bào shēng jìng yán, hǎo lǎo zhuāng zhī shū, zhì jù biàn zhī yán, yǐ wèi gǔ zhě wú jūn, shèng yú jīn shì, gù qí zhe lùn yún: rú zhě yuē: tiān shēng zhēng mín ér shù zhī jūn. qǐ qí huáng tiān zhūn zhūn rán yì jiāng yù zhī zhě wèi cí zāi! fū qiáng zhě líng ruò, zé ruò zhě fú zhī yǐ zhì zhě zhà yú, zé yú zhě shì zhī yǐ. fú zhī, gù jūn chén zhī dào qǐ yān shì zhī, gù lì guǎ zhī mín zhì yān. rán zé lì shǔ yì yù, yóu hū zhēng qiáng ruò ér xiào yú zhì. bǐ cāng tiān guǒ wú shì yě, fū hùn máng yǐ wú míng wèi guì, qún shēng yǐ dé yì wèi huān. gù bō guì kè qī, fēi mù zhī yuàn bá hé liè cuì, fēi niǎo suǒ yù cù pèi xián biāo, fēi mǎ zhī xìng hé chē wù yùn zhòng, fēi niú zhī lè. zhà qiǎo zhī méng, rèn lì wéi zhēn, fá shēng zhī gēn, yǐ shì wú yòng, bǔ fēi qín yǐ gōng huá wán, chuān běn wán zhī bí, bàn tiān fàng zhī jiǎo, gài fēi wàn wù bìng shēng zhī yì. fū yì bǐ lí zhēng, yǎng cǐ zài guān, guì zhě lù hòu ér mín yì kùn yǐ. fū sǐ ér dé shēng, xīn xǐ wú liàng, zé bù rú xiàng wú sǐ yě.
鮑生敬言,好老莊之書,治劇辯之言,以為古者無君,勝於今世,故其著論云:「儒者曰:『天生烝民而樹之君。』豈其皇天諄諄然亦將欲之者為辭哉!夫強者凌弱,則弱者服之矣;智者詐愚,則愚者事之矣。服之,故君臣之道起焉;事之,故力寡之民制焉。然則隸屬役御,由乎爭強弱而校愚智。彼蒼天果無事也,夫混茫以無名為貴,群生以得意為歡。故剝桂刻漆,非木之願;拔鶡裂翠,非鳥所欲;促轡銜鑣,非馬之性;荷車兀運重,非牛之樂。詐巧之萌,任力違真,伐生之根,以飾無用,捕飛禽以供華玩,穿本完之鼻,絆天放之腳,蓋非萬物並生之意。夫役彼黎烝,養此在官,貴者祿厚而民亦困矣。夫死而得生,欣喜無量,則不如向無死也。
ràng jué cí lù, yǐ diào xū míng, zé bù rú běn wú ràng yě. tiān xià nì luàn yān ér zhōng yì xiǎn yǐ, liù qīn bù hé yān ér xiào cí zhāng yǐ. nǎng gǔ zhī shì, wú jūn wú chén, chuān jǐng ér yǐn, gēng tián ér shí, rì chū ér zuò, rì rù ér xī, fàn rán bù xì, huī ěr zì dé, bù jìng bù yíng, wú róng wú rǔ, shān wú qī jìng, zé wú zhōu liáng. chuān gǔ bù tōng, zé bù xiāng bìng jiān shì zhòng bù jù, zé bù xiāng gōng fá. shì gāo cháo bù tàn, shēn yuān bù lù, fèng luán qī xī yú tíng yǔ, lóng lín qún yóu yú yuán chí, jī hǔ kě lǚ, huī shé kě zhí, shè zé ér ōu niǎo bù rù fēi, rù lín ér hú tù bù jīng. shì lì bù méng, huò luàn bù zuò, gān gē bù yòng, chéng chí bù shè, wàn wù xuán tóng, xiāng wàng yú dào, yì lì bù liú, mín huò kǎo zhōng, chún bái zài xiōng, jī xīn bù shēng, hán shí fǔ ér xī, gǔ fù ér yóu. qí yán bù huá, qí xíng bù shì, ān dé jù liǎn yǐ duó mín cái, ān dé yán xíng yǐ wèi kēng jǐng!
讓爵辭祿,以釣虛名,則不如本無讓也。天下逆亂焉而忠義顯矣,六親不和焉而孝慈彰矣。曩古之世,無君無臣,穿井而飲,耕田而食,日出而作,日入而息,泛然不系,恢爾自得,不競不營,無榮無辱,山無蹊徑,澤無舟梁。川谷不通,則不相併兼;士眾不聚,則不相攻伐。是高巢不探,深淵不漉,鳳鸞棲息於庭宇,龍鱗群游於園池,飢虎可履,虺蛇可執,涉澤而鷗鳥不入飛,入林而狐兔不驚。勢利不萌,禍亂不作,干戈不用,城池不設,萬物玄同,相忘於道,疫癘不流,民獲考終,純白在胸,機心不生,含食甫而熙,鼓腹而游。其言不華,其行不飾,安得聚斂以奪民財,安得嚴刑以為坑阱!
jiàng jí miǎo jì, zhì yòng qiǎo shēng, dào dé jì shuāi, zūn bēi yǒu xù, fán shēng jiàng sǔn yì zhī lǐ, shì fú miǎn xuán huáng zhī fú, qǐ tǔ mù yú líng xiāo, gòu dān lǜ yú fén liāo, qīng jùn sōu bǎo, yǒng yuān biàn zhū. jù yù rú lín, bù zú yǐ jí qí biàn jī jīn chéng shān, bù zú yǐ shàn qí fèi. chán màn yú yín huāng zhī yù, ér pàn qí dà shǐ zhī běn, qù zōng rì yuǎn, bèi pǔ mí zēng, shàng xián zé mín zhēng míng, guì huò zé dào zéi qǐ, jiàn kě yù zé zhēn zhèng zhī xīn luàn, shì lì chén zé jié duó zhī tú kāi. zào shàn ruì zhī qì, zhǎng qīn gē zhī huàn, nǔ kǒng bù jìn, jiǎ kǒng bù jiān, máo kǒng bù lì, dùn kǒng bù hòu. ruò wú líng bào, cǐ jiē kě qì yě. gù yuē: bái yù bù huǐ, shú wèi guī zhāng? dào dé bù fèi, ān qǔ rén yì? shǐ fū jié zhòu zhī tú, dé fán rén gū jiàn zhě, pú zhū hóu, jū fāng bó, pōu rén xīn, pò rén jìng, qióng jiāo yín zhī è, yòng páo luò zhī nüè. ruò lìng sī rén bìng wèi pǐ fū, xìng suī xiōng shē, ān dé shī zhī! shǐ bǐ sì kù zì yù, tú gē tiān xià, yóu yú wèi jūn, gù dé zòng yì yě. jūn chén jì lì, zhòng tè rì zī, ér yù rǎng bì hū zhì gù zhī jiān, xī láo yú tú tàn zhī zhōng.
「降及杪季,智用巧生,道德既衰,尊卑有序,繁升降損益之禮,飾紱冕玄黃之服,起土木於凌霄,構丹綠於棼撩,傾峻搜寶,泳淵辨珠。聚玉如林,不足以極其變;積金成山,不足以贍其費。澶漫於淫荒之域,而叛其大始之本,去宗日遠,背朴彌增,尚賢則民爭名,貴貨則盜賊起,見可欲則真正之心亂,勢利陳則劫奪之途開。造剡銳之器,長侵割之患,弩恐不勁,甲恐不堅,矛恐不利,盾恐不厚。若無凌暴,此皆可棄也。故曰:白玉不毀,孰為珪璋?道德不廢,安取仁義?使夫桀紂之徒,得燔人辜諫者,脯諸侯,菹方伯,剖人心,破人脛,窮驕淫之惡,用炮烙之虐。若令斯人並為匹夫,性雖凶奢,安得施之!使彼肆酷恣欲,屠割天下,由於為君,故得縱意也。君臣既立,眾慝日滋,而欲攘臂乎桎梏之間,悉勞於塗炭之中。
rén zhǔ yōu lì yú miào táng zhī shàng, bǎi xìng jiān rǎo hū kùn kǔ zhī zhōng, xián zhī yǐ lǐ dù, zhěng zhī yǐ xíng fá, shì yóu pì tāo tiān zhī yuán, jī bù cè zhī liú, sāi zhī yǐ cuō rǎng, zhàng zhī yǐ zhǐ zhǎng yě.
人主憂栗於廟堂之上,百姓煎擾乎困苦之中,閒之以禮度,整之以刑罰,是猶辟滔天之源,激不測之流,塞之以撮壤,障之以指掌也。」
bào piáo zi nán yuē: gài wén chōng mèi jì pì, jiàng zhuó shēng qīng, qióng lóng yǎng dào, páng pō fǔ tíng. qián kūn dìng wèi, shàng xià yǐ xíng, yuǎn qǔ zhū wù, zé tiān zūn dì bēi, yǐ zhe rén lún zhī tǐ jìn qǔ zhū shēn, zé yuán shǒu gǔ gōng, yǐ biǎo jūn chén zhī xù, jiàng shā zhī guǐ, yǒu zì lái yǐ. ruò fú tài jí hùn dùn, liǎng yí wú zhì, zé wèi ruò xuán huáng pōu pàn, qī yào chuí xiàng, yīn yáng táo yě, wàn wù qún fēn yě. yóu zī yǐ yán, yì zhī niǎo jù shòu sàn, cháo qī xué cuàn, máo xuè shì rú, jié cǎo sī fú, rù wú liù qīn zhī zūn bēi, chū wú jiē jí zhī děng wēi, wèi ruò bì tǐ guǎng xià, jīng liáng jiā zhǐ, fǔ fú qǐ wán, yù dōng dāng shǔ, míng pì lì wù, liáng zǎi jiàng shì, shè guān fēn zhí, yǔ zhòu mù rú yě. guì jiàn yǒu zhāng, zé mù shǎng wèi fá shì qí lì jūn, zé zhēng duó mí dàn. shì yǐ yǒu shèng rén zuò, shòu mìng zì tiān, huò jié gǔ yǐ tián yú, huò zhān chén ér zuān suì, huò cháng huì yǐ xuǎn lì, huò gòu yǔ yǐ yǎng bì. bèi wù zhì yòng, qù hài xìng lì, bǎi xìng xīn dài, fèng ér zūn zhī, jūn chén zhī dào yú shì hū shēng, ān yǒu zhà yú líng ruò zhī lǐ? sān wǔ dié xìng, dào jiào suì lóng, biàn zhāng quàn jǔ, dé shèng xíng qīng, míng liáng zhī gē zuò, dàng dàng zhī huà chéng, tài jiē jì píng, qī zhèng zūn dù, wú qín jī xiǎng yú cháo yáng, lín yú dí líng ér lái chū, guī lóng tǔ zǎo yú hé méi, jǐng lǎo chī yào yú tiān lù, huáng fēng zhèn yú jiǔ yù, xiōng qì jí hū fǔ kù, shì yǐ lǐ zhì zé jūn ān, lè zuò ér xíng cuò yě. ruò fú shē yín kuáng bào, yóu hū rén jǐ, qǐ bì yǒu jūn, biàn yīng ěr hū? ér bào shēng dú jǔ shuāi shì zhī zuì, bù lùn zhì zhì zhī yì, hé yě?
抱朴子難曰:「蓋聞沖昧既辟,降濁升清,穹隆仰燾,旁泊俯停。乾坤定位,上下以形,遠取諸物,則天尊地卑,以著人倫之體;近取諸身,則元首股肱,以表君臣之序,降殺之軌,有自來矣。若夫太極混沌,兩儀無質,則未若玄黃剖判,七耀垂象,陰陽陶冶,萬物群分也。由滋以言,亦知鳥聚獸散,巢棲穴竄,毛血是茹,結草斯服,入無六親之尊卑,出無階級之等威,未若庇體廣夏,稉梁嘉旨,黼黻綺紈,御冬當暑,明辟蒞物,良宰匠世,設官分職,宇宙穆如也。貴賤有章,則慕賞畏罰;勢齊力均,則爭奪靡憚。是以有聖人作,受命自天,或結罟以畋漁,或瞻辰而鑽燧,或嘗卉以選粒,或構宇以仰蔽。備物致用,去害興利,百姓欣戴,奉而尊之,君臣之道於是乎生,安有詐愚凌弱之理?三五迭興,道教遂隆,辯章勸沮,德盛刑清,明良之歌作,蕩蕩之化成,太階既平,七政遵度,梧禽激響於朝陽,麟虞覿靈而來出,龜龍吐藻於河湄,景老摛耀於天路,皇風振於九域,兇器戢乎府庫,是以禮制則君安,樂作而刑厝也。若夫奢淫狂暴,由乎人己,豈必有君,便應爾乎?而鮑生獨舉衰世之罪,不論至治之義,何也?
qiě fú dǎi gǔ zhì pǔ, gài qí wèi biàn, mín shàng tóng méng, jī xīn bù dòng, pì fū yīng hái, zhì huì wèi méng, fēi wèi zhī ér bù wèi, yù ér rěn zhī yě. ruò rén yǔ rén zhēng cǎo lái zhī lì, jiā yǔ jiā sòng cháo kū zhī dì, shàng wú zhì wǎng zhī guān, xià yǒu zhòng lèi zhī dǎng, zé sī dòu guò yú gōng zhàn, mù shí ruì yú gān gē, jiāo shī bù yě, liú xiě jiàng lù, jiǔ ér wú jūn, jiào lèi jǐn yǐ. zhì yú rǎo lóng xún fèng, hé tú luò shū, huò lín xián jiǎ fù, huò huáng yú bō yǒng, huò dān qín xiáng shòu, huò huí fēng sān jí, jiē zài yǒu jūn zhī shì, bù chū wú wáng zhī shí yě. fū xiáng ruì zhī zhēng, zhǐ fā xuán jí, huò yǐ biǎo gé mìng zhī fú, huò yǐ zhāng zhì zhì zhī shèng, ruò lìng yǒu jūn, bù hé tiān yì, bǐ jiā yīng zhī lái, shú shǐ zhī zāi? zi ruò yǐ hùn míng wèi měi hū? zé qián kūn bù yí fēn yǐ ruò yǐ wú míng wèi gāo hū? zé bā guà bù dāng huà yǐ. qǐ zào huà yǒu miù, ér tài hào zhī àn zāi? yǎ lùn suǒ shàng, wéi guì zì rán, qǐng wèn fū shí mǔ wàng fù, qún shēng zhī xìng yě bài fú zhī jìng, shì zhī mò shì yě. rán xìng bù kě rèn, bì zūn fù yān shì bù kě fèi, bì yǒu bài yān. rèn zhī fèi zhī, zǐ ān hū?
「且夫逮古質樸,蓋其未變,民尚童蒙,機心不動,譬夫嬰孩,智慧未萌,非為知而不為,欲而忍之也。若人與人爭草萊之利,家與家訟巢窟之地,上無治枉之官,下有重類之黨,則私鬥過於公戰,木石銳於干戈,交屍布野,流血絳路,久而無君,噍類盡矣。至於擾龍馴鳳,河圖洛書,或麟銜甲負,或黃魚波涌,或丹禽翔授,或迴風三集,皆在有君之世,不出無王之時也。夫祥瑞之徵,指發玄極,或以表革命之符,或以彰至治之盛,若令有君,不合天意,彼嘉應之來,孰使之哉?子若以混冥為美乎?則乾坤不宜分矣;若以無名為高乎?則八卦不當畫矣。豈造化有謬,而太昊之暗哉?雅論所尚,唯貴自然,請問夫識母忘父,群生之性也;拜伏之敬,世之末飾也。然性不可任,必尊父焉;飾不可廢,必有拜焉。任之廢之,子安乎?
gǔ zhě shēng wú dòng yǔ, sǐ wú bìn zàng, chuān wú zhōu jí zhī qì, lù wú chē mǎ zhī yòng, tūn dàn dú liè, yǐ zhì yǔn bì, jí wú yī shù, wǎng sǐ wú xiàn. hòu shì shèng rén, gǎi ér chuí zhī, mín dào yú jīn, lài qí hòu huì, jī qiǎo zhī lì, wèi yì bài yǐ. jīn shǐ zi jū zé fǎn cháo xué zhī lòu, sǐ zé juān zhī zhōng yě, xiàn shuǐ zé yǒng zhī yóu zhī, shān xíng zé tú bù fù dài, qì dǐng xuàn ér wèi shēng sāo zhī shí, fèi zhēn shí ér rèn zì rán zhī bìng. luǒ yǐ wèi shì, bù yòng yī shang féng nǚ wèi ǒu, bù jiǎ xíng méi. wú zi yì jiāng yuē: bù kě yě. kuàng yú wú jūn hū? ruò lìng shàng shì rén rú mù shí, xuán bīng jié ér bù hán, zī liáng jué ér bù jī zhě, kě yě. yī shí zhī qíng, gǒu zài qí xīn, zé suǒ zhēng qǐ bì jīn yù, suǒ jìng qǐ bì róng wèi! xiàng cǎo yǔ kě yǐ shēng dòu sòng, lí huò zú yòng, zhì qīn duó yǐ. fū yǒu yù zhī xìng, méng yú shòu qì zhī chū, hòu jǐ zhī qíng, zhe yú chéng xíng zhī rì, zéi shā bìng jiān, qǐ yú zì rán, bì yě bù luàn, qí lǐ hé jū! fū míng wáng zài shàng, qún hòu jǐn guī, zuò yǐ dài dàn, mèi cháo gàn shí, yán fěi bàng yǐ gōng guò, zé nì shǔ zhī bǔ chá, tīng yú yáo yǐ shǔ shěng, jiàn lǚ wěi ér xī tì, yáng qīng fēng yǐ sào huì, lì qiū wēi yǐ sù wù, zhì jùn wǎng mì, yǒu fàn wú shè, xíng lù yǐ chéng xiǎo zuì, jiǔ fá yǐ tǎo dà duì, yóu chái láng zhī dāng lù, gǎn yí lún zhī bù xù, yōu zuò wēi zhī xiōng jiā, kǒng jiān guǐ zhī hài guó. gù yán sī yīng yáng yǐ dàn wéi, hǔ chén zhàng chéng yú fāng yuè, ér kuáng jiǎo zhī biàn, mò shì fá zhī, ér lìng fàng zhī, shǐ wú suǒ dàn, zé dào zhí jiāng héng xíng yǐ lüè shā, ér liáng shàn duān gǒng yǐ dài huò, wú zhǔ suǒ sù, wú qiáng suǒ píng, ér jì jiā wèi yí qí, rén jiē liǔ huì, hé yì fù shǐ ér yù wú chòu, píng hé ér yù bù rú, wú pèi qiè ér yù bēn mǎ, qì yì lǔ ér chéng qīng zhōu, wèi jiàn qí kě yě.
「古者生無棟宇,死無殯葬,川無舟楫之器,陸無車馬之用,吞啖毒烈,以至殞斃,疾無醫術,枉死無限。後世聖人,改而垂之,民到於今,賴其厚惠,機巧之利,未易敗矣。今使子居則反巢穴之陋,死則捐之中野,限水則泳之游之,山行則徒步負戴,棄鼎鉉而為生臊之食,廢針石而任自然之病。裸以為飾,不用衣裳;逢女為偶,不假行媒。吾子亦將曰:『不可也。』況於無君乎?若令上世人如木石,玄冰結而不寒,資糧絕而不飢者,可也。衣食之情,苟在其心,則所爭豈必金玉,所競豈必榮位!橡草予可以生斗訟,藜藿足用,致侵奪矣。夫有欲之性,萌於受氣之初,厚己之情,著於成形之日,賊殺併兼,起於自然,必也不亂,其理何居!夫明王在上,群後盡規,坐以待旦,昧朝旰食,延誹謗以攻過,責昵屬之補察,聽輿謠以屬省,鑒履尾而夕惕,颺清風以埽穢,厲秋威以肅物,制峻網密,有犯無赦,刑戮以懲小罪,九伐以討大憝,猶豺狼之當路,感彝倫之不敘,憂作威之凶家,恐奸宄之害國。故嚴司鷹揚以彈違,虎臣杖鋮於方岳,而狂狡之變,莫世乏之,而令放之,使無所憚,則盜跖將橫行以掠殺,而良善端拱以待禍,無主所訴,無強所憑,而冀家為夷齊,人皆柳惠,何異負豕而欲無臭,憑河而欲不濡,無轡篋而御奔馬,棄枻櫓而乘輕舟,未見其可也。」
bào shēng yòu nán yuē: fū tiān dì zhī wèi, èr qì fàn wù, lè yáng zé yún fēi, hǎo yīn zé chuān chù. chéng róu gāng yǐ shuài xìng, suí sì bā ér huà shēng, gè fù suǒ ān, běn wú zūn bēi yě. jūn chén jì lì, ér biàn huà suì zī, fū tǎ duō zé yú rǎo, yīng zhòng zé niǎo luàn, yǒu sī shè zé bǎi xìng kùn, fèng shàng hòu zé xià mín pín, yōng chóng bǎo huò, shì wán tái xiè, shí zé fāng zhàng, yī zé lóng zhāng, nèi jù kuàng nǚ, wài duō guān nán, biàn nán dé zhī bǎo, guì qí guài zhī wù, zào wú yì zhī qì, zì bù yǐ zhī yù, fēi guǐ fēi shén, cái lì ān chū zāi?
鮑生又難曰:「夫天地之位,二氣范物,樂陽則雲飛,好陰則川處。承柔剛以率性,隨四八而化生,各附所安,本無尊卑也。君臣既立,而變化遂滋,夫獺多則魚擾,鷹眾則鳥亂,有司設則百姓困,奉上厚則下民貧,壅崇寶貨,飾玩台榭,食則方丈,衣則龍章,內聚曠女,外多鰥男,辨難得之寶,貴奇怪之物,造無益之器,恣不已之欲,非鬼非神,財力安出哉?
fū gǔ bó jī zé mín yǒu jī hán zhī jiǎn, bǎi guān bèi zé zuò mí gòng fèng zhī fèi, sù wèi yǒu tú shí zhī zhòng, bǎi xìng yǎng yóu shǒu zhī rén, mín fá yī shí, zì gěi yǐ jù, kuàng jiā fù liǎn, zhòng yǐ kǔ yì, xià bù kān mìng, qiě dòng qiě jī, mào fǎ sī làn, yú shì hū zài. wáng zhě yōu láo yú shàng, tái dǐng pín qī yè yú xià, lín shēn lǚ báo, jù huò zhī jí. kǒng zhì yǒng zhī bù yòng, gù hòu jué zhòng lù yǐ yòu zhī kǒng jiān xìn zhī bù yú, gù yán chéng shēn chí yǐ bèi zhī. ér bù zhī lù hòu zé mín guì ér chén qí, chéng yán zé yì zhòng ér gōng qiǎo. gù sàn lù tái zhī jīn, fā jù qiáo zhī sù, mò bù huān rán kuàng hū běn bù jù jīn, ér bù liǎn mín sù hū? xiū niú táo lín, fàng mǎ huá shān, zài jí gān gē, zài gāo gōng shǐ, yóu yǐ wèi tài kuàng hū běn wú jūn lǚ, ér bù zhàn bù shù hū? máo cí tǔ jiē, qì zhī bá kuí, zá náng wèi wéi, zhuó qiú bù bèi, qiè bù yī bó, mǎ bù mò sù, jiǎn yǐ lǜ wù, yǐ wèi měi tán, suǒ wèi dào zhí fēn cái, qǔ shǎo wèi ràng, lù chù zhī yú, xiāng xù yǐ mò yě.
夫谷帛積則民有饑寒之儉,百官備則坐靡供奉之費,宿衛有徒食之眾,百姓養游手之人,民乏衣食,自給已劇,況加賦斂,重以苦役,下不堪命,且凍且飢,冒法斯濫,於是乎在。王者憂勞於上,台鼎顰戚頁於下,臨深履薄,懼禍之及。恐智勇之不用,故厚爵重祿以誘之;恐奸釁之不虞,故嚴城深池以備之。而不知祿厚則民匱而臣騎,城嚴則役重而攻巧。故散鹿台之金,發鉅橋之粟,莫不歡然;況乎本不聚金,而不斂民粟乎?休牛桃林,放馬華山,載戢干戈,載櫜弓矢,猶以為泰;況乎本無軍旅,而不戰不戍乎?茅茨土階,棄織拔葵,雜囊為幃,濯裘布被,妾不衣帛,馬不秣粟,儉以率物,以為美談,所謂盜跖分財,取少為讓,陸處之魚,相煦以沫也。
fū shēn wú zài gōng zhī yì, jiā wú shū diào zhī fèi, ān tǔ lè yè, shùn tiān fèn dì, nèi zú yī shí zhī yòng, wài wú shì lì zhī zhēng, cāo zhàng gōng jié, fēi rén qíng yě. xiàng xíng zhī jiào, mín mò zhī fàn, fǎ lìng zī zhāng, dào zéi duō yǒu, qǐ bǐ wú lì xìng ér cǐ zhuān tān cán, gài wǒ qīng jìng zé mín zì zhèng, xià pí yuàn zé zhì qiǎo shēng yě. rèn zhī zì rán, yóu lǜ líng bào, láo zhī bù xiū, duó zhī wú yǐ, tián wú cāng xū, zhù zhóu zhī kōng, shí bù chōng kǒu, yī bù zhōu shēn, yù lìng wù luàn, qí kě dé hū? suǒ yǐ jiù huò ér huò mí shēn, jùn jìn ér jìn bù zhǐ yě. guān liáng suǒ yǐ jìn fēi, ér huá lì yīn zhī yǐ wèi fēi yān. héng liáng suǒ yǐ jiǎn wěi, ér xié rén yīn zhī yǐ wèi wěi yān.
「夫身無在公之役,家無輸調之費,安土樂業,順天分地,內足衣食之用,外無勢利之爭,操杖攻劫,非人情也。象刑之教,民莫之犯,法令滋彰,盜賊多有,豈彼無利性而此專貪殘,蓋我清靜則民自正,下疲怨則智巧生也。任之自然,猶慮凌暴,勞之不休,奪之無已,田蕪倉虛,杼柚之空,食不充口,衣不周身,欲令勿亂,其可得乎?所以救禍而禍彌深,峻禁而禁不止也。關梁所以禁非,而猾吏因之以為非焉。衡量所以檢偽,而邪人因之以為偽焉。
dà chén suǒ yǐ fú wēi, ér jiān chén kǒng zhǔ zhī bù wēi. bīng gé suǒ yǐ jìng nán, ér kòu zhě dào zhī yǐ wèi nán. cǐ jiē yǒu jūn zhī suǒ zhì yě. mín yǒu suǒ lì, zé yǒu zhēng xīn, fù guì zhī jiā, suǒ lì zhòng yǐ. qiě fú xì mín zhī zhēng, bù guò xiǎo xiǎo, pǐ fū xiào lì, yì hé suǒ zhì, wú jiāng tǔ zhī kě tān, wú chéng guō zhī kě lì, wú jīn bǎo zhī kě yù, wú quán bǐng zhī kě jìng, shì bù néng yǐ hé tú zhòng, wēi bù zú yǐ qū yì rén, shú yǔ wáng hè sī nù, chén shī jū lǚ, tuī wú chóu zhī mín, gōng wú zuì zhī guó, jiāng shī zé dòng yǐ wàn jì, liú xiě zé piào lǔ dān yě. wú dào zhī jūn, wú shì bù yǒu, sì qí nüè luàn, tiān xià wú bāng, zhōng liáng jiàn hài yú nèi, lí mín bào gǔ yú wài, qǐ tú xiǎo xiǎo zhēng duó zhī huàn xié? zhì yú yí fù shì jūn, fèi xiào wèi zhōng, shēn lìng wú jūn, yì tóng yǒu zhī ěr. gǔ zhī wèi wū, zú yǐ bì fēng yǔ, ér jīn zé bèi yǐ zhū zǐ, shì yǐ jīn yù gǔ zhī wèi yī, zú yǐ yǎn shēn xíng, ér jīn zé xuán huáng fǔ fú, mián qǐ wán gǔ zhī wèi lè, zú yǐ dìng rén qíng, ér jīn zé fán hū yín shēng, jīng hún shāng hé gǔ zhī yǐn shí, zú yǐ chōng jī xū, ér jīn zé fén lín lù yuān, zǎi gē qún shēng. xià yǒu tuō wén.
大臣所以扶危,而奸臣恐主之不危。兵革所以靜難,而寇者盜之以為難。此皆有君之所致也。民有所利,則有爭心,富貴之家,所利重矣。且夫細民之爭,不過小小,匹夫校力,亦何所至,無疆土之可貪,無城郭之可利,無金寶之可欲,無權柄之可競,勢不能以合徒眾,威不足以驅異人,孰與王赫斯怒,陳師鞠旅,推無讎之民,攻無罪之國,殭屍則動以萬計,流血則漂櫓丹野。無道之君,無世不有,肆其虐亂,天下無邦,忠良見害於內,黎民暴骨於外,豈徒小小爭奪之患邪?至於移父事君,廢孝為忠,申令無君,亦同有之耳。古之為屋,足以蔽風雨,而今則被以朱紫,飾以金玉;古之為衣,足以掩身形,而今則玄黃黼黻,綿綺紈;古之為樂,足以定人情,而今則煩乎淫聲,驚魂傷和;古之飲食,足以充飢虛,而今則焚林漉淵,宰割群生。(下有脫文。)
yǐ xià wèi bào piáo zi bó nán zhī cí qǐ kě yǐ shì zhī yǒu guò ér dōu jué zhī hū? ruò yú zài shàng, jì xiè zàn shì, bēi gōng báo fù, shǐ mín yǐ shí, chóng jié jiǎn zhī qīng fēng, sù yù shí zhī míng jìn. zhì sù jiǎn yuē zhě, guì ér xiǎn zhī luàn huà qīn mín zhě, chù ér lù zhī zé sòng shēng zuò ér lí shù ān yǐ. hé bì lǜ huǒ zāi ér huài wū shì, wèi fēng bō ér tián dà chuān hū?
(以下為抱朴子駁難之辭)「豈可以事之有過而都絕之乎?若虞在上,稷卨贊事,卑宮薄賦,使民以時,崇節儉之清風,肅玉食之明禁。質素簡約者,貴而顯之;亂化侵民者,黜而戮之;則頌聲作而黎庶安矣。何必慮火災而壞屋室,畏風波而填大川乎?」
bào piáo zǐ yuē: bào shēng guì shàng gǔ wú jūn zhī lùn, yú jì bó zhī yǐ. hòu suǒ dá yú, wén duō bù néng jǐn zài, yú shāo tiáo qí lùn ér dié jié zhī yún.
抱朴子曰:「鮑生貴上古無君之論,余既駁之矣。後所答余,文多不能盡載,余稍條其論而牒詰之雲。」
bào shēng yuē: rén jūn biàn nán dé zhī bǎo, jù qí guài zhī wù, shì wú yì zhī yòng, yàn wú yǐ zhī qiú. bào piáo zi jié yuē: qǐng wèn gǔ jīn dì wáng, jǐn biàn nán dé zhī bǎo, jù qí guài zhī wù hū? yǒu bù ěr zhě yě. yú wén táng yáo zhī wèi jūn yě, juān jīn yú shān yú shùn zhī chán yě, juān bì yú gǔ. shū shí fēi fú, fāng zhī jiān mén, qí bù qì yuān pōu zhū, qīng yán kān yù, záo shí shuò huáng bái zhī kuàng, yuè hǎi liè fěi cuì zhī yǔ, wǎng dài mào yú jué yù, jué dān qīng yú mín hàn, yì kě zhī yǐ. fū fú zhāng wú shū, zé wēi zhòng bù zhe, míng wèi bù tóng, zé lǐ wù yì shù, shì yǐ zhōu gōng biàn guì jiàn shàng xià zhī yì, shì gōng shì jū chù, zé yǒu dǔ zhì zhī xiàn, guān gài jīng qí, zé yǒu wén wù zhī shì, chē fú qì yòng, zé yǒu duō shǎo zhī zhì, páo chú gōng xiū, zé yǒu fǎ shàn zhī pǐn, nián xiōng zāi shěng, yòu jiǎn chè zhī. wú yǐ zhī yù, bù zài yǒu dào, zi zhī suǒ yún, kě yǐ shēng jié zhòu zhī zuì, bù zú yǐ dìng yǎ lùn zhī zhèng yě.
鮑生曰:「人君辨難得之寶,聚奇怪之物,飾無益之用,厭無已之求。」抱朴子詰曰:「請問古今帝王,盡辨難得之寶,聚奇怪之物乎?有不爾者也。余聞唐堯之為君也,捐金於山;虞舜之禪也,捐璧於谷。疏食菲服,方之監門,其不汔淵剖珠,傾岩刊玉,鑿石鑠黃白之礦,越海裂翡翠之羽,網瑇瑁於絕域,掘丹青於岷漢,亦可知矣。夫服章無殊,則威重不著,名位不同,則禮物異數,是以周公辨貴賤上下之異,式宮室居處,則有堵雉之限,冠蓋旌旗,則有文物之飾,車服器用,則有多少之制,庖廚供羞,則有法膳之品,年凶災眚,又減撤之。無已之欲,不在有道,子之所云,可以聲桀紂之罪,不足以定雅論之證也。
bào shēng yuē: rén jūn hòu gōng sān qiān, qǐ jiē tiān yì, gǔ bó jī zé mín jī hán yǐ. bào piáo zi jié yuē: wáng zhě fēi qiè zhī shù, shèng rén zhī suǒ zhì yě. shèng rén, yǔ tiān dì hé qí dé zhě yě. qí dé yǔ tiān dì hé, qǐ tú yì zāi! fū qǐ tú yù yǐ shùn qíng yíng yù ér yǐ hū! nǎi suǒ yǐ zuǒ liù gōng, lǐ yīn yáng, jiào ěr chóng fèng zǔ miào, zhī chéng dà jì, gōng xuán dǎn zhī fú, guǎng běn zhī zhī lù, qiě àn zhōu diǎn jiǔ tǔ zhī jì, jí hàn shì dì lǐ zhī shū, tiān xià nǚ shù, duō yú nán yān. wáng zhě suǒ zōng, qǐ zú yǐ bī dāng qǔ zhě zāi? jī gōng sī zhī, shì yǐ shěn yǐ. dì wáng shuài bǎi liáo yǐ jí tián, hòu fēi jiāng mìng fù yǐ cán zhī, xià jí lí shù, nóng kè yǒu xiàn, lì diàn yǒu shǎng, dài duò yǒu fá, shí yī ér shuì, yǐ fèng gōng yòng. jiā yǒu bèi xiōng zhī chǔ, guó yǒu jiǔ nián zhī jī, gè dé shùn tiān fèn dì, bù duó qí shí, diào báo yì xī, mín wú jī hán, yī shí jì zú, lǐ ràng yǐ xìng. xī wén jǐng zhī shì, bǎi xìng wù nóng, jiā gěi hù fēng, guān cāng zhī mǐ, zhì fǔ chì bù kě shèng jì. rán ér shì shù yóu hóu fú dǐng shí, niú mǎ gài zé, yóu yú fù liǎn yǒu jié, bù zú sǔn xià yě. zhì yú jì shì, guān shī diàn kè zhī zhì, sī wù fú mò zhī yè, shēng gǔ zhī dào bù guǎng, ér yóu shí zhī tú zī duō, gù shàng xià tóng zhī, ér fàn fēi zhě zhòng, bào shēng nǎi guī jiù yǒu jūn. ruò fú jī biàn zé zhī guò xiàn, cì nóng kè zhī bù shí, zé niú yǐn zhī sān qiān, biǎn lǚ mǔ yǔ tài bàn, dàn shǐ hòu gōng yī zhōu lǐ, zū diào bù héng jiā, sī zé kě yǐ. bì wú jūn hū! fū yī rì yàn qǐ, zé shì yǒu shī suǒ, jí lù wú yú, wéi rù yú lín zhōng, ān kě zhōng yǐ. mí suǒ zōng tǒng, zé jūn zǐ shī suǒ yǎng, xiōng rén dé qí zhì, wǎng shū yóu lòu, kě dōu wú wǎng hū?
鮑生曰:「人君後宮三千,豈皆天意,谷帛積則民饑寒矣。」抱朴子詰曰:「王者妃妾之數,聖人之所制也。聖人,與天地合其德者也。其德與天地合,豈徒異哉!夫豈徒欲以順情盈欲而已乎!乃所以佐六宮,理陰陽,教爾崇奉祖廟,祗承大祭,供玄紞之服,廣本支之路,且案周典九土之記,及漢氏地理之書,天下女數,多於男焉。王者所宗,豈足以逼當娶者哉?姬公思之,似已審矣。帝王帥百僚以藉田,後妃將命婦以蠶織,下及黎庶,農課有限,力佃有賞,怠惰有罰,十一而稅,以奉公用。家有備凶之儲,國有九年之積,各得順天分地,不奪其時,調薄役希,民無饑寒,衣食既足,禮讓以興。昔文景之世,百姓務農,家給戶豐,官倉之米,至腐赤不可勝計。然而士庶猶侯服鼎食,牛馬蓋澤,由於賦斂有節,不足損下也。至於季世,官失佃課之制,私務浮末之業,生谷之道不廣,而游食之徒滋多,故上下同之,而犯非者眾,鮑生乃歸咎有君。若夫譏辨擇之過限,刺農課之不實,責牛飲之三千,貶履畝與太半,但使後宮依周禮,租調不橫加,斯則可矣。必無君乎!夫一日晏起,則事有失所,即鹿無虞,維入於林中,安可終已。靡所宗統,則君子失所仰,凶人得其志,網疏猶漏,可都無網乎?」
bào shēng yuē: rén zhī shēng yě, yī shí yǐ jù, kuàng yòu jiā zhī yǐ liǎn fù, zhòng zhī yǐ lì yì, jī hán bìng zhì, xià bù kān mìng, mào fǎ fàn fēi, yú shì hū shēng. bào piáo zi jié yuē: zhī zhū zhāng wǎng, zǎo shī bù něi, shǐ rén zhì qiǎo, yì yòng wàn wù, shí kǒu yī shēn, hé zú jù hū? dàn huàn fù zhě wú zhī zhǐ zhī xīn, guì zhě yǒu wú xiàn zhī yòng ěr. qǐ kě yǐ yī jué zhī gù, ér zhōng shēn bù xíng, yǐ jié zhòu zhī nüè, sī hū wú zhǔ yě. fū yán zhǔ shì mí zhāng, fù liǎn zhī zhòng yú zhù gǔ, mín lì zhī pí yú mò wù, jī hán suǒ yuán, yǐ jī zhī kě yě. ér yán yǒu yì yǒu fù, shǐ guó luàn zhě, qǐng wèn táng yú shēng píng zhī shì, sān dài yǒu dào zhī shí, wèi wú fù yì yǐ xiāng gòng fèng, yuán shǒu gǔ gōng, gōng gēng yǐ zì gěi xié? bào shēng nǎi wéi zhī jī hán bìng zhì, mò néng gù qióng, dú bù zhī yī shí bìng zú, ér mín zhī róng rǔ hū!
鮑生曰:「人之生也,衣食已劇,況又加之以斂賦,重之以力役,饑寒並至,下不堪命,冒法犯非,於是乎生。」抱朴子詰曰:「蜘蛛張網,蚤虱不餒,使人智巧,役用萬物,食口衣身,何足劇乎?但患富者無知止之心,貴者有無限之用耳。豈可以一蹶之故,而終身不行,以桀紂之虐,思乎無主也。夫言主事彌張,賦斂之重於住古,民力之疲於末務,饑寒所緣,以譏之可也。而言有役有賦,使國亂者,請問唐虞昇平之世,三代有道之時,為無賦役以相供奉,元首股肱,躬耕以自給邪?鮑生乃唯知饑寒並至,莫能固窮,獨不知衣食並足,而民知榮辱乎!」
bào shēng yuē: wáng zhě lín shēn lǚ wěi, bù zú yù wēi, jiǎ mèi dài dàn, rì zè gàn shí, jiāng hé wèi jù huò jí yě? bào piáo zi nán yuē: shěn néng rú cǐ, nǎi shèng zhǔ yě. wáng zhě suǒ bìng, zài hu jiāo shē, xián zhě bù yòng, yòng zhě bù xián, xià guǐ zhǐ tiān rì yǐ zì yù, qín shǐ yōu wàn shì zhī tóng shì, gù zhì qīng wáng, qǔ xiào jiāng lái. ruò néng jù wēi xī tì, guǎng nà guī jiàn, xún cǎo chú yáo yǐ dài tīng, yǎng huáng fà yǐ qǐ yán, hé yōu jī shì zhī yǒu wéi, hé huàn bǎi kuí zhī bù kāng. fū zhàn jīng zé yí lún xù, dài huāng zé jiān guǐ zuò, kuàng wú jūn, néng wú luàn hū?
鮑生曰:「王者臨深履尾,不足喻危,假寐待旦,日昃旰食,將何為懼禍及也?」抱朴子難曰:「審能如此,乃聖主也。王者所病,在乎驕奢,賢者不用,用者不賢,夏癸指天日以自喻,秦始憂萬世之同諡,故致傾亡,取笑將來。若能懼危夕惕,廣納規諫,詢草芻堯以待聽,養黃髮以乞言,何憂機事之有違,何患百揆之不康。夫戰兢則彝倫敘,怠荒則奸宄作,況無君,能無亂乎?」
bào shēng yuē: wáng zhě qīn xiǎng qí ruì, yǐn yòu yōu huāng, yù yǐ chóng dé mài wēi, yàn yào wèi fú, bái zhì yù huán, hé yì qí mín hū? bào piáo zi jié yuē: fū wáng zhě dé jí tiān zé yǒu tiān ruì, dé jí dì zé yǒu dì yīng. ruò nǎi jǐng xīng chī guāng, yǐ zuǒ wàng shū zhī yào guān rì hán biàn, yǐ biǎo xī hé zhī guǐ. líng qín yōng jiē yú ā gé, jīn xiàng kūn huǎng hū qīng zhǎo, cǐ qǐ bēi cí suǒ zhì, hòu bì suǒ yòu zāi! wáng mǎng jiān huá, bāo cáng huò xīn, wén zhì tài píng, kuáng xuàn cháo yě, kuàng yí wài yù, shǐ sòng ruì wù, qǐ kě yǐ cǐ wèi gǔ jiē rán hū? fū jiàn yíng zhàng zhī wěi, zé zhī fēi zhǐ chǐ zhī qū dǔ xún rèn zhī yá, zé zhī fēi fū cùn zhī kǒu. gù wáng mǔ zhī qiǎn shǐ, míng qí xuán huà tōng líng, wú yuǎn bù huái yě yuè shang zhī zhòng yì, zú zhī huì zhān shū fāng, zé bèi wú wài yě. fū jué yù bù kě yǐ lì fú, mán mò bù kě yǐ wēi shè, zì fēi zhì zhì, yān néng rán zāi! hé zhě bào shēng wèi wèi bù yòng? fū zhōu shì fēi fá yù ér xū wáng mǔ zhī huán yǐ wèi fù yě, fēi jiǎn shàn ér kě yuè shang zhī zhì yǐ chōng páo yě, suǒ yǐ guì zhī zhě, chéng yǐ sī wù wèi tài píng. zé shàng wú kē nüè zhī zhèng, xià wú shī suǒ zhī rén, yuān fēi rú dòng, xián dé qí huān, yǒu guó zhī měi, shú duō yú sī! ér yún bù yòng, wú yì yú qí mín. yuán yuǎn tǐ dà, gù wèi yì jiàn, bào shēng zhī yán, bù yì yí hū?
鮑生曰:「王者欽想奇瑞,引誘幽荒,欲以崇德邁威,厭耀未服,白雉玉環,何益齊民乎?」抱朴子詰曰:「夫王者德及天則有天瑞,德及地則有地應。若乃景星摛光,以佐望舒之耀;冠日含辨,以表羲和之晷。靈禽嗈喈於阿閣,金象焜晃乎清沼,此豈卑辭所致,厚幣所誘哉!王莽奸猾,包藏禍心,文致太平,誑眩朝野,貺遺外域,使送瑞物,豈可以此謂古皆然乎?夫見盈丈之尾,則知非咫尺之軀;睹尋仞之牙,則知非膚寸之口。故王母之遣使,明其玄化通靈,無遠不懷也;越裳之重譯,足知惠沾殊方,澤被無外也。夫絕域不可以力服,蠻貊不可以威攝,自非至治,焉能然哉!何者鮑生謂為不用?夫周室非乏玉而須王母之環以為富也,非儉膳而渴越裳之雉以充庖也,所以貴之者,誠以斯物為太平。則上無苛虐之政,下無失所之人,蜎飛蠕動,鹹得其歡,有國之美,孰多於斯!而雲不用,無益於齊民。源遠體大,固未易見,鮑生之言,不亦宜乎?」
bào shēng yuē: rén jūn kǒng jiān xìn zhī bù yú, gù yán chéng yǐ bèi zhī yě. bào piáo zi jié yuē: hóu wáng shè xiǎn, dà yì suǒ guì, bù shěn yán chéng, hé jī yān ěr. fū liǎng yí zhào pì, wàn wù huà shēng, zé xié zhèng cún yān ěr. fū shèng rén zhī xiōng chǒu zhī zì rán, xià yú zhī nán yí, yóu chūn yáng zhī bù néng róng kū xiǔ, yán jǐng zhī bù néng shuò jīn shí, yě róng màn cáng, huì yín zhào dào, gù qǔ fǎ hū xí kǎn, bèi yù yú wèi méng. zhòng mén yǒu jī tuò zhī jìng, zhì róng è bào kè zhī biàn, ér yù chú zhī, qí lǐ hé jū? sì zhī jiǎo yě, fèng zhī jù yě. tiān shí jiǎ zhī, hé bì rì yòng zāi! fēng chài xié dú yǐ wèi shēn, zhì qín xián lú yǐ hàn wǎng, huān qū qí xué, yǐ bèi jìng zhì zhī fēng, shuǐ niú jié zhèn, yǐ què hǔ bào zhī bào, ér bào shēng yù qì jiǎ zhòu yǐ è lì rèn, duò chéng chí yǐ zhǐ chōng fēng, ruò lìng jiǎ zhòu jì juān ér lì rèn bú zhù, chéng chí jì huài ér chōng fēng yóu jí, gōng shū mò dí, yóu bù zì quán, bù shěn wú shēng, jì jiāng ān chū hū?
鮑生曰:「人君恐奸釁之不虞,故嚴城以備之也。」抱朴子詰曰:「侯王設險,大易所貴,不審嚴城,何譏焉爾。夫兩儀肇辟,萬物化生,則邪正存焉爾。夫聖人知凶丑之自然,下愚之難移,猶春陽之不能榮枯朽,炎景之不能鑠金石,冶容慢藏,誨淫召盜,故取法乎習坎,備豫於未萌。重門有擊柝之敬,治戎遏暴客之變,而欲除之,其理何居?兕之角也,鳳之距也。天實假之,何必日用哉!蜂蠆挾毒以衛身,智禽銜蘆以捍網,獾曲其穴,以備徑至之鋒,水牛結陣,以卻虎豹之暴,而鮑生欲棄甲冑以遏利刃,墮城池以止衝鋒,若令甲冑既捐而利刃不住,城池既壞而衝鋒猶集,公輸、墨翟,猶不自全,不審吾生,計將安出乎?」
huò yuē: gǒu fū kě yù zhī wù, suī wú chéng chí zhī gù, dí yì bù lái zhě yě. bào piáo zi dá yuē: fū kě yù zhī wù, hé bì jīn yù, zhuī dāo zhī mò, yú mín jìng yān. yuè rén zhī dà zhàn, yóu hū rán shé zhī bù jūn wú chǔ zhī jiāo bīng, qǐ hū yī zhū zhī sāng yè. jī huāng zhī shì, rén rén xiāng shí, sù shǒu luǒ xiǎn xià yǒu tuō wén. yuǎn zé fǔ hóu zi gāo, jìn zé yú gōng shì zhī, kòng qíng shěn fá, pōu háo xī máng. shòu lù zhě tūn shēng ér gē dé, zé yì zhě méi chǐ wú yuàn yán, cǐ jiē fēi wú jūn zhī shí yě. xī yǒu guān zài xià ér sì yuè bù bì, míng yáng zè lòu ér yuán kǎi bì jǔ, huò tóu tú dāo ér pái jīn mén, huò shì bǎn zhú ér niè yù táng, huò wěi chú huàn ér dēng qīng xiàng, huò zì wáng mìng ér wèi shàng jiāng, bó liǔ dá chóu rén, jiě hú jiàn yuàn jiā, fāng huí kòu tóu yǐ zhì shì, qín xī suì shǒu yǐ tuī xián, gǎn wèn yú shí, yǒu jūn fǒu xié?
或曰:「苟夫可欲之物,雖無城池之固,敵亦不來者也。」抱朴子答曰:「夫可欲之物,何必金玉,錐刀之末,愚民競焉。越人之大戰,由乎蚺蛇之不鈞;吳楚之交兵,起乎一株之桑葉。饑荒之世,人人相食,素手裸跣(下有脫文)。遠則甫侯子羔,近則於公釋之,控情審罰,剖毫析芒。受戮者吞聲而歌德,則劓者沒齒無怨言,此皆非無君之時也。昔有鰥在下而四岳不蔽,明揚仄陋而元凱畢舉,或投屠刀而排金門,或釋版築而躡玉堂,或委芻豢而登卿相,或自亡命而為上將,伯柳達讎人,解狐薦怨家,方回叩頭以致士,禽息碎首以推賢,敢問於時,有君否邪?
yòu yún: tián wú lǐn xū, jiē yóu yǒu jūn. fū jūn fēi sāi tián zhī màn cǎo, chén fēi hào cāng zhī què shǔ yě. qí wú qí xū, zú yóu hù yǐ yùn, shuǐ hàn yì lì, yǐ zhēn xiōng huāng, qǐ zài fù shuì, lìng qí rán hū? zhì yú bā zhèng zhī shǒu shí, wèi zhī mín tiān, hòu jì gōng jià, yǒu yú qīn gēng, fēng nián duō shǔ duō tú, wǒ yǔ wéi yì, mín shí qí chén, bái qú kāi ér chì lǔ gāo rǎng, shào fù qǐ yáng líng zhī bēi ér jī gǔ wèi shān, shū áo chuàng qī sī ér jiā yǒu fǔ sù, zhào guò zào sān lí zhī qiǎo ér guān yòu yǐ fēng, rèn yán jiào jiǔ zhēn zhī diàn ér qián shù yīn bǎo, cǐ qǐ wú jūn zhī shí hū!
又云:「田蕪廩虛,皆由有君。」「夫君非塞田之蔓草,臣非耗倉之雀鼠也。其蕪其虛,卒由戶乙運,水旱疫癘,以臻凶荒,豈在賦稅,令其然乎?至於八政之首食,謂之民天,後稷躬稼,有虞親耕,豐年多黍多稌,我庾惟億,民食其陳,白渠開而斥鹵膏壤,邵父起陽陵之陂而積穀為山,叔敖創期思而家有腐粟,趙過造三犁之巧而關右以豐,任延教九真之佃而黔庶殷飽,此豈無君之時乎!」