qǐ zhāo yáng zuò è, jǐn tú wéi dān è, fán qī nián.
起昭陽作噩,盡屠維單閼,凡七年。
strong xiào yuán huáng dì shàng chū yuán yuán nián guǐ yǒu, gōng yuán qián sì bā nián strong
孝元皇帝上初元元年(癸酉,公元前四八年)
chūn, zhēng yuè, xīn chǒu, zàng xiào xuān huáng dì yú dù líng shè tiān xià.
春,正月,辛丑,葬孝宣皇帝於杜陵;赦天下。
sān yuè, bǐng wǔ, lì huáng hòu wáng shì, fēng hòu fù jìn wèi yáng píng hòu.
三月,丙午,立皇后王氏,封后父禁為陽平候。
yǐ sān fǔ tài cháng jùn guó gōng tián jí yuàn kě shěng zhě zhèn yè pín mín zī bù mǎn qiān qián zhě, fù dài zhǒng shí.
以三輔、太常、郡國公田及苑可省者振業貧民;貲不滿千錢者,賦貸種、食。
fēng wài zǔ fù píng ēn dài hóu tóng chǎn dì zǐ zhōng cháng shì xǔ jiā wèi píng ēn hóu.
封外祖父平恩戴侯同產弟子中常侍許嘉為平恩侯。
xià, liù yuè, yǐ mín jí yì, lìng tài guān sǔn shàn, jiǎn lè fǔ yuán, shěng yuàn mǎ, yǐ zhèn kùn fá.
夏,六月,以民疾疫,令太官損膳,減樂府員,省苑馬,以振睏乏。
qiū, jiǔ yuè, guān dōng jùn guó shí yī dà shuǐ, jī, huò rén xiāng shí zhuǎn páng jùn qián gǔ yǐ xiāng jiù.
秋,九月,關東郡、國十一大水,飢,或人相食;轉旁郡錢穀以相救。
shàng sù wén láng yá wáng jí gòng yǔ jiē míng jīng jié xíng, qiǎn shǐ zhě zhēng zhī. jí dào bìng zú. yǔ zhì, bài wèi jiàn dài fū. shàng shù xū yǐ wèn yǐ zhèng shì, yǔ zòu yán: gǔ zhě rén jūn jié jiǎn, shén yī ér shuì, wáng tā fù yì, gù jiā gěi rén zú. gāo zǔ xiào wén xiào jǐng huáng dì, gōng nǚ bù guò shí yú rén, jiù mǎ bǎi yú pǐ. hòu shì zhēng wèi shē chǐ, zhuǎn zhuǎn yì shén chén xià yì xiāng fàng xiào. chén yú yǐ wèi rú tài gǔ nán, yí shǎo fàng gǔ yǐ zì jié yān. fāng jīn gōng shì yǐ dìng, wú kě nài hé yǐ qí yú jǐn kě jiǎn sǔn. gù shí qí sān fú guān, shū wù bù guò shí sì fāng jīn qí sān fú guān, zuò gōng gè shù qiān rén, yī suì fèi shù jù wàn, jiù mǎ shí sù jiāng wàn pǐ. wǔ dì shí, yòu duō qǔ hǎo nǚ zhì shù qiān rén, yǐ tián hòu gōng. jí qì tiān xià, duō cáng jīn qián cái wù, niǎo shòu yú biē fán bǎi jiǔ shí wù yòu jiē yǐ hòu gōng nǚ zhì yú yuán líng. zhì xiào xuān huáng dì shí, bì xià è yǒu suǒ yán, qún chén yì suí gù shì, shén kě tòng yě! gù shǐ tiān xià chéng huà, qǔ nǚ jiē dà guò dù, zhū hóu qī qiè huò zhì shù bǎi rén, háo fù lì mín chù gē zhě zhì shù shí rén, shì yǐ nèi duō yuàn nǚ, wài duō kuàng fū. jí zhòng shù zàng mái, jiē xū dì shàng yǐ shí dì xià. qí guò zì shàng shēng, jiē zài dà chén xún gù shì zhī zuì yě. wéi bì xià shēn chá gǔ dào, cóng qí jiǎn zhě. dà jiǎn sǔn chéng yú fú yù qì wù, sān fēn qù èr zé hòu gōng xián zhě, liú èr shí rén, yú xī guī zhī, jí zhū líng yuán nǚ wú zi zhě, yí xī qiǎn jiù mǎ kě wú guò shù shí pǐ, dú shě zhǎng ān chéng nán yuàn dì, yǐ wèi tián liè zhī yòu. fāng jīn tiān xià jī jǐn, kě wú dà zì sǔn jiǎn yǐ jiù zhī chēng tiān yì hū! tiān shēng shèng rén, gài wèi wàn mín, fēi dú shǐ zì yú lè ér yǐ yě. tiān zǐ nà shàn qí yán, xià zhào, lìng zhū gōng guǎn xī yù xìng zhě wù shàn zhì tài pú jiǎn gǔ shí mǎ shuǐ héng shěng ròu shí shòu.
上素聞琅邪王吉、貢禹皆明經潔行,遣使者征之。吉道病卒。禹至,拜為諫大夫。上數虛已問以政事,禹奏言:「古者人君節儉,什一而稅,亡它賦役,故家給人足。高祖、孝文、孝景皇帝,宮女不過十餘人,廄馬百餘匹。後世爭為奢侈,轉轉益甚;臣下亦相放效。臣愚以為如太古難,宜少放古以自節焉。方今宮室已定,無可奈何矣;其餘盡可減損。故時齊三服官,輸物不過十笥;方今齊三服官,作工各數千人,一歲費數巨萬,廄馬食粟將萬匹。武帝時,又多取好女至數千人,以填後宮。及棄天下,多藏金錢、財物,鳥獸、魚鱉凡百九十物;又皆以後宮女置於園陵。至孝宣皇帝時,陛下惡有所言,群臣亦隨故事,甚可痛也!故使天下承化,取女皆大過度,諸侯妻妾或至數百人,豪富吏民畜歌者至數十人,是以內多怨女,外多曠夫。及眾庶葬埋,皆虛地上以實地下。其過自上生,皆在大臣循故事之罪也。唯陛下深察古道,從其儉者。大減損乘輿服御器物,三分去二;擇後宮賢者,留二十人,餘悉歸之,及諸陵園女無子者,宜悉遣;廄馬可無過數十匹,獨舍長安城南苑地,以為田獵之囿。方今天下饑饉,可無大自損減以救之稱天意乎!天生聖人,蓋為萬民,非獨使自娛樂而已也。」天子納善其言,下詔,令諸宮館希御幸者勿繕治;太僕減穀食馬;水衡省肉食獸。
chén guāng yuē: zhōng chén zhī shì jūn yě, zé qí suǒ nán, zé qí yì zhě bù láo ér zhèng bǔ qí suǒ duǎn, zé qí zhǎng zhě bù quàn ér suì. xiào yuán jiàn wèi zhī chū, xū xīn yǐ wèn yǔ, yǔ yí xiān qí suǒ jí, hòu qí suǒ huǎn. rán zé yōu yóu bù duàn, chán nìng yòng quán, dāng shí zhī dà huàn yě, ér yǔ bù yǐ wèi yán gōng jǐn jié jiǎn, xiào yuán zhī sù zhì yě, ér yǔ zī zī ér yán zhī, hé zāi! shǐ yǔ zhī zhì zú bù yǐ zhī, wū dé wèi xián! zhī ér bù yán, wèi zuì yù dà yǐ!
臣光曰:忠臣之事君也,責其所難,則其易者不勞而正;補其所短,則其長者不勸而遂。孝元踐位之初,虛心以問禹,禹宜先其所急,後其所緩。然則優遊不斷,讒佞用權,當時之大患也,而禹不以為言;恭謹節儉,孝元之素志也,而禹孜孜而言之,何哉!使禹之智足不以知,烏得為賢!知而不言,為罪愈大矣!
xiōng nú hū hán xié dān yú fù shàng shū, yán mín zhòng kùn fá. zhào yún zhōng wǔ yuán jùn zhuǎn gǔ èr wàn hú yǐ gěi zhī.
匈奴呼韓邪單于復上書,言民眾睏乏。詔雲中、五原郡轉谷二萬斛以給之。
shì suì, chū zhì wù jǐ xiào wèi, shǐ tún tián chē shī gù dì.
是歲,初置戊己校尉,使屯田車師故地。
strong xiào yuán huáng dì shàng chū yuán èr nián jiǎ xū, gōng yuán qián sì qī nián strong
孝元皇帝上初元二年(甲戌,公元前四七年)
chūn, zhēng yuè, shàng xíng xìng gān quán, jiāo tài zhì. lè líng hóu shǐ gāo yǐ wài shǔ lǐng shàng shū shì, qián jiāng jūn xiāo wàng zhī guāng lù dài fū zhōu kān wèi zhī fù. wàng zhī míng rú, yǔ kān jiē yǐ shī fù jiù ēn, tiān zǐ rèn zhī, shù yàn jiàn, yán zhì luàn, chén wáng shì. wàng zhī xuǎn bái zōng shì míng jīng yǒu xíng sàn qí jiàn dài fū liú gēng shēng gěi shì zhōng, yǔ shì zhōng jīn chǎng bìng shí yí zuǒ yòu. sì rén tóng xīn móu yì, quàn dǎo shàng yǐ gǔ zhì, duō suǒ yù kuāng zhèng shàng shén xiāng nà zhī. shǐ gāo chōng wèi ér yǐ, yóu cǐ yǔ wàng zhī yǒu xì.
春,正月,上行幸甘泉,郊泰畤。樂陵侯史高以外屬領尚書事,前將軍蕭望之、光祿大夫周堪為之副。望之名儒,與堪皆以師傅舊恩,天子任之,數宴見,言治亂,陳王事。望之選白宗室明經有行散騎、諫大夫劉更生給事中,與侍中金敞並拾遺左右。四人同心謀議,勸導上以古制,多所欲匡正;上甚鄉納之。史高充位而已,由此與望之有隙。
zhōng shū lìng hóng gōng pú shè shí xiǎn, zì xuān dì shí jiǔ diǎn shū jī, míng xí wén fǎ dì jí wèi duō jí, yǐ xiǎn jiǔ diǎn shì, zhōng rén wú wài dǎng, jīng zhuān kě xìn rèn, suì wěi yǐ zhèng, shì wú xiǎo dà, yīn xiǎn bái jué, guì xìng qīng cháo, bǎi liáo jiē jìng shì xiǎn. xiǎn wèi rén qiǎo huì xí shì, néng shēn dé rén zhǔ wēi zhǐ, nèi shēn zéi, chí guǐ biàn, yǐ zhōng shāng rén, wǔ hèn yá zì, zhé bèi yǐ wēi fǎ yì yǔ chē qí jiāng jūn gāo wèi biǎo lǐ, yì lùn cháng dú chí gù shì, bù cóng wàng zhī děng.
中書令弘恭、僕射石顯,自宣帝時久典樞機,明習文法;帝即位多疾,以顯久典事,中人無外黨,精專可信任,遂委以政,事無小大,因顯白決,貴幸傾朝,百僚皆敬事顯。顯為人巧慧習事,能深得人主微指,內深賊,持詭辯,以中傷人,忤恨睚眥,輒被以危法;亦與車騎將軍高為表里,議論常獨持故事,不從望之等。
wàng zhī děng huàn kǔ xǔ shǐ fàng zòng, yòu jí gōng xiǎn shàn quán, jiàn bái yǐ wèi: zhōng shū zhèng běn, guó jiā shū jī, yí yǐ tōng míng gōng zhèng chù zhī. wǔ dì yóu yàn hòu tíng, gù yòng huàn zhě, fēi gǔ zhì yě. yí bà zhōng shū huàn guān, yīng gǔ bù jìn xíng rén zhī yì. yóu shì dà yǔ gāo gōng xiǎn wǔ. shàng chū jí wèi, qiān ràng, zhòng gǎi zuò, yì jiǔ bù dìng, chū liú gēng shēng wèi zōng zhèng.
望之等患苦許、史放縱,又疾恭、顯擅權,建白以為:「中書政本,國家樞機,宜以通明公正處之。武帝游宴後庭,故用宦者,非古制也。宜罷中書宦官,應古不近刑人之義。」由是大與高、恭、顯忤。上初即位,謙讓,重改作,議久不定,出劉更生為宗正。
wàng zhī kān shù jiàn míng rú mào cái yǐ bèi jiàn guān, huì jī zhèng péng yīn yù fù wàng zhī, shàng shū yán chē qí jiāng jūn gāo qiǎn kè wèi jiān lì jùn guó, jí yán xǔ shǐ dì zǐ zuì guò. zhāng shì zhōu kān, kān bái: lìng péng dài zhào jīn mǎ mén. péng zòu jì wàng zhī yuē: jīn jiāng jūn guī fǔ, yún ruò guǎn yàn ér xiū, suì xíng rì zè, zhì zhōu zhào nǎi liú hū? ruò guǎn yàn ér xiū, zé xià zǒu jiāng guī yán líng zhī gāo, méi chǐ ér yǐ yǐ. rú jiāng jūn xìng zhōu zhào zhī yí yè, qīn rì hào zhī jiān tīng, zé xià zǒu qí shù jǐ yuàn jié qū qū fèng wàn fēn zhī yī! wàng zhī shǐ jiàn péng, jiē dài yǐ yì hòu zhī qí qīng xié, jué bù yǔ tōng. péng, chǔ shì, yuàn hèn, gèng qiú rù xǔ shǐ, tuī suǒ yán xǔ shǐ shì, yuē: jiē zhōu kān liú gēng shēng jiào wǒ wǒ guān dōng rén, hé yǐ zhī cǐ! yú shì shì zhōng xǔ zhāng bái jiàn péng. péng chū, yáng yán yuē: wǒ jiàn yán qián jiāng jūn xiǎo guò wǔ, dà zuì yī. dài zhào huá lóng xíng wū huì, yù rù kān děng, kān děng bù nà, yì yǔ péng xiāng jié.
望之、堪數薦名儒、茂材以備諫官,會稽鄭朋陰欲附望之,上書言車騎將軍高遣客為奸利郡國,及言許、史弟子罪過。章視周堪,堪白:「令朋待詔金馬門。」朋奏記望之曰:「今將軍規撫,雲若管、晏而休,遂行日昃,至周、召乃留乎?若管、晏而休,則下走將歸延陵之皋,沒齒而已矣。如將軍興周、召之遺業,親日昊之兼聽,則下走其庶幾願竭區區奉萬分之一!」望之始見朋,接待以意;後知其傾邪,絕不與通。朋,楚士,怨恨,更求入許、史,推所言許、史事,曰:「皆周堪、劉更生教我;我關東人,何以知此!」於是侍中許章白見朋。朋出,揚言曰:「我見言前將軍小過五,大罪一。」待詔華龍行污穢,欲入堪等,堪等不納,亦與朋相結。
gōng xiǎn lìng èr rén gào wàng zhī děng móu yù bà chē qí jiāng jūn, shū tuì xǔ shǐ zhuàng, hòu wàng zhī chū xiū rì, lìng péng lóng shàng zhī. shì xià hóng gōng wèn zhuàng, wàng zhī duì yuē: wài qī zài wèi duō shē yín, yù yǐ kuāng zhèng guó jiā, fēi wèi xié yě. gōng xiǎn zòu: wàng zhī kān gēng shēng péng dǎng xiāng chēng jǔ, shù zèn sù dà chén, huǐ lí qīn qī, yù yǐ zhuān shàn quán shì. wèi chén bù zhōng, wū shàng bù dào, qǐng yè zhě zhào zhì tíng wèi. shí shàng chū jí wèi, bù xǐng zhào zhì tíng wèi wèi xià yù yě, kě qí zòu. hòu shàng zhào kān gēng shēng, yuē: xì yù. shàng dà jīng yuē: fēi dàn tíng wèi wèn xié! yǐ zé gōng xiǎn, jiē kòu tóu xiè. shàng yuē: lìng chū shì shì. gōng xiǎn yīn shǐ shǐ gāo yán: shàng xīn jí wèi, wèi yǐ dé huà wén yú tiān xià, ér xiān yàn shī fù. jí xià jiǔ qīng dài fū yù, yí yīn jué miǎn. yú shì zhì zhào chéng xiàng yù shǐ: qián jiāng jūn wàng zhī, fù zhèn bā nián, wú tā zuì guò. jīn shì jiǔ yuǎn, shí wàng nán míng, qí shè wàng zhī zuì, shōu qián jiāng jūn guāng lù xūn yìn shòu jí kān gēng shēng jiē miǎn wèi shù rén.
恭、顯令二人告望之等謀欲罷車騎將軍,疏退許、史狀,候望之出休日,令朋、龍上之。事下弘恭問狀,望之對曰:「外戚在位多奢淫,欲以匡正國家,非為邪也。」恭、顯奏:「望之、堪、更生朋黨相稱舉,數譖訴大臣,毀離親戚,欲以專擅權勢。為臣不忠,誣上不道,請謁者召致廷尉。」時上初即位,不省召致廷尉為下獄也,可其奏。後上召堪、更生,曰:「系獄。」上大驚曰:「非但廷尉問邪!」以責恭、顯,皆叩頭謝。上曰:「令出視事。」恭、顯因使史高言:「上新即位,未以德化聞於天下,而先驗師傅。即下九卿、大夫獄,宜因決免。」於是制詔丞相、御史:「前將軍望之,傅朕八年,無它罪過。今事久遠,識忘難明,其赦望之罪,收前將軍、光祿勛印綬;及堪、更生皆免為庶人。」
èr yuè, dīng sì, lì dì jìng wèi qīng hé wáng.
二月,丁巳,立弟竟為清河王。
wù wǔ, lǒng xī dì zhèn, bài chéng guō wū shì, yā shā rén zhòng.
戊午,隴西地震,敗城郭、屋室,壓殺人眾。
sān yuè, lì guǎng líng lì wáng zǐ bà wèi wáng.
三月,立廣陵厲王子霸為王。
zhào bà huáng mén chéng yú gǒu mǎ, shuǐ héng jìn yòu yí chūn xià yuàn shào fǔ cì fēi wài chí yán yù chí tián jiǎ yǔ pín mín. yòu zhào shè tiān xià, jǔ mào cái yì děng zhí yán jí jiàn zhī shì.
詔罷黃門乘輿狗馬,水衡禁囿、宜春下苑、少府佽飛外池、嚴籞池田假與貧民。又詔赦天下,舉茂材異等、直言極諫之士。
xià, sì yuè, dīng sì, lì zi ào wèi huáng tài zǐ. dài zhào zhèng péng jiàn tài yuán tài shǒu zhāng chǎng, xiān dì míng chén, yí fù fǔ huáng tài zǐ. shàng yǐ wèn xiāo wàng zhī, wàng zhī yǐ wèi chǎng néng lì, rèn zhì fán luàn, cái qīng, fēi shī fù zhī qì. tiān zǐ shǐ shǐ zhě zhēng chǎng, yù yǐ wèi zuǒ féng yì, huì bìng zú.
夏,四月,丁巳,立子驁為皇太子。待詔鄭朋薦太原太守張敞,先帝名臣,宜傅輔皇太子。上以問蕭望之,望之以為敞能吏,任治煩亂,材輕,非師傅之器。天子使使者征敞,欲以為左馮翊,會病卒。
zhào cì xiāo wàng zhī jué guān nèi hóu, gěi shì zhōng, cháo shuò wàng.
詔賜蕭望之爵關內侯,給事中,朝朔望。
guān dōng jī, qí dì rén xiāng shí.
關東飢,齊地人相食。
qiū, qī yuè, jǐ yǒu, dì fù zhèn.
秋,七月,己酉,地復震。
shàng fù zhēng zhōu kān liú gēng shēng, yù yǐ wèi jiàn dài fū hóng gōng shí xiǎn bái, jiē yǐ wèi zhōng láng.
上復征周堪、劉更生,欲以為諫大夫;弘恭、石顯白,皆以為中郎。
shàng qì zhòng xiāo wàng zhī bù yǐ, yù yǐ yǐ wèi xiāng gōng xiǎn jí xǔ shǐ zǐ dì shì zhōng zhū cáo jiē cè mù yú wàng zhī děng. gēng shēng nǎi shǐ qí wài qīn shàng biàn shì, yán dì zhèn dài wèi gōng děng, bù wèi sān dú fū dòng. chén yú yǐ wèi yí tuì gōng xiǎn yǐ zhāng bì shàn zhī fá, jìn wàng zhī děng yǐ tōng xián zhě zhī lù. rú cǐ, zé tài píng zhī mén kāi, zāi yì zhī yuàn sāi yǐ. shū zòu, gōng xiǎn yí qí gēng shēng suǒ wèi, bái qǐng kǎo jiān zhà, cí guǒ fú suì dǎi gēng shēng xì yù, miǎn wèi shù rén.
上器重蕭望之不已,欲倚以為相;恭、顯及許、史子弟、侍中、諸曹皆側目於望之等。更生乃使其外親上變事,言「地震殆為恭等,不為三獨夫動。臣愚以為宜退恭、顯以章蔽善之罰,進望之等以通賢者之路。如此,則太平之門開,災異之願塞矣。」書奏,恭、顯疑其更生所為,白請考奸詐,辭果服;遂逮更生系獄,免為庶人。
huì wàng zhī zǐ sàn qí zhōng láng rén jí yì shàng shū sòng wàng zhī qián shì, shì xià yǒu sī, fù zòu: wàng zhī qián suǒ zuò míng bái, wú zèn sù zhě, ér jiào zǐ shàng shū, chēng yǐn wáng gū zhī shī, shī dà chén tǐ, bù jìng, qǐng dài bǔ. hóng gōng shí xiǎn děng zhī wàng zhī sù gāo jié, bù qū rǔ, jiàn bái: wàng zhī qián xìng de bù zuò, fù cì jué yì, bù huǐ guò fú zuì, shēn huái yuàn wàng, jiào zǐ shàng shū, guī fēi yú shàng, zì yǐ tuō shī fù, zhōng bì bù zuò, fēi pō qū wàng zhī yú láo yù, sāi qí yàng yàng xīn, zé shèng cháo wú yǐ shī ēn hòu. shàng yuē: xiāo tài fù sù gāng, ān kěn jiù lì! xiǎn děng yuē: rén mìng zhì zhòng, wàng zhī suǒ zuò, yǔ yán báo zuì, bì wú suǒ yōu. shàng nǎi kě qí zòu. dōng, shí èr yuè, xiǎn děng fēng zhào yǐ fù yè zhě, chì lìng zhào wàng zhī shǒu fù. yīn lìng tài cháng jí fā zhí jīn wú chē qí chí wéi qí dì. shǐ dōu zhì, zhào wàng zhī. wàng zhī yǐ wèn mén xià shēng lǔ guó zhū yún, yún zhě, hǎo jié shì, quàn wàng zhī zì cái. yú shì wàng zhī yǎng tiān tàn yuē: wú cháng bèi wèi jiāng xiāng, nián yú liù shí yǐ, lǎo rù láo yù, gǒu qiú shēng huó, bù yì bǐ hū! zì wèi yún yuē: yóu, qù hé yào lái, wú jiǔ liú wǒ sǐ! jìng yǐn jiū zì shā. tiān zǐ wén zhī jīng, fǔ shǒu yuē: nǎng gù yí qí bù jiù láo yù, guǒ rán shā wú xián fù! shì shí, tài guān fāng shàng zhòu shí, shàng nǎi què shí, wèi zhī tì qì, āi dòng zuǒ yòu. yú shì zhào xiǎn děng zé wèn yǐ yì bù xiáng, jiē miǎn guān xiè, liáng jiǔ rán hòu yǐ. shàng zhuī niàn wàng zhī bù wàng, měi suì shí qiǎn shǐ zhě cí jì wàng zhī zhǒng, zhōng dì zhī shì.
會望之子散騎、中郎亻及亦上書訟望之前事,事下有司,復奏:「望之前所坐明白,無譖訴者,而教子上書,稱引亡辜之詩,失大臣體,不敬,請逮捕。」弘恭、石顯等知望之素高節,不詘辱,建白:「望之前幸得不坐,復賜爵邑,不悔過服罪,深懷怨望,教子上書,歸非於上,自以托師傅,終必不坐,非頗屈望之於牢獄,塞其怏怏心,則聖朝無以施恩厚。」上曰:「蕭太傅素剛,安肯就吏!」顯等曰:「人命至重,望之所坐,語言薄罪,必無所憂。」上乃可其奏。冬,十二月,顯等封詔以付謁者,敕令召望之手付。因令太常急發執金吾車騎馳圍其第。使都至,召望之。望之以問門下生魯國硃雲,雲者,好節士,勸望之自裁。於是望之仰天嘆曰:「吾嘗備位將相,年逾六十矣,老入牢獄,苟求生活,不亦鄙乎!」字謂雲曰:「游,趣和藥來,無久留我死!」竟飲鳩自殺。天子聞之驚,拊手曰:「曩固疑其不就牢獄,果然殺吾賢傅!」是時,太官方上晝食,上乃卻食,為之涕泣,哀動左右。於是召顯等責問以議不詳,皆免冠謝,良久然後已。上追念望之不忘,每歲時遣使者祠祭望之冢,終帝之世。
chén guāng yuē: shén yǐ xiào yuán zhī wèi jūn, yì qī ér nán wù yě! fū gōng xiǎn zhī zèn sù wàng zhī, qí xié shuō guǐ jì, chéng yǒu suǒ bù néng biàn yě. zhì yú shǐ yí wàng zhī bù kěn jiù yù, gōng xiǎn yǐ wèi bì wú yōu. yǐ ér guǒ zì shā, zé gōng xiǎn zhī qī yì míng yǐ. zài zhōng zhì zhī jūn, shú bù gǎn dòng fèn fā yǐ dǐ xié chén zhī fá! xiào yuán zé bù rán. suī tì qì bù shí yǐ shāng wàng zhī, ér zhōng bù néng zhū gōng xiǎn, cái dé qí miǎn guān xiè ér yǐ. rú cǐ, zé jiān chén ān suǒ chéng hū! shì shǐ gōng xiǎn dé sì qí xié xīn ér wú fù jì dàn zhě yě.
臣光曰:甚矣孝元之為君,易欺而難寤也!夫恭、顯之譖訴望之,其邪說詭計,誠有所不能辨也。至於始疑望之不肯就獄,恭、顯以為必無憂。已而果自殺,則恭、顯之欺亦明矣。在中智之君,孰不感動奮發以厎邪臣之罰!孝元則不然。雖涕泣不食以傷望之,而終不能誅恭、顯,才得其免冠謝而已。如此,則奸臣安所懲乎!是使恭、顯得肆其邪心而無復忌憚者也。
shì suì, hóng gōng bìng sǐ, shí xiǎn wèi zhōng shū lìng.
是歲,弘恭病死,石顯為中書令。
chū, wǔ dì huī nán yuè, kāi zhì zhū yá dān ěr jùn, zài hǎi zhōng zhōu shàng, lì zú jiē zhōng guó rén, duō qīn líng zhī. qí mín yì bào è, zì yǐ zǔ jué, shù fàn lì jìn, lǜ shù nián yī fǎn, shā lì hàn zhé fā bīng jī dìng zhī. èr shí yú nián jiān, fán liù fǎn. zhì xuān dì shí, yòu zài fǎn. shàng jí wèi zhī míng nián, zhū yá shān nán xiàn fǎn, fā bīng jī zhī. zhū xiàn gèng pàn, lián nián bù dìng. shàng bó móu yú qún chén, yù dà fā jūn. dài zhào jiǎ juān zhī yuē: chén wén yáo shùn yǔ zhī shèng dé, dì fāng bù guò shù qiān lǐ, xī bèi liú shā, dōng jiàn yú hǎi, shuò nán jì shēng jiào, yán yù yǔ shēng jiào zé zhì zhī, bù yù yǔ zhě bù qiáng zhì yě. gù jūn chén gē dé, hán qì zhī wù gè dé qí yí. wǔ dīng chéng wáng yīn zhōu zhī dà rén yě, rán dì dōng bù guò jiāng huáng, xī bù guò dī qiāng, nán bù guò mán jīng, běi bù guò shuò fāng, shì yǐ sòng shēng bìng zuò, shì tīng zhī lèi xián lè qí shēng, yuè shang shì chóng jiǔ yì ér xiàn, cǐ fēi bīng gé zhī suǒ néng zhì yě. yǐ zhì yú qín, xìng bīng yuǎn gōng, tān wài xū nèi ér tiān xià kuì pàn. xiào wén huáng dì yǎn wǔ xíng wén, dāng cǐ zhī shí, duàn yù shù bǎi, fù yì qīng jiǎn. xiào wǔ huáng dì lì bīng mǎ yǐ rǎng sì yí, tiān xià duàn yù wàn shù, fù fán yì zhòng, kòu zéi bìng qǐ, jūn lǚ shù fā, fù zhàn sǐ yú qián, zi dòu shāng yú hòu, nǚ zǐ chéng tíng zhàng, gū ér hào yú dào, lǎo mǔ guǎ fù yǐn qì xiàng kū, shì jiē kuò dì tài dà, zhēng fá bù xiū zhī gù yě. jīn guān dōng mín zhòng jiǔ kùn, liú lí dào lù. rén qíng mò qīn fù mǔ, mò lè fū fù zhì jià qī mài zi, fǎ bù néng jìn, yì bù néng zhǐ, cǐ shè jì zhī yōu yě. jīn bì xià bù rěn yuān yuān zhī fèn, yù qū shì zhòng jǐ zhī dà hǎi zhī zhōng, kuài xīn yōu míng zhī dì, fēi suǒ yǐ jiù zhù jī jǐn, bǎo quán yuán yuán yě. shī yún: chǔn ěr mán jīng, dà bāng wèi chóu. yán shèng rén qǐ zé hòu fú, zhōng guó shuāi zé xiān pàn, zì gǔ ér huàn zhī, hé kuàng nǎi fù qí nán fāng wàn lǐ zhī mán hū! luò yuè zhī rén, fù zǐ tóng chuān ér yù, xiāng xí yǐ bí yǐn, yǔ qín shòu wú yì, běn bù zú jùn xiàn zhì yě. zhuān zhuān dú jū yī hǎi zhī zhōng, wù lù qì shī, duō dú cǎo chóng shé shuǐ tǔ zhī hài rén wèi jiàn lǔ, zhàn shì zì sǐ. yòu fēi dú zhū yá yǒu zhū xī dài mào yě. qì zhī bù zú xī, bù jī bù sǔn wēi. qí mín pì yóu yú biē, hé zú tān yě! chén qiè yǐ wǎng zhě qiāng jūn yán zhī, bào shī céng wèi yī nián, bīng chū bù yú qiān lǐ, fèi sì shí yú wàn wàn dà sī nóng qián jǐn, nǎi yǐ shào fǔ jìn qián xù zhī. fū yī yú wèi bù shàn, fèi shàng rú cǐ, kuàng yú láo shī yuǎn gōng, wáng shì wú gōng hū! qiú zhī wǎng gǔ zé bù hé, shī zhī dāng jīn yòu bù biàn, chén yú yǐ wèi fēi guān dài zhī guó, yǔ gòng suǒ jí, chūn qiū suǒ zhì, jiē kě qiě wú yǐ wèi. yuàn suì qì zhū yá, zhuān yòng xù guān dōng wèi yōu. shàng yǐ wèn chéng xiàng yù shǐ. yù shǐ dài fū chén wàn nián yǐ wèi dāng jī, chéng xiàng yú dìng guó yǐ wèi: qián rì xìng bīng jī zhī lián nián, hù jūn dū wèi xiào wèi jí chéng fán shí yī rén, hái zhě èr rén, zú shì jí zhuǎn shū sǐ zhě wàn rén yǐ shàng, fèi yòng sān wàn wàn yú, shàng wèi néng jǐn jiàng. jīn guān dōng kùn fá, mín nán yáo dòng, juān zhī yì shì, shàng cóng zhī. juān zhī, jiǎ yì céng sūn yě.
初,武帝灰南越,開置珠厓、儋耳郡,在海中洲上,吏卒皆中國人,多侵陵之。其民亦暴惡,自以阻絕,數犯吏禁,率數年壹反,殺吏;漢輒發兵擊定之。二十餘年間,凡六反。至宣帝時,又再反。上即位之明年,珠厓山南縣反,發兵擊之。諸縣更叛,連年不定。上博謀於群臣,欲大發軍。待詔賈捐之曰:「臣聞堯、舜、禹之聖德,地方不過數千里,西被流沙,東漸於海,朔南暨聲教,言欲與聲教則治之,不欲與者不強治也。故君臣歌德,含氣之物各得其宜。武丁、成王、殷、周之大仁也,然地東不過江、黃,西不過氐、羌,南不過蠻荊,北不過朔方,是以頌聲並作,視聽之類咸樂其生,越裳氏重九譯而獻,此非兵革之所能致也。以至於秦,興兵遠攻,貪外虛內而天下潰畔。孝文皇帝偃武行文,當此之時,斷獄數百,賦役輕簡。孝武皇帝厲兵馬以攘四夷,天下斷獄萬數,賦煩役重,寇賊並起,軍旅數發,父戰死於前,子斗傷於後,女子乘亭障,孤兒號於道,老母、寡婦飲泣巷哭,是皆廓地泰大,征伐不休之故也。今關東民眾久困,流離道路。人情莫親父母,莫樂夫婦;至嫁妻賣子,法不能禁,義不能止,此社稷之憂也。今陛下不忍悁悁之忿,欲驅士眾擠之大海之中,快心幽冥之地,非所以救助饑饉,保全元元也。詩云:『蠢爾蠻荊,大邦為讎。』言聖人起則後服,中國衰則先畔,自古而患之,何況乃復其南方萬里之蠻乎!駱越之人,父子同川而浴,相習以鼻飲,與禽獸無異,本不足郡縣置也。顓顓獨居一海之中,霧露氣濕,多毒草、蟲蛇、水土之害;人未見虜,戰士自死。又非獨珠厓有珠、犀、玳瑁也。棄之不足惜,不擊不損威。其民譬猶魚鱉,何足貪也!臣竊以往者羌軍言之,暴師曾未一年,兵出不逾千里,費四十餘萬萬;大司農錢盡,乃以少府禁錢續之。夫一隅為不善,費尚如此,況於勞師遠攻,亡士毋功乎!求之往古則不合,施之當今又不便,臣愚以為非冠帶之國,《禹貢》所及,《春秋》所治,皆可且無以為。願遂棄珠厓,專用恤關東為憂。」上以問丞相、御史。御史大夫陳萬年以為當擊,丞相於定國以為:「前日興兵擊之連年,護軍都尉、校尉及丞凡十一人,還者二人,卒士及轉輸死者萬人以上,費用三萬萬餘,尚未能盡降。今關東睏乏,民難搖動,捐之議是,」上從之。捐之,賈誼曾孫也。
strong xiào yuán huáng dì shàng chū yuán sān nián yǐ hài, gōng yuán qián sì liù nián strong
孝元皇帝上初元三年(乙亥,公元前四六年)
chūn, zhào yuē: zhū yá lǔ shā lì mín, bèi pàn wèi nì. jīn tíng yì zhě huò yán kě jī, huò yán kě shǒu, huò yù qì zhī, qí zhǐ gè shū. zhèn rì yè wéi sī yì zhě zhī yán, xiū wēi bù xíng, zé yù zhū zhī hú yí pì nán, zé shǒu tún tián tōng yú shí biàn, zé yōu wàn mín. fū wàn mín zhī jī è yǔ yuǎn mán zhī bù tǎo, wēi shú dà yān? qiě zōng miào zhī jì, xiōng nián bù bèi, kuàng hū pì bù xián zhī rǔ zāi! jīn guān dōng dà kùn, cāng kù kōng xū, wú yǐ xiāng shàn, yòu yǐ dòng bīng, fēi tè láo mín, xiōng nián suí zhī. qí bà zhū yá jùn, mín yǒu mù yì yù nèi shǔ, biàn chù zhī bù yù, wù qiáng.
春,詔曰:「珠厓虜殺吏民,背畔為逆。今廷議者或言可擊,或言可守,或欲棄之,其指各殊。朕日夜惟思議者之言,羞威不行,則欲誅之;狐疑辟難,則守屯田;通於時變,則憂萬民。夫萬民之飢餓與遠蠻之不討,危孰大焉?且宗廟之祭,凶年不備,況乎辟不嫌之辱哉!今關東大困,倉庫空虛,無以相贍,又以動兵,非特勞民,凶年隨之。其罷珠崖郡,民有慕義欲內屬,便處之;不欲,勿強。」
xià, sì yuè, yǐ mò huì, mào líng bái hè guǎn zāi shè tiān xià.
夏,四月,乙末晦,茂陵白鶴館災;赦天下。
xià, hàn.
夏,旱。
lì zhǎng shā yáng wáng dì zōng wèi wáng.
立長沙煬王弟宗為王。
zhǎng xìn shào fǔ gòng yǔ shàng yán: zhū lí gōng jí zhǎng lè gōng wèi, kě jiǎn qí tài bàn yǐ kuān yáo yì. liù yuè, zhào yuē: zhèn wéi zhēng shù zhī jī hán, yuǎn lí fù mǔ qī zǐ, láo yú fēi yè zhī zuò, wèi yú bù jū zhī gōng, kǒng fēi suǒ yǐ zuǒ yīn yáng zhī dào yě. qí bà gān quán jiàn zhāng gōng wèi, lìng jiù nóng. bǎi gōng gè shěng fèi. tiáo zòu, wú yǒu suǒ huì.
長信少府貢禹上言:「諸離宮及長樂宮衛,可減其太半以寬繇役。」六月,詔曰:「朕惟烝庶之饑寒,遠離父母妻子,勞於非業之作,衛於不居之宮,恐非所以佐陰陽之道也。其罷甘泉、建章宮衛,令就農。百宮各省費。條奏,毋有所諱。」
shì suì, shàng fù zhuó zhōu kān wèi guāng lù xūn, kān dì zǐ zhāng měng wèi guāng lù dài fū gěi shì zhōng, dà jiàn xìn rèn.
是歲,上復擢周堪為光祿勛,堪弟子張猛為光祿大夫、給事中,大見信任。
strong xiào yuán huáng dì shàng chū yuán sì nián bǐng zǐ, gōng yuán qián sì wǔ nián strong
孝元皇帝上初元四年(丙子,公元前四五年)
chūn, zhēng yuè, shàng xíng xìng gān quán, xiào tài zhì. sān yuè, xíng xìng hé dōng, cí hòu tǔ shè fén yīn tú.
春,正月,上行幸甘泉,效泰畤。三月,行幸河東,祠后土;赦汾陰徒。
strong xiào yuán huáng dì shàng chū yuán wǔ nián dīng chǒu, gōng yuán qián sì sì nián strong
孝元皇帝上初元五年(丁丑,公元前四四年)
chūn, zhēng yuè, yǐ zhōu zi nán jūn wèi zhōu chéng xiū hóu. sān yuè, shàng xíng xìng yōng, cí wǔ zhì.
春,正月,以周子南君為周承休侯。三月,上行幸雍,祠五畤。
xià, sì yuè, yǒu xīng bèi yú cān.
夏,四月,有星孛於參。
shàng yòng zhū rú gòng yǔ děng zhī yán, zhào tài guān wú rì shā, suǒ jù gè jiǎn bàn chéng yú mò mǎ, wú fá zhèng shì ér yǐ. bà jiǎo dǐ shàng lín gōng guǎn xī yù xìng zhě qí sān fú guān běi jiǎ tián guān yán tiě guān cháng píng cāng. bó shì dì zǐ wú zhì yuán, yǐ guǎng xué zhě. lìng mín yǒu néng tōng yī jīng zhě. jiē fù. shěng xíng fá qī shí yú shì.
上用諸儒貢禹等之言,詔太官毋日殺,所具各減半;乘輿秣馬,無乏正事而已。罷角牴、上林宮館希御幸者、齊三服官、北假田官、鹽鐵官、常平倉。博士弟子毋置員,以廣學者。令民有能通一經者。皆復。省刑罰七十餘事。
chén wàn nián zú. liù yuè, xīn yǒu, zhǎng xìn shào fǔ gòng yǔ wèi yù shǐ dài fū. yǔ qián hòu yán dé shī shū shù shí shàng, shàng jiā qí zhì zhí, duō cǎi yòng zhī.
陳萬年卒。六月,辛酉,長信少府貢禹為御史大夫。禹前後言得失書數十上,上嘉其質直,多採用之。
xiōng nú zhì zhī dān yú zì yǐ dào yuǎn, yòu yuàn hàn yōng hù hū hán xié ér bù zhù jǐ, kùn rǔ hàn shǐ zhě gān jiāng nǎi shǐ děng qiǎn shǐ fèng xiàn, yīn qiú shì zi. hàn yì qiǎn wèi sī mǎ gǔ jí sòng zhī, yù shǐ dài fū gòng yǔ bó shì dōng hǎi kuāng héng yǐ wèi: zhì zhī dān yú xiāng huà mò chún, suǒ zài jué yuǎn, yí lìng shǐ zhě sòng qí zi, zhì sāi ér hái. jí shàng shū yán: zhōng guó yǔ yí dí yǒu jī mí bù jué zhī yì, jīn jì yǎng quán qí zi shí nián, dé zé shén hòu, kōng jué ér bù sòng, jìn cóng sāi hái, shì qì juān bù chù, shǐ wú xiāng cóng zhī xīn, qì qián ēn, lì hòu yuàn, bù biàn. yì zhě jiàn qián jiāng nǎi wú yīng dí zhī shù, zhì yǒng jù kùn, yǐ zhì chǐ rǔ, jí yù wèi chén yōu. chén xìng de jiàn qiáng hàn zhī jié, chéng míng shèng zhī zhào, xuān yù hòu ēn, bù yí gǎn jié. ruò huái qín shòu xīn, jiā wú dào yú chén, zé dān yú zhǎng yīng dà zuì, bì dùn táo yuǎn shě, bù gǎn jìn biān. méi yī shǐ yǐ ān bǎi xìng, guó zhī jì, chén zhī yuàn yě. yuàn sòng dào tíng. shàng xǔ yān. jì dào, zhì zhī dān yú nù, jìng shā jí děng zì zhī fù hàn, yòu wén hū hán xié yì qiáng, kǒng jiàn xí jī, yù yuǎn qù. huì kāng jū wáng shù wèi wū sūn suǒ kùn, yǔ zhū xī hóu jì, yǐ wèi: xiōng nú dà guó, wū sūn sù fú shǔ zhī. jīn zhì zhī dān yú kùn zài wài, kě yíng zhì dōng biān, shǐ hé bīng qǔ wū sūn ér lì zhī, zhǎng wú xiōng yōu yǐ. jí shǐ shǐ dào jiān kūn, tōng yǔ zhì zhī. zhì zhī sù kǒng, yòu yuàn wū sūn, wén kāng jū jì, dà shuō, suì yǔ xiāng jié, yǐn bīng ér xī. zhì zhī rén zhòng zhōng hán dào sǐ, yú cái sān qiān rén. dào kāng jū, kāng jū wáng yǐ nǚ qī zhì zhī, zhì zhī yì yǐ nǚ yǔ kāng jū wáng, kāng jū shén zūn jìng zhì zhī, yù yǐ qí wēi yǐ xié zhū guó. zhì zhī shù jiè bīng jī wū sūn, shēn rù zhì gǔ chéng, shā lüè mín rén, qū chù chǎn qù. wū sūn bù gǎn zhuī. xī biān kōng xū bù jū zhě wǔ qiān lǐ.
匈奴郅支單于自以道遠,又怨漢擁護呼韓邪而不助己,困辱漢使者乾江乃始等;遣使奉獻,因求侍子。漢議遣衛司馬谷吉送之,御史大夫貢禹、博士東海匡衡以為:「郅支單于鄉化末醇,所在絕遠,宜令使者送其子,至塞而還。」吉上書言:「中國與夷狄有羈縻不絕之義,今既養全其子十年,德澤甚厚,空絕而不送,近從塞還,示棄捐不畜,使無鄉從之心,棄前恩,立後怨,不便。議者見前江乃無應敵之數,智勇俱困,以致恥辱,即豫為臣憂。臣幸得建強漢之節,承明聖之詔,宣諭厚恩,不宜敢桀。若懷禽獸心,加無道於臣,則單于長嬰大罪,必遁逃遠舍,不敢近邊。沒一使以安百姓,國之計,臣之願也。願送到庭。」上許焉。既到,郅支單于怒,竟殺吉等;自知負漢,又聞呼韓邪益強,恐見襲擊,欲遠去。會康居王數為烏孫所困,與諸翕侯計,以為:「匈奴大國,烏孫素服屬之。今郅支單于困在外,可迎置東邊,使合兵取烏孫而立之,長無匈憂矣。」即使使到堅昆,通語郅支。郅支素恐,又怨烏孫,聞康居計,大說,遂與相結,引兵而西。郅支人眾中寒道死,餘財三千人。到康居,康居王以女妻郅支,郅支亦以女予康居王,康居甚尊敬郅支,欲倚其威以脅諸國。郅支數借兵擊烏孫,深入至谷城,殺略民人,驅畜產去。烏孫不敢追。西邊空虛不居者五千里。
dōng, shí èr yuè, dīng mò, gòng yǔ zú. dīng yǐ, zhǎng xìn shào fǔ xuē guǎng dé wèi yù shǐ dài fū.
冬,十二月,丁末,貢禹卒。丁已,長信少府薛廣德為御史大夫。
strong xiào yuán huáng dì shàng yǒng guāng yuán nián wù yín, gōng yuán qián sì sān nián strong
孝元皇帝上永光元年(戊寅,公元前四三年)
chūn, zhēng yuè, shàng xíng xìng gān quán, jiāo tài zhì. shì bì, yīn liú shè liè. xuē guǎng dé shàng shū yuē: qiè jiàn guān dōng kùn jí, rén mín liú lí. bì xià rì zhuàng wáng qín zhī zhōng, tīng zhèng wèi zhī lè, chén chéng dào zhī. jīn shì zú bào lù, cóng guān láo juàn, yuàn bì xià jí fǎn gōng, sī yǔ bǎi xìng tóng yōu lè, tiān xià xìng shèn! shàng jí rì hái.
春,正月,上行幸甘泉,郊泰畤。視畢,因留射獵。薛廣德上書曰:「竊見關東困極,人民流離。陛下日撞亡秦之鐘,聽鄭、衛之樂,臣誠悼之。今士卒暴露,從官勞倦,願陛下亟反宮,思與百姓同憂樂,天下幸甚!」上即日還。
èr yuè, zhào: chéng xiàng yù shǐ jǔ zhì pǔ dūn hòu xùn ràng yǒu xíng zhě, guāng lù suì yǐ cǐ kē dì láng cóng guān.
二月,詔:「丞相、御史舉質樸、敦厚、遜讓、有行者,光祿歲以此科第郎、從官。」
sān yuè, shè tiān xià.
三月,赦天下。
yǔ xuě yǔn shuāng, shā sāng. qiū, shàng zhòu jì zōng miào, chū biàn mén, yù yù lóu chuán. xuē guǎng dé dāng chéng yú chē, miǎn guān dùn shǒu yuē: yí cóng qiáo. zhào yuē: dài fū guān. guǎng dé yuē: bì xià bù tīng chén, chén zì wěn, yǐ xuè wū chē lún, bì xià bù dé rù miào yǐ! shàng bù shuō. xiān qū guāng lù dài fū zhāng měng jìn yuē: chén wén zhǔ shèng chén zhí. chéng chuán wēi, jiù qiáo ān, shèng zhǔ bù chéng wēi. yù shǐ dài fū yán kě tīng. shàng yuē: xiǎo rén bù dāng rú shì xié! nǎi cóng qiáo.
雨雪、隕霜,殺桑。秋,上酎祭宗廟,出便門,欲御樓船。薛廣德當乘輿車,免冠頓首曰:「宜從橋。」詔曰:「大夫冠。」廣德曰:「陛下不聽臣,臣自刎,以血污車輪,陛下不得入廟矣!」上不說。先驅光祿大夫張猛進曰:「臣聞主聖臣直。乘船危,就橋安,聖主不乘危。御史大夫言可聽。」上曰:「曉人不當如是邪!」乃從橋。
jiǔ yuè, yǔn shuāng shā jià, tiān xià dà jī. chéng xiàng yú dìng guó, dà sī mǎ chē qí jiāng jūn shǐ gāo, yù shǐ dài fū xuē guǎng dé, jù yǐ zāi yì qǐ hái gǔ. cì ān chē sì mǎ huáng jīn liù shí jīn, bà. tài zǐ tài fù wéi xuán chéng wèi yù shǐ dài fū. guǎng dé guī, xiàn qí ān chē, yǐ chuán shì zi sūn wèi róng.
九月,隕霜殺稼,天下大飢。丞相於定國,大司馬、車騎將軍史高,御史大夫薛廣德,俱以災異乞骸骨。賜安車、駟馬、黃金六十斤,罷。太子太傅韋玄成為御史大夫。廣德歸,縣其安車,以傳示子孫為榮。
dì zhī wèi tài zǐ yě, cóng tài zhōng dài fū kǒng bà shòu shàng shū. jí jí wèi, cì bà jué guān nèi hóu, hào bāo chéng jūn, gěi shì zhōng. shàng yù zhì bà xiàng wèi, bà wèi rén qiān tuì, bù hǎo quán shì, cháng chēng jué wèi tài guò, hé dé yǐ kān zhī! yù shǐ dài fū lǚ quē, shàng zhé yù yòng bà bà ràng wèi, zì chén zhì yú zài sān. shàng shēn zhì qí zhì chéng, nǎi fú yòng. yǐ shì jìng zhī, shǎng cì shén hòu.
帝之為太子也,從太中大夫孔霸受《尚書》。及即位,賜霸爵關內侯,號褒成君,給事中。上欲致霸相位,霸為人謙退,不好權勢,常稱「爵位泰過,何德以堪之!」御史大夫屢缺,上輒欲用霸;霸讓位,自陳至於再三。上深知其至誠,乃弗用。以是敬之,賞賜甚厚。
wù zǐ, shì zhōng, wèi wèi wáng jiē wèi dà sī mǎ chē qí jiāng jūn.
戊子,侍中,衛尉王接為大司馬、車騎將軍。
shí xiǎn dàn zhōu kān zhāng měng děng, shù zèn huǐ zhī. liú gēng shēng jù qí qīng wēi, shàng shū yuē: chén wén shùn mìng jiǔ guān, jì jì xiāng ràng, hé zhī zhì yě. zhòng chén hé yú cháo zé wàn wù hé yú yě, gù xiāo sháo jiǔ chéng, fèng huáng lái yí. zhì zhōu yōu, lì zhī jì, cháo tíng bù hé, zhuǎn xiāng fēi yuàn, zé rì yuè báo shí, shuǐ quán fèi téng, shān gǔ yì chù, shuāng jiàng shī jié. yóu cǐ guān zhī, hé qì zhì xiáng, guāi qì zhì yì, xiáng duō zhě qí guó ān, yì zhòng zhě qí guó wēi. tiān dì zhī cháng jīng, gǔ jīn zhī tōng yì yě. jīn bì xià kāi sān dài zhī yè, zhāo wén xué zhī shì, yōu yóu kuān róng, shǐ de bìng jìn. jīn xián bù xiào hún xiáo, bái hēi bù fēn, xié zhèng zá róu, zhōng chán bìng jìn zhāng jiāo gōng chē, rén mǎn běi jūn, cháo chén chuǎn wǔ, jiāo lì guāi là, gèng xiāng chán sù, zhuǎn xiāng shì fēi suǒ yǐ yíng huò ěr mù, gǎn yí xīn yì, bù kě shèng zài, fēn cáo wèi dǎng, wǎng wǎng qún péng jiāng tóng xīn yǐ xiàn zhèng chén. zhèng chén jìn zhě, zhì zhī biǎo yě zhèng chén xiàn zhě, luàn zhī jī yě chéng zhì luàn zhī jī, wèi zhī shú rèn, ér zāi yì shù jiàn, cǐ chén suǒ yǐ hán xīn zhě yě. chū yuán yǐ lái liù nián yǐ, àn chūn qiū liù nián zhī zhōng, zāi yì wèi yǒu chóu rú jīn zhě yě. yuán qí suǒ yǐ rán zhě, yóu chán xié bìng jìn yě chán xié zhī suǒ yǐ bìng jìn zhě, yóu shàng duō yí xīn, jì yǐ yòng xián rén ér xíng shàn zhèng, rú huò zèn zhī, zé xián rén tuì ér shàn zhèng hái yǐ. fū zhí hú yí zhī xīn zhě, lái chán zéi zhī kǒu chí bù duàn zhī yì zhě, kāi qún wǎng zhī mén chán xié jìn zé zhòng xián tuì, qún wǎng shèng zé zhèng shì xiāo. gù yì yǒu fǒu tài, xiǎo rén dào zhǎng, jūn zǐ dào xiāo, zé zhèng rì luàn jūn zǐ dào zhǎng, xiǎo rén dào xiāo, zé zhèng rì zhì. xī zhě gǔn gòng gōng huān dōu yǔ shùn yǔ zá chù yáo cháo, zhōu gōng yǔ guǎn cài bìng jū zhōu wèi, dāng shì shí, dié jìn xiāng huǐ, liú yán xiāng bàng, qǐ kě shèng dào zāi! dì yáo chéng wáng néng xián shùn yǔ zhōu gōng ér xiāo gòng gōng guǎn cài, gù yǐ dà zhì, róng huá zhì jīn. kǒng zǐ yǔ jì mèng xié shì yú lǔ, lǐ sī yǔ shū sūn jù huàn yú qín, dìng gōng shǐ huáng xián jì mèng lǐ sī ér xiāo kǒng zǐ shū sūn, gù yǐ dà luàn, wū rǔ zhì jīn. gù zhì luàn róng rǔ zhī duān, zài suǒ xìn rèn xìn rèn jì xián, zài yú jiān gù ér bù yí. shī yún: wǒ xīn fěi shí, bù kě zhuǎn yě, yán shǒu shàn dǔ yě. yì yuē: huàn hàn qí dà hào, yán hào lìng rú hàn, hàn chū ér bù fǎn zhě yě. jīn chū shàn lìng wèi néng yú shí ér fǎn, shì fǎn hàn yě yòng xián wèi néng sān xún ér tuì, shì zhuǎn shí yě. lùn yǔ yuē: jiàn bù shàn rú tàn tāng. jīn èr fǔ zòu nìng zhōu bù dāng zài wèi, lì nián ér bù qù. gù chū lìng zé rú fǎn hàn, yòng xián zé rú zhuǎn shí, qù nìng zé rú bō shān, rú cǐ, wàng yīn yáng zhī diào, bù yì nán hū! shì yǐ qún xiǎo kuī jiàn jiān xì, yuán shì wén zì, qiǎo yán chǒu dǐ, liú yán fēi wén huā yú mín jiān. gù shī yún: yōu xīn qiāo qiāo, yùn yú qún xiǎo, xiǎo rén chéng qún, chéng zú yùn yě. xī kǒng zǐ yǔ yán yuān zi gòng gèng xiāng chēng yù, bù wèi péng dǎng yǔ jì yǔ gāo yáo chuán xiāng jí yǐn, bù wèi bǐ zhōu, hé zé? zhōng yú wèi guó, wú xié xīn yě. jīn nìng xié yǔ xián chén bìng jiāo jǐ zhī nèi, hé dǎng gòng móu, wéi shàn yī è, shè shè zǐ々, shù shè wēi xiǎn zhī yán, yù yǐ qīng yí zhǔ shàng, rú hū rán yòng zhī, cǐ tiān dì zhī suǒ yǐ xiān jiè, zāi yì zhī suǒ yǐ zhòng zhì zhě yě. zì gǔ míng shèng wèi yǒu wú zhū ér zhì zhě yě, gù shùn yǒu sì fàng zhī fá, kǒng zǐ yǒu liǎng guān zhī zhū, rán hòu shèng huà kě dé ér xíng yě. jīn yǐ bì xià míng zhī, chéng shēn sī tiān dì zhī xīn, lǎn fǒu tài zhī guà, lì zhōu táng zhī suǒ
石顯憚周堪、張猛等,數譖毀之。劉更生懼其傾危,上書曰:「臣聞舜命九官,濟濟相讓,和之至也。眾臣和於朝則萬物和於野,故簫《韶》九成,鳳皇來儀。至周幽,厲之際,朝廷不和,轉相非怨,則日月薄食,水泉沸騰,山谷易處,霜降失節。由此觀之,和氣致祥,乖氣致異,祥多者其國安,異眾者其國危。天地之常經,古今之通義也。今陛下開三代之業,招文學之士,優遊寬容,使得並進。今賢不肖渾殽,白黑不分,邪正雜糅,忠讒並進;章交公車,人滿北軍,朝臣舛午,膠戾乖剌,更相讒訴,轉相是非;所以營惑耳目,感移心意,不可勝載,分曹為黨,往往群朋將同心以陷正臣。正臣進者,治之表也;正臣陷者,亂之機也;乘治亂之機,未知孰任,而災異數見,此臣所以寒心者也。初元以來六年矣,按春秋六年之中,災異未有稠如今者也。原其所以然者,由讒邪並進也;讒邪之所以並進者,由上多疑心,既已用賢人而行善政,如或譖之,則賢人退而善政還矣。夫執狐疑之心者,來讒賊之口;持不斷之意者,開群枉之門;讒邪進則眾賢退,群枉盛則正士消。故《易》有《否》、《泰》,小人道長,君子道消,則政日亂;君子道長,小人道消,則政日治。昔者鯀、共工、驩兜與舜、禹雜處堯朝,周公與管、蔡並居周位,當是時,迭進相毀,流言相謗,豈可勝道哉!帝堯、成王能賢舜、禹、周公而消共工、管、蔡,故以大治,榮華至今。孔子與季、孟偕仕於魯,李斯與叔孫俱宦於秦,定公、始皇賢季、孟、李斯而消孔子、叔孫,故以大亂,污辱至今。故治亂榮辱之端,在所信任;信任既賢,在于堅固而不移。《詩》云:『我心匪石,不可轉也,言守善篤也。《易》曰:『渙汗其大號』,言號令如汗,汗出而不反者也。今出善令未能逾時而反,是反汗也;用賢未能三旬而退,是轉石也。《論語》曰:『見不善如探湯。』今二府奏佞謅不當在位,歷年而不去。故出令則如反汗,用賢則如轉石,去佞則如撥山,如此,望陰陽之調,不亦難乎!是以群小窺見間隙,緣飾文字,巧言醜詆,流言、飛文嘩於民間。故《詩》云:『憂心悄悄,慍於群小,』小人成群,誠足慍也。昔孔子與顏淵、子貢更相稱譽,不為朋黨;禹、稷與皋陶傳相汲引,不為比周,何則?忠於為國,無邪心也。今佞邪與賢臣並交戟之內,合黨共謀,違善依惡,歙歙訿々,數設危險之言,欲以傾移主上,如忽然用之,此天地之所以先戒,災異之所以重至者也。自古明聖未有無誅而治者也,故舜有四放之罰,孔子有兩觀之誅,然後聖化可得而行也。今以陛下明知,誠深思天地之心,覽《否》、《泰》之卦,歷周、唐之所
yǐ wèi fǎ, yuán qín lǔ zhī suǒ xiāo yǐ wèi jiè, kǎo xiáng yīng zhī fú. shěng zāi yì zhī huò, yǐ kuí dāng shì zhī biàn, fàng yuǎn nìng xié zhī dǎng, huài sàn xiǎn bì zhī jù, dù bì qún wǎng zhī mén, fāng kāi zhòng zhèng zhī lù, jué duàn hú yí, fēn bié yóu yù, biàn shì fēi bǐng rán kě zhī, zé bǎi yì xiāo miè ér zhòng xiáng bìng zhì, tài píng zhī jī, wàn shì zhī lì yě. xiǎn jiàn qí shū, yù yǔ xǔ shǐ bǐ ér yuàn gēng shēng děng.
以為法,原秦、魯之所消以為戒,考祥應之福。省災異之禍,以揆當世之變,放遠佞邪之黨,壞散險詖之聚,杜閉群枉之門,方開眾正之路,決斷狐疑,分別猶豫,便是非炳然可知,則百異消滅而眾祥並至,太平之基,萬世之利也。」顯見其書,愈與許、史比而怨更生等。
shì suì, xià hán, rì qīng wú guāng, xiǎn jí xǔ shǐ jiē yán kān měng yòng shì zhī jiù. shàng nèi zhòng kān, yòu huàn zhòng kǒu zhī jìn rùn, wú suǒ qǔ xìn. shí zhǎng ān lìng yáng xìng yǐ cái néng xìng, cháng chēng yù kān, shàng yù yǐ wèi zhù, nǎi jiàn wèn xìng: cháo chén yín yín bù kě guāng lù xūn, hé xié? xìng zhě, qīng qiǎo shì, wèi shàng yí kān, yīn shùn zhǐ yuē: kān fēi dú bù kě yú cháo tíng, zì zhōu lǐ yì bù kě yě! chén jiàn zhòng rén wén kān yǔ liú gēng shēng děng móu huǐ gǔ ròu, yǐ wèi dāng zhū gù chén qián shū yán kān bù kě zhū shāng, wèi guó yǎng ēn yě. shàng yuē: rán cǐ hé zuì ér zhū? jīn yí nài hé? xìng yuē: chén yú yǐ wèi kě cì jué guān nèi hóu, shí yì sān bǎi hù, wù lìng diǎn shì. míng zhǔ bù shī shī fù zhī ēn, cǐ zuì cè zhī dé zhě yě. shàng yú shì yí zhī.
是歲,夏寒,日青無光,顯及許、史皆言堪、猛用事之咎。上內重堪,又患眾口之浸潤,無所取信。時長安令楊興以材能幸,常稱譽堪,上欲以為助,乃見問興:「朝臣齗齗不可光祿勛,何邪?」興者,傾巧士,謂上疑堪,因順指曰:「堪非獨不可於朝廷,自州里亦不可也!臣見眾人聞堪與劉更生等謀毀骨肉,以為當誅;故臣前書言堪不可誅傷,為國養恩也。」上曰:「然此何罪而誅?今宜奈何?」興曰:「臣愚以為可賜爵關內侯,食邑三百戶,勿令典事。明主不失師傅之恩,此最策之得者也。」上於是疑之。
sī lì xiào wèi láng yá zhū gé fēng shǐ yǐ tè lì gāng zhí zhù míng yú cháo, shù qīn fàn guì qī, zài wèi duō yán qí duǎn. hòu zuò chūn xià xì zhì rén, xǐ chéng mén xiào wèi. fēng yú shì shàng shū gào kān měng zuì, shàng bù zhí fēng, nǎi zhì zhào yù shǐ: chéng mén xiào wèi fēng, qián yǔ guāng lù xūn guāng lù dài fū měng zài cháo zhī shí, shù chēng yán kān měng zhī měi. fēng qián wèi sī lì xiào wèi, bù shùn sì shí, xiū fǎ dù, zhuān zuò kē bào yǐ huò xū wēi zhèn bù rěn xià lì, yǐ wèi chéng mén xiào wèi. bù nèi shěng zhū jǐ, ér fǎn yuàn kān měng yǐ qiú bào jǔ, gào àn wú zhèng zhī cí, bào yáng nán yàn zhī zuì, huǐ yù zì yì, bù gù qián yán, bù xìn zhī dà yě. zhèn lián fēng zhī qí lǎo, bù rěn jiā xíng, qí miǎn wèi shù rén! yòu yuē: fēng yán kān měng zhēn xìn bù lì, zhèn mǐn ér bù zhì, yòu xī qí cái néng wèi yǒu suǒ xiào, qí zuǒ qiān kān wèi hé dōng tài shǒu, měng huái lǐ lìng.
司隸校尉琅邪諸葛豐始以特立剛直著名於朝,數侵犯貴戚,在位多言其短。後坐春夏系治人,徙城門校尉。豐於是上書告堪、猛罪,上不直豐,乃制詔御史:「城門校尉豐,前與光祿勛、光祿大夫猛在朝之時,數稱言堪、猛之美。豐前為司隸校尉,不順四時,修法度,專作苛暴以獲虛威;朕不忍下吏,以為城門校尉。不內省諸己,而反怨堪、猛以求報舉,告按無證之辭,暴揚難驗之罪,毀譽恣意,不顧前言,不信之大也。朕憐豐之耆老,不忍加刑,其免為庶人!」又曰:「豐言堪、猛貞信不立,朕閔而不治,又惜其材能未有所效,其左遷堪為河東太守,猛槐里令。」
chén guāng yuē: zhū gé fēng zhī yú kān měng, qián yù ér hòu huǐ, qí zhì fēi wèi cháo tíng jìn shàn ér qù jiān yě, yù bǐ zhōu qiú jìn ér yǐ yǐ. sī yì zhèng péng yáng xìng zhī liú, wū zài qí wèi gāng zhí zāi! rén jūn zhě, chá měi è, biàn shì fēi, shǎng yǐ quàn shàn, fá yǐ chéng jiān, suǒ yǐ wèi zhì yě. shǐ fēng yán dé shí, zé fēng bù dāng chù ruò qí wū wǎng, zé kān měng hé gū yān! jīn liǎng zé ér jù qì zhī, zé měi è shì fēi guǒ hé zài zāi!
臣光曰:諸葛豐之於堪、猛,前譽而後毀,其志非為朝廷進善而去奸也,欲比周求進而已矣。斯亦鄭朋、楊興之流,烏在其為剛直哉!人君者,察美惡,辨是非,賞以勸善,罰以懲奸,所以為治也。使豐言得實,則豐不當絀;若其誣罔,則堪、猛何辜焉!今兩責而俱棄之,則美惡、是非果何在哉!
jiǎ juān zhī yǔ yáng xìng shàn. juān zhī shù duǎn shí xiǎn, yǐ gù bù dé guān, xī fù jìn jiàn xìng xīn yǐ cái néng de xìng. juān zhī wèi xìng yuē: jīng zhào yǐn quē, shǐ wǒ dé jiàn, yán jūn lán, jīng zhào yǐn kě lì dé. xìng yuē: jūn fáng xià bǐ, yán yǔ miào tiān xià shǐ jūn fáng wèi shàng shū lìng, shèng wǔ lù chōng zōng yuǎn shén. juān zhī yuē: lìng wǒ dé dài chōng zōng, jūn lán wèi jīng zhào, jīng zhào, jùn guó shǒu, shàng shū, bǎi guān běn, tiān xià zhēn dà zhì, shì zé bù gé yǐ! juān zhī fù duǎn shí xiǎn, xìng yuē: xiǎn fāng guì, shàng xìn yòng zhī jīn yù jìn, dì cóng wǒ jì, qiě yǔ hé yì, jí dé rù yǐ! juān zhī jí yǔ xìng gòng wèi jiàn xiǎn zòu, chēng yù qí měi, yǐ wèi yí cì jué guān nèi hóu, yǐn qí xiōng dì yǐ wèi zhū cáo yòu gòng wèi jiàn xìng zòu, yǐ wèi kě shì shǒu jīng zhào yǐn. shí xiǎn wén zhī, bái zhī shàng, nǎi xià xìng juān zhī yù, lìng xiǎn zhì zhī, zòu xìng, juān zhī huái zhà wěi, gèng xiāng jiàn yù, yù de dà wèi, wǎng shàng bù dào! juān zhī jìng zuò qì shì, xìng kūn qián wèi chéng dàn.
賈捐之與楊興善。捐之數短石顯,以故不得官,稀復進見;興新以材能得幸。捐之謂興曰:「京兆尹缺,使我得見,言君蘭,京兆尹可立得。」興曰:「君房下筆,言語妙天下;使君房為尚書令,勝五鹿充宗遠甚。」捐之曰:「令我得代充宗,君蘭為京兆,京兆,郡國首,尚書,百官本,天下真大治,士則不隔矣!」捐之復短石顯,興曰:「顯方貴,上信用之;今欲進,第從我計,且與合意,即得入矣!」捐之即與興共為薦顯奏,稱譽其美,以為宜賜爵關內侯,引其兄弟以為諸曹;又共為薦興奏,以為可試守京兆尹。石顯聞知,白之上,乃下興、捐之獄,令顯治之,奏「興,捐之懷詐偽,更相薦譽,欲得大位,罔上不道!」捐之竟坐棄市,興髡鉗為城旦。
chén guāng yuē: jūn zǐ yǐ zhèng gōng xié, yóu jù bù kè. kuàng juān zhī yǐ xié gōng xié, qí néng miǎn hū!
臣光曰:君子以正攻邪,猶懼不克。況捐之以邪攻邪,其能免乎!
xǐ qīng hé wáng jìng wèi zhōng shān wáng.
徙清河王竟為中山王。
xiōng nú hū hán xié dān yú mín zhòng yì shèng, sāi xià qín shòu jǐn, dān yú zú yǐ zì wèi, bù wèi zhì zhī, qí dà chén duō quàn dān yú běi guī zhě. jiǔ zhī, dān yú jìng běi guī tíng, mín zhòng shāo shāo guī zhī, qí guó suì dìng.
匈奴呼韓邪單于民眾益盛,塞下禽獸盡,單于足以自衛,不畏郅支,其大臣多勸單于北歸者。久之,單于竟北歸庭,民眾稍稍歸之,其國遂定。
strong xiào yuán huáng dì shàng yǒng guāng èr nián jǐ mǎo, gōng yuán qián sì èr nián strong
孝元皇帝上永光二年(己卯,公元前四二年)
chūn, èr yuè, shè tiān xià.
春,二月,赦天下。
dīng yǒu, yù shǐ dài fū wéi xuán chéng wèi chéng xiàng yòu fú fēng zhèng hóng wèi yù shǐ dài fū.
丁酉,御史大夫韋玄成為丞相;右扶風鄭弘為御史大夫。
sān yuè, rén xū shuò, rì yǒu shí zhī.
三月,壬戌朔,日有食之。
xià, liù yuè, shè tiān xià.
夏,六月,赦天下。
shàng wèn gěi shì zhōng kuāng héng yǐ dì zhèn rì shí zhī biàn, héng shàng shū yuē: bì xià gōng shèng dé, kāi tài píng zhī lù, mǐn yú lì mín chù fǎ dǐ jìn, bǐ nián dà shè, shǐ bǎi xìng dé gǎi háng zì xīn, tiān xià xìng shèn! chén qiè jiàn dà shè zhī hòu, jiān xié bù wèi shuāi zhǐ, jīn rì dà shè, míng rì fàn fǎ, xiāng suí rù yù, cǐ dài dǎo zhī wèi dé qí wù yě. jīn tiān xià sú, tān cái jiàn yì, hǎo shēng sè, shàng chǐ mí, qīn qī zhī ēn báo, hūn yīn zhī dǎng lóng, gǒu hé jiǎo xìng, yǐ shēn shè lì bù gǎi qí yuán, suī suì shè zhī, xíng yóu nán shǐ cuò ér bù yòng yě, chén yú yǐ wèi yí yī kuàng rán dà biàn qí sú. fū cháo tíng zhě, tiān xià zhī zhēn gàn yě. cháo yǒu biàn sè zhī yán, zé xià yǒu zhēng dòu zhī huàn shàng yǒu zì zhuān zhī shì, zé xià yǒu bù ràng zhī rén shàng yǒu kè shèng zhī zuǒ, zé xià yǒu shāng hài zhī xīn shàng yǒu hǎo lì zhī chén, zé xià yǒu dào qiè zhī mín cǐ qí běn yě. zhì tiān xià zhě, shěn suǒ shàng ér yǐ. jiào huà zhī liú, fēi jiā zhì ér rén shuō zhī yě xián zhě zài wèi, néng zhě bù zhí, cháo tíng chóng lǐ, bǎi liáo jìng ràng, dào dé zhī xíng, yóu nèi jí wài, zì jìn zhě shǐ, rán hòu mín zhī suǒ fǎ, qiān shàn rì jìn ér bù zì zhī yě. shī yuē: shāng yì yì yì, sì fāng zhī jí. jīn zhǎng ān, tiān zǐ zhī dōu, qīn chéng shèng huà, rán qí xí sú wú yǐ yì yú yuǎn fāng, jùn guó lái zhě wú suǒ fǎ zé, huò jiàn chǐ mí ér fàng xiào zhī cǐ jiào huà zhī yuán běn, fēng sú zhī shū jī, yí xiān zhèng zhě yě. chén wén tiān rén zhī jì, jīng jìn yǒu yǐ xiāng dàng, shàn è yǒu yǐ xiāng tuī, shì zuò hū xià zhě xiàng dòng hū shàng, yīn biàn zé jìng zhě dòng, yáng bì zé míng zhě àn, shuǐ hàn zhī zāi suí lèi ér zhì. bì xià zhī wèi tiān jiè, āi mǐn yuán yuán, yí shěng mí lì, kǎo zhì dù, jìn zhōng zhèng, yuǎn qiǎo nìng, yǐ chóng zhì rén, kuāng shī sú, dào dé hóng yú jīng shī, shū wèn yáng hū jiāng wài, rán hòu dà huà kě chéng, lǐ ràng kě xìng yě. shàng shuō qí yán, qiān héng wèi guāng lù dài fū.
上問給事中匡衡以地震日食之變,衡上疏曰:「陛下躬聖德,開太平之路,閔愚吏民觸法抵禁,比年大赦,使百姓得改行自新,天下幸甚!臣竊見大赦之後,奸邪不為衰止,今日大赦,明日犯法,相隨入獄,此殆導之未得其務也。今天下俗,貪財賤義,好聲色,上侈靡,親戚之恩薄,婚姻之黨隆,苟合徼幸,以身設利;不改其原,雖歲赦之,刑猶難使錯而不用也,臣愚以為宜壹曠然大變其俗。夫朝廷者,天下之楨幹也。朝有變色之言,則下有爭鬥之患;上有自專之士,則下有不讓之人;上有克勝之佐,則下有傷害之心;上有好利之臣,則下有盜竊之民;此其本也。治天下者,審所上而已。教化之流,非家至而人說之也;賢者在位,能者布職,朝廷崇禮,百僚敬讓,道德之行,由內及外,自近者始,然後民知所法,遷善日進而不自知也。《詩》曰:『商邑翼翼,四方之極。』今長安,天子之都,親承聖化,然其習俗無以異於遠方,郡國來者無所法則,或見侈靡而放效之;此教化之原本,風俗之樞機,宜先正者也。臣聞天人之際,精祲有以相盪,善惡有以相推,事作乎下者象動乎上,陰變則靜者動,陽蔽則明者晻,水旱之災隨類而至。陛下祗畏天戒,哀閔元元,宜省靡麗,考制度,近忠正,遠巧佞,以崇至仁,匡失俗,道德弘於京師,淑問揚乎疆外,然後大化可成,禮讓可興也。」上說其言,遷衡為光祿大夫。
xún yuè lùn yuē: fū shè zhě, quán shí zhī yí, fēi cháng diǎn yě. hàn xìng, chéng qín bīng gé zhī hòu, dà yú zhī shì, bǐ wū kě xíng, gù shè sān zhāng zhī fǎ, dà shè zhī lìng, dàng dí huì liú, yǔ mín gēng shǐ, shí shì rán yě. hòu shì chéng yè, xí ér bù gé, shī shí yí yǐ. ruò huì wén zhī shì, wú suǒ shè zhī. ruò xiào jǐng zhī shí, qī guó jiē luàn, yì xīn bìng qǐ, jiān zhà fēi yī jí wǔ dì mò nián, fù yì fán xìng, qún dào bìng qǐ, jiā yǐ tài zǐ zhī shì, wū gǔ zhī huò, tiān xià fēn rán, bǎi xìng wú liáo, rén bù zì ān jí guāng wǔ zhī jì, bō luàn zhī hòu: rú cǐ zhī bǐ, yí wèi shè yǐ.
荀悅論曰:夫赦者,權時之宜,非常典也。漢興,承秦兵革之後,大愚之世,比屋可刑,故設三章之法,大赦之令,蕩滌穢流,與民更始,時勢然也。後世承業,襲而不革,失時宜矣。若惠、文之世,無所赦之。若孝景之時,七國皆亂,異心並起,奸詐非一;及武帝末年,賦役繁興,群盜並起,加以太子之事,巫蠱之禍,天下紛然,百姓無聊,人不自安;及光武之際,撥亂之後:如此之比,宜為赦矣。
qiū, qī yuè, lǒng xī qiāng shān jiě páng zhǒng fǎn, zhào zhào chéng xiàng wéi xuán chéng děng rù yì. shì shí, suì bǐ bù dēng, cháo tíng fāng yǐ wèi yōu, ér zāo qiāng biàn, xuán chéng děng mò rán, mò yǒu duì zhě. yòu jiāng jūn féng fèng shì yuē: qiāng lǔ jìn zài jìng nèi bèi pàn, bù yǐ shí zhū, wú yǐ wēi zhì yuǎn mán, chén yuàn shuài shī tǎo zhī! shàng wèn yòng bīng zhī shù, duì yuē: chén wén shàn yòng bīng zhě, yì bù zài xìng, liáng bù sān zài, gù shī bù jiǔ bào ér tiān zhū jí jué. wǎng zhě shù bù liào dí, ér shī zhì yú zhé shāng, zài sān fā diào, zé kuàng rì fán fèi, wēi wǔ kuī yǐ. jīn fǎn lǔ wú lǜ sān wàn rén, fǎ dāng bèi, yòng liù wàn rén. rán qiāng róng, gōng máo zhī bīng ěr, qì bù xī lì, kě yòng sì wàn rén. yī yuè zú yǐ jué. chéng xiàng yù shǐ liǎng jiāng jūn jiē yǐ wèi: mín fāng shōu liǎn shí wèi kě duō fā, fā wàn rén tún shǒu zhī, qiě zú. fèng shì yuē: bù kě. tiān xià bèi jī jǐn, shì mǎ léi hào, shǒu zhàn zhī bèi jiǔ fèi bù jiǎn, yí dí yǒu qīng biān lì zhī xīn, ér qiāng shǒu nán. jīn yǐ wàn rén fēn tún shù chù, lǔ jiàn bīng shǎo, bì bù wèi jù. zhàn zé cuò bīng bìng shī, shǒu zé bǎi xìng bù jiù, rú cǐ, qiè ruò zhī xíng jiàn. qiāng rén chéng lì, zhū zhǒng bìng hé, xiāng shàn ér qǐ, chén kǒng zhōng guó zhī yì bù dé zhǐ yú sì wàn, fēi cái bì suǒ néng jiě yě. gù shǎo fā shī ér kuàng rì, yǔ yī jǔ ér jí jué, lì hài xiāng wàn yě. gù zhēng zhī, bù néng dé. yǒu zhào, yì èr qiān rén. yú shì qiǎn fèng shì jiāng wàn èr qiān rén qí, yǐ jiāng tún wèi míng, diǎn shǔ guó rèn lì hù jūn dū wèi hán chāng wèi piān bì, dào lǒng xī, fēn tún sān chù. chāng xiān qiǎn liǎng xiào wèi yǔ qiāng zhàn, qiāng lǔ shèng duō, jiē wèi suǒ pò, shā liǎng xiào wèi. fèng shì jù shàng dì xíng bù zhòng duō shǎo zhī jì, yuàn yì sān wàn liù qiān rén, nǎi zú yǐ jué shì. shū zòu, tiān zǐ dà wèi fā bīng liù wàn yú rén. bā yuè, bài tài cháng yì yáng hóu rèn qiān qiū wèi fèn wǔ jiāng jūn yǐ zhù zhī. dōng, shí yuè, bīng bì zhì lǒng xī, shí yī yuè, bìng jìn, qiāng lǔ dà pò, zhǎn shǒu shù qiān jí, yú jiē zǒu chū sài. bīng wèi jué jiān, hàn fù fā mù shì wàn rén, bài dìng xiāng tài shǒu hán ān guó wèi jiàn wēi jiāng jūn, wèi jìn, wén qiāng pò ér hái. zhào bà lì shì, pō liú tún tián, bèi yào hài chù.
秋,七月,隴西羌彡姐旁種反,詔召丞相韋玄成等入議。是時,歲比不登,朝廷方以為憂,而遭羌變,玄成等漠然,莫有對者。右將軍馮奉世曰:「羌虜近在竟內背畔,不以時誅,無以威制遠蠻,臣願帥師討之!」上問用兵之數,對曰:「臣聞善用兵者,役不再興,糧不三載,故師不久暴而天誅亟決。往者數不料敵,而師至於折傷,再三發調,則曠日煩費,威武虧矣。今反虜無慮三萬人,法當倍,用六萬人。然羌戎,弓矛之兵耳,器不犀利,可用四萬人。一月足以決。」丞相、御史、兩將軍皆以為:「民方收斂時未可多發,發萬人屯守之,且足。」奉世曰:「不可。天下被饑饉,士馬羸耗,守戰之備久廢不簡,夷狄有輕邊吏之心,而羌首難。今以萬人分屯數處,虜見兵少,必不畏懼。戰則挫兵病師,守則百姓不救,如此,怯弱之形見。羌人乘利,諸種並和,相扇而起,臣恐中國之役不得止於四萬,非財幣所能解也。故少發師而曠日,與一舉而疾決,利害相萬也。」固爭之,不能得。有詔,益二千人。於是遣奉世將萬二千人騎,以將屯為名,典屬國任立、護軍都尉韓昌為偏裨,到隴西,分屯三處。昌先遣兩校尉與羌戰,羌虜盛多,皆為所破,殺兩校尉。奉世具上地形部眾多少之計,願益三萬六千人,乃足以決事。書奏,天子大為發兵六萬餘人。八月,拜太常弋陽侯任千秋為奮武將軍以助之。冬,十月,兵畢至隴西,十一月,並進,羌虜大破,斬首數千級,餘皆走出塞。兵未決間,漢復發募士萬人,拜定襄太守韓安國為建威將軍,未進,聞羌破而還。詔罷吏士,頗留屯田,備要害處。