bào piáo zǐ yuē: shēng hū shì guì zhī mén, jū hū rè liè zhī shì, lǜ duō bù yǔ jiāo qī ér jiāo zì lái yǐ. fēi fū chāo qún zhī qì, bù biàn yú miǎn yíng yì zhī guò yě. gài láo qiān xū jǐ, zé fù zhī zhě zhòng jiāo màn jù ào, zé qù zhī zhě duō fù zhī zhě zhòng, zé ān zhī huī yě qù zhī zhě duō, zé wēi zhī zhěn yě.
抱朴子曰:生乎世貴之門,居乎熱烈之勢,率多不與驕期而驕自來矣。非夫超群之器,不辯於免盈溢之過也。蓋勞謙虛己,則附之者眾;驕慢倨傲,則去之者多;附之者眾,則安之徽也;去之者多,則危之診也。
cún wáng zhī jī, yú shì hū zài. qīng ér wèi zhī, bù yì bì zāi! yì yǒu chū zì bēi suì, yóu wēi ér zhe, tú yǐ xī jiān liǎn jī, wò yī cè lì, dī méi qū xī, fèng fù quán háo, yīn yuán yùn huì, chāo yuè bù cì, máo chéng yì zhǎng, chán tuì quán rǎng, biàn zì xuān áng, mù bù bù zú, qì mǎn yì de, shì rén yóu jiè. huò qū yàn mì jí, guǎn xián cáo zá, hòu bīn tián mén, bù fù jiē yǐn. huò yú tóng zào zhī zhōng, piān yǒu suǒ jiàn, fù wèi bì quán de yě. zhí yǐ qiú zhī, chà qín yǐ shù jiē qí qíng, bāo jū jì dào, hú kē bù kuàng zhě ěr.
存亡之機,於是乎在。輕而為之,不亦蔽哉!亦有出自卑碎,由微而著,徒以翕肩斂跡,偓伊側立,低眉屈膝,奉附權豪,因緣運會,超越不次,毛成翼長,蟬蛻泉壤,便自軒昂,目不步足,器滿意得,視人猶芥。或曲晏密集,管弦嘈雜,後賓填門,不復接引。或於同造之中,偏有所見,復未必全得也。直以求之,差勤以數接其情,苞苴繼到,壺榼不曠者耳。
mèng kē suǒ wèi ài ér bù jìng, shǐ chù zhī yě. ér duō yǒu xíng zhū, yún shì zì zūn zhòng zhī dào. zì zūn zhòng zhī dào, nǎi zài hu yǐ guì xià jiàn, bēi yǐ zì mù, fēi cǐ zhī wèi yě. nǎi shuāi báo zhī bì sú, gāo huāng zhī fèi jí, ān gòng wèi zhī, kě bēi zhě yě. ruò fú wěi rén jù qì, liàng yì yùn yuǎn, gāo dǎo dú wǎng, xiāo rán zì dé, shēn jì bō liú zhī jiān, shén jī jiǔ xuán zhī biǎo, dào zú yú nèi, yí wù yú wài, guān cuī lǚ jué, lán lǚ dài suǒ, hé kěn yǔ sú rén jìng gàn zuǒ zhī biàn pì, xiū nìng xìng zhī mèi róng, xiào shàng lín dié dié zhī sè fū, wèi chūn tiáo xià shéng zhī guā ěr!
孟軻所謂愛而不敬,豕畜之也。而多有行諸,雲是自尊重之道。自尊重之道,乃在乎以貴下賤,卑以自牧,非此之謂也。乃衰薄之弊俗,膏肓之廢疾,安共為之,可悲者也。若夫偉人巨器,量逸韻遠,高蹈獨往,蕭然自得,身寄波流之間,神躋九玄之表,道足於內,遺物於外,冠摧履決,藍縷帶索,何肯與俗人競干佐之便僻,修佞幸之媚容,效上林喋喋之嗇夫,為春蜩夏繩之聒耳!
qiú zhī yǐ mào, zé zhī yǐ yán, sú rén tú dǔ qí wài xíng zhī cū jiǎn, bù néng chá qí jīng shén zhī yuān miǎo, wù zài pí fū, bù liào xīn zhì, suī huái yīng bào yì, jué lún mài shì, shì dòng kě yǐ wù jǔ shì zhī shù, yán fā zú yǐ jiě gǔ jīn zhī huò, hán zhāng kuò náng, fēi fǎ bù tán, ér máo péng bù néng dòng wàn jūn zhī kēng qiāng, zhū rú bù néng kàn zhòng rèn zhī hóng lì, yīn ér chī zhī, wèi wèi fán kuì. fū fēi hàn bīn zhī rén, bù néng liào míng zhū yú ní lún zhī chóng fèng fēi qì xuè zhī mín, bù néng shí yè guāng yú zhòng yá zhī lǐ. chóng jiāo míng zhī tún wén méi zhī zhōng, ér xiào mí tiān zhī dà péng cùn fù yóu niú jī zhī shuǐ, bù guì héng hǎi zhī jù lín. gù dào yè bù zú yǐ xiāng shè, cōng míng bù zú yǐ xiāng dǎi. lǐ zì bù hé, wú suǒ duō guài. suǒ yǐ jí zhī ér bù néng mò zhě, yuàn fū zài wèi jūn zǐ, wú yǐ mào qǔ rén, miǎn xù qiān sǔn, yǐ yǒng tiān zhì ěr.
求之以貌,責之以妍,俗人徒睹其外形之粗簡,不能察其精神之淵邈,務在皮膚,不料心志,雖懷英抱異,絕倫邁世,事動可以悟舉世之術,言發足以解古今之惑,含章括囊,非法不談,而茅蓬不能動萬鈞之鏗鏘,侏儒不能看重仞之弘麗,因而蚩之,謂為凡憒。夫非漢濱之人,不能料明珠於泥淪之蟲奉;非泣血之民,不能識夜光於重崖之里。蟲焦螟之屯蚊眉之中,而笑彌天之大鵬;寸鮒游牛跡之水,不貴橫海之巨鱗。故道業不足以相涉,聰明不足以相逮。理自不合,無所多怪。所以疾之而不能默者,願夫在位君子,無以貌取人,勉勖謙損,以永天秩耳。
bào piáo zǐ yuē: shì rén wén dài shū luán ruǎn sì zōng ào sú zì fàng, jiàn wèi dà dù, ér bù liàng qí cái lì fēi ào shēng zhī pǐ, ér mù xué zhī. huò luàn xiàng kē tóu, huò luǒ tǎn dūn yí, huò zhuó jiǎo yú chóu zhòng, huò sōu biàn yú rén qián, huò tíng kè ér dú shí, huò xíng jiǔ ér zhǐ suǒ qīn, cǐ gài zuǒ rèn zhī suǒ wèi, fēi zhū xià zhī kuài shì yě. fū yǐ dài ruǎn zhī cái xué, yóu yǐ dān chuō zì bìng, dé shī cái bù xiāng bǔ, xiàng shǐ èr shēng jìng dǎo jiǎn kuò, xún xún yǐ jiē wù, jìng jìng yǐ yù yòng, qí zhì dào hé shì dàn ěr zāi! kuàng bù jí zhī yuǎn zhě, ér zūn xiū qí yè, qí sù huò wēi shēn, jiāng bù yí yīn, hé tú bù yǐ qīng dé jiàn dài ér yǐ hū!
抱朴子曰:世人聞戴叔鸞阮嗣宗傲俗自放,見謂大度,而不量其材力非傲生之匹,而慕學之。或亂項科頭,或裸袒蹲夷,或濯腳於稠眾,或溲便於人前,或停客而獨食,或行酒而止所親,此蓋左衽之所為,非諸夏之快事也。夫以戴阮之才學,猶以躭踔自病,得失財不相補,向使二生敬蹈檢括,恂恂以接物,競競以御用,其至到何適但爾哉!況不及之遠者,而遵修其業,其速禍危身,將不移陰,何徒不以清德見待而已乎!
xī zhě xī shī tòng ér wò yú dào cè, zī yán yāo lì, lán shè fēn fù, jiàn zhě xián měi qí róng ér niàn qí jí, mò bù chóu chú yān. yú shì lín nǚ mù zhī, yīn wěi jí fú yú lù jiān, xíng zhuàng jì chǒu, jiā zhī kù chòu, xíng rén jiē zēng qí mào ér è qí qì, mò bù nì miàn yǎn bí, jí qū ér guò yān. jīn shì rén wú dài ruǎn zhī zì rán, ér xiào qí jù màn, yì shì chǒu nǚ àn yú zì liàng zhī lèi yě. dì zhě yóu zhí zǐ dì zhī lǐ yú sān lǎo wǔ gēng zhě, lǜ rén yǐ jìng yě. rén ér wú lǐ, qí cì shēn yǐ. fū màn rén bì bù jìng qí qīn yě,
昔者西施痛而臥於道側,姿顏妖麗,蘭麝芬馥,見者咸美其容而念其疾,莫不躊躇焉。於是鄰女慕之,因偽疾伏於路間,形狀既丑,加之酷臭,行人皆憎其貌而惡其氣,莫不睨面掩鼻,疾趨而過焉。今世人無戴阮之自然,而效其倨慢,亦是醜女暗於自量之類也。帝者猶執子弟之禮於三老五更者,率人以敬也。人而無禮,其刺深矣。夫慢人必不敬其親也,
gài yù rén zhī jìng zhī, bì jiàn zì jìng yān. bù xiū shàn shì, zé wèi è rén, wú shì yú dà, zé wèi xiǎo rén. zhòu wèi wú dào, jiàn chēng dú fū zhòng ní péi chén, wèi wèi sù wáng. zé jūn zǐ bù zài hu fù guì yǐ. jīn wèi fàn lǐ zhī xíng, ér bù xǐ wén chuán sǐ zhī jī, shì fù shǐ ér zēng shuō qí chòu, tóu ní ér huì rén yán qí wū yě.
蓋欲人之敬之,必見自敬焉。不修善事,則為惡人,無事於大,則為小人。紂為無道,見稱獨夫;仲尼陪臣,謂為素王。則君子不在乎富貴矣。今為犯禮之行,而不喜聞遄死之譏,是負豕而憎說其臭,投泥而諱人言其污也。
xī xīn yǒu jiàn bèi fā ér jì zhě, zhī róng zhī jiāng chì. yú guān huái mǐn zhī shì, sú shàng jiāo xiè, yí lǔ zì yù, qí hòu qiāng hú huá xià, qīn lüè shàng jīng, jí wù sī shì, nǎi xiān zhe zhī yāo guài yě. jīn tiān xià xiàng píng, zhōng xìng yǒu zhēng, hé kě bù gòng gǎi jì wǎng zhī shī, xiū jì jì zhī měi hū! fū rù hǔ láng zhī qún, hòu zhī bì yù zhī zhuàng yǒng chù lǐ fèi zhī sú, nǎi zhī yǎ rén zhī bù yú. dào huà líng chí, liú dùn suì wǎng, xián shì rú zhě, suǒ yí gòng xī, fǎ dāng kòu xīn tóng kǎi, jiǎo ér zhèng zhī. ruò lì zhī bù néng, wèi rú zhī hé, qiě dāng zhú bǎi qí xíng, shǐ suì hán ér wú gǎi yě. hé yǒu biàn dāng bēng téng jìng zhú qí yòng rōng zhī tú, yǐ qǔ róng yú ruò cáo xié! qù dào mí yuǎn, kě wèi wèi tòng tàn zhě yě.
昔辛有見被發而祭者,知戎之將熾。余觀懷憫之世,俗尚驕褻,夷虜自遇,其後羌胡猾夏,侵掠上京,及悟斯事,乃先著之妖怪也。今天下向平,中興有徵,何可不共改既往之失,修濟濟之美乎!夫入虎狼之群,後知賁育之壯勇;處禮廢之俗,乃知雅人之不渝。道化凌遲,流遁遂往,賢士儒者,所宜共惜,法當扣心同慨,矯而正之。若力之不能,未如之何,且當竹柏其行,使歲寒而無改也。何有便當崩騰競逐其醟茸之徒,以取容於若曹邪!去道彌遠,可謂為痛嘆者也。
qí huò é rán shǒu zhèng, què ěr bù yí, bù péng zhuǎn yǐ suí zhòng, bù gǎi yǎ yǐ rù zhèng zhě, rén mò néng zēng ér zhī qí shàn, ér sī yǐ bù tóng yú jǐ zhě, biàn gòng chóu chóu ér bù shù zhī. jiē hū, shuāi bì nǎi kě ěr xié, jūn zǐ néng shǐ yǐ kàng liàng fāng léng, wú dǎng yú sú, yáng qīng bō yǐ jī zhuó liú, zhí jìn shǐ yǐ lì qún wǎng, bù guò dāng bù jiàn róng yǔ, bù dé fù guì ěr. tiān jué gǒu cún yú wú tǐ zhě, yǐ cǐ dú lì bù dá, yì hé kǔ hé hèn hū? ér biàn dāng fá běn wǎ hé, shí fǔ zāo wò ní, tuán zú shì lǚ, huǐ fāng rù yuán, bù yì jù hū!
其或峨然守正,確爾不移,不蓬轉以隨眾,不改雅以入鄭者,人莫能憎而知其善,而斯以不同於己者,便共仇讎而不數之。嗟乎,衰弊乃可爾邪,君子能使以亢亮方楞,無黨於俗,揚清波以激濁流,執勁矢以厲群枉,不過當不見容與,不得富貴耳。天爵苟存於吾體者,以此獨立不達,亦何苦何恨乎?而便當伐本瓦合,食甫糟握泥,剸足適履,毀方入圓,不亦劇乎!
fū jié shì bù néng shǐ rén jìng zhī ér zhì bù kě duó yě, bù néng shǐ rén bù zēng zhī ér dào bù kě qū yě, bù néng lìng rén bù rǔ zhī ér róng yóu zài wǒ yě, bù néng lìng rén bù bìn zhī ér cāo bù kě gǎi yě. gù fēn dìng jì jué, quàn jǔ bù néng gàn, lè tiān zhī mìng, yōu jù bù néng rù, kùn cuì ér yì jiān, qióng fǒu ér bù huǐ, chéng néng yòng xīn rú cǐ zhě, yì ān kěn cǎo mí báo fú, yǐ suǒ záo ruì, xiào hū lǐ zhī suǒ qì zhě zhī suǒ wèi zāi!
夫節士不能使人敬之而志不可奪也,不能使人不憎之而道不可屈也,不能令人不辱之而榮猶在我也,不能令人不擯之而操不可改也。故分定計決,勸沮不能幹,樂天知命,憂懼不能入,困瘁而益堅,窮否而不悔,誠能用心如此者,亦安肯草靡薄浮,以索鑿枘,效乎禮之所棄者之所為哉!
bào piáo zǐ yuē: wén zhī hàn mò zhū wú xíng, zì xiāng pǐn zǎo cì dì, qún jiāo màn ào, bù rù dào jiǎn zhě, wèi dōu kuí xióng bó, sì tòng bā dá, jiē bèi pàn lǐ jiào ér cóng sì xié pì, shàn huǐ zhēn zhèng, zhōng shāng fēi dǎng, kǒu xí chǒu yán, shēn xíng bì shì, fán suǒ yún wèi, shǐ rén bù rěn lùn yě. fū gǔ rén suǒ wèi tōng dá zhě, wèi tōng yú dào dé, dá yú rén yì ěr. qǐ wèi tōng hū xiè dú ér dá yú yín xié zāi!
抱朴子曰:聞之漢末諸無行,自相品藻次第,群驕慢傲,不入道檢者,為都魁雄伯,四通八達,皆背叛禮教而從肆邪僻,訕毀真正,中傷非黨,口習醜言,身行弊事,凡所云為,使人不忍論也。夫古人所謂通達者,謂通於道德,達於仁義耳。豈謂通乎褻黷而達於淫邪哉!
yǒu shì dào zhí, zì wèi yǒu shèng rén zhī dào wǔ zhě yě. cǐ sú zhī shāng pò rén lún, jù yú kòu zéi zhī lái, bù néng jīng jiǔ, qǐ suǒ sǔn huài yī fú ér yǐ! ruò fú guì mén zi sūn, jí zài wèi zhī shì, bù xī diǎn xíng, ér jiē kē tóu tǎn tǐ, jù jiàn bīn kè, jì rǔ tiān guān, yòu yí rǎn yōng mín, hòu shēng wǎn chū, jiàn bǐ huò yǐ jīng qīng zī, huò tiāo qiè xū míng, ér gōng zì wèi zhī, zé fán fū biàn wèi lì shēn dāng shì, mò cǐ zhī wèi měi yě. fū shǒu lǐ fáng zhě kǔ qiě nán, ér qí rén duō qióng jiàn yān zì jiāo fàng zhě lè qiě yì, ér wèi zhě jiē sù dá yān. yú shì sú rén mò bù wěi cǐ ér jiù bǐ yǐ.
有似盜跖,自謂有聖人之道五者也。此俗之傷破人倫,劇於寇賊之來,不能經久,豈所損壞一服而已!若夫貴門子孫,及在位之士,不惜典刑,而皆科頭袒體,踞見賓客,既辱天官,又移染庸民,後生晚出,見彼或已經清資,或佻竊虛名,而躬自為之,則凡夫便謂立身當世,莫此之為美也。夫守禮防者苦且難,而其人多窮賤焉;恣驕放者樂且易,而為者皆速達焉。於是俗人莫不委此而就彼矣。
shì jiān huò yǒu shǎo wú qīng bái zhī cāo yè, zhǎng yǐ mǎi guān ér fù guì, huò yì qí suǒ zhī zú yǐ zì shì yě, qí dǎng yǔ zú yǐ xiāng yǐn yě, ér wú xíng zhī zǐ, biàn zhǐ yǐ wèi zhèng, yuē: bǐ zòng qíng zì yù ér bù fáng qí hè yì yǐ, cǐ chì shēn lǚ dào ér bù miǎn yú pín jiàn yǐ. ér bù zhī róng xiǎn zhě yǒu xìng, ér dùn lún zhě bù yù, jiē bù yóu qí xíng yě. rán suǒ wèi sì tòng bā dá zhě, ài zhù fù jǐ wèi zhī, lǚ bù jí nà, dài bù xiá jié, xié shǒu shēng táng, lián mèi rù shì, chū zé jiē xī, qǐng huì zé zhí zhì, suǒ huì zé dé duō, shǔ tuō zé cháng tīng, suǒ yù zé bì fù, yán lùn zé jiàn ráo, yǒu huàn zé jiàn jiù, suǒ lùn jiàn zé jiǎn lǘ méng lóng jùn zhī jià, suǒ zhōng shāng zé xiào jǐ shòu shāng chén zhī tán. gù xiǎo rén zhī fù yě, ruò jué jī shuǐ yú wàn rèn zhī gāo dī, ér fàng liè huǒ hū yún mèng zhī kū cǎo yān. yù wàng xiāo yōng jì jì, hòu shēng yǒu shì, shì yóu zhì bīng shǐ zào, jī huī lìng chì yǐ.
世間或有少無清白之操業,長以買官而富貴,或亦其所知足以自飾也,其黨與足以相引也,而無行之子,便指以為證,曰:彼縱情恣欲而不妨其赫奕矣,此敕身履道而不免於貧賤矣。而不知榮顯者有幸,而頓淪者不遇,皆不由其行也。然所謂四通八達者,愛助附己為之,履不及納,帶不暇結,攜手升堂,連袂入室,出則接膝,請會則直致,所惠則得多,屬託則常聽,所欲則必副,言論則見饒,有患則見救,所論薦則蹇驢蒙龍駿之價,所中傷則孝己受商臣之談。故小人之赴也,若決積水於萬仞之高堤,而放烈火乎雲夢之枯草焉。欲望蕭雍濟濟,後生有式,是猶炙冰使燥,積灰令熾矣。