháo zhī míng dà chén, huàn jí bìng jiān zhī jiā, jiàn nà zhōng xìn, wèi guó shè jìn, rán wèi xié chén suǒ yì, zú bù shī xíng. qǐ kuàng bù yī zhī shì, ér yù chàng yì lì zhì, bù yì yuǎn hū! zhì yào juǎn sì shí liù
昔孝哀皇帝卽位，師丹輔政，建議令畜田宅奴婢者有限，時丁傅用事，董賢貴寵，皆不樂之，事遂廢覆（"覆"字徐本以意改作"罷"。）。夫師丹之徒，皆前朝知名大臣，患疾併兼之家，建納忠信，爲國設禁，然爲邪臣所抑，卒不施行。豈況布衣之士，而欲唱議立制，不亦遠乎！（《治要》卷四十六）
