qǐ shàng zhāng kùn dūn, jǐn xuán yì shè tí gé, fán sān nián.
起上章困敦,盡玄黓攝提格,凡三年。
strong shì zǔ wén huáng dì shàng huáng chū yuán nián gēng zǐ, gōng yuán èr èr líng nián strong
世祖文皇帝上黃初元年(庚子,公元二二零年)
chūn, zhēng yuè, wǔ wáng zhì luò yáng gēng zǐ, hōng. wáng zhī rén shàn chá, nán xuàn yǐ wěi. shí bá qí cái, bù jū wēi jiàn, suí néng rèn shǐ, jiē huò qí yòng. yǔ dí duì chén, yì sī ān xián, rú bù yù zhàn rán jí zhì jué jī chéng shèng, qì shì yíng yì. xūn láo yí shǎng, bù lìn qiān jīn wú gōng wàng shī, fēn háo bù yǔ. yòng fǎ jùn jí, yǒu fàn bì lù, huò duì zhī liú tì, rán zhōng wú suǒ shè. yǎ xìng jié jiǎn, bù hǎo huá lì. gù néng shān yì qún xióng, jǐ píng hǎi nèi. shì shí tài zǐ zài yè, jūn zhōng sāo dòng. qún liáo yù mì bù fā sàng, jiàn yì dài fū jiǎ kuí yǐ wèi shì bù kě mì, nǎi fā sàng. huò yán yí zhū chéng shǒu, xī yòng qiào pèi rén. wèi jùn tài shǒu guǎng líng xú xuān lì shēng yuē: jīn zhě yuǎn jìn yī tǒng, rén huái xiào jié, hé bì zhuān rèn qiào pèi yǐ jǔ sù wèi zhě zhī xīn! nǎi zhǐ. qīng zhōu bīng shàn jī gǔ xiāng yǐn qù, zhòng rén yǐ wèi yí jìn zhǐ zhī, bù cóng zhě tǎo zhī. jiǎ kuí yuē: bù kě. wèi zuò zhǎng xí, lìng suǒ zài gěi qí bǐng shí. yān líng hóu zhāng cóng zhǎng ān lái fù, wèn kuí xiān wáng xǐ shòu suǒ zài, kuí zhèng sè yuē: guó yǒu chǔ fù, xiān wáng xǐ shòu fēi jūn hóu suǒ yí wèn yě. xiōng wèn zhì yè, tài zǐ hào kū bù yǐ. zhōng shù zǐ sī mǎ fú jiàn yuē: jūn wáng yàn jià, tiān xià shì diàn xià wèi mìng. dāng shàng wèi zōng miào, xià wèi wàn guó, nài hé xiào pǐ fū xiào yě! tài zǐ liáng jiǔ nǎi zhǐ, yuē: qīng yán shì yě. shí qún chén chū wén wáng hōng, xiāng jù kū, wú fù háng liè. fú lì shēng yú cháo yuē: jīn jūn wáng wéi shì, tiān xià zhèn dòng, dāng zǎo bài sì jūn, yǐ zhèn wàn guó, ér dàn kū xié! nǎi bà qún chén, bèi jìn wèi, zhì sàng shì. fú, yì zhī dì yě. qún chén yǐ wèi tài zǐ jí wèi, dāng xū zhào mìng. shàng shū chén jiǎo yuē: wáng hōng yú wài, tiān xià huáng jù. tài zǐ yí gē āi jí wèi, yǐ xì yuǎn jìn zhī wàng. qiě yòu ài zi zài cè, bǐ cǐ shēng biàn, zé shè jì wēi yě. jí jù guān bèi lǐ, yī rì jiē bàn. míng dàn, yǐ wáng hòu lìng, cè tài zǐ jí wáng wèi, dà shè. hàn dì xún qiǎn yù shǐ dài fū huá xīn fèng cè zhào, shòu tài zǐ chéng xiàng yìn shòu, wèi wáng xǐ shòu, lǐng jì zhōu mù. yú shì zūn wáng hòu yuē wáng tài hòu.
春,正月,武王至洛陽;庚子,薨。王知人善察,難眩以偽。識拔奇才,不拘微賤,隨能任使,皆獲其用。與敵對陳,意思安閒,如不欲戰然;及至決機乘勝,氣勢盈溢。勳勞宜賞,不吝千金;無功望施,分豪不與。用法峻急,有犯必戮,或對之流涕,然終無所赦。雅性節儉,不好華麗。故能芟刈群雄,幾平海內。是時太子在鄴,軍中騷動。群僚欲秘不發喪,諫議大夫賈逵以為事不可秘,乃發喪。或言宜諸城守,悉用譙、沛人。魏郡太守廣陵徐宣厲聲曰:「今者遠近一統,人懷效節,何必專任譙、沛以沮宿衛者之心!」乃止。青州兵擅擊鼓相引去,眾人以為宜禁止之,不從者討之。賈逵曰:「不可。」為作長檄,令所在給其稟食。鄢陵侯彰從長安來赴,問逵先王璽綬所在,逵正色曰:「國有儲副,先王璽綬非君侯所宜問也。」凶問至鄴,太子號哭不已。中庶子司馬孚諫曰:「君王晏駕,天下恃殿下為命。當上為宗廟,下為萬國,奈何效匹夫孝也!」太子良久乃止,曰:「卿言是也。」時群臣初聞王薨,相聚哭,無復行列。孚厲聲於朝曰:「今君王違世,天下震動,當早拜嗣君,以鎮萬國,而但哭邪!」乃罷群臣,備禁衛,治喪事。孚,懿之弟也。群臣以為太子即位,當須詔命。尚書陳矯曰:「王薨於外,天下惶懼。太子宜割哀即位,以系遠近之望。且又愛子在側,彼此生變,則社稷危也。」即具官備禮,一日皆辦。明旦,以王后令,策太子即王位,大赦。漢帝尋遣御史大夫華歆奉策詔,授太子丞相印、綬,魏王璽、綬,領冀州牧。於是尊王后曰王太后。
gǎi yuán yán kāng.
改元延康。
èr yuè, dīng wèi shuò, rì yǒu shí zhī.
二月,丁未朔,日有食之。
rén xū, yǐ tài zhōng dài fū jiǎ xǔ wèi tài wèi, yù shǐ dài fū huá xīn wèi xiāng guó, dà lǐ wáng lǎng wèi yù shǐ dài fū.
壬戌,以太中大夫賈詡為太尉,御史大夫華歆為相國,大理王朗為御史大夫。
dīng mǎo, zàng wǔ wáng yú gāo líng.
丁卯,葬武王於高陵。
wáng dì yān líng hóu zhāng děng jiē jiù guó. lín zāi lín guó yè zhě guàn jūn, xī zhǐ zòu: lín zāi hóu zhí zuì jiǔ bèi màn, jié xié shǐ zhě. wáng biǎn zhí wèi ān xiāng hóu, zhū yòu cì jiān yuàn pèi guó dīng yí jí dì huáng mén shì láng yì bìng qí nán kǒu, jiē zhí zhī dǎng yě.
王弟鄢陵侯彰等皆就國。臨菑臨國謁者灌均,希指奏:「臨菑侯植醉酒悖慢,劫脅使者。」王貶植為安鄉侯,誅右刺奸掾沛國丁儀及弟黃門侍郎廙並其男口,皆植之黨也。
yú huàn lùn yuē: yàn yán: pín bù xué jiǎn, bēi bù xué gōng. fēi rén xìng fēn shū yě, shì shǐ rán ěr. jiǎ lìng tài zǔ fáng è zhí děng zài yú chóu xī, cǐ xián zhī xīn, hé yuán yǒu kuī wàng hū! zhāng zhī xié hèn, shàng wú suǒ zhì zhì yú zhí zhě, qǐ néng xìng nán! nǎi lìng yáng xiū yǐ yǐ zhù yù hài, dīng yí yǐ xī yì zú miè, āi fū!
魚豢論曰:諺言:「貧不學儉,卑不學恭。」非人性分殊也,勢使然耳。假令太祖防遏植等在於疇昔,此賢之心,何緣有窺望乎!彰之挾恨,尚無所至;至於植者,豈能興難!乃令楊修以倚注遇害,丁儀以希意族滅,哀夫!
chū zhì sàn qí cháng shì shì láng gè sì rén. qí huàn rén wèi guān zhě bù dé guò zhū shǔ lìng. wèi jīn cè, cáng zhī shí shì. shí dāng xuǎn shì zhōng cháng shì, wáng zuǒ yòu jiù rén fěng zhǔ zhě, biàn yù jiù yòng, bù diào yú rén. sī mǎ fú yuē: jīn sì wáng xīn lì, dāng jìn yòng hǎi nèi yīng xián, rú hé yù yīn jì huì, zì xiāng jiàn jǔ xié! guān shī qí rèn, dé zhě yì bù zú guì yě. suì tā xuǎn.
初置散騎常侍、侍郎各四人。其宦人為官者不得過諸署令。為金策,藏之石室。時當選侍中、常侍,王左右舊人諷主者,便欲就用,不調餘人。司馬孚曰:「今嗣王新立,當進用海內英賢,如何欲因際會,自相薦舉邪!官失其任,得者亦不足貴也。」遂他選。
shàng shū chén qún, yǐ tiān cháo xuǎn yòng bù jǐn rén cái, nǎi lì jiǔ pǐn guān rén zhī fǎ zhōu jùn jiē zhì zhōng zhèng yǐ dìng qí xuǎn, zé zhōu jùn zhī xián yǒu shí jiàn zhě wèi zhī, qū bié rén wù, dì qí gāo xià.
尚書陳群,以天朝選用不盡人才,乃立九品官人之法;州郡皆置中正以定其選,擇州郡之賢有識鑒者為之,區別人物,第其高下。
xià, wǔ yuè, wù yín, hàn dì zhuī zūn wáng zǔ tài wèi yuē tài wáng, fū rén dīng shì yuē tài wáng hòu.
夏,五月,戊寅,漢帝追尊王祖太尉曰太王,夫人丁氏曰太王后。
wáng yǐ ān dìng tài shǒu zōu qí wèi liáng zhōu cì shǐ, xī píng qū yǎn jié páng jùn zuò luàn yǐ jù qí. zhāng yē zhāng jìn zhí tài shǒu dù tōng, jiǔ quán huáng huá bù shòu tài shǒu xīn jī, jiē zì chēng tài shǒu yǐ yīng yǎn. wǔ wēi sān zhǒng hú fù pàn. wǔ wēi tài shǒu wú qiū xìng gào jí yú jīn chéng tài shǒu hù qiāng xiào wèi fú fēng sū zé, zé jiāng jiù zhī, jùn rén jiē yǐ wèi zéi shì fāng shèng, yí xū dà jūn. shí jiāng jūn hǎo zhāo wèi píng xiān tún jīn chéng, shòu zhào bù dé xī dù. zé nǎi jiàn jùn zhōng dà lì jí zhāo děng móu yuē: jīn zéi suī shèng, rán jiē xīn hé, huò yǒu xié cóng, wèi bì tóng xīn. yīn xìn jī zhī, shàn è bì lí, lí ér guī wǒ, wǒ zēng ér bǐ sǔn yǐ. jì huò yì zhòng zhī shí, qiě yǒu bèi qì zhī shì, lǜ yǐ jìn tǎo, pò zhī bì yǐ. ruò dài dà jūn, kuàng rì mí jiǔ, shàn rén wú guī, bì hé yú è, shàn è jiù hé, shì nán zú lí. suī yǒu zhào mìng, wéi ér hé quán, zhuān zhī kě yě. zhāo děng cóng zhī, nǎi fā bīng jiù wǔ wēi, jiàng qí sān zhǒng hú, yǔ wú qiū xìng jī zhāng jìn yú zhāng yē. qū yǎn wén zhī, jiāng bù qí sān qiān yíng zé, cí lái zhù jūn, shí yù wèi biàn, zé yòu ér zhǎn zhī, chū yǐ xùn jūn, qí dǎng jiē sàn zǒu. zé suì yǔ zhū jūn wéi zhāng yē, pò zhī, zhǎn jìn. huáng huá jù, qǐ xiáng, hé xī píng. chū, dūn huáng tài shǒu mǎ ài zú guān, jùn rén tuī gōng cáo zhāng gōng xíng zhǎng shǐ shì gōng qiǎn qí zi jiù yì cháo tíng qǐng tài shǒu. huì huáng huá zhāng jìn pàn, yù yǔ dūn huáng bìng shì, zhí jiù, jié yǐ bái rèn. jiù zhōng bù huí, sī yǔ gōng shū yuē: dà rén lǜ lì dūn huáng, zhōng yì xiǎn rán, qǐ yǐ jiù zài kùn è zhī zhōng ér tì zhī zāi! lìng dà jūn chuí zhì, dàn dāng cù bīng yǐ jǐ zhī ěr. yuàn bù yǐ xià liú zhī ài, shǐ jiù yǒu hèn yú huáng rǎng yě. gōng jí yǐn bīng gōng jiǔ quán, bié qiǎn tiě qí èr bǎi jí guān shǔ, yuán jiǔ quán běi sāi, dōng yíng tài shǒu yǐn fèng. huáng huá yù jiù zhāng jìn, ér xī gù gōng bīng, kǒng jī qí hòu, gù bù dé wǎng ér jiàng. jiù zú píng ān, fèng dé zhī jùn, zhào cì gōng jué guān nèi hóu.
王以安定太守鄒岐為涼州刺史,西平麴演結旁郡作亂以拒岐。張掖張進執太守杜通,酒泉黃華不受太守辛機,皆自稱太守以應演。武威三種胡復叛。武威太守毋丘興告急於金城太守、護羌校尉扶風蘇則,則將救之,郡人皆以為賊勢方盛,宜須大軍。時將軍郝昭、魏平先屯金城,受詔不得西度。則乃見郡中大吏及昭等謀曰:「今賊雖盛,然皆新合,或有脅從,未必同心。因釁擊之,善惡必離,離而歸我,我增而彼損矣。既獲益眾之實,且有倍氣之勢,率以進討,破之必矣。若待大軍,曠日彌久,善人無歸,必合於惡,善惡就合,勢難卒離。雖有詔命,違而合權,專之可也。」昭等從之,乃發兵救武威,降其三種胡,與毋丘興擊張進於張掖。麴演聞之,將步騎三千迎則,辭來助軍,實欲為變,則誘而斬之,出以徇軍,其黨皆散走。則遂與諸軍圍張掖,破之,斬進。黃華懼,乞降,河西平。初,敦煌太守馬艾卒官,郡人推功曹張恭行長史事;恭遣其子就詣朝廷請太守。會黃華、張進叛,欲與敦煌並勢,執就,劫以白刃。就終不回,私與恭疏曰:「大人率厲敦煌,忠義顯然,豈以就在困厄之中而替之哉!令大軍垂至,但當促兵以掎之耳。願不以下流之愛,使就有恨於黃壤也。」恭即引兵攻酒泉,別遣鐵騎二百及官屬,緣酒泉北塞,東迎太守尹奉。黃華欲救張進,而西顧恭兵,恐擊其後,故不得往而降。就卒平安,奉得之郡,詔賜恭爵關內侯。
liù yuè, gēng wǔ, wáng yǐn jūn nán xún.
六月,庚午,王引軍南巡。
qiū, qī yuè, sūn quán qiǎn shǐ fèng xiàn.
秋,七月,孫權遣使奉獻。
shǔ jiāng jūn mèng dá tún shàng yōng, yǔ fù jūn zhōng láng jiāng liú fēng bù xié fēng qīn líng zhī, dá lǜ bù qǔ sì qiān yú jiā lái jiàng. dá yǒu róng zhǐ cái guān, wáng shén qì ài zhī, yǐn yǔ tóng niǎn, yǐ dá wèi sàn qí cháng shì jiàn wǔ jiāng jūn, fēng píng yáng tíng hòu. hé fáng líng shàng yōng xī chéng sān jùn wèi xīn chéng, yǐ dá lǐng xīn chéng tài shǒu, wěi yǐ xī nán zhī rèn. xíng jūn zhǎng shǐ liú yè yuē: dá yǒu gǒu dé zhī xīn, ér shì cái hǎo shù, bì bù néng gǎn ēn huái yì. xīn chéng yǔ sūn liú jiē lián, ruò yǒu biàn tài, wèi guó shēng huàn. wáng bù tīng. qiǎn zhēng nán jiāng jūn xià hóu shàng yòu jiāng jūn xú huǎng yǔ dá gòng xí liú fēng. shàng yōng tài shǒu shēn dān pàn fēng lái jiàng, fēng pò, zǒu hái chéng dū. chū, fēng běn luó hóu kòu shì zhī zǐ, hàn zhōng wáng chū zhì jīng zhōu, yǐ wèi yǒu jì sì, yǎng zhī wèi zi. zhū gé liàng lǜ fēng gāng měng, yì shì zhī hòu, zhōng nán zhì yù, quàn hàn zhōng wáng yīn cǐ jì chú zhī suì cì fēng sǐ.
蜀將軍孟達屯上庸,與副軍中郎將劉封不協;封侵陵之,達率部曲四千餘家來降。達有容止才觀,王甚器愛之,引與同輦,以達為散騎常侍、建武將軍,封平陽亭侯。合房陵、上庸、西城三郡為新城,以達領新城太守,委以西南之任。行軍長史劉曄曰:「達有苟得之心,而恃才好術,必不能感恩懷義。新城與孫、劉接連,若有變態,為國生患。」王不聽。遣征南將軍夏侯尚、右將軍徐晃與達共襲劉封。上庸太守申耽叛封來降,封破,走還成都。初,封本羅侯寇氏之子,漢中王初至荊州,以未有繼嗣,養之為子。諸葛亮慮封剛猛,易世之後,終難制御,勸漢中王因此際除之;遂賜封死。
wǔ dū dī wáng yáng pū lǜ zhǒng rén nèi fù.
武都氐王楊仆率種人內附。
jiǎ wǔ, wáng cì yú qiào, dà xiǎng liù jūn jí qiào fù lǎo yú yì dōng, shè jì lè bǎi xì, lì mín shàng shòu, rì xī ér bà.
甲午,王次於譙,大饗六軍及譙父老於邑東,設伎樂百戲,吏民上壽,日夕而罷。
sūn shèng yuē: sān nián zhī sàng, zì tiān zǐ dá yú shù rén. gù suī sān jì zhī mò, qī xióng zhī bì, yóu wèi yǒu fèi shuāi zhǎn yú xún shuò zhī jiān, shì má zhàng yú fǎn kū zhī rì zhě yě. dǎi yú hàn wén, biàn yì gǔ zhì, rén dào zhī jì, yī dàn ér fèi, gù yǐ dào báo yú dāng nián, fēng tuí yú bǎi dài yǐ. wèi wáng jì zhuī hàn zhì, tì qí dà lǐ, chù mò zhòng zhī āi ér shè xiǎng yàn zhī lè, jū yí jué zhī shǐ ér duò wáng huà zhī jī, jí zhì shòu chán, xiǎn nà èr nǚ, shì yǐ zhī wáng líng zhī bù xiá, bo shì zhī qī cù yě.
孫盛曰:三年之喪,自天子達於庶人。故雖三季之末,七雄之敝,猶未有廢衰斬於旬朔之間,釋麻杖於反哭之日者也。逮於漢文,變易古制,人道之紀,一旦而廢,固已道薄於當年,風頹於百代矣。魏王既追漢制,替其大禮,處莫重之哀而設饗宴之樂,居貽厥之始而墮王化之基,及至受禪,顯納二女,是以知王齡之不遐,卜世之期促也。
wáng yǐ chéng xiàng jì jiǔ jiǎ kuí wèi yù zhōu cì shǐ. shì shí tiān xià chū dìng, cì shǐ duō bù néng shè jùn. kuí yuē: zhōu běn yǐ liù tiáo zhào shū chá èr qiān dàn yǐ xià, gù qí zhuàng jiē yán yán néng yīng yáng, yǒu dū chá zhī cái, bù yán ān jìng kuān rén, yǒu kǎi tì zhī dé yě. jīn zhǎng lì màn fǎ, dào zéi gōng xíng, zhōu zhī ér bù jiū, tiān xià fù hé qǔ zhèng hū! qí èr qiān dàn yǐ xià, ā zòng bù rú fǎ zhě, jiē jǔ zòu miǎn zhī. wài xiū jūn lǚ, nèi zhì mín shì, xìng bēi tián, tōng yùn qú, lì mín chēng zhī. wáng yuē: kuí zhēn cì shǐ yǐ. bù gào tiān xià, dāng yǐ yù zhōu wèi fǎ cì kuí jué guān nèi hóu.
王以丞相祭酒賈逵為豫州刺史。是時天下初定,刺史多不能攝郡。逵曰:「州本以六條詔書察二千石以下,故其狀皆言嚴能鷹揚,有督察之才,不言安靜寬仁,有愷悌之德也。今長吏慢法,盜賊公行,州知而不糾,天下復何取正乎!」其二千石以下,阿縱不如法者,皆舉奏免之。外修軍旅,內治民事,興陂田,通運渠,吏民稱之。王曰:「逵真刺史矣。」布告天下,當以豫州為法;賜逵爵關內侯。
zuǒ zhōng láng jiāng lǐ fú tài shǐ chéng xǔ zhī biǎo yán: wèi dāng dài hàn, jiàn yú tú wěi, qí shì zhòng shén. qún chén yīn shàng biǎo quàn wáng shùn tiān rén zhī wàng, wáng bù xǔ. dōng, shí yuè, yǐ mǎo, hàn dì gào cí gāo miào, shǐ xíng yù shǐ dài fū zhāng yīn chí jié fèng xǐ shòu zhào cè, chán wèi yú wèi. wáng sān shàng shū cí ràng, nǎi wèi tán yú fán yáng, xīn wèi, shēng tán shòu xǐ shòu, jí huáng dì wèi, liào jì tiān dì yuè dú, gǎi yuán, dà shè. shí yī yuè, guǐ yǒu, fèng hàn dì wèi shān yáng gōng, xíng hàn zhēng shuò, yòng tiān zǐ lǐ lè fēng gōng sì zǐ wèi liè hóu. zhuī zūn tài wáng yuē tài huáng dì wǔ wáng yuē wǔ huáng dì, miào hào tài zǔ zūn wáng tài hòu yuē huáng tài hòu. yǐ hàn zhū hóu wáng wèi chóng dé hóu, liè hóu wèi guān zhōng hóu. qún chén fēng jué zēng wèi gè yǒu chà. gǎi xiāng guó wèi sī tú, yù shǐ dài fū wèi sī kōng. shān yáng gōng fèng èr nǚ yǐ pín yú wèi. dì yù gǎi zhēng shuò, shì zhōng xīn pí yuē: wèi shì zūn shùn yǔ zhī tǒng, yīng tiān shùn mín zhì yú tāng wǔ, yǐ zhàn fá dìng tiān xià, nǎi gǎi zhēng shuò. kǒng zǐ yuē: xíng xià zhī shí, zuǒ shì chuán yuē: xià shù wèi dé tiān zhèng, hé bì qī yú xiāng fǎn! dì shàn ér cóng zhī. shí qún chén bìng sòng wèi dé, duō yì sǔn qián cháo sàn qí cháng shì wèi zhēn dú míng chán shòu zhī yì, chēng yáng hàn měi. dì shù mù zhēn yuē: tiān xià zhī zhēn, dāng yǔ shān yáng gòng zhī. dì yù zhuī fēng tài hòu fù mǔ, shàng shū chén qún zòu yuē: bì xià yǐ shèng dé yīng yùn shòu mìng, chuàng yè gé zhì, dāng yǒng wèi hòu shì. àn diǎn jí zhī wén, wú fù rén fēn tǔ mìng jué zhī zhì. zài lǐ diǎn, fù yīn fū jué. qín wéi gǔ fǎ, hàn shì yīn zhī, fēi xiān wáng zhī lìng diǎn yě. dì yuē: cǐ yì shì yě, qí wù shī xíng. réng zhe dìng zhì, cáng zhī tái gé.
左中郎將李伏、太史丞許芝表言:「魏當代漢,見於圖緯,其事眾甚。」群臣因上表勸王順天人之望,王不許。冬,十月,乙卯,漢帝告祠高廟,使行御史大夫張音持節奉璽綬詔冊,禪位於魏。王三上書辭讓,乃為壇於繁陽,辛未,升壇受璽綬,即皇帝位,燎祭天地、岳瀆,改元,大赦。十一月,癸酉,奉漢帝為山陽公,行漢正朔,用天子禮樂;封公四子為列侯。追尊太王曰太皇帝;武王曰武皇帝,廟號太祖;尊王太后曰皇太后。以漢諸侯王為崇德侯,列侯為關中侯。群臣封爵、增位各有差。改相國為司徒,御史大夫為司空。山陽公奉二女以嬪於魏。帝欲改正朔,侍中辛毘曰:「魏氏遵舜、禹之統,應天順民;至於湯、武,以戰伐定天下,乃改正朔。孔子曰:『行夏之時,』《左氏傳》曰:『夏數為得天正,』何必期於相反!」帝善而從之。時群臣並頌魏德,多抑損前朝;散騎常侍衛臻獨明禪授之義,稱揚漢美。帝數目臻曰:「天下之珍,當與山陽共之。」帝欲追封太后父、母,尚書陳群奏曰:「陛下以聖德應運受命,創業革制,當永為後式。案典籍之文,無婦人分土命爵之制。在禮典,婦因夫爵。秦違古法,漢氏因之,非先王之令典也。」帝曰:「此議是也,其勿施行。」仍著定製,藏之台閣。
shí èr yuè, chū yíng luò yáng gōng. wù wǔ, dì rú luò yáng.
十二月,初營洛陽宮。戊午,帝如洛陽。
dì wèi shì zhōng sū zé yuē: qián pò jiǔ quán zhāng yē, xī yù tōng shǐ dūn huáng, xiàn jìng cùn dà zhū, kě fù qiú shì yì dé bù? zé duì yuē: ruò bì xià huà qià zhōng guó, dé liú shā mù, jí bù qiú zì zhì. qiú ér dé zhī, bù zú guì yě. dì hēi rán.
帝謂侍中蘇則曰:「前破酒泉、張掖,西域通使敦煌,獻徑寸大珠,可復求市益得不?」則對曰:「若陛下化洽中國,德流沙幕,即不求自至。求而得之,不足貴也。」帝嘿然。
dì zhào dōng zhōng láng jiāng jiǎng jì wèi sàn qí cháng shì. shí yǒu zhào cì zhēng nán jiāng jūn xià hóu shàng yuē: qīng fù xīn zhòng jiāng, tè dāng rèn shǐ, zuò wēi zuò fú, shā rén huó rén. shàng yǐ shì jì. jì zhì, dì wèn yǐ suǒ wén jiàn, duì yuē: wèi yǒu tā shàn, dàn jiàn wáng guó zhī yǔ ěr. dì fèn rán zuò sè ér wèn qí gù, jì jù yǐ dá, yīn yuē: fū zuò wēi zuò fú, shū zhī míng jiè. tiān zǐ wú xì yán, gǔ rén suǒ shèn, wéi bì xià chá zhī! dì jí qiǎn zhuī qǔ qián zhào.
帝召東中郎將蔣濟為散騎常侍。時有詔賜征南將軍夏侯尚曰:「卿腹心重將,特當任使,作威作福,殺人活人。」尚以示濟。濟至,帝問以所聞見,對曰:「未有他善,但見亡國之語耳。」帝忿然作色而問其故,濟具以答,因曰:「夫『作威作福』,《書》之明誡。天子無戲言,古人所慎,惟陛下察之!」帝即遣追取前詔。
dì yù xǐ jì zhōu shì zú jiā shí wàn hù shí hé nán, shí tiān hàn, huáng, mín jī, qún sī yǐ wèi bù kě, ér dì yì shén shèng. shì zhōng xīn pí yǔ cháo chén jù qiú jiàn, dì zhī qí yù jiàn, zuò sè yǐ dài zhī, jiē mò gǎn yán. pí yuē: bì xià yù xǐ shì jiā, qí jì ān chū? dì yuē: qīng wèi wǒ xǐ zhī fēi xié? pí yuē: chéng yǐ wèi fēi yě. dì yuē: wú bù yǔ qīng yì yě. pí yuē: bì xià bù yǐ chén bù xiào, zhì zhī zuǒ yòu, cè zhī móu yì zhī guān, ān néng bù yǔ chén yì xié! chén suǒ yán fēi sī yě, nǎi shè jì zhī lǜ yě, ān dé nù chén! dì bù dá, qǐ rù nèi. pí suí ér yǐn qí jū, dì suì fèn yī bù hái, liáng jiǔ nǎi chū, yuē: zuǒ zhì, qīng chí wǒ hé tài jí xié! pí yuē: jīn xǐ, jì shī mín xīn, yòu wú yǐ shí yě, gù chén bù gǎn bù lì zhēng. dì nǎi xǐ qí bàn. dì cháng chū shè zhì, gù qún chén yuē: shè zhì lè zāi! pí duì yuē: yú bì xià shén lè, yú qún xià shén kǔ. dì mò rán, hòu suì wèi zhī xī chū.
帝欲徙冀州士卒家十萬戶實河南,時天旱,蝗,民飢,群司以為不可,而帝意甚盛。侍中辛毘與朝臣俱求見,帝知其欲諫,作色以待之,皆莫敢言。毘曰:「陛下欲徙士家,其計安出?」帝曰:「卿謂我徙之非邪?」毘曰:「誠以為非也。」帝曰:「吾不與卿議也。」毘曰:「陛下不以臣不肖,置之左右,廁之謀議之官,安能不與臣議邪!臣所言非私也,乃社稷之慮也,安得怒臣!」帝不答,起入內。毘隨而引其裾,帝遂奮衣不還,良久乃出,曰:「佐治,卿持我何太急邪!」毘曰:「今徙,既失民心,又無以食也,故臣不敢不力爭。」帝乃徙其半。帝嘗出射雉,顧群臣曰:「射雉樂哉!」毘對曰:「於陛下甚樂,於群下甚苦。」帝默然,後遂為之稀出。
strong shì zǔ wén huáng dì shàng huáng chū èr nián xīn chǒu, gōng yuán èr èr yī nián strong
世祖文皇帝上黃初二年(辛丑,公元二二一年)
chūn, zhēng yuè, yǐ yì láng kǒng xiàn wèi zōng shèng hóu, fèng kǒng zǐ sì. sān yuè, jiā liáo dōng tài shǒu gōng sūn gōng chē qí jiāng jūn. chū fù wǔ zhū qián.
春,正月,以議郎孔羨為宗聖侯,奉孔子祀。三月,加遼東太守公孫恭車騎將軍。初復五銖錢。
shǔ zhōng chuán yán hàn dì yǐ yù hài, yú shì hàn zhōng wáng fā sàng zhì fú, shì yuē xiào mǐn huáng dì. qún xià jìng yán fú ruì, quàn hàn zhōng wáng chēng zūn hào. qián bù sī mǎ fèi shī shàng shū yuē: diàn xià yǐ cáo cāo fù zǐ bī zhǔ cuàn wèi, gù nǎi jī lǚ wàn lǐ, jiū hé shì zhòng, jiāng yǐ tǎo zéi. jīn dà dí wèi kè ér xiān zì lì, kǒng rén xīn yí huò. xī gāo zǔ yǔ chǔ yuē, xiān pò qín zhě wáng zhī. jí tú xián yáng, huò zi yīng, yóu huái tuī ràng. kuàng jīn diàn xià wèi chū mén tíng, biàn yù zì lì xié! yú chén chéng bù wèi diàn xià qǔ yě. wáng bù yuè, zuǒ qiān shī wèi bù yǒng chāng cóng shì. xià, sì yuè, bǐng wǔ, hàn zhōng wáng jí huáng dì wèi yú wǔ dān zhī nán, dà shè, gǎi yuán zhāng wǔ. yǐ zhū gé liàng wèi chéng xiàng, xǔ jìng wèi sī tú.
蜀中傳言漢帝已遇害,於是漢中王發喪制服,諡曰孝愍皇帝。群下競言符瑞,勸漢中王稱尊號。前部司馬費詩上疏曰:「殿下以曹操父子逼主篡位,故乃羈旅萬里,糾合士眾,將以討賊。今大敵未克而先自立,恐人心疑惑。昔高祖與楚約,先破秦者王之。及屠咸陽,獲子嬰,猶懷推讓。況今殿下未出門庭,便欲自立邪!愚臣誠不為殿下取也。」王不悅,左遷詩為部永昌從事。夏,四月,丙午,漢中王即皇帝位於武擔之南,大赦,改元章武。以諸葛亮為丞相,許靖為司徒。
chén guāng yuē: tiān shēng zhēng mín, qí shì bù néng zì zhì, bì xiāng yǔ dài jūn yǐ zhì zhī. gǒu néng jìn bào chú hài yǐ bǎo quán qí shēng, shǎng shàn fá è shǐ bù zhì yú luàn, sī kě wèi zhī jūn yǐ. shì yǐ sān dài zhī qián, hǎi nèi zhū hóu, hé chì wàn guó, yǒu mín rén shè jì zhě, tōng wèi zhī jūn. hé wàn guó ér jūn zhī, lì fǎ dù, bān hào lìng, ér tiān xià mò gǎn wéi zhě, nǎi wèi zhī wáng. wáng dé jì shuāi, qiáng dà zhī guó néng shuài zhū hóu yǐ zūn tiān zǐ zhě, zé wèi zhī bà. gù zì gǔ tiān xià wú dào, zhū hóu lì zhēng, huò kuàng shì wú wáng zhě, gù yì duō yǐ. qín fén shū kēng rú, hàn xìng, xué zhě shǐ tuī wǔ dé shēng shèng, yǐ qín wèi rùn wèi, zài mù huǒ zhī jiān, bà ér bù wáng, yú shì zhèng rùn zhī lùn xìng yǐ. jí hàn shì diān fù, sān guó dǐng zhì. jìn shì shī yù, wǔ hú yún rǎo. sòng wèi yǐ jiàng, nán běi fēn zhì, gè yǒu guó shǐ, hù xiāng pái chù, nán wèi běi wèi suǒ lǔ, běi wèi nán wèi dǎo yí. zhū shì dài táng, sì fāng fú liè, zhū xié rù biàn, bǐ zhī qióng xīn, yùn lì nián jì, jiē qì ér bù shù, cǐ jiē sī jǐ zhī piān cí, fēi dà gōng zhī tōng lùn yě.
臣光曰:天生烝民,其勢不能自治,必相與戴君以治之。苟能禁暴除害以保全其生,賞善罰惡使不至於亂,斯可謂之君矣。是以三代之前,海內諸侯,何啻萬國,有民人、社稷者,通謂之君。合萬國而君之,立法度,班號令,而天下莫敢違者,乃謂之王。王德既衰,強大之國能帥諸侯以尊天子者,則謂之霸。故自古天下無道,諸侯力爭,或曠世無王者,固亦多矣。秦焚書坑儒,漢興,學者始推五德生、勝,以秦為閏位,在木火之間,霸而不王,於是正閏之論興矣。及漢室顛覆,三國鼎跱。晉氏失馭,五胡云擾。宋、魏以降,南北分治,各有國史,互相排黜,南謂北為索虜,北謂南為島夷。硃氏代唐,四方幅裂,硃邪入汴,比之窮、新,運歷年紀,皆棄而不數,此皆私己之偏辭,非大公之通論也。
chén yú chéng bù zú yǐ shí qián dài zhī zhèng rùn, qiè yǐ wèi gǒu bù néng shǐ jiǔ zhōu hé wèi yī tǒng, jiē yǒu tiān zǐ zhī míng, ér wú qí shí zhě yě. suī huá yí rén bào, dà xiǎo qiáng ruò, huò shí bù tóng, yào jiē yǔ gǔ zhī liè guó wú yì, qǐ dé dú zūn jiǎng yī guó wèi zhī zhèng tǒng, ér qí yú jiē wèi jiàn wěi zāi! ruò yǐ zì shàng xiàng shòu shòu zhě wèi zhèng xié, zé chén shì hé suǒ shòu? tuò bá shì hé suǒ shòu? ruò yǐ jū zhōng xià zhě wèi zhèng xié, zé liú shí mù róng fú yáo hè lián suǒ de zhī tǔ, jiē wǔ dì sān wáng zhī jiù dōu yě. ruò yǒu yǐ dào dé zhě wèi zhèng xié, zé zuì ěr zhī guó, bì yǒu lìng zhǔ, sān dài zhī jì, qǐ wú pì wáng! shì yǐ zhèng rùn zhī lùn, zì gǔ jí jīn, wèi yǒu néng tōng qí yì, què rán shǐ rén bù kě yí duó zhě yě. chén jīn suǒ shù, zhǐ yù xù guó jiā zhī xìng shuāi, zhe shēng mín zhī xiū qī, shǐ guān zhě zì zé qí shàn è dé shī, yǐ wèi quàn jiè, fēi ruò chūn qiū lì bāo biǎn zhī fǎ, bá luàn shì fǎn zhū zhèng yě. zhèng rùn zhī jì, fēi suǒ gǎn zhī, dàn jù qí gōng yè zhī shí ér yán zhī. zhōu qín hàn jìn suí táng, jiē cháng hùn yī jiǔ zhōu, chuán zuò yú hòu, zi sūn suī wēi ruò bō qiān, yóu chéng zǔ zōng zhī yè, yǒu shào fù zhī wàng, sì fāng yǔ zhī zhēng héng zhě, jiē qí gù chén yě, gù quán yòng tiān zǐ zhī zhì yǐ lín zhī. qí yú dì chǒu dé qí, mò néng xiāng yī, míng hào bù yì, běn fēi jūn chén zhě, jiē yǐ liè guó zhī zhì chù zhī, bǐ cǐ jūn dí, wú suǒ yì yáng, shù jǐ bù wū shì shí, jìn yú zhì gōng. rán tiān xià lí xī zhī jì, bù kě wú suì shí yuè rì yǐ shí shì zhī xiān hòu. jù hàn chuán yú wèi ér jìn shòu zhī, jìn chuán yú sòng yǐ zhì yú chén ér suí qǔ zhī, táng chuán yú liáng yǐ zhì yú zhōu ér dà sòng chéng zhī, gù bù dé bù qǔ wèi sòng qí liáng chén hòu liáng hòu táng hòu jìn hòu hàn hòu zhōu nián hào, yǐ jì zhū guó zhī shì, fēi zūn cǐ ér bēi bǐ, yǒu zhèng rùn zhī biàn yě. zhāo liè zhī hàn, suī yún zhōng shān jìng wáng zhī hòu, ér zú shǔ shū yuǎn, bù néng jì qí shì shù míng wèi, yì yóu sòng gāo zǔ chēng chǔ yuán wáng hòu, nán táng liè zǔ chēng wú wáng kè hòu, shì fēi nán biàn, gù bù gǎn yǐ guāng wǔ jí jìn yuán dì wèi bǐ, shǐ de shào hàn shì zhī yí tǒng yě.
臣愚誠不足以識前代之正閏,竊以為苟不能使九州合為一統,皆有天子之名,而無其實者也。雖華夷仁暴,大小強弱,或時不同,要皆與古之列國無異,豈得獨尊獎一國謂之正統,而其餘皆為僭偽哉!若以自上相授受者為正邪,則陳氏何所授?拓跋氏何所受?若以居中夏者為正邪,則劉、石、慕容、苻、姚、赫連所得之土,皆五帝、三王之舊都也。若有以道德者為正邪,則蕞爾之國,必有令主,三代之季,豈無僻王!是以正閏之論,自古及今,未有能通其義,確然使人不可移奪者也。臣今所述,止欲敘國家之興衰,著生民之休戚,使觀者自擇其善惡得失,以為勸戒,非若《春秋》立褒貶之法,拔亂世反諸正也。正閏之際,非所敢知,但據其功業之實而言之。周、秦、漢、晉、隋、唐,皆嘗混壹九州,傳祚於後,子孫雖微弱播遷,猶承祖宗之業,有紹復之望,四方與之爭衡者,皆其故臣也,故全用天子之制以臨之。其餘地醜德齊,莫能相壹,名號不異,本非君臣者,皆以列國之制處之,彼此鈞敵,無所抑揚,庶幾不誣事實,近於至公。然天下離析之際,不可無歲、時、月、日以識事之先後。據漢傳於魏而晉受之,晉傳於宋以至於陳而隋取之,唐傳於梁以至於周而大宋承之,故不得不取魏、宋、齊、梁、陳、後梁、後唐、後晉、後漢、後周年號,以紀諸國之事,非尊此而卑彼,有正閏之辨也。昭烈之漢,雖雲中山靖王之後,而族屬疏遠,不能紀其世數名位,亦猶宋高祖稱楚元王后,南唐烈祖稱吳王恪後,是非難辨,故不敢以光武及晉元帝為比,使得紹漢氏之遺統也。
sūn quán zì gōng ān xǐ dōu è, gēng míng è yuē wǔ chāng.
孫權自公安徙都鄂,更名鄂曰武昌。
wǔ yuè, xīn sì, hàn zhǔ lì fū rén wú shì wèi huáng hòu. hòu, piān jiāng jūn yì zhī mèi, gù liú zhāng xiōng mào zhī qī yě. lì zi chán wèi huáng tài zǐ. qǔ chē qí jiāng jūn zhāng fēi nǚ wèi tài zǐ fēi.
五月,辛巳,漢主立夫人吳氏為皇后。後,偏將軍懿之妹,故劉璋兄瑁之妻也。立子禪為皇太子。娶車騎將軍張飛女為太子妃。
tài zǔ zhī rù yè yě, dì wèi wǔ guān zhōng láng jiāng, jiàn yuán xī qī zhōng shān zhēn shì měi ér yuè zhī, tài zǔ wèi zhī pìn yān, shēng zǐ ruì. jí jí huáng dì wèi, ān píng guō guì pín yǒu chǒng, zhēn fū rén liú yè bù dé jiàn. shī yì, yǒu yuàn yán. guō guì pín zèn zhī, dì dà nù. liù yuè, dīng mǎo, qiǎn shǐ cì fū rén sǐ.
太祖之入鄴也,帝為五官中郎將,見袁熙妻中山甄氏美而悅之,太祖為之聘焉,生子叡。及即皇帝位,安平郭貴嬪有寵,甄夫人留鄴不得見。失意,有怨言。郭貴嬪譖之,帝大怒。六月,丁卯,遣使賜夫人死。
dì yǐ zōng miào zài yè, sì tài zǔ yú luò yáng jiàn shǐ diàn, rú jiā rén lǐ.
帝以宗廟在鄴,祀太祖於洛陽建始殿,如家人禮。
wù chén huì, rì yǒu shí zhī. yǒu sī zòu miǎn tài wèi, zhào yuē: zāi yì zhī zuò, yǐ qiǎn yuán shǒu, ér guī guò gǔ gōng, qǐ yǔ tāng zuì jǐ zhī yì hū! qí lìng bǎi guān gè qián jué zhí. hòu yǒu tiān dì zhī shěng, wù fù hé sān gōng.
戊辰晦,日有食之。有司奏免太尉,詔曰:「災異之作,以譴元首,而歸過股肱,豈禹、湯罪己之義乎!其令百官各虔厥職。後有天地之眚,勿復劾三公。」
hàn zhǔ lì qí zi yǒng wèi lǔ wáng, lǐ wèi liáng wáng.
漢主立其子永為魯王,理為梁王。
hàn zhǔ chǐ guān yǔ zhī méi, jiāng jī sūn quán. yì jūn jiāng jūn zhào yún yuē: guó zéi, cáo cāo, fēi sūn quán yě. ruò xiān miè wèi, zé quán zì fú. jīn cāo shēn suī bì, zi pī cuàn dào, dāng yīn zhòng xīn, zǎo tú guān zhōng, jū hé wèi shàng liú yǐ tǎo xiōng nì, guān dōng yì shì bì guǒ liáng cè mǎ yǐ yíng wáng shī. bù yīng zhì wèi, xiān yǔ wú zhàn. bīng shì yī jiāo, bù dé zú jiě, fēi cè zhī shàng yě. qún chén jiàn zhě shén zhòng, hàn zhǔ jiē bù tīng. guǎng hàn chù shì qín mì chén tiān shí bì wú lì, zuò xià yù yōu bì, rán hòu dài chū.
漢主恥關羽之沒,將擊孫權。翊軍將軍趙雲曰:「國賊,曹操,非孫權也。若先滅魏,則權自服。今操身雖斃,子丕篡盜,當因眾心,早圖關中,居河、渭上流以討凶逆,關東義士必裹糧策馬以迎王師。不應置魏,先與吳戰。兵勢一交,不得卒解,非策之上也。」群臣諫者甚眾,漢主皆不聽。廣漢處士秦宓陳天時必無利,坐下獄幽閉,然後貸出。
chū, chē qí jiāng jūn zhāng fēi, xióng zhuàng wēi měng yà yú guān yǔ yǔ shàn dài zú wǔ ér jiāo yú shì dài fū, fēi ài lǐ jūn zǐ ér bù xù jūn rén. hàn zhǔ cháng jiè fēi yuē: qīng xíng shā jì guò chà, yòu rì biān wō jiàn ér ér lìng zài zuǒ yòu, cǐ qǔ huò zhī dào yě. fēi yóu bù quān. hàn zhǔ jiāng fá sūn quán, fēi dāng lǜ bīng wàn rén zì làng zhōng huì jiāng zhōu. lín fā, qí zhàng xià jiāng zhāng dá fàn jiàng shā fēi, yǐ qí shǒu shùn liú bēn sūn quán. hàn zhǔ wén fēi yíng dū du yǒu biǎo, yuē: yī, fēi sǐ yǐ!
初,車騎將軍張飛,雄壯威猛亞於關羽;羽善待卒伍而驕於士大夫,飛愛禮君子而不恤軍人。漢主常戒飛曰:「卿刑殺既過差,又日鞭撾健兒而令在左右,此取禍之道也。」飛猶不悛。漢主將伐孫權,飛當率兵萬人自閬中會江州。臨發,其帳下將張達、范彊殺飛,以其首順流奔孫權。漢主聞飛營都督有表,曰:「噫,飛死矣!」
chén shòu píng yuē: guān yǔ zhāng fēi jiē chēng wàn rén zhī dí, wèi shì hǔ chén. yǔ bào xiào cáo gōng, fēi yì shì yán yán, bìng yǒu guó shì zhī fēng. rán yǔ gāng ér zì jīn, fēi bào ér wú ēn, yǐ duǎn qǔ bài, lǐ shù zhī cháng yě.
陳壽評曰:關羽、張飛皆稱萬人之敵,為世虎臣。羽報效曹公,飛義釋嚴顏,並有國士之風。然羽剛而自矜,飛暴而無恩,以短取敗,理數之常也。
qiū, qī yuè, hàn zhǔ zì lǜ zhū jūn jī sūn quán, quán qiǎn shǐ qiú hé yú hàn. nán jùn tài shǒu zhū gé jǐn yí hàn zhǔ jiān yuē: bì xià yǐ guān yǔ zhī qīn, hé rú xiān dì? jīng zhōu dà xiǎo, shú yǔ hǎi nèi? jù yīng chóu jí, shuí dāng xiān hòu? ruò shěn cǐ shù, yì yú fǎn zhǎng yǐ. hàn zhǔ bù tīng. shí huò yán jǐn bié qiǎn qīn rén yǔ hàn zhǔ xiāng wén zhě, quán yuē: gū yǔ zi yú, yǒu sǐ shēng bù yì zhī shì, zi yú zhī bù fù gū, yóu gū zhī bù fù zi yú yě. rán bàng yán liú wén yú wài, lù xùn biǎo míng jǐn bì wú cǐ, yí yǒu yǐ sàn qí yì. quán bào yuē: zi yú yǔ gū cóng shì jī nián, ēn rú gǔ ròu, shēn xiāng míng jiū. qí wèi rén, fēi dào bù xíng, fēi yì bù yán. xuán dé xī qiǎn kǒng míng zhì wú, gū cháng yǔ zi yú yuē: qīng yǔ kǒng míng tóng chǎn, qiě dì suí xiōng, yú yì wèi shùn, hé yǐ bù liú kǒng míng? kǒng míng ruò liú cóng qīng zhě, gū dāng yǐ shū jiě xuán dé, yì zì suí rén ěr. zi yú dá gū yán: dì liàng yǐ shī shēn yú rén. wěi zhì dìng fēn, yì wú èr xīn. dì zhī bù liú, yóu jǐn zhī bù wǎng yě. qí yán zú guàn shén míng, jīn qǐ dāng yǒu cǐ hū! qián dé wàng yǔ wén shū, jí fēng shì zi yú, bìng shǒu bǐ yǔ zhī. gū yǔ zi yú kě wèi shén jiāo, fēi wài yán suǒ jiān, zhī qīng yì zhì, zhé fēng lái biǎo yǐ shì zi yú, shǐ zhī qīng yì. hàn zhǔ qiǎn jiāng jūn wú bān féng xí gōng pò quán jiāng lǐ yì liú ā děng yú wū, jìn jūn zǐ guī, bīng sì wàn yú rén, wǔ líng mán yí jiē qiǎn shǐ wǎng qǐng bīng. quán yǐ zhèn xī jiāng jūn lù xùn wèi dà dū dū jiǎ jié, dū jiāng jūn zhū rán pān zhāng sòng qiān hán dāng xú shèng xiān yú dān sūn huán děng wǔ wàn rén jù zhī.
秋,七月,漢主自率諸軍擊孫權,權遣使求和於漢。南郡太守諸葛瑾遺漢主箋曰:「陛下以關羽之親,何如先帝?荊州大小,孰與海內?俱應仇疾,誰當先後?若審此數,易於反掌矣。」漢主不聽。時或言瑾別遣親人與漢主相聞者,權曰:「孤與子瑜,有死生不易之誓,子瑜之不負孤,猶孤之不負子瑜也。」然謗言流聞於外,陸遜表明瑾必無此,宜有以散其意。權報曰:「子瑜與孤從事積年,恩如骨肉,深相明究。其為人,非道不行,非義不言。玄德昔遣孔明至吳,孤嘗語子瑜曰:『卿與孔明同產,且弟隨兄,於義為順,何以不留孔明?孔明若留從卿者,孤當以書解玄德,意自隨人耳。』子瑜答孤言:『弟亮已失身於人。委質定分,義無二心。弟之不留,猶瑾之不往也。』其言足貫神明,今豈當有此乎!前得妄語文疏,即封示子瑜,並手筆與之。孤與子瑜可謂神交,非外言所間,知卿意至,輒封來表以示子瑜,使知卿意。」漢主遣將軍吳班、馮習攻破權將李異、劉阿等於巫,進軍秭歸,兵四萬餘人,武陵蠻夷皆遣使往請兵。權以鎮西將軍陸遜為大都督、假節,督將軍硃然、潘璋、宋謙、韓當、徐盛、鮮于丹、孫桓等五萬人拒之。
huáng dì yān líng hóu zhāng wǎn hóu jù lǔ yáng hóu yǔ qiào hóu lín zàn hóu yǎn xiāng yì hóu jùn hóng nóng hóu wò shòu chūn hóu biāo lì chéng hóu huī píng yú hóu mào jiē jìn jué wèi gōng ān xiāng hóu zhí gǎi fēng juàn chéng hóu.
皇弟鄢陵侯彰、宛侯據、魯陽侯宇、譙侯林、贊侯兗、襄邑侯峻、弘農侯斡、壽春侯彪、歷城侯徽、平輿侯茂皆進爵為公;安鄉侯植改封鄄城侯。
zhú líng yún tái.
築陵雲台。
chū, dì zhào qún chén, lìng liào liú bèi dāng wèi guān yǔ chū bào sūn quán fǒu, zhòng yì xián yún: shǔ xiǎo guó ěr, míng jiāng wéi yǔ. yǔ sǐ jūn pò, guó nèi yōu jù, wú yuán fù chū. shì zhōng liú yè dú yuē: shǔ suī xiá ruò, ér bèi zhī móu yù yǐ wēi wǔ zì qiáng, shì bì yòng zhòng yǐ shì yǒu yú. qiě guān yǔ yǔ bèi, yì wèi jūn chén, ēn yóu fù zǐ. yǔ sǐ, bù néng wèi xìng jūn bào dí, yú zhōng shǐ zhī fēn bù zú yǐ. bā yuè, sūn quán qiǎn shǐ chēng chén, bēi cí fèng zhāng, bìng sòng yú jìn děng hái. cháo chén jiē hè, liú yè dú yuē: quán wú gù qiú xiáng, bì nèi yǒu jí. quán qián xí shā guān yǔ, liú bèi bì dà xìng shī fá zhī. wài yǒu qiáng kòu, zhòng xīn bù ān, yòu kǒng zhōng guó wǎng chéng qí xìn, gù wěi dì qiú xiáng, yī yǐ què zhōng guó zhī bīng, èr jiǎ zhōng guó zhī yuán, yǐ qiáng qí zhòng ér yí dí rén ěr. tiān xià sān fēn, zhōng guó shí yǒu qí bā. wú shǔ gè bǎo yī zhōu, zǔ shān yī shuǐ, yǒu jí xiāng jiù, cǐ xiǎo guó zhī lì yě. jīn hái zì xiāng gōng, tiān wáng zhī yě, yí dà xìng shī, jìng dù jiāng xí zhī. shǔ gōng qí wài, wǒ xí qí nèi, wú zhī wáng bù chū xún yuè yǐ. wú wáng zé shǔ gū, ruò gē wú zhī bàn yǐ yǔ shǔ, shǔ gù bù néng jiǔ cún, kuàng shǔ dé qí wài, wǒ dé qí nèi hū! dì yuē: rén chēng chén jiàng ér fá zhī, yí tiān xià yù lái zhě xīn, bù ruò qiě shòu wú jiàng ér xí shǔ zhī hòu yě. duì yuē: shǔ yuǎn wú jìn, yòu wén zhōng guó fá zhī, biàn hái jūn, bù néng zhǐ yě. jīn bèi yǐ nù, xìng bīng jī wú, wén wǒ fá wú, zhī wú bì wáng, jiāng xǐ ér jìn yǔ wǒ zhēng gē wú dì, bì bù gǎi jì yì nù jiù wú yě. dì bù tīng, suì shòu wú jiàng.
初,帝詔群臣,令料劉備當為關羽出報孫權否,眾議咸云:「蜀小國耳,名將唯羽。羽死軍破,國內憂懼,無緣復出。」侍中劉曄獨曰:「蜀雖狹弱,而備之謀欲以威武自強,勢必用眾以示有餘。且關羽與備,義為君臣,恩猶父子。羽死,不能為興軍報敵,於終始之分不足矣。」八月,孫權遣使稱臣,卑辭奉章,並送于禁等還。朝臣皆賀,劉曄獨曰:「權無故求降,必內有急。權前襲殺關羽,劉備必大興師伐之。外有強寇,眾心不安,又恐中國往乘其釁,故委地求降,一以卻中國之兵,二假中國之援,以強其眾而疑敵人耳。天下三分,中國十有其八。吳、蜀各保一州,阻山依水,有急相救,此小國之利也。今還自相攻,天亡之也,宜大興師,徑渡江襲之。蜀攻其外,我襲其內,吳之亡不出旬月矣。吳亡則蜀孤,若割吳之半以與蜀,蜀固不能久存,況蜀得其外,我得其內乎!」帝曰:「人稱臣降而伐之,疑天下欲來者心,不若且受吳降而襲蜀之後也。」對曰:「蜀遠吳近,又聞中國伐之,便還軍,不能止也。今備已怒,興兵擊吳,聞我伐吳,知吳必亡,將喜而進與我爭割吳地,必不改計抑怒救吳也。」帝不聽,遂受吳降。
yú jìn xū fà hào bái, xíng róng qiáo cuì, jiàn dì, qì tì dùn shǒu. dì wèi yù yǐ xún lín fù mèng míng shì gù shì, bài ān yuǎn jiāng jūn, lìng běi yì yè yè gāo líng. dì shǐ yù yú líng wū huà guān yǔ zhàn kè páng dé fèn nù jìn xiáng fú zhī zhuàng. jìn jiàn, cán huì fā bìng sǐ.
于禁鬚髮皓白,形容憔悴,見帝,泣涕頓首。帝慰喻以荀林父、孟明視故事,拜安遠將軍,令北詣鄴謁高陵。帝使豫於陵屋畫關羽戰克、龐德憤怒、禁降服之狀。禁見,慚恚發病死。
chén guāng yuē: yú jìn jiāng shù wàn zhòng, bài bù néng sǐ, shēng jiàng yú dí, jì ér fù guī. wén dì fèi zhī kě yě, shā zhī kě yě, nǎi huà líng wū yǐ rǔ zhī, sī wèi bù jūn yǐ!
臣光曰:于禁將數萬眾,敗不能死,生降於敵,既而復歸。文帝廢之可也,殺之可也,乃畫陵屋以辱之,斯為不君矣!
dīng sì, qiǎn tài cháng xíng zhēn fèng cè jí bài sūn quán wèi wú wáng, jiā jiǔ xī. liú yè yuē: bù kě. xiān dì zhēng fá tiān xià, shí jiān qí bā, wēi zhèn hǎi nèi bì xià shòu chán jí zhēn, dé hé tiān dì, shēng jì sì yuǎn. quán suī yǒu xióng cái, gù hàn piào qí fān jūn nán chāng hóu ěr, guān qīng shì bēi. shì mín yǒu wèi zhōng guó xīn, bù kě qiáng pò yǔ chéng suǒ móu yě. bù dé yǐ shòu qí jiàng, kě jìn qí jiāng jūn hào, fēng shí wàn hù hóu, bù kě jí yǐ wèi wáng yě. fū wáng wèi qù tiān zǐ yī jiē ěr, qí lǐ zhì fú yù xiāng luàn yě. bǐ zhí wèi hóu, jiāng nán shì mín wèi yǒu jūn chén zhī fēn. wǒ xìn qí wěi jiàng, jiù fēng zhí zhī, chóng qí wèi hào, dìng qí jūn chén, shì wèi hǔ fù yì yě. quán jì shòu wáng wèi, què shǔ bīng zhī hòu, wài jǐn lǐ yǐ shì zhōng guó, shǐ qí guó nèi jiē wén, nèi wèi wú lǐ yǐ nù bì xià bì xià hè rán fā nù, xìng bīng tǎo zhī, nǎi xú gào qí mín yuē: wǒ wěi shēn shì zhōng guó, bù ài zhēn huò zhòng bǎo, suí shí gòng xiàn, bù gǎn shī chén lǐ, ér wú gù fá wǒ, bì yù cán wǒ guó jiā, fú wǒ rén mín rèn wèi pū qiè. wú mín wú yuán bù xìn qí yán yě. xìn qí yán ér gǎn nù, shàng xià tóng xīn, zhàn jiā shí bèi yǐ. yòu bù tīng. zhū jiāng yǐ wú nèi fù, yì jiē zòng huǎn, dú zhēng nán dà jiāng jūn xià hóu shàng yì xiū gōng shǒu zhī bèi. shān yáng cáo wěi, sù yǒu cái míng, wén wú chēng fān, yǐ bái yī yǔ wú wáng jiāo shū qiú lù, yù yǐ jiāo jié jīng shī, dì wén ér zhū zhī.
丁巳,遣太常邢貞奉策即拜孫權為吳王,加九錫。劉曄曰:「不可。先帝征伐天下,十兼其八,威震海內;陛下受禪即真,德合天地,聲暨四遠。權雖有雄才,故漢票騎帆軍、南昌侯耳,官輕勢卑。士民有畏中國心,不可強迫與成所謀也。不得已受其降,可進其將軍號,封十萬戶侯,不可即以為王也。夫王位去天子一階耳,其禮秩服御相亂也。彼直為侯,江南士民未有君臣之分。我信其偽降,就封殖之,崇其位號,定其君臣,是為虎傅翼也。權既受王位,卻蜀兵之後,外盡禮以事中國,使其國內皆聞,內為無禮以怒陛下;陛下赫然發怒,興兵討之,乃徐告其民曰:『我委身事中國,不愛珍貨重寶,隨時貢獻,不敢失臣禮,而無故伐我,必欲殘我國家,俘我人民認為仆妾。』吳民無緣不信其言也。信其言而感怒,上下同心,戰加十倍矣。」又不聽。諸將以吳內附,意皆縱緩,獨征南大將軍夏侯尚益修攻守之備。山陽曹偉,素有才名,聞吳稱籓,以白衣與吳王交書求賂,欲以交結京師,帝聞而誅之。
wú rén chéng wǔ chāng.
吳人城武昌。
chū, dì yù yǐ yáng biāo wèi tài wèi, biāo cí yuē: cháng wèi hàn cháo sān gōng, zhí shì shuāi luàn, bù néng lì chǐ cùn zhī yì, ruò fù wèi wèi chén, yú guó zhī xuǎn, yì bù wèi róng yě. dì nǎi zhǐ. dōng, shí yuè, jǐ hài, gōng qīng cháo shuò dàn, bìng yǐn biāo, dài yǐ kè lǐ. cì yán nián zhàng féng jǐ, shǐ zhe bù dān yī pí biàn yǐ jiàn bài guāng lù dài fū, zhì zhōng èr qiān dàn cháo jiàn, wèi cì sān gōng yòu lìng mén shī xíng mǎ, zhì lì zú, yǐ yōu chóng zhī. nián bā shí sì ér zú.
初,帝欲以楊彪為太尉,彪辭曰:「嘗為漢朝三公,值世衰亂,不能立尺寸之益,若復為魏臣,於國之選,亦不為榮也。」帝乃止。冬,十月,己亥,公卿朝朔旦,並引彪,待以客禮。賜延年杖、馮幾,使著布單衣、皮弁以見;拜光祿大夫,秩中二千石;朝見,位次三公;又令門施行馬,置吏卒,以優崇之。年八十四而卒。
yǐ gǔ guì, bà wǔ zhū qián.
以谷貴,罷五銖錢。
liáng zhōu lú shuǐ hú zhì yuán duō děng fǎn, hé xī dà rǎo. dì zhào zōu qí hái, yǐ jīng zhào yǐn zhāng jì wèi liáng zhōu cì shǐ, qiǎn hù jūn xià hóu rú jiāng jūn fèi yào děng jì qí hòu. hú qī qiān yú qí nì jù jì yú zhān yīn kǒu, jì yáng shēng jūn cóng zhān yīn, nǎi qián yóu qiě cì chū wǔ wēi. hú yǐ wèi shén, yǐn hái xiǎn měi. jì yǐ jù wǔ wēi, yào nǎi zhì, rú děng yóu wèi dá. jì láo cì jiāng shì, yù jìn jūn jī hú, zhū jiāng jiē yuē: shì zú pí juàn, lǔ zhòng qì ruì, nán yǔ zhēng fēng. jì yuē: jīn jūn wú jiàn liáng, dāng yīn dí wèi zī. ruò lǔ jiàn bīng hé, tuì yī shēn shān, zhuī zhī zé dào xiǎn qióng è, bīng hái zé chū hòu kòu chāo, rú cǐ, bīng bù dé jiě, suǒ wèi yī rì zòng dí, huàn zài shù shì yě. suì qián jūn xiǎn měi. shí yī yuè, hú qí shù qiān, yīn dà fēng yù fàng huǒ shāo yíng, jiāng shì jiē kǒng. jì yè cáng jīng zú sān qiān rén wèi fú, shǐ cān jūn chéng gōng yīng dū qiān yú qí tiāo zhàn, chì shǐ yáng tuì. hú guǒ zhēng bēn zhī, yīn fā fú jié qí hòu, shǒu wěi jìn jī, dà pò zhī, zhǎn shǒu huò shēng yǐ wàn shù, hé xī xī píng. hòu xī píng qū guāng fǎn, shā qí jùn shǒu. zhū jiāng yù jī zhī, jì yuē: wéi guāng děng zào fǎn, jùn rén wèi bì xī tóng. ruò biàn yǐ jūn lín zhī, lì mín qiāng hú bì wèi guó jiā bù bié shì fēi, gèng shǐ jiē xiāng chí zhe, cǐ wèi hǔ fù yì yě. guāng děng yù yǐ qiāng hú wèi yuán, jīn xiān shǐ qiāng hú chāo jī, zhòng qí shǎng mù, suǒ lǔ huò zhě, jiē yǐ bì zhī. wài jǔ qí shì, nèi lí qí jiāo, bì bù zhàn ér dìng. nǎi yí xí gào yù zhū qiāng, wèi guāng děng suǒ guà wù zhě yuán zhī, néng zhǎn zéi shuài sòng shǒu zhě dāng jiā fēng shǎng. yú shì guāng bù dǎng zhǎn sòng guāng shǒu, qí yú jiē ān dǔ rú gù.
涼州盧水胡治元多等反,河西大擾。帝召鄒岐還,以京兆尹張既為涼州刺史,遣護軍夏侯儒、將軍費曜等繼其後。胡七千餘騎逆拒既於鸇陰口,既揚聲軍從鸇陰,乃潛由且次出武威。胡以為神,引還顯美。既已據武威,曜乃至,儒等猶未達。既勞賜將士,欲進軍擊胡,諸將皆曰:「士卒疲倦,虜眾氣銳,難與爭鋒。」既曰:「今軍無見糧,當因敵為資。若虜見兵合,退依深山,追之則道險窮餓,兵還則出候寇鈔,如此,兵不得解,所謂一日縱敵,患在數世也。」遂前軍顯美。十一月,胡騎數千,因大風欲放火燒營,將士皆恐。既夜藏精卒三千人為伏,使參軍成公英督千餘騎挑戰,敕使陽退。胡果爭奔之,因發伏截其後,首尾進擊,大破之,斬首獲生以萬數,河西悉平。後西平麴光反,殺其郡守。諸將欲擊之,既曰:「唯光等造反,郡人未必悉同。若便以軍臨之,吏民、羌、胡必謂國家不別是非,更使皆相持著,此為虎傅翼也。光等欲以羌、胡為援,今先使羌、胡鈔擊,重其賞募,所虜獲者,皆以畀之。外沮其勢,內離其交,必不戰而定。」乃移檄告諭諸羌,為光等所詿誤者原之,能斬賊帥送首者當加封賞。於是光部黨斬送光首,其餘皆安堵如故。
xíng zhēn zhì wú, wú rén yǐ wèi yí chēng shàng jiāng jūn jiǔ zhōu bó, bù dāng shòu wèi fēng. wú wáng yuē: jiǔ zhōu bó, yú gǔ wèi wén yě. xī pèi gōng yì shòu xiàng yǔ fēng wèi hàn wáng, gài shí yí ěr, fù hé sǔn xié! suì shòu zhī. wú wáng chū dōu tíng hòu xíng zhēn, zhēn rù mén, bù xià chē. zhāng zhāo wèi zhēn yuē: fū lǐ wú bù jìng, fǎ wú bù xíng. ér jūn gǎn zì zūn dà, qǐ yǐ jiāng nán guǎ ruò, wú fāng cùn zhī rèn gù hū! zhēn jí jù xià chē. zhōng láng jiāng láng yá xú shèng fèn fèn, gù wèi tóng liè yuē: shèng děng bù néng fèn shēn chū mìng, wèi guó jiā bìng xǔ luò, tūn bā shǔ, ér lìng wú jūn yǔ zhēn méng, bù yì rǔ hū! yīn tì qì héng liú. zhēn wén zhī, wèi qí tú yuē: jiāng dōng jiāng xiàng rú cǐ, fēi jiǔ xià rén zhě yě. wú wáng qiǎn zhōng dài fū nán yáng zhào zī rù xiè. dì wèn yuē: wú wáng hé děng zhǔ yě? duì yuē: cōng míng rén zhì xióng lüè zhī zhǔ yě. dì wèn qí zhuàng, duì yuē: nà lǔ sù yú fán pǐn, shì qí cōng yě bá lǚ méng yú xíng chén, shì qí míng yě huò yú jìn ér bù hài, shì qí rén yě qǔ jīng zhōu bīng bù xuè rèn, shì qí zhì yě jù sān zhōu hǔ shì yú tiān xià, shì qí xióng yě qū shēn yú bì xià, shì qí lüè yě. dì yuē: wú wáng pō zhī xué hū? zī yuē: wú wáng fú jiāng wàn sōu, dài jiǎ bǎi wàn, rèn xián shǐ néng, zhì cún jīng lüè, suī yǒu yú xián, bó lǎn shū chuán, lì shǐ jí, cǎi qí yì, bù xiào shū shēng xún zhāng zhāi jù ér yǐ. dì yuē: wú kě zhēng fǒu? duì yuē: dà guó yǒu zhēng fá zhī bīng, xiǎo guó yǒu bèi yù zhī gù. dì yuē: wú nán wèi hū? duì yuē: dài jiǎ bǎi wàn, jiāng hàn wèi chí, hé nán zhī yǒu! dì yuē: wú rú dài fū zhě jǐ rén? duì yuē: cōng míng tè dá zhě, bā jiǔ shí rén rú chén zhī bǐ, chē zài dòu liàng, bù kě shèng shù. dì qiǎn shǐ qiú què tóu xiāng dà bèi míng zhū xiàng yá xī jiǎo dài mào kǒng què fěi cuì dòu yā zhǎng míng jī yú wú. wú qún chén yuē: jīng yáng èr zhōu, gòng yǒu cháng diǎn. wèi suǒ qiú zhēn wán zhī wù, fēi lǐ yě, yí wù yǔ. wú wáng yuē: fāng yǒu shì yú xī běi, jiāng biǎo yuán yuán, shì zhǔ wèi mìng. bǐ suǒ qiú zhě, yú wǒ wǎ shí ěr, gū hé xī yān! qiě bǐ zài liàng àn zhī zhōng, ér suǒ qiú ruò cǐ, níng kě yǔ yán lǐ zāi! jiē jù yǐ yǔ zhī.
邢貞至吳,吳人以為宜稱上將軍、九州伯,不當受魏封。吳王曰:「九州伯,於古未聞也。昔沛公亦受項羽封為漢王,蓋時宜耳,復何損邪!」遂受之。吳王出都亭候邢貞,貞入門,不下車。張昭謂貞曰:「夫禮無不敬,法無不行。而君敢自尊大,豈以江南寡弱,無方寸之刃故乎!」貞即遽下車。中郎將琅邪徐盛忿憤,顧謂同列曰:「盛等不能奮身出命,為國家並許、洛,吞巴、蜀,而令吾君與貞盟,不亦辱乎!」因涕泣橫流。貞聞之,謂其徒曰:「江東將相如此,非久下人者也。」吳王遣中大夫南陽趙咨入謝。帝問曰:「吳王何等主也?」對曰:「聰明、仁智、雄略之主也。」帝問其狀,對曰:「納魯肅於凡品,是其聰也;拔呂蒙於行陳,是其明也;獲于禁而不害,是其仁也;取荊州兵不血刃,是其智也;據三州虎視於天下,是其雄也;屈身於陛下,是其略也。」帝曰:「吳王頗知學乎?」咨曰:「吳王浮江萬艘,帶甲百萬,任賢使能,志存經略,雖有餘閒,博覽書傳,歷史籍,采奇異,不效書生尋章摘句而已。」帝曰:「吳可征否?」對曰:「大國有征伐之兵,小國有備御之固。」帝曰:「吳難魏乎?」對曰:「帶甲百萬,江、漢為池,何難之有!」帝曰:「吳如大夫者幾人?」對曰:「聰明特達者,八九十人;如臣之比,車載斗量,不可勝數。」帝遣使求雀頭香、大貝、明珠、象牙、犀角、玳瑁、孔雀、翡翠、鬥鴨、長鳴雞於吳。吳群臣曰:「荊、揚二州,貢有常典。魏所求珍玩之物,非禮也,宜勿與。」吳王曰:「方有事於西北,江表元元,恃主為命。彼所求者,於我瓦石耳,孤何惜焉!且彼在諒闇之中,而所求若此,寧可與言禮哉!」皆具以與之。
wú wáng yǐ qí zi dēng wèi tài zǐ, miào xuǎn shī yǒu, yǐ nán jùn tài shǒu zhū gé jǐn zhī zǐ kè suī yuǎn jiāng jūn zhāng zhāo zhī zǐ xiū dà lǐ wú jùn gù yōng zhī zǐ tán piān jiāng jūn lú jiāng chén wǔ zhī zǐ biǎo jiē wèi zhōng shù zǐ, rù jiǎng shī shū, chū cóng qí shè, wèi zhī sì yǒu. dēng jiē dài liáo shǔ, lüè yòng bù yī zhī lǐ.
吳王以其子登為太子,妙選師友,以南郡太守諸葛瑾之子恪、綏遠將軍張昭之子休、大理吳郡顧雍之子譚、偏將軍廬江陳武之子表皆為中庶子,入講詩書,出從騎射,謂之四友。登接待僚屬,略用布衣之禮。
shí èr yuè, dì xíng dōng xún.
十二月,帝行東巡。
dì yù fēng wú wáng zǐ dēng wèi wàn hù hóu, wú wáng yǐ dēng nián yòu, shàng shū cí bù shòu fù qiǎn xī cáo yuàn wú jùn shěn háng rù xiè, bìng xiàn fāng wù. dì wèn yuē: wú xián wèi dōng xiàng hū? háng yuē: bù xián. yuē: hé yǐ? yuē: xìn shì jiù méng, yán guī yú hǎo, shì yǐ bù xián ruò wèi yú méng, zì yǒu yù bèi. yòu wèn: wén tài zǐ dāng lái, níng rán hū? háng yuē: chén zài dōng cháo, cháo bù zuò, yàn bù yǔ, ruò cǐ zhī yì, wú suǒ wén yě. dì shàn zhī.
帝欲封吳王子登為萬戶侯,吳王以登年幼,上書辭不受;復遣西曹掾吳郡沈珩入謝,並獻方物。帝問曰:「吳嫌魏東向乎?」珩曰:「不嫌。」曰:「何以?」曰:「信恃舊盟,言歸於好,是以不嫌;若魏渝盟,自有豫備。」又問:「聞太子當來,寧然乎?」珩曰:「臣在東朝,朝不坐,宴不與,若此之議,無所聞也。」帝善之。
wú wáng yú wǔ chāng lín diào tái yǐn jiǔ, dà zuì, shǐ rén yǐ shuǐ sǎ qún chén yuē: jīn rì hān yǐn, wéi zuì duò tái zhōng, nǎi dāng zhǐ ěr! zhāng zhāo zhèng sè bù yán, chū wài, chē zhōng zuò. wáng qiǎn rén hū zhāo hái rù, wèi yuē: wèi gòng zuò lè ěr, gōng hé wèi nù hū? zhāo duì yuē: xī zhòu wèi zāo qiū jiǔ chí, zhǎng yè zhī yǐn, dāng shí yì yǐ wèi róng, bù yǐ wèi è yě. wáng mò rán cán, suì bà jiǔ. wú wáng yǔ qún chén yǐn, zì qǐ xíng jiǔ, yú fān fú dì, yáng zuì bù chí wáng qù, fān qǐ zuò. wáng dà nù, shǒu jiàn yù jī zhī, shì zuò zhě mò bù huáng jù. wéi dà sī nóng liú jī qǐ bào wáng, jiàn yuē: dài wáng yǐ sān jué zhī hòu, shǒu shā shàn shì, suī fān yǒu zuì, tiān xià shú zhī zhī! qiě dài wáng yǐ néng róng xián xù zhòng, gù hǎi nèi wàng fēng jīn yī zhāo qì zhī, kě hū! wáng yuē: cáo mèng dé shàng shā kǒng wén jǔ, gū yú yú fān hé yǒu zāi! jī yuē: mèng dé qīng hài shì rén, tiān xià fēi zhī. dài wáng gōng xíng dé yì, yù yǔ yáo shùn bǐ lóng, hé dé zì yù yú bǐ hū? fān yóu shì de miǎn. wáng yīn chì zuǒ yòu: zì jīn jiǔ hòu yán shā, jiē bù dé shā. jī, yáo zhī zǐ.
吳王於武昌臨釣台飲酒,大醉,使人以水灑群臣曰:「今日酣飲,惟醉墮台中,乃當止耳!」張昭正色不言,出外,車中坐。王遣人呼昭還入,謂曰:「為共作樂耳,公何為怒乎?」昭對曰:「昔紂為糟丘酒池,長夜之飲,當時亦以為榮,不以為惡也。」王默然慚,遂罷酒。吳王與群臣飲,自起行酒,虞翻伏地,陽醉不持;王去,翻起坐。王大怒,手劍欲擊之,侍坐者莫不惶遽。惟大司農劉基起抱王,諫曰:「大王以三爵之後,手殺善士,雖翻有罪,天下孰知之!且大王以能容賢蓄眾,故海內望風;今一朝棄之,可乎!」王曰:「曹孟德尚殺孔文舉,孤於虞翻何有哉!」基曰:「孟德輕害士人,天下非之。大王躬行德義,欲與堯、舜比隆,何得自喻於彼乎?」翻由是得免。王因敕左右:「自今酒後言殺,皆不得殺。」基,繇之子。
chū, tài zǔ jì kè tà dùn, ér wū huán jìn shuāi, xiān bēi dà rén bù dù gēn kē bǐ néng sù lì mí jiā jué jī děng yīn yán róu shàng gòng xiàn, qiú tōng shì, tài zǔ jiē biǎo chǒng yǐ wèi wáng. kē bǐ néng běn xiǎo zhǒng xiān bēi, yǐ yǒng jiàn lián píng wèi zhòng suǒ fú, yóu shì néng wēi zhì yú bù, zuì wèi qiáng shèng. zì yún zhōng wǔ yuán yǐ dōng dǐ liáo shuǐ, jiē wèi xiān bēi tíng, kē bǐ néng yǔ sù lì mí jiā gē dì tǒng yù, gè yǒu fèn jiè. kē bǐ néng bù luò jìn sāi, zhōng guó rén duō wáng pàn guī zhī sù lì děng zài liáo xī yòu běi píng yú yáng sài wài, dào yuǎn, gù bù wèi biān huàn. dì yǐ píng lǔ xiào wèi qiān zhāo wèi hù xiān bēi xiào wèi, nán yáng tài shǒu tián yù wèi hù wū huán xiào wèi, shǐ zhèn fǔ zhī.
初,太祖既克蹋頓,而烏桓浸衰,鮮卑大人步度根、軻比能、素利、彌加、厥機等因閻柔上貢獻,求通市,太祖皆表寵以為王。軻比能本小種鮮卑,以勇健廉平為眾所服,由是能威制餘部,最為強盛。自雲中、五原以東抵遼水,皆為鮮卑庭,軻比能與素利、彌加割地統御,各有分界。軻比能部落近塞,中國人多亡叛歸之;素利等在遼西、右北平、漁陽塞外,道遠,故不為邊患。帝以平虜校尉牽招為護鮮卑校尉,南陽太守田豫為護烏桓校尉,使鎮撫之。
strong shì zǔ wén huáng dì shàng huáng chū sān nián rén yín, gōng yuán èr èr èr nián strong
世祖文皇帝上黃初三年(壬寅,公元二二二年)
chūn, zhēng yuè, bǐng yín shuò, rì yǒu shí zhī.
春,正月,丙寅朔,日有食之。
gēng wǔ, dì xíng rú xǔ chāng.
庚午,帝行如許昌。
zhào yuē: jīn zhī jì xiào, gǔ zhī gòng shì yě ruò xiàn nián rán hòu qǔ shì, shì lǚ shàng zhōu jìn bù xiǎn yú qián shì yě. qí lìng jùn guó suǒ xuǎn, wù jū lǎo yòu rú tōng jīng shù, lì dá wén fǎ, dào jiē shì yòng. yǒu sī jiū gù bù yǐ shí zhě.
詔曰:「今之計、孝,古之貢士也;若限年然後取士,是呂尚、周晉不顯於前世也。其令郡國所選,勿拘老幼;儒通經術,吏達文法,到皆試用。有司糾故不以實者。」
èr yuè, shàn shàn guī zī yú tián wáng gè qiǎn shǐ fèng xiàn. shì hòu xī yù fù tōng, zhì wù jǐ xiào wèi.
二月,鄯善、龜茲、于闐王各遣使奉獻。是後西域復通,置戊己校尉。
hàn zhǔ zì zǐ guī jiāng jìn jī wú, zhì zhōng cóng shì huáng quán jiàn yuē: wú rén hàn zhàn, ér shuǐ jūn yán liú, jìn yì tuì nán. chén qǐng wèi xiān qū yǐ dāng kòu, bì xià yí wèi hòu zhèn. hàn zhǔ bù cóng, yǐ quán wèi zhèn běi jiāng jūn, shǐ dū jiāng běi zhū jūn zì lǜ zhū jiāng, zì jiāng nán yuán shān jié lǐng, jūn yú yí dào xiāo tíng. wú jiāng jiē yù yíng jī zhī. lù xùn yuē: bèi jǔ jūn dōng xià, ruì qì shǐ shèng qiě chéng gāo shǒu xiǎn, nán kě zú gōng. gōng zhī zòng xià, yóu nán jǐn kè, ruò yǒu bù lì, sǔn wǒ tài shì, fēi xiǎo gù yě. jīn dàn qiě jiǎng lì jiāng shì, guǎng shī fāng lüè, yǐ guān qí biàn. ruò cǐ jiān shì píng yuán kuàng yě, dāng kǒng yǒu diān pèi jiāo zhú zhī yōu jīn yuán shān xíng jūn, shì bù dé zhǎn, zì dāng bà yú mù shí zhī jiān, xú zhì qí bì ěr. zhū jiāng bù jiě, yǐ wèi xùn wèi zhī, gè huái fèn hèn. hàn rén zì hěn shān tōng wǔ líng, shǐ shì zhōng xiāng yáng mǎ liáng yǐ jīn jǐn cì wǔ xī zhū mán yí, shòu yǐ guān jué.
漢主自秭歸將進擊吳,治中從事黃權諫曰:「吳人悍戰,而水軍沿流,進易退難。臣請為先驅以當寇,陛下宜為後鎮。」漢主不從,以權為鎮北將軍,使督江北諸軍;自率諸將,自江南緣山截嶺,軍於夷道猇亭。吳將皆欲迎擊之。陸遜曰:「備舉軍東下,銳氣始盛;且乘高守險,難可卒攻。攻之縱下,猶難盡克,若有不利,損我太勢,非小故也。今但且獎厲將士,廣施方略,以觀其變。若此間是平原曠野,當恐有顛沛交逐之憂;今緣山行軍,勢不得展,自當罷於木石之間,徐制其敝耳。」諸將不解,以為遜畏之,各懷憤恨。漢人自佷山通武陵,使侍中襄陽馬良以金錦賜五谿諸蠻夷,授以官爵。
sān yuè, yǐ chǒu, lì huáng zǐ qí gōng ruì wèi píng yuán wáng huáng dì yān líng gōng zhāng děng jiē jìn jué wèi wáng. jiǎ xū, lì huáng zǐ lín wèi hé dōng wáng.
三月,乙丑,立皇子齊公睿為平原王、皇弟鄢陵公彰等皆進爵為王。甲戌,立皇子霖為河東王。
jiǎ wǔ, dì xíng rú xiāng yì.
甲午,帝行如襄邑。
xià, sì yuè, wù shēn, lì juàn chéng hóu zhí wèi juàn chéng wáng. shì shí, zhū hóu wáng jiē jì dì kōng míng ér wú qí shí wáng guó gè yǒu lǎo bīng bǎi yú rén yǐ wèi shǒu wèi gé jué qiān lǐ zhī wài, bù tīng cháo pìn, wèi shè fáng fǔ jiān guó zhī guān yǐ cì chá zhī. suī yǒu wáng hóu zhī hào ér chái yú pǐ fū, jiē sī wèi bù yī ér bù néng dé. fǎ jì jùn qiè, zhū hóu wáng guò è rì wén dú běi hǎi wáng yǎn jǐn shèn hǎo xué, wèi cháng yǒu shī. wén xué fáng fǔ xiāng yǔ yán yuē: shòu zhào chá wáng jǔ cuò, yǒu guò dāng zòu, jí yǒu shàn yì yí yǐ wén. suì gòng biǎo chēng chén yǎn měi. yǎn wén zhī, dà jīng jù, zé ràng wén xué yuē: xiū shēn zì shǒu, cháng rén zhī xíng ěr, ér zhū jūn nǎi yǐ shàng wén, shì shì suǒ yǐ zēng qí fù lèi yě. qiě rú yǒu shàn, hé huàn bù wén, ér jù gòng rú shì, shì fēi suǒ yǐ wèi yì yě.
夏,四月,戊申,立鄄城侯植為鄄城王。是時,諸侯王皆寄地空名而無其實;王國各有老兵百餘人以為守衛;隔絕千里之外,不聽朝聘,為設防輔監國之官以伺察之。雖有王侯之號而儕於匹夫,皆思為布衣而不能得。法既峻切,諸侯王過惡日聞;獨北海王兗謹慎好學,未嘗有失。文學、防輔相與言曰:「受詔察王舉措,有過當奏,及有善亦宜以聞。」遂共表稱陳兗美。兗聞之,大驚懼,責讓文學曰:「修身自守,常人之行耳,而諸君乃以上聞,是適所以增其負累也。且如有善,何患不聞,而遽共如是,是非所以為益也。」
guǐ hài, dì hái xǔ chāng.
癸亥,帝還許昌。
wǔ yuè, yǐ jiāng nán bā jùn wèi jīng zhōu, jiāng běi zhū jùn wèi yǐng zhōu.
五月,以江南八郡為荊州,江北諸郡為郢州。
hàn rén zì wū xiá jiàn píng lián yíng zhì yí líng jiè, lì shù shí tún, yǐ féng xí wèi dà dū, zhāng nán wèi qián bù dū, zì zhēng yuè yǔ wú xiāng jù, zhì liù yuè bù jué. hàn zhǔ qiǎn wú bān jiāng shù qiān rén yú píng dì lì yíng, wú jiāng shuài jiē yù jī zhī, lù xùn yuē: cǐ bì yǒu jué, qiě guān zhī. hàn zhǔ zhī qí jì bù xíng, nǎi yǐn fú bīng bā qiān cóng gǔ zhōng chū. xùn yuē: suǒ yǐ bù tīng zhū jūn jī bān zhě, chuāi zhī bì yǒu qiǎo gù yě. xùn shàng shū yú wú wáng yuē: yí líng yào hài, guó zhī guān xiàn, suī wèi yì dé, yì fù yì shī. shī zhī, fēi tú sǔn yī jùn zhī dì, jīng zhōu kě yōu, jīn rì zhēng zhī, dāng lìng bì xié. bèi gàn tiān cháng, bù shǒu kū xué ér gǎn zì sòng, chén suī bù cái, píng fèng wēi líng, yǐ shùn tǎo nì, pò huài zài jìn, wú kě yōu zhě. chén chū xián zhī shuǐ lù jù jìn, jīn fǎn shě chuán jiù bù, chù chù jié yíng, chá qí bù zhì, bì wú tā biàn. fú yuàn zhì zūn gāo zhěn, bù yǐ wèi niàn yě. rùn yuè, xùn jiāng jìn gōng hàn jūn, zhū jiāng bìng yuē: gōng bèi dāng zài chū, jīn nǎi lìng rù wǔ liù bǎi lǐ, xiāng shǒu jīng qī bā yuè, qí zhū yào hài jiē yǐ gù shǒu, jī zhī bì wú lì yǐ. xùn yuē: bèi shì huá lǔ, gèng cháng shì duō, qí jūn shǐ jí, sī lǜ jīng zhuān, wèi kě gàn yě. jīn zhù yǐ jiǔ, bù dé wǒ biàn, bīng pí yì jǔ, jì bù fù shēng. jǐ jiǎo cǐ kòu, zhèng zài jīn rì. nǎi xiān gōng yī yíng, bù lì, zhū jiāng jiē yuē: kōng shā bīng ěr! xùn yuē: wú yǐ xiǎo pò zhī zhī shù. nǎi chì gè chí yī bǎ máo, yǐ huǒ gōng, bá zhī yī ěr shì chéng, tōng lǜ zhū jūn, tóng shí jù gōng, zhǎn zhāng nán féng xí jí hú wáng shā mó kē děng shǒu, pò qí sì shí yú yíng. hàn jiāng dù lù liú níng děng qióng bī qǐng jiàng. hàn zhǔ shēng mǎ ān shān, chén bīng zì rào, xùn dū cù zhū jūn, sì miàn cù zhī, tǔ bēng wǎ jiě, sǐ zhě wàn shù. hàn zhǔ yè dùn, yì rén zì dān shāo náo kǎi duàn hòu, jǐn dé rù bái dì chéng, qí zhōu chuán qì xiè, shuǐ bù jūn zī, yī shí lüè jǐn, shī hái sāi jiāng ér xià. hàn zhǔ dà cán huì yuē: wú nǎi wèi lù xùn suǒ shé rǔ, qǐ fēi tiān yé! jiāng jūn yì yáng fù róng wèi hòu diàn, bīng zhòng jǐn sǐ, róng qì yì liè. wú rén yù zhī shǐ jiàng, róng mà yuē: wú gǒu, ān yǒu hàn jiāng jūn ér jiàng zhě! suì sǐ zhī. cóng shì jì jiǔ chéng jī sù jiāng ér tuì, zhòng yuē: hòu zhuī jiāng zhì, yí jiě fǎng qīng xíng. jī yuē: wú zài jūn, wèi xí wèi dí zhī zǒu yě. yì sǐ zhī.
漢人自巫峽建平連營至夷陵界,立數十屯,以馮習為大督,張南為前部督,自正月與吳相拒,至六月不決。漢主遣吳班將數千人於平地立營,吳將帥皆欲擊之,陸遜曰:「此必有譎,且觀之。」漢主知其計不行,乃引伏兵八千從谷中出。遜曰:「所以不聽諸君擊班者,揣之必有巧故也。」遜上疏於吳王曰:「夷陵要害,國之關限,雖為易得,亦復易失。失之,非徒損一郡之地,荊州可憂,今日爭之,當令必諧。備干天常,不守窟穴而敢自送,臣雖不材,憑奉威靈,以順討逆,破壞在近,無可憂者。臣初嫌之水陸俱進,今反舍船就步,處處結營,察其布置,必無他變。伏願至尊高枕,不以為念也。」閏月,遜將進攻漢軍,諸將並曰:「攻備當在初,今乃令入五六百里,相守經七八月,其諸要害皆已固守,擊之必無利矣。」遜曰:「備是猾虜,更嘗事多,其軍始集,思慮精專,未可干也。今住已久,不得我便,兵疲意沮,計不復生。掎角此寇,正在今日。」乃先攻一營,不利,諸將皆曰:「空殺兵耳!」遜曰:「吾已曉破之之術。」乃敕各持一把茅,以火攻,拔之;一爾勢成,通率諸軍,同時俱攻,斬張南、馮習及胡王沙摩柯等首,破其四十餘營。漢將杜路、劉寧等窮逼請降。漢主升馬鞍山,陳兵自繞,遜督促諸軍,四面蹙之,土崩瓦解,死者萬數。漢主夜遁,驛人自擔燒鐃鎧斷後,僅得入白帝城,其舟船、器械,水、步軍資,一時略盡,屍骸塞江而下。漢主大慚恚曰:「吾乃為陸遜所折辱,豈非天耶!」將軍義陽傅肜為後殿,兵眾盡死,肜氣益烈。吳人諭之使降,肜罵曰:「吳狗,安有漢將軍而降者!」遂死之。從事祭酒程畿溯江而退,眾曰:「後追將至,宜解舫輕行。」畿曰:「吾在軍,未習為敵之走也。」亦死之。
chū, wú ān dōng zhōng láng jiāng sūn huán bié jī hàn qián fēng yú yí dào, wèi hàn suǒ wéi, qiú jiù yú lù xùn, xùn yuē: wèi kě. zhū jiāng yuē: sūn ān dōng, gōng zú, jiàn wéi yǐ kùn, nài hé bù jiù! xùn yuē: ān dōng dé shì zhòng xīn, chéng láo liáng zú, wú kě yōu yě. dài wú jì zhǎn, yù bù jiù ān dōng, ān dōng zì jiě. jí fāng lüè dà shī, hàn guǒ bēn kuì. huán hòu jiàn xùn yuē: qián shí yuàn bù jiàn jiù dìng zhì jīn rì, nǎi zhī diào dù zì yǒu fāng ěr! chū, xùn wèi dà dū dū, zhū jiāng huò tǎo nì shí jiù jiāng, huò gōng shì guì qī, gè zì jīn shì, bù xiāng tīng cóng. xùn àn jiàn yuē: liú bèi tiān xià zhī míng, cáo cāo suǒ dàn, jīn zài jìng jiè, cǐ qiáng duì yě. zhū jūn bìng hé guó ēn, dāng xiāng jí mù, gòng jiǎn cǐ lǔ, shàng bào suǒ shòu, ér bù xiāng shùn, hé yě? pū suī shū shēng, shòu mìng zhǔ shàng, guó jiā suǒ yǐ qū zhū jūn shǐ xiāng chéng wàng zhě, yǐ pū chǐ cùn kě chēng, néng rěn rǔ fù zhòng gù yě. gè zài qí shì, qǐ fù dé cí! jūn lìng yǒu cháng, bù kě fàn yě! jí zhì pò bèi, jì duō chū xùn, zhū jiāng nǎi fú. wú wáng wén zhī yuē: gōng hé yǐ chū bù qǐ zhū jiāng wéi jié dù zhě xié? duì yuē: shòu ēn shēn zhòng, cǐ zhū jiāng huò rèn fù xīn, huò kān zhǎo yá, huò shì gōng chén, jiē guó jiā suǒ dāng yǔ gòng kè dìng dà shì zhě, chén qiè mù xiàng rú kòu xún xiāng xià zhī yì yǐ jì guó shì. wáng dà xiào chēng shàn, jiā xùn fǔ guó jiāng jūn, lǐng jīng zhōu mù, gǎi fēng jiāng líng hóu.
初,吳安東中郎將孫桓別擊漢前鋒於夷道,為漢所圍,求救於陸遜,遜曰:「未可。」諸將曰:「孫安東,公族,見圍已困,奈何不救!」遜曰:「安東得士眾心,城牢糧足,無可憂也。待吾計展,欲不救安東,安東自解。」及方略大施,漢果奔潰。桓後見遜曰:「前實怨不見救;定至今日,乃知調度自有方耳!」初,遜為大都督,諸將或討逆時舊將,或公室貴戚,各自矜恃,不相聽從。遜按劍曰:「劉備天下知名,曹操所憚,今在境界,此強對也。諸君並荷國恩,當相輯睦,共翦此虜,上報所受,而不相順,何也?仆雖書生,受命主上,國家所以屈諸君使相承望者,以仆尺寸可稱,能忍辱負重故也。各在其事,豈復得辭!軍令有常,不可犯也!」及至破備,計多出遜,諸將乃服。吳王聞之曰:「公何以初不啟諸將違節度者邪?」對曰:「受恩深重,此諸將或任腹心,或堪爪牙,或是功臣,皆國家所當與共克定大事者,臣竊慕相如、寇恂相下之義以濟國事。」王大笑稱善,加遜輔國將軍,領荊州牧,改封江陵侯。
chū, zhū gé liàng yǔ shàng shū lìng fǎ zhèng hào shàng bù tóng, ér yǐ gōng yì xiāng qǔ, liàng měi qí zhèng zhì shù. jí hàn zhǔ fá wú ér bài, shí zhèng yǐ zú, liàng tàn yuē: xiào zhí ruò zài, bì néng zhì zhǔ shàng dōng xíng. jiù shǐ dōng xíng, bì bù qīng wēi yǐ. hàn zhǔ zài bái dì, xú shèng pān zhāng sòng qiān děng gè jìng biǎo yán bèi bì kě qín, qǐ fù gōng zhī. wú wáng yǐ wèn lù xùn. xùn yǔ zhū rán luò tǒng shàng yán yuē: cáo pī dà hé shì zhòng, wài tuō zhù guó tǎo bèi, nèi shí yǒu jiān xīn, jǐn jué jì zhé hái. chū, dì wén hàn bīng shù shān lián yíng qī bǎi yú lǐ, wèi qún chén yuē: bèi bù xiǎo bīng, qǐ yǒu qī bǎi lǐ yíng kě yǐ jù dí zhě hū! bāo yuán xí xiǎn zǔ ér wèi jūn zhě wèi dí suǒ qín, cǐ bīng jì yě. sūn quán shàng shì jīn zhì yǐ. hòu qī rì, wú pò hàn shū dào.
初,諸葛亮與尚書令法正好尚不同,而以公義相取,亮每奇正智術。及漢主伐吳而敗,時正已卒,亮嘆曰:「孝直若在,必能制主上東行。就使東行,必不傾危矣。」漢主在白帝,徐盛、潘璋、宋謙等各競表言「備必可禽,乞復攻之。」吳王以問陸遜。遜與硃然、駱統上言曰:「曹丕大合士眾,外托助國討備,內實有奸心,謹決計輒還。」初,帝聞漢兵樹柵連營七百餘里,謂群臣曰:「備不曉兵,豈有七百里營可以拒敵者乎!『苞原隰險阻而為軍者為敵所禽』,此兵忌也。孫權上事今至矣。」後七日,吳破漢書到。
qiū, qī yuè, jì zhōu dà huáng, jī.
秋,七月,冀州大蝗,飢。
hàn zhǔ jì bài zǒu, huáng quán zài jiāng běi, dào jué, bù dé hái, bā yuè, lǜ qí zhòng lái jiàng. hàn yǒu sī qǐng shōu quán qī zǐ, hàn zhǔ yuē: gū fù huáng quán, quán bù fù gū yě. dài zhī rú chū. dì wèi quán yuē: jūn shě nì xiào shùn, yù zhuī zōng chén hán xié? duì yuē: chén guò shòu liú zhǔ shū yù, jiàng wú bù kě, hái shǔ wú lù, shì yǐ guī mìng. qiě bài jūn zhī jiāng, miǎn sǐ wèi xìng, hé gǔ rén zhī kě mù yě! dì shàn zhī, bài wèi zhèn nán jiāng jūn, fēng yù yáng hóu, jiā shì zhōng, shǐ péi chéng. shǔ jiàng rén huò yún hàn zhū quán qī zǐ, dì zhào quán fā sàng. quán yuē: chén yǔ liú gé tuī chéng xiāng xìn, míng chén běn zhì. qiè yí wèi shí, qǐng xū. hòu dé shěn wèn, guǒ rú suǒ yán. mǎ liáng yì sǐ yú wǔ xī.
漢主既敗走,黃權在江北,道絕,不得還,八月,率其眾來降。漢有司請收權妻子,漢主曰:「孤負黃權,權不負孤也。」待之如初。帝謂權曰:「君舍逆效順,欲追蹤陳、韓邪?」對曰:「臣過受劉主殊遇,降吳不可,還蜀無路,是以歸命。且敗軍之將,免死為幸,何古人之可慕也!」帝善之,拜為鎮南將軍,封育陽侯,加侍中,使陪乘。蜀降人或雲漢誅權妻子,帝詔權發喪。權曰:「臣與劉、葛推誠相信,明臣本志。竊疑未實,請須。」後得審問,果如所言。馬良亦死於五谿。
jiǔ yuè, jiǎ wǔ, zhào yuē: fū fù rén yǔ zhèng, luàn zhī běn yě. zì jīn yǐ hòu, qún chén bù dé zòu shì tài hòu, hòu zú zhī jiā bù dé dāng fǔ zhèng zhī rèn, yòu bù dé héng shòu máo shì zhī jué. yǐ cǐ zhào chuán zhī hòu shì, ruò yǒu bèi wéi, tiān xià gòng zhū zhī. biàn tài hòu měi jiàn wài qīn, bù jiǎ yǐ yán sè, cháng yán: jū chù dāng jié jiǎn, bù dāng wàng shǎng, niàn zì yì yě. wài shě dāng guài wú yù zhī tài báo, wú zì yǒu cháng dù gù yě. wú shì wǔ dì sì wǔ shí nián, xíng jiǎn rì jiǔ, bù néng zì biàn wèi shē. yǒu fàn kē jìn zhě, wú qiě néng jiā zuì yī děng ěr, mò wàng qián mǐ ēn dài yě.
九月,甲午,詔曰:「夫婦人與政,亂之本也。自今以後,群臣不得奏事太后,後族之家不得當輔政之任,又不得橫受茅士之爵。以此詔傳之後世,若有背違,天下共誅之。」卞太后每見外親,不假以顏色,常言:「居處當節儉,不當望賞,念自佚也。外舍當怪吾遇之太薄,吾自有常度故也。吾事武帝四五十年,行儉日久,不能自變為奢。有犯科禁者,吾且能加罪一等耳,莫望錢米恩貸也。」
dì jiāng lì guō guì pín wèi hòu, zhōng láng zhàn qián shàng shū yuē: fū hòu fēi zhī dé, shèng shuāi zhì luàn suǒ yóu shēng yě. shì yǐ shèng zhé shèn lì yuán fēi, bì qǔ xiān dài shì zú zhī jiā, zé qí lìng shū, yǐ tǒng liù gōng, qián fèng zōng miào. yì yuē: jiā dào zhèng ér tiān xià dìng. yóu nèi jí wài, xiān wáng zhī lìng diǎn yě. chūn qiū shū zōng rén xìn xià yún: wú yǐ qiè wèi fū rén zhī lǐ. qí huán shì mìng yú kuí qiū, yì yuē: wú yǐ qiè wèi qī. lìng hòu gōng bì chǒng, cháng yà chéng yú, ruò yīn ài dēng hòu, shǐ jiàn rén bào guì, chén kǒng hòu shì xià líng shàng tì, kāi zhāng fēi dù, luàn zì shàng qǐ. dì bù cóng. gēng zǐ, lì huáng hòu guō shì.
帝將立郭貴嬪為後,中郎棧潛上疏曰:「夫后妃之德,盛衰治亂所由生也。是以聖哲慎立元妃,必取先代世族之家,擇其令淑,以統六宮,虔奉宗廟。《易》曰:『家道正而天下定。』由內及外,先王之令典也。《春秋》書宗人釁夏云:『無以妾為夫人之禮。』齊桓誓命於葵丘,亦曰:『無以妾為妻。』令後宮嬖寵,常亞乘輿,若因愛登後,使賤人暴貴,臣恐後世下陵上替,開張非度,亂自上起。」帝不從。庚子,立皇后郭氏。
chū, wú wáng qiǎn yú jìn hù jūn hào zhōu jūn sī mǎ dōng lǐ gǔn yì dì, zì chén chéng kuǎn, cí shén gōng què. dì wèn zhōu děng: quán kě xìn hū? zhōu yǐ wèi quán bì chén fú, ér gǔn wèi qí bù kě bì fú. dì yuè zhōu yán, yǐ wèi yǒu yǐ zhī zhī, gù lì wèi wú wáng, fù shǐ zhōu zhì wú. zhōu wèi wú wáng yuē: bì xià wèi xìn wáng qiǎn zi rù shì, zhōu yǐ hé mén bǎi kǒu míng zhī. wú wáng wèi zhī liú tì zhān jīn, zhǐ tiān wèi shì. zhōu hái ér shì zi bù zhì, dàn duō shè xū cí. dì yù qiǎn shì zhōng xīn pí shàng shū huán jiē wǎng yǔ méng shì, bìng zé rèn zǐ, wú wáng cí ràng bù shòu. dì nù, yù fá zhī, liú yè yuē: bǐ xīn dé zhì, shàng xià qí xīn, ér zǔ dài jiāng hú, bù kě cāng zú zhì yě. dì bù cóng. jiǔ yuè, mìng zhēng dōng dà jiāng jūn cáo xiū qián jiāng jūn zhāng liáo zhèn dōng jiāng jūn zāng bà chū dòng kǒu, dà jiāng jūn cáo rén chū rú xū, shàng jūn dà jiāng jūn cáo zhēn zhēng nán dà jiāng jūn xià hóu shàng zuǒ jiāng jūn zhāng hé yòu jiāng jūn xú huǎng wéi nán jùn. wú jiàn wēi jiāng jūn lǚ fàn dū wǔ jūn, yǐ zhōu jūn jù xiū děng, zuǒ jiāng jūn zhū gé jǐn píng běi jiāng jūn pān zhāng jiāng jūn yáng càn jiù nán jùn, bì jiāng jūn zhū huán yǐ rú xū dū jù cáo rén.
初,吳王遣于禁護軍浩周、軍司馬東里袞詣帝,自陳誠款,辭甚恭愨。帝問周等:「權可信乎?」周以為權必臣服,而袞謂其不可必服。帝悅周言,以為有以知之,故立為吳王,復使周至吳。周謂吳王曰:「陛下未信王遣子入侍,周以闔門百口明之。」吳王為之流涕沾襟,指天為誓。周還而侍子不至,但多設虛辭。帝欲遣侍中辛毘、尚書桓階往與盟誓,並責任子,吳王辭讓不受。帝怒,欲伐之,劉曄曰:「彼新得志,上下齊心,而阻帶江湖,不可倉卒制也。」帝不從。九月,命征東大將軍曹休、前將軍張遼、鎮東將軍臧霸出洞口,大將軍曹仁出濡須,上軍大將軍曹真、征南大將軍夏侯尚、左將軍張郃、右將軍徐晃圍南郡。吳建威將軍呂范督五軍,以舟軍拒休等,左將軍諸葛瑾、平北將軍潘璋、將軍楊粲救南郡,裨將軍硃桓以濡須督拒曹仁。
dōng, shí yuè, jiǎ zǐ, biǎo shǒu yáng shān dōng wèi shòu líng, zuò zhōng zhì, wù cóng jiǎn báo, bù cáng jīn yù, yī yòng wǎ qì. lìng yǐ cǐ zhào cáng zhī zōng miào, fù zài shàng shū mì shū sān fǔ.
冬,十月,甲子,表首陽山東為壽陵,作終制,務從儉薄,不藏金玉,一用瓦器。令以此詔藏之宗廟,副在尚書、秘書、三府。
wú wáng yǐ yáng yuè mán yí duō wèi píng jí, nǎi bēi cí shàng shū, qiú zì gǎi lì ruò zuì zài nán chú, bì bù jiàn zhì, dāng fèng hái tǔ dì mín rén, jì mìng jiāo zhōu yǐ zhōng yú nián. yòu yǔ hào zhōu shū yún: yù wèi zi dēng qiú hūn zōng shì. yòu yún: yǐ dēng nián ruò, yù qiǎn sūn zhǎng xù zhāng zi bù suí dēng jù lái. dì bào yuē: zhèn zhī yǔ jūn, dà yì yǐ dìng, qǐ lè láo shī yuǎn lín jiāng hàn! ruò dēng shēn cháo dào, xī zhào bīng hái ěr. yú shì wú wáng gǎi yuán huáng wǔ, lín jiāng jù shǒu. dì zì xǔ chāng nán zhēng, fù yǐng zhōu wèi jīng zhōu. shí yī yuè, xīn chǒu, dì rú wǎn. cáo xiū zài dòng kǒu, zì chén: yuàn jiāng ruì zú hǔ bù jiāng nán, yīn dí qǔ zī, shì bì kè jié, ruò qí wú chén, bù xū wèi niàn. dì kǒng xiū biàn dù jiāng, yì mǎ zhǐ zhī. shì zhōng dǒng zhāo shì cè, yuē: qiè jiàn bì xià yǒu yōu sè, dú yǐ xiū jì jiāng gù hū? jīn zhě dù jiāng, rén qíng suǒ nán, jiù xiū yǒu cǐ zhì, shì bù dú xíng, dāng xū zhū jiāng. zāng bà děng jì fù qiě guì, wú fù tā wàng, dàn yù zhōng qí tiān nián, bǎo shǒu lù zuò ér yǐ, hé kěn chéng wēi zì tóu sǐ dì yǐ qiú jiǎo xìng! gǒu bà děng bù jìn, xiū yì zì jǔ. chén kǒng bì xià suī yǒu chì dù zhī zhào, yóu bì chén yín, wèi biàn cóng mìng yě. qǐng zhī, huì bào fēng chuī wú lǚ fàn děng chuán, gěng lǎn xī duàn, zhí yì xiū děng yíng xià, zhǎn shǒu huò shēng yǐ qiān shù, wú bīng bèng sàn. dì wén zhī, chì zhū jūn cù dù. jūn wèi shí jìn, wú jiù chuán suì zhì, shōu jūn hái jiāng nán. cáo xiū shǐ zāng bà zhuī zhī, bù lì, jiāng jūn yǐn lú zhàn sǐ.
吳王以揚越蠻夷多未平集,乃卑辭上書,求自改厲;「若罪在難除,必不見置,當奉還土地民人,寄命交州以終餘年。」又與浩周書云:「欲為子登求昏宗室。」又云:「以登年弱,欲遣孫長緒、張子布隨登俱來。」帝報曰:「朕之與君,大義已定,豈樂勞師遠臨江、漢!若登身朝到,夕召兵還耳。」於是吳王改元黃武,臨江拒守。帝自許昌南征,復郢州為荊州。十一月,辛丑,帝如宛。曹休在洞口,自陳:「願將銳卒虎步江南,因敵取資,事必克捷,若其無臣,不須為念。」帝恐休便渡江,驛馬止之。侍中董昭侍側,曰:「竊見陛下有憂色,獨以休濟江故乎?今者渡江,人情所難,就休有此志,勢不獨行,當須諸將。臧霸等既富且貴,無復他望,但欲終其天年,保守祿祚而已,何肯乘危自投死地以求徼倖!苟霸等不進,休意自沮。臣恐陛下雖有敕渡之詔,猶必沉吟,未便從命也。」頃之,會暴風吹吳呂范等船,綆纜悉斷,直詣休等營下,斬首獲生以千數,吳兵迸散。帝聞之,敕諸軍促渡。軍未時進,吳救船遂至,收軍還江南。曹休使臧霸追之,不利,將軍尹盧戰死。
gēng shēn huì, rì yǒu shí zhī.
庚申晦,日有食之。
wú wáng shǐ tài zhōng dài fū zhèng quán pìn yú hàn, hàn tài zhōng dài fū zōng wěi bào zhī, wú hàn fù tōng.
吳王使太中大夫鄭泉聘於漢,漢太中大夫宗瑋報之,吳、漢復通。
hàn zhǔ wén wèi shī dà chū, yí lù xùn shū yuē: zéi jīn yǐ zài jiāng hàn, wú jiāng fù dōng, jiāng jūn wèi qí néng rán fǒu? xùn dá yuē: dàn kǒng jūn xīn pò, chuàng yí wèi fù, shǐ qiú tōng qīn qiě dāng zì bǔ, wèi xiá qióng bīng ěr. ruò bù tuī suàn, yù fù yǐ qīng fù zhī yú yuǎn sòng yǐ lái zhě, wú suǒ táo mìng.
漢主聞魏師大出,遺陸遜書曰:「賊今已在江、漢,吾將復東,將軍謂其能然否?」遜答曰:「但恐軍新破,創夷未復,始求通親;且當自補,未暇窮兵耳。若不推算,欲復以傾覆之餘遠送以來者,無所逃命。」
hàn hàn jiā tài shǒu huáng yuán pàn.
漢漢嘉太守黃元叛。
wú jiāng sūn shèng dū wàn rén jù jiāng líng zhōng zhōu, yǐ wèi nán jùn wài yuán.
吳將孫盛督萬人據江陵中州,以為南郡外援。