qǐ zhān méng chì fèn ruò, jǐn róu zhào shè tí gé, fán èr nián.
起旃蒙赤奮若,盡柔兆攝提格,凡二年。
strong gāo zǔ wǔ huáng dì shí wǔ dà tóng shí yī nián yǐ chǒu, gōng yuán wǔ sì wǔ nián strong
高祖武皇帝十五大同十一年(乙丑,公元五四五年)
chūn, zhēng yuè, bǐng shēn, dōng wèi qiǎn jiān sàn qí cháng shì lǐ jiǎng lái pìn.
春,正月,丙申,東魏遣兼散騎常侍李獎來聘。
dōng wèi yí tóng ěr zhū wén chàng yǔ chéng xiàng sī mǎ rèn zhòu dū du zhèng zhòng lǐ děng, móu yīn zhēng yuè wàng yè guān dǎ cù xì zuò luàn, shā chéng xiàng huān, fèng wén chàng wèi zhǔ. shì xiè, jiē sǐ. wén chàng, róng zhī zǐ yě qí zǐ, jìng zōng zhī hòu, jí zhòng lǐ zǐ dà chē, jiē wèi huān qiè, yǒu chǒng, gù qí xiōng dì jiē bù zuò.
東魏儀同爾硃文暢與丞相司馬任胄、都督鄭仲禮等,謀因正月望夜觀打簇戲作亂,殺丞相歡,奉文暢為主。事泄,皆死。文暢,榮之子也;其姊,敬宗之後,及仲禮姊大車,皆為歡妾,有寵,故其兄弟皆不坐。
huān shàng shū yán: bīng zhōu, jūn qì suǒ jù, dòng xū nǚ gōng, qǐng zhì gōng yǐ chù pèi méi zhī kǒu yòu nà tǔ gǔ hún zhī nǚ yǐ zhāo huái zhī. dīng wèi, zhì jìn yáng gōng. èr yuè, gēng shēn, dōng wèi zhǔ nà tǔ gǔ hún kè hán cóng mèi wèi róng huá.
歡上書言:「并州,軍器所聚,動須女功,請置宮以處配沒之口;又納吐谷渾之女以招懷之。」丁未,置晉陽宮。二月,庚申,東魏主納吐谷渾可汗從妹為容華。
wèi chéng xiàng tài qiǎn jiǔ quán hú ān nuò pán tuó shǐ tōng shǐ yú tū jué. tū jué běn xī fāng xiǎo guó, xìng ā shǐ nà shì, shì jū jīn shān zhī yáng, wèi róu rán tiě gōng. zhì qí qiú zhǎng tǔ mén, shǐ qiáng dà, pō qīn wèi xī biān. ān nuò pán tuó zhì, qí guó rén jiē xǐ yuē: dà guó shǐ zhě zhì, wú guó qí jiāng xìng yǐ!
魏丞相泰遣酒泉胡安諾槃陀始通使於突厥。突厥本西方小國,姓阿史那氏,世居金山之陽,為柔然鐵工。至其酋長土門,始強大,頗侵魏西邊。安諾槃陀至,其國人皆喜曰:「大國使者至,吾國其將興矣!」
sān yuè, yǐ wèi, dōng wèi chéng xiàng huān rù cháo yú yè, bǎi guān yíng yú zǐ mò. huān wò cuī xiān shǒu ér láo zhī yuē: wǎng rì cháo tíng qǐ wú fǎ guān, mò kěn jiū hé. zhōng wèi jǐn xīn xùn guó, bù bì háo qiáng, suì shǐ yuǎn ěr sù qīng. chōng fēng xiàn zhèn, dà yǒu qí rén dāng guān zhèng sè, jīn shǐ jiàn zhī. fù guì nǎi zhōng wèi zì qǔ, gāo huān fù zǐ wú yǐ xiāng bào. cì xiān liáng mǎ. xiān bài, mǎ jīng zǒu, huān qīn yōng zhī, shòu yǐ pèi. dōng wèi zhǔ yàn yú huá lín yuán, shǐ huān zé cháo tíng gōng zhí zhě quàn zhī jiǔ huān jiàng jiē guì yuē: wéi xiān yī rén kě quàn, bìng qǐng yǐ chén suǒ shè cì wù qiān duàn cì zhī. gāo chéng tuì, wèi xiān yuē: wǒ shàng wèi xiàn, hé kuàng yú rén! rán xiān zhōng huái pō xié qiǎo zhà. chū, wèi gāo yáng wáng bīn yǒu shù mèi yù yí, bù wèi qí jiā suǒ chǐ, wèi sūn téng jì, téng yòu qì zhī gāo chéng yù zhū tú, yuè ér nà zhī, suì yǒu shū chǒng, fēng láng yá gōng zhǔ. chéng wèi cuī jì shū yuē: cuī xiān bì zào zhí jiàn, wǒ yì yǒu yǐ dài zhī. jí xiān zī shì, chéng bù fù jiǎ yǐ yán sè. jū sān rì, xiān huái cì zhuì zhī yú qián. chéng wèn: hé yòng cǐ wèi? xiān sǒng rán yuē: wèi dé tōng gōng zhǔ. chéng dà yuè, bǎ xiān bì, rù jiàn zhī. jì shū yǔ rén yuē: cuī xiān cháng fèn wú nìng, zài dà jiāng jūn qián, měi yán shū fù kě shā jí qí zì zuò, nǎi guò yú wú.
三月,乙未,東魏丞相歡入朝於鄴,百官迎於紫陌。歡握崔暹手而勞之曰:「往日朝廷豈無法官,莫肯糾劾。中尉盡心徇國,不避豪強,遂使遠邇肅清。衝鋒陷陣,大有其人;當官正色,今始見之。富貴乃中尉自取,高歡父子無以相報。」賜暹良馬。暹拜,馬驚走,歡親擁之,授以轡。東魏主宴於華林園,使歡擇朝廷公直者勸之酒;歡降階跪曰:「唯暹一人可勸,並請以臣所射賜物千段賜之。」高澄退,謂暹曰:「我尚畏羨,何況餘人!」然暹中懷頗挾巧詐。初,魏高陽王斌有庶妹玉儀,不為其家所齒,為孫騰妓,騰又棄之;高澄遇諸塗,悅而納之,遂有殊寵,封琅邪公主。澄謂崔季舒曰:「崔暹必造直諫,我亦有以待之。」及暹咨事,澄不復假以顏色。居三日,暹懷刺墜之於前。澄問:「何用此為?」暹悚然曰:「未得通公主。」澄大悅,把暹臂,入見之。季舒語人曰:「崔暹常忿吾佞,在大將軍前,每言叔父可殺;及其自作,乃過於吾。」
xià, wǔ yuè, jiǎ chén, dōng wèi dà shè.
夏,五月,甲辰,東魏大赦。
wèi wáng méng zú.
魏王盟卒。
jìn shì yǐ lái, wén zhāng jìng wèi fú huá, wèi chéng xiàng tài yù gé qí bì. liù yuè, dīng sì, wèi zhǔ xiǎng tài miào. tài mìng dà xíng tái dù zhī shàng shū lǐng zhù zuò sū chuò zuò dà gào, xuān shì qún chén, jiè yǐ zhèng shì réng mìng zì jīn wén zhāng jiē yī cǐ tǐ.
晉氏以來,文章競為浮華,魏丞相泰欲革其弊。六月,丁巳,魏主饗太廟。泰命大行台度支尚書、領著作蘇綽作《大誥》,宣示群臣,戒以政事;仍命「自今文章皆依此體。」
shàng qiǎn jiāo zhōu cì shǐ yáng piǎo tǎo lǐ bì, yǐ chén bà xiān wèi sī mǎ mìng dìng zhōu cì shǐ xiāo bó huì piǎo yú xī jiāng. bó zhī jūn shì dàn yuǎn yì, yīn guǐ shuō liú piǎo. piǎo jí zhū jiāng wèn jì, bà xiān yuē: jiāo zhǐ pàn huàn, zuì yóu zōng shì, suì shǐ hùn luàn shù zhōu, bū zhū lèi suì. dìng zhōu yù tōu ān mù qián, bù gù dà jì. jié xià fèng cí fá zuì, dāng sǐ shēng yǐ zhī. qǐ kě dòu náo bù jìn, zhǎng kòu jǔ zhòng yě! suì lè bīng xiān fā. piǎo yǐ bà xiān wèi qián fēng. zhì jiāo zhōu, bì shuài zhòng sān wàn jù zhī, bài yú zhū yuān, yòu bài yú sū lì jiāng kǒu. bì bēn jiā níng chéng, zhū jūn jìn wéi zhī. bó, bǐng zhī zǐ yě.
上遣交州刺史楊瞟討李賁,以陳霸先為司馬;命定州刺史蕭勃會瞟於西江。勃知軍士憚遠役,因詭說留瞟。瞟集諸將問計,霸先曰:「交趾叛換,罪由宗室,遂使溷亂數州,逋誅累歲。定州欲偷安目前,不顧大計。節下奉辭伐罪,當死生以之。豈可逗撓不進,長寇沮眾也!」遂勒兵先發。瞟以霸先為前鋒。至交州,賁帥眾三萬拒之,敗於硃鳶,又敗於蘇歷江口。賁奔嘉寧城,諸軍進圍之。勃,昺之子也。
wèi yǔ róu rán tóu bīng kè hán móu lián bīng fá dōng wèi, chéng xiàng huān huàn zhī, qiǎn xíng tái láng zhōng dù bì shǐ yú róu rán, wèi shì zǐ chéng qiú hūn. tóu bīng yuē: gāo wáng zì qǔ zé kě. huān yóu yù wèi jué. lóu fēi yuē: guó jiā dà jì, yuàn wù yí yě. shì zǐ chéng wèi jǐng yì quàn zhī. huān nǎi qiǎn zhèn nán jiāng jūn mù róng yǎn pìn zhī, hào yuē rú rú gōng zhǔ. qiū, bā yuè, huān qīn yíng yú xià guǎn. gōng zhǔ zhì, lóu fēi bì zhèng shì yǐ chù zhī huān guì ér bài xiè, fēi yuē: bǐ jiāng jué zhī, yuàn jué wù gù. tóu bīng shǐ qí dì tū tū jiā lái sòng nǚ, qiě bào pìn réng jiè yuē: dài jiàn wài sūn nǎi guī. gōng zhǔ xìng yán yì, zhōng shēn bù kěn huá yán. huān cháng bìng, bù dé wǎng, tū tū jiā yuàn huì, huān yú jí jiù zhī.
魏與柔然頭兵可汗謀連兵伐東魏,丞相歡患之,遣行台郎中杜弼使於柔然,為世子澄求婚。頭兵曰:「高王自娶則可。」歡猶豫未決。婁妃曰:「國家大計,願勿疑也。」世子澄、尉景亦勸之。歡乃遣鎮南將軍慕容儼聘之,號曰蠕蠕公主。秋,八月,歡親迎於下館。公主至,婁妃避正室以處之;歡跪而拜謝,妃曰:「彼將覺之,願絕勿顧。」頭兵使其弟禿突佳來送女,且報聘;仍戒曰:「待見外孫乃歸。」公主性嚴毅,終身不肯華言。歡嘗病,不得往,禿突佳怨恚,歡輿疾就之。
dōng, shí yuè, yǐ wèi, zhào yǒu zuì zhě fù tīng rù shú.
冬,十月,乙未,詔有罪者復聽入贖。
dōng wèi qiǎn zhōng shū shè rén wèi jǐn lái pìn. yǐ wèi, dōng wèi chéng xiàng huān qǐng shì máng shān fú qiú zhì gù, pèi yǐ mín jiān guǎ fù.
東魏遣中書舍人尉瑾來聘。乙未,東魏丞相歡請釋邙山俘囚桎梏,配以民間寡婦。
shí èr yuè, dōng wèi yǐ hóu jǐng wèi sī tú, zhōng shū lìng hán guǐ wèi sī kōng wù zǐ, yǐ sūn téng lù shàng shū shì.
十二月,東魏以侯景為司徒,中書令韓軌為司空;戊子,以孫騰錄尚書事。
wèi zhú yuán qiū yú chéng nán.
魏築圜丘於城南。
sàn qí cháng shì hè chēn qǐ chén sì shì: qí yī yǐ wèi jīn běi biān jī fú, zhèng shì shēng jù jiào yì zhī shí, ér tiān xià hù kǒu jiǎn luò, guān wài mí shén. jùn bù kān zhōu zhī kòng zǒng, xiàn bù kān jùn zhī póu xuē, gèng xiāng hū rǎo, wéi shì zhēng liǎn. mín bù kān mìng, gè wù liú yí, cǐ qǐ fēi mù shǒu zhī guò yú! dōng jìng hù kǒu kōng xū, jiē yóu shǐ mìng fán shù, qióng yōu jí yuǎn, wú bù jiē zhì, měi yǒu yī shǐ, suǒ shǔ sāo rǎo, nú kùn yì zǎi, zé gǒng shǒu tīng qí yú liè, jié xiá zhǎng lì, yòu yīn zhī zhòng wèi tān cán, zòng yǒu lián píng, jùn yóu chè zhǒu. rú cǐ, suī nián jiàng fù yè zhī zhào, lǚ xià juān fù zhī ēn, ér mín bù dé fǎn qí jū yě. qí èr yǐ wèi jīn tiān xià shǒu zǎi suǒ yǐ tān cán, liáng yóu fēng sú chǐ mí shǐ zhī rán yě. jīn zhī yàn xǐ, xiāng jìng kuā háo, jī guǒ rú qiū líng, liè yáo tóng qǐ xiù, lù tái zhī chǎn, bù zhōu yī yàn zhī zī, ér bīn zhǔ zhī jiān, cái qǔ mǎn fù, wèi jí xià táng, yǐ tóng chòu fǔ. yòu, chù jì zhī fū, wú yǒu děng zhì, wèi lì mù mín zhě, zhì zī jù yì, bà guī zhī rì, bù zhī shù nián, lǜ jiē jǐn yú yàn yǐn zhī wù gē yáo zhī jù. suǒ fèi shì děng qiū shān, wèi huān zhǐ zài é qǐng, nǎi gèng zhuī hèn xiàng suǒ qǔ zhī shǎo rú fù fù yì, zēng qí bó shì, yī hé bèi zāi! qí yú yín chǐ, zhe zhī fán bǎi, xí yǐ chéng sú, rì jiàn zī shén. yù shǐ rén shǒu lián bái, ān kě dé xié! chéng yí yán wèi jìn zhì, dǎo yǐ jié jiǎn, jiū zòu fú huá, biàn qí ěr mù. fū shī jié zhī jiē, yì mín suǒ zì huàn, zhèng chǐ bù néng jí qún, gù miǎn qiáng ér wèi zhī gǒu yǐ chún sù wèi xiān, zú zhèng diāo liú zhī bì yǐ. qí sān yǐ wèi bì xià yōu niàn sì hǎi, bù dàn qín láo, zhì yú bǎi sī, mò bù zòu shì. dàn dǒu shāo zhī rén, jì dé fú zòu wéi yǐ, biàn yù guǐ jìng qiú jìn, bù lùn guó zhī dà tǐ, xīn cún míng shù wéi wù chuī máo qiú cī, bò jī fēn lǐ, yǐ shēn kè wèi néng, yǐ shéng zhú wèi wù. jī suī shì yú fèng gōng, shì gèng chéng qí wēi fú, fàn zuì zhě duō, qiǎo bì zī shén, zhǎng bì zēng jiān, shí yóu yú cǐ. chéng yuàn zé qí gōng píng zhī xiào, chù qí chán tè zhī xīn, zé xià ān shàng mì, wú jiǎo xìng zhī huàn yǐ. qí sì yǐ wèi jīn tiān xià wú shì, ér yóu rì bù xiá gěi, yí shěng shì xī fèi, shì shěng zé mín yǎng, fèi xī zé cái jù. yīng nèi shěng zhí zhǎng gè jiǎn suǒ bù: fán jīng shī zhì shǔ dǐ sì jí guó róng róng bèi, sì fāng tún chuán dǐ zhì, yǒu suǒ yí chú, chú zhī, yǒu suǒ yí jiǎn, jiǎn zhī xìng zào yǒu fēi jí zhě, zhēng qiú yǒu kě huǎn zhě, jiē yí tíng shěng, yǐ xī fèi xiū mín. gù chù qí cái zhě, suǒ yǐ dà yòng zhī yě yǎng qí mín zhě, suǒ yǐ dà yì zhī yě. ruò yán xiǎo shì bù zú hài cái, zé zhōng nián bù xī yǐ yǐ xiǎo yì bù zú fáng mín, zé zhōng nián bù zhǐ yǐ. rú cǐ, zé nán kě yǐ yǔ fù qiáng ér tú yuǎn dà yǐ.
散騎常侍賀琛啟陳四事:其一以為「今北邊稽服,正是生聚教議之時,而天下戶口減落,關外彌甚。郡不堪州之控總,縣不堪郡之裒削,更相呼擾,惟事征斂。民不堪命,各務流移,此豈非牧守之過歟!東境戶口空虛,皆由使命繁數,窮幽極遠,無不皆至,每有一使,所屬搔擾,駑困邑宰,則拱手聽其漁獵,桀黠長吏,又因之重為貪殘,縱有廉平,郡猶掣肘。如此,雖年降復業之詔,屢下蠲賦之恩,而民不得反其居也。」其二以為「今天下守宰所以貪殘,良由風俗侈靡使之然也。今之燕喜,相競夸豪,積果如丘陵,列餚同綺繡,露台之產,不周一燕之資,而賓主之間,裁取滿腹,未及下堂,已同臭腐。又,畜妓之夫,無有等秩,為吏牧民者,致貲巨億,罷歸之日,不支數年,率皆盡於燕飲之物、歌謠之具。所費事等丘山,為歡止在俄頃,乃更追恨向所取之少;如復傅翼,增其搏噬,一何悖哉!其餘淫侈,著之凡百,習以成俗,日見滋甚。欲使人守廉白,安可得邪!誠宜嚴為禁制,導以節儉,糾奏浮華,變其耳目。夫失節之嗟,亦民所自患,正恥不能及群,故勉強而為之;苟以淳素為先,足正雕流之弊矣。」其三以為「陛下憂念四海,不憚勤勞,至於百司,莫不奏事。但斗筲之人,既得伏奏帷扆,便欲詭競求進,不論國之大體,心存明恕;惟務吹毛求疵,擘肌分理,以深刻為能,以繩逐為務。跡雖似於奉公,事更成其威福,犯罪者多,巧避滋甚,長弊增奸,實由於此。誠願責其公平之效,黜其讒慝之心,則下安上謐,無徼幸之患矣。」其四以為「今天下無事,而猶日不暇給,宜省事、息費,事省則民養,費息則財聚。應內省職掌各檢所部:凡京師治、署、邸、肆及國容、戎備,四方屯、傳、邸治,有所宜除,除之,有所宜減,減之;興造有非急者,徵求有可緩者,皆宜停省,以息費休民。故畜其財者,所以大用之也;養其民者,所以大役之也。若言小事不足害財,則終年不息矣;以小役不足妨民,則終年不止矣。如此,則難可以語富強而圖遠大矣。」
qǐ zòu, shàng dà nù, zhào zhǔ shū yú qián, kǒu shòu chì shū yǐ zé chēn. dà zhǐ yǐ wèi: zhèn yǒu tiān xià sì shí yú nián, gōng chē dǎng yán, rì guān tīng lǎn, suǒ chén zhī shì, yǔ qīng bù yì, měi kǔ kōng zǒng, gèng zēng hūn huò. qīng bù yí zì tóng tà rōng, zhǐ qǔ míng zì, xuān zhī xíng lù, yán wǒ néng shàng shì, hèn cháo tíng zhī bù yòng. hé bù fēn bié xiǎn yán: mǒu cì shǐ héng bào, mǒu tài shǒu tān cán, shàng shū lán tái mǒu rén jiān huá, shǐ zhě yú liè, bìng hé xìng míng? qǔ yǔ zhě shuí? míng yán qí shì, dé yǐ zhū chù, gèng zé cái liáng. yòu, shì mín yǐn shí guò chà, ruò jiā yán jìn, mì fáng qū wū, yún hé kě zhī? tǎng jiā jiā sōu jiǎn, kǒng yì zēng kē rǎo. ruò zhǐ cháo tíng, wǒ wú cǐ shì. xī zhī shēng láo, jiǔ bù zǎi shā, cháo zhōng huì tóng, cài shū ér yǐ ruò fù jiǎn cǐ, bì yǒu xī shuài zhī jī. ruò yǐ wèi gōng dé shì zhě, jiē shì yuán zhōng zhī wù, biàn yī guā wèi shù shí zhǒng, zhì yī cài wèi shù shí wèi yǐ biàn gù duō, hé sǔn yú shì!
啟奏,上大怒,召主書於前,口授敕書以責琛。大指以為:「朕有天下四十餘年,公車讜言,日關聽覽,所陳之事,與卿不異,每苦倥傯,更增惛惑。卿不宜自同闒茸,止取名字,宣之行路,言『我能上事,恨朝廷之不用』。何不分別顯言:某刺史橫暴,某太守貪殘,尚書、蘭台某人奸猾,使者漁獵,並何姓名?取與者誰?明言其事,得以誅黜,更擇材良。又,士民飲食過差,若加嚴禁,密房曲屋,云何可知?倘家家搜檢,恐益增苛擾。若指朝廷,我無此事。昔之牲牢,久不宰殺,朝中會同,菜蔬而已;若復減此,必有《蟋蟀》之譏。若以為功德事者,皆是園中之物,變一瓜為數十種,治一菜為數十味;以變故多,何損於事!
wǒ zì fēi gōng yàn, bù shí guó jiā zhī shí, duō lì nián suǒ nǎi zhì gōng rén, yì bù shí guó jiā zhī shí. fán suǒ yíng zào, bù guān cái guān jí yǐ guó jiàng, jiē zī gù jiè yǐ chéng qí shì. yǒng qiè bù tóng, tān lián gè yòng, yì fēi cháo tíng wèi zhī fù yì. qīng yǐ cháo tíng wèi bèi, nǎi zì gān zhī, dāng sī zhì bèi suǒ yǐ! qīng yún yí dǎo zhī yǐ jié jiǎn, zhèn jué fáng shì sān shí yú nián, zhì yú jū chù bù guò yī chuáng zhī dì, diāo shì zhī wù bù rù yú gōng shòu shēng bù yǐn jiǔ, bù hǎo yīn shēng, suǒ yǐ cháo zhōng qū yàn, wèi cháng zòu lè, cǐ qún xián zhī suǒ jiàn yě. zhèn sān gēng chū zhì shì, suí shì duō shǎo, shì shǎo wǔ qián dé jìng, shì duō rì zè fāng shí, rì cháng yī shí, ruò zhòu ruò yè xī yào fù guò yú shí wéi, jīn zhī shòu xuē cái èr chǐ yú, jiù dài yóu cún, fēi wèi wàng shuō. wèi shuí wèi zhī? jiù wù gù yě.
「我自非公宴,不食國家之食,多歷年所;乃至宮人,亦不食國家之食。凡所營造,不關材官及以國匠,皆資雇藉以成其事。勇怯不同,貪廉各用,亦非朝廷為之傅翼。卿以朝廷為悖,乃自甘之,當思致悖所以!卿雲『宜導之以節儉』,朕絕房室三十餘年,至於居處不過一床之地,雕飾之物不入於宮;受生不飲酒,不好音聲,所以朝中曲宴,未嘗奏樂,此群賢之所見也。朕三更出治事,隨事多少,事少午前得竟,事多日昃方食,日常一食,若晝若夜;昔要腹過於十圍,今之瘦削裁二尺餘,舊帶猶存,非為妄說。為誰為之?救物故也。
qīng yòu yuē bǎi sī mò bù zòu shì, guǐ jìng qiú jìn, jīn bù shǐ wài rén chéng shì, shuí shī qí rèn! zhuān wěi zhī rén, yún hé kě dé? gǔ rén yún: zhuān tīng shēng jiān, dú rèn chéng luàn. èr shì zhī wěi zhào gāo, yuán hòu zhī fù wáng mǎng, hū lù wèi mǎ, yòu kě fǎ yú? qīng yún chuī máo qiú cī, fù shì hé rén? bò jī fēn lǐ, fù shì hé shì? zhì shǔ dǐ sì děng, hé zhě yí chú? hé zhě yí jiǎn? hé chù xìng zào fēi jí? hé chù zhēng qiú kě huǎn? gè chū qí shì, jù yǐ zòu wén! fù guó qiáng bīng zhī shù, xī mín shěng yì zhī yí, bìng yí jù liè! ruò bù jù liè, zé shì qī wǎng cháo tíng. zhù wén chóng zòu, dāng fù shěng lǎn, fù zhī shàng shū, bān xià hǎi nèi, shù wéi xīn zhī měi, fù jiàn jīn rì. chēn dàn xiè guò ér yǐ, bù gǎn fù yán.
「卿又曰『百司莫不奏事,詭競求進』,今不使外人呈事,誰屍其任!專委之人,云何可得?古人云:『專聽生奸,獨任成亂。』二世之委趙高,元後之付王莽,呼鹿為馬,又可法歟?卿雲『吹毛求疵』,復是何人?『擘肌分理』,復是何事?治、署、邸、肆等,何者宜除?何者宜減?何處興造非急?何處徵求可緩?各出其事,具以奏聞!富國強兵之術,息民省役之宜,並宜具列!若不具列,則是欺罔朝廷。佇聞重奏,當復省覽,付之尚書,班下海內,庶惟新之美,復見今日。」琛但謝過而已,不敢復言。
shàng wèi xiào jiào cí gōng jiǎn, bó xué néng wén, yīn yáng bǔ shì qí shè shēng lǜ cǎo lì wéi qí, wú bù jīng miào. qín yú zhèng wù, dōng yuè sì gēng jìng, jí qǐ shì shì, zhí bǐ chù hán, shǒu wèi cūn liè. zì tiān jiān zhōng yòng shì shì fǎ, zhǎng zhāi duàn yú ròu, rì zhǐ yī shí, wéi cài gēng, lì fàn ér yǐ, huò yù shì fán, rì yí zhōng zé sòu kǒu yǐ guò. shēn yī bù yī, mù mián zào zhàng, yī guān sān zài, yī qīn èr nián, hòu gōng guì fēi yǐ xià, yī bù yè dì. xìng bù yǐn jiǔ, fēi zōng miào jì sì dà xiǎng yàn jí zhū fǎ shì, wèi cháng zuò lè. suī jū àn shì, héng lǐ yì guān, xiǎo zuò shèng shǔ, wèi cháng qiān tǎn. duì nèi shù xiǎo chén, rú yù dà bīn. rán yōu jiǎ shì rén tài guò, mù shǒu duō jìn yú bǎi xìng, shǐ zhě gàn rǎo jùn xiàn. yòu hǎo qīn rèn xiǎo rén, pō fù kē chá. duō zào tǎ miào, gōng sī fèi sǔn. jiāng nán jiǔ ān, fēng sú shē mí. gù chēn qǐ jí zhī. shàng è qí chù shí, gù nù.
上為孝教慈恭儉,博學能文,陰陽、卜筮、騎射、聲律、草隸、圍棋,無不精妙。勤於政務,冬月四更竟,即起視事,執筆觸寒,手為皴裂。自天監中用釋氏法,長齋斷魚肉,日止一食,惟菜羹,糲飯而已,或遇事繁,日移中則嗽口以過。身衣布衣,木綿皁帳,一冠三載,一衾二年,後宮貴妃以下,衣不曳地。性不飲酒,非宗廟祭祀、大饗宴及諸法事,未嘗作樂。雖居暗室,恆理衣冠,小坐盛暑,未嘗褰袒。對內豎小臣,如遇大賓。然優假士人太過,牧守多浸漁百姓,使者干擾郡縣。又好親任小人,頗復苛察。多造塔廟,公私費損。江南久安,風俗奢靡。故琛啟及之。上惡其觸實,故怒。
chén guāng yuē: liáng gāo zǔ zhī bù zhōng yě, yí zāi! fū rén zhǔ tīng nà zhī shī, zài yú cóng cuǒ rén chén xiàn tì zhī bìng, zài yú fán suì. shì yǐ míng zhǔ shǒu yào dào yǐ yù wàn jī zhī běn, zhōng chén chén dà tǐ yǐ gé jūn xīn zhī fēi. gù shēn bù láo ér shōu gōng yuǎn, yán zhì yuē ér wèi yì dà yě. guān fū hè chēn zhī jiàn yì wèi zhì yú qiè zhí, ér gāo zǔ yǐ hè rán zhèn nù, hù qí suǒ duǎn, jīn qí suǒ zhǎng jié tān bào zhī zhǔ míng, wèn láo fèi zhī tiáo mù, kùn yǐ nán duì zhī zhuàng, zé yǐ bì qióng zhī cí. zì yǐ shū shí zhī jiǎn wèi shèng dé, rì zè zhī qín wèi zhì zhì, jūn dào yǐ bèi, wú fù kě jiā, qún chén zhēn guī, jǔ bù zú tīng. rú cǐ, zé zì yú qiè zhí zhī yán guò yú chēn zhě, shuí gǎn jìn zāi! yóu shì jiān nìng jū qián ér bù jiàn, dà móu diān cuò ér bù zhī, míng rǔ shēn wēi, fù bāng jué sì, wèi qiān gǔ suǒ mǐn xiào, qǐ bù āi zāi!
臣光曰:梁高祖之不終也,宜哉!夫人主聽納之失,在於叢脞;人臣獻替之病,在於煩碎。是以明主守要道以御萬機之本,忠臣陳大體以格君心之非。故身不勞而收功遠,言至約而為益大也。觀夫賀琛之諫亦未至於切直,而高祖已赫然震怒,護其所短,矜其所長;詰貪暴之主名,問勞費之條目,困以難對之狀,責以必窮之辭。自以蔬食之儉為盛德,日昃之勤為至治,君道已備,無復可加,群臣箴規,舉不足聽。如此,則自餘切直之言過於琛者,誰敢進哉!由是奸佞居前而不見,大謀顛錯而不知,名辱身危,覆邦絕祀,為千古所閔笑,豈不哀哉!
shàng dūn shàng wén yǎ, shū jiǎn xíng fǎ, zì gōng qīng dà chén, xián bù yǐ jū yù wèi yì. jiān lì zhāo quán nòng fǎ, huò lù chéng shì, wǎng làn zhě duō. dà shuài èr suì xíng yǐ shàng suì zhì wǔ qiān rén xǐ jū zuò zhě jù wǔ rèn, qí wú rèn zhě zhe shēng xiè ruò jí bìng, quán jiě zhī, shì hòu qiú tú huò yǒu yōu jù. shí wáng hóu zǐ dì, duō jiāo yín bù fǎ. shàng nián lǎo, yàn yú wàn jǐ. yòu zhuān jīng fú jiè, měi duàn zhòng zuì, zé zhōng rì bù yì huò móu fǎn nì, shì jué, yì qì ér yòu zhī. yóu shì wáng hóu yì héng, huò bái zhòu shā rén yú dōu jiē, huò mù yè gōng xíng piāo lüè, yǒu zuì wáng mìng zhě, nì yú wáng jiā, yǒu sī bù gǎn sōu bǔ. shàng shēn zhì qí bì, ér nì yú cí ài, bù néng jìn yě. wèi dōng yáng wáng róng wèi guā zhōu cì shǐ, yǔ qí xù dèng yàn xié xíng. róng zú, guā zhōu shǒu wàng biǎo róng zi kāng wèi cì shǐ, yàn shā kāng ér duó qí wèi. wèi bù néng tǎo, yīn yǐ yàn wèi cì shǐ, lǚ zhēng bù zhì, yòu nán tōng tǔ gǔ hún. chéng xiàng tài yǐ dào yuǎn nán yú dòng zhòng, yù yǐ jì qǔ zhī, yǐ gěi shì huáng mén shì láng shēn huī wèi hé xī dà shǐ, mì lìng tú yàn. huī yǐ wǔ shí qí xíng, jì zhì, zhǐ yú bīn guǎn yàn jiàn huī dān shǐ, bù yǐ wèi yí. huī qiǎn rén wēi quàn yàn guī cháo, yàn bù cóng huī yòu shǐ zàn chéng qí liú jì, yàn xìn zhī, suì lái zhì guǎn. huī xiān yǔ zhōu zhǔ bù dūn huáng líng hú zhěng děng mì móu, zhí yàn yú zuò, zé ér fù zhī yīn xuān zhào wèi yù lì mín, qiě yún dà jūn xù zhì, chéng zhōng wú gǎn dòng zhě, suì sòng yàn yú zhǎng ān. tài yǐ huī wèi dōu guān shàng shū.
上敦尚文雅,疏簡刑法,自公卿大臣,咸不以鞫獄為意。奸吏招權弄法,貨賂成市,枉濫者多。大率二歲刑已上歲至五千人;徙居作者具五任,其無任者著升械;若疾病,權解之,是後囚徒或有優、劇。時王侯子弟,多驕淫不法。上年老,厭於萬幾。又專精佛戒,每斷重罪,則終日不懌;或謀反逆,事覺,亦泣而宥之。由是王侯益橫,或白晝殺人於都街,或暮夜公行剽掠,有罪亡命者,匿於王家,有司不敢搜捕。上深知其弊,而溺於慈愛,不能禁也。魏東陽王榮為瓜州刺史,與其婿鄧彥偕行。榮卒,瓜州首望表榮子康為刺史,彥殺康而奪其位。魏不能討,因以彥為刺史,屢征不至,又南通吐谷渾。丞相泰以道遠難於動眾,欲以計取之,以給事黃門侍郎申徽為河西大使,密令圖彥。徽以五十騎行,既至,止於賓館;彥見徽單使,不以為疑。徽遣人微勸彥歸朝,彥不從;徽又使贊成其留計,彥信之,遂來至館。徽先與州主簿敦煌令狐整等密謀,執彥於坐,責而縛之;因宣詔慰諭吏民,且雲「大軍續至」,城中無敢動者,遂送彥於長安。泰以徽為都官尚書。
strong gāo zǔ wǔ huáng dì shí wǔ zhōng dà tóng yuán nián bǐng yín, gōng yuán wǔ sì liù nián strong
高祖武皇帝十五中大同元年(丙寅,公元五四六年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu, yáng piǎo děng kè jiā níng chéng, lǐ bì bēn xīn chāng liáo zhōng, zhū jūn dùn yú jiāng kǒu.
春,正月,癸丑,楊瞟等克嘉寧城,李賁奔新昌獠中,諸軍頓於江口。
èr yuè, wèi yǐ yì zhōu cì shǐ shǐ níng wèi liáng zhōu cì shǐ. qián cì shǐ yǔ wén zhòng hé jù zhōu, bù shòu dài, guā zhōu mín zhāng bǎo shā cì shǐ chéng qìng yǐ yīng zhī, jìn chāng mín lǚ xìng shā tài shǒu guō sì, yǐ jùn yīng bǎo. chéng xiàng tài qiǎn tài zǐ tài bǎo dú gū xìn kāi fǔ yí tóng sān sī yí fēng yǔ shǐ níng tǎo zhī.
二月,魏以義州刺史史寧為涼州刺史。前刺史宇文仲和據州,不受代,瓜州民張保殺刺史成慶以應之,晉昌民呂興殺太守郭肆,以郡應保。丞相泰遣太子太保獨孤信、開府儀同三司怡峰與史寧討之。
sān yuè, yǐ sì, dà shè.
三月,乙巳,大赦。
gēng xū, shàng xìng tóng tài sì, suì tíng sì shěng, jiǎng sān huì jīng. xià, sì yuè, bǐng xū, jiě jiǎng, dà shè, gǎi yuán. shì yè, tóng tài sì fú tú zāi, shàng yuē: cǐ mó yě, yí guǎng wèi fǎ shì. qún chén jiē chēng shàn. nǎi xià zhào yuē: dào gāo mó shèng, xíng shàn zhāng shēng. dāng qióng zī tǔ mù, bèi zēng wǎng rì. suì qǐ shí èr céng fú tú jiāng chéng, zhí hóu jǐng luàn ér zhǐ.
庚戌,上幸同泰寺,遂停寺省,講《三慧經》。夏,四月,丙戌,解講,大赦,改元。是夜,同泰寺浮圖災,上曰:「此魔也,宜廣為法事。」群臣皆稱善。乃下詔曰:「道高魔盛,行善鄣生。當窮茲土木,倍增往日。」遂起十二層浮圖;將成,值侯景亂而止。
wèi shǐ níng xiǎo yù liáng zhōu lì mín, lǜ jiē guī fù, dú yǔ wén zhòng hé jù chéng bù xià. wǔ yuè, dú gū xìn shǐ zhū jiāng yè gōng qí dōng běi, zì shuài zhuàng shì xí qí xī nán. chí míng, kè zhī, suì qín zhòng hé.
魏史寧曉諭涼州吏民,率皆歸附,獨宇文仲和據城不下。五月,獨孤信使諸將夜攻其東北,自帥壯士襲其西南。遲明,克之,遂擒仲和。
chū, zhāng bǎo yù shā zhōu zhǔ bù líng hú zhěng, yǐ qí rén wàng, kǒng shī zhòng xīn, suī wài xiāng jìng, nèi shén jì zhī. zhěng yáng wèi qīn fù, yīn shǐ rén shuō bǎo yuē: jīn dōng jūn jiàn bī liáng zhōu, bǐ shì gū wēi, kǒng bù néng dí, yí jí fēn jīng ruì yǐ jiù zhī. rán chéng bài zài yú jiāng lǐng, líng hú yán bǎo, jiān zī wén wǔ, shǐ jiāng bīng yǐ wǎng, miè bù jì yǐ. bǎo cóng zhī.
初,張保欲殺州主簿令狐整,以其人望,恐失眾心,雖外相敬,內甚忌之。整陽為親附,因使人說保曰:「今東軍漸逼涼州,彼勢孤危,恐不能敵,宜急分精銳以救之。然成敗在於將領,令狐延保,兼資文武,使將兵以往,蔑不濟矣。」保從之。
zhěng xíng jí yù mén, zhào háo jié shù bǎo zuì zhuàng, chí hái xí zhī. xiān kè jìn chāng, zhǎn lǚ xìng jìn jī guā zhōu, zhōu rén sù xìn fú zhěng, jiē qì bǎo lái jiàng, bǎo bēn tǔ gǔ hún.
整行及玉門,召豪傑述保罪狀,馳還襲之。先克晉昌,斬呂興;進擊瓜州,州人素信服整,皆棄保來降,保奔吐谷渾。
zhòng yì tuī zhěng wèi cì shǐ, zhěng yuē: wú shǔ yǐ zhāng bǎo nì luàn, kǒng hé zhōu zhī rén jù xiàn bù yì, gù xiāng yǔ tǎo zhū zhī jīn fù jiàn tuī, shì xiào yóu yě. nǎi tuī wèi suǒ qiǎn shǐ bō sī zhě zhāng dào yì xíng zhōu shì, jù yǐ zhuàng wén. chéng xiàng tài yǐ shēn huī wèi guā zhōu cì shǐ, zhào zhěng wèi shòu chāng tài shǒu, fēng xiāng wǔ nán. zhěng shuài zōng zú xiāng lǐ sān qiān yú rén rù cháo, cóng tài zhēng tǎo, lèi qiān biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, jiā shì zhōng.
眾議推整為刺史,整曰:「吾屬以張保逆亂,恐闔州之人俱陷不義,故相與討誅之;今復見推,是效尤也。」乃推魏所遣使波斯者張道義行州事,具以狀聞。丞相泰以申徽為瓜州刺史,召整為壽昌太守,封襄武男。整帥宗族鄉里三千餘人入朝,從泰征討,累遷驃騎大將軍、開府儀同三司,加侍中。
liù yuè, gēng zǐ, dōng wèi yǐ sī tú hóu jǐng wèi hé nán dà jiāng jūn dà xíng tái.
六月,庚子,東魏以司徒侯景為河南大將軍、大行台。
qiū, qī yuè, rén yín, dōng wèi qiǎn sàn qí cháng shì yuán kuò lái pìn.
秋,七月,壬寅,東魏遣散騎常侍元廓來聘。
jiǎ zǐ, zhào: fàn zuì fēi dà nì, fù mǔ zǔ fù mǔ bù zuò. xiān shì, jiāng dōng wéi jiàn kāng jí sān wú jīng yǐng jiāng xiāng liáng yì yòng qián, qí yú zhōu jùn zá yǐ gǔ bó, jiāo guǎng zhuān yǐ jīn yín wèi huò. shàng zì zhù wǔ zhū jí nǚ qián, èr pǐn bìng xíng, jìn zhū gǔ qián. pǔ tōng zhōng, gèng zhù tiě qián. yóu shì mín sī zhù zhě duō, wù jià téng yǒng, jiāo yì zhě zhì yǐ chē zài qián, bù fù jì shù. yòu zì pò lǐng yǐ dōng, bā shí wèi bǎi, míng yuē dōng qián jiāng yǐng yǐ shàng, qī shí wèi bǎi, míng yuē: xī qián jiàn kāng yǐ jiǔ shí wèi bǎi, míng yuē zhǎng qián. bǐng yín, zhào yuē: cháo sì mù sān, zhòng jū jiē xǐ, míng shí wèi kuī ér xǐ nù wèi yòng. qǐng wén wài jiān duō yòng jiǔ mò qián, mò jiǎn zé wù guì, mò zú zé wù jiàn, fēi wù yǒu guì jiàn, nǎi xīn yǒu diān dào. zhì yú yuǎn fāng, rì gèng zī shén, tú luàn wáng zhì, wú yì mín cái. zì jīn kě tōng yòng zú mò qián! lìng shū xíng hòu, bǎi rì wèi qī, ruò yóu yǒu fàn, nán zǐ zhé yùn, nǚ zǐ zhì zuò, bìng tóng sān nián. zhào xià ér rén bù cóng, qián mò yì shǎo zhì yú jì nián, suì yǐ sān shí wǔ wèi bǎi yún.
甲子,詔:「犯罪非大逆,父母、祖父母不坐。」先是,江東唯建康及三吳、荊、郢、江、湘、梁、益用錢,其餘州郡雜以谷帛,交、廣專以金銀為貨。上自鑄五銖及女錢,二品並行,禁諸古錢。普通中,更鑄鐵錢。由是民私鑄者多,物價騰踴,交易者至以車載錢,不復計數。又自破嶺以東,八十為百,名曰「東錢」;江、郢以上,七十為百,名曰:「西錢」;建康以九十為百,名曰「長錢」。丙寅,詔曰:「朝四暮三,眾狙皆喜,名實未虧而喜怒為用。頃聞外間多用九陌錢,陌減則物貴,陌足則物賤,非物有貴賤,乃心有顛倒。至於遠方,日更滋甚,徒亂王制,無益民財。自今可通用足陌錢!令書行後,百日為期,若猶有犯,男子謫運,女子質作,並同三年。」詔下而人不從,錢陌益少;至於季年,遂以三十五為百雲。
shàng nián gāo, zhū zi xīn bù xiāng xià, hù xiāng cāi jì. shào líng wáng lún wèi dān yáng yǐn, xiāng dōng wáng yì zài jiāng zhōu, wǔ líng wáng jì zài yì zhōu, jiē quán móu rén zhǔ tài zǐ gāng è zhī, cháng xuǎn jīng bīng yǐ wèi dōng gōng. bā yuè, yǐ lún wèi nán xú zhōu cì shǐ.
上年高,諸子心不相下,互相猜忌。邵陵王綸為丹楊尹,湘東王繹在江州,武陵王紀在益州,皆權侔人主;太子綱惡之,常選精兵以衛東宮。八月,以綸為南徐州刺史。
dōng wèi chéng xiàng huān rú yè. gāo chéng qiān luò yáng shí jīng wǔ shí èr bēi yú yè.
東魏丞相歡如鄴。高澄遷洛陽《石經》五十二碑於鄴。
wèi xǐ bīng zhōu cì shǐ wáng sī zhèng wèi jīng zhōu cì shǐ, shǐ zhī jǔ zhū jiāng kě dài zhèn yù bì zhě. sī zhèng jǔ jìn zhōu cì shǐ wéi xiào kuān, chéng xiàng tài cóng zhī. dōng wèi chéng xiàng huān xī jǔ shān dōng zhī zhòng, jiāng fá wèi guǐ sì, zì yè huì bīng yú jìn yáng jiǔ yuè, zhì yù bì, wéi zhī. yǐ tiāo xī shī, xī shī bù chū.
魏徙并州刺史王思政為荊州刺史,使之舉諸將可代鎮玉壁者。思政舉晉州刺史韋孝寬,丞相泰從之。東魏丞相歡悉舉山東之眾,將伐魏;癸巳,自鄴會兵於晉陽;九月,至玉壁,圍之。以挑西師,西師不出。
lǐ bì fù shuài zhòng èr wàn zì liáo zhōng chū tún diǎn chè hú, dà zào chuán jiàn, chōng sè hú zhōng. zhòng jūn dàn zhī, dùn hú kǒu, bù gǎn jìn. chén bà xiān wèi zhū jiāng yuē: wǒ shī yǐ lǎo, jiāng shì pí láo qiě gū jūn wú yuán, rù rén xīn fù, ruò yī zhàn bù jié, qǐ wàng shēng quán! jīn jí qí lǚ bēn, rén qíng wèi gù, yí liáo wū hé, yì wèi cuī tiǎn. zhèng dāng gòng chū bǎi sǐ, jué lì qǔ zhī wú gù tíng liú, shí shì qù yǐ! zhū jiāng jiē mò rán mò yīng. shì yè, jiāng shuǐ bào qǐ qī zhàng, zhù hú zhōng. bà xiān lēi suǒ bù bīng chéng liú xiān jìn, zhòng jūn gǔ zào jù qián bì zhòng dà kuì, cuàn rù qū liáo dòng zhōng.
李賁復帥眾二萬自獠中出屯典澈湖,大造船艦,充塞湖中。眾軍憚之,頓湖口,不敢進。陳霸先謂諸將曰:「我師已老,將士疲勞;且孤軍無援,入人心腹,若一戰不捷,豈望生全!今藉其屢奔,人情未固,夷、獠烏合,易為摧殄。正當共出百死,決力取之;無故停留,時事去矣!」諸將皆默然莫應。是夜,江水暴起七丈,注湖中。霸先勒所部兵乘流先進,眾軍鼓譟俱前;賁眾大潰,竄入屈獠洞中。
dōng, shí yuè, yǐ hài, yǐ qián dōng yáng zhōu cì shǐ yuè yáng wáng chá wèi yōng zhōu cì shǐ. shàng shě chá xiōng dì ér lì tài zǐ gāng, nèi cháng kuì zhī, chǒng yà zhū zi. yǐ huì jī rén wù yīn fù, gù yòng chá xiōng dì dié wèi dōng yáng zhōu yǐ wèi qí xīn. chá xiōng dì yì nèi huái bù píng. chá yǐ shàng shuāi lǎo, cháo duō bǐ zhèng, suì xù jù huò cái, zhé jié xià shì, zhāo mù yǒng gǎn, zuǒ yòu zhì shù qiān rén. yǐ xiāng yáng xíng shèng zhī dì, liáng yè suǒ jī, yù luàn kě yǐ tú dà gōng. nǎi kè jǐ wèi zhèng, fǔ xún shì mín, shù shī ēn huì, yán nà guī jiàn, suǒ bù chēng zhì.
冬,十月,乙亥,以前東揚州刺史岳陽王詧為雍州刺史。上舍詧兄弟而立太子綱,內常愧之,寵亞諸子。以會稽人物殷阜,故用詧兄弟迭為東揚州以慰其心。詧兄弟亦內懷不平。詧以上衰老,朝多秕政,遂蓄聚貨財,折節下士,招募勇敢,左右至數千人。以襄陽形勝之地,梁業所基,遇亂可以圖大功。乃克己為政,撫循士民,數施恩惠,延納規諫,所部稱治。
dōng wèi chéng xiàng huān gōng yù bì, zhòu yè bù xī, wèi wéi xiào kuān suí jī jù zhī. chéng zhōng wú shuǐ, jí yú fén, huān shǐ yí fén, yī xī ér bì. huān yú chéng nán qǐ tǔ shān, yù chéng zhī yǐ rù. chéng shàng xiān yǒu èr lóu, xiào kuān fù mù jiē zhī, lìng cháng gāo yú tǔ shān yǐ yù zhī. huān shǐ gào zhī yuē: suī ěr fù lóu zhì tiān, wǒ dāng chuān dì qǔ ěr. nǎi záo dì wèi shí dào, yòu yòng shù shì lǐ yè xìng gū xū fǎ, jù gōng qí běi. běi, tiān xiǎn yě. xiào kuān jué zhǎng qiàn, yāo qí dì dào, xuǎn zhàn shì tún qiàn shàng. měi chuān zhì qiàn, zhàn shì zhé qín shā zhī. yòu yú qiàn wài jī chái zhù huǒ, dí yǒu zài dì dào nèi zhě, sāi chái tóu huǒ, yǐ pí pái chuī zhī, yī gǔ jiē jiāo làn. dí yǐ gōng chē zhuàng chéng, chē zhī suǒ jí, mò bù cuī huǐ, wú néng yù zhě. xiào kuān fèng bù wèi màn, suí qí suǒ xiàng zhāng zhī, bù jì xuán kōng, chē bù néng huài. dí yòu fù sōng má yú gān, guàn yóu jiā huǒ yǐ shāo bù, bìng yù fén lóu. xiào kuān zuò zhǎng gōu, lì qí rèn, huǒ gān jiāng zhì, yǐ gōu yáo gē zhī, sōng má jù luò. dí yòu yú chéng sì miàn chuān dì wèi èr shí dào, qí zhōng shī liáng zhù, zòng huǒ shāo zhī. zhù zhé, chéng bēng. xiào kuān suí bēng chù shù mù shān yǐ gǎn zhī, dí bù dé rù. chéng wài jǐn gōng jī zhī shù, ér chéng zhōng shǒu yù yǒu yú. xiào kuān yòu duó jù qí tǔ shān. huān wú rú zhī hé, nǎi shǐ cāng cáo cān jūn zǔ tǐng shuō zhī yuē: jūn dú shǒu gū chéng, ér xī fāng wú jiù, kǒng zhōng bù néng quán, hé bù jiàng yě? xiào kuān bào yuē: wǒ chéng chí yán gù, bīng shí yǒu yú. gōng zhě zì láo, shǒu zhě cháng yì, qǐ yǒu xún shuò zhī jiān yǐ xū jiù yuán! shì yōu ěr zhòng yǒu bù fǎn zhī wēi. xiào kuān guān xī nán zǐ, bì bù wèi jiàng jiāng jūn yě! tǐng fù wèi chéng zhōng rén yuē: wéi chéng zhǔ shòu bǐ róng lù, huò fù kě ěr zì wài jūn mín, hé shì xiāng suí rù tāng huǒ zhōng! nǎi shè mù gé yú chéng zhōng yún: néng zhǎn chéng zhǔ jiàng zhě, bài tài wèi, fēng kāi guó jùn gōng, shǎng bó wàn pǐ. xiào kuān shǒu tí shū bèi, fǎn shè chéng wài yún: néng zhǎn gāo huān zhě zhǔn cǐ. tǐng, yíng zhī zǐ yě. dōng wèi kǔ gōng fán wǔ shí rì, shì zú zhàn jí bìng sǐ zhě qī wàn rén, gòng wèi yī zhǒng. huān zhì lì jiē kùn, yīn ér fā jí. yǒu xīng zhuì huān yíng zhōng, shì zú jīng jù. shí yī yuè, gēng zǐ, jiě wéi qù.
東魏丞相歡攻玉壁,晝夜不息,魏韋孝寬隨機拒之。城中無水,汲於汾,歡使移汾,一夕而畢。歡於城南起土山,欲乘之以入。城上先有二樓,孝寬縛木接之,令常高於土山以御之。歡使告之曰:「雖爾縛樓至天,我當穿地取爾。」乃鑿地為十道,又用術士李業興「孤虛法」,聚攻其北。北,天險也。孝寬掘長塹,邀其地道,選戰士屯塹上。每穿至塹,戰士輒擒殺之。又於塹外積柴貯火,敵有在地道內者,塞柴投火,以皮排吹之,一鼓皆焦爛。敵以攻車撞城,車之所及,莫不摧毀,無能御者。孝寬縫布為幔,隨其所向張之,布既懸空,車不能壞。敵又縛松、麻於竿,灌油加火以燒布,並欲焚樓。孝寬作長鈎,利其刃,火竿將至,以鈎遙割之,松、麻俱落。敵又於城四面穿地為二十道,其中施樑柱,縱火燒之。柱折,城崩。孝寬隨崩處豎木柵以扞之,敵不得入。城外盡攻擊之術,而城中守御有餘。孝寬又奪據其土山。歡無如之何,乃使倉曹參軍祖珽說之曰:「君獨守孤城,而西方無救,恐終不能全,何不降也?」孝寬報曰:「我城池嚴固,兵食有餘。攻者自勞,守者常逸,豈有旬朔之間已須救援!適憂爾眾有不返之危。孝寬關西男子,必不為降將軍也!」珽復謂城中人曰:「韋城主受彼榮祿,或復可爾;自外軍民,何事相隨入湯火中!」乃射募格於城中云:「能斬城主降者,拜太尉,封開國郡公,賞帛萬匹。」孝寬手題書背,返射城外云:「能斬高歡者准此。」珽,瑩之子也。東魏苦攻凡五十日,士卒戰及病死者七萬人,共為一冢。歡智力皆困,因而發疾。有星墜歡營中,士卒驚懼。十一月,庚子,解圍去。
xiān shì, huān bié shǐ hóu jǐng jiāng bīng qù qí zi lǐng, wèi jiàn zhōu cì shǐ yáng biǎo zhèn chē xiāng, kǒng qí kòu shào jùn, shuài qí yù zhī. jǐng wén biǎo zhì, zhuó mù duàn lù liù shí yú lǐ, yóu jīng ér bù ān, suì hái hé yáng. gēng xū, huān shǐ duàn sháo cóng tài yuán gōng yáng zhèn yè. xīn hài, zhēng shì zǐ chéng huì jìn yáng.
先是,歡別使侯景將兵趣齊子嶺,魏建州刺史楊檦鎮車箱,恐其寇邵郡,帥騎御之。景聞檦至,斫木斷路六十餘里,猶驚而不安,遂還河陽。庚戌,歡使段韶從太原公洋鎮鄴。辛亥,征世子澄會晉陽。
wèi yǐ wéi xiào kuān wèi biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, jìn jué jiàn zhōng gōng. shí rén yǐ wáng sī zhèng wèi zhī rén.
魏以韋孝寬為驃騎大將軍、開府儀同三司,進爵建忠公。時人以王思政為知人。
shí èr yuè, jǐ mǎo, huān yǐ wú gōng, biǎo jiě dū du zhōng wài zhū jūn, dōng wèi zhǔ xǔ zhī. huān zhī zì yù bì guī yě, jūn zhōng é yán wéi xiào kuān yǐ dìng gōng nǔ shè shā chéng xiàng wèi rén wén zhī, yīn xià lìng yuē: jìn nǔ yī fā, xiōng shēn zì yǔn. huān wén zhī, miǎn zuò jiàn zhū guì, shǐ hú lǜ jīn zuò chì lè gē, huān zì hé zhī, āi gǎn liú tì.
十二月,己卯,歡以無功,表解都督中外諸軍,東魏主許之。歡之自玉壁歸也,軍中訛言韋孝寬以定功弩射殺丞相;魏人聞之,因下令曰:「勁弩一發,凶身自隕。」歡聞之,勉坐見諸貴,使斛律金作《敕勒歌》,歡自和之,哀感流涕。
wèi dà xíng tái dù zhī shàng shū sī nóng qīng sū chuò, xìng zhōng jiǎn, cháng yǐ sàng luàn wèi píng wèi jǐ rèn, jiàn xián bá néng, jì gāng shù zhèng chéng xiàng tài tuī xīn rèn zhī, rén mò néng jiān. huò chū yóu, cháng yù shǔ kōng zhǐ yǐ shòu chuò yǒu xū chù fēn, suí shì shī xíng, jí hái, qǐ zhī ér yǐ. chuò cháng wèi wèi guó zhī dào, dāng ài rén rú cí fù, xùn rén rú yán shī. měi yǔ gōng qīng lùn yì, zì zhòu dá yè, shì wú jù xì, ruò zhǐ zhū zhǎng, jī láo chéng jí ér zú. tài shēn tòng xī zhī, wèi gōng qīng yuē: sū shàng shū píng shēng lián ràng, wú yù quán qí sù zhì, kǒng yōu yōu zhī tú yǒu suǒ wèi dá rú hòu jiā zèng shì, yòu guāi sù xī xiāng zhī zhī xīn hé wèi ér kě? shàng shū lìng shǐ má yáo yuè cì jìn yuē: jiǎn yuē, suǒ yǐ zhāng qí měi yě. tài cóng zhī. guī zàng wǔ gōng, zài yǐ bù chē yī chéng, tài yǔ qún gōng bù sòng chū tóng zhōu guō wài. tài yú chē hòu lèi jiǔ yán yuē: shàng shū píng shēng wèi shì, qī zǐ xiōng dì suǒ bù zhī zhě, wú jiē zhī zhī. wéi ěr zhī wú xīn, wú zhī ěr zhì, fāng yù gòng dìng tiān xià, jù shě wú qù, nài hé! yīn jǔ shēng tòng kū, bù jué zhī luò yú shǒu.
魏大行台度支尚書、司農卿蘇綽,性忠儉,常以喪亂未平為己任,薦賢拔能,紀綱庶政;丞相泰推心任之,人莫能間。或出遊,常預署空紙以授綽;有須處分,隨事施行,及還,啟知而已。綽常謂「為國之道,當愛人如慈父,訓人如嚴師。」每與公卿論議,自晝達夜,事無巨細,若指諸掌,積勞成疾而卒。泰深痛惜之,謂公卿曰:「蘇尚書平生廉讓,吾欲全其素志,恐悠悠之徒有所未達;如厚加贈諡,又乖宿昔相知之心;何為而可?」尚書令史麻瑤越次進曰:「儉約,所以彰其美也。」泰從之。歸葬武功,載以布車一乘,泰與群公步送出同州郭外。泰於車後酹酒言曰:「尚書平生為事,妻子兄弟所不知者,吾皆知之。唯爾知吾心,吾知爾志,方欲共定天下,遽舍吾去,奈何!」因舉聲慟哭,不覺卮落於手。
dōng wèi sī tú hé nán dà jiāng jūn dà xíng tái hóu jǐng, yòu zú piān duǎn, gōng mǎ fēi qí zhǎng, ér duō móu suàn. zhū jiāng gāo áo cáo péng lè děng jiē yǒng guān yī shí, jǐng cháng qīng zhī, yuē: cǐ shǔ jiē rú shǐ tū, shì hé suǒ zhì! jǐng cháng yán yú chéng xiàng huān: yuàn dé bīng sān wàn, héng xíng tiān xià, yào xū jì jiāng fù qǔ xiāo yǎn lǎo gōng yǐ wèi tài píng sì zhǔ. huān shǐ jiāng bīng shí wàn, zhuān zhì hé nán, zhàng rèn ruò jǐ zhī bàn tǐ.
東魏司徒、河南大將軍、大行台侯景,右足偏短,弓馬非其長,而多謀算。諸將高敖曹、彭樂等皆勇冠一時,景常輕之,曰:「此屬皆如豕突,勢何所至!」景嘗言於丞相歡:「願得兵三萬,橫行天下,要須濟江縛取蕭衍老公、以為太平寺主。」歡使將兵十萬,專制河南,杖任若己之半體。
jǐng sù qīng gāo chéng, cháng wèi sī mǎ zi rú yuē: gāo wáng zài, wú bù gǎn yǒu yì wáng méi, wú bù néng yǔ xiān bēi xiǎo ér gòng shì! zi rú yǎn qí kǒu. jí huān jí dǔ, chéng zhà wèi huān shū yǐ zhào jǐng. xiān shì, jǐng yǔ huān yuē yuē: jīn wò bīng zài yuǎn, rén yì wèi zhà, suǒ cì shū jiē qǐng jiā wēi diǎn. huān cóng zhī. jǐng dé shū wú diǎn, cí bù zhì yòu wén huān jí dǔ, yòng qí xíng tái láng yǐng chuān wáng wěi jì, suì yōng bīng zì gù.
景素輕高澄,嘗謂司馬子如曰:「高王在,吾不敢有異;王沒,吾不能與鮮卑小兒共事!」子如掩其口。及歡疾篤,澄詐為歡書以召景。先是,景與歡約曰:「今握兵在遠,人易為詐,所賜書皆請加微點。」歡從之。景得書無點,辭不至;又聞歡疾篤,用其行台郎潁川王偉計,遂擁兵自固。
huān wèi chéng yuē: wǒ suī bìng, rǔ miàn gèng yǒu yú yōu, hé yě? chéng wèi jí duì, huān yuē: qǐ fēi yōu hóu jǐng pàn xié? duì yuē: rán. huān yuē: jǐng zhuān zhì hé nán, shí sì nián yǐ, cháng yǒu fēi yáng bá hù zhī zhì, gù wǒ néng chù yǎng, fēi rǔ suǒ néng jià yù yě. jīn sì fāng wèi dìng, wù jù fā āi. kù dí gān xiān bēi lǎo gōng, hú lǜ jīn chì lēi lǎo gōng, bìng xìng qiú zhí, zhōng bù fù rǔ. kě zhū hún dào yuán liú fēng shēng, yuǎn lái tóu wǒ, bì wú yì xīn. pān xiāng lè běn zuò dào rén, xīn hé hòu, rǔ xiōng dì dāng dé qí lì. hán guǐ shǎo zhuàng, yí kuān jiè zhī. péng lè xīn fù nán dé, yí fáng hù zhī. kān dí hóu jǐng zhě, wéi yǒu mù róng shào zōng, wǒ gù bù guì zhī, liú yǐ yí rǔ. yòu yuē: duàn xiào xiān zhōng liàng rén hòu, zhì yǒng jiān bèi, qīn qī zhī zhōng, wéi yǒu cǐ zi, jūn lǚ dà shì, yí gòng chóu zhī. yòu yuē: máng shān zhī zhàn, wú bù yòng chén yuán kāng zhī yán, liú huàn yí rǔ, sǐ bù míng mù! xiāng lè, guǎng níng rén yě.
歡謂澄曰:「我雖病,汝面更有餘憂,何也?」澄未及對,歡曰:「豈非憂侯景叛邪?」對曰:「然。」歡曰:「景專制河南,十四年矣,常有飛揚跋扈之志,顧我能畜養,非汝所能駕御也。今四方未定,勿遽發哀。庫狄乾鮮卑老公,斛律金敕勒老公,並性遒直,終不負汝。可硃渾道元、劉豐生,遠來投我,必無異心。潘相樂本作道人,心和厚,汝兄弟當得其力。韓軌少戇,宜寬借之。彭樂心腹難得,宜防護之。堪敵侯景者,唯有慕容紹宗,我故不貴之,留以遺汝。」又曰:「段孝先忠亮仁厚,智勇兼備,親戚之中,唯有此子,軍旅大事,宜共籌之。」又曰:「邙山之戰,吾不用陳元康之言,留患遺汝,死不瞑目!」相樂,廣寧人也。