qǐ róu zhào kùn dūn, jǐn è féng tūn tān, fán jiǔ nián.
起柔兆困敦,盡閼逢涒灘,凡九年。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū yuán nián bǐng zǐ, gōng yuán qī liù nián strong
肅宗孝章皇帝上建初元年(丙子,公元七六年)
chūn, zhēng yuè, zhào yǎn yù xú sān zhōu bǐng shàn jī mín. shàng wèn sī tú bào yù: hé yǐ xiāo fù hàn zāi? duì yuē: bì xià shǐ jiàn tiān wèi, suī yǒu shī dé, wèi néng zhì yì. chén qián wèi rǔ nán tài shǒu, diǎn zhì chǔ shì, xì zhě qiān yú rén, kǒng wèi néng jǐn dāng qí zuì. fū dà yù yì qǐ, yuān zhě guò bàn. yòu, zhū xǐ zhě gǔ ròu lí fēn, gū hún bù sì. yí yī qiè hái zhū xǐ jiā. juān chú jìn gù, shǐ sǐ shēng huò suǒ, zé hé qì kě zhì. dì nà qí yán. xiào shū láng yáng zhōng shàng shū yuē: jiān zhě běi zhēng xiōng nú, xī kāi sān shí liù guó, bǎi xìng pín nián fú yì, zhuǎn shū fán fèi chóu kùn zhī mín zú yǐ gǎn dòng tiān dì. bì xià yí liú niàn xǐng chá. dì xià qí zhāng, dì wǔ lún yì tóng zhōng yì. móu róng bǎo yù jiē yǐ wèi: xiào zǐ wú gǎi fù zhī dào. zhēng fá xiōng nú, tún shù xī yù, xiān dì suǒ jiàn, bù yí huí yì. zhōng fù shàng shū yuē: qín zhú zhǎng chéng, gōng yì fán xìng hú hài bù gé, zú wáng sì hǎi. gù xiào yuán qì zhū yá zhī jùn, guāng wǔ jué xī yù zhī guó, bù yǐ jiè lín yì wǒ yī shang. lǔ wén gōng huǐ quán tái, chūn qiū jī zhī yuē: xiān zǔ wèi zhī ér jǐ huǐ zhī, bù rú wù jū ér yǐ, yǐ qí wú fáng hài yú mín yě xiāng gōng zuò sān jūn, zhāo gōng shě zhī, jūn zǐ dà qí fù gǔ, yǐ wèi bù shě zé yǒu hài yú mín yě. jīn yī wú zhī yì, lóu lán zhī tún bīng jiǔ ér wèi hái, fēi tiān yì yě. dì cóng zhī. bǐng yín, zhào: èr qiān dàn miǎn quàn nóng sāng. zuì fēi shū sǐ, xū qiū àn yàn. yǒu sī míng shèn xuǎn jǔ, jìn róu liáng, tuì tān huá, shùn shí lìng, lǐ yuān yù. shì shí chéng yǒng píng gù shì, lì zhèng shàng yán qiè, shàng shū jué shì, lǜ jìn yú zhòng. shàng shū pèi guó chén chǒng yǐ dì xīn jí wèi, yí gǎi qián shì kē sú, nǎi shàng shū yuē: chén wén xiān wáng zhī zhèng, shǎng bù jiàn, xíng bù làn. yǔ qí bù dé yǐ, níng jiàn wú làn. wǎng zhě duàn yù yán míng, suǒ yǐ wēi chéng jiān tè jiān tè jì píng, bì yí jì zhī yǐ kuān. bì xià jí wèi, lǜ yóu cǐ yì, shù zhào qún liáo, hóng chóng yàn yàn, ér yǒu sī wèi xī fèng chéng, yóu shàng shēn kè. duàn yù zhě jí yú péng gé kù liè zhī tòng, zhí xiàn zhě fán yú dǐ qī fàng làn zhī wén, huò yīn gōng xíng sī, chěng zòng wēi fú. fū wèi zhèng yóu zhāng qín sè, dà xián jí zhě xiǎo xián jué. bì xià yí lóng xiān wáng zhī dào, dàng dí fán kē zhī fǎ, qīng báo chuí chǔ yǐ jì qún shēng, quán guǎng zhì dé yǐ fèng tiān xīn. dì shēn nà chǒng yán, měi shì wù yú kuān hòu.
春,正月,詔兗、豫、徐三州稟贍饑民。上問司徒鮑昱:「何以消復旱災?」對曰:「陛下始踐天位,雖有失得,未能致異。臣前為汝南太守,典治楚事,系者千餘人,恐未能盡當其罪。夫大獄一起,冤者過半。又,諸徙者骨肉離分,孤魂不祀。宜一切還諸徙家。蠲除禁錮,使死生獲所,則和氣可致。」帝納其言。校書郎楊終上疏曰:「間者北征匈奴,西開三十六國,百姓頻年服役,轉輸煩費;愁困之民足以感動天地。陛下宜留念省察。」帝下其章,第五倫亦同終議。牟融、飽昱皆以為:「孝子無改父之道。征伐匈奴,屯戍西域,先帝所建,不宜回異。」終復上疏曰:「秦築長城,功役繁興;胡亥不革,卒亡四海。故孝元棄珠厓之郡,光武絕西域之國,不以介鱗易我衣裳。魯文公毀泉台,《春秋》譏之曰:『先祖為之而己毀之,不如勿居而已,』以其無妨害於民也;襄公作三軍,昭公舍之,君子大其復古,以為不舍則有害於民也。今伊吾之役,樓蘭之屯兵久而未還,非天意也。」帝從之。丙寅,詔:「二千石勉勸農桑。罪非殊死,須秋案驗。有司明慎選舉,進柔良,退貪猾,順時令,理冤獄。」是時承永平故事,吏政尚嚴切,尚書決事,率近於重。尚書沛國陳寵以帝新即位,宜改前世苛俗,乃上疏曰:「臣聞先王之政,賞不僭,刑不濫。與其不得已,寧僭無濫。往者斷獄嚴明,所以威懲奸慝;奸慝既平,必宜濟之以寬。陛下即位,率由此義,數詔群僚,弘崇晏晏,而有司未悉奉承,猶尚深刻。斷獄者急於篣格酷烈之痛,執憲者煩於詆欺放濫之文,或因公行私,逞縱威福。夫為政猶張琴瑟,大弦急者小弦絕。陛下宜隆先王之道,蕩滌煩苛之法,輕薄棰楚以濟群生,全廣至德以奉天心。」帝深納寵言,每事務於寬厚。
jiǔ quán tài shǒu duàn péng děng bīng huì liǔ zhōng, jī chē shī, gōng jiāo hé chéng, zhǎn shǒu sān qiān bā bǎi jí, huò shēng kǒu sān qiān yú rén. běi xiōng nú jīng zǒu, chē shī fù jiàng. huì guān chǒng yǐ mò, yè zhě wáng méng děng yù yǐn bīng hái gěng gōng jūn lì fàn qiāng, shí zài jūn zhōng, gù qǐng yíng gōng. zhū jiāng bù gǎn qián, nǎi fēn bīng èr qiān rén yǔ qiāng, cóng shān běi yíng gōng, yù dà xuě zhàng yú, jūn jǐn néng zhì. chéng zhōng yè wén bīng mǎ shēng, yǐ wèi lǔ lái, dà jīng. qiāng yáo hū yuē: wǒ fàn qiāng yě, hàn qiǎn jūn yíng xiào wèi ěr. chéng zhōng jiē chēng wàn suì. kāi mén, gòng xiāng chí tì qì. míng rì, suì xiāng suí jù guī. lǔ bīng zhuī zhī, qiě zhàn qiě xíng. lì shì sù jī kùn, fā shū lè shí, shàng yǒu èr shí liù rén, suí lù sǐ méi, sān yuè zhì yù mén, wéi yú shí sān rén, yī jù chuān jué, xíng róng kū gǎo. zhōng láng jiāng zhèng zhòng wèi gōng yǐ xià xǐ mù, yì yì guān, shàng shū zòu: gōng yǐ dān bīng shǒu gū chéng, dāng xiōng nú shù wàn zhī zhòng, lián yuè yú nián, xīn lì kùn jǐn, záo shān wèi jǐng, zhǔ nǔ wèi liáng, qián hòu shā shāng chǒu lǔ shù bǎi qiān jì, zú quán zhōng yǒng, bù wèi dà hàn chǐ, yí méng xiǎn jué, yǐ lì jiāng shuài. gōng zhì luò yáng, bài qí dū wèi. zhào xī bà wù jǐ xiào wèi jí dōu hù guān, zhēng hái bān chāo. chāo jiāng fā hái, shū lè jǔ guó yōu kǒng qí dū wèi lí yǎn yuē: hàn shǐ qì wǒ, wǒ bì fù wèi guī zī suǒ miè ěr, chéng bù rěn jiàn hàn shǐ qù. yīn yǐ dāo zì jǐng. chāo hái zhì yú tián, wáng hóu yǐ xià jiē hào qì, yuē: yī hàn shǐ rú fù mǔ, chéng bù kě qù! hù bào chāo mǎ jiǎo bù de xíng. chāo yì yù suì qí běn zhì, nǎi gèng hái shū lè. shū lè liǎng chéng yǐ jiàng guī zī, ér yǔ wèi tóu lián bīng. chāo bǔ zhǎn fǎn zhě, jī pò wèi tóu, shā liù bǎi yú rén, shū lè fù ān.
酒泉太守段彭等兵會柳中,擊車師,攻交河城,斬首三千八百級,獲生口三千餘人。北匈奴驚走,車師復降。會關寵已歿,謁者王蒙等欲引兵還;耿恭軍吏范羌,時在軍中,固請迎恭。諸將不敢前,乃分兵二千人與羌,從山北迎恭,遇大雪丈餘,軍僅能至。城中夜聞兵馬聲,以為虜來,大驚。羌遙呼曰:「我范羌也,漢遣軍迎校尉耳。」城中皆稱萬歲。開門,共相持涕泣。明日,遂相隨俱歸。虜兵追之,且戰且行。吏士素飢困,發疏勒時,尚有二十六人,隨路死沒,三月至玉門,唯餘十三人,衣屨穿決,形容枯槁。中郎將鄭眾為恭已下洗沐,易衣冠,上疏奏:「恭以單兵守孤城,當匈奴數萬之眾,連月逾年,心力困盡,鑿山為井,煮弩為糧,前後殺傷醜虜數百千計,卒全忠勇,不為大漢恥,宜蒙顯爵,以厲將帥。」恭至雒陽,拜騎都尉。詔悉罷戊、己校尉及都護官,征還班超。超將發還,疏勒舉國憂恐;其都尉黎弇曰:「漢使棄我,我必復為龜茲所滅耳,誠不忍見漢使去。」因以刀自剄。超還至於窴,王侯以下皆號泣,曰:「依漢使如父母,誠不可去!」互抱超馬腳不得行。超亦欲遂其本志,乃更還疏勒。疏勒兩城已降龜茲,而與尉頭連兵。超捕斬反者,擊破尉頭,殺六百餘人,疏勒復安。
jiǎ yín, shān yáng dōng píng dì zhèn.
甲寅,山陽、東平地震。
dōng píng wáng cāng shàng pián yí sān shì. dì bào shū yuē: jiān lì mín zòu shì yì yǒu cǐ yán, dàn míng zhì qiǎn duǎn, huò wèi tǎng shì, fù lǜ wèi fēi, bù zhī suǒ dìng. dé wáng shēn cè, huī rán yì jiě sī wéi jiā móu, yǐ cì fèng xíng. tè cì wáng qián wǔ bǎi wàn. hòu dì yù wèi yuán líng xiǎn jié líng qǐ xiàn yì, cāng shàng shū jiàn yuē: qiè jiàn guāng wǔ huáng dì gōng lǚ jiǎn yuē zhī xíng, shēn dǔ shǐ zhōng zhī fēn, qín qín kěn kěn, yǐ zàng zhì wèi yán xiào míng huáng dì dà xiào wú wéi, chéng fèng zūn xíng. qiān dé zhī měi, yú sī wèi shèng. chén yú yǐ yuán yì zhī xìng, shǐ zì qiáng qín. gǔ zhě qiū lǒng qiě bù yù qí zhe míng, qǐ kuàng zhú guō yì jiàn dū fú zāi! shàng wéi xiān dì shèng xīn, xià zào wú yì zhī gōng, xū fèi guó yòng, dòng yáo bǎi xìng, fēi suǒ yǐ zhì hé qì qí fēng nián yě. bì xià lǚ yǒu yú zhī zhì xìng, zhuī zǔ mí zhī shēn sī, chén cāng chéng shāng èr dì chún dé zhī měi bù chàng yú wú qióng yě. dì nǎi zhǐ. zì shì cháo tíng měi yǒu yí zhèng, zhé yì shǐ zī wèn, cāng xī xīn yǐ duì, jiē jiàn nà yòng. qiū, bā yuè, gēng yín, yǒu xīng bèi yú tiān shì.
東平王蒼上便宜三事。帝報書曰:「間吏民奏事亦有此言,但明智淺短,或謂倘是,復慮為非,不知所定。得王深策,恢然意解;思惟嘉謀,以次奉行。特賜王錢五百萬。」後帝欲為原陵、顯節陵起縣邑,蒼上疏諫曰:「竊見光武皇帝躬履儉約之行,深睹始終之分,勤勤懇懇,以葬制為言;孝明皇帝大孝無違,承奉遵行。謙德之美,於斯為盛。臣愚以園邑之興,始自強秦。古者丘隴且不欲其著明,豈況築郭邑、建都郛哉!上違先帝聖心,下造無益之功,虛費國用,動搖百姓,非所以致和氣、祈豐年也。陛下履有虞之至性,追祖禰之深思,臣蒼誠傷二帝純德之美不暢於無窮也。」帝乃止。自是朝廷每有疑政,輒驛使諮問,蒼悉心以對,皆見納用。秋,八月,庚寅,有星孛於天市。
chū, yì zhōu xī bù dū wèi guǎng hàn zhèng chún, wèi zhèng qīng jié, huà xíng yí mò, jūn zhǎng gǎn mù, jiē fèng zhēn nèi fù míng dì wèi zhī zhì yǒng chāng jùn, yǐ chún wèi tài shǒu. chún zài guān shí nián ér zú, hòu rén bù néng fǔ xún yí rén. jiǔ yuè, āi láo wáng lèi láo shā shǒu lìng fǎn, gōng bó nán.
初,益州西部都尉廣漢鄭純,為政清潔,化行夷貊,君長感慕,皆奉珍內附;明帝為之置永昌郡,以純為太守。純在官十年而卒,後人不能撫循夷人。九月,哀牢王類牢殺守令反,攻博南。
fù líng wáng yán shù huái yuàn wàng, yǒu gào yán yǔ zǐ nán fáng zào nì móu zhě shàng bù rěn zhū, dōng shí yī yuè, biǎn yán wèi fù líng hóu, shí yī xiàn, bù dé yǔ lì mín tōng.
阜陵王延數懷怨望,有告延與子男魴造逆謀者;上不忍誅,冬十一月,貶延為阜陵侯,食一縣,不得與吏民通。
běi xiōng nú gāo lín wēn yú dú wáng jiāng zhòng hái jū zhuō xié shān, nán dān yú yǔ biān jùn jí wū huán gòng jī pò zhī. shì suì, nán bù dà jī, zhào bǐng gěi zhī.
北匈奴皋林溫禺犢王將眾還居涿邪山,南單于與邊郡及烏桓共擊破之。是歲,南部大飢,詔稟給之。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū èr nián dīng chǒu, gōng yuán qī qī nián strong
肅宗孝章皇帝上建初二年(丁丑,公元七七年)
chūn, sān yuè, jiǎ chén, bà yī wú lú tún bīng, xiōng nú fù qiǎn bīng shǒu qí dì.
春,三月,甲辰,罷伊吾盧屯兵,匈奴復遣兵守其地。
yǒng chāng yuè guī yì zhōu sān jùn bīng jí kūn míng yí lǔ chéng děng, jī āi láo wáng lèi láo yú bó nán, dà pò, zhǎn zhī.
永昌、越巂、益州三郡兵及昆明夷鹵承等,擊哀牢王類牢於博南,大破,斬之。
xià, sì yuè, wù zǐ, zhào hái zuò chǔ huái yáng shì xǐ zhě sì bǎi yú jiā.
夏,四月,戊子,詔還坐楚、淮陽事徙者四百餘家。
shàng yù fēng jué zhū jiù, tài hòu bù tīng. huì dà hàn, yán shì zhě yǐ wèi bù fēng wài qī zhī gù, yǒu sī qǐng yī jiù diǎn. tài hòu zhào yuē: fán yán shì zhě, jiē yù mèi zhèn yǐ yào fú ěr. xī wáng shì wǔ hóu tóng rì jù fēng, huáng wù sì sāi, bù wén shù yǔ zhī yīng. fū wài qī guì shèng, xiān bù qīng fù gù xiān dì fáng shèn jiù shì, bù lìng zài shū jī zhī wèi, yòu yán wǒ zi bù dāng yǔ xiān dì zi děng, jīn yǒu sī nài hé yù yǐ mǎ shì bǐ yīn shì hū! qiě yīn wèi wèi, tiān xià chēng zhī, shěng zhōng yù zhě zhì mén, chū bù jí lǚ, cǐ qú bó yù zhī jìng yě xīn yáng hóu suī gāng qiáng, wēi shī lǐ, rán yǒu fāng lüè, jù dì tán lùn, yī zhāo wú shuāng yuán lù zhēn hóu, yǒng měng chéng xìn cǐ sān rén zhě, tiān xià xuǎn chén, qǐ kě jí zāi! mǎ shì bù jí yīn shì yuǎn yǐ. wú bù cái, sù yè lèi xī, cháng kǒng kuī xiān hòu zhī fǎ, yǒu máo fà zhī zuì wú bù shì, yán zhī bù shě zhòu yè, ér qīn shǔ fàn zhī bù zhǐ, zhì sàng qǐ fén, yòu bù shí jué, shì wú yán zhī bù lì ér ěr mù zhī sāi yě.
上欲封爵諸舅,太后不聽。會大旱,言事者以為不封外戚之故,有司請依舊典。太后詔曰:「凡言事者,皆欲媚朕以要福耳。昔王氏五侯同日俱封,黃霧四塞,不聞澍雨之應。夫外戚貴盛,鮮不傾覆;故先帝防慎舅氏,不令在樞機之位,又言『我子不當與先帝子等』,今有司奈何欲以馬氏比陰氏乎!且陰衛尉,天下稱之,省中御者至門,出不及履,此蘧伯玉之敬也;新陽侯雖剛強,微失理,然有方略,據地談論,一朝無雙;原鹿貞侯,勇猛誠信;此三人者,天下選臣,豈可及哉!馬氏不及陰氏遠矣。吾不才,夙夜累息,常恐虧先後之法,有毛髮之罪吾不釋,言之不舍晝夜,而親屬犯之不止,治喪起墳,又不時覺,是吾言之不立而耳目之塞也。
wú wèi tiān xià mǔ, ér shēn fú dà liàn, shí bù qiú gān, zuǒ yòu dàn zhe bó bù, wú xiāng fān zhī shì zhě, yù shēn lǜ xià yě. yǐ wèi wài qīn jiàn zhī, dāng shāng xīn zì chì, dàn xiào yán tài hòu sù hǎo jiǎn. qián guò zhuó lóng mén shàng, jiàn wài jiā wèn qǐ jū zhě, chē rú liú shuǐ, mǎ rú yóu lóng, cāng tóu yī lǜ gōu, lǐng xiù zhèng bái, gù shì yù zhě, bù jí yuǎn yǐ. gù bù jiā qiǎn nù, dàn jué suì yòng ér yǐ, jì yǐ mò kuì qí xīn, yóu xiè dài wú yōu guó wàng jiā zhī lǜ. zhī chén mò ruò jūn, kuàng qīn shǔ hū! wú qǐ kě shàng fù xiān dì zhī zhǐ, xià kuī xiān rén zhī dé, zhòng xí xī jīng bài wáng zhī huò zāi! gù bù xǔ. dì shěng zhào bēi tàn, fù zhòng qǐng yuē: hàn xìng, jiù shì zhī fēng hóu, yóu huáng zǐ zhī wèi wáng yě. tài hòu chéng cún qiān xū, nài hé lìng chén dú bù jiā ēn sān jiù hū! qiě wèi wèi nián zūn, liǎng xiào wèi yǒu dà bìng, rú lìng bù huì, shǐ chén zhǎng bào kè gǔ zhī hèn. yí jí jí shí, bù kě jī liú. tài hòu bào yuē: wú fǎn fù niàn zhī, sī lìng liǎng shàn, qǐ tú yù huò qiān ràng zhī míng ér shǐ dì shòu bù wài shī zhī xián zāi! xī dòu tài hòu yù fēng wáng huáng hòu zhī xiōng, chéng xiàng tiáo hóu yán: gāo zǔ yuē, wú jūn gōng bù hóu. jīn mǎ shì wú gōng yú guó, qǐ dé yǔ yīn guō zhōng xìng zhī hòu děng xié! cháng guān fù guì zhī jiā, lù wèi zhòng dié, yóu zài shí zhī mù, qí gēn bì shāng. qiě rén suǒ yǐ yuàn fēng hóu zhě, yù shàng fèng jì sì, bù qiú wēn bǎo ěr jīn jì sì zé shòu tài guān zhī cì, yī shí zé méng yù fǔ yú zī, sī qǐ bù kě zú, ér bì dāng dé yī xiàn hū! wú jì zhī shú yǐ, wù yǒu yí yě. fū zhì xiào zhī xíng, ān qīn wèi shàng. jīn shù zāo biàn yì, gǔ jià shù bèi, yōu huáng zhòu yè, bù ān zuò wò, ér yù xiān yíng wài jiā zhī fēng, wéi cí mǔ zhī quán quán hū! wú sù gāng jí, yǒu xiōng zhōng qì, bù kě bù shùn yě. zi zhī wèi guān, yóu yú fù mǔ, yǐ guān chéng rén, zé háng zǐ zhī zhì. niàn dì, rén jūn yě wú yǐ wèi yú sān nián zhī gù, zì wú jiā zú, gù dé zhuān zhī. ruò yīn yáng diào hé, biān jìng qīng jìng, rán hòu háng zǐ zhī zhì wú dàn dāng hán yí nòng sūn, bù néng fù guān zhèng yǐ. shàng nǎi zhǐ.
吾為天下母,而身服大練,食不求甘,左右但著帛布,無香蕃之飾者,欲身率下也。以為外親見之,當傷心自敕,但笑言『太后素好儉』。前過濯龍門上,見外家問起居者,車如流水,馬如游龍,倉頭衣綠褠,領袖正白,顧視御者,不及遠矣。故不加譴怒,但絕歲用而已,冀以默愧其心,猶懈怠無憂國忘家之慮。知臣莫若君,況親屬乎!吾豈可上負先帝之旨,下虧先人之德,重襲西京敗亡之禍哉!」固不許。帝省詔悲嘆,復重請曰:「漢興,舅氏之封侯,猶皇子之為王也。太后誠存謙虛,奈何令臣獨不加恩三舅乎!且衛尉年尊,兩校尉有大病,如令不諱,使臣長抱刻骨之恨。宜及吉時,不可稽留。」太后報曰:「吾反覆念之,思令兩善,豈徒欲獲謙讓之名而使帝受不外施之嫌哉!昔竇太后欲封王皇后之兄,丞相條侯言:『高祖約,無軍功不侯。』今馬氏無功於國,豈得與陰、郭中興之後等邪!常觀富貴之家,祿位重疊,猶再實之木,其根必傷。且人所以願封侯者,欲上奉祭祀,不求溫飽耳;今祭祀則受太官之賜,衣食則蒙御府餘資,斯豈不可足,而必當得一縣乎!吾計之孰矣,勿有疑也。夫至孝之行,安親為上。今數遭變異,谷價數倍,憂惶晝夜,不安坐臥,而欲先營外家之封,違慈母之拳拳乎!吾素剛急,有胸中氣,不可不順也。子之未冠,由於父母,已冠成人,則行子之志。念帝,人君也;吾以未逾三年之故,自吾家族,故得專之。若陰陽調和,邊境清靜,然後行子之志;吾但當含飴弄孫,不能復關政矣。」上乃止。
tài hòu cháng zhào sān fǔ: zhū mǎ hūn qīn yǒu shǔ tuō jùn xiàn gàn luàn lì zhì zhě, yǐ fǎ wén. tài fū rén zàng qǐ fén wēi gāo, tài hòu yǐ wèi yán, xiōng wèi wèi liào děng jí shí jiǎn xuē. qí wài qīn yǒu qiān sù yì xíng zhě, zhé jiǎ jiè wēn yán, shǎng yǐ cái wèi rú yǒu xiān jiè, zé xiān jiàn yán kè zhī sè, rán hòu jiā qiǎn. qí měi chē fú bù zūn fǎ dù zhě, biàn jué shǔ jí, qiǎn guī tián lǐ. guǎng píng jù lù lè chéng wáng, chē qí pǔ sù, wú jīn yín zhī shì, dì yǐ bái tài hòu, jí cì qián gè wǔ bǎi wàn. yú shì nèi wài cóng huà, bèi fú rú yī zhū jiā huáng kǒng, bèi yú yǒng píng shí. zhì zhī shì, cán yú zhuó lóng zhōng, shù wǎng guān shì, yǐ wèi yú lè. cháng yǔ dì dàn xī yán dào zhèng shì, jí jiào shòu xiǎo wáng lùn yǔ jīng shū, shù xù píng shēng, yōng hé zhōng rì.
太后嘗詔三輔:諸馬昏親有屬託郡縣、干亂吏治者,以法聞。太夫人葬起墳微高,太后以為言,兄衛尉廖等即時減削。其外親有謙素義行者,輒假借溫言,賞以財位;如有纖介,則先見嚴恪之色,然後加譴。其美車服、不尊法度者,便絕屬籍,遣歸田裡。廣平、巨鹿、樂成王,車騎樸素,無金銀之飾,帝以白太后,即賜錢各五百萬。於是內外從化,被服如一;諸家惶恐,倍於永平時。置織室,蠶於濯龍中,數往觀視,以為娛樂。常與帝旦夕言道政事,及教授小王《論語》經書,述敘平生,雍和終日。
mǎ liào lǜ měi yè nán zhōng, shàng shū quàn chéng dé zhèng yuē: xī yuán dì bà fú guān, chéng dì yù huàn yī, āi dì qù lè fǔ, rán ér chǐ fèi bù xī, zhì yú shuāi luàn zhě, bǎi xìng cóng xíng bù cóng yán yě. fū gǎi zhèng yí fēng, bì yǒu qí běn. chuán yuē: wú wáng hǎo jiàn kè, bǎi xìng duō chuàng bān chǔ wáng hǎo xì yāo, gōng zhōng duō è sǐ. zhǎng ān yǔ yuē: chéng zhōng hào gāo jié, sì fāng gāo yī chǐ chéng zhōng hǎo guǎng méi, sì fāng qiě bàn é chéng zhōng hǎo dà xiù, sì fāng quán pǐ bó. sī yán rú xì, yǒu qiè shì shí. qián xià zhì dù wèi jǐ, hòu shāo bù xíng, suī huò lì bù fèng fǎ, liáng yóu màn qǐ jīng shī. jīn bì xià sù jiǎn suǒ ān, fā zì shèng xìng, chéng lìng sī shì yī jìng, zé sì hǎi sòng dé, shēng xūn tiān dì, shén míng kě tōng, kuàng yú xíng lìng hū! tài hòu shēn nà zhī.
馬廖慮美業難終,上疏勸成德政曰:「昔元帝罷服官,成帝御浣衣,哀帝去樂府,然而侈費不息,至於衰亂者,百姓從行不從言也。夫改政移風,必有其本。《傳》曰:吳王好劍客,百姓多創瘢;楚王好細腰,宮中多餓死。』長安語曰:『城中好高結,四方高一尺;城中好廣眉,四方且半額;城中好大袖,四方全匹帛。』斯言如戲,有切事實。前下制度未幾,後稍不行,雖或吏不奉法,良由慢起京師。今陛下素簡所安,發自聖性,誠令斯事一竟,則四海誦德,聲薰天地,神明可通,況於行令乎!」太后深納之。
chū, ān yí xiàn lì lüè qī bēi nǎn zhǒng qiāng rén fù, lì wèi qí fū suǒ shā, ān yí zhǎng zōng yán zhuī zhī chū sài. zhǒng rén kǒng jiàn zhū, suì gòng shā yán ér yǔ lēi jiě wú liáng èr zhǒng xiāng jié wèi kòu. yú shì shāo dāng qiāng háo diān wú zhī zǐ mí wú lǜ zhū zhǒng jù fǎn, bài jīn chéng tài shǒu hǎo chóng. zhào yǐ wǔ wēi tài shǒu běi dì fù yù wèi hù qiāng xiào wèi, zì ān yí xǐ jū lín qiāng. mí wú yòu yǔ fēng yǎng zhǒng háo bù qiáo děng wǔ wàn yú rén gòng kòu lǒng xī hàn yáng. qiū, bā yuè, qiǎn xíng chē qí jiāng jūn mǎ fáng zhǎng shuǐ xiào wèi gěng gōng jiāng běi jūn wǔ xiào bīng jí zhū jùn shè shì sān wàn rén jī zhī. dì wǔ lún shàng shū yuē: chén yú yǐ wèi guì qī kě fēng hóu yǐ fù zhī, bù dāng rèn yǐ zhí shì. hé zhě? shéng yǐ fǎ zé shāng ēn, sī yǐ qīn zé wéi xiàn. fú wén mǎ fáng jīn dāng xī zhēng, chén yǐ tài hòu ēn rén, bì xià zhì xiào, kǒng zú yǒu xiān jiè, nán wèi yì ài. dì bù cóng. mǎ fáng děng jūn dào jì, bù qiáo děng wéi nán bù dū wèi yú lín táo, fáng jìn jī, pò zhī, zhǎn shǒu lǔ sì qiān yú rén, suì jiě lín táo wéi qí zhòng jiē jiàng, wéi bù qiáo děng èr wàn yú rén tún wàng qū gǔ bù xià.
初,安夷縣吏略妻卑湳種羌人婦,吏為其夫所殺,安夷長宗延追之出塞。種人恐見誅,遂共殺延而與勒姐、吾良二種相結為寇。於是燒當羌豪滇吾之子迷吾率諸種俱反,敗金城太守郝崇。詔以武威太守北地傅育為護羌校尉,自安夷徙居臨羌。迷吾又與封養種豪布橋等五萬餘人共寇隴西、漢陽。秋,八月,遣行車騎將軍馬防、長水校尉耿恭將北軍五校兵及諸郡射士三萬人擊之。第五倫上疏曰:「臣愚以為貴戚可封侯以富之,不當任以職事。何者?繩以法則傷恩,私以親則違憲。伏聞馬防今當西征,臣以太后恩仁,陛下至孝,恐卒有纖介,難為意愛。」帝不從。馬防等軍到冀,布橋等圍南部都尉於臨洮,防進擊,破之,斬首虜四千餘人,遂解臨洮圍;其眾皆降,唯布橋等二萬餘人屯望曲谷不下。
shí èr yuè, wù yín, yǒu xīng bèi yú zǐ gōng.
十二月,戊寅,有星孛於紫宮。
dì nà dòu xūn nǚ wèi guì rén, yǒu chǒng. guì rén mǔ, jí dōng hǎi gōng wáng nǚ bǐ gōng zhǔ yě.
帝納竇勛女為貴人,有寵。貴人母,即東海恭王女沘公主也。
dì wǔ lún shàng shū yuē: guāng wǔ chéng wáng mǎng zhī yú, pō yǐ yán měng wèi zhèng, hòu dài yīn zhī, suì chéng fēng huà jùn guó suǒ jǔ, lèi duō bàn zhí sú lì, shū wèi yǒu kuān bó zhī xuǎn yǐ yīng shàng qiú zhě yě. chén liú lìng liú yù, guān jūn lìng sì xié, bìng yǐ kè bó zhī zī, wù wèi yán kǔ, lì mín chóu yuàn, mò bù jí zhī. ér jīn zhī yì zhě fǎn yǐ wèi néng, wéi tiān xīn, shī jīng yì fēi tú yīng zuò yù xié, yì yí qiǎn jǔ zhě. wù jìn rén xián yǐ rèn shí zhèng, bù guò shù rén, zé fēng sú zì huà yǐ. chén cháng dú shū jì, zhī qín yǐ kù jí wáng guó, yòu mù jiàn wáng mǎng yì yǐ kē fǎ zì miè, gù qín qín kěn kěn, shí zài yú cǐ. yòu wén zhū wáng zhǔ guì qī, jiāo shē yú zhì, jīng shī shàng rán, hé yǐ shì yuǎn! gù yuē: qí shēn bù zhèng, suī lìng bù xíng. yǐ shēn jiào zhě cóng, yǐ yán jiào zhě sòng. shàng shàn zhī. lún suī tiān xìng qiào zhí, rán cháng jí sú lì kē kè, lùn yì měi yī kuān hòu yún.
第五倫上疏曰:「光武承王莽之餘,頗以嚴猛為政,後代因之,遂成風化;郡國所舉,類多辦職俗吏,殊未有寬博之選以應上求者也。陳留令劉豫,冠軍令駟協,並以刻薄之姿,務為嚴苦,吏民愁怨,莫不疾之。而今之議者反以為能,違天心,失經義;非徒應坐豫、協,亦宜譴舉者。務進仁賢以任時政,不過數人,則風俗自化矣。臣嘗讀書記,知秦以酷急亡國,又目見王莽亦以苛法自滅,故勤勤懇懇,實在於此。又聞諸王、主、貴戚,驕奢逾制,京師尚然,何以示遠!故曰:『其身不正,雖令不行。』以身教者從,以言教者訟。」上善之。倫雖天性峭直,然常疾俗吏苛刻,論議每依寬厚雲。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū sān nián wù yín, gōng yuán qī bā nián strong
肅宗孝章皇帝上建初三年(戊寅,公元七八年)
chūn, zhēng yuè, jǐ yǒu, zōng sì míng táng, dēng líng tái, shè tiān xià.
春,正月,己酉,宗祀明堂,登靈台,赦天下。
mǎ fáng jī bù qiáo, dà pò zhī, bù qiáo jiāng zhǒng rén wàn yú jiàng, zhào zhēng fáng hái. liú gěng gōng jī zhū wèi fú zhě, zhǎn shǒu lǔ qiān yú rén, lēi jiě shāo hé děng shí sān zhǒng shù wàn rén, jiē yì gōng jiàng. gōng cháng yǐ yán shì wǔ mǎ fáng, jiān yíng yè zhě chéng zhǐ, zòu gōng bù yōu jūn shì, zuò zhēng xià yù, miǎn guān.
馬防擊布橋,大破之,布橋將種人萬餘降,詔征防還。留耿恭擊諸未服者,斬首虜千餘人,勒姐、燒何等十三種數萬人,皆詣恭降。恭嘗以言事忤馬防,監營謁者承旨,奏恭不憂軍事,坐征下獄,免官。
sān yuè, guǐ sì, lì guì rén dòu shì wèi huáng hòu.
三月,癸巳,立貴人竇氏為皇后。
chū, xiǎn zōng zhī shì, zhì hū tuó shí jiù hé, cóng dōu lǜ zhì yáng cháng cāng, yù lìng tōng cáo. tài yuán lì mín kǔ yì, lián nián wú chéng, sǐ zhě bù kě shèng suàn. dì yǐ láng zhōng dèng xùn wèi yè zhě, jiān lǐng qí shì. xùn kǎo liáng yǐn kuò, zhī qí nán chéng, jù yǐ shàng yán. xià, sì yuè, jǐ sì, zhào bà qí yì, gèng yòng lǘ niǎn, suì shěng fèi yì wàn jì, quán huó tú shì shù qiān rén. xùn, yǔ zhī zǐ yě.
初,顯宗之世,治虖沱、石臼河,從都慮至羊腸倉,欲令通漕。太原吏民苦役,連年無成,死者不可勝算。帝以郎中鄧訓為謁者,監領其事。訓考量隱括,知其難成,具以上言。夏,四月,己巳,詔罷其役,更用驢輦,歲省費億萬計,全活徒士數千人。訓,禹之子也。
rùn yuè, xī yù jiǎ sī mǎ bān chāo lǜ shū lè kāng jū yú tián jū mí bīng yī wàn rén gōng gū mò shí chéng, pò zhī, zhǎn shǒu qī bǎi jí.
閏月,西域假司馬班超率疏勒、康居、於窴、拘彌兵一萬人攻姑墨石城,破之,斬首七百級。
dōng, shí èr yuè, dīng yǒu, yǐ mǎ fáng wèi chē qí jiāng jūn.
冬,十二月,丁酉,以馬防為車騎將軍。
wǔ líng lóu zhōng mán fǎn.
武陵漊中蠻反。
shì suì, yǒu sī zòu qiǎn guǎng píng wáng xiàn jù lù wáng gōng lè chéng wáng dǎng jù jiù guó. shàng xìng dǔ ài, bù rěn yǔ zhū wáng guāi lí, suì jiē liú jīng shī.
是歲,有司奏遣廣平王羨、巨鹿王恭、樂成王黨俱就國。上性篤愛,不忍與諸王乖離,遂皆留京師。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū sì nián jǐ mǎo, gōng yuán qī jiǔ nián strong
肅宗孝章皇帝上建初四年(己卯,公元七九年)
chūn, èr yuè, gēng yín, tài wèi móu róng hōng.
春,二月,庚寅,太尉牟融薨。
xià, sì yuè, wù zǐ, lì huáng zǐ qìng wèi tài zǐ.
夏,四月,戊子,立皇子慶為太子。
jǐ chǒu, xǐ jù lù wáng gōng wèi jiāng líng wáng, rǔ nán wáng chàng wèi liáng wáng, cháng shān wáng bǐng wèi huái yáng wáng.
己丑,徙巨鹿王恭為江陵王,汝南王暢為梁王,常山王昞為淮陽王。
xīn mǎo, fēng huáng zǐ kàng wèi qiān shèng wáng, quán wèi píng chūn wáng.
辛卯,封皇子伉為千乘王,全為平春王。
yǒu sī lián jù jiù diǎn, qǐng fēng zhū jiù. dì yǐ tiān xià fēng rěn, fāng chuí wú shì, guǐ mǎo, suì fēng wèi wèi liào wèi shùn yáng hóu, chē qí jiāng jūn fáng wèi yǐng yáng hóu, zhí jīn wú guāng wèi xǔ hóu. tài hòu wén zhī yuē: wú shǎo zhuàng shí, dàn mù zhú bó, zhì bù gù mìng. jīn suī yǐ lǎo, yóu jiè zhī zài dé, gù rì yè tì lì, sī zì jiàng sǔn, jì chéng cǐ dào, bù fù xiān dì. suǒ yǐ huà dǎo xiōng dì, gòng tóng sī zhì, yù lìng míng mù zhī rì, wú suǒ fù hèn, hé yì lǎo zhì fù bù cóng zāi! wàn nián zhī rì zhǎng hèn yǐ! liào děng bìng cí ràng, yuàn jiù guān nèi hóu, dì bù xǔ. liào děng bù dé yǐ shòu fēng jué ér shàng shū cí wèi, dì xǔ zhī. wǔ yuè, bǐng chén, fáng liào guāng jiē yǐ tè jìn jiù dì.
有司連據舊典,請封諸舅。帝以天下豐稔,方垂無事,癸卯,遂封衛尉廖為順陽侯,車騎將軍防為潁陽侯,執金吾光為許侯。太后聞之曰:「吾少壯時,但慕竹帛,志不顧命。今雖已老,猶戒之在得,故日夜惕厲,思自降損,冀乘此道,不負先帝。所以化導兄弟,共同斯志,欲令瞑目之日,無所復恨,何意老志復不從哉!萬年之日長恨矣!」廖等並辭讓,願就關內侯,帝不許。廖等不得已受封爵而上書辭位,帝許之。五月,丙辰,防、廖、光皆以特進就第。
jiǎ xū, yǐ sī tú bào yù wèi tài wèi, nán yáng tài shǒu huán yú wèi sī tú. liù yuè, guǐ chǒu, huáng tài hòu mǎ shì bēng. dì jì wèi tài hòu suǒ yǎng, zhuān yǐ mǎ shì wèi wài jiā, gù jiǎ guì rén bù dēng jí wèi, jiǎ shì qīn zú wú shòu chǒng róng zhě. jí tài hòu bēng, dàn jiā guì rén wáng chì shòu, ān chē yī sì, yǒng xiàng gōng rén èr bǎi, yù fǔ zá bó èr wàn pǐ, dà sī nóng huáng jīn qiān jīn, qián èr qiān wàn ér yǐ.
甲戌,以司徒鮑昱為太尉,南陽太守桓虞為司徒。六月,癸丑,皇太后馬氏崩。帝既為太后所養,專以馬氏為外家,故賈貴人不登極位,賈氏親族無受寵榮者。及太后崩,但加貴人王赤綬,安車一駟,永巷宮人二百,御府雜帛二萬匹,大司農黃金千斤,錢二千萬而已。
qiū, qī yuè, rén xū, zàng míng dé huáng hòu.
秋,七月,壬戌,葬明德皇后。
xiào shū láng yáng zhōng jiàn yán: xuān dì bó zhēng qún rú, lùn dìng wǔ jīng yú shí qú gé. fāng jīn tiān xià shǎo shì, xué zhě dé chéng qí yè, ér zhāng jù zhī tú, pò huán dà tǐ. yí rú shí qú gù shì, yǒng wèi hòu shì zé. dì cóng zhī. dōng, shí yī yuè, rén xū, zhào tài cháng: jiāng dài fū bó shì láng guān jí zhū rú huì bái hǔ guān, yì wǔ jīng tóng yì. shǐ wǔ guān zhōng láng jiāng wèi yīng chéng zhì wèn, shì zhōng chún yú gōng zòu, dì qīn chēng zhì lín jué, zuò bái hǔ yì zòu, míng rú dīng hóng lóu wàng chéng fēng huán yù bān gù jiǎ kuí jí guǎng píng wáng xiàn jiē yǔ yān. gù, chāo zhī xiōng yě.
校書郎楊終建言:「宣帝博征群儒,論定《五經》於石渠閣。方今天下少事,學者得成其業,而章句之徒,破環大體。宜如石渠故事,永為後世則。」帝從之。冬,十一月,壬戌,詔太常:「將、大夫、博士、郎官及諸儒會白虎觀,議《五經》同異。」使五官中郎將魏應承制問,侍中淳于恭奏,帝親稱制臨決,作《白虎議奏》,名儒丁鴻、樓望、成封、桓郁、班固、賈逵及廣平王羨皆與焉。固,超之兄也。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū wǔ nián gēng chén, gōng yuán bā líng nián strong
肅宗孝章皇帝上建初五年(庚辰,公元八零年)
chūn, èr yuè, gēng chén shuò, rì yǒu shí zhī. zhào jǔ zhí yán jí jiàn.
春,二月,庚辰朔,日有食之。詔舉直言極諫。
jīng yù zhū jùn bīng tǎo lóu zhōng mán, pò zhī.
荊、豫諸郡兵討漊中蠻,破之。
xià, wǔ yuè, xīn hài, zhào yuē: zhèn sī chí zhí shì, cè xí yì wén, qí xiān zhì zhě, gè yǐ fā fèn tǔ mèn, lüè wén zǐ dài fū zhī zhì yǐ. jiē yù zhì yú zuǒ yòu, gù wèn shěng nà. jiàn wǔ zhào shū yòu yuē: yáo shì chén yǐ zhí, bù zhí yǐ yán yǔ bǐ zhá. jīn wài guān duō kuàng, bìng kě yǐ bǔ rèn.
夏,五月,辛亥,詔曰:「朕思遲直士,側席異聞,其先至者,各已發憤吐懣,略聞子大夫之志矣。皆欲置於左右,顧問省納。建武詔書又曰:『堯試臣以職,不直以言語筆札。』今外官多曠,並可以補任。」
wù chén, tài fù zhào xī hōng.
戊辰,太傅趙熹薨。
bān chāo yù suì píng xī yù, shàng shū qǐng bīng yuē: chén qiè jiàn xiān dì yù kāi xī yù, gù běi jī xiōng nú, xī shǐ wài guó, shàn fù shàn yú tián jí shí xiàng huà, jīn jū mí shā chē shū lè ròu zhī wū sūn kāng jū fù yuàn guī fù, yù gòng bìng lì, pò miè guī zī, píng tōng hàn dào. ruò dé guī zī, zé xī yù wèi fú zhě bǎi fēn zhī yī ěr. qián shì yì zhě jiē yuē: qǔ sān shí liù guó, hào wèi duàn xiōng nú yòu bì. jīn xī yù zhū guó, zì rì zhī suǒ rù, mò bù xiàng huà, dà xiǎo xīn xīn, gòng fèng bù jué, wéi yān qí guī zī dú wèi fú cóng. chén qián yǔ guān shǔ sān shí liù rén fèng shǐ jué yù, bèi zāo jiān è, zì gū shǒu shū lè, yú jīn wǔ zài, hú yí qíng shù, chén pō shí zhī, wèn qí chéng guō xiǎo dà, jiē yán yǐ hàn yǔ yī tiān děng. yǐ shì xiào zhī, zé cōng lǐng kě tōng, guī zī kě fá. jīn yí bài guī zī shì zi bái bà wèi qí guó wáng, yǐ bù qí shù bǎi sòng zhī, yǔ zhū guó lián bīng, suì yuè zhī jiān, guī zī kě qín. yǐ yí dí gōng yí dí, jì zhī shàn zhě yě. chén jiàn shā chē shū lè tián dì féi guǎng, cǎo gù ráo yǎn, bù bǐ dūn huáng shàn fù shàn jiān yě, bīng kě bù fèi zhōng guó ér liáng shí zì zú. qiě gū mò wēn sù èr wáng, tè wèi guī zī suǒ zhì, jì fēi qí zhǒng, gèng xiāng yàn kǔ, qí shì bì yǒu jiàng zhě. ruò èr guó lái jiàng, zé guī zī zì pò. yuàn xià chén zhāng, cān kǎo xíng shì, chéng yǒu wàn fēn, sǐ fù hé hèn! chén chāo qū qū tè méng shén líng, qiè jì wèi biàn jiāng pū, mù jiàn xī yù píng dìng, bì xià jǔ wàn nián zhī shāng, jiàn xūn zǔ miào, bù dà xǐ yú tiān xià. shū zòu, dì zhī qí gōng kě chéng, yì yù gěi bīng. píng líng xú gàn shàng shū, yuàn fèn shēn zuǒ chāo, dì yǐ gàn wèi jiǎ sī mǎ, jiāng chí xíng jí yì cóng qiān rén jiù chāo. xiān shì shā chē yǐ wèi hàn bīng bù chū, suì jiàng yú guī zī, ér shū lè dū wèi fān chén yì pàn. huì xú gàn shì zhì, chāo suì yǔ gàn jī fān chén, dà pò zhī, zhǎn shǒu qiān yú jí. yù jìn gōng guī zī, yǐ wū sūn bīng qiáng, yí yīn qí lì, nǎi shàng yán: wū sūn dà guó, kòng xián shí wàn. gù wǔ dì qī yǐ gōng zhǔ, zhì xiào xuān dì zú dé qí yòng. jīn kě qiǎn shǐ zhāo wèi, yǔ gòng hé lì. dì nà zhī.
班超欲遂平西域,上疏請兵曰:「臣竊見先帝欲開西域,故北擊匈奴,西使外國,善阝善、於窴即時向化,今拘彌、莎車、疏勒、月氏、烏孫、康居復願歸附,欲共併力,破滅龜茲,平通漢道。若得龜茲,則西域未服者百分之一耳。前世議者皆曰:『取三十六國,號為斷匈奴右臂。』今西域諸國,自日之所入,莫不向化,大小欣欣,貢奉不絕,唯焉耆、龜茲獨未服從。臣前與官屬三十六人奉使絕域,備遭艱厄,自孤守疏勒,於今五載,胡夷情數,臣頗識之,問其城郭小大,皆言倚漢與依天等。以是效之,則蔥領可通,龜茲可伐。今宜拜龜茲侍子白霸為其國王,以步騎數百送之,與諸國連兵,歲月之間,龜茲可禽。以夷狄攻夷狄,計之善者也。臣見莎車、疏勒田地肥廣,草故饒衍,不比敦煌、善阝善間也,兵可不費中國而糧食自足。且姑墨、溫宿二王,特為龜茲所置,既非其種,更相厭苦,其勢必有降者。若二國來降,則龜茲自破。願下臣章,參考行事,誠有萬分,死復何恨!臣超區區特蒙神靈,竊冀未便僵仆,目見西域平定,陛下舉萬年之觴,薦勛祖廟,布大喜於天下。」書奏,帝知其功可成,議欲給兵。平陵徐幹上疏,願奮身佐超,帝以幹為假司馬,將馳刑及義從千人就超。先是莎車以為漢兵不出,遂降於龜茲,而疏勒都尉番辰亦叛。會徐幹適至,超遂與幹擊番辰,大破之,斬首千餘級。欲進攻龜茲,以烏孫兵強,宜因其力,乃上言:「烏孫大國,控弦十萬。故武帝妻以公主,至孝宣帝卒得其用。今可遣使招慰,與共合力。」帝納之。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū liù nián xīn sì, gōng yuán bā yī nián strong
肅宗孝章皇帝上建初六年(辛巳,公元八一年)
chūn. èr yuè, xīn mǎo, láng yá xiào wáng jīng hōng.
春。二月,辛卯,琅邪孝王京薨。
xià, liù yuè, bǐng chén, tài wèi bào yù hōng.
夏,六月,丙辰,太尉鮑昱薨。
xīn wèi huì, rì yǒu shí zhī.
辛未晦,日有食之。
qiū, qī yuè, guǐ sì, yǐ dà sī nóng dèng biāo wèi tài wèi.
秋,七月,癸巳,以大司農鄧彪為太尉。
wǔ dū tài shǒu lián fàn qiān shǔ jùn tài shǒu. chéng dū mín wù fēng shèng, yì yǔ bī cè, jiù zhì, jìn mín yè zuò yǐ fáng huǒ zāi, ér gèng xiāng yǐn bì, shāo zhě rì shǔ. fàn nǎi huǐ xuē xiān lìng, dàn yán shǐ chǔ shuǐ ér yǐ. bǎi xìng yǐ wèi biàn, gē zhī yuē: lián shū dù, lái hé mù! bù jīn huǒ, mín ān zuò. xī wú rú, jīn wǔ kù.
武都太守廉范遷蜀郡太守。成都民物豐盛,邑宇逼側,舊制,禁民夜作以防火災,而更相隱蔽,燒者日屬。范乃毀削先令,但嚴使儲水而已。百姓以為便,歌之曰:「廉叔度,來何暮!不禁火,民安作。昔無襦,今五絝。」
dì yǐ pèi wáng děng jiāng rù cháo, qiǎn yè zhě cì diāo qiú jí tài guān shí wù zhēn guǒ, yòu shǐ dà hóng lú dòu gù chí jié jiāo yíng. dì qīn zì xún xíng dǐ dì, yù shè wéi chuáng, qí qián bó qì wù wú bù chōng bèi.
帝以沛王等將入朝,遣謁者賜貂裘及太官食物、珍果,又使大鴻臚竇固持節郊迎。帝親自循行邸第,豫設帷床,其錢帛、器物無不充備。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū qī nián rén wǔ, gōng yuán bā èr nián strong
肅宗孝章皇帝上建初七年(壬午,公元八二年)
chūn, zhēng yuè, pèi wáng fǔ jì nán wáng kāng dōng píng wáng cāng zhōng shān wáng yān dōng hǎi wáng zhèng láng yá wáng yǔ lái cháo. zhào pèi jì nán dōng píng zhōng shān wáng zàn bài bù míng, shēng diàn nǎi bài, shàng qīn dá zhī, suǒ yǐ chǒng guāng róng xiǎn, jiā yú qián gǔ. měi rù gōng, zhé yǐ niǎn yíng, zhì shěng gé nǎi xià, shàng wèi zhī xìng xí gǎi róng, huáng hòu qīn bài yú nèi, jiē jū gōng cí xiè bù zì ān. sān yuè, dà hóng lú zòu qiǎn zhū wáng guī guó, dì tè liú dōng píng wáng cāng yú jīng shī.
春,正月,沛王輔、濟南王康、東平王蒼、中山王焉、東海王政、琅邪王宇來朝。詔沛、濟南、東平、中山王贊拜不名,升殿乃拜,上親答之,所以寵光榮顯,加於前古。每入宮,輒以輦迎,至省閣乃下,上為之興席改容,皇后親拜於內,皆鞠躬辭謝不自安。三月,大鴻臚奏遣諸王歸國,帝特留東平王蒼於京師。
chū, míng dé tài hòu wèi dì nà fú fēng sòng yáng èr nǚ wèi guì rén, dà guì rén shēng tài zǐ qìng. liáng sōng dì sǒng yǒu èr nǚ, yì wèi guì rén, xiǎo guì rén shēng huáng zǐ zhào. dòu huáng hòu wú zi, yǎng zhào wèi zi. sòng guì rén yǒu chǒng yú mǎ tài hòu, tài hòu bēng, dòu huáng hòu chǒng shèng, yǔ mǔ bǐ yáng gōng zhǔ móu xiàn sòng shì, wài lìng xiōng dì qiú qí xiān guò, nèi shǐ yù zhě zhēn cì dé shī. sòng guì rén bìng, sī shēng tù, lìng jiā qiú zhī, yīn wū yán yù wèi yàn shèng zhī shù, yóu shì tài zǐ chū jū chéng lù guān. xià, liù yuè, jiǎ yín, zhào yuē: huáng tài zǐ yǒu shī huò wú cháng zhī xìng, bù kě yǐ fèng zōng miào. dà yì miè qīn, kuàng jiàng tuì hū! jīn fèi qìng wèi qīng hé wáng. huáng zǐ zhào, bǎo yù huáng hòu, chéng xùn huái rèn, jīn yǐ zhào wèi huáng tài zǐ. suì chū sòng guì rén zǐ mèi zhì bǐng shě, shǐ xiǎo huáng mén cài lún àn zhī. èr guì rén jiē yǐn yào zì shā, fù yì láng yáng miǎn guī běn jùn. qìng shí suī yòu, yì zhī bì xián wèi huò, yán bù gǎn jí sòng shì dì gèng lián zhī, chì huáng hòu lìng yī fú yǔ tài zǐ qí děng., tài zǐ yì qīn ài qìng, rù zé gòng shì, chū zé tóng yú. jǐ wèi, xǐ guǎng píng wáng xiàn wèi xī píng wáng.
初,明德太后為帝納扶風宋楊二女為貴人,大貴人生太子慶。梁松弟竦有二女,亦為貴人,小貴人生皇子肇。竇皇后無子,養肇為子。宋貴人有寵於馬太后,太后崩,竇皇后寵盛,與母沘陽公主謀陷宋氏,外令兄弟求其纖過,內使御者偵伺得失。宋貴人病,思生兔,令家求之,因誣言欲為厭勝之術,由是太子出居承祿觀。夏,六月,甲寅,詔曰:「皇太子有失惑無常之性,不可以奉宗廟。大義滅親,況降退乎!今廢慶為清河王。皇子肇,保育皇后,承訓懷衽,今以肇為皇太子。」遂出宋貴人姊妹置丙舍,使小黃門蔡倫案之。二貴人皆飲藥自殺,父議郎楊免歸本郡。慶時雖幼,亦知避嫌畏禍,言不敢及宋氏;帝更憐之,敕皇后令衣服與太子齊等。,太子亦親愛慶,入則共室,出則同輿。己未,徙廣平王羨為西平王。
qiū, bā yuè, yǐn zhòu bì, yǒu sī fù zòu qiǎn dōng píng wáng cāng guī guó, dì nǎi xǔ zhī, shǒu zhào cì cāng yuē: gǔ ròu tiān xìng, chéng bù yǐ yuǎn jìn wèi qīn shū rán shù jiàn yán sè, qíng zhòng xī shí. niàn wáng jiǔ láo, sī dé hái xiū, yù shǔ dà hóng lú zòu, bù rěn xià bǐ, gù shòu xiǎo huáng mén zhōng xīn liàn liàn, cè rán bù néng yán. yú shì chē jià zǔ sòng, liú tì ér jué fù cì chéng yú fú yù, zhēn bǎo yú mǎ, qián bù yǐ yì wàn jì.
秋,八月,飲酎畢,有司復奏遣東平王蒼歸國,帝乃許之,手詔賜蒼曰:「骨肉天性,誠不以遠近為親疏;然數見顏色,情重昔時。念王久勞,思得還休,欲署大鴻臚奏,不忍下筆,顧授小黃門;中心戀戀,惻然不能言。」於是車駕祖送,流涕而訣;復賜乘輿服御,珍寶、輿馬,錢布以億萬計。
jiǔ yuè, jiǎ xū, dì xìng yǎn shī, dōng shè juǎn jīn, zhì hé nèi, xià zhào yuē: chē jià xíng qiū jià, guān shōu huò, yīn shè jùn jiè, jiē jīng qí qīng xíng, wú tā zī zhòng. bù dé zhé xiū dào qiáo, yuǎn lí chéng guō, qiǎn lì féng yíng, cì tàn qǐ jū, chū rù qián hòu, yǐ wèi fán rǎo. dòng wù shěng yuē, dàn huàn bù néng tuō sù piáo yǐn ěr. jǐ yǒu, jìn xìng yè. xīn mǎo, hái gōng.
九月,甲戌,帝幸偃師,東涉卷津,至河內,下詔曰:「車駕行秋稼,觀收穫,因涉郡界,皆精騎輕行,無它輜重。不得輒修道橋,遠離城郭,遣吏逢迎,刺探起居,出入前後,以為煩擾。動務省約,但患不能脫粟瓢飲耳。」己酉,進幸鄴。辛卯,還宮。
dōng, shí yuè, guǐ chǒu, dì xíng xìng zhǎng ān, fēng xiāo hé mò sūn xióng wèi zàn hóu. jìn xìng huái lǐ qí shān yòu xìng zhǎng píng, yù chí yáng gōng, dōng zhì gāo líng. shí èr yuè, dīng hài, hái gōng.
冬,十月,癸丑,帝行幸長安,封蕭何末孫熊為酇侯。進幸槐里、岐山;又幸長平,御池陽宮,東至高陵。十二月,丁亥,還宮。
dōng píng xiàn wáng cāng jí bìng, chí qiǎn míng yī xiǎo huáng mén shì jí, shǐ zhě guān gài bù jué yú dào. yòu zhì yì mǎ, qiān lǐ chuán wèn qǐ jū.
東平獻王蒼疾病,馳遣名醫、小黃門侍疾,使者冠蓋不絕於道。又置驛馬,千里傳問起居。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng jiàn chū bā nián guǐ wèi, gōng yuán bā sān nián strong
肅宗孝章皇帝上建初八年(癸未,公元八三年)
chūn, zhēng yuè, rén chén, wáng hōng. zhào gào zhōng fù fēng shàng wáng zì jiàn wǔ yǐ lái zhāng zòu, bìng jí lǎn yān. qiǎn dà hóng lú chí jié jiān sàng, lìng sì xìng xiǎo hòu zhū guó wáng zhǔ xī huì zàng.
春,正月,壬辰,王薨。詔告中傅「封上王自建武以來章奏,並集覽焉。」遣大鴻臚持節監喪,令四姓小侯、諸國王、主悉會葬。
xià, liù yuè, běi xiōng nú sān mù lóu zī dà rén jī liú sī děng lǜ sān wàn yú rén kuǎn wǔ yuán sāi jiàng.
夏,六月,北匈奴三木樓訾大人稽留斯等率三萬餘人款五原塞降。
dōng, shí èr yuè, jiǎ wǔ, shàng xíng xìng chén liú liáng guó huái yáng yǐng yáng wù shēn, hái gōng.
冬,十二月,甲午,上行幸陳留、梁國、淮陽、潁陽;戊申,還宮。
tài zǐ zhào zhī lì yě, liáng shì sī xiāng qìng zhū dòu wén ér è zhī. huáng hòu yù zhuān míng wài jiā, jì liáng guì rén zǐ mèi, shù zèn zhī yú dì, jiàn zhì shū xián. shì suì, dòu shì zuò fēi shū, xiàn liáng sǒng yǐ è nì, sǒng suì sǐ yù zhōng, jiā shǔ xǐ jiǔ zhēn, guì rén zǐ mèi yǐ yōu sǐ. cí yǔ lián jí liáng sōng qī wǔ yīn gōng zhǔ, zuò xǐ xīn chéng.
太子肇之立也,梁氏私相慶;諸竇聞而惡之。皇后欲專名外家,忌梁貴人姊妹,數譖之於帝,漸致疏嫌。是歲,竇氏作飛書,陷梁竦以惡逆,竦遂死獄中,家屬徙九真,貴人姊妹以憂死。辭語連及梁松妻舞陰公主,坐徙新城。
shùn yáng hóu mǎ liào, jǐn dǔ zì shǒu, ér xìng kuān huǎn, bù néng jiào lè zǐ dì, jiē jiāo shē bù jǐn. xiào shū láng yáng zhōng yǔ liào shū, jiè zhī yuē jūn wèi dì zūn zhòng, hǎi nèi suǒ wàng. huáng mén láng nián yòu, xuè qì fāng shèng, jì wú zhǎng jūn tuì ràng zhī fēng, ér yào jié qīng jiǎo wú xíng zhī kè, zòng ér mò huì, shì chéng rèn xìng, lǎn niàn qián wǎng, kě wèi hán xīn! liào bù néng cóng. fáng guāng xiōng dì zī chǎn jù yì, dà qǐ dì guān, mí gèn jiē lù, shí kè cháng shù bǎi rén. fáng yòu duō mù mǎ chù, fù liǎn qiāng hú. dì bù xǐ zhī, shù jiā qiǎn chì, suǒ yǐ jìn è shén bèi. yóu shì quán shì shāo sǔn, bīn kè yì shuāi. liào zi yù wèi bù bīng xiào wèi, tóu shū yuàn fěi. yú shì yǒu sī bìng zòu fáng guāng xiōng dì shē chǐ yú jiàn, zhuó luàn shèng huà, xī miǎn jiù guó. lín shàng lù, zhào yuē: jiù shì yī mén jù jiù guó fēng, sì shí líng miào wú zhù jì xiān hòu zhě, zhèn shén shāng zhī, qí lìng xǔ hóu sī qiān tián lú, yǒu sī wù fù qǐng, yǐ wèi zhèn wèi yáng zhī qíng. guāng bǐ fáng shāo wèi jǐn mì, gù dì tè liú zhī, hòu fù wèi tè jìn. yù suí liào guī guó, kǎo jī wù gù. hòu fù yǒu zhào hái liào jīng shī.
順陽侯馬廖,謹篤自守,而性寬緩,不能教勒子弟,皆驕奢不謹。校書郎楊終與廖書,戒之曰;「君位地尊重,海內所望。黃門郎年幼,血氣方盛,既無長君退讓之風,而要結輕狡無行之客,縱而莫誨,視成任性,覽念前往,可為寒心!」廖不能從。防、光兄弟資產巨億,大起第觀,彌亘街路,食客常數百人。防又多牧馬畜,賦斂羌、胡。帝不喜之,數加譴敕,所以禁遏甚備。由是權勢稍損,賓客亦衰。廖子豫為步兵校尉,投書怨誹。於是有司並奏防、光兄弟奢侈逾僭,濁亂聖化,悉免就國。臨上路,詔曰:「舅氏一門俱就國封,四時陵廟無助祭先後者,朕甚傷之,其令許侯思愆田廬,有司勿復請,以慰朕渭陽之情。」光比防稍為謹密,故帝特留之,後復位特進。豫隨廖歸國,考擊物故。後復有詔還廖京師。
zhū mǎ jì dé zuì, dòu shì yì guì shèng. huáng hòu xiōng xiàn wèi shì zhōng hǔ bì zhōng láng jiāng, dì dǔ wèi huáng mén shì láng, bìng shì gōng shěng, shǎng cì lèi jī xǐ jiāo tōng bīn kè. sī kōng dì wǔ lún shàng shū yuē: chén fú jiàn hǔ bì zhōng láng jiāng dòu xiàn, jiāo fáng zhī qīn, diǎn sī jìn bīng, chū rù shěng tà, nián shèng zhì měi, bēi ràng lè shàn, cǐ chéng qí hǎo shì jiāo jié zhī fāng. rán zhū chū rù guì qī zhě, lèi duō xiá xìn jìn gù zhī rén, yóu shǎo shǒu yuē ān pín zhī jié. shì dài fū wú zhì zhī tú, gèng xiāng fàn mài, yún jí qí mén, gài jiāo yì suǒ cóng shēng yě. sān fǔ lùn yì zhě zhì yún: yǐ guì qī fèi gù, dāng fù yǐ guì qī huàn zhuó zhī, yóu jiě chéng dāng yǐ jiǔ yě. bì xiǎn qù shì zhī tú, chéng bù kě qīn jìn. chén yú yuàn bì xià zhōng gōng yán chì xiàn děng bì mén zì shǒu, wú wàng jiāo tōng shì dài fū, fáng qí wèi méng, lǜ yú wú xíng, lìng xiàn yǒng bǎo fú lù, jūn chén jiāo huān, wú xiān jiè zhī xì, cǐ chén zhī suǒ zhì yuàn yě. xiàn shì gōng yē shēng shì, zì wáng zhǔ jí yīn mǎ zhū jiā, mò bù wèi dàn. xiàn yǐ jiàn zhí qǐng duó mì shuǐ gōng zhǔ yuán tián, zhǔ bī wèi bù gǎn jì. hòu dì chū guò yuán, zhǐ yǐ wèn xiàn, xiàn yīn hē bù dé duì. hòu fā jué, dì dà nù, zhào xiàn qiè zé yuē: shēn sī qián guò duó zhǔ tián yuán shí, hé yòng yù zhào gāo zhǐ lù wèi mǎ! jiǔ niàn shǐ rén jīng bù. xī yǒng píng zhōng, cháng lìng yīn dǎng yīn bó dèng dié sān rén gèng xiāng jiū chá, gù zhū háo qī mò gǎn fàn fǎ zhě. jīn guì zhǔ shàng jiàn wǎng duó, hé kuàng xiǎo mín zāi! guó jiā qì xiàn, rú gū chú fǔ shǔ ěr! xiàn dà jù, huáng hòu wèi huǐ fú shēn xiè, liáng jiǔ nǎi dé jiě, shǐ yǐ tián hái zhǔ. suī bù shéng qí zuì, rán yì bù shòu yǐ zhòng rèn.
諸馬既得罪,竇氏益貴盛。皇后兄憲為侍中、虎賁中郎將,弟篤為黃門侍郎,並侍宮省,賞賜累積;喜交通賓客。司空第五倫上疏曰:「臣伏見虎賁中郎將竇憲,椒房之親,典司禁兵,出入省闥,年盛志美,卑讓樂善,此誠其好士交結之方。然諸出入貴戚者,類多瑕釁禁錮之人,尤少守約安貧之節。士大夫無志之徒,更相販賣,雲集其門,蓋驕佚所從生也。三輔論議者至云:『以貴戚廢錮,當復以貴戚浣濯之,猶解酲當以酒也。』詖險趣勢之徒,誠不可親近。臣愚願陛下、中宮嚴敕憲等閉門自守,無妄交通士大夫,防其未萌,慮於無形,令憲永保福祿,君臣交歡,無纖介之隙,此臣之所至願也。」憲恃宮掖聲勢,自王、主及陰、馬諸家,莫不畏憚。憲以賤直請奪泌水公主園田,主逼畏不敢計。後帝出過園,指以問憲,憲陰喝不得對。後發覺,帝大怒,召憲切責曰:「深思前過奪主田園時,何用愈趙高指鹿為馬!久念使人驚怖。昔永平中,常令陰黨、陰博、鄧疊三人更相糾察,故諸豪戚莫敢犯法者。今貴主尚見枉奪,何況小民哉!國家棄憲,如孤雛、腐鼠耳!」憲大懼,皇后為毀服深謝,良久乃得解,使以田還主。雖不繩其罪,然亦不授以重任。
chén guāng yuē: rén chén zhī zuì, mò dà yú qī wǎng, shì yǐ míng jūn jí zhī. xiào zhāng wèi dòu xiàn hé yì zhǐ lù wèi mǎ, shàn yǐ rán zú bù néng zuì xiàn, zé jiān chén ān suǒ chéng zāi! fū rén zhǔ zhī yú chén xià, huàn zài bù zhī qí jiān, gǒu huò zhī zhī ér fù shè zhī, zé bù ruò bù zhī zhī wèi yù yě. hé yǐ yán zhī? bǐ huò wèi jiān ér shàng bù zhī zhī, yóu yǒu suǒ wèi jì zhī ér bù néng tǎo, bǐ zhī qí bù zú wèi yě, zé fàng zòng ér wú suǒ gù yǐ! shì gù zhī shàn ér bù néng yòng, zhī è ér bù néng qù, rén zhǔ zhī shēn jiè yě.
臣光曰:人臣之罪,莫大於欺罔,是以明君疾之。孝章謂竇憲何異指鹿為馬,善矣;然卒不能罪憲,則奸臣安所懲哉!夫人主之於臣下,患在不知其奸,苟或知之而復赦之,則不若不知之為愈也。何以言之?彼或為奸而上不之知,猶有所畏;既知而不能討,彼知其不足畏也,則放縱而無所顧矣!是故知善而不能用,知惡而不能去,人主之深戒也。
xià pī zhōu yū wèi luò yáng lìng, xià chē, xiān wèn dà xìng zhǔ míng lì shù lǘ lǐ háo qiáng yǐ duì. yū lì shēng nù yuē: běn wèn guì qī ruò mǎ dòu děng bèi, qǐ néng zhī cǐ mài cài yōng hū! yú shì bù lì wàng fēng zhǐ, zhēng yǐ jī qiè wèi shì, guì qī jú jí, jīng shī sù qīng. dòu dǔ yè zhì zhǐ jiān tíng, tíng zhǎng huò yán bá jiàn nǐ dǔ, sì lì zì kǒu. dǔ yǐ biǎo wén, zhào zhào sī lì xiào wèi hé nán yǐn yì shàng shū qiǎn wèn qiǎn jiàn jǐ shì shōu yū, sòng tíng wèi zhào yù, shù rì, shì chū zhī.
下邳周紆為雒陽令,下車,先問大姓主名;吏數閭里豪強以對。紆厲聲怒曰:「本問貴戚若馬、竇等輩,豈能知此賣菜傭乎!」於是部吏望風旨,爭以激切為事,貴戚跼蹐,京師肅清。竇篤夜至止奸亭,亭長霍延拔劍擬篤,肆詈恣口。篤以表聞,詔召司隸校尉、河南尹詣尚書譴問;遣劍戟士收紆,送廷尉詔獄,數日,貰出之。
dì bài bān chāo wèi jiāng bīng zhǎng shǐ, yǐ xú gàn wèi jūn sī mǎ, bié qiǎn wèi hóu lǐ yì hù sòng wū sūn shǐ zhě. yì dào yú tián, zhí guī zī gōng shū lè, kǒng jù bù gǎn qián, yīn shàng shū chén xī yù zhī gōng bù kě chéng, yòu shèng huǐ chāo: yōng ài qī, bào ài zi, ān lè wài guó, wú nèi gù xīn. chāo wén zhī tàn yuē: shēn fēi céng cān ér yǒu sān zhì zhī chán, kǒng jiàn yí yú dāng shí yǐ! suì qù qí qī. dì zhī chāo zhōng, nǎi qiè zé yì yuē: zòng chāo yōng ài qī, bào ài zi, sī guī zhī shì qiān yú rén, hé néng jǐn yǔ chāo tóng xīn hū! lìng yì yì chāo shòu jié dù, zhào: ruò yì rèn zài wài zhě, biàn liú yǔ cóng shì. chāo jí qiǎn yì jiāng wū sūn shì zi hái jīng shī. xú gàn wèi chāo yuē: yì qián qīn huǐ jūn, yù bài xī yù, jīn hé bù yuán zhào shū liú zhī, gèng qiǎn tā lì sòng shì zi hū? chāo yuē: shì hé yán zhī lòu yě! yǐ yì huǐ chāo, gù jīn qiǎn zhī. nèi shěng bù jiù, hé xù rén yán! kuài yì liú zhī, fēi zhōng chén yě.
帝拜班超為將兵長史,以徐幹為軍司馬,別遣衛侯李邑護送烏孫使者。邑到於窴,值龜茲攻疏勒,恐懼不敢前,因上書陳西域之功不可成,又盛毀超:「擁愛妻,抱愛子,安樂外國,無內顧心。」超聞之嘆曰:「身非曾參而有三至之讒,恐見疑於當時矣!」遂去其妻。帝知超忠,乃切責邑曰:「縱超擁愛妻,抱愛子,思歸之士千餘人,何能盡與超同心乎!」令邑詣超受節度,詔:「若邑任在外者,便留與從事。」超即遣邑將烏孫侍子還京師。徐幹謂超曰:「邑前親毀君,欲敗西域,今何不緣詔書留之,更遣它吏送侍子乎?」超曰:「是何言之陋也!以邑毀超,故今遣之。內省不疚,何恤人言!快意留之,非忠臣也。」
dì yǐ shì zhōng huì jī zhèng hóng wèi dà sī nóng. jiù jiāo zhǐ qī jùn gòng xiàn zhuǎn yùn, jiē cóng dōng yě fàn hǎi ér zhì, fēng bō jiān zǔ, méi nì xiāng xì. hóng zòu kāi líng líng guì yáng jiào dào, zì shì yí tōng, suì wèi cháng lù. zài zhí èr nián, suǒ xī shěng yǐ yì wàn jì. zāo tiān xià hàn, biān fāng yǒu jǐng, mín shí bù zú, ér tǎng zàng yīn jī. hóng yòu zòu yí shěng gòng xiàn, jiǎn yáo fèi yǐ lì jī mín dì cóng zhī.
帝以侍中會稽鄭弘為大司農。舊交趾七郡貢獻轉運,皆從東冶泛海而至,風波艱阻,沒溺相系。弘奏開零陵、桂陽嶠道,自是夷通,遂為常路。在職二年,所息省以億萬計。遭天下旱,邊方有警,民食不足,而帑藏殷積。弘又奏宜省貢獻,減徭費以利饑民;帝從之。
strong sù zōng xiào zhāng huáng dì shàng yuán hé yuán nián jiǎ shēn, gōng yuán bā sì nián strong
肅宗孝章皇帝上元和元年(甲申,公元八四年)
chūn, rùn zhēng yuè, xīn chǒu, jì yīn dào wáng zhǎng hōng.
春,閏正月,辛丑,濟陰悼王長薨。
xià, sì yuè, jǐ mǎo, fēn dōng píng guó, fēng xiàn wáng zǐ shàng wèi rèn chéng wáng.
夏,四月,己卯,分東平國,封獻王子尚為任城王。
liù yuè, xīn yǒu, pèi xiàn wáng fǔ hōng.
六月,辛酉,沛獻王輔薨。
chén shì zhě duō yán jùn guó gòng jǔ, lǜ fēi gōng cì, gù shǒu zhí yì xiè ér lì shì jìn shū, jiù zài zhōu jùn. yǒu zhào xià gōng qīng cháo chén yì. dà hóng lú wéi biāo shàng yì yuē: fū guó yǐ jiǎn xián wèi wù, xián yǐ xiào xíng wèi shǒu, shì yǐ qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén. fū rén cái xíng shǎo néng xiāng jiān, shì yǐ mèng gōng chuò yōu yú zhào wèi lǎo, bù kě yǐ wèi téng xuē dài fū. zhōng xiào zhī rén, chí xīn jìn hòu duàn liàn zhī lì, chí xīn jìn báo. shì yí yǐ cái xíng wèi xiān, bù kě chún yǐ fá yuè. rán qí yào guī, zài yú xuǎn èr qiān dàn. èr qiān dàn xián, zé gòng jǔ jiē dé qí rén yǐ. biāo yòu shàng shū yuē: tiān xià shū yào, zài yú shàng shū, shàng shū zhī xuǎn, qǐ kě bù zhòng! ér jiān zhě duō cóng láng guān chāo shēng cǐ wèi, suī xiǎo xí wén fǎ, zhǎng yú yīng duì, rán chá chá xiǎo huì, lèi wú dà néng. yí jiàn sè fū jié jí zhī duì, shēn sī jiàng hóu mù nè zhī gōng yě. dì jiē nà zhī. biāo, xián zhī xuán sūn yě.
陳事者多言「郡國貢舉,率非功次,故守職益懈而吏事浸疏,咎在州郡。」有詔下公卿朝臣議。大鴻臚韋彪上議曰:「夫國以簡賢為務,賢以孝行為首,是以求忠臣必於孝子之門。夫人才行少能相兼,是以孟公綽優於趙、魏老,不可以為滕、薛大夫。忠孝之人,持心近厚;鍛練之吏,持心近薄。士宜以才行為先,不可純以閥閱。然其要歸,在於選二千石。二千石賢,則貢舉皆得其人矣。」彪又上疏曰:「天下樞要,在於尚書,尚書之選,豈可不重!而間者多從郎官超升此位,雖曉習文法,長於應對,然察察小慧,類無大能。宜鑒嗇夫捷急之對,深思絳侯木訥之功也。」帝皆納之。彪,賢之玄孫也。
qiū, qī yuè, dīng wèi, zhào yuē: lǜ yún: lüè zhě wéi dé bàng chī lì yòu lìng bǐng, chuí zhǎng duǎn yǒu shù. zì wǎng zhě dà yù yǐ lái, lüè zhě duō kù, zuān jīn zàn zhī shǔ, cǎn kǔ wú jí. niàn qí tòng dú, chù rán dòng xīn. yí jí qiū dōng zhì yù, míng wèi qí jìn.
秋,七月,丁未,詔曰:「律云:『掠者唯得榜、笞、立』;又《令丙》,棰長短有數。自往者大獄已來,掠者多酷,鑽釒贊之屬,慘苦無極。念其痛毒,怵然動心。宜及秋冬治獄,明為其禁。」
bā yuè, jiǎ zǐ, tài wèi dèng biāo bà, yǐ dà sī nóng zhèng hóng wèi tài wèi.
八月,甲子,太尉鄧彪罷,以大司農鄭弘為太尉。
guǐ yǒu, zhào gǎi yuán.
癸酉,詔改元。
dīng yǒu, chē jià nán xún. zhào: suǒ jīng dào shàng jùn xiàn, wú dé shè chǔ zhì. mìng sī kōng zì jiāng tú zhī zhù qiáo liáng. yǒu qiǎn shǐ fèng yíng, tàn zhī qǐ jū, èr qiān dàn dāng zuò.
丁酉,車駕南巡。詔:「所經道上郡縣,無得設儲跱。命司空自將徒支柱橋樑。有遣使奉迎,探知起居,二千石當坐。」
jiǔ yuè, xīn chǒu, xìng zhāng líng shí yuè, jǐ wèi, jìn xìng jiāng líng hái, xìng wǎn. zhào qián lín huái tài shǒu wǎn rén zhū huī, bài shàng shū pú shè. huī zài lín huái, yǒu shàn zhèng, mín gē zhī yuē: qiáng zhí zì suì, nán yáng zhū jì, lì wèi qí wēi, mín huái qí huì. shí zuò fǎ miǎn, jiā jū, gù shàng zhào ér yòng zhī. shí yī yuè, jǐ chǒu, chē jià hái gōng. shàng shū zhāng lín shàng yán: xiàn guān jīng yòng bù zú, yí zì zhǔ yán, jí fù xiū wǔ dì jūn shū zhī fǎ. zhū huī gù zhí yǐ wèi bù kě, yuē: jūn shū zhī fǎ, yǔ jiǎ fàn wú yì, yán lì guī guān, zé xià mín qióng yuàn, chéng fēi míng zhǔ suǒ yí xíng. dì yīn fā nù qiè zé zhū shàng shū, huī děng jiē zì xì yù. sān rì, zhào chì chū zhī, yuē: guó jiā lè wén bó yì, huáng fà wú qiān. zhào shū guò ěr, hé gù zì xì! huī yīn chēng bìng dǔ, bù kěn fù shǔ yì. shàng shū lìng yǐ xià huáng bù, wèi huī yuē: jīn lín dé qiǎn ràng, nài hé chēng bìng, qí huò bù xì! huī yuē: xíng nián bā shí, méng ēn dé zài jī mì, dāng yǐ sǐ bào. ruò xīn zhī bù kě, ér shùn zhǐ léi tóng, fù chén zǐ zhī yì! jīn ěr mù wú suǒ wén jiàn, fú dài sǐ mìng. suì bì kǒu bù fù yán. zhū shàng shū bù zhī suǒ wèi, nǎi gòng hé zòu huī. dì yì jiě, qǐn qí shì. hòu shù rì, zhào shǐ zhí shì láng wèn huī qǐ jū, tài yī shì jí, tài guān cì shí, huī nǎi qǐ xiè fù cì qián shí wàn, bù bǎi pǐ, yī shí lǐng.
九月,辛丑,幸章陵;十月,己未,進幸江陵;還,幸宛。召前臨淮太守宛人硃暉,拜尚書僕射。暉在臨淮,有善政,民歌之曰:「強直自遂,南陽硃季,吏畏其威,民懷其惠。」時坐法免,家居,故上召而用之。十一月,己丑,車駕還宮。尚書張林上言:「縣官經用不足,宜自煮鹽,及復修武帝均輸之法。」硃暉固執以為不可,曰:「均輸之法,與賈販無異,鹽利歸官,則下民窮怨,誠非明主所宜行。」帝因發怒切責諸尚書,暉等皆自系獄。三日,詔敕出之,曰:「國家樂聞駁議,黃髮無愆。詔書過耳,何故自系!」暉因稱病篤,不肯復署議。尚書令以下惶怖,謂暉曰:「今臨得譴讓,奈何稱病,其禍不細!」暉曰:「行年八十,蒙恩得在機密,當以死報。若心知不可,而順旨雷同,負臣子之義!今耳目無所聞見,伏待死命。」遂閉口不復言。諸尚書不知所為,乃共劾奏暉。帝意解,寢其事。後數日,詔使直事郎問暉起居,太醫視疾,太官賜食,暉乃起謝;復賜錢十萬,布百匹,衣十領。
lǔ guó kǒng xī zhuō jùn cuī yīn tóng yóu tài xué, xiāng yǔ lùn: xiào wǔ huáng dì, shǐ wèi tiān zǐ, chóng xìn shèng dào, wǔ liù nián jiān, hào shèng wén jǐng jí hòu zì jǐ, wàng qí qián shàn. lín fáng shēng liáng yù shàng shū, gào yīn xī fěi bàng xiān dì, cì jī dāng shì, shì xià yǒu sī. yīn yì lì shòu xùn. xī yǐ shū zì sòng yuē: fán yán fěi bàng zhě, wèi shí wú cǐ shì ér xū jiā wū zhī yě. zhì rú xiào wǔ huáng dì, zhèng zhī měi è, xiǎn zài hàn shǐ, tǎn rú rì yuè, shì wèi zhí shuō shū chuán shí shì, fēi xū bàng yě. fū dì zhě, wèi shàn wèi è, tiān xià mò bù zhī, sī jiē yǒu yǐ zhì zhī, gù bù kě yǐ zhū yú rén yě. qiě bì xià jí wèi yǐ lái, zhèng jiào wèi guò ér dé zé yǒu jiā, tiān xià suǒ jù zhī yě, chén děng dú hé jī cì zāi! jiǎ shǐ suǒ fēi shí shì, zé gù yīng quān gǎi, tǎng qí bù dāng, yì yí hán róng, yòu hé zuì yān! bì xià bù tuī yuán dà shù, shēn zì wèi jì, tú sì sī jì yǐ kuài qí yì, chén děng shòu lù, sǐ jí sǐ ěr, gù tiān xià zhī rén, bì huí shì yì lǜ, yǐ cǐ shì kuī bì xià xīn, zì jīn yǐ hòu, gǒu jiàn bù kě zhī shì, zhōng mò fù yán zhě yǐ. qí huán gōng qīn yáng qí xiān jūn zhī è yǐ chàng guǎn zhòng, rán hòu qún chén dé jǐn qí xīn, jīn bì xià nǎi yù wèi shí shì zhī wǔ dì yuǎn huì shí shì, qǐ bù yǔ huán gōng yì zāi! chén kǒng yǒu sī zú rán jiàn gòu, xián hèn méng wǎng, bù dé zì xù, shǐ hòu shì lùn zhě shàn yǐ bì xià yǒu suǒ bǐ fāng, níng kě fù shǐ zi sūn zhuī yǎn zhī hū! jǐn yì què fú dài zhòng zhū. shū zòu, dì lì zhào wù wèn, bài xī lán tái lìng shǐ.
魯國孔僖、涿郡崔駰同游太學,相與論:「孝武皇帝,始為天子,崇信聖道,五六年間,號勝文、景;及後恣己,忘其前善。」鄰房生梁郁上書,告「駰、僖誹謗先帝,刺譏當世」,事下有司。因詣吏受訊。僖以書自訟曰:「凡言誹謗者,謂實無此事而虛加誣之也。至如孝武皇帝,政之美惡,顯在漢史,坦如日月,是為直說書傳實事,非虛謗也。夫帝者,為善為惡,天下莫不知,斯皆有以致之,故不可以誅於人也。且陛下即位以來,政教未過而德澤有加,天下所具知也,臣等獨何譏刺哉!假使所非實是,則固應悛改,儻其不當,亦宜含容,又何罪焉!陛下不推原大數,深自為計,徒肆私忌以快其意,臣等受戮,死即死耳,顧天下之人,必回視易慮,以此事窺陛下心,自今以後,苟見不可之事,終莫復言者矣。齊桓公親揚其先君之惡以唱管仲,然後群臣得盡其心,今陛下乃欲為十世之武帝遠諱實事,豈不與桓公異哉!臣恐有司卒然見構,銜恨蒙枉,不得自敘,使後世論者擅以陛下有所比方,寧可復使子孫追掩之乎!謹詣闕伏待重誅。」書奏,帝立詔勿問,拜僖蘭台令史。
shí èr yuè, rén zǐ, zhào: qián yǐ yāo è jìn gù sān shǔ zhě, yī jiē juān chú zhī, dàn bù dé zài sù wèi ér yǐ.
十二月,壬子,詔:「前以妖惡禁錮三屬者,一皆蠲除之,但不得在宿衛而已。」
lú jiāng máo yì, dōng píng zhèng jūn, jiē yǐ xíng yì chēng yú xiāng lǐ. nán yáng zhāng fèng mù yì míng, wǎng hòu zhī, zuò dìng ér fǔ xí shì zhì, yǐ yì shǒu ān yáng lìng, yǐ pěng xí ér rù, xǐ dòng yán sè, fèng xīn jiàn zhī, cí qù. hòu yì mǔ sǐ. zhēng pì jiē bù zhì, fèng nǎi tàn yuē: xián zhě gù bù kě cè. wǎng rì zhī xǐ, nǎi wèi qīn qū yě. jūn xiōng wèi xiàn lì, pō shòu lǐ yí, jūn jiàn bù tīng, nǎi tuō shēn wèi yōng, suì yú dé qián bó, guī yǐ yǔ xiōng yuē: wù jǐn kě fù dé, wèi lì zuò zāng, zhōng shēn juān qì. xiōng gǎn qí yán, suì wèi lián jié. jūn shì wèi shàng shū, miǎn guī. dì xià zhào bāo chǒng yì jūn, cì gǔ gè qiān hú, cháng yǐ bā yuè zhǎng lì chà wèn qǐ jū, jiā cì yáng jiǔ.
廬江毛義,東平鄭均,皆以行義稱於鄉里。南陽張奉慕義名,往候之,坐定而府檄適至,以義守安陽令,以捧檄而入,喜動顏色,奉心賤之,辭去。後義母死。徵辟皆不至,奉乃嘆曰:「賢者固不可測。往日之喜,乃為親屈也。」均兄為縣吏,頗受禮遺,均諫不聽,乃脫身為傭,歲餘得錢帛,歸以與兄曰:「物盡可復得,為吏坐臧,終身捐棄。」兄感其言,遂為廉潔。均仕為尚書,免歸。帝下詔褒寵義、均,賜谷各千斛,常以八月長吏差問起居,加賜羊酒。
wǔ wēi tài shǒu mèng yún shàng yán: běi xiōng nú fù yuàn yǔ lì mín hé shì. zhào xǔ zhī. běi xiōng nú dà qiě qú yī mò zī wáng děng qū niú mǎ wàn yú tóu lái yǔ hàn jiāo yì, nán dān yú qiǎn qīng qí chū shàng jùn chāo zhī, dà huò ér hái.
武威太守孟雲上言:「北匈奴復願與吏民合市。」詔許之。北匈奴大且渠伊莫訾王等驅牛馬萬餘頭來與漢交易,南單于遣輕騎出上郡鈔之,大獲而還。
dì fù qiǎn jiǎ sī mǎ hé gōng děng jiāng bīng bā bǎi rén yì bān chāo, chāo yīn fā shū lè yú tián bīng jī shā chē. shā chē yǐ lù yòu shū lè wáng zhōng, zhōng suì fǎn, cóng zhī, xī bǎo wū jí chéng. chāo nǎi gèng lì qí fǔ chéng chéng dà wèi shū lè wáng, xī fā qí bù fǎn zhě yǐ gōng zhōng. shǐ rén shuō kāng jū wáng zhí zhōng yǐ guī qí guó, wū jí chéng suì jiàng.
帝復遣假司馬和恭等將兵八百人詣班超,超因發疏勒、於窴兵擊莎車。莎車以賂誘疏勒王忠,忠遂反,從之,西保烏即城。超乃更立其府丞成大為疏勒王,悉發其不反者以攻忠。使人說康居王執忠以歸其國,烏即城遂降。