huò wèn yuē: shén xiān bù sǐ, xìn kě dé hū? bào piáo zi dá yuē: suī yǒu zhì míng, ér yǒu xíng zhě bù kě bì jiàn yān. suī bǐng jí cōng, ér yǒu shēng zhě bù kě jǐn wén yān. suī yǒu dà zhāng shù hài zhī zú, ér suǒ cháng lǚ zhě, wèi ruò suǒ bù lǚ zhī duō. suī yǒu yǔ yì qí xié zhī zhì, ér suǒ cháng shí zhě wèi ruò suǒ bù shí zhī zhòng yě. wàn wù yún yún, hé suǒ bù yǒu, kuàng liè xiān zhī rén, yíng hū zhú sù yǐ. bù sǐ zhī dào, hé wèi wú zhī?
或問曰:「神仙不死,信可得乎?」抱朴子答曰:「雖有至明,而有形者不可畢見焉。雖稟極聰,而有聲者不可盡聞焉。雖有大章豎亥之足,而所常履者,未若所不履之多。雖有禹益齊諧之智,而所嘗識者未若所不識之眾也。萬物云云,何所不有,況列仙之人,盈乎竹素矣。不死之道,曷為無之?」
yú shì wèn zhě dà xiào yuē: fū yǒu shǐ zhě bì yǒu zú, yǒu cún zhě bì yǒu wáng. gù sān wǔ qiū dàn zhī shèng, qì jí liáng píng zhī zhì, duān yīng suí lì zhī biàn, bì yù wǔ dīng zhī yǒng, ér xián sǐ zhě, rén lǐ zhī cháng rán, bì zhì zhī dà duān yě. tú wén yǒu xiān shuāng ér kū cuì, dāng xià ér diāo qīng, hán suì ér bù xiù, wèi shí ér wēi líng, wèi wén yǒu xiǎng yú wàn nián zhī shòu, jiǔ shì bù yǐ zhī qī zhě yǐ. gù gǔ rén xué bù qiú xiān, yán bù yǔ guài, dù bǐ yì duān, shǒu cǐ zì rán, tuī guī hè yú bié lèi, yǐ sǐ shēng wèi zhāo mù yě. fū kǔ xīn yuē jǐ, yǐ xíng wú yì zhī shì, lòu bīng diāo xiǔ, zhōng wú bì chéng zhī gōng. wèi ruò shū kuāng shì zhī gāo cè, zhāo dāng nián zhī lóng zhǐ, shǐ zǐ qīng zhòng yū, xuán mǔ lóng zhì, huá gǔ yì bù chí, dǐng sù dài lěi sì, bù yì měi zāi? měi sī shī rén fǔ tián zhī cì, shēn wéi zhòng ní jiē sǐ zhī zhèng, wú wèi wò wú xíng zhī fēng, bǔ nán zhí zhī yǐng, suǒ bù kě dé zhī wù, xíng bì bú dào zhī lù, qì róng huá ér shè kǔ kùn, shì shén yì ér gōng zhì nán, yǒu shì sàng zhě zhī zhú yóu nǚ, bì yǒu liǎng shī zhī huǐ, dān zhāng zhī xìn piān jiàn, jiāng sù nèi wài zhī huò yě. fū bān dí bù néng xuē wǎ shí wèi máng zhēn, ōu yě bù néng zhù qiān xī wèi gàn jiāng. gù bù kě wèi zhě, suī guǐ shén bù néng wèi yě bù kě chéng zhě, suī tiān dì bù néng chéng yě. shì jiān yì ān dé qí fāng, néng shǐ dāng lǎo zhě fù shǎo, ér yīng sǐ zhě fǎn shēng zāi? ér wú zi nǎi yù yán huì gū zhī mìng, lìng yǒu lì jì zhī shòu, yǎng cháo jūn zhī róng, shǐ lèi huì shuò zhī jī, bù yì miù hū? yuàn jiā jiǔ sī, bù yuǎn mí fù yān.
於是問者大笑曰:「夫有始者必有卒,有存者必有亡。故三五丘旦之聖,棄疾良平之智,端嬰隨酈之辯,賁育五丁之勇,而咸死者,人理之常然,必至之大端也。徒聞有先霜而枯瘁,當夏而凋青,含穗而不秀,未實而萎零,未聞有享於萬年之壽,久視不已之期者矣。故古人學不求仙,言不語怪,杜彼異端,守此自然,推龜鶴於別類,以死生為朝暮也。夫苦心約己,以行無益之事,鏤冰雕朽,終無必成之功。未若攄匡世之高策,招當年之隆祉,使紫青重紆,玄牡龍跱,華轂易步趍,鼎餗代耒耜,不亦美哉?每思詩人甫田之刺,深惟仲尼皆死之證,無為握無形之風,捕難執之影,索不可得之物,行必不到之路,棄榮華而涉苦困,釋甚易而攻至難,有似喪者之逐游女,必有兩失之悔,單張之信偏見,將速內外之禍也。夫班狄不能削瓦石為芒針,歐冶不能鑄鉛錫為干將。故不可為者,雖鬼神不能為也;不可成者,雖天地不能成也。世間亦安得奇方,能使當老者復少,而應死者反生哉?而吾子乃欲延蟪蛄之命,令有曆紀之壽,養朝菌之榮,使累晦朔之積,不亦謬乎?願加九思,不遠迷復焉。」
bào piáo zi dá yuē: fū cōng zhī suǒ qù, zé zhèn léi bù néng shǐ zhī wén, míng zhī suǒ qì, zé sān guāng bù néng shǐ zhī jiàn, qǐ hōng kē zhī yīn xì, ér lì tiān zhī jǐng wēi zāi? ér lóng fū wèi zhī wú shēng yān, gǔ zhě wèi zhī wú wù yān. yòu kuàng guǎn xián zhī hé yīn, shān lóng zhī qǐ càn, ān néng shǎng kè xié zhī yǎ yùn, wěi yè zhī lín zǎo zāi? gù lóng gǔ zài hu xíng qì, zé bù xìn fēng lóng zhī yǔ xuán xiàng yǐ. ér kuàng wù yǒu wēi yú cǐ zhě hū? àn mèi zhì hū xīn shén, zé bù xìn yǒu zhōu kǒng yú zài xī yǐ. kuàng gào zhī yǐ shén xiān zhī dào hū? fū cún wáng zhōng shǐ, chéng shì dà tǐ. qí yì tóng cān chà, huò rán huò fǒu, biàn huà wàn pǐn, qí guài wú fāng, wù shì shì fēi, běn jūn mò guāi, wèi kě yī yě. fū yán shǐ zhě bì yǒu zhōng zhě duō yǐ, hùn ér qí zhī, fēi tōng lǐ yǐ. wèi xià bì zhǎng, ér jì mài kū yān. wèi dōng bì diāo, ér zhú bǎi mào yān. wèi shǐ bì zhōng, ér tiān dì wú qióng yān. wèi shēng bì sǐ, ér guī hè zhǎng cún yān. shèng yáng yí shǔ, ér xià tiān wèi bì wú liáng rì yě. jí yīn yí hán, ér yán dōng wèi bì wú zàn wēn yě. bǎi chuān dōng zhù, ér yǒu běi liú zhī hào hào. kūn dào zhì jìng, ér huò zhèn dòng ér bēng chí. shuǐ xìng chún lěng, ér yǒu wēn gǔ zhī tāng quán huǒ tǐ yí chì, ér yǒu xiāo qiū zhī hán yàn zhòng lèi yīng shěn, ér nán hǎi yǒu fú shí zhī shān qīng wù dāng fú, ér niu yáng kē yǒu shěn yǔ zhī liú. wàn shū zhī lèi, bù kě yǐ yī gài duàn zhī, zhèng rú cǐ yě jiǔ yǐ.
抱朴子答曰:「夫聰之所去,則震雷不能使之聞,明之所棄,則三光不能使之見,豈輷磕之音細,而麗天之景微哉?而聾夫謂之無聲焉,瞽者謂之無物焉。又況管弦之和音,山龍之綺粲,安能賞克諧之雅韻,暐曄之鱗藻哉?故聾瞽在乎形器,則不信豐隆之與玄象矣。而況物有微於此者乎?暗昧滯乎心神,則不信有周孔於在昔矣。況告之以神仙之道乎?夫存亡終始,誠是大體。其異同參差,或然或否,變化萬品,奇怪無方,物是事非,本鈞末乖,未可一也。夫言始者必有終者多矣,混而齊之,非通理矣。謂夏必長,而薺麥枯焉。謂冬必凋,而竹柏茂焉。謂始必終,而天地無窮焉。謂生必死,而龜鶴長存焉。盛陽宜暑,而夏天未必無涼日也。極陰宜寒,而嚴冬未必無暫溫也。百川東注,而有北流之浩浩。坤道至靜,而或震動而崩弛。水性純冷,而有溫谷之湯泉;火體宜熾,而有蕭丘之寒焰;重類應沈,而南海有浮石之山;輕物當浮,而牜羊柯有沈羽之流。萬殊之類,不可以一概斷之,正如此也久矣。
yǒu shēng zuì líng, mò guò hū rén. guì xìng zhī wù, yí bì jūn yī. ér qí xián yú xié zhèng, hǎo chǒu xiū duǎn, qīng zhuó zhēn yín, huǎn jí chí sù, qū shě suǒ shàng, ěr mù suǒ yù, qí wèi bù tóng, yǐ yǒu tiān rǎng zhī jué, bīng tàn zhī guāi yǐ. hé dú guài xiān zhě zhī yì, bù yǔ fán rén jiē sǐ hū?
有生最靈,莫過乎人。貴性之物,宜必鈞一。而其賢愚邪正,好醜脩短,清濁貞淫,緩急遲速,趨舍所尚,耳目所欲,其為不同,已有天壤之覺,冰炭之乖矣。何獨怪仙者之異,不與凡人皆死乎?
ruò wèi shòu qì jiē yǒu yí dìng, zé zhì zhī wèi shèn, què zhī wèi há, rǎng chóng jiǎ yì, chuān wā fān fēi, shuǐ lì wèi líng, xìng líng wèi qū, tián shǔ wèi rú, fǔ cǎo wèi yíng, tuó zhī wèi hǔ, shé zhī wèi lóng, jiē bù rán hū?
若謂受氣皆有一定,則雉之為蜃,雀之為蛤,壤蟲假翼,川蛙翻飛,水蠣為蛉,荇苓為蛆,田鼠為鴽,腐草為螢,鼉之為虎,蛇之為龍,皆不然乎?
ruò wèi rén bǐng zhèng xìng, bù tóng fán wù, huáng tiān fù mìng, wú yǒu bǐ cǐ, zé niú āi chéng hǔ, chǔ yù wèi yuán, zhī lí wèi liǔ, qín nǚ wèi shí, sǐ ér gēng shēng, nán nǚ yì xíng, lǎo péng zhī shòu, shāng zi zhī yāo, qí hé gù zāi? gǒu yǒu bù tóng, zé qí yì yǒu hé xiàn hū?
若謂人稟正性,不同凡物,皇天賦命,無有彼此,則牛哀成虎,楚嫗為黿,枝離為柳,秦女為石,死而更生,男女易形,老彭之壽,殤子之夭,其何故哉?苟有不同,則其異有何限乎?
ruò fú xiān rén, yǐ yào wù yǎng shēn, yǐ shù shù yán mìng, shǐ nèi jí bù shēng, wài huàn bù rù, suī jiǔ shì bù sǐ, ér jiù shēn bù gǎi, gǒu yǒu qí dào, wú yǐ wèi nán yě. ér qiǎn shí zhī tú, jū sú shǒu cháng, xián yuē shì xián bù jiàn xiān rén, biàn yún tiān xià bì wú cǐ shì. fū mù zhī suǒ céng jiàn, dāng hé zú yán zāi? tiān dì zhī jiān, wú wài zhī dà, qí zhōng shū qí, qǐ jù yǒu xiàn, yì lǎo dài tiān, ér wú zhī qí shàng, zhōng shēn lǚ dì, ér mò shí qí xià. xíng hái jǐ suǒ zì yǒu yě, ér mò zhī qí xīn zhì zhī suǒ yǐ rán yān. shòu mìng zài wǒ zhě yě, ér mò zhī qí xiū duǎn zhī néng zhì yān. kuàng hū shén xiān zhī yuǎn lǐ, dào dé zhī yōu xuán, zhàng qí duǎn qiǎn zhī ěr mù, yǐ duàn wēi miào zhī yǒu wú, qǐ bù bēi zāi?
若夫仙人,以藥物養身,以術數延命,使內疾不生,外患不入,雖久視不死,而舊身不改,苟有其道,無以為難也。而淺識之徒,拘俗守常,咸曰世閒不見仙人,便雲天下必無此事。夫目之所曾見,當何足言哉?天地之間,無外之大,其中殊奇,豈遽有限,詣老戴天,而無知其上,終身履地,而莫識其下。形骸己所自有也,而莫知其心志之所以然焉。壽命在我者也,而莫知其脩短之能至焉。況乎神仙之遠理,道德之幽玄,仗其短淺之耳目,以斷微妙之有無,豈不悲哉?
shè yǒu zhé rén dà cái, jiā dùn wù yòng, yì jǐng yǎn zǎo, fèi wěi qù yù, zhí tài pú yú zhì chún zhī zhōng, yí mò wù yú liú sú zhī wài, shì rén yóu xiān néng zhēn bié, huò mò zào zhì xíng yú wú míng zhī biǎo, dé jīng shén yú lòu xíng zhī lǐ, qǐ kuàng xiān rén shū qù yì lù, yǐ fù guì wèi bù xìng, yǐ róng huá wèi huì wū, yǐ hòu wán wèi chén rǎng, yǐ shēng yù wèi zhāo lù, dǎo yán biāo ér bù zhuó, niè xuán bō ér qīng bù, gǔ hé qīng chén, fēng sì yún xuān, yǎng líng zǐ jí, fǔ qī kūn lún, xíng shī zhī rén, ān dé jiàn zhī? jiǎ lìng yóu xì, huò jīng rén jiān, nì zhēn yǐn yì, wài tóng fán yōng, bǐ jiān jiē wǔ, shú yǒu néng jué hū? ruò shǐ jiē rú jiāo xián liǎng tóng zhī zhèng fāng, qióng shū zhī shuāng ěr, chū hū tóu diān. mǎ huáng chéng lóng ér xíng, zi jìn gōng yù bái hè. huò lín shēn shé qū, huò jīn chē yǔ fú, nǎi kě dé zhī ěr. zì bù ruò sī, zé fēi dòng shì zhě ān néng dí qí xíng, fēi chè tīng zhě ān néng wén qí shēng zāi? shì rén jì bù xìn, yòu duō cī huǐ, zhēn rén jí zhī, suì yì qián dùn. qiě cháng rén zhī suǒ ài, nǎi shàng shì zhī suǒ zēng. yōng sú zhī suǒ guì, nǎi zhì rén zhī suǒ jiàn yě. yīng rú wěi qì, yǎng qí hào rán zhě, yóu bù lè jiàn qiǎn báo zhī rén, fēng chén zhī tú. kuàng bǐ shén xiān, hé wèi jí jí shǐ chú gǒu zhī lún, zhī yǒu zhī hé suǒ suǒ hū, ér guài yú wèi cháng zhī yě. mù chá bǎi bù, bù néng liǎo liǎo, ér yù yǐ suǒ jiàn wèi yǒu, suǒ bù jiàn wèi wú, zé tiān xià zhī suǒ wú zhě, yì bì duō yǐ. suǒ wèi yǐ zhǐ cè hǎi, zhǐ jí ér yún shuǐ jǐn zhě yě. fú yóu xiào jù áo, rì jí liào dà chūn, qǐ suǒ néng jí zāi? wèi wén dì qióng lǎn qià wén, zì hū yú wù wú suǒ bù jīng, wèi tiān xià wú qiè yù zhī dāo, huǒ huàn zhī bù, jí zhe diǎn lùn, cháng jù yán cǐ shì. qí xián wèi qī, èr wù bì zhì. dì nǎi tàn xī, jù huǐ sī lùn. shì wú gù bì, dài wèi cǐ yě. chén sī wáng zhù shì yí lùn yún, chū wèi dào shù, zhí hū yú mín zhà wěi kōng yán dìng yǐ. jí jiàn wǔ huáng dì shì bì zuǒ cí děng, lìng duàn gǔ jìn yī yuè, ér yán sè bù jiǎn, qì lì zì ruò, cháng yún kě wǔ shí nián bù shí, zhèng ěr, fù hé yí zāi? yòu yún, lìng gān shǐ yǐ yào hán shēng yú, ér zhǔ zhī yú fèi zhī zhōng, qí wú yào zhě, shú ér kě shí, qí xián yào zhě, yóu xì zhōng rì, rú zài shuǐ zhōng yě. yòu yǐ yào fěn sāng yǐ sì cán, cán nǎi dào shí yuè bù lǎo. yòu yǐ zhù nián yào shí jī chú jí xīn shēng quǎn zǐ, jiē zhǐ bù fù zhǎng. yǐ hái bái yào shí bái quǎn, bǎi rì máo jǐn hēi. nǎi zhī tiān xià zhī shì, bù kě jǐn zhī, ér yǐ yì duàn zhī, bù kě rèn yě. dàn hèn bù néng jué shēng sè, zhuān xīn yǐ xué zhǎng shēng zhī dào ěr. bǐ èr cáo xué zé wú shū bù lǎn, cái zé yī dài zhī yīng, rán chū jiē wèi wú, ér wǎn nián nǎi yǒu qióng lǐ jǐn xìng, qí tàn xī rú cǐ. bù dǎi ruò rén zhě, bù xìn shén xiān, bù zú guài yě. liú xiàng bó xué zé jiū wēi jí miào, jīng shēn shè yuǎn, sī lǐ zé qīng chéng zhēn wěi, yán hé yǒu wú, qí suǒ zhuàn liè xiān chuán, xiān rén qī shí yǒu yú, chéng wú qí shì, wàng zào hé wèi hū? suì gǔ zhī shì, hé kě qīn jiàn, jiē lài jì jí chuán wén yú wǎng ěr. liè xiān chuán bǐng rán qí bì yǒu yǐ. rán shū bù chū zhōu gōng zhī mén, shì bù jīng zhòng ní zhī shǒu, shì rén zhōng yú bù xìn. rán zé gǔ shǐ suǒ jì, yī qiè jiē wú, hé dàn yī shì zāi? sú rén tān róng hǎo lì, jí jí míng lì, yǐ jǐ zhī xīn, yuǎn cǔn xī rén, nǎi fù bù xìn gǔ zhě yǒu táo dì wáng zhī chán shòu, báo qīng xiàng zhī guì rèn, cháo xǔ zhī bèi, lǎo lái zhuāng zhōu zhī tú, yǐ wèi bù rán yě. kuàng yú shén xiān, yòu nán zhī yú sī, yì hé kě qiú jīn shì jiē xìn zhī zāi? duō wèi liú xiàng fēi shèng rén, qí suǒ zhuàn lù, bù kě gū jù, yóu suǒ yǐ shǐ rén tàn xī zhě yě. fū lǔ shǐ bù néng yǔ tiān dì hé dé, ér zhòng ní yīn zhī yǐ zhe jīng. zi zhǎng bù néng yǔ rì yuè bìng míng, ér yáng xióng chēng zhī wèi shí lù. liú xiàng wèi hàn shì zhī míng rú xián rén, qí suǒ jì shù, yōng kě qì zāi? fán shì rén suǒ yǐ bù xìn xiān zhī kě xué, bù xǔ mìng zhī kě yán zhě, zhèng yǐ qín huáng hàn wǔ qiú zhī bù huò, yǐ shǎo jūn luán tài wèi zhī wú yàn gù yě. rán bù kě yǐ qián lóu yuán xiàn zhī pín, ér wèi gǔ zhě wú táo zhū yī dùn zhī fù. bù kě yǐ wú yán sù liú zhī chǒu, ér wèi zài xī wú nán wēi xī shī zhī měi. jìn qū yóu yǒu bù dá zhě yān, jià sè yóu yǒu bù shōu zhě yān, shāng fàn huò yǒu bù lì zhě yān, yòng bīng huò yǒu wú gōng zhě yān. kuàng hū qiú xiān, shì zhī nán zhě, wèi zhī zhě hé bì jiē chéng zāi? bǐ èr jūn liǎng chén, zì kě qiú ér bù dé, huò shǐ qín ér zú dài, huò bù zāo hū míng shī, yòu hé zú yǐ dìng tiān xià zhī wú xiān hū?
設有哲人大才,嘉遁勿用,翳景掩藻,廢偽去欲,執太璞於至醇之中,遺末務於流俗之外,世人猶鮮能甄別,或莫造志行於無名之表,得精神於陋形之里,豈況仙人殊趣異路,以富貴為不幸,以榮華為穢汙,以厚玩為塵壤,以聲譽為朝露,蹈炎飆而不灼,躡玄波而輕步,鼓翮清塵,風駟雲軒,仰凌紫極,俯棲崑崙,行屍之人,安得見之?假令遊戲,或經人間,匿真隱異,外同凡庸,比肩接武,孰有能覺乎?若使皆如郊閒兩曈之正方,邛疏之雙耳,出乎頭巔。馬皇乘龍而行,子晉躬御白鶴。或鱗身蛇軀,或金車羽服,乃可得知耳。自不若斯,則非洞視者安能覿其形,非徹聽者安能聞其聲哉?世人既不信,又多疵毀,真人疾之,遂益潛遁。且常人之所愛,乃上士之所憎。庸俗之所貴,乃至人之所賤也。英儒偉器,養其浩然者,猶不樂見淺薄之人,風塵之徒。況彼神仙,何為汲汲使芻狗之倫,知有之何所索乎,而怪於未嘗知也。目察百步,不能了了,而欲以所見為有,所不見為無,則天下之所無者,亦必多矣。所謂以指測海,指極而雲水盡者也。蜉蝣校巨鼇,日及料大椿,豈所能及哉?魏文帝窮覽洽聞,自呼於物無所不經,謂天下無切玉之刀,火浣之布,及著典論,嘗據言此事。其閒未期,二物畢至。帝乃嘆息,遽毀斯論。事無固必,殆為此也。陳思王著釋疑論雲,初謂道術,直呼愚民詐偽空言定矣。及見武皇帝試閉左慈等,令斷穀近一月,而顏色不減,氣力自若,常雲可五十年不食,正爾,復何疑哉?又雲,令甘始以藥含生魚,而煮之於沸脂中,其無藥者,熟而可食,其銜藥者,遊戲終日,如在水中也。又以藥粉桑以飼蠶,蠶乃到十月不老。又以住年藥食雞雛及新生犬子,皆止不復長。以還白藥食白犬,百日毛盡黑。乃知天下之事,不可盡知,而以臆斷之,不可任也。但恨不能絕聲色,專心以學長生之道耳。彼二曹學則無書不覽,才則一代之英,然初皆謂無,而晚年乃有窮理盡性,其嘆息如此。不逮若人者,不信神仙,不足怪也。劉向博學則究微極妙,經深涉遠,思理則清澄真偽,研覈有無,其所撰列仙傳,仙人七十有餘,誠無其事,妄造何為乎?邃古之事,何可親見,皆賴記籍傳聞於往耳。列仙傳炳然其必有矣。然書不出周公之門,事不經仲尼之手,世人終於不信。然則古史所記,一切皆無,何但一事哉?俗人貪榮好利,汲汲名利,以己之心,遠忖昔人,乃復不信古者有逃帝王之禪授,薄卿相之貴任,巢許之輩,老萊莊周之徒,以為不然也。況於神仙,又難知於斯,亦何可求今世皆信之哉?多謂劉向非聖人,其所撰錄,不可孤據,尤所以使人嘆息者也。夫魯史不能與天地合德,而仲尼因之以著經。子長不能與日月並明,而揚雄稱之為實錄。劉向為漢世之名儒賢人,其所記述,庸可棄哉?凡世人所以不信仙之可學,不許命之可延者,正以秦皇漢武求之不獲,以少君欒太為之無驗故也。然不可以黔婁原憲之貧,而謂古者無陶朱猗頓之富。不可以無鹽宿瘤之醜,而謂在昔無南威西施之美。進趨尤有不達者焉,稼穡猶有不收者焉,商販或有不利者焉,用兵或有無功者焉。況乎求仙,事之難者,為之者何必皆成哉?彼二君兩臣,自可求而不得,或始勤而卒怠,或不遭乎明師,又何足以定天下之無仙乎?
fū qiú zhǎng shēng, xiū zhì dào, jué zài yú zhì, bù zài yú fù guì yě. gǒu fēi qí rén, zé gāo wèi hòu huò, nǎi suǒ yǐ wèi zhòng lèi ěr. hé zhě? xué xiān zhī fǎ, yù de tián yú dàn bó, dí chú shì yù, nèi shì fǎn tīng, shī jū wú xīn, ér dì wáng rèn tiān xià zhī zhòng zé, zhì yāng zhǎng zhī zhèng wù, sī láo yú wàn jǐ, shén chí yú yǔ zhòu, yī jiè shī suǒ, zé wáng dào wèi kuī, bǎi xìng yǒu guò, zé wèi zhī zài yǔ. chún láo gǔ qí hé qì, yàn róng fá qí gēn gāi, suǒ yǐ jiǎn jīng sǔn lǜ xuē hū píng cuì zhě, bù kě qū jǐn ér bèi lùn yě. wén zǎn fū zé zuò bù dé ān, shī qún gōng zé wò bù dé níng. sì hǎi zhī shì, hé zhī ruò shì. ān dé yǎn yì cōng míng, lì cáng shù xī, zhǎng zhāi jiǔ jié, gōng qīn lú huǒ, sù xìng yè mèi, yǐ fēi bā shí zāi? hàn wǔ xiǎng guó, zuì wèi shòu kǎo, yǐ dé yǎng xìng zhī xiǎo yì yǐ. dàn yǐ shēng hé zhī zhù, bù gōng zhōng shí zhī fèi, quǎn huì zhī shū, bù gěi wěi lǘ zhī xiè ěr.
夫求長生,修至道,訣在於志,不在於富貴也。苟非其人,則高位厚貨,乃所以為重累耳。何者?學仙之法,欲得恬愉澹泊,滌除嗜欲,內視反聽,屍居無心,而帝王任天下之重責,治鞅掌之政務,思勞於萬幾,神馳於宇宙,一介失所,則王道為虧,百姓有過,則謂之在予。醇醪汩其和氣,艷容伐其根荄,所以翦精損慮削乎平粹者,不可曲盡而備論也。蚊噆膚則坐不得安,虱群攻則臥不得寧。四海之事,何祗若是。安得掩翳聰明,歷藏數息,長齋久潔,躬親爐火,夙興夜寐,以飛八石哉?漢武享國,最為壽考,已得養性之小益矣。但以升合之助,不供鍾石之費,畎澮之輸,不給尾閭之洩耳。
xiān fǎ yù jìng jì wú wèi, wàng qí xíng hái, ér rén jūn zhuàng qiān dàn zhī zhōng, fá léi tíng zhī gǔ, pēng kē cáo zá, jīng hún dàng xīn, bǎi jì wàn biàn, sàng jīng sāi ěr, fēi qīng zǒu xùn, diào qián yì gāo. xiān fǎ yù lìng ài dǎi chǔn rú, bù hài hán qì, ér rén jūn yǒu hè sī zhī nù, shān yí zhī zhū, huáng yuè yī huī, qí fǔ zàn shòu, zé fú shī qiān lǐ, liú xiě pāng tuó, zhǎn duàn zhī xíng, bù jué yú shì. xiān fǎ yù zhǐ jué chòu xīng, xiū liáng qīng cháng, ér rén jūn pēng féi zǎi tú, tú gē qún shēng, bā zhēn bǎi hé, fāng zhàng yú qián, jiān áo sháo yào, zhǐ jiā yàn yù. xiān fǎ yù pǔ ài bā huāng, shì rén rú jǐ, ér rén jūn jiān ruò gōng mèi, qǔ luàn tuī wáng, pì dì tà jiāng, mǐn rén shè jì, qū hé shēng rén, tóu zhī sǐ dì, gū hún jué yù, bào hái fǔ yě, wǔ lǐng yǒu xuè rèn zhī shī, běi què xuán dà yuān zhī shǒu, kēng shēng shā fú, dòng shù shí wàn, jīng guān fēng shī, yǎng gàn yún xiāo, bào hái rú mǎng, mí shān tián gǔ. qín huáng shǐ shí shì zhī zhōng, sī luàn zhě jiǔ. hàn wǔ shǐ tiān xià áo rán, hù kǒu jiǎn bàn. zhù qí yǒu yì, zǔ yì yǒu sǔn. jié cǎo zhī dé, zé xū jì bì yuàn. zhòng fán gōng qí gāo huāng, rén guǐ qí qí dú hèn. bǐ èr zhǔ tú yǒu hǎo xiān zhī míng, ér wú xiū dào zhī shí, suǒ zhī qiǎn shì, bù néng xī xíng. yào miào shēn mì, yòu bù dé wén. yòu bù dé yǒu dào zhī shì, wèi hé chéng xiān yào yǐ yǔ zhī, bù dé zhǎng shēng, wú suǒ guài yě.
仙法欲靜寂無為,忘其形骸,而人君撞千石之鍾,伐雷霆之鼓,砰磕嘈囐,驚魂盪心,百技萬變,喪精塞耳,飛輕走迅,釣潛弋高。仙法欲令愛逮蠢蠕,不害含氣,而人君有赫斯之怒,芟夷之誅,黃鉞一揮,齊斧暫授,則伏屍千里,流血滂沱,斬斷之刑,不絕於市。仙法欲止絕臭腥,休糧清腸,而人君烹肥宰腯,屠割群生,八珍百和,方丈於前,煎熬勺藥,旨嘉饜飫。仙法欲溥愛八荒,視人如己,而人君兼弱攻昧,取亂推亡,闢地拓疆,泯人社稷,駈合生人,投之死地,孤魂絕域,暴骸腐野,五嶺有血刃之師,北闕懸大宛之首,坑生煞伏,動數十萬,京觀封屍,仰干雲霄,暴骸如莽,彌山填谷。秦皇使十室之中,思亂者九。漢武使天下嗷然,戶口減半。祝其有益,詛亦有損。結草知德,則虛祭必怨。眾煩攻其膏肓,人鬼齊其毒恨。彼二主徒有好仙之名,而無修道之實,所知淺事,不能悉行。要妙深秘,又不得聞。又不得有道之士,為合成仙藥以與之,不得長生,無所怪也。
wú tú pǐ fū, jiā zhī qìng kùn, jiā yǒu zhǎng qīng bì lì zhī pín, fù huái yì sāng jué liáng zhī něi, dōng bào róng yí hòu mén zhī hán, xià yǒu rú zhòng huán dǔ zhī yìng, yù jīng yuǎn ér fá zhōu chē zhī yòng, yù yǒu yíng ér wú dài láo zhī yì, rù wú qǐ wán zhī yú, chū wú yóu guān zhī huān, gān zhǐ bù jīng hū kǒu, xuán huáng bù guò hū mù, fēn fāng bù lì hū bí, bā yīn bù guān hū ěr, bǎi yōu gōng qí xīn qǔ, zhòng nán cuì qí mén tíng, jū shì rú cǐ, kě wú liàn yě.
吾徒匹夫,加之罄困,家有長卿壁立之貧,腹懷翳桑絕糧之餒,冬抱戎夷後門之寒,夏有儒仲環堵之暎,欲經遠而乏舟車之用,欲有營而無代勞之役,入無綺紈之娛,出無游觀之歡,甘旨不經乎口,玄黃不過乎目,芬芳不歷乎鼻,八音不關乎耳,百憂攻其心曲,眾難萃其門庭,居世如此,可無戀也。
huò de yào dào zhī jué, huò zhí bù qún zhī shī, ér yóu hèn hèn yú lǎo qī ruò zi, juàn juàn yú hú tù zhī qiū, chí chí yǐ zhēn cú luò, rì yuè bù jué shuāi lǎo, zhī zhǎng shēng zhī kě dé ér bù néng xiū, huàn liú sú zhī chòu shǔ ér bù néng wěi. hé zhě? ài xí zhī qíng zú nán qiǎn, ér jué sú zhī zhì wèi yì guǒ yě. kuàng bǐ èr dì, sì hǎi zhī zhǔ, qí suǒ dān wán zhě, fēi yī tiáo yě, qí suǒ qīn xìng zhě, zhì bù shǎo yǐ. zhèng shǐ zhī wèi xún yuè zhī zhāi, shù rì xián jū, yóu jiāng bù néng, kuàng hū nèi qì wǎn luán zhī chǒng, wài juān hè yì zhī zūn, kǒu duàn gān yáo, xīn jué suǒ yù, bèi róng huá ér dú wǎng, qiú shén xiān yú yōu mò, qǐ suǒ kān zāi? shì yǐ lì lǎn zài xī, dé xiān dào zhě, duō pín jiàn zhī shì, fēi shì wèi zhī rén. yòu luán tài suǒ zhī, shí zì qiǎn báo, jī kě róng guì, mào gān huò huì, xuàn xū wàng yú gǒu qiě, wàng huò huàn yú wú wèi, qū qū xiǎo zi zhī jiān wěi, qǐ zú yǐ zhèng tiān xià zhī wú xiān zāi? xī gōu jiàn shì nù liǎn ? , róng zú zhēng dǎo huǒ. chǔ líng ài xì yāo, guó rén duō è sǐ. qí huán shì yì wèi, yì yá zhēng qí zi. sòng jūn shǎng jí xiào, huǐ mò zhě bǐ wū. rén zhǔ suǒ yù, mò yǒu bù zhì. hàn wǔ zhāo qiú fāng shì, chǒng dài guò hòu, zhì lìng sī bèi, gǎn wèi xū dàn ěr. luán tài ruò shěn yǒu dào zhě, ān kě dé shā hū? fū yǒu dào zhě, shì jué wèi rú tāng huò, jiàn yìn shòu rú cuī dié, shì jīn yù rú tǔ fèn, dǔ huá táng rú láo yù. qǐ dāng è wàn kōng yán, yǐ jiǎo xìng róng huá, jū dān yíng zhī shì, shòu bù zī zhī cì, dài wǔ lì zhī yìn, shàng gōng zhǔ zhī guì, dān lún shì lì, bù zhī zhǐ zú, shí bù dé dào, duàn kě zhī yǐ. àn dǒng zhòng shū suǒ zhuàn lǐ shǎo jūn jiā lù yún, shǎo jūn yǒu bù sǐ zhī fāng, ér jiā pín wú yǐ shì qí yào wù, gù chū yú hàn, yǐ jiǎ tú qiú qí cái, dào chéng ér qù. yòu àn hàn jìn zhōng qǐ jū zhù yún, shǎo jūn zhī jiāng qù yě, wǔ dì mèng yǔ zhī gòng dēng sōng gāo shān, bàn dào, yǒu shǐ zhě chéng lóng chí jié, cóng yún zhōng xià. yún tài yǐ qǐng shǎo jūn. dì jué, yǐ yǔ zuǒ yòu yuē, rú wǒ zhī mèng, shǎo jūn jiāng shě wǒ qù yǐ. shù rì, ér shǎo jūn chēng bìng sǐ. jiǔ zhī, dì lìng rén fā qí guān, wú shī, wéi yì guān zài yān. àn xiān jīng yún, shàng shì jǔ xíng shēng xū, wèi zhī tiān xiān. zhōng shì yóu yú míng shān, wèi zhī dì xiān. xià shì xiān sǐ hòu tuì, wèi zhī shī jiě xiān. jīn shǎo jūn bì shī jiě zhě yě. jìn shì hú gōng jiāng fèi zhǎng fáng qù. jí dào shì lǐ yì qī jiāng liǎng dì zǐ qù, jiē tuō zú, sǐ, jiā bìn mái zhī. jī shù nián, ér zhǎng fáng lái guī. yòu xiāng shí rén jiàn lǐ yì qī jiāng liǎng dì zǐ jiē zài pí xiàn. qí jiā gè fā guān shì zhī, sān guān suì yǒu zhú zhàng yī méi, yǐ dān shū yú méi, cǐ jiē shī jiě zhě yě.
或得要道之訣,或值不群之師,而猶恨恨於老妻弱子,眷眷於狐兔之丘,遲遲以臻殂落,日月不覺衰老,知長生之可得而不能修,患流俗之臭鼠而不能委。何者?愛習之情卒難遣,而絕俗之志未易果也。況彼二帝,四海之主,其所耽玩者,非一條也,其所親幸者,至不少矣。正使之為旬月之齋,數日閒居,猶將不能,況乎內棄婉孌之寵,外捐赫奕之尊,口斷甘餚,心絕所欲,背榮華而獨往,求神仙於幽漠,豈所堪哉?是以歷覽在昔,得仙道者,多貧賤之士,非勢位之人。又欒太所知,實自淺薄,饑渴榮貴,冒乾貨賄,衒虛妄於苟且,忘禍患於無為,區區小子之奸偽,豈足以證天下之無仙哉?昔勾踐式怒璉 ? ,戎卒爭蹈火。楚靈愛細腰,國人多餓死。齊桓嗜異味,易牙蒸其子。宋君賞瘠孝,毀歿者比屋。人主所欲,莫有不至。漢武招求方士,寵待過厚,致令斯輩,敢為虛誕耳。欒太若審有道者,安可得煞乎?夫有道者,視爵位如湯鑊,見印綬如縗絰,視金玉如土糞,睹華堂如牢獄。豈當扼腕空言,以僥倖榮華,居丹楹之室,受不訾之賜,帶五利之印,尚公主之貴,耽淪勢利,不知止足,實不得道,斷可知矣。按董仲舒所撰李少君家錄雲,少君有不死之方,而家貧無以市其藥物,故出於漢,以假塗求其財,道成而去。又按漢禁中起居注云,少君之將去也,武帝夢與之共登嵩高山,半道,有使者乘龍持節,從雲中下。雲太乙請少君。帝覺,以語左右曰,如我之夢,少君將舍我去矣。數日,而少君稱病死。久之,帝令人發其棺,無屍,唯衣冠在焉。按仙經雲,上士舉形昇虛,謂之天仙。中士游於名山,謂之地仙。下士先死後蛻,謂之屍解仙。今少君必屍解者也。近世壺公將費長房去。及道士李意期將兩弟子去,皆託卒,死,家殯埋之。積數年,而長房來歸。又相識人見李意期將兩弟子皆在郫縣。其家各發棺視之,三棺遂有竹杖一枚,以丹書於枚,此皆屍解者也。
xī wáng mǎng yǐn diǎn fén yǐ shì qí xié, bù kě wèi rú zhě, jiē wèi cuàn dào yě. xiàng rú yīn gǔ qín yǐ qiè wén jūn, bù kě wèi yǎ lè zhǔ yú yín yì yě. yē sǐ zhě bù kě jī shén nóng zhī bō gǔ, shāo sǐ zhě bù kě nù suì rén zhī zuān huǒ, fù nì zhě bù kě yuàn dì xuān zhī zào zhōu, xù zhě bù kě fēi dù yí zhī wèi jiǔ. qǐ kě yǐ luán tài zhī xié wěi, wèi xiān dào zhī guǒ wú hū? shì yóu jiàn zhào gāo dǒng zhuō, biàn wèi gǔ wú yī zhōu huò guāng. jiàn shāng chén mào dùn, ér yún gǔ wú bó qí xiào jǐ yě. yòu shén xiān jí zhōng yǒu zhào shén hé guǐ zhī fǎ, yòu yǒu shǐ rén jiàn guǐ zhī shù. sú rén wén zhī, jiē wèi xū wén. huò yún tiān xià wú guǐ shén, huò yún yǒu zhī, yì bù kě hé zhào. huò yún jiàn guǐ zhě, zài nán wèi xí, zài nǚ wèi wū, dāng xū zì rán, fēi kě xué ér dé. àn hàn shū jí tài shǐ gōng jì jiē yún qí rén shǎo wēng, wǔ dì yǐ wèi wén chéng jiāng jūn. wǔ dì suǒ xìng lǐ fū rén sǐ, shǎo wēng néng lìng wǔ dì jiàn zhī rú shēng rén zhuàng. yòu lìng wǔ dì jiàn zào shén, cǐ shǐ jí zhī míng wén yě. fū fāng shù jì lìng guǐ jiàn qí xíng, yòu lìng běn bù jiàn guǐ zhě jiàn guǐ, tuī cǐ ér yán, qí yú yì hé suǒ bù yǒu yě. guǐ shén shù wèi rén jiān zuò guāng guài biàn yì, yòu jīng diǎn suǒ zài, duō guǐ shén zhī jù, sú rén shàng bù xìn tiān xià zhī yǒu shén guǐ, kuàng hū xiān rén jū gāo chù yuǎn, qīng zhuó yì liú, dēng xiá suì wǎng, bù fǎn yú shì, fēi děi dào zhě, ān néng jiàn wén. ér rú mò zhī jiā zhī cǐ bù kě yǐ xùn, gù zhōng bù yán qí yǒu yān. sú rén zhī bù xìn, bù yì yí hū? wéi yǒu shí zhēn zhě, xiào liàn zhòng fāng, dé qí zhēng yàn, shěn qí bì yǒu, kě dú zhī zhī ěr, bù kě qiáng yě. gù bù jiàn guǐ shén, bù jiàn xiān rén, bù kě wèi shì xián wú xiān rén yě. rén wú xián yú, jiē zhī jǐ shēn zhī yǒu hún pò, hún pò fēn qù zé rén bìng, jǐn qù zé rén sǐ. gù fēn qù zé shù jiā yǒu jū lù zhī fǎ, jǐn qù zé lǐ diǎn yǒu zhāo hū zhī yì, cǐ zhī wèi wù zhì jìn zhě yě. rán yǔ rén jù shēng, zhì hū zhōng shēn, mò huò yǒu zì wén jiàn zhī zhě yě. qǐ kě suì yǐ bù wén jiàn zhī, yòu yún wú zhī hū? ruò fú fǔ shì bào shī zhī guǐ, chéng tāng nù qí zhī líng, shēn shēng jiāo yán yú hú zi, dù bó bào hèn yú zhōu xuān, péng shēng tuō xíng yú xuán shǐ, rú yì jiǎ mào yú cāng gǒu, guàn fū shǒu tián fén, zi yì póu yàn jiǎn, rù shōu zhī jiàng yú shēn, luán hóu zhī zhǐ mín jiā, sù jiāng zhī shuō chèn wěi, xiào sūn zhī zhe wén zhāng, shén jūn yán yú shàng lín, luó yáng shì yú wú cháo, guǐ shén zhī shì, zhe yú zhú bó, zhāo zhāo rú cǐ, bù kě shèng shù. rán ér bì zhě yóu wèi wú zhī, kuàng zhǎng shēng zhī shì, shì suǒ xī wén hū! wàng shǐ bì xìn, shì lìng wén méng fù shān, yǔ jǐng má lùn hǎi yě. sú rén wèi cháng jiàn lóng lín luán fèng, nǎi wèi tiān xià wú yǒu cǐ wù, yǐ wèi gǔ rén xū shè ruì yīng, yù lìng rén zhǔ zì miǎn bù xī, jì zhì sī zhēn yě. kuàng yú lìng rén zhī xìn yǒu xiān rén hū!
昔王莽引典墳以飾其邪,不可謂儒者,皆為篡盜也。相如因鼓琴以竊文君,不可謂雅樂主於淫佚也。噎死者不可譏神農之播穀,燒死者不可怒燧人之鑽火,覆溺者不可怨帝軒之造舟,酗■者不可非杜儀之為酒。豈可以欒太之邪偽,謂仙道之果無乎?是猶見趙高董卓,便謂古無伊周霍光。見商臣冒頓,而雲古無伯奇孝己也。又神仙集中有召神劾鬼之法,又有使人見鬼之術。俗人聞之,皆謂虛文。或雲天下無鬼神,或雲有之,亦不可劾召。或雲見鬼者,在男為覡,在女為巫,當須自然,非可學而得。按漢書及太史公記皆雲齊人少翁,武帝以為文成將軍。武帝所幸李夫人死,少翁能令武帝見之如生人狀。又令武帝見灶神,此史籍之明文也。夫方術既令鬼見其形,又令本不見鬼者見鬼,推此而言,其餘亦何所不有也。鬼神數為人間作光怪變異,又經典所載,多鬼神之據,俗人尚不信天下之有神鬼,況乎仙人居高處遠,清濁異流,登遐遂往,不返於世,非得道者,安能見聞。而儒墨之家知此不可以訓,故終不言其有焉。俗人之不信,不亦宜乎?惟有識真者,校練眾方,得其徵驗,審其必有,可獨知之耳,不可強也。故不見鬼神,不見仙人,不可謂世閒無仙人也。人無賢愚,皆知己身之有魂魄,魂魄分去則人病,盡去則人死。故分去則術家有拘錄之法,盡去則禮典有招呼之義,此之為物至近者也。然與人俱生,至乎終身,莫或有自聞見之者也。豈可遂以不聞見之,又雲無之乎?若夫輔氏報施之鬼,成湯怒齊之靈,申生交言於狐子,杜伯報恨於周宣,彭生託形於玄豕,如意假貌於蒼狗,灌夫守田蚡,子義掊燕簡,蓐收之降於莘,欒侯之止民家,素姜之說讖緯,孝孫之著文章,神君言於上林,羅陽仕於吳朝,鬼神之事,著於竹帛,昭昭如此,不可勝數。然而蔽者猶謂無之,況長生之事,世所希聞乎!望使必信,是令蚊虻負山,與井蟆論海也。俗人未嘗見龍麟鸞鳳,乃謂天下無有此物,以為古人虛設瑞應,欲令人主自勉不息,冀致斯珍也。況於令人之信有仙人乎!
shì rén yǐ liú xiàng zuò jīn bù chéng, biàn wèi suǒ yǐn xíng guài, hǎo chuán xū wú, suǒ zhuàn liè xiān, jiē fù wàng zuò. bēi fū! cǐ suǒ wèi yǐ fēn cùn zhī xiá, qì yíng chǐ zhī yè guāng, yǐ yǐ bí zhī quē, juān wú jià zhī chún jūn, fēi jīng hé zhī yuǎn shí, fēng hú zhī shǎng zhēn yě. sī zhū gōng suǒ yǐ yù yì, xuē zhú suǒ yǐ yǒng tàn yǐ. fū zuò jīn jiē zài shén xiān jí zhōng, huái nán wáng chāo chū, yǐ zuò hóng bǎo zhěn zhōng shū, suī yǒu qí wén, rán jiē mì qí yào wén, bì xū kǒu jué, lín wén zhǐ jiě, rán hòu kě wèi ěr. qí suǒ yòng yào, fù duō gǎi qí běn míng, bù kě àn zhī biàn yòng yě. liú xiàng fù dé zhì huái nán wáng yù zhōng suǒ de cǐ shū, fēi wèi shī shòu yě. xiàng běn bù jiě dào shù, ǒu piān jiàn cǐ shū, biàn wèi qí yì jǐn zài zhǐ shàng, shì yǐ zuò jīn bù chéng ěr. zhì yú zhuàn liè xiān chuán, zì shān qín dài fū ruǎn cāng shū zhōng chū zhī, huò suǒ qīn jiàn, rán hòu jì zhī, fēi wàng yán yě. kuáng fū tóng yáo, shèng rén suǒ zé. chú ráo zhī yán, huò bù kě yí. cǎi fēng cǎi fēi, wú yǐ xià tǐ, qǐ kě yǐ bǎi lǜ zhī yī shī, ér wèi jīng diǎn zhī bù kě yòng, yǐ rì yuè céng shí zhī gù, ér wèi xuán xiàng fēi dà míng zāi? wài guó zuò shuǐ jīng wǎn, shí shì hé wǔ zhǒng huī yǐ zuò zhī. jīn jiāo guǎng duō yǒu de qí fǎ ér zhù zuò zhī zhě. jīn yǐ cǐ yǔ sú rén, sú rén shū bù kěn xìn. nǎi yún shuǐ jīng běn zì rán zhī wù, yù shí zhī lèi. kuàng yú shì jiān, xìng yǒu zì rán zhī jīn, sú rén dāng hé xìn qí yǒu kě zuò zhī lǐ zāi? yú rén nǎi bù xìn huáng dān jí hú fěn, shì huà qiān suǒ zuò. yòu bù xìn luó jí jù xū, shì lǘ mǎ suǒ shēng. yún wù gè zì yǒu zhǒng. kuàng hū nán zhī zhī shì zāi? fū suǒ jiàn shǎo, zé suǒ guài duō, shì zhī cháng yě. xìn zāi cǐ yán, qí shì suī tiān zhī míng, ér rén chù fù zèng zhī xià, yān shí zhì yán zāi?
世人以劉向作金不成,便謂索隱行怪,好傳虛無,所撰列仙,皆復妄作。悲夫!此所謂以分寸之瑕,棄盈尺之夜光,以蟻鼻之缺,捐無價之淳鈞,非荊和之遠識,風胡之賞真也。斯朱公所以鬱悒,薛燭所以永嘆矣。夫作金皆在神仙集中,淮南王抄出,以作鴻寶枕中書,雖有其文,然皆秘其要文,必須口訣,臨文指解,然後可為耳。其所用藥,復多改其本名,不可按之便用也。劉向父德治淮南王獄中所得此書,非為師授也。向本不解道術,偶偏見此書,便謂其意盡在紙上,是以作金不成耳。至於撰列仙傳,自刪秦大夫阮倉書中出之,或所親見,然後記之,非妄言也。狂夫童謠,聖人所擇。芻蕘之言,或不可遺。采葑采菲,無以下體,豈可以百慮之一失,而謂經典之不可用,以日月曾蝕之故,而謂懸象非大明哉?外國作水精碗,實是合五種灰以作之。今交廣多有得其法而鑄作之者。今以此語俗人,俗人殊不肯信。乃雲水精本自然之物,玉石之類。況於世間,幸有自然之金,俗人當何信其有可作之理哉?愚人乃不信黃丹及胡粉,是化鉛所作。又不信騾及駏驉,是驢馬所生。雲物各自有種。況乎難知之事哉?夫所見少,則所怪多,世之常也。信哉此言,其事雖天之明,而人處覆甑之下,焉識至言哉?」