bào piáo zǐ yuē: shēng hū shì guì zhī mén, jū hū rè liè zhī shì, lǜ duō bù yǔ jiāo qī ér jiāo zì lái yǐ. fēi fū chāo qún zhī qì, bù biàn yú miǎn yíng yì zhī guò yě. gài láo qiān xū jǐ, zé fù zhī zhě zhòng jiāo màn jù ào, zé qù zhī zhě duō fù zhī zhě zhòng, zé ān zhī huī yě qù zhī zhě duō, zé wēi zhī zhěn yě.
抱朴子曰:生乎世贵之门,居乎热烈之势,率多不与骄期而骄自来矣。非夫超群之器,不辩於免盈溢之过也。盖劳谦虚己,则附之者众;骄慢倨傲,则去之者多;附之者众,则安之徽也;去之者多,则危之诊也。
cún wáng zhī jī, yú shì hū zài. qīng ér wèi zhī, bù yì bì zāi! yì yǒu chū zì bēi suì, yóu wēi ér zhe, tú yǐ xī jiān liǎn jī, wò yī cè lì, dī méi qū xī, fèng fù quán háo, yīn yuán yùn huì, chāo yuè bù cì, máo chéng yì zhǎng, chán tuì quán rǎng, biàn zì xuān áng, mù bù bù zú, qì mǎn yì de, shì rén yóu jiè. huò qū yàn mì jí, guǎn xián cáo zá, hòu bīn tián mén, bù fù jiē yǐn. huò yú tóng zào zhī zhōng, piān yǒu suǒ jiàn, fù wèi bì quán de yě. zhí yǐ qiú zhī, chà qín yǐ shù jiē qí qíng, bāo jū jì dào, hú kē bù kuàng zhě ěr.
存亡之机,於是乎在。轻而为之,不亦蔽哉!亦有出自卑碎,由微而著,徒以翕肩敛迹,偓伊侧立,低眉屈膝,奉附权豪,因缘运会,超越不次,毛成翼长,蝉蜕泉壤,便自轩昂,目不步足,器满意得,视人犹芥。或曲晏密集,管弦嘈杂,後宾填门,不复接引。或於同造之中,偏有所见,复未必全得也。直以求之,差勤以数接其情,苞苴继到,壶榼不旷者耳。
mèng kē suǒ wèi ài ér bù jìng, shǐ chù zhī yě. ér duō yǒu xíng zhū, yún shì zì zūn zhòng zhī dào. zì zūn zhòng zhī dào, nǎi zài hu yǐ guì xià jiàn, bēi yǐ zì mù, fēi cǐ zhī wèi yě. nǎi shuāi báo zhī bì sú, gāo huāng zhī fèi jí, ān gòng wèi zhī, kě bēi zhě yě. ruò fú wěi rén jù qì, liàng yì yùn yuǎn, gāo dǎo dú wǎng, xiāo rán zì dé, shēn jì bō liú zhī jiān, shén jī jiǔ xuán zhī biǎo, dào zú yú nèi, yí wù yú wài, guān cuī lǚ jué, lán lǚ dài suǒ, hé kěn yǔ sú rén jìng gàn zuǒ zhī biàn pì, xiū nìng xìng zhī mèi róng, xiào shàng lín dié dié zhī sè fū, wèi chūn tiáo xià shéng zhī guā ěr!
孟轲所谓爱而不敬,豕畜之也。而多有行诸,云是自尊重之道。自尊重之道,乃在乎以贵下贱,卑以自牧,非此之谓也。乃衰薄之弊俗,膏肓之废疾,安共为之,可悲者也。若夫伟人巨器,量逸韵远,高蹈独往,萧然自得,身寄波流之间,神跻九玄之表,道足於内,遗物於外,冠摧履决,蓝缕带索,何肯与俗人竞干佐之便僻,修佞幸之媚容,效上林喋喋之啬夫,为春蜩夏绳之聒耳!
qiú zhī yǐ mào, zé zhī yǐ yán, sú rén tú dǔ qí wài xíng zhī cū jiǎn, bù néng chá qí jīng shén zhī yuān miǎo, wù zài pí fū, bù liào xīn zhì, suī huái yīng bào yì, jué lún mài shì, shì dòng kě yǐ wù jǔ shì zhī shù, yán fā zú yǐ jiě gǔ jīn zhī huò, hán zhāng kuò náng, fēi fǎ bù tán, ér máo péng bù néng dòng wàn jūn zhī kēng qiāng, zhū rú bù néng kàn zhòng rèn zhī hóng lì, yīn ér chī zhī, wèi wèi fán kuì. fū fēi hàn bīn zhī rén, bù néng liào míng zhū yú ní lún zhī chóng fèng fēi qì xuè zhī mín, bù néng shí yè guāng yú zhòng yá zhī lǐ. chóng jiāo míng zhī tún wén méi zhī zhōng, ér xiào mí tiān zhī dà péng cùn fù yóu niú jī zhī shuǐ, bù guì héng hǎi zhī jù lín. gù dào yè bù zú yǐ xiāng shè, cōng míng bù zú yǐ xiāng dǎi. lǐ zì bù hé, wú suǒ duō guài. suǒ yǐ jí zhī ér bù néng mò zhě, yuàn fū zài wèi jūn zǐ, wú yǐ mào qǔ rén, miǎn xù qiān sǔn, yǐ yǒng tiān zhì ěr.
求之以貌,责之以妍,俗人徒睹其外形之粗简,不能察其精神之渊邈,务在皮肤,不料心志,虽怀英抱异,绝伦迈世,事动可以悟举世之术,言发足以解古今之惑,含章括囊,非法不谈,而茅蓬不能动万钧之铿锵,侏儒不能看重仞之弘丽,因而蚩之,谓为凡愦。夫非汉滨之人,不能料明珠於泥沦之虫奉;非泣血之民,不能识夜光於重崖之里。虫焦螟之屯蚊眉之中,而笑弥天之大鹏;寸鲋游牛迹之水,不贵横海之巨鳞。故道业不足以相涉,聪明不足以相逮。理自不合,无所多怪。所以疾之而不能默者,愿夫在位君子,无以貌取人,勉勖谦损,以永天秩耳。
bào piáo zǐ yuē: shì rén wén dài shū luán ruǎn sì zōng ào sú zì fàng, jiàn wèi dà dù, ér bù liàng qí cái lì fēi ào shēng zhī pǐ, ér mù xué zhī. huò luàn xiàng kē tóu, huò luǒ tǎn dūn yí, huò zhuó jiǎo yú chóu zhòng, huò sōu biàn yú rén qián, huò tíng kè ér dú shí, huò xíng jiǔ ér zhǐ suǒ qīn, cǐ gài zuǒ rèn zhī suǒ wéi, fēi zhū xià zhī kuài shì yě. fū yǐ dài ruǎn zhī cái xué, yóu yǐ dān chuō zì bìng, dé shī cái bù xiāng bǔ, xiàng shǐ èr shēng jìng dǎo jiǎn kuò, xún xún yǐ jiē wù, jìng jìng yǐ yù yòng, qí zhì dào hé shì dàn ěr zāi! kuàng bù jí zhī yuǎn zhě, ér zūn xiū qí yè, qí sù huò wēi shēn, jiāng bù yí yīn, hé tú bù yǐ qīng dé jiàn dài ér yǐ hū!
抱朴子曰:世人闻戴叔鸾阮嗣宗傲俗自放,见谓大度,而不量其材力非傲生之匹,而慕学之。或乱项科头,或裸袒蹲夷,或濯脚於稠众,或溲便於人前,或停客而独食,或行酒而止所亲,此盖左衽之所为,非诸夏之快事也。夫以戴阮之才学,犹以躭踔自病,得失财不相补,向使二生敬蹈检括,恂恂以接物,竞竞以御用,其至到何适但尔哉!况不及之远者,而遵修其业,其速祸危身,将不移阴,何徒不以清德见待而已乎!
xī zhě xī shī tòng ér wò yú dào cè, zī yán yāo lì, lán shè fēn fù, jiàn zhě xián měi qí róng ér niàn qí jí, mò bù chóu chú yān. yú shì lín nǚ mù zhī, yīn wěi jí fú yú lù jiān, xíng zhuàng jì chǒu, jiā zhī kù chòu, xíng rén jiē zēng qí mào ér è qí qì, mò bù nì miàn yǎn bí, jí qū ér guò yān. jīn shì rén wú dài ruǎn zhī zì rán, ér xiào qí jù màn, yì shì chǒu nǚ àn yú zì liàng zhī lèi yě. dì zhě yóu zhí zǐ dì zhī lǐ yú sān lǎo wǔ gēng zhě, lǜ rén yǐ jìng yě. rén ér wú lǐ, qí cì shēn yǐ. fū màn rén bì bù jìng qí qīn yě,
昔者西施痛而卧於道侧,姿颜妖丽,兰麝芬馥,见者咸美其容而念其疾,莫不踌躇焉。於是邻女慕之,因伪疾伏於路间,形状既丑,加之酷臭,行人皆憎其貌而恶其气,莫不睨面掩鼻,疾趋而过焉。今世人无戴阮之自然,而效其倨慢,亦是丑女暗於自量之类也。帝者犹执子弟之礼於三老五更者,率人以敬也。人而无礼,其刺深矣。夫慢人必不敬其亲也,
gài yù rén zhī jìng zhī, bì jiàn zì jìng yān. bù xiū shàn shì, zé wèi è rén, wú shì yú dà, zé wèi xiǎo rén. zhòu wèi wú dào, jiàn chēng dú fū zhòng ní péi chén, wèi wèi sù wáng. zé jūn zǐ bù zài hu fù guì yǐ. jīn wèi fàn lǐ zhī xíng, ér bù xǐ wén chuán sǐ zhī jī, shì fù shǐ ér zēng shuō qí chòu, tóu ní ér huì rén yán qí wū yě.
盖欲人之敬之,必见自敬焉。不修善事,则为恶人,无事於大,则为小人。纣为无道,见称独夫;仲尼陪臣,谓为素王。则君子不在乎富贵矣。今为犯礼之行,而不喜闻遄死之讥,是负豕而憎说其臭,投泥而讳人言其污也。
xī xīn yǒu jiàn bèi fā ér jì zhě, zhī róng zhī jiāng chì. yú guān huái mǐn zhī shì, sú shàng jiāo xiè, yí lǔ zì yù, qí hòu qiāng hú huá xià, qīn lüè shàng jīng, jí wù sī shì, nǎi xiān zhe zhī yāo guài yě. jīn tiān xià xiàng píng, zhōng xīng yǒu zhēng, hé kě bù gòng gǎi jì wǎng zhī shī, xiū jì jì zhī měi hū! fū rù hǔ láng zhī qún, hòu zhī bēn yù zhī zhuàng yǒng chù lǐ fèi zhī sú, nǎi zhī yǎ rén zhī bù yú. dào huà líng chí, liú dùn suì wǎng, xián shì rú zhě, suǒ yí gòng xī, fǎ dāng kòu xīn tóng kǎi, jiǎo ér zhèng zhī. ruò lì zhī bù néng, wèi rú zhī hé, qiě dāng zhú bǎi qí xíng, shǐ suì hán ér wú gǎi yě. hé yǒu biàn dāng bēng téng jìng zhú qí yòng rōng zhī tú, yǐ qǔ róng yú ruò cáo xié! qù dào mí yuǎn, kě wèi wèi tòng tàn zhě yě.
昔辛有见被发而祭者,知戎之将炽。余观怀悯之世,俗尚骄亵,夷虏自遇,其後羌胡猾夏,侵掠上京,及悟斯事,乃先著之妖怪也。今天下向平,中兴有徵,何可不共改既往之失,修济济之美乎!夫入虎狼之群,後知贲育之壮勇;处礼废之俗,乃知雅人之不渝。道化凌迟,流遁遂往,贤士儒者,所宜共惜,法当扣心同慨,矫而正之。若力之不能,未如之何,且当竹柏其行,使岁寒而无改也。何有便当崩腾竞逐其醟茸之徒,以取容於若曹邪!去道弥远,可谓为痛叹者也。
qí huò é rán shǒu zhèng, què ěr bù yí, bù péng zhuǎn yǐ suí zhòng, bù gǎi yǎ yǐ rù zhèng zhě, rén mò néng zēng ér zhī qí shàn, ér sī yǐ bù tóng yú jǐ zhě, biàn gòng chóu chóu ér bù shù zhī. jiē hū, shuāi bì nǎi kě ěr xié, jūn zǐ néng shǐ yǐ kàng liàng fāng léng, wú dǎng yú sú, yáng qīng bō yǐ jī zhuó liú, zhí jìn shǐ yǐ lì qún wǎng, bù guò dāng bú jiàn róng yǔ, bù dé fù guì ěr. tiān jué gǒu cún yú wú tǐ zhě, yǐ cǐ dú lì bù dá, yì hé kǔ hé hèn hū? ér biàn dāng fá běn wǎ hé, shí fǔ zāo wò ní, tuán zú shì lǚ, huǐ fāng rù yuán, bù yì jù hū!
其或峨然守正,确尔不移,不蓬转以随众,不改雅以入郑者,人莫能憎而知其善,而斯以不同於己者,便共仇雠而不数之。嗟乎,衰弊乃可尔邪,君子能使以亢亮方楞,无党於俗,扬清波以激浊流,执劲矢以厉群枉,不过当不见容与,不得富贵耳。天爵苟存於吾体者,以此独立不达,亦何苦何恨乎?而便当伐本瓦合,食甫糟握泥,剸足适履,毁方入圆,不亦剧乎!
fū jié shì bù néng shǐ rén jìng zhī ér zhì bù kě duó yě, bù néng shǐ rén bù zēng zhī ér dào bù kě qū yě, bù néng lìng rén bù rǔ zhī ér róng yóu zài wǒ yě, bù néng lìng rén bù bìn zhī ér cāo bù kě gǎi yě. gù fēn dìng jì jué, quàn jǔ bù néng gàn, lè tiān zhī mìng, yōu jù bù néng rù, kùn cuì ér yì jiān, qióng fǒu ér bù huǐ, chéng néng yòng xīn rú cǐ zhě, yì ān kěn cǎo mí báo fú, yǐ suǒ záo ruì, xiào hū lǐ zhī suǒ qì zhě zhī suǒ wéi zāi!
夫节士不能使人敬之而志不可夺也,不能使人不憎之而道不可屈也,不能令人不辱之而荣犹在我也,不能令人不摈之而操不可改也。故分定计决,劝沮不能干,乐天知命,忧惧不能入,困瘁而益坚,穷否而不悔,诚能用心如此者,亦安肯草靡薄浮,以索凿枘,效乎礼之所弃者之所为哉!
bào piáo zǐ yuē: wén zhī hàn mò zhū wú xíng, zì xiāng pǐn zǎo cì dì, qún jiāo màn ào, bù rù dào jiǎn zhě, wèi dōu kuí xióng bó, sì tòng bā dá, jiē bèi pàn lǐ jiào ér cóng sì xié pì, shàn huǐ zhēn zhèng, zhòng shāng fēi dǎng, kǒu xí chǒu yán, shēn xíng bì shì, fán suǒ yún wéi, shǐ rén bù rěn lùn yě. fū gǔ rén suǒ wèi tōng dá zhě, wèi tōng yú dào dé, dá yú rén yì ěr. qǐ wèi tōng hū xiè dú ér dá yú yín xié zāi!
抱朴子曰:闻之汉末诸无行,自相品藻次第,群骄慢傲,不入道检者,为都魁雄伯,四通八达,皆背叛礼教而从肆邪僻,讪毁真正,中伤非党,口习丑言,身行弊事,凡所云为,使人不忍论也。夫古人所谓通达者,谓通於道德,达於仁义耳。岂谓通乎亵黩而达於淫邪哉!
yǒu shì dào zhí, zì wèi yǒu shèng rén zhī dào wǔ zhě yě. cǐ sú zhī shāng pò rén lún, jù yú kòu zéi zhī lái, bù néng jīng jiǔ, qǐ suǒ sǔn huài yī fú ér yǐ! ruò fú guì mén zǐ sūn, jí zài wèi zhī shì, bù xī diǎn xíng, ér jiē kē tóu tǎn tǐ, jù jiàn bīn kè, jì rǔ tiān guān, yòu yí rǎn yōng mín, hòu shēng wǎn chū, jiàn bǐ huò yǐ jīng qīng zī, huò tiāo qiè xū míng, ér gōng zì wèi zhī, zé fán fū biàn wèi lì shēn dāng shì, mò cǐ zhī wèi měi yě. fū shǒu lǐ fáng zhě kǔ qiě nán, ér qí rén duō qióng jiàn yān zì jiāo fàng zhě lè qiě yì, ér wèi zhě jiē sù dá yān. yú shì sú rén mò bù wěi cǐ ér jiù bǐ yǐ.
有似盗跖,自谓有圣人之道五者也。此俗之伤破人伦,剧於寇贼之来,不能经久,岂所损坏一服而已!若夫贵门子孙,及在位之士,不惜典刑,而皆科头袒体,踞见宾客,既辱天官,又移染庸民,後生晚出,见彼或已经清资,或佻窃虚名,而躬自为之,则凡夫便谓立身当世,莫此之为美也。夫守礼防者苦且难,而其人多穷贱焉;恣骄放者乐且易,而为者皆速达焉。於是俗人莫不委此而就彼矣。
shì jiàn huò yǒu shǎo wú qīng bái zhī cāo yè, zhǎng yǐ mǎi guān ér fù guì, huò yì qí suǒ zhī zú yǐ zì shì yě, qí dǎng yǔ zú yǐ xiāng yǐn yě, ér wú xíng zhī zǐ, biàn zhǐ yǐ wéi zhèng, yuē: bǐ zòng qíng zì yù ér bù fáng qí hè yì yǐ, cǐ chì shēn lǚ dào ér bù miǎn yú pín jiàn yǐ. ér bù zhī róng xiǎn zhě yǒu xìng, ér dùn lún zhě bù yù, jiē bù yóu qí xíng yě. rán suǒ wèi sì tòng bā dá zhě, ài zhù fù jǐ wèi zhī, lǚ bù jí nà, dài bù xiá jié, xié shǒu shēng táng, lián mèi rù shì, chū zé jiē xī, qǐng huì zé zhí zhì, suǒ huì zé dé duō, shǔ tuō zé cháng tīng, suǒ yù zé bì fù, yán lùn zé jiàn ráo, yǒu huàn zé jiàn jiù, suǒ lùn jiàn zé jiǎn lǘ méng lóng jùn zhī jià, suǒ zhòng shāng zé xiào jǐ shòu shāng chén zhī tán. gù xiǎo rén zhī fù yě, ruò jué jī shuǐ yú wàn rèn zhī gāo dī, ér fàng liè huǒ hū yún mèng zhī kū cǎo yān. yù wàng xiāo yōng jì jì, hòu shēng yǒu shì, shì yóu zhì bīng shǐ zào, jī huī lìng chì yǐ.
世间或有少无清白之操业,长以买官而富贵,或亦其所知足以自饰也,其党与足以相引也,而无行之子,便指以为证,曰:彼纵情恣欲而不妨其赫奕矣,此敕身履道而不免於贫贱矣。而不知荣显者有幸,而顿沦者不遇,皆不由其行也。然所谓四通八达者,爱助附己为之,履不及纳,带不暇结,携手升堂,连袂入室,出则接膝,请会则直致,所惠则得多,属托则常听,所欲则必副,言论则见饶,有患则见救,所论荐则蹇驴蒙龙骏之价,所中伤则孝己受商臣之谈。故小人之赴也,若决积水於万仞之高堤,而放烈火乎云梦之枯草焉。欲望萧雍济济,後生有式,是犹炙冰使燥,积灰令炽矣。