zhì rén zhī dào, wèi dào zhī fēng huà, chén shì suǒ yǐ yě. gù jīng yún:" dào zhī yǐ dé yì ér mín yǔ xíng, shì zhī yǐ hào hào wù ér mín zhī zhī jìn." rì yuè zhī míng, zhòng xià yǎng zhī, qián kūn zhī guǎng, wàn wù shùn zhī. shì nǎi yáo shùn zhī jūn, yuǎn yí gòng xiàn, jié zhòu zhī jūn, zhū xià bèi pàn, fēi tiān yí dòng qí rén, shì nǎi shàng huà shǐ rán yě. gù zhì rén yóu rú yǎng miáo, xiān qù qí huì. gù guó zhī jiāng xìng, ér fá yú guó, guó zhī jiāng shuāi, ér fá yú shān. míng jūn zhī zhì, wù zhī rén zhī suǒ yǐ huàn zào fú zhī shǐ, xiǎo guó zhī chén. gù yuē, zào fú wú suǒ bù kè, mò zhī qí jí, kè shí yú mín, ér rén yǒu jī fá zhī biàn, zé shēng luàn nì. wéi quàn nóng yè, wú duó qí shí, wéi báo fù liǎn, wú jìn mín cái. rú cǐ, fù guó ān mín, bù yì yí yě? fū yǒu guó yǒu jiā zhě, bù huàn pín ér huàn bù ān. gù táng yú zhī zhèng, lì rén xiāng féng, yòng tiān zhī shí, fēn dì zhī lì, yǐ yù xiōng nián, qiū cún yú liáng, yǐ gěi bù zú, tiān xià tōng cái, lù bù shí yí, mín wú qù jiù. gù wǔ bà zhī shì, bù zú zhě fèng yǒu yú. gù jīn zhū hóu hǎo lì, lì xìng mín zhēng, zāi hài bìng qǐ, qiáng ruò xiāng qīn, gōng gēng zhě shǎo, mò zuò zhě duō, mín rú fú yún, shǒu zú bù ān. jīng yún:" bù guì nán dé zhī huò, shǐ mín bù wéi dào bù guì wú yòng zhī wù, shǐ mín xīn bù luàn." gè lǐ qí zhí, shì yǐ shèng rén zhī zhèng zhì zhě. gǔ zhě qí jǐng gōng zhī shí, bìng mín xià shē chǐ, bù suí lǐ zhì. zhōu qín zhī yí, qù wén jiù zhì, ér quàn mín zhī yǒu lì yě. fū zuò wú yòng zhī qì, jù wú yì zhī huò, jīn yín bì yù, zhū jī fěi cuì, qí zhēn yì bǎo, yuǎn fāng suǒ chū, cǐ fēi shù rén zhī suǒ yòng yě. jǐn xiù zuǎn zǔ, qǐ luó líng gǔ, xuán huáng yī bó, cǐ fēi shù rén zhī suǒ fú yě. diāo wén kè lòu, jì zuò zhī qiǎo, nán chéng zhī gōng, fáng hài nóng shì, zī pián chū rù, páo qiú suǒ zé, cǐ fēi shù rén zhī suǒ shì yě. zhòng mén huà shòu, xiāo qiáng shù rèn, zhǒng mù guò dù, jié cái gāo shàng, cǐ fēi shù rén zhī suǒ jū yě. jīng yún:" shù rén zhī suǒ hǎo zhě, wéi gōng gēng qín kǔ, jǐn shēn jié yòng, yǐ yǎng fù mǔ." zhì zhī yǐ cái, yòng zhī yǐ lǐ, fēng nián bù shē, xiōng nián bù jiǎn, sù yǒu xù jī, yǐ chǔ qí hòu, cǐ zhì rén zhī dào, bù yì hé yú sì shí zhī qì hū?
治人之道,谓道之风化,陈示所以也。故经云:“道之以德义而民与行,示之以号好恶而民之知禁。”日月之明,众下仰之,乾坤之广,万物顺之。是乃尧、舜之君,远夷贡献,桀、纣之君,诸夏背叛,非天移动其人,是乃上化使然也。故治人犹如养苗,先去其秽。故国之将兴,而伐於国,国之将衰,而伐於山。明君之治,务知人之所以患皂服之使,小国之臣。故曰,皂服无所不克,莫知其极,克食於民,而人有饥乏之变,则生乱逆。唯劝农业,无夺其时,唯薄赋敛,无尽民财。如此,富国安民,不亦宜也?夫有国有家者,不患贫而患不安。故唐、虞之政,利人相逢,用天之时,分地之利,以豫凶年,秋存余粮,以给不足,天下通财,路不拾遗,民无去就。故五霸之世,不足者奉有余。故今诸侯好利,利兴民争,灾害并起,强弱相侵,躬耕者少,末作者多,民如浮云,手足不安。经云:“不贵难德之货,使民不为盗;不贵无用之物,使民心不乱。”各理其职,是以圣人之政治者。古者齐景公之时,病民下奢侈,不遂礼制。周、秦之宜,去文就质,而劝民之有利也。夫作无用之器,聚无益之货,金银壁玉,珠玑翡翠,奇珍异宝,远方所出,此非庶人之所用也。锦绣纂组,绮罗绫毂,玄黄衣帛,此非庶人之所服也。雕文刻镂,伎作之巧,难成之功,妨害农事,辎骈出入,袍裘索泽,此非庶人之所饰也。重门画兽,萧墙数仞,冢墓过度,竭财高尚,此非庶人之所居也。经云:“庶人之所好者,唯躬耕勤苦,谨身节用,以养父母。”制之以财,用之以礼,丰年不奢,凶年不俭,素有蓄积,以储其后,此治人之道,不亦合於四时之气乎?