strong táng zhāo zōng qiān jià biàn liáng strong
唐昭宗遷駕汴梁

dì chū gōng shàng chē jià, jià qián èr rén guì xià, shì zhī nǎi shàng shū zhōu kǎn zuǒ pú shè wǔ xí, dì wèn: yǒu hé shì? kǎn yuē: jīn wén bì xià yù qiān dōu biàn liáng, gù lái yuán ěr! dì dà nù, yuē: zhèn xīn xǐ shàng biàn liáng, rú hé kǔ jiàn? jí lìng wǔ shì zhuāi chū dōu mén zhǎn shǒu, bǎi xìng mò bù chuí lèi. xià lìng qiān dōu, lái rì biàn xíng. cǐ shí zhuāng zài jīn yín duàn pǐ wán hǎo zhī wù, shù qiān yú chē, jìng wǎng biàn liáng qù le.
帝出宮上車駕，駕前二人跪下，視之乃尚書周侃、左僕射伍習，帝問：「有何事？」侃曰：「今聞陛下欲遷都汴梁，故來源耳！」帝大怒，曰：「朕心喜上汴梁，如何苦諫？」即令武士拽出都門斬首，百姓莫不垂淚。下令遷都，來日便行。此時裝載金銀緞匹玩好之物，數千餘車，徑往汴梁去了。

què shuō zhāo zōng fāng cái dào le bà líng chuān, hū jiàn jīng qí bì rì, chén tǔ zhē tiān, yī zhèn rén mǎ dào lái. bǎi guān jǐn jiē shī sè, dì dà jīng. dà jiāng jūn dù yǒu nián chū mǎ yuē: lái zhě hé rén? gǎn lán shèng jià? xiù qí yǐng lǐ, wáng yàn zhāng chū mǎ, lì shēng biàn wèn: tiān zǐ hé zài? dì zhàn lì bù néng yán. qún chén wén zhī, jiē wú suǒ cuò. wáng bó xiàng qián chì zhī yuē: lái zhě hé rén? yàn zhāng yuē: dà liáng wáng qián bù xiān fēng wáng yàn zhāng shì yě! wáng bó yuē: rǔ lái jié jià, shì lái bǎo jià? yàn zhāng yuē: fèng liáng wáng zhǐ, tè lái bǎo jià! bó yuē: jì lái bǎo jià, tiān zǐ zài cǐ, hé bù xià mǎ? yàn zhāng dà jīng, huāng máng xià mǎ, bài yú dào zuǒ, dì yǐ yán wèi fǔ, yàn zhāng bài xiè, dì rén biàn liáng chéng.
卻說昭宗方才到了灞陵川，忽見旌旗蔽日，塵土遮天，一陣人馬到來。百官盡皆失色，帝大驚。大將軍杜友年出馬曰：「來者何人？敢攔聖駕？」繡旗影里，王彥章出馬，厲聲便問：「天子何在？」帝戰慄不能言。群臣聞知，皆無所措。王搏向前叱之曰：「來者何人？」彥章曰：「大梁王前部先鋒王彥章是也！」王搏曰：「汝來劫駕，是來保駕？」彥章曰：「奉梁王旨，特來保駕！」搏曰：「既來保駕，天子在此，何不下馬？」彥章大驚，慌忙下馬，拜於道左，帝以言慰撫，彥章拜謝，帝人汴梁城。

shì rì dēng diàn, bǎi guān cháo hè, gè yī wèi cì shì lì. zì shì zhū wēn zòng héng cháo tíng, móu lì yì zhì, jǐn rén jiē zhī, nèi wài zhī bīng, jǐn guī zhǎng wò. wēn qǐng chéng xiàng lǐ yīng yuē: wú yù shā zhāo zōng, zì lì wèi dì hé rú? yīng yuē: kě jiù cǐ shí xíng shì, chí zé yǒu biàn yǐ! lái rì yú piān diàn pái yán, zhǐ shuō yǔ cháo tíng xǐ chén, zài zòu guò dì, cǐ lí gōng mén bù yuǎn, bù hǎo chū rù, tǎo gè zhí zhào. dài wáng kě xuǎn xià hǎo hàn, mái fú bǐ chù, qīn zì dài jiàn shàng diàn, suǒ qǔ tiān xià. dì yǔ bù yǔ, zhī cǐ shā zhī.
是日登殿，百官朝賀，各依位次侍立。自是朱溫縱橫朝廷，謀立異志，盡人皆知，內外之兵，盡歸掌握。溫請丞相李英曰：「吾欲殺昭宗，自立為帝何如？」英曰：「可就此時行事，遲則有變矣！來日於偏殿排筵，只說與朝廷洗塵，再奏過帝，此離宮門不遠，不好出入，討個執照。大王可選下好漢，埋伏彼處，親自帶劍上殿，索取天下。帝與不與，只此殺之。」

wēn shén xǐ, jí biàn jiào rén pái yán huì yú piān diàn, lái rì qǐng dì.
溫甚喜，即便教人排筵會於偏殿，來日請帝。

cì rì, zhāo zōng shēng diàn, wēn zòu yuē: chén yù yú wáng fǔ ān pái yán yàn, yǔ bì xià fú chén, chén bù gǎn qǐng, qǐ bì xià jiè yī piān diàn, fāng hǎo xíng lè. dì yuē: rǔ yǒu cǐ yì, kě yú jiāo lán diàn shàng shè yàn, tè cì huí jià pái wǔ bǎi miàn, yǔ qīng zhí zhào, mén shàng bù gǎn zǔ dǎng. zhū wēn lǐng zhǐ, suì xuǎn wǔ bǎi tiě qí, lái wǎng yú diàn xià, qǐng dì yú diàn shàng, tóng wén wǔ bǎi guān, gè yī zūn bēi wèi xù, jìn shì zhí zhǎn. jiǔ xíng shù xún, shí guò wǔ wèi, zhǐ jiàn zhū wēn dài jiàn shàng diàn, dì jiàn le hǔ dé hún bù fù tǐ. wēn jiào zhǐ lè tíng jiǔ. wēn yuē: jīn rì dà shì, zhòng guān tīng chá! zhòng jiē qǐ shēn cè ěr. wēn yuē: tiān zǐ wèi wàn rén zhī zhǔ, yǐ zhì tiān xià, wú wēi yí bù kě yǐ fèng zōng miào shè jì, liú cǐ hūn jūn hé yòng? kě jiāng dà wèi ràng yǔ wǒ! zhòng guān tīng bà, mò rán wú yǔ, gè dī tóu qù dì.
次日，昭宗升殿，溫奏曰：「臣欲於王府安排筵宴，與陛下拂塵，臣不敢請，乞陛下借一偏殿，方好行樂。」帝曰：「汝有此意，可於椒蘭殿上設宴，特賜回駕牌五百面，與卿執照，門上不敢阻擋。」朱溫領旨，遂選五百鐵騎，來往於殿下，請帝於殿上，同文武百官，各依尊卑為序，近侍執盞。酒行數巡，食過五味，只見朱溫帶劍上殿，帝見了唬得魂不附體。溫叫止樂停酒。溫曰：「今日大事，眾官聽察！」眾皆起身側耳。溫曰：「天子為萬人之主，以治天下，無威儀不可以奉宗廟社稷，留此昏君何用？可將大位讓與我！」眾官聽罷，默然無語，各低頭覷地。

hū yàn shàng yī rén tuī zhuō zhí chū, lì yú yán shǎng dà jiào: bù kě! liáng wáng yān gǎn fā cǐ yǔ, qī ǎn táng cháo wú rén wù yé? zhǔ shàng yòu wú guò è, ān gǎn wú lǐ! wú zhī rǔ huái cuàn nì zhī xīn jiǔ yǐ! zhòng jiē dà jīng. zhū wēn shì zhī, cǐ rén nǎi bǎo jià dà jiāng jūn, xìng líng míng guī, suì xiàng zhuō shàng chuò qǐ yī bǎ jīn hú, wàng zhū wēn jí dǎ jiāng lái. liáng jiāng wáng yàn zhāng zài hòu miàn dà nù, chì zhī yuē: cháo tíng dà chén, shàng bù gǎn yán, rǔ hé děng zhī rén, gǎn rú cǐ dà dǎn? jí bá suǒ pèi jiàn, jiāng líng guī zhǎn zhī. dì jiàn shā le líng guī, xià diàn biàn zǒu. yàn zhāng gǎn shàng, chě zhī yuē: bì xià kěn yǔ bù kěn zǎo jué! hé gù zǒu hū? cǐ shí, dì jīng dé miàn rú tǔ sè. dì yuē: róng zhèn sī zhī.
忽宴上一人推桌直出，立於筵上大叫：「不可！梁王焉敢發此語，欺俺唐朝無人物耶？主上又無過惡，安敢無理！吾知汝懷篡逆之心久矣！」眾皆大驚。朱溫視之，此人乃保駕大將軍，姓凌名圭，遂向桌上綽起一把金壺，望朱溫即打將來。梁將王彥章在後面大怒，叱之曰：「朝廷大臣，尚不敢言，汝何等之人，敢如此大膽？」即拔所佩劍，將凌圭斬之。帝見殺了凌圭，下殿便走。彥章趕上，扯之曰：「陛下肯與不肯早決！何故走乎？」此時，帝驚得面如土色。帝曰：「容朕思之。」

zuǒ pú shè zhāng wén wèi yuē: bì xià chà yǐ! gǔ zhī dì wáng, wú dé ràng yǒu dé, zì gǔ jiē rán. tiān xià zhě, fēi yī rén zhī tiān xià, nǎi tiān xià rén zhī tiān xià yě. xū bú shì bì xià zǔ zōng zì gǔ chuán dào jīn, qǐng bì xià sī zhī. zhōng shū mén xià yáng shè yuē: zì gǔ yǐ lái, yǒu xìng bì yǒu fèi, yǒu shèng bì yǒu shuāi, qǐ yǒu bù wáng zhī guó, ān yǒu bù bài zhī jiā? bì xià táng cháo xiāng chuán yǐ èr bǎi nián, qì yùn yǐ jí, bù kě zì jué ér rě huò yě! dì yuē: jīn rì jiǔ zuì, fēi tuī ràng zhī chù ěr! zhū wēn tí jiàn zì yù shā zhī, yòu pú shè zhǐ zhī yuē: bù kě! bì xià yǐ xǔ dài wáng ěr! shàng róng zài yì, bù bì zào cì. wēn nù nǎi zhǐ. zhāo zōng kū huí hòu diàn, bǎi guān jiē shěn xiào ér tuì.
左僕射張文蔚曰：「陛下差矣！古之帝王，無德讓有德，自古皆然。天下者，非一人之天下，乃天下人之天下也。須不是陛下祖宗自古傳到今，請陛下思之。」中書門下楊涉曰：「自古以來，有興必有廢，有盛必有衰，豈有不亡之國，安有不敗之家？陛下唐朝相傳已二百年，氣運已極，不可自決而惹禍也！」帝曰：「今日酒醉，非推讓之處耳！」朱溫提劍自欲殺之，右僕射止之曰：「不可！陛下已許大王耳！尚容再議，不必造次。」溫怒乃止。昭宗哭回後殿，百官皆哂笑而退。

cì rì, bǎi guān yòu jù yú dà diàn. wáng yàn zhāng dài lǐng tiě qí, bù liè diàn qián, zhào lìng huàn guān. zhāo zōng jù bù gǎn chū, wēn yòu qiǎn rén sān cì bī zhī, huāng gēng yī chū diàn. sū xún zòu yuē: zuó rì bì xià yǐ xǔ liáng wáng tiān xià, jīn rì kěn chuán fǒu? dì yuē: qīng děng shí táng lù jiǔ yǐ! zhōng jiān duō yǒu táng cháo zi sūn, zhí wú yī rén fēn zhèn zhī yōu ěr? sū xún yuē: bì xià zhī yì, bù yù yǐ tiān xià chán yú liáng wáng, céng jiàn zuó rì zhī fēng jǐng fǒu? dì yuē: rǔ zhòng dà chén, hé wú jiàn lián zhī xīn? xún yuē: tiān xià zhī rén, jiē zhī bì xià wú rén jūn zhī fú, yǐ zhì sì hǎi dà luàn. jīn liáng wáng yīng xióng, lèi jiàn dà gōng, shàng bù zhī ēn yǐ bào dé yě, zhí yù lìng tiān xià zhī rén, gòng fá zhī. dì yuē: xī jié zhòu wú dào, cán bào shēng líng, gù tiān xià rén fá zhī, zhèn jí wèi yǐ lái, xiǎo xīn jǐn shèn, wèi cháng gǎn xíng bàn diǎn fēi lǐ zhī shì, tiān xià zhī rén, shuí rěn fá zhī.
次日，百官又聚於大殿。王彥章帶領鐵騎，布列殿前，召令宦官。昭宗懼不敢出，溫又遣人三次逼之，慌更衣出殿。蘇循奏曰：「昨日陛下已許梁王天下，今日肯傳否？」帝曰：「卿等食唐祿久矣！中間多有唐朝子孫，直無一人分朕之憂耳？」蘇循曰：「陛下之意，不欲以天下禪於梁王，曾見昨日之風景否？」帝曰：「汝眾大臣，何無見憐之心？」循曰：「天下之人，皆知陛下無人君之福，以致四海大亂。今梁王英雄，累建大功，尚不知恩以報德也，直欲令天下之人，共伐之。」帝曰：「昔桀紂無道，殘暴生靈，故天下人伐之，朕即位以來，小心謹慎，未嘗敢行半點非禮之事，天下之人，誰忍伐之。」

xún nù yuē: bì xià wú dé wú fú, ér jū tiān wèi, shén yǒu cán bào zhī dào yě! dì fú xiù ér qǐ, zhāng wén wèi mù shì sū xún, xún zòng bù xiàng qián, chě zhù zhāo zōng páo, yuē: bì xià kěn yǔ bù kěn, qǐ zǎo yī jué! dì zhàn lì bù néng dá. hū jiē xià wáng yàn zhāng zhī dì wáng yàn lóng, cháo jiāng qī rén gé cóng zhōu shàng ràng qí kè ràng děng, gè dài jiàn shàng diàn, yòu jiàn diàn jiē zhī xià, huán jiǎ chí gē shù bǎi rén, jiē bīng shì yě.
循怒曰：「陛下無德無福，而居天位，甚有殘暴之道也！」帝拂袖而起，張文蔚目視蘇循，循縱步向前，扯住昭宗袍，曰：「陛下肯與不肯，乞早一決！」帝戰慄不能答。忽階下王彥章之弟王彥龍，巢將七人葛從周、尚讓、齊克讓等，各帶劍上殿，又見殿階之下，環甲持戈數百人，皆兵士也。

dì nǎi liú tì chū xuè, tàn yuē: zǔ zōng tiān xià, hé qī jīn rì fèi zhī, zhèn jiǔ quán zhī xià, hé miàn mù jiàn xiān dì hū? qì gào qún chén yuē: zhèn tiān xià yuàn chán yǔ liáng wáng, xìng liú cán chuǎn, yǐ dù tiān nián. yí jǔ yuē: chén děng ān yǒu fù bì xià, shì yǐ zhì cǐ, kě jí cǎo zhào, yǐ ān zhòng xīn. dì nǎi lìng yáng shè cǎo zhào, yuàn chán guó yú liáng. zhào yuē: zhì yuē: fú yǐ shēng rén yǐ lái, shù zhī sī mù, juàn mìng suǒ zhǔ, wèi zhī dà bǎo.
帝乃流涕出血，嘆曰：「祖宗天下，何期今日廢之，朕九泉之下，何面目見先帝乎？」泣告群臣曰：「朕天下願禪與梁王，幸留殘喘，以度天年。」貽矩曰：「臣等安有負陛下，事已至此，可急草詔，以安眾心。」帝乃令楊涉草詔，願禪國於梁。詔曰：制曰：伏以生人以來，樹之司牧，眷命所矚，謂之大寶。

lì shù fú zài, wǎng huò tōu ān, gù shùn yǔ zhì gōng, yī ràng ér xìng, yú xià tāng wǔ, jiān jì gān gē, yǐ dìng yīn zhōu. shì nǎi shū tú, gōng chéng yī zhì, hòu zhī chuàng yè, xián qǔ zé yān! zhèn jīn zài wèi èr nián, zāo tiān xià dàng fù, lài zǔ zōng zhī líng, dé liáng wáng jié chéng jǐn lì, shuài xiān fēng dí, jīn yǎng zhān qī yùn yǐ qù, tiān mìng yǒu shì, xùn wèi ér chán yú liáng.
歷數弗在，罔或偷安，故舜禹至公，揖讓而興，虞夏湯武，兼濟干戈，以定殷周。事乃殊途，功成一致，後之創業，咸取則焉！朕今在位二年，遭天下盪覆，賴祖宗之靈，得梁王竭誠盡力，率先鋒鏑，今仰瞻期運已去，天命有適，遜位而禪於梁。

jīn lì bèi chén, xiàn shàng guó xǐ, zhuī zé yáo diǎn, chán wèi yú zhū quán zhōng, liáng wáng wú zhì cí yān! qīn cǐ.
今蒞倍臣，獻上國璽，追則堯典，禪位於朱全忠，梁王無致辭焉！欽此。

shì rì, bǎi guān jī dān zhào bìng yù xǐ, zhì liáng wáng gōng xiàn nà, zhū wēn biàn yù shòu zhī.
是日，百官齎丹詔並玉璽，至梁王宮獻納，朱溫便欲受之。

lǐ yīng yuē: bù kě! dài wáng bù kě qīng yì, suī rán zhào xǐ yǐ zhì, kě lìng zhāo zōng qīn pěng xǐ shòu, yǐ chán tiān xià yú dài wáng, kě yǐ jué rén yì lùn cuàn nì zhī yán yě! wēn dà xǐ, lìng xiè lán pěng xǐ hái gōng. dì yuē: cǐ shì ruò hé? lǐ yīng yuē: bì xià qīn zì sòng qù! míng bái chán wèi, zé bì xià zǐ sūn, shì shì méng liáng ēn yǐ! dì dào cǐ shí, bù róng bù xíng, qīn zì sòng qù. zhǐ de qīn pěng guó xǐ zhì liáng wáng dà diàn, shòu yǔ liáng wáng qù le. rán hòu pī gōng fú yú qún chén bān shǒu, chēng chén zài bài. wáng yàn zhāng bìng cháo jiāng gé cóng zhōu děng, gè chè jiàn zài shǒu, bù liè zuǒ yòu, dà xiǎo wén wǔ, jí zhāo zōng jiē běi miàn shān hū. yú shì tóng shēng qí kǒu, qí hū wàn suì. yù zhī hòu shì rú hé, qiě kàn xià huí fēn jiě.
李英曰：「不可！大王不可輕易，雖然詔璽已至，可令昭宗親捧璽綬，以禪天下於大王，可以絕人議論篡逆之言也！」溫大喜，令謝蘭捧璽還宮。帝曰：「此事若何？」李英曰：「陛下親自送去！明白禪位，則陛下子孫，世世蒙梁恩矣！」帝到此時，不容不行，親自送去。只得親捧國璽至梁王大殿，授與梁王去了。然後披公服於群臣班首，稱臣再拜。王彥章並巢將葛從周等，各掣劍在手，布列左右，大小文武，及昭宗皆北面山呼。於是同聲其口，齊呼萬歲。欲知後事如何，且看下回分解。

lì quán shī yún:
麗泉詩云：

dāng rì zhū wēn qiáng bìng lǐ, qī líng táng shì ruò yīng hái,
當日朱溫強並李，欺凌唐室若嬰孩，

shuí zhī tiān dì wú sī qū, bù jiǔ yī rán huàn zhǔ lái.
誰知天地無私曲，不久依然換主來。

zhuō wú zi píng:
卓吾子評：

zhāo zōng bù tīng zhōng liáng zhī jiàn, suì zhì pěng guó xǐ chán yú zhū wēn, yì yī bǎo jià líng guī, shēn kě tòng xī!
昭宗不聽忠良之諫，遂致捧國璽禪於朱溫，抑一保駕凌圭，深可痛惜！