tài zōng shè měng shòu yú yuàn nèi, yǒu qún shǐ tū chū lín zhōng, tài zōng yǐn gōng shè zhī, sì fā yì sì shǐ. yǒu yī xióng shǐ, zhí lái chōng mǎ, lì bù shàng shū táng jiǎn xià mǎ bó zhī. tài zōng bá jiàn duàn shǐ, gù ér xiào yuē: tiān cè zhǎng shǐ, bù jiàn shàng jiāng jī zéi yé? hé jù zhī shén? jiǎn duì yuē: hàn zǔ yǐ mǎ shàng dé zhī, bù yǐ mǎ shàng lǐ zhī. bì xià yǐ shén wǔ dìng sì fāng, qǐ fù chěng xióng xīn yú yī shòu! tài zōng shàn zhī, yīn mìng bà liè.
太宗射猛獸於苑內,有群豕突出林中,太宗引弓射之,四發殪四豕。有一雄豕,直來沖馬,吏部尚書唐儉下馬搏之。太宗拔劍斷豕,顧而笑曰:「天策長史,不見上將擊賊耶?何懼之甚?」儉對曰:「漢祖以馬上得之,不以馬上理之。陛下以神武定四方,豈復逞雄心於一獸!」太宗善之,因命罷獵。
tài zōng, yǒu rén yán shàng shū lìng shǐ duō shòu lù zhě, nǎi mì qiǎn zuǒ yòu yǐ wù yí zhī. sī mén lìng shǐ guǒ shòu juàn yī pǐ. tài zōng jiāng shā zhī, péi jǔ jiàn yuē: bì xià yǐ wù shì zhī, jù xíng jí fǎ, shǐ bǐ xiàn yú zuì, kǒng fēi dào dé qí lǐ zhī yì. nǎi miǎn.
太宗,有人言尚書令史多受賂者,乃密遣左右以物遺之。司門令史果受絹一匹。太宗將殺之,裴矩諫曰:「陛下以物試之,遽行極法,使彼陷於罪,恐非道德齊禮之義。」乃免。
tài zōng cháng bà cháo, zì yán: shā què cǐ tián shè hàn! wén dé huáng hòu wèn: shuí chù wǔ bì xià? tài zōng yuē: wèi zhēng měi tíng rǔ wǒ, shǐ wǒ cháng bù dé zì yóu. huáng hòu tuì, cháo fú lì yú tíng. tài zōng jīng yuē: hé wèi ruò shì? duì yuē: qiè wén zhǔ shèng chén zhōng. jīn bì xià shèng míng, gù wèi zhēng dé jǐn zhí yán. qiè bèi hòu gōng, yān gǎn bù hè! yú shì tài zōng yì nǎi shì.
太宗嘗罷朝,自言:「殺卻此田舍漢!」文德皇后問:「誰觸忤陛下?」太宗曰:「魏徵每庭辱我,使我常不得自由。」皇后退,朝服立於庭。太宗驚曰:「何為若是?」對曰:「妾聞主聖臣忠。今陛下聖明,故魏徵得盡直言。妾備後宮,焉敢不賀!」於是太宗意乃釋。
zhāng xuán sù, zhēn guān chū, tài zōng wén qí míng, zhào jiàn, fǎng yǐ lǐ dào. xuán sù yuē: chén guān zì gǔ yǐ lái, wèi yǒu rú suí shì sàng luàn zhī shén. qǐ fēi qí jūn zì zhuān, qí fǎ rì luàn. xiàng shǐ jūn xū shòu yú shàng, chén bì wéi yú xià, qǐ zhì yú cǐ. qiě wàn chéng zhī zhǔ, yù shǐ zì zhuān shù wù, rì duàn shí shì, ér yǒu wǔ tiáo bù zhōng zhě, hé kuàng wàn wù hū yǐ rì jì yuè, nǎi zhì lěi nián, guāi móu jì duō, bù wáng hé dài bì xià ruò jìn jiàn wēi wáng, rì shèn yī rì, yáo shùn zhī dào, hé yǐ jiā zhī! tài zōng shēn nà zhī.
張玄素,貞觀初,太宗聞其名,召見,訪以理道。玄素曰:「臣觀自古已來,未有如隋室喪亂之甚。豈非其君自專,其法日亂。向使君虛受於上,臣弼違於下,豈至於此。且萬乘之主,欲使自專庶務,日斷十事,而有五條不中者,何況萬務乎以日繼月,乃至累年,乖繆既多,不亡何待陛下若近鑒危亡,日慎一日,堯舜之道,何以加之!」太宗深納之。
tài zōng xìng jiǔ chéng gōng, hái jīng, yǒu gōng rén qì wéi chuān xiàn guān shě. é ér lǐ jìng wáng guī zhì, xiàn guān yí gōng rén yú bié suǒ, ér shě jìng guī. tài zōng wén zhī, nù yuē: wēi fú qǐ yóu jìng děng! hé wèi lǐ jìng děng ér qīng wǒ gōng rén? jí lìng àn yàn wéi chuān guān shǔ. wèi zhēng jiàn yuē: jìng děng, bì xià xīn lǚ dà chén gōng rén, huáng hòu jiàn lì. lùn qí wěi rèn, shì lǐ bù tóng. yòu jìng děng chū wài, guān lì fǎng què tíng fǎ shì cháo jìn bì xià wèn rén jiān jí kǔ. jìng děng zì dāng yǔ guān lì xiāng jiàn, guān lì yì bù kě bù yè yě. zhì yú gōng rén, gōng yǎng zhī wài, bù hé cān chéng. ruò yǐ cǐ rú zuì, kǒng bù yì dé yīn, hài tiān xià ěr mù. tài zōng yuē: gōng yán shì. suì shě bù wèn.
太宗幸九成宮,還京,有宮人憩湋川縣官舍。俄而李靖、王珪至,縣官移宮人於別所,而舍靖、珪。太宗聞之,怒曰:「威福豈由靖等!何為禮靖等而輕我宮人?」即令按驗湋川官屬。魏徵諫曰:「靖等,陛下心膂大臣;宮人,皇后賤隸。論其委任,事理不同。又靖等出外,官吏仿闕庭法式;朝覲;陛下問人間疾苦。靖等自當與官吏相見,官吏亦不可不謁也。至於宮人,供養之外,不合參承。若以此如罪,恐不益德音,駭天下耳目。」太宗曰:「公言是。」遂舍不問。
gǔ nà lǜ, zhēn guān zhōng wèi jiàn yì dài fū, chǔ suì liáng hū wèi jiǔ jīng kù. yǒng huī zhōng, cháng cóng liè, tú zhōng yù yǔ. gāo zōng wèn: yóu yī ruò wèi dé bù lòu? nà lǜ yuē: néng yǐ wǎ wèi zhī, bù lòu yě. yì bù wèi tián liè. gāo zōng shēn shǎng yān, cì nà lǜ juàn bó èr bǎi pǐ.
谷那律,貞觀中為諫議大夫,褚遂良呼為「九經庫」。永徽中,嘗從獵,途中遇雨。高宗問:「油衣若為得不漏?」那律曰:「能以瓦為之,不漏也。」意不為畋獵。高宗深賞焉,賜那律絹帛二百匹。
wèi zhī gǔ, xìng fāng zhí, jǐng yún mò wèi shì zhōng. xuán zōng chū jí wèi, liè yú wèi chuān, shí zhī gǔ cóng jià, yīn xiàn shī yǐ fěng yuē: cháng wén xià tài kāng, wǔ dì xùn qín huāng. wǒ hòu lái dōng shòu, sān qū shèng lǐ zhāng. shùn shí yīng sǔn jī, jiǎng shì wǔ gōng yáng. bēn zǒu lái wèi jí, xuān fēi qǐ xiá xiáng. fēi xióng cóng wèi shuǐ, ruì dí xiāng chén cāng. cǐ yù chéng nán zòng, zī yóu bù kě cháng. zi yún chén yǔ liè, xī bó jiàn yú táng. dé shī jiàn qí chǔ, rén ēn niàn yǔ tāng. yōng xī liàng zài yòu, tíng dú fěi duō shāng. xīn jiǎ jīn wèi shǐ, yú zhēn suì kǒng zhāng. shǒu zhào bāo měi, cì wù wǔ shí duàn. hòu jiān zhī lì bù shàng shū, diǎn xuǎn shì, shēn wèi chēng zhí. suǒ jiàn yòng rén, suì xián zhì dà guān.
魏知古,性方直,景雲末為侍中。玄宗初即位,獵於渭川,時知古從駕,因獻詩以諷曰:「嘗聞夏太康,五弟訓禽荒。我後來冬狩,三驅盛禮張。順時鷹隼擊,講事武功揚。奔走來未及,翾飛豈暇翔。蜚熊從渭水,瑞翟相陳倉。此欲誠難縱,茲游不可常。子云陳《羽獵》,僖伯諫漁棠。得失鑒齊楚,仁恩念禹湯。邕熙諒在宥,亭毒匪多傷。《辛甲》今為史,《虞箴》遂孔彰。」手詔褒美,賜物五十段。後兼知吏部尚書,典選事,深為稱職。所薦用人,遂咸至大官。