rì běn rén zhī chēng wǒ zhōng guó yě, yī zé yuē lǎo dà dì guó, zài zé yuē lǎo dà dì guó. shì yǔ yě, gài xí yì ōu xī rén zhī yán yě. wū hū! wǒ zhōng guó qí guǒ lǎo dà yǐ hū? liáng qǐ chāo yuē: è! shì hé yán! shì hé yán! wú xīn mù zhōng yǒu yī shào nián zhōng guó zài!
　　日本人之稱我中國也，一則曰老大帝國，再則曰老大帝國。是語也，蓋襲譯歐西人之言也。嗚呼！我中國其果老大矣乎？梁啓超曰：惡！是何言！是何言！吾心目中有一少年中國在！

yù yán guó zhī lǎo shào, qǐng xiān yán rén zhī lǎo shào. lǎo nián rén cháng sī jì wǎng, shào nián rén cháng sī jiāng lái. wéi sī jì wǎng yě, gù shēng liú liàn xīn wéi sī jiāng lái yě, gù shēng xī wàng xīn. wéi liú liàn yě, gù bǎo shǒu wéi xī wàng yě, gù jìn qǔ. wéi bǎo shǒu yě, gù yǒng jiù wéi jìn qǔ yě, gù rì xīn. wéi sī jì wǎng yě, shì shì jiē qí suǒ yǐ jīng zhě, gù wéi zhī zhào lì wéi sī jiāng lái yě, shì shì jiē qí suǒ wèi jīng zhě, gù cháng gǎn pò gé. lǎo nián rén cháng duō yōu lǜ, shào nián rén cháng hǎo xíng lè. wéi duō yōu yě, gù huī xīn wéi xíng lè yě, gù shèng qì. wéi huī xīn yě, gù qiè nuò wéi shèng qì yě, gù háo zhuàng. wéi qiè nuò yě, gù gǒu qiě wéi háo zhuàng yě, gù mào xiǎn. wéi gǒu qiě yě, gù néng miè shì jiè wéi mào xiǎn yě, gù néng zào shì jiè. lǎo nián rén cháng yàn shì, shào nián rén cháng xǐ shì. wéi yàn shì yě, gù cháng jué yī qiè shì wú kě wèi zhě wéi hǎo shì yě, gù cháng jué yī qiè shì wú bù kě wèi zhě. lǎo nián rén rú xī zhào, shào nián rén rú zhāo yáng lǎo nián rén rú jí niú, shào nián rén rú rǔ hǔ. lǎo nián rén rú sēng, shào nián rén rú xiá. lǎo nián rén rú zì diǎn, shào nián rén rú xì wén. lǎo nián rén rú yā piàn yān, shào nián rén rú pō lán dì jiǔ. lǎo nián rén rú bié xíng xīng zhī yǔn shí, shào nián rén rú dà yáng hǎi zhī shān hú dǎo. lǎo nián rén rú āi jí shā mò zhī jīn zì tǎ, shào nián rén rú xī bǐ lì yà zhī tiě lù lǎo nián rén rú qiū hòu zhī liǔ, shào nián rén rú chūn qián zhī cǎo. lǎo nián rén rú sǐ hǎi zhī zhū wèi zé, shào nián rén rú cháng jiāng zhī chū fā yuán. cǐ lǎo nián yǔ shào nián xìng gé bù tóng zhī dà lüè yě. rèn gōng yuē: rén gù yǒu zhī, guó yì yí rán.
　　欲言國之老少，請先言人之老少。老年人常思既往，少年人常思將來。惟思既往也，故生留戀心；惟思將來也，故生希望心。惟留戀也，故保守；惟希望也，故進取。惟保守也，故永舊；惟進取也，故日新。惟思既往也，事事皆其所已經者，故惟知照例；惟思將來也，事事皆其所未經者，故常敢破格。老年人常多憂慮，少年人常好行樂。惟多憂也，故灰心；惟行樂也，故盛氣。惟灰心也，故怯懦；惟盛氣也，故豪壯。惟怯懦也，故苟且；惟豪壯也，故冒險。惟苟且也，故能滅世界；惟冒險也，故能造世界。老年人常厭事，少年人常喜事。惟厭事也，故常覺一切事無可為者；惟好事也，故常覺一切事無不可為者。老年人如夕照，少年人如朝陽；老年人如瘠牛，少年人如乳虎。老年人如僧，少年人如俠。老年人如字典，少年人如戲文。老年人如鴉片煙，少年人如潑蘭地酒。老年人如別行星之隕石，少年人如大洋海之珊瑚島。老年人如埃及沙漠之金字塔，少年人如西比利亞之鐵路；老年人如秋後之柳，少年人如春前之草。老年人如死海之瀦為澤，少年人如長江之初發源。此老年與少年性格不同之大略也。任公曰：人固有之，國亦宜然。

liáng qǐ chāo yuē: shāng zāi, lǎo dà yě! xún yáng jiāng tóu pí pá fù, dāng míng yuè rào chuán, fēng yè sè sè, qīn hán yú tiě, shì mèng fēi mèng zhī shí, zhuī xiǎng luò yáng chén zhōng chūn huā qiū yuè zhī jiā qù. xī gōng nán nèi, bái fà gōng é, yī dēng rú suì, sān wǔ duì zuò, tán kāi yuán tiān bǎo jiān yí shì, pǔ ní cháng yǔ yī qū. qīng mén zhòng guā rén, zuǒ duì rú rén, gù nòng rú zǐ, yì hóu mén sì hǎi zhū lǚ zá tà zhī shèng shì. ná pò lún zhī liú yú è miè, ā lá fēi zhī yōu yú xī lán, yǔ sān liǎng jiān shǒu lì, huò guò fǎng zhī hào shì zhě, dào dāng nián duǎn dāo pǐ mǎ chí chěng zhōng yuán, xí juǎn ōu zhōu, xuè zhàn hǎi lóu, yī shēng chì zhà, wàn guó zhèn kǒng zhī fēng gōng wěi liè, chū ér pāi àn, jì ér fǔ bì, zhōng ér lǎn jìng. wū hū, miàn cūn chǐ jǐn, bái fà yíng bǎ, tuí rán lǎo yǐ! ruò shì zhě, shě yōu yù zhī wài wú xīn shì, shě bēi cǎn zhī wài wú tiān dì, shě tuí táng zhī wài wú rì yuè, shě tàn xī zhī wài wú yīn shēng, shě dài sǐ zhī wài wú shì yè. měi rén háo jié qiě rán, ér kuàng xún cháng lù lù zhě yé? shēng píng qīn yǒu, jiē zài xū mù qǐ jū yǐn shí, dài mìng yú rén. jīn rì qiě guò, huáng zhī tā rì? jīn nián qiě guò, huáng xù míng nián? pǔ tiān xià huī xīn duǎn qì zhī shì, wèi yǒu shèn yú lǎo dà zhě. yú cǐ rén yě, ér yù wàng yǐ ná yún zhī shǒu duàn, huí tiān zhī shì gōng, xié shān chāo hǎi zhī yì qì, néng hū bù néng?
　　梁啓超曰：傷哉，老大也！潯陽江頭琵琶婦，當明月繞船，楓葉瑟瑟，衾寒於鐵，似夢非夢之時，追想洛陽塵中春花秋月之佳趣。西宮南內，白髮宮娥，一燈如穗，三五對坐，談開元、天寶間遺事，譜《霓裳羽衣曲》。青門種瓜人，左對孺人，顧弄孺子，憶侯門似海珠履雜遝之盛事。拿破崙之流於厄蔑，阿剌飛之幽於錫蘭，與三兩監守吏，或過訪之好事者，道當年短刀匹馬馳騁中原，席捲歐洲，血戰海樓，一聲叱咤，萬國震恐之豐功偉烈，初而拍案，繼而撫髀，終而攬鏡。嗚呼，面皴齒盡，白髮盈把，頹然老矣！若是者，舍幽郁之外無心事，舍悲慘之外無天地，舍頹唐之外無日月，舍嘆息之外無音聲，舍待死之外無事業。美人豪傑且然，而況尋常碌碌者耶？生平親友，皆在墟墓；起居飲食，待命於人。今日且過，遑知他日？今年且過，遑恤明年？普天下灰心短氣之事，未有甚於老大者。於此人也，而欲望以拏雲之手段，回天之事功，挾山超海之意氣，能乎不能？

wū hū! wǒ zhōng guó qí guǒ lǎo dà yǐ hū? lì hū jīn rì yǐ zhǐ chóu xī, táng yú sān dài, ruò hé zhī zhì zhì qín huáng hàn wǔ, ruò hé zhī xióng jié hàn táng lái zhī wén xué, ruò hé zhī lóng shèng kāng qián jiān zhī wǔ gōng, ruò hé zhī xuǎn hè. lì shǐ jiā suǒ pū xù, cí zhāng jiā suǒ ōu gē, hé yī fēi wǒ guó mín shào nián shí dài liáng chén měi jǐng shǎng xīn lè shì zhī chén jī zāi! ér jīn tuí rán lǎo yǐ! zuó rì gē wǔ chéng, míng rì gē shí chéng, chǔ chù què shǔ jǐn, yè yè jī quǎn jīng. shí bā shěng zhī tǔ dì cái chǎn, yǐ wéi rén huái zhōng zhī ròu sì bǎi zhào zhī fù xiōng zǐ dì, yǐ wéi rén zhù jí zhī nú, qǐ suǒ wèi" lǎo dà jià zuò shāng rén fù" zhě yé? wū hū! píng jūn mò huà dāng nián shì, qiáo cuì sháo guāng bù rěn kàn! chǔ qiú xiāng duì, jí jí gù yǐng, rén mìng wēi qiǎn, zhāo bù lǜ xī. guó wèi dài sǐ zhī guó, yī guó zhī mín wèi dài sǐ zhī mín. wàn shì fù zhī nài hé, yī qiè píng rén zuō nòng, yì hé zú guài!
　　嗚呼！我中國其果老大矣乎？立乎今日以指疇昔，唐虞三代，若何之郅治；秦皇漢武，若何之雄傑；漢唐來之文學，若何之隆盛；康乾間之武功，若何之烜赫。歷史家所鋪敘，詞章家所謳歌，何一非我國民少年時代良辰美景、賞心樂事之陳跡哉！而今頹然老矣！昨日割五城，明日割十城，處處雀鼠盡，夜夜雞犬驚。十八省之土地財產，已為人懷中之肉；四百兆之父兄子弟，已為人注籍之奴，豈所謂「老大嫁作商人婦」者耶？嗚呼！憑君莫話當年事，憔悴韶光不忍看！楚囚相對，岌岌顧影，人命危淺，朝不慮夕。國為待死之國，一國之民為待死之民。萬事付之奈何，一切憑人作弄，亦何足怪！

rèn gōng yuē: wǒ zhōng guó qí guǒ lǎo dà yǐ hū? shì jīn rì quán dì qiú zhī yī dà wèn tí yě. rú qí lǎo dà yě, zé shì zhōng guó wèi guò qù zhī guó, jí dì qiú shàng xī běn yǒu cǐ guó, ér jīn jiàn sī miè, tā rì zhī mìng yùn dài jiāng jǐn yě. rú qí fēi lǎo dà yě, zé shì zhōng guó wèi wèi lái zhī guó, jí dì qiú shàng xī wèi xiàn cǐ guó, ér jīn jiàn fā dá, tā rì zhī qián chéng qiě fāng zhǎng yě. yù duàn jīn rì zhī zhōng guó wèi lǎo dà yé? wèi shào nián yé? zé bù kě bù xiān míng" guó" zì zhī yì yì. fū guó yě zhě, hé wù yě? yǒu tǔ dì, yǒu rén mín, yǐ jū yú qí tǔ dì zhī rén mín, ér zhì qí suǒ jū zhī tǔ dì zhī shì, zì zhì fǎ lǜ ér zì shǒu zhī yǒu zhǔ quán, yǒu fú cóng, rén rén jiē zhǔ quán zhě, rén rén jiē fú cóng zhě. fū rú shì, sī wèi zhī wán quán chéng lì zhī guó, dì qiú shàng zhī yǒu wán quán chéng lì zhī guó yě, zì bǎi nián yǐ lái yě. wán quán chéng lì zhě, zhuàng nián zhī shì yě. wèi néng wán quán chéng lì ér jiàn jìn yú wán quán chéng lì zhě, shào nián zhī shì yě. gù wú dé yī yán yǐ duàn zhī yuē: ōu zhōu liè bāng zài jīn rì wèi zhuàng nián guó, ér wǒ zhōng guó zài jīn rì wèi shào nián guó.
　　任公曰：我中國其果老大矣乎？是今日全地球之一大問題也。如其老大也，則是中國為過去之國，即地球上昔本有此國，而今漸澌滅，他日之命運殆將盡也。如其非老大也，則是中國為未來之國，即地球上昔未現此國，而今漸發達，他日之前程且方長也。欲斷今日之中國為老大耶？為少年耶？則不可不先明「國」字之意義。夫國也者，何物也？有土地，有人民，以居於其土地之人民，而治其所居之土地之事，自製法律而自守之；有主權，有服從，人人皆主權者，人人皆服從者。夫如是，斯謂之完全成立之國，地球上之有完全成立之國也，自百年以來也。完全成立者，壯年之事也。未能完全成立而漸進於完全成立者，少年之事也。故吾得一言以斷之曰：歐洲列邦在今日為壯年國，而我中國在今日為少年國。

fū gǔ xī zhī zhōng guó zhě, suī yǒu guó zhī míng, ér wèi chéng guó zhī xíng yě. huò wèi jiā zú zhī guó, huò wèi qiú zhǎng zhī guó, huò wèi zhū hóu fēng jiàn zhī guó, huò wèi yī wáng zhuān zhì zhī guó. suī zhǒng lèi bù yī, yào zhī, qí yú guó jiā zhī tǐ zhì yě, yǒu qí yī bù ér quē qí yī bù. zhèng rú yīng ér zì pēi tāi yǐ qì chéng tóng, qí shēn tǐ zhī yī èr guān zhī, xiān háng zhǎng chéng, cǐ wài zé quán tǐ suī cū jù, rán wèi néng dé qí yòng yě. gù táng yú yǐ qián wèi pēi tāi shí dài, yīn zhōu zhī jì wèi rǔ bǔ shí dài, yóu kǒng zǐ ér lái zhì yú jīn wèi tóng zǐ shí dài. zhú jiàn fā dá, ér jīn nǎi shǐ jiāng rù chéng tóng yǐ shàng shào nián zhī jiè yān. qí cháng chéng suǒ yǐ ruò shì zhī chí zhě, zé lì dài zhī mín zéi yǒu zhì qí shēng jī zhě yě. pì yóu tóng nián duō bìng, zhuǎn lèi lǎo tài, huò qiě yí qí sǐ qī zhī jiāng zhì yān, ér bù zhī jiē yóu wèi wán chéng wèi chéng lì yě. fēi guò qù zhī wèi, ér wèi lái zhī wèi yě.
　　夫古昔之中國者，雖有國之名，而未成國之形也。或為家族之國，或為酋長之國，或為諸侯封建之國，或為一王專制之國。雖種類不一，要之，其於國家之體質也，有其一部而缺其一部。正如嬰兒自胚胎以迄成童，其身體之一二官支，先行長成，此外則全體雖粗具，然未能得其用也。故唐虞以前為胚胎時代，殷周之際為乳哺時代，由孔子而來至於今為童子時代。逐漸發達，而今乃始將入成童以上少年之界焉。其長成所以若是之遲者，則歷代之民賊有窒其生機者也。譬猶童年多病，轉類老態，或且疑其死期之將至焉，而不知皆由未完成未成立也。非過去之謂，而未來之謂也。

qiě wǒ zhōng guó chóu xī, qǐ cháng yǒu guó jiā zāi? bù guò yǒu zhāo tíng ěr! wǒ huáng dì zǐ sūn, jù zú ér jū, lì yú cǐ dì qiú zhī shàng zhě jì shù qiān nián, ér wèn qí guó zhī wèi hé míng, zé wú yǒu yě. fū suǒ wèi táng yú xià shāng zhōu qín hàn wèi jìn sòng qí liáng chén suí táng sòng yuán míng qīng zhě, zé jiē cháo míng ěr. cháo yě zhě, yī jiā zhī sī chǎn yě. guó yě zhě, rén mín zhī gōng chǎn yě. cháo yǒu zhāo zhī lǎo shào, guó yǒu guó zhī lǎo shào. cháo yǔ guó jì yì wù, zé bù néng yǐ cháo zhī lǎo shào ér zhǐ wèi guó zhī lǎo shào míng yǐ. wén wǔ chéng kāng, zhōu cháo zhī shào nián shí dài yě. yōu lì huán nǎn, zé qí lǎo nián shí dài yě. gāo wén jǐng wǔ, hàn cháo zhī shào nián shí dài yě. yuán píng huán líng, zé qí lǎo nián shí dài yě. zì yú lì cháo, mò bù yǒu zhī. fán cǐ zhě wèi wèi yī zhāo tíng zhī lǎo yě zé kě, wèi wèi yī guó zhī lǎo yě zé bù kě. yī zhāo tíng zhī lǎo dàn sǐ, yóu yī rén zhī lǎo qiě sǐ yě, yú wú suǒ wèi zhōng guó zhě hé yǔ yān. rán zé, wú zhōng guó zhě, qián cǐ shàng wèi chū xiàn yú shì jiè, ér jīn nǎi shǐ méng yá yún ěr. tiān dì dà yǐ, qián tú liáo yǐ. měi zāi wǒ shào nián zhōng guó hū!
　　且我中國疇昔，豈嘗有國家哉？不過有朝廷耳！我黃帝子孫，聚族而居，立於此地球之上者既數千年，而問其國之為何名，則無有也。夫所謂唐、虞、夏、商、周、秦、漢、魏、晉、宋、齊、梁、陳、隋、唐、宋、元、明、清者，則皆朝名耳。朝也者，一家之私產也。國也者，人民之公產也。朝有朝之老少，國有國之老少。朝與國既異物，則不能以朝之老少而指為國之老少明矣。文、武、成、康，周朝之少年時代也。幽、厲、桓、赧，則其老年時代也。高、文、景、武，漢朝之少年時代也。元、平、桓、靈，則其老年時代也。自余歷朝，莫不有之。凡此者謂為一朝廷之老也則可，謂為一國之老也則不可。一朝廷之老旦死，猶一人之老且死也，於吾所謂中國者何與焉。然則，吾中國者，前此尚未出現於世界，而今乃始萌芽云爾。天地大矣，前途遼矣。美哉我少年中國乎！

mǎ zhì ní zhě, yì dà lì sān jié zhī kuí yě. yǐ guó shì bèi zuì, táo cuàn yì bāng. nǎi chuàng lì yī huì, míng yuē" shào nián yì dà lì". jǔ guó zhì shì, yún yǒng wù jí yǐ yīng zhī. zú nǎi guāng fù jiù wù, shǐ yì dà lì wèi ōu zhōu zhī yī xióng bāng. fū yì dà lì zhě, ōu zhōu zhī dì yī lǎo dà guó yě. zì luó mǎ wáng hòu, tǔ dì lì yú jiào huáng, zhèng quán guī yú ào guó, dài suǒ wèi lǎo ér bīn yú sǐ zhě yǐ. ér dé yī mǎ zhì ní, qiě néng jǔ quán guó ér shào nián zhī, kuàng wǒ zhōng guó zhī shí wèi shào nián shí dài zhě yé! táng táng sì bǎi yú zhōu zhī guó tǔ, lǐn lǐn sì bǎi yú zhào zhī guó mín, qǐ suì wú yī mǎ zhì ní qí rén zhě!
　　瑪志尼者，意大利三傑之魁也。以國事被罪，逃竄異邦。乃創立一會，名曰「少年意大利」。舉國志士，雲涌霧集以應之。卒乃光復舊物，使意大利為歐洲之一雄邦。夫意大利者，歐洲之第一老大國也。自羅馬亡後，土地隸於教皇，政權歸於奧國，殆所謂老而瀕於死者矣。而得一瑪志尼，且能舉全國而少年之，況我中國之實為少年時代者耶！堂堂四百餘州之國土，凜凜四百餘兆之國民，豈遂無一瑪志尼其人者！

gōng zì zhēn shì zhī jí yǒu shī yī zhāng, tí yuē néng lìng gōng shào nián xíng. wú cháng ài dú zhī, ér yǒu wèi hū qí yòng yì zhī suǒ cún. wǒ guó mín ér zì wèi qí guó zhī lǎo dà yě, sī guǒ lǎo dà yǐ wǒ guó mín ér zì zhī qí guó zhī shào nián yě, sī nǎi shào nián yǐ. xī yàn yǒu zhī yuē:" yǒu sān suì zhī wēng, yǒu bǎi suì zhī tóng." rán zé, guó zhī lǎo shào, yòu wú dìng xíng, ér shí suí guó mín zhī xīn lì yǐ wéi xiāo zhǎng zhě yě. wú jiàn hū mǎ zhì ní zhī néng lìng guó shào nián yě, wú yòu jiàn hū wǒ guó zhī guān lì shì mín néng lìng guó lǎo dà yě. wú wèi cǐ jù! fū yǐ rú cǐ zhuàng lì nóng yù piān piān jué shì zhī shào nián zhōng guó, ér shǐ ōu xī rì běn rén wèi wǒ wèi lǎo dà zhě, hé yě? zé yǐ wò guó quán zhě jiē lǎo xiǔ zhī rén yě. fēi ó jǐ shí nián bā gǔ, fēi xiě jǐ shí nián bái zhé, fēi dāng jǐ shí nián chà, fēi ái jǐ shí nián fèng, fēi dì jǐ shí nián shǒu běn, fēi chàng jǐ shí nián nuò, fēi kē jǐ shí nián tóu, fēi qǐng jǐ shí nián ān, zé bì bù néng dé yī guān jìn yī zhí. qí nèi rèn qīng èr yǐ shàng, wài rèn jiān sī yǐ shàng zhě, bǎi rén zhī zhōng, qí wǔ guān bù bèi zhě, dài jiǔ shí liù qī rén yě. fēi yǎn máng zé ěr lóng, fēi shǒu chàn zé zú bǒ, fǒu zé bàn shēn bù suí yě. bǐ qí yī shēn yǐn shí bù lǚ shì tīng yán yǔ, shàng qiě bù néng zì le, xū sān sì rén zuǒ yòu fú zhī zhuō zhī, nǎi néng dù rì, yú cǐ ér nǎi yù zé zhī yǐ guó shì, shì hé yì lì wú shù mù ǒu ér shǐ zhì tiān xià yě! qiě bǐ bèi zhě, zì qí shào zhuàng zhī shí jì yǐ bù zhī yà xì yà ōu luó bā wèi hé chǔ dì fāng, hàn zǔ táng zōng shì nà cháo huáng dì, yóu xián qí wán dùn fǔ bài zhī wèi zhēn qí jí, yòu bì cuō mó zhī, táo yě zhī, dài qí nǎo suǐ yǐ hé, xuè guǎn yǐ sāi, qì xī yān yān, yǔ guǐ wèi lín zhī shí, rán hòu jiāng wǒ èr wàn lǐ shān hé, sì wàn wàn rén mìng, yī jǔ ér jiè yú qí shǒu. wū hū! lǎo dà dì guó, chéng zāi qí lǎo dà yě! ér bǐ bèi zhě, jī qí shù shí nián zhī bā gǔ bái zhé dāng chāi ái fèng shǒu běn chàng rě kē tóu qǐng ān, qiān xīn wàn kǔ, qiān kǔ wàn xīn, nǎi shǐ dé cǐ hóng dǐng huā líng zhī fú sè, zhōng táng dà rén zhī míng hào, nǎi chū qí quán fù jīng shén, jié qí bì shēng lì liàng, yǐ bǎo chí zhī. rú bǐ qǐ ér shí jīn yī dìng, suī hōng léi pán xuán qí dǐng shàng, ér liǎng shǒu yóu jǐn bào qí hé bāo, tā shì fēi suǒ gù yě, fēi suǒ zhī yě, fēi suǒ wén yě. yú cǐ ér gào zhī yǐ wáng guó yě, guā fēn yě, bǐ wū cóng ér tīng zhī, wū cóng ér xìn zhī! jí shǐ guǒ wáng yǐ, guǒ fēn yǐ, ér wú jīn nián qī shí yǐ, bā shí yǐ, dàn qiú qí yī liǎng nián nèi, yáng rén bù lái, qiáng dào bù qǐ, wǒ yǐ kuài huó guò le yī shì yǐ! ruò bù dé yǐ, zé gē sān tóu liǎng shěng zhī tǔ dì fèng shēn hè jìng, yǐ huàn wǒ jǐ gè yá mén mài sān jǐ bǎi wàn zhī rén mín zuò pū wèi nú, yǐ shú wǒ yī tiáo lǎo mìng, yǒu hé bù kě? yǒu hé nán bàn? wū hū! jīn zhī suǒ wèi lǎo hòu lǎo chén lǎo jiàng lǎo lì zhě, qí xiū shēn qí jiā zhì guó píng tiān xià zhī shǒu duàn, jiē jù yú shì yǐ. xī fēng yī yè cuī rén lǎo, diāo jǐn zhū yán bái jìn tóu. shǐ zǒu wú cháng dāng yī shēng, xié cuī mìng fú yǐ zhù shòu, jiē hū tòng zāi! yǐ cǐ wéi guó, shì ān dé bù lǎo qiě sǐ, qiě wú kǒng qí wèi jí suì ér shāng yě.
　　龔自珍氏之集有詩一章，題曰《能令公少年行》。吾嘗愛讀之，而有味乎其用意之所存。我國民而自謂其國之老大也，斯果老大矣；我國民而自知其國之少年也，斯乃少年矣。西諺有之曰：「有三歲之翁，有百歲之童。」然則，國之老少，又無定形，而實隨國民之心力以為消長者也。吾見乎瑪志尼之能令國少年也，吾又見乎我國之官吏士民能令國老大也。吾為此懼！夫以如此壯麗濃郁翩翩絕世之少年中國，而使歐西日本人謂我為老大者，何也？則以握國權者皆老朽之人也。非哦幾十年八股，非寫幾十年白折，非當幾十年差，非捱幾十年俸，非遞幾十年手本，非唱幾十年喏，非磕幾十年頭，非請幾十年安，則必不能得一官、進一職。其內任卿貳以上，外任監司以上者，百人之中，其五官不備者，殆九十六七人也。非眼盲則耳聾，非手顫則足跛，否則半身不遂也。彼其一身飲食步履視聽言語，尚且不能自了，須三四人左右扶之捉之，乃能度日，於此而乃欲責之以國事，是何異立無數木偶而使治天下也！且彼輩者，自其少壯之時既已不知亞細亞、歐羅巴為何處地方，漢祖唐宗是那朝皇帝，猶嫌其頑鈍腐敗之未臻其極，又必搓磨之，陶冶之，待其腦髓已涸，血管已塞，氣息奄奄，與鬼為鄰之時，然後將我二萬里山河，四萬萬人命，一舉而界於其手。嗚呼！老大帝國，誠哉其老大也！而彼輩者，積其數十年之八股、白折、當差、捱俸、手本、唱喏、磕頭、請安，千辛萬苦，千苦萬辛，乃始得此紅頂花翎之服色，中堂大人之名號，乃出其全副精神，竭其畢生力量，以保持之。如彼乞兒拾金一錠，雖轟雷盤旋其頂上，而兩手猶緊抱其荷包，他事非所顧也，非所知也，非所聞也。於此而告之以亡國也，瓜分也，彼烏從而聽之，烏從而信之！即使果亡矣，果分矣，而吾今年七十矣，八十矣，但求其一兩年內，洋人不來，強盜不起，我已快活過了一世矣！若不得已，則割三頭兩省之土地奉申賀敬，以換我幾個衙門；賣三幾百萬之人民作仆為奴，以贖我一條老命，有何不可？有何難辦？嗚呼！今之所謂老後、老臣、老將、老吏者，其修身齊家治國平天下之手段，皆具於是矣。西風一夜催人老，凋盡朱顏白盡頭。使走無常當醫生，攜催命符以祝壽，嗟乎痛哉！以此為國，是安得不老且死，且吾恐其未及歲而殤也。

rèn gōng yuē: zào chéng jīn rì zhī lǎo dà zhōng guó zhě, zé zhōng guó lǎo xiǔ zhī yuān yè yě. zhì chū jiāng lái zhī shào nián zhōng guó zhě, zé zhōng guó shào nián zhī zé rèn yě. bǐ lǎo xiǔ zhě hé zú dào, bǐ yǔ cǐ shì jiè zuò bié zhī rì bù yuǎn yǐ, ér wǒ shào nián nǎi xīn lái ér yǔ shì jiè wèi yuán. rú jiù wū zhě rán, bǐ míng rì jiāng qiān jū tā fāng, ér wǒ jīn rì shǐ rù cǐ shì chù. jiāng qiān jū zhě, bù ài hù qí chuāng lóng, bù jié zhì qí tíng wǔ, sú rén héng qíng, yì hé zú guài! ruò wǒ shào nián zhě, qián chéng hào hào, hòu gù máng máng. zhōng guó ér wèi niú wèi mǎ wèi nú wèi lì, zé pēng luán biān chuí zhī cǎn kù, wéi wǒ shào nián dāng zhī. zhōng guó rú chēng bà yǔ nèi, zhǔ méng dì qiú, zé zhǐ huī gù pàn zhī zūn róng, wéi wǒ shào nián xiǎng zhī. yú bǐ qì xī yān yān yǔ guǐ wèi lín zhě hé yǔ yān? bǐ ér mò rán zhì zhī, yóu kě yán yě. wǒ ér mò rán zhì zhī, bù kě yán yě. shǐ jǔ guó zhī shào nián ér guǒ wèi shào nián yě, zé wú zhōng guó wèi wèi lái zhī guó, qí jìn bù wèi kě liàng yě. shǐ jǔ guó zhī shào nián ér yì wèi lǎo dà yě, zé wú zhōng guó wèi guò qù zhī guó, qí sī wáng kě qiáo zú ér dài yě. gù jīn rì zhī zé rèn, bù zài tā rén, ér quán zài wǒ shào nián. shào nián zhì zé guó zhì, shào nián fù zé guó fù shào nián qiáng zé guó qiáng, shào nián dú lì zé guó dú lì shào nián zì yóu zé guó zì yóu shào nián jìn bù zé guó jìn bù shào nián shèng yú ōu zhōu, zé guó shèng yú ōu zhōu shào nián xióng yú dì qiú, zé guó xióng yú dì qiú. hóng rì chū shēng, qí dào dà guāng. hé chū fú liú, yī xiè wāng yáng. qián lóng téng yuān, lín zhǎo fēi yáng. rǔ hǔ xiào gǔ, bǎi shòu zhèn huáng. yīng sǔn shì yì, fēng chén xī zhāng. qí huā chū tāi, yù yù huáng huáng. gàn jiàng fā xíng, yǒu zuò qí máng. tiān dài qí cāng, dì lǚ qí huáng. zòng yǒu qiān gǔ, héng yǒu bā huāng. qián tú shì hǎi, lái rì fāng cháng. měi zāi wǒ shào nián zhōng guó, yǔ tiān bù lǎo! zhuàng zāi wǒ zhōng guó shào nián, yǔ guó wú jiāng!
　　任公曰：造成今日之老大中國者，則中國老朽之冤業也。制出將來之少年中國者，則中國少年之責任也。彼老朽者何足道，彼與此世界作別之日不遠矣，而我少年乃新來而與世界為緣。如僦屋者然，彼明日將遷居他方，而我今日始入此室處。將遷居者，不愛護其窗櫳，不潔治其庭廡，俗人恆情，亦何足怪！若我少年者，前程浩浩，後顧茫茫。中國而為牛為馬為奴為隸，則烹臠鞭棰之慘酷，惟我少年當之。中國如稱霸宇內，主盟地球，則指揮顧盼之尊榮，惟我少年享之。於彼氣息奄奄與鬼為鄰者何與焉？彼而漠然置之，猶可言也。我而漠然置之，不可言也。使舉國之少年而果為少年也，則吾中國為未來之國，其進步未可量也。使舉國之少年而亦為老大也，則吾中國為過去之國，其澌亡可翹足而待也。故今日之責任，不在他人，而全在我少年。少年智則國智，少年富則國富；少年強則國強，少年獨立則國獨立；少年自由則國自由；少年進步則國進步；少年勝於歐洲，則國勝於歐洲；少年雄於地球，則國雄於地球。紅日初升，其道大光。河出伏流，一瀉汪洋。潛龍騰淵，鱗爪飛揚。乳虎嘯谷，百獸震惶。鷹隼試翼，風塵翕張。奇花初胎，矞矞皇皇。干將發硎，有作其芒。天戴其蒼，地履其黃。縱有千古，橫有八荒。前途似海，來日方長。美哉我少年中國，與天不老！壯哉我中國少年，與國無疆！

" sān shí gōng míng chén yǔ tǔ, bā qiān lǐ lù yún hé yuè. mò děng xián, bái le shào nián tóu, kōng bēi qiè." cǐ yuè wǔ mù mǎn jiāng hóng cí jù yě, zuò zhě zì liù suì shí jí kǒu shòu jì yì, zhì jīn xǐ sòng zhī bù shuāi. zì jīn yǐ wǎng, qì" āi shí kè" zhī míng, gèng zì míng yuē" shào nián zhōng guó zhī shào nián".
　　「三十功名塵與土，八千里路雲和月。莫等閒，白了少年頭，空悲切。」此岳武穆《滿江紅》詞句也，作者自六歲時即口受記憶，至今喜誦之不衰。自今以往，棄「哀時客」之名，更自名曰「少年中國之少年」。