zhēng yuè: qǐ zhé. yán shǐ fā zhé yě.
正月:启蛰。言始发蛰也。
yàn běi xiāng.
雁北乡。
xiān yán yàn ér hòu yán xiāng zhě, hé yě? jiàn yàn ér hòu shù qí xiāng yě. xiāng zhě, hé yě? xiāng qí jū yě, yàn yǐ běi fāng wèi jū. hé yǐ wèi zhī jū? shēng qiě zhǎng yān ěr." jiǔ yuè dì hóng yàn", xiān yán dì ér hòu yán hóng yàn, hé yě? jiàn dì ér hòu shù zhī, zé hóng yàn yě. hé bù wèi nán xiāng yě? yuē: fēi qí jū yě, gù bù wèi nán xiāng. jì hóng yàn zhī dì yě, rú bù jì qí xiāng, hé yě? yuē: hóng bù bì dāng xiǎo zhèng zhī dì zhě yě.
先言雁而后言乡者,何也?见雁而后数其乡也。乡者,何也?乡其居也,雁以北方为居。何以谓之居?生且长焉尔。“九月遰鸿雁”,先言遰而后言鸿雁,何也?见遰而后数之,则鸿雁也。何不谓南乡也?曰:非其居也,故不谓南乡。记鸿雁之遰也,如不记其乡,何也?曰:鸿不必当小正之遰者也。
zhì zhèn xǔ.
雉震呴。
zhèn yě zhě, míng yě. xǔ yě zhě, gǔ qí yì yě. zhēng yuè bì léi, léi bù bì wén, wéi zhì wèi bì wén. hé yǐ wèi zhī léi? zé zhì zhèn xǔ, xiāng shí yǐ léi.
震也者,鸣也。呴也者,鼓其翼也。正月必雷,雷不必闻,惟雉为必闻。何以谓之雷?则雉震呴,相识以雷。
yú zhì fù bīng.
鱼陟负冰。
zhì, shēng yě. fù bīng yún zhě, yán jiě zhé yě.
陟,升也。负冰云者,言解蛰也。
nóng wěi jué lěi.
农纬厥耒。
wěi, shù yě. shù qí lěi yún ěr zhě, yòng shì jiàn jūn zhī yì yǒu lěi yě.
纬,束也。束其耒云尔者,用是见君之亦有耒也。
chū suì jì lěi shǐ yòng cǎn.
初岁祭耒始用篸。
chū suì jì lěi, shǐ yòng cǎn yě. cǎn yě zhě, zhōng suì zhī yòng jì yě. qí yuē" chū" yún ěr zhě, yán shì yuè shǐ yòng zhī yě. chū zhě, shǐ yě. huò yuē: jì jiǔ yě.
初岁祭耒,始用篸也。篸也者,终岁之用祭也。其曰"初"云尔者,言是月始用之也。初者,始也。或曰:祭韭也。
yòu yǒu jiàn jiǔ.
囿有见韭。
yòu yě zhě, yuán zhī yàn zhě yě.
囿也者,园之燕者也。
shí yǒu jùn fēng.
时有俊风。
jùn zhě, dà yě. dà fēng, nán fēng yě. hé dà yú nán fēng yě? yuē: hé bīng bì yú nán fēng, jiě bīng bì yú nán fēng shēng bì yú nán fēng, shōu bì yú nán fēng gù dà zhī yě.
俊者,大也。大风,南风也。何大於南风也?曰:合冰必於南风,解冰必於南风;生必於南风,收必於南风;故大之也。
hán rì dí dòng tú.
寒日涤冻涂。
dí yě zhě, biàn yě, biàn ér nuǎn yě. dòng tú yě zhě, dòng xià ér zé shàng duō yě.
涤也者,变也,变而暖也。冻涂也者,冻下而泽上多也。
tián shǔ chū.
田鼠出。
tián shǔ zhě, qiǎn shǔ yě, jì shí yě.
田鼠者,嗛鼠也,记时也。
nóng lǜ jūn tián.
农率均田。
lǜ zhě, xún yě. jūn tián zhě, shǐ chú tián yě, yán nóng fū jí chú tián yě.
率者,循也。均田者,始除田也,言农夫急除田也。
tǎ xiàn yú.
獭献鱼。
tǎ jì yú, qí bì yǔ zhī xiàn, hé yě? yuē: fēi qí lèi yě. jì yě zhě, dé duō yě, shàn qí jì ér hòu shí zhī." shí yuè chái jì shòu", wèi zhī" jì"" tǎ jì yú", wèi zhī" xiàn" hé yě? chái jì qí lèi, tǎ jì fēi qí lèi, gù wèi zhī" xiàn", dà zhī yě.
獭祭鱼,其必与之献,何也?曰:非其类也。祭也者,得多也,善其祭而后食之。"十月豺祭兽",谓之"祭";"獭祭鱼",谓之"献";何也?豺祭其类,獭祭非其类,故谓之"献",大之也。
yīng zé wèi jiū.
鹰则为鸠。
yīng yě zhě, qí shā zhī shí yě. jiū yě zhě, fēi qí shā zhī shí yě. shàn biàn ér zhī rén yě, gù qí yán zhī yě, yuē" zé", jǐn qí cí yě.
鹰也者,其杀之时也。鸠也者,非其杀之时也。善变而之仁也,故其言之也,曰"则",尽其辞也。
nóng jí xuě zé.
农及雪泽。
yán xuě zé zhī wú gāo xià yě.
言雪泽之无高下也。
chū fú yú gōng tián.
初服於公田。
gǔ yǒu gōng tián yān zhě. gǔ zhě xiān fú gōng tián, ér hòu fú qí tián yě.
古有公田焉者。古者先服公田,而后服其田也。
cǎi yún.
采芸。
wèi miào cǎi yě.
为庙采也。
jū zé jiàn.
鞠则见。
jū zhě hé? xīng míng yě. jū zé jiàn zhě, suì zài jiàn ěr.
鞠者何?星名也。鞠则见者,岁再见尔。
chū hūn cān zhōng.
初昏参中。
gài jì shí yě yún.
盖记时也云。
dǒu bǐng xiàn zài xià.
斗柄县在下。
yán dǒu bǐng zhě, suǒ yǐ zhe cān zhī zhōng yě.
言斗柄者,所以著参之中也。
liǔ tí.
柳稊。
tí yě zhě, fā fú yě.
稊也者,发孚也。
méi xìng lí táo zé huá.
梅、杏、杝桃则华。
lí táo, shān táo yě.
杝桃,山桃也。
tí gǎo.
缇缟。
gǎo yě zhě, shā suí yě. tí yě zhě, qí shí yě. xiān yán tí ér hòu yán gǎo, hé yě? tí xiān jiàn zhě yě. hé yǐ wèi zhī? xiǎo zhèng yǐ zhù míng yě.
缟也者,莎随也。缇也者,其实也。先言缇而后言缟,何也?缇先见者也。何以谓之?小正以著名也。
jī fú zhōu.
鸡桴粥。
zhōu yě zhě, xiāng zhōu zhī shí yě. huò yuē: fú, yù fú yě. zhōu, yǎng yě.
粥也者,相粥之时也。或曰:桴,妪伏也。粥,养也。
èr yuè: wǎng yōu shǔ, chán.
二月:往耰黍,禅。
chán, dān yě.
禅,单也。
chū jùn gāo zhù jué mǔ zhōu.
初俊羔助厥母粥。
jùn yě zhě, dà yě. zhōu yě zhě, yǎng yě. yán dà gāo néng shí cǎo mù, ér bù shí qí mǔ yě. yáng gài fēi qí zi ér hòu yǎng zhī, shàn yǎng ér jì zhī yě. huò yuē: xià yǒu zhǔ jì, jì zhě yòng gāo. shì shí yě, bù zú xǐ lè, shàn gāo zhī wéi shēng yě ér jì zhī, yǔ gāo yáng fù shí yě.
俊也者,大也。粥也者,养也。言大羔能食草木,而不食其母也。羊盖非其子而后养之,善养而记之也。或曰:夏有煮祭,祭者用羔。是时也,不足喜乐,善羔之为生也而祭之,与羔羊腹时也。
suí duō nǚ shì.
绥多女士。
suí, ān yě. guàn zi qǔ fù zhī shí yě.
绥,安也。冠子取妇之时也。
dīng hài wàn yòng rù xué.
丁亥万用入学。
dīng hài zhě, jí rì yě. wàn yě zhě, gàn qī wǔ yě. rù xué yě zhě, dà xué yě. wèi jīn shí dà shě cǎi yě.
丁亥者,吉日也。万也者,干戚舞也。入学也者,大学也。谓今时大舍采也。
jì wěi.
祭鲔。
jì bù bì wěi, jì wěi hé yě? wěi zhī zhì yǒu shí, měi wù yě. wěi zhě, yú zhī xiān zhì zhě yě, ér qí zhì yǒu shí, jǐn jì qí shí.
祭不必鲔,记鲔何也?鲔之至有时,美物也。鲔者,鱼之先至者也,而其至有时,谨记其时。
róng jǐn cǎi fán.
荣堇、采蘩。
jǐn, cài yě. fán, yóu hú yóu hú zhě, fán mǔ yě fán mǔ zhě, páng bó yě. jiē dòu shí yě, gù jì zhī.
堇,菜也。蘩,由胡;由胡者,蘩母也;蘩母者,旁勃也。皆豆实也,故记之。
kūn xiǎo chóng dǐ chí.
昆小虫抵蚳。
kūn zhě, zhòng yě, yóu hún hún yě. yóu hún hún yě zhě, dòng yě, xiǎo chóng dòng yě. qí xiān yán dòng ér hòu yán chóng zhě. hé yě? wàn wù zhì shì, dòng ér hòu zhe. dǐ, yóu tuī yě. chí. yǐ luǎn yě, wèi jì hǎi yě. qǔ zhī zé bì tuī zhī, tuī zhī bù bì qǔ zhī, qǔ bì tuī ér bù yán qǔ.
昆者,众也,由魂魂也。由魂魂也者,动也,小虫动也。其先言动而后言虫者。何也?万物至是,动而后著。抵,犹推也。蚳。螘卵也,为祭醢也。取之则必推之,推之不必取之,取必推而不言取。
lái jiàng yàn.
来降燕。
nǎi dì yàn yǐ yě. jiàng zhě, xià yě. yán lái zhě hé yě? mò néng jiàn qí shǐ chū yě, gù yuē' lái jiàng'. yán' nǎi dì' hé yě? dì zhě, miǎn yě. miǎn zhě, shì kě wèi shì zhě yě. bǎi niǎo jiē yuē cháo, xué bá xué qǔ yǔ zhī shì, hé yě? cāo ní ér jiù jiā, rén rén nèi yě.
乃睇燕乙也。降者,下也。言来者何也?莫能见其始出也,故曰‘来降’。言‘乃睇’何也?睇者,眄也。眄者,视可为室者也。百鸟皆曰巢,{穴犮}穴取与之室,何也?操泥而就家,人人内也。
bō shàn. yǐ wéi gǔ yě.
剥鱓。以为鼓也。
yǒu míng cāng gēng.
有鸣仓庚。
cāng gēng zhě, shāng gēng yě. shāng gēng zhě, cháng gǔ yě.
仓庚者,商庚也。商庚者,长股也。
róng yún, shí yǒu jiàn tí, shǐ shōu.
荣芸,时有见稊,始收。
yǒu jiàn tí ér hòu shǐ shōu, shì xiǎo zhèng xù yě. xiǎo zhèng zhī xù shí yě, jiē ruò shì yě. tí zhě, suǒ wéi dòu shí.
有见稊而后始收,是小正序也。小正之序时也,皆若是也。稊者,所为豆实。
sān yuè: cān zé fú.
三月:参则伏。
fú zhě, fēi wáng zhī cí yě. xīng wú shí ér bú jiàn, wǒ yǒu bú jiàn zhī shí, gù yuē fú yún.
伏者,非亡之辞也。星无时而不见,我有不见之时,故曰伏云。
shè sāng.
摄桑。
sāng shè ér jì zhī, jí sāng yě.
桑摄而记之,急桑也。
wěi yáng.
委杨。
yáng zé yuàn ér hòu jì zhī.
杨则苑而后记之。
wéi yáng.
韦羊。
yáng yǒu xiāng hái zhī shí, qí lèi wéi々 rán, jì biàn ěr. huò yuē: wéi, dī yě.
羊有相还之时,其类韦々然,记变尔。或曰:韦,羝也。
hú zé míng.
螜则鸣。
hú, tiān lóu yě.
螜,天蝼也。
bān bīng.
颁冰。
bān bīng yě zhě, fēn bīng yǐ shòu dài fū yě.
颁冰也者,分冰以授大夫也。
cǎi shí.
采识。
shí, cǎo yě.
识,草也。
qiè zi shǐ cán.
妾、子始蚕。
xiān qiè ér hòu zi, hé yě? yuē: shì yǒu jiàn yě, yán shì zì bēi zhě shǐ.
先妾而后子,何也?曰:事有渐也,言事自卑者始。
zhí yǎng gōng shì.
执养宫事。
zhí, cāo yě. yǎng, dà yě.
执,操也。养,大也。
qí mài shí.
祈麦实。
mài shí zhě, wǔ gǔ zhī xiān jiàn zhě, gù jí qí ér jì zhī yě.
麦实者,五穀之先见者,故急祈而记之也。
yuè yǒu xiǎo hàn.
越有小旱。
yuè, yú yě. jì shì shí héng yǒu xiǎo hàn.
越,于也。记是时恒有小旱。
tián shǔ huà wéi rú.
田鼠化为鴽。
rú, ān yě. biàn ér zhī shàn, gù jǐn qí cí yě. rú wèi shǔ, biàn ér zhī bù shàn, gù bù rú jǐn qí cí yě.
鴽,鹌也。变而之善,故尽其辞也。鴽为鼠,变而之不善,故不鴽尽其辞也。
fú tóng bā.
拂桐芭。
fú yě zhě, fú yě. tóng bā zhī shí yě. huò yuē: yán tóng bā shǐ shēng mào fú fú rán yě.
拂也者,拂也。桐芭之时也。或曰:言桐芭始生貌拂拂然也。
míng jiū.
鸣鸠。
yán shǐ xiāng mìng yě. xiān míng ér hòu jiū, hé yě? jiū zhě míng, ér hòu zhī qí jiū yě.
言始相命也。先鸣而后鸠,何也?鸠者鸣,而后知其鸠也。
sì yuè: mǎo zé jiàn.
四月:昴则见。
chū hūn nán mén zhèng.
初昏南门正。
nán mén zhě, xīng yě. suì zài jiàn. yī zhèng, gài dà zhèng suǒ qǔ fǎ yě.
南门者,星也。岁再见。壹正,盖大正所取法也。
míng zhá.
鸣札。
zhá zhě, níng xiàn yě. míng ér hòu zhī zhī, gù xiān míng ér hòu zhá.
札者,宁县也。鸣而后知之,故先鸣而后札。
yòu yǒu jiàn xìng.
囿有见杏。
yòu zhě, shān zhī yàn zhě yě.
囿者,山之燕者也。
míng yù.
鸣蜮。
yù yě zhě, huò yuē, qū zào zhī shǔ yě.
蜮也者,或曰,屈造之属也。
wáng fù xiù.
王萯秀。
qǔ tú.
取荼。
tú yě zhě, yǐ wéi jūn jiàn jiǎng yě.
荼也者,以为君荐蒋也。
xiù yōu.
秀幽。
yuè yǒu dà hàn.
越有大旱。
jì shí ěr.
记时尔。
zhí zhì gōng jū.
执陟攻驹。
zhí yě zhě, shǐ zhí jū yě. zhí jū yě zhě, lí zhī qù mǔ yě. zhì, shēng yě. zhí ér shēng zhī jūn yě. gōng jū yě zhě, jiào zhī fú chē, shù shě zhī yě.
执也者,始执驹也。执驹也者,离之去母也。陟,升也。执而升之君也。攻驹也者,教之服车,数舍之也。
wǔ yuè: cān zé jiàn.
五月:参则见。
cān yě zhě, fá xīng yě, gù jǐn qí cí yě.
参也者,伐星也,故尽其辞也。
fú yóu yǒu yīn.
浮游有殷。
yīn, zhòng yě. fú yóu, yīn zhī shí yě. fú yóu zhě, qú lüè yě, cháo shēng ér mò sǐ. chēng" yǒu", hé yě? yǒu jiàn yě.
殷,众也。浮游,殷之时也。浮游者,渠略也,朝生而莫死。称“有”,何也?有见也。
jué zé míng.
鴂则鸣。
jué zhě, bǎi liáo yě. míng zhě, xiāng mìng yě. qí bù gū zhī shí yě, shì shàn zhī, gù jǐn qí cí yě.
鴂者,百鹩也。鸣者,相命也。其不辜之时也,是善之,故尽其辞也。
shí yǒu yǎng rì.
时有养日。
yǎng, zhǎng yě. yī zé zài běn, yī zé zài mò, gù qí jì yuē" shí yǎng rì" yún yě.
养,长也。一则在本,一则在末,故其记曰"时养日"云也。
nǎi guā.
乃瓜。
nǎi zhě, jí guā zhī cí yě. guā yě zhě, shǐ shí guā yě.
乃者,急瓜之辞也。瓜也者,始食瓜也。
liáng tiáo míng.
良蜩鸣。
liáng tiáo yě zhě, wǔ cǎi jù.
良蜩也者,五采具。
yǎn zhī xìng, wǔ rì xī, wàng nǎi fú.
匽之兴,五日翕,望乃伏。
qí bù yán" shēng" ér chēng" xìng", hé yě? bù zhī qí shēng zhī shí, gù yuē" xìng". yǐ qí xìng yě, gù yán zhī" xìng". wǔ rì xī yě. wàng yě zhě, yuè zhī wàng yě. ér fú yún zhě, bù zhī qí sǐ yě, gù wèi zhī" fú". wǔ rì yě zhě, shí wǔ rì yě. xī yě zhě, hé yě. fú yě zhě, rù ér bú jiàn yě.
其不言“生”而称“兴”,何也?不知其生之时,故曰“兴”。以其兴也,故言之“兴”。五日翕也。望也者,月之望也。而伏云者,不知其死也,故谓之“伏”。五日也者,十五日也。翕也者,合也。伏也者,入而不见也。
qǐ guàn lán liǎo.
启灌蓝蓼。
qǐ zhě, bié yě, táo ér shū zhī yě. guàn yě zhě, jù shēng zhě yě. jì shí yě.
启者,别也,陶而疏之也。灌也者,聚生者也。记时也。
jiū wèi yīng.
鸠为鹰。
táng tiáo míng.
唐蜩鸣。
táng tiáo zhě, yǎn yě.
唐蜩者,匽也。
chū hūn dà huǒ zhōng.
初昏大火中。
dà huǒ zhě, xīn yě. xīn zhōng, zhǒng shǔ shū mí shí yě.
大火者,心也。心中,种黍、菽、糜时也。
zhǔ méi.
煮梅。
wèi dòu shí yě.
为豆实也。
xù lán.
蓄兰。
wèi mù yù yě.
为沐浴也。
shū mí.
菽糜。
yǐ zài jīng zhōng, yòu yán zhī shí, hé yě? shì shí jǔ guān ér jì zhī.
以在经中,又言之时,何也?是食矩关而记之。
bān mǎ.
颁马。
fēn fū fù zhī jū yě.
分夫妇之驹也。
jiāng xián zhū zé.
将閒诸则。
huò qǔ lí jū nà zhī fǎ zé yě.
或取离驹纳之法则也。
liù yuè: chū hūn dǒu bǐng zhèng zài shàng.
六月:初昏斗柄正在上。
wǔ yuè dà huǒ zhōng, liù yuè dǒu bǐng zhèng zài shàng, yòng cǐ jiàn dǒu bǐng zhī bù zhèng dàng xīn yě, gài dāng yī yī wěi yě.
五月大火中,六月斗柄正在上,用此见斗柄之不正当心也,盖当依依尾也。
zhǔ táo.
煮桃。
táo yě zhě, lí táo yě lí táo yě zhě, shān táo yě zhǔ yǐ wéi dòu shí yě.
桃也者,杝桃也;杝桃也者,山桃也;煮以为豆实也。
yīng shǐ zhì.
鹰始挚。
shǐ zhì ér yán zhī, hé yě? huì shā zhī cí yě, gù yán zhì yún.
始挚而言之,何也?讳杀之辞也,故言挚云。
qī yuè:
七月:
xiù guàn wěi.
秀雚苇。
wèi xiù zé bù wéi guàn wěi, xiù rán hòu wèi guàn wěi, gù xiān yán xiù.
未秀则不为雚苇,秀然后为雚苇,故先言秀。
lí zǐ zhào sì.
狸子肇肆。
zhào, shǐ yě. sì, suì yě. yán qí shǐ suì yě. qí huò yuē: sì shā yě.
肇,始也。肆,遂也。言其始遂也。其或曰:肆杀也。
huáng lǎo shēng píng.
湟潦生苹。
huáng, xià chǔ yě. yǒu huáng, rán hòu yǒu lǎo yǒu lǎo, ér hòu yǒu píng cǎo yě.
湟,下处也。有湟,然后有潦;有潦,而后有苹草也。
shuǎng sǐ.
爽死。
shuǎng yě zhě, yóu shū yě.
爽也者,犹疏也。
píng xiù.
荓秀。
píng yě zhě, mǎ zhǒu yě.
荓也者,马帚也。
hàn àn hù.
汉案户。
hàn yě zhě, hé yě. àn hù yě zhě, zhí hù yě, yán zhèng nán běi yě.
汉也者,河也。案户也者,直户也,言正南北也。
hán chán míng.
寒蝉鸣。
hán chán yě zhě, tí chóng lè yě.
寒蝉也者,蝭〈虫乐〉也。
chū hūn zhī nǚ zhèng dōng xiāng.
初昏织女正东乡。
shí yǒu lín yǔ.
时有霖雨。
guàn tú.
灌荼。
guàn, jù yě. tú, guàn wěi zhī xiù, wèi jiǎng chǔ zhī yě. guàn wèi xiù wèi tǎn, wěi wèi xiù wèi lú. dǒu bǐng xiàn zài xià zé dàn.
灌,聚也。荼,雚苇之秀,为蒋褚之也。雚未秀为菼,苇未秀为芦。斗柄县在下则旦。
bā yuè: bō guā.
八月:剥瓜。
chù guā zhī shí yě.
畜瓜之时也。
xuán xiào.
玄校。
xuán yě zhě, hēi yě. xiào yě zhě, ruò lǜ sè rán, fù rén wèi jià zhě yī zhī.
玄也者,黑也。校也者,若绿色然,妇人未嫁者衣之。
bō zǎo.
剥枣。
bō yě zhě, qǔ yě.
剥也者,取也。
sù líng.
粟零。
líng yě zhě, jiàng yě. líng ér hòu qǔ zhī, gù bù yán bō yě.
零也者,降也。零而后取之,故不言剥也。
dān niǎo xiū bái niǎo.
丹鸟羞白鸟。
dān niǎo zhě, wèi dān liáng yě. bái niǎo, wèi mǐn ruì yě. qí wèi zhī niǎo, hé yě? zhòng qí yǎng zhě yě. yǒu yì zhě wèi niǎo. xiū yě zhě, jìn yě, bù jìn shí yě.
丹鸟者,谓丹良也。白鸟,谓闽蚋也。其谓之鸟,何也?重其养者也。有翼者为鸟。羞也者,进也,不尽食也。
chén zé fú.
辰则伏。
chén yě zhě, wèi xīng yě. fú yě zhě, rù ér bú jiàn yě.
辰也者,谓星也。伏也者,入而不见也。
lù rén cóng.
鹿人从。
lù rén cóng zhě: cóng, qún yě. lù zhī yǎng yě lí, qún ér shàn zhī. lí ér shēng, fēi suǒ zhī shí yě, gù jì cóng bù jì lí. jūn zǐ zhī jū yōu yě, bù yán. huò yuē: rén cóng yě zhě, dà zhě yú wài, xiǎo zhě yú nèi lǜ zhī yě.
鹿人从者:从,群也。鹿之养也离,群而善之。离而生,非所知时也,故记从、不记离。君子之居幽也,不言。或曰:人从也者,大者於外,小者於内率之也。
rú wèi shǔ.
鴽为鼠。
cān zhōng zé dàn.
参中则旦。
jiǔ yuè: nèi huǒ.
九月:内火。
nèi huǒ yě zhě, dà huǒ dà huǒ yě zhě, xīn yě.
内火也者,大火;大火也者,心也。
dì hóng yàn.
遰鸿雁。
dì, wǎng yě.
遰,往也。
zhǔ fū chū huǒ.
主夫出火。
zhǔ yǐ shí zòng huǒ yě.
主以时纵火也。
zhì xuán niǎo zhé.
陟玄鸟蛰。
zhì, shēng yě. xuán niǎo yě zhě, yàn yě. xiān yán" zhì" ér hòu yán" zhé", hé yě? zhì ér hòu zhé yě.
陟,升也。玄鸟也者,燕也。先言“陟”而后言“蛰”,何也?陟而后蛰也。
xióng pí mò háo shēng yòu zé xué, ruò zhé ér.
熊、罴、貊、貉、鼪、鼬则穴,若蛰而。
róng jū shù mài.
荣鞠树麦。
jū, cǎo yě. jū róng ér shù mài, shí zhī jí yě.
鞠,草也。鞠荣而树麦,时之急也。
wáng shǐ qiú.
王始裘。
wáng shǐ qiú zhě, hé yě? yī qiú zhī shí yě.
王始裘者,何也?衣裘之时也。
chén xì yú rì.
辰系於日。
què rù yú hǎi wèi há.
雀入于海为蛤。
gài yǒu yǐ, fēi cháng rù yě.
盖有矣,非常入也。
shí yuè: chái jì shòu.
十月:豺祭兽。
shàn qí jì ér hòu shí zhī yě.
善其祭而后食之也。
chū hūn nán mén jiàn.
初昏南门见。
nán mén zhě, xīng míng yě, jí cǐ zài jiàn yǐ.
南门者,星名也,及此再见矣。
hēi niǎo yù.
黑鸟浴。
hēi niǎo zhě, hé yě? wū yě. yù yě zhě, fēi zhà gāo zhà xià yě.
黑鸟者,何也?乌也。浴也者,飞乍高乍下也。
shí yǒu yǎng yè.
时有养夜。
yǎng zhě, zhǎng yě ruò rì zhī zhǎng yě.
养者,长也;若日之长也。
xuán zhì rù yú huái, wèi shèn.
玄雉入于淮,为蜃。
shèn zhě, pú lú yě.
蜃者,蒲卢也。
zhī nǚ zhèng běi xiāng, zé dàn.
织女正北乡,则旦。
zhī nǚ, xīng míng yě.
织女,星名也。
shí yī yuè: wáng shòu.
十一月:王狩。
shòu zhě, yán wáng zhī shí tián yě, dōng liè wèi shòu.
狩者,言王之时田也,冬猎为狩。
chén jīn gé.
陈筋革。
chén jīn gé zhě, shěng bīng jiǎ yě.
陈筋革者,省兵甲也。
sè rén bù cóng.
啬人不从。
bù cóng zhě, fú xíng.
不从者,弗行。
yú shí yuè yě, wàn wù bù tōng.
于时月也,万物不通。
yǔn mí jiǎo.
陨麋角。
yǔn, zhuì yě. rì dōng zhì, yáng qì zhì, shǐ dòng, zhū xiàng shēng jiē méng méng fú yǐ, gù mí jiǎo yǔn, jì shí yān ěr.
陨,坠也。日冬至,阳气至,始动,诸向生皆蒙蒙符矣,故麋角陨,记时焉尔。
shí èr yuè: míng yì.
十二月:鸣弋。
yì yě zhě, qín yě. xiān yán" míng" ér hòu yán" yì" zhě, hé yě? míng ér hòu zhī qí yì yě.
弋也者,禽也。先言“鸣”而后言“弋”者,何也?鸣而后知其弋也。
yuán jū bēn.
元驹贲。
yuán jū yě zhě, yǐ yě. bēn zhě, hé yě? zǒu yú dì zhōng yě.
元驹也者,螘也。贲者,何也?走於地中也。
nà luǎn suàn.
纳卵蒜。
luǎn suàn yě zhě, běn rú luǎn zhě yě. nà zhě, hé yě? nà zhī jūn yě.
卵蒜也者,本如卵者也。纳者,何也?纳之君也。
yú rén rù liáng.
虞人入梁。
yú rén, guān yě. liáng zhě, zhǔ shè wǎng gǔ zhě yě.
虞人,官也。梁者,主设罔罟者也。
yǔn mí jiǎo.
陨麋角。
gài yáng qì dàn dǔ yě, gù jì zhī yě.
盖阳气旦睹也,故记之也。