huò wèn yuē: rén dào duō duān, qiú xiān zhì nán, fēi yǒu fèi yě, zé shì bù jiān jì. yì wén zhī yè, yōu lè zhī wù, jūn chén zhī dào, hú kě tì hū? bào piáo zi dá yuē: yào dào bù fán, suǒ wèi xiān ěr. dàn huàn zhì zhī bù lì, xìn zhī bù dǔ, hé yōu yú rén lǐ zhī fèi hū? zhǎng cái zhě jiān ér xiū zhī, hé nán zhī yǒu? nèi bǎo yǎng shēng zhī dào, wài zé hé guāng yú shì, zhì shēn ér shēn zhǎng xiū, zhì guó ér guó tài píng. yǐ liù jīng xùn sú shì, yǐ fāng shù shòu zhī yīn, yù shǎo liú zé qiě zhǐ ér zuǒ shí, yù shēng téng zé líng xiāo ér qīng jǔ zhě, shàng shì yě. zì chí cái lì, bù néng bìng chéng, zé qì zhì rén jiān, zhuān xiū dào dé zhě, yì qí cì yě. xī huáng dì hé sì hǎi zhī rèn, bù fáng dǐng hú zhī jǔ péng zǔ wèi dài fū bā bǎi nián, rán hòu xī shì liú shā bó yáng wèi zhù shǐ, níng fēng wèi táo zhèng, fāng huí wèi lǘ shì, lǚ wàng wèi tài shī, chóu shēng shì yú yīn, mǎ dān guān yú jìn, fàn gōng bà yuè ér fàn hǎi, qín gāo zhí hù yú sòng kāng, cháng shēng jiàng zhì yú zhí biān, zhuāng gōng cáng qì yú xiǎo lì, gǔ rén duō de dào ér kuāng shì, xiū zhī yú cháo yǐn, gài yǒu yú lì gù yě. hé bì xiū yú shān lín, jǐn fèi shēng mín zhī shì, rán hòu nǎi chéng hū? yì yǒu xīn ān jìng mò, xìng è xuān huá, yǐ zòng yì wèi huān, yǐ róng rèn wèi qī zhě, dài suǒ lán lǚ, rú cǎo cāo sì, wán qí sān lè, shǒu cháng dài zhōng, bù yíng gǒu shēng, bù dàn sù sǐ, cí qiān jīn zhī pìn, hū qīng xiàng zhī guì zhě. wú suǒ xiū wèi, yóu cháng rú cǐ, kuàng yòu jiā zhī yǐ zhī shén xiān zhī dào, qí yì bì bù kěn yì shēn yú shì yǐ, gè cóng qí zhì, bù kě yī gài ér yán yě. bào piáo zǐ yuē: shì zhī wèi yī yán zhī shàn, guì yú qiān jīn rán, gài yì jūn guó zhī dé shī, xíng jǐ zhī zāng pǐ ěr. zhì yú gào rén yǐ zhǎng shēng zhī jué, shòu zhī yǐ bù sǐ zhī fāng, fēi tè ruò bǐ cháng rén zhī shàn yán yě, zé xī tú qiān jīn ér yǐ hū? shè shǐ yǒu kùn bìng chuí sǐ, ér yǒu néng jiù zhī dé yù zhě, mò bù wèi zhī wèi hóng ēn zhòng shī yǐ. jīn ruò àn xiān jīng, fēi jiǔ dān, shuǐ jīn yù, zé tiān xià jiē kě lìng bù sǐ, qí huì fēi dàn huó yī rén zhī gōng yě. huáng lǎo zhī dé, gù wú liàng yǐ, ér mò zhī kè shí, wèi wèi wàng dàn zhī yán, kě tàn zhě yě.
或問曰:「人道多端,求仙至難,非有廢也,則事不兼濟。藝文之業,憂樂之務,君臣之道,胡可替乎?」抱朴子答曰:「要道不煩,所為鮮耳。但患志之不立,信之不篤,何憂於人理之廢乎?長才者兼而修之,何難之有?內寶養生之道,外則和光於世,治身而身長修,治國而國太平。以六經訓俗士,以方術授知音,欲少留則且止而佐時,欲昇騰則凌霄而輕舉者,上士也。自持才力,不能並成,則棄置人間,專修道德者,亦其次也。昔黃帝荷四海之任,不妨鼎湖之舉;彭祖為大夫八百年,然後西適流沙;伯陽為柱史,甯封為陶正,方回為閭士,呂望為太師,仇生仕於殷,馬丹官於晉,范公霸越而泛海,琴高執笏於宋康,常生降志於執鞭,莊公藏器於小吏,古人多得道而匡世,修之於朝隱,蓋有餘力故也。何必修於山林,盡廢生民之事,然後乃成乎?亦有心安靜默,性惡諠譁,以縱逸為歡,以榮任為戚者,帶索藍縷,茹草操耜,玩其三樂,守常待終,不營苟生,不憚速死,辭千金之聘,忽卿相之貴者。無所修為,猶常如此,況又加之以知神仙之道,其亦必不肯役身於世矣,各從其志,不可一概而言也。」抱朴子曰:「世之謂一言之善,貴於千金然,蓋亦軍國之得失,行己之臧否耳。至於告人以長生之訣,授之以不死之方,非特若彼常人之善言也,則奚徒千金而已乎?設使有困病垂死,而有能救之得愈者,莫不謂之為宏恩重施矣。今若按仙經,飛九丹,水金玉,則天下皆可令不死,其惠非但活一人之功也。黃老之德,固無量矣,而莫之克識,謂為妄誕之言,可嘆者也。」
bào piáo zǐ yuē: yù qiú shén xiān, wéi dāng dé qí zhì yào, zhì yào zhě zài yú bǎo jīng xíng qì, fú yī dà yào biàn zú, yì bù yòng duō yě. rán cǐ sān shì, fù yǒu qiǎn shēn, bù zhí míng shī, bù jīng qín kǔ, yì bù kě cāng zú ér jǐn zhī yě. suī yún xíng qì, ér xíng qì yǒu shù fǎ yān. suī yuē fáng zhōng, ér fáng zhōng zhī shù, jìn yǒu bǎi yú shì yān. suī yán fú yào, ér fú yào zhī fāng, lüè yǒu qiān tiáo yān. chū yǐ shòu rén, jiē cóng qiǎn shǐ, yǒu zhì bù dài, qín láo kě zhī, fāng nǎi gào qí yào ěr. gù xíng qì huò kě yǐ zhì bǎi bìng, huò kě yǐ rù wēn yì, huò kě yǐ jìn shé hǔ, huò kě yǐ zhǐ chuāng xuè, huò kě yǐ jū shuǐ zhōng, huò kě yǐ xíng shuǐ shàng, huò kě yǐ pì jī kě, huò kě yǐ yán nián mìng. qí dà yào zhě, tāi xī ér yǐ. dé tāi xī zhě, néng bù yǐ bí kǒu xū xī, rú zài bāo tāi zhī zhōng, zé dào chéng yǐ. chū xué xíng qì, bí zhōng yǐn qì ér bì zhī, yīn yǐ xīn shù zhì yī bǎi èr shí, nǎi yǐ kǒu wēi tǔ zhī, jí yǐn zhī, jiē bù yù lìng jǐ ěr wén qí qì chū rù zhī shēng, cháng lìng rù duō chū shǎo, yǐ hóng máo zhe bí kǒu zhī shàng, tǔ qì ér hóng máo bù dòng wèi hòu yě. jiàn xí zhuǎn zēng qí xīn shù, jiǔ jiǔ kě yǐ zhì qiān, zhì qiān zé lǎo zhě gèng shǎo, rì hái yī rì yǐ. fū xíng qì dāng yǐ shēng qì zhī shí, wù yǐ sǐ qì zhī shí yě. gù yuē xiān rén fú liù qì, cǐ zhī wèi yě. yī rì yī yè yǒu shí èr shí, qí cóng bàn yè yǐ zhì rì zhōng liù shí wèi shēng qì, cóng rì zhōng zhì yè bàn liù shí wèi sǐ qì, sǐ qì zhī shí, xíng qì wú yì yě. shàn yòng qì zhě, xū shuǐ, shuǐ wèi zhī nì liú shù bù xū huǒ, huǒ wèi zhī miè xū hǔ láng, hǔ láng fú ér bù dé dòng qǐ xū shé huī, shé huī pán ér bù néng qù. ruò tā rén wèi bīng rèn suǒ shāng, xū zhī xuè jí zhǐ wén yǒu wèi dú chóng suǒ zhōng, suī bù jiàn qí rén, yáo wèi xū zhù wǒ zhī shǒu, nán xū wǒ zuǒ, nǚ xū wǒ yòu, ér bǐ rén suī zài bǎi lǐ zhī wài, jí shí jiē yù yǐ. yòu zhōng è jí jí, dàn tūn sān jiǔ zhī qì, yì dēng shí chà yě. dàn rén xìng duō zào, shǎo néng ān jìng yǐ xiū qí dào ěr. yòu xíng qì dà yào, bù yù duō shí, jí shí shēng cài féi xiān zhī wù, lìng rén qì qiáng nán bì. yòu jìn huì nù, duō huì nù zé qì luàn, jì bù dé yì, huò lìng rén fā kài, gù xiān yǒu néng wèi zhě yě. yǔ cóng zǔ xiān gōng, měi dà zuì jí xià tiān shèng rè, zhé rù shēn yuān zhī dǐ, yī rì xǔ nǎi chū zhě, zhèng yǐ néng bì qì tāi xī gù ěr. fáng zhōng zhī fǎ shí yú jiā, huò yǐ bǔ jiù shāng sǔn, huò yǐ gōng zhì zhòng bìng, huò yǐ cǎi yīn yì yáng, huò yǐ zēng nián yán shòu, qí dà yào zài yú hái jīng bǔ nǎo zhī yī shì ěr. cǐ fǎ nǎi zhēn rén kǒu kǒu xiāng chuán, běn bù shū yě, suī fú míng yào, ér fù bù zhī cǐ yào, yì bù dé zhǎng shēng yě. rén fù bù kě dōu jué yīn yáng, yīn yáng bù jiāo, zé zuò zhì yōng è zhī bìng, gù yōu bì yuàn kuàng, duō bìng ér bù shòu yě. rèn qíng sì yì, yòu sǔn nián mìng. wéi yǒu de qí jié xuān zhī hé, kě yǐ bù sǔn. ruò bù dé kǒu jué zhī shù, wàn wú yī rén wèi zhī ér bù yǐ cǐ zì shāng shā zhě yě. xuán sù zǐ dōu róng chéng gōng péng zǔ zhī shǔ, gài zài qí cū shì, zhōng bù yǐ zhì yào zhě zhe yú zhǐ shàng zhě yě. zhì qiú bù sǐ zhě, yí qín xíng qiú zhī. yú chéng shī zhèng jūn zhī yán, gù jì yǐ shì jiāng lái zhī xìn dào zhě, fēi yì duàn zhī tán yě. yú shí fù wèi jǐn qí jué yǐ. yī tú zhī dào shì, huò yù zhuān shǒu jiāo jiē zhī shù, yǐ guī shén xiān, ér bù zuò jīn dān zhī dà yào, cǐ yú zhī shén yǐ.
抱朴子曰:「欲求神仙,唯當得其至要,至要者在於寶精行炁,服一大藥便足,亦不用多也。然此三事,復有淺深,不值明師,不經勤苦,亦不可倉卒而盡知也。雖雲行炁,而行炁有數法焉。雖曰房中,而房中之術,近有百餘事焉。雖言服藥,而服藥之方,略有千條焉。初以授人,皆從淺始,有志不怠,勤勞可知,方乃告其要耳。故行炁或可以治百病,或可以入瘟疫,或可以禁蛇虎,或可以止瘡血,或可以居水中,或可以行水上,或可以辟饑渴,或可以延年命。其大要者,胎息而已。得胎息者,能不以鼻口噓吸,如在胞胎之中,則道成矣。初學行炁,鼻中引炁而閉之,陰以心數至一百二十,乃以口微吐之,及引之,皆不欲令己耳聞其炁出入之聲,常令入多出少,以鴻毛著鼻口之上,吐炁而鴻毛不動為候也。漸習轉增其心數,久久可以至千,至千則老者更少,日還一日矣。夫行炁當以生炁之時,勿以死炁之時也。故曰仙人服六炁,此之謂也。一日一夜有十二時,其從半夜以至日中六時為生炁,從日中至夜半六時為死炁,死炁之時,行炁無益也。善用炁者,噓水,水為之逆流數步;噓火,火為之滅;噓虎狼,虎狼伏而不得動起;噓蛇虺,蛇虺蟠而不能去。若他人為兵刃所傷,噓之血即止;聞有為毒蟲所中,雖不見其人,遙為噓祝我之手,男噓我左,女噓我右,而彼人雖在百里之外,即時皆愈矣。又中惡急疾,但吞三九之炁,亦登時差也。但人性多躁,少能安靜以修其道耳。又行炁大要,不欲多食,及食生菜肥鮮之物,令人炁強難閉。又禁恚怒,多恚怒則炁亂,既不得溢,或令人發欬,故鮮有能為者也。予從祖仙公,每大醉及夏天盛熱,輒入深淵之底,一日許乃出者,正以能閉炁胎息故耳。房中之法十餘家,或以補救傷損,或以攻治眾病,或以采陰益陽,或以增年延壽,其大要在於還精補腦之一事耳。此法乃真人口口相傳,本不書也,雖服名藥,而復不知此要,亦不得長生也。人復不可都絕陰陽,陰陽不交,則坐致壅閼之病,故幽閉怨曠,多病而不壽也。任情肆意,又損年命。唯有得其節宣之和,可以不損。若不得口訣之術,萬無一人為之而不以此自傷煞者也。玄素子都容成公彭祖之屬,蓋載其粗事,終不以至要者著於紙上者也。志求不死者,宜勤行求之。余承師鄭君之言,故記以示將來之信道者,非臆斷之談也。余實復未盡其訣矣。一塗之道士,或欲專守交接之術,以規神仙,而不作金丹之大藥,此愚之甚矣。」
bào piáo zǐ yuē: dào shū zhī chū yú huáng lǎo zhě, gài shǎo xǔ ěr, lǜ duō hòu shì zhī hào shì zhě, gè yǐ suǒ zhī jiàn ér zī zhǎng, suì lìng piān juǎn zhì yú shān jī. gǔ rén zhì pǔ, yòu duō wú cái, qí suǒ lùn wù lǐ, jì bù zhōu xī, qí suǒ zhèng àn, yòu bù zhe míng, jiē què suǒ yào ér nán jiě, jiě zhī yòu bù shēn yuǎn, bù zú yǐ yǎn chàng wēi yán, kāi shì fèn fěi, quàn jìn yǒu zhì, jiào jiè shǐ xué, lìng zhī xuán miào zhī tú jìng, huò fú zhī yuán liú yě. tú sòng zhī wàn biàn, shū wú kě de yě. suī yù bó shè, rán yí xiáng zé qí shàn zhě, ér hòu liú yì, zhì yú bú yào zhī dào shū, bù zú xún yì yě. mò xué zhě huò bù bié zuò zhě zhī qiǎn shēn, qí yú míng wèi dào jiā zhī yán, biàn xiě qǔ lèi xiāng yíng kuāng, jǐn xīn sī suǒ qí zhōng. shì tàn yàn cháo ér qiú fèng luǎn, sōu jǐng dǐ ér bǔ shàn yú, suī jiā zhì qín, fēi qí suǒ yǒu yě, bù dé bì kě shī yòng, wú gù xiāo qì rì yuè, kōng yǒu pí kùn zhī láo, le wú zī zhū zhī yì yě. jìn shī dāng shì zhī wù, tuì wú zhǎng shēng zhī xiào, zé mò bù zhǐ diǎn zhī yuē, bǐ xiū dào rú cǐ zhī qín, ér bù de dù shì, shì tiān xià guǒ wú bù sǐ zhī fǎ yě ér bù zhī bǐ zhī qiú xiān, yóu lín hé xiàn yú, ér wú wǎng gǔ, fēi hé zhōng zhī wú yú yě. yòu wǔ qiān wén suī chū lǎo zi, rán jiē fàn lùn jiào lüè ěr. qí zhōng liǎo bù kěn shǒu wěi quán jǔ qí shì, yǒu kě chéng àn zhě yě. dàn àn sòng cǐ jīng, ér bù de yào dào, zhí wèi tú láo ěr, yòu kuàng bù jí zhě hū? zhì yú wén zi zhuāng zi guān lìng yǐn xǐ zhī tú, qí shǔ wén bǐ, suī zǔ shù huáng lǎo, xiàn zhāng xuán xū, dàn yǎn qí dà zhǐ, yǒng wú zhì yán. huò fù qí sǐ shēng, wèi wú yì yǐ cún huó wèi yáo yì, yǐ cú mò wèi xiū xī, qí qù shén xiān, yǐ qiān yì lǐ yǐ, qǐ zú dān wán zāi? qí yù yán pì yù, yóu yǒu kě cǎi, yǐ gōng gěi suì yòng, chōng yù zú fá, zhì shǐ mò shì lì kǒu zhī jiān nìng, wú xíng zhī bì zi, dé yǐ lǎo zhuāng wèi kū sǒu, bù yì xī hū?
抱朴子曰:「道書之出於黃老者,蓋少許耳,率多後世之好事者,各以所知見而滋長,遂令篇卷至於山積。古人質樸,又多無才,其所論物理,既不周悉,其所證按,又不著明,皆闕所要而難解,解之又不深遠,不足以演暢微言,開示憤悱,勸進有志,教戒始學,令知玄妙之塗徑,禍福之源流也。徒誦之萬遍,殊無可得也。雖欲博涉,然宜詳擇其善者,而後留意,至於不要之道書,不足尋繹也。末學者或不別作者之淺深,其於名為道家之言,便寫取累箱盈筐,盡心思索其中。是探燕巢而求鳳卵,搜井底而捕鱔魚,雖加至勤,非其所有也,不得必可施用,無故消棄日月,空有疲睏之勞,了無錙銖之益也。進失當世之務,退無長生之效,則莫不指點之曰,彼修道如此之勤,而不得度世,是天下果無不死之法也;而不知彼之求仙,猶臨河羨魚,而無網罟,非河中之無魚也。又五千文雖出老子,然皆泛論較略耳。其中了不肯首尾全舉其事,有可承按者也。但暗誦此經,而不得要道,直為徒勞耳,又況不及者乎?至於文子莊子關令尹喜之徒,其屬文筆,雖祖述黃老,憲章玄虛,但演其大旨,永無至言。或復齊死生,謂無異以存活為徭役,以殂歿為休息,其去神仙,已千億里矣,豈足耽玩哉?其寓言譬喻,猶有可采,以供給碎用,充御卒乏,至使末世利口之奸佞,無行之弊子,得以老莊為窟藪,不亦惜乎?」
huò yuē: shèng míng yù shì, wéi xián shì bǎo, ér xué xiān zhī shì, bù kěn jìn huàn, rén jiē xiū dào, shuí fù zuǒ zhèng shì zāi? bào piáo zǐ yuē: bèi shèng zhǔ ér shān qī zhě, cháo xǔ suǒ yǐ chēng gāo yě zāo yǒu dào ér dùn shì zhě, zhuāng bó suǒ yǐ wèi guì yě xuān yuán zhī lín tiān xià, kě wèi zhì lǐ yě, ér guǎng chéng bù yǔ yān táng yáo zhī yǒu sì hǎi, kě wèi tài píng yě, ér wò quán bù zuǒ yān, ér dé huà bù yǐ zhī sǔn yě, cái zǐ bù yǐ zhī fá yě tiān yǐ gé mìng, ér wù guāng fù shí yǐ tóu hé, jī wǔ jiǎn shāng, ér yí qí bù shí yú xī shān qí huán zhī xìng, ér shǎo jì gāo zhěn yú lòu xiàng wèi wén zhī lóng, ér gàn mù sàn fā yú xī hé sì lǎo fèng jí yú shāng luò, ér bù fáng dà hàn zhī duō shì yě zhōu dǎng lín zhì yú lín sǒu, ér wú sǔn guāng wǔ zhī xíng cuò yě. fū chǒng guì bù néng dòng qí xīn, jí fù bù néng yí qí hǎo, zhuó yīng cāng làng, bù jiàng bù rǔ, yǐ fāng lín wèi tái xiè, jùn xiù wèi dà shà, cuì lán wèi yīn chuáng, lǜ yè wèi wéi mù, bèi hè dài gǔn yī, wēi huò dāng jiā shàn, fēi gōng gēng bù yǐ chōng jī, fēi qī zhī bù yǐ bì shēn, qiān zài zhī zhōng, shí huò yǒu zhī, kuàng yòu jiā zhī yǐ wěi liù qīn yú bāng zú, juān shì jiā ér bù gù, bèi róng huá rú qì jī, jué kě yù yú xiōng xīn, líng sōng jùn yǐ dú wǎng, lǚ yǐng xiǎng yú míng shān, nèi shì yú wú xíng zhī yù, fǎn tīng hū zhì jì zhī zhōng, bā jí zhī nèi, jiāng jù jǐ rén? ér wú zi nǎi kǒng jūn zhī wú chén, bù yì duō yōu hū?
或曰:「聖明御世,唯賢是寶,而學仙之士,不肯進宦,人皆修道,誰復佐政事哉?」抱朴子曰:「背聖主而山棲者,巢許所以稱高也;遭有道而遁世者,莊伯所以為貴也;軒轅之臨天下,可謂至理也,而廣成不與焉;唐堯之有四海,可謂太平也,而偓佺不佐焉,而德化不以之損也,才子不以之乏也;天乙革命,而務光負石以投河,姬武翦商,而夷齊不食於西山;齊桓之興,而少稷高枕於陋巷;魏文之隆,而干木散發於西河;四老鳳戢於商洛,而不妨大漢之多士也;周黨麟跱於林藪,而無損光武之刑厝也。夫寵貴不能動其心,極富不能移其好,濯纓滄浪,不降不辱,以芳林為台榭,峻岫為大廈,翠蘭為絪床,綠葉為幃幙,被褐代袞衣,薇藿當嘉膳,非躬耕不以充飢,非妻織不以蔽身,千載之中,時或有之,況又加之以委六親於邦族,捐室家而不顧,背榮華如棄跡,絕可欲於胸心,凌嵩峻以獨往,侶影響於名山,內視於無形之域,反聽乎至寂之中,八極之內,將遽幾人?而吾子乃恐君之無臣,不亦多憂乎?」
huò yuē: xué xiān zhī shì, dú jié qí shēn ér wàng dà lún zhī luàn, bèi shì zhǔ ér yǒu bù chén zhī màn, yú kǒng zhǎng shēng wú chéng gōng, ér zuì gǔ jiāng jiàn jí yě. bào piáo zi dá yuē: fū běi rén shí hù shàn juàn zi zhōu, jiē dà cái yě, ér shěn dùn fàng yì, yǎng qí hào rán, shēng jiàng bù wèi zhī kuī, dà huà bù wèi zhī quē yě. kuàng xué xiān zhī shì, wèi bì yǒu jīng guó zhī cái, lì cháo zhī yòng, dé zhī bù jiā chén lù zhī yì, qì zhī bù jué háo lí zhī sǔn zhě hū? fāng jīn jiǔ yǒu tóng zhái, ér yōu huāng lái shì, yuán kǎi wěi jī, wú suǒ yòng zhī. shì yǒu dài cì zhī zhì, guān wú zàn kuàng zhī zhí qín jiǔ zhě yǒu chí xù zhī tàn, xūn gāo zhě yǒu xún zī zhī qū jì jì zhī shèng, mò cǐ zhī měi, yī jiè zhī tú, fēi suǒ fá yě. xī zi jìn shě shì shàn zhī yì, qì chǔ èr zhī zhòng, ér líng wáng bù zé zhī yǐ bù xiào yǐn shēng wěi jīn dài zhī zhí, wéi shì è zhī rèn, ér yǒu zhōu bù zuì zhī yǐ bù zhōng. hé zhě, bǐ chéng liàng qí fēi qīng shì báo zhǔ, zhí yǐ suǒ hǎo zhě yì, pǐ fū zhī zhì, yǒu bù kě yí gù yě. fū yǒu dào zhī zhǔ, hán gòu shàn shù, zhī rén xīn zhī bù kě tóng, chū chù zhī gè yǒu xìng, bù bī bù jīn, yǐ chóng guāng dà, shàng wú xián hèn zhī piān xīn, xià yǒu de yì zhī zhì huān, gù néng huī shēng bìng yáng yú wǎng jí, tān fū wén fēng ér niǔ ní yě. wú wén jǐng fēng qǐ zé qiú lú xī, shì dào yí zé qí shì tuì, jīn sàng luàn jì píng, xiū niú fàng mǎ, fēng suì miè yǐng, gān gē zài jí, fán ruò jì tāo, lú què jiāng pēng, zǐ fáng chū xuán wéi ér fǎn lǘ xiàng, xìn yuè shì jiǎ zhòu ér xiū yú diào, kuàng hū xué xiān zhī shì, wàn wèi yǒu yī, guó jiā lìn cǐ yǐ hé wèi zāi? rán qí shì zài yú shǎo sī guǎ yù, qí yè zài yú quán shēn jiǔ shòu, fēi zhēng jìng zhī chǒu, wú shāng sú zhī fù, yì hé zuì hū? qiě huá huò zhī jí dà, cāng hǎi zhī huàng yàng, qí gāo bù qí xiáng āi zhī lái, qí shēn bù yǎng xíng lǎo zhī zhù, cuō rǎng tǔ bù zú yǐ jiǎn qí jùn, yì sháo shuǐ bù zú yǐ xuē qí guǎng, yī shì bù guò yǒu shù xiān rén, hé néng yǒu sǔn rén wù zhī yāng zhǎng hū?
或曰:「學仙之士,獨潔其身而忘大倫之亂,背世主而有不臣之慢,余恐長生無成功,而罪罟將見及也。」抱朴子答曰:「夫北人石戶善卷子州,皆大才也,而沈遁放逸,養其浩然,昇降不為之虧,大化不為之缺也。況學仙之士,未必有經國之才,立朝之用,得之不加塵露之益,棄之不覺毫釐之損者乎?方今九有同宅,而幽荒來仕,元凱委積,無所用之。士有待次之滯,官無暫曠之職;勤久者有遲敘之嘆,勛高者有循資之屈;濟濟之盛,莫此之美,一介之徒,非所乏也。昔子晉舍視膳之役,棄儲貳之重,而靈王不責之以不孝;尹生委衿帶之職,違式遏之任,而有周不罪之以不忠。何者,彼誠亮其非輕世薄主,直以所好者異,匹夫之志,有不可移故也。夫有道之主,含垢善恕,知人心之不可同,出處之各有性,不逼不禁,以崇光大,上無嫌恨之偏心,下有得意之至歡,故能暉聲並揚於罔極,貪夫聞風而忸怩也。吾聞景風起則裘爐息,世道夷則奇士退,今喪亂既平,休牛放馬,烽燧滅影,干戈載戢,繁弱既韜,盧鵲將烹,子房出玄帷而反閭巷,信越釋甲冑而修魚釣,況乎學仙之士,萬未有一,國家吝此以何為哉?然其事在於少思寡慾,其業在於全身久壽,非爭競之醜,無傷俗之負,亦何罪乎?且華霍之極大,滄海之滉瀁,其高不俟翔埃之來,其深不仰行潦之注,撮壤土不足以減其峻,挹勺水不足以削其廣,一世不過有數仙人,何能有損人物之鞅掌乎?」
huò yuē: guǒ qí xiān dào kě qiú dé zhě, wǔ jīng hé yǐ bù zài, zhōu kǒng hé yǐ bù yán, shèng rén hé yǐ bù dù shì, shàng zhì hé yǐ bù zhǎng cún? ruò zhōu kǒng bù zhī, zé bù kě wèi shèng. ruò zhī ér bù xué, zé shì wú xiān dào yě. bào piáo zi dá yuē: rén shēng xīng xiù, gè yǒu suǒ zhí, jì xiáng zhī yú bié piān yǐ. zi kě wèi dài pén yǐ yǎng wàng, bù dǔ qī yào zhī bǐng càn zàn yǐn lǐng yú dà chuān, bù zhī zhòng yuān zhī qí guài yě. fū wǔ jīng suǒ bù zài zhě wú xiàn yǐ, zhōu kǒng suǒ bù yán zhě bù shǎo yǐ. tè wèi wú zi lüè shuō qí wàn yī yān. suī dà xiào bù kě zhǐ, jú qíng nán zú kāi, qiě lìng zǐ wén qí jiào lüè yān. fū tiān dì wèi wù zhī dà zhě yě. jiǔ shèng gòng chéng yì jīng, zú yǐ mí lún yīn yáng, bù kě fù jiā yě. jīn wèn shàn yì zhě, zhōu tiān zhī dù shù, sì hǎi zhī guǎng xiá, yǔ zhòu zhī xiāng qù, fán wèi jǐ lǐ? shàng hé suǒ jí, xià hé suǒ jù, jí qí zhuǎn dòng, shuí suǒ tuī yǐn, rì yuè chí jí, jiǔ dào suǒ chéng, hūn míng xiū duǎn, qī xīng dié zhèng, wǔ wěi yíng suō, guān ěr báo shí, sì qī líng fàn, huì bèi suǒ chū, qì shǐ zhī yì, jǐng lǎo zhī xiáng, chén jí bù dòng, zhèn xīng dú dōng, xī hé wài jǐng ér rè, wàng shū nèi jiàn ér hán, tiān hàn yǎng jiàn wèi rùn xià zhī xìng, tāo cháo wǎng lái yǒu dà xiǎo zhī biàn, wǔ yīn liù shǔ, zhàn xǐ nù zhī qíng, yún dòng qì qǐ, hán jí xiōng zhī hòu, chán qiāng yóu shǐ, xún shǐ jiàng yì, sì zhèn wǔ cán, tiān gǒu guī xié, huò yǐ shì chéng, huò yǐ zhèng bài, míng yì zhī shēng, bù néng lùn cǐ yě. yǐ cì wèn chūn qiū sì bù shī shū sān lǐ zhī jiā, jiē fù wú yǐ duì yǐ. jiē yuē xī zhèng jīng suǒ bù zài, wéi yǒu wū xián gān gōng dàn shēn hǎi zhōng xì méng qī yào jì zhī xī yǐ. yú jiāng wèn zhī yuē, cǐ liù jiā zhī shū, shì wèi jīng diǎn zhī jiào hū? bǐ jiāng yuē fēi yě. yú yòu jiāng wèn yuē: gān shí zhī tú, shì wèi shèng rén hū? bǐ yì yuē fēi yě. rán zé rén shēng ér dài tiān, yì lǎo lǚ dì, ér qiú zhī yú wǔ jīng zhī shàng zé wú zhī, suǒ zhī yú zhōu kǒng zhī shū zé bù dé, jīn níng kě jǐn yǐ wèi xū wàng hū? tiān dì zhì dà, jǔ mù suǒ jiàn, yóu bù néng le, kuàng yú xuán zhī yòu xuán, miào zhī jí miào zhě hū? fù wèn sú rén yuē: fū chéng yún jiǎn chǎn zhī guó, gān xīn bù xiǔ zhī mín, cháo jū xué chù, dú mù sān shǒu, mǎ xián gǒu tí, xiū bì jiāo gǔ, huáng chí wú nán, chuān xiōng páng kǒu, lǐn jūn qǐ shí ér fàn tǔ chuán, shā yī chù mù ér shēng qún lóng, nǚ wā dì chū, dù yǔ tiān duò, pì fēi quǎn yán, shān xǐ shè yí, sān jūn zhī zhòng, yī zhāo jǐn huà, jūn zǐ wèi hè, xiǎo rén chéng shā, nǚ chǒu yǐ kū, èr fù bào zhì, jì jū zhī chóng, wěi jiǎ bù ròu, èr shǒu zhī shé, xián zhī wèi gōng, bù huī zhī mù, bù rè zhī huǒ, chāng shǔ zhī qín, wú mù zhī shòu, wú shēn zhī tóu, wú shǒu zhī tǐ, jīng wèi tián hǎi, jiāo ràng dì shēng, huǒ huàn zhī bù, qiè yù zhī dāo, yán mèi tǔ liè, mó ní lù shuǐ, kū guàn huà xíng, shān kuí qián gēn, shí xiū jiǔ shǒu, bì fāng rén miàn, shǎo qiān zhī hé bó lǜ, shèng qīng zhī yì sù shuāng, xī qiāng yǐ hǔ jǐng xìng, xiān bēi yǐ chéng biē qiáng, lín yì yǐ shén lù wáng, yōng shǔ yǐ liú shī dì, yán shén yīng lái ér chóng fēi, zòng mù shì biàn yú jīng xiù, wǔ dīng yǐn shé yǐ qīng jùn, ròu shén zhèn chì yú sān hǎi. jīn jiǎn yù zì, fā yú yǔ jǐng zhī cè. zhèng jī píng héng, gē hū wén shí zhī zhōng. fán cǐ qí shì, gài yǐ qiān jì, wǔ jīng suǒ bù zài, zhōu kǒng suǒ bù shuō, kě jiē fù yún wú shì wù hū? zhì yú nán rén néng rù zhù yǐ chū ěr, yù kòu tíng zhǒu shuǐ ér kòng xián, bó hūn niè yì rèn ér qǐ zhǒng, lǚ liáng néng xíng gē yǐ píng yuān, sòng gōng kè xiàng yè yǐ luàn zhēn, gōng shū fēi mù xuán zhī piān xuān, lí zhū dí háo máng yú bǎi bù, bì huò xiào lǚ lì yú wàn jūn, yuè rén chuāi zhēn yǐ sū sǐ, shù hài chāo jī yú lèi qiān, yǐng rén fèn fǔ yú bí è, zhòng dōu tǎn shēn yú hán tiān, cǐ jiē zhōu kǒng suǒ bù néng wèi yě, fù kě yǐ wèi wú yǒu hū? ruò shèng rén chéng yǒu suǒ bù néng, zé wú guài yú bù dé xiān, bù dé xiān yì wú fáng yú wèi shèng rén, wèi shèng rén ǒu suǒ bù xián, hé zú yǐ wèi gōng nán zhī zhǔ zāi? shèng rén huò kě tóng qù liú, rèn zì rán, yǒu shēn ér bù sī, yǒu shēng ér bù yíng, cún wáng rèn tiān, zhǎng duǎn wěi mìng, gù bù xué xiān, yì hé guài yě.
或曰:「果其仙道可求得者,五經何以不載,周孔何以不言,聖人何以不度世,上智何以不長存?若周孔不知,則不可為聖。若知而不學,則是無仙道也。」抱朴子答曰:「人生星宿,各有所值,既詳之於別篇矣。子可謂戴盆以仰望,不睹七曜之炳粲;暫引領於大川,不知重淵之奇怪也。夫五經所不載者無限矣,周孔所不言者不少矣。特為吾子略說其萬一焉。雖大笑不可止,局情難卒開,且令子聞其較略焉。夫天地為物之大者也。九聖共成易經,足以彌綸陰陽,不可復加也。今問善易者,周天之度數,四海之廣狹,宇宙之相去,凡為幾里?上何所極,下何所據,及其轉動,誰所推引,日月遲疾,九道所乘,昏明脩短,七星迭正,五緯盈縮,冠珥薄蝕,四七凌犯,彗孛所出,氣矢之異,景老之祥,辰極不動,鎮星獨東,羲和外景而熱,望舒內鑒而寒,天漢仰見為潤下之性,濤潮往來有大小之變,五音六屬,占喜怒之情,雲動氣起,含吉凶之候,欃、槍、尤、矢,旬始絳繹,四鎮五殘,天狗歸邪,或以示成,或以正敗,明易之生,不能論此也。以次問春秋四部詩書三禮之家,皆復無以對矣。皆曰悉正經所不載,唯有巫咸甘公石申海中郤萌七曜記之悉矣。余將問之曰,此六家之書,是為經典之教乎?彼將曰非也。余又將問曰:甘石之徒,是為聖人乎?彼亦曰非也。然則人生而戴天,詣老履地,而求之於五經之上則無之,索之於周孔之書則不得,今寧可盡以為虛妄乎?天地至大,舉目所見,猶不能了,況於玄之又玄,妙之極妙者乎?」復問俗人曰:「夫乘雲繭產之國,肝心不朽之民,巢居穴處,獨目三首,馬閒狗蹄,脩臂交股,黃池無男,穿胸旁口,廩君起石而汎土船,沙壹觸木而生群龍,女媧地出,杜宇天墮,甓飛犬言,山徙社移,三軍之眾,一朝盡化,君子為鶴,小人成沙,女丑倚枯,貳負抱桎,寄居之蟲,委甲步肉,二首之蛇,弦之為弓,不灰之木,不熱之火,昌蜀之禽,無目之獸,無身之頭,無首之體,精衛填海,交讓遞生,火浣之布,切玉之刀,炎昧吐烈,磨泥漉水,枯灌化形,山夔前跟,石脩九首,畢方人面,少千之劾伯率,聖卿之役肅霜,西羌以虎景興,鮮卑以乘鱉強,林邑以神錄王,庸蜀以流屍帝,鹽神嬰來而蟲飛,縱目世變於荊岫,五丁引蛇以傾峻,肉甚振翅於三海。金簡玉字,發於禹井之側。正機平衡,割乎文石之中。凡此奇事,蓋以千計,五經所不載,周孔所不說,可皆復雲無是物乎?至於南人能入柱以出耳,禦寇停肘水而控弦,伯昏躡億仞而企踵,呂梁能行歌以憑淵,宋公克象葉以亂真,公輸飛木玄之翩翾,離朱覿毫芒於百步,賁獲效膂力於萬鈞,越人揣針以蘇死,豎亥超跡於累千,郢人奮斧於鼻堊,仲都袒身於寒天,此皆周孔所不能為也,復可以為無有乎?若聖人誠有所不能,則無怪於不得仙,不得仙亦無妨於為聖人,為聖人偶所不閒,何足以為攻難之主哉?聖人或可同去留,任自然,有身而不私,有生而不營,存亡任天,長短委命,故不學仙,亦何怪也。」