tài zōng cháng zhǐ yī shù xià, yuē: cǐ jiā shù. yǔ wén shì jí cóng ér měi zhī bù róng kǒu. tài zōng zhèng sè wèi zhī yuē: wèi zhēng cháng quàn wǒ yuǎn nìng rén, wǒ bù wù nìng rén wèi shuí yǐ, yì cháng níng rǔ ér wèi míng yě. jīn nǎi guǒ rán. shì jí kòu tóu xiè yuē: nán yá qún chén, miàn zhé tíng zhèng, bì xià cháng bù jǔ shǒu. jīn chén xìng zài zuǒ yòu, ruò bù shǎo shùn cóng, bì xià suī guì wèi tiān zǐ, fù hé liáo hū? tài zōng nù nǎi jiě.
太宗嘗止一樹下，曰：「此嘉樹。」宇文士及從而美之不容口。太宗正色謂之曰：「魏徵嘗勸我遠佞人，我不悟佞人為誰矣，意常凝汝而未明也。今乃果然。」士及叩頭謝曰：「南衙群臣，面折廷諍，陛下常不舉首。今臣幸在左右，若不少順從，陛下雖貴為天子，復何聊乎？」太宗怒乃解。

dài zhōu dū du liú lán móu fǎn, yāo zhǎn zhī. jiāng jūn qiū xíng gōng xī zhǐ, tàn xīn gān ér shí. tài zōng zé zhī yuē: diǎn zì yǒu cháng kē, hé zhì rú cǐ! ruò shí nì zhě xīn gān ér wèi zhōng xiào, zé lán zhī xīn gān dāng wèi tài zǐ zhū wáng suǒ shí, qǐ dào rǔ hū? xíng gōng cán xiè ér tuì. lán běn qīng zhōu míng jīng, yù luàn wèi xiāng lǐ suǒ chēng, bǎo wán qīng jùn, yuǎn jìn guī zhī. chū jiàng lǐ mì, mì bài, guī guó, zài dài zhōu wèi yóu kè suǒ gào, suì zú miè.
代州都督劉蘭謀反，腰斬之。將軍丘行恭希旨，探心肝而食。太宗責之曰：「典自有常科，何至如此！若食逆者心肝而為忠孝，則蘭之心肝當為太子諸王所食，豈到汝乎？」行恭慚謝而退。蘭本青州明經，遇亂為鄉里所稱，保完青郡，遠近歸之。初降李密，密敗，歸國，在代州為遊客所告，遂族滅。

xǔ jìng zōng fù shàn xīn, yǔ yú jī tóng wèi yǔ wén huà jí suǒ hài. fēng dé yí shí wèi nèi shǐ shè rén, bèi jiàn qí shì. zhēn guān chū, jìng zōng yǐ biàn nìng wèi ēn, dé yí báo qí wèi rén, měi wèi rén yuē: yú jī bèi lù, yú nán pú fú yǐ qǐng dài shàn xīn zhī sǐ, jìng zōng dǎo wǔ yǐ qiú shēng. jìng zōng shēn kuì hèn yān. chū, yáng dì zhī bèi lù yě, suí guān hè huà jí, shàn xīn dú bù zhì, huà jí yǐ qí rén wàng ér shì zhī, shàn xīn yòu bù wǔ dǎo, yóu shì jiàn hài. jí wèi fēng dé yí lì chuán, shèng jiā qí zuì è, zhǎng zhī guó shǐ, jì zhù bù zhí, lùn zhě yóu zhī. yǔ lǐ yì fǔ zàn lì zé tiān, tú hài cháo zǎi, gōng qīng yǐ xià, chóng zú lèi xī. yí huáng jiā zhī shè jì, jiǎo shēng rén zhī xìng mìng, jìng zōng shǒu tuī gǔ yān. zi áng, pō yǒu cái zǎo, wèi tài zǐ shè rén. mǔ péi shì zǎo zú, péi shì bì yǒu zī sè, jìng zōng yǐ wèi jì, jiǎ xìng yú shì. áng sù yǔ zhī tōng, jìng zōng zòu áng bù xiào, liú yú lǐng nán. yòu nà zī shù shí wàn, jià nǚ yǔ mán shǒu lǐng féng àng zi jí jiān mén jiāng jūn qián jiǔ lǒng, xù qí fá yuè. yòu wèi zi qǔ wèi chí bǎo lín sūn nǚ, lì qí jīn bó, nǎi wèi bǎo lín fù jìng dé xiū chuán, yǐn qí guò jiù. tài zōng zuò wēi fèng fù cì zhǎng sūn wú jì, jìng zōng gǎi yún cì jìng dé. qí xū měi yǐn è, jiē cǐ lèi yě. jìng zōng zú, bó shì yuán sī gǔ děng yì yuē: jìng zōng wèi yǐ cái shēng, lì jū qīng jí. qì zhǎng zi yú huāng jiǎo, jià shào nǚ yú yí luò. wén shī wén lǐ, shì jué yú jiā tíng nà cǎi wèn míng, wéi tóng yú dú huò. yì míng zhī diǎn, xū píng shí xíng. àn shì fǎ, míng yǔ shí shuǎng yuē móu. qǐng shì wèi miù. jìng zōng sūn yàn bó sù yú zhí zhèng, qǐng gǎi shì. lǐ guān yì yǐ wèi jì guò néng gǎi yuē gōng, nǎi shì wèi gōng. yàn bó, áng zhī zǐ yě, jì yǔ sī gǔ fèn jīng, jiāng yú zhòng zhōng ōu zhī. sī gǔ wèi yuē: wú yǔ xián jiā jūn bào chóu, yuán hé fǎn nù? yàn bó dà cán ér tuì.
許敬宗父善心，與虞基同為宇文化及所害。封德彝時為內史舍人，備見其事。貞觀初，敬宗以便佞為恩，德彝薄其為人，每謂人曰：「虞基被戮，虞南匍匐以請代；善心之死，敬宗蹈舞以求生。」敬宗深愧恨焉。初，煬帝之被戮也，隋官賀化及，善心獨不至，化及以其人望而釋之，善心又不舞蹈，由是見害。及為封德彝立傳，盛加其罪惡，掌知國史，記注不直，論者尤之。與李義府贊立則天，屠害朝宰，公卿以下，重足累息。移皇家之社稷，剿生人之性命，敬宗手推轂焉。子昂，頗有才藻，為太子舍人。母裴氏早卒，裴侍婢有姿色，敬宗以為繼，假姓虞氏。昂素與之通，敬宗奏昂不孝，流於嶺南。又納資數十萬，嫁女與蠻首領馮盎子及監門將軍錢九隴，敘其閥閱。又為子娶尉遲寶琳孫女，利其金帛，乃為寶琳父敬德修傳，隱其過咎。太宗作《威鳳賦》賜長孫無忌，敬宗改雲賜敬德。其虛美隱惡，皆此類也。敬宗卒，博士袁思古等議曰：「敬宗位以才升，歷居清級。棄長子於荒徼，嫁少女於夷落。聞《詩》聞《禮》，事絕於家庭；納采問名，唯同於黷貨。易名之典，須憑實行。案諡法，名與實爽曰『繆』。請諡為謬。」敬宗孫彥伯訴於執政，請改諡。禮官議以為既過能改曰「恭」，乃諡為恭。彥伯，昂之子也，既與思古忿兢，將於眾中毆之。思古謂曰：「吾與賢家君報仇，緣何反怒？」彥伯大慚而退。

gāo zōng mò nián, kǔ fēng xuàn tóu zhòng, mù bù néng shì. zé tiān xìng zāi chěng jǐ zhì, qián è jué yī shù, bù yù qí yù. jí jí shén, zhào shì yī zhāng wén zhòng qín míng hè zhěn zhī. míng hè yuē: fēng dú shàng gōng, ruò cì tóu chū shǎo xuè, zé yù yǐ. zé tiān lián zhōng nù yuē: cǐ kě zhǎn! tiān zǐ tóu shàng qǐ shì shì chū xuè chù yé! míng hè kòu tóu qǐng mìng, gāo zōng yuē: yī zhī yì bìng, lǐ bù jiā zuì. qiě wǒ tóu zhòng mèn, dài bù néng rěn, chū xuè wèi bì bù jiā. zhèn yì jué yǐ. mìng cì zhī. míng hè cì bǎi huì jí fěi hù chū xuè. gāo zōng yuē: wú yǎn míng yǐ. yán wèi bì, zé tiān zì lián zhōng dǐng lǐ yǐ xiè míng hè děng yuē: cǐ tiān cì wǒ shī yě. gōng fù zēng bǎo yǐ yí zhī. gāo zōng shén kuì yān.
高宗末年，苦風眩頭重，目不能視。則天幸災逞己志，潛遏絕醫術，不欲其愈。及疾甚，召侍醫張文仲、秦鳴鶴診之。鳴鶴曰：「風毒上攻，若刺頭出少血，則愈矣。」則天簾中怒曰：「此可斬！天子頭上豈是試出血處耶！」鳴鶴叩頭請命，高宗曰：「醫之議病，理不加罪。且我頭重悶，殆不能忍，出血未必不佳。朕意決矣。」命刺之。鳴鶴刺百會及朏戶出血。高宗曰：「吾眼明矣。」言未畢，則天自簾中頂禮以謝鳴鶴等曰：「此天賜我師也。」躬負繒寶以遺之。高宗甚愧焉。

zé tiān chēng zūn hào, yǐ ruì zōng wèi huáng sì, jū dōng gōng. luò yáng rén wáng qìng zhī xī zhǐ, lǜ fú wěi qiān yú rén yì què, qǐng fèi huáng sì ér lì wǔ chéng sì wèi tài zǐ. zhào jiàn, liǎng lèi jiāo xià. zé tiān yuē: huáng sì wǒ zi, nài hé fèi zhī? qìng zhī yuē: shén bù xiǎng fēi lèi. jīn rì shuí guó, ér lǐ shì wèi sì yě? zé tiān gù yù zhī lìng qù, qìng zhī zhōng bù qù, miàn fù dì, yǐ sǐ qǐng. zé tiān wù qiǎn zhī, nǎi yǐ nèi yìn yìn zhǐ, wèi zhī yuē: chí qù yǐ. xū jiàn wǒ, yǐ shì mén zhě, dāng wén yě. qìng zhī chí zhǐ, qù lái zì ruò. cǐ hòu lǚ jiàn, zé tiān yì fán ér nù zhī, mìng lǐ zhāo dé cì zhàng. zhāo dé mìng zuǒ yòu yǐn chū guāng zhèng mén wài, chāng yán yuē: cǐ zéi yù fèi huáng sì ér lì wǔ chéng sì! mìng pū zhī, yǎn ěr jiē xuè chū, nǎi bǎng shā zhī.
則天稱尊號，以睿宗為皇嗣，居東宮。洛陽人王慶之希旨，率浮偽千餘人詣闕，請廢皇嗣而立武承嗣為太子。召見，兩淚交下。則天曰：「皇嗣我子，奈何廢之？」慶之曰：「神不享非類。今日誰國，而李氏為嗣也？」則天固諭之令去，慶之終不去，面覆地，以死請。則天務遣之，乃以內印印紙，謂之曰：「持去矣。須見我，以示門者，當聞也。」慶之持紙，去來自若。此後屢見，則天亦煩而怒之，命李昭德賜杖。昭德命左右引出光政門外，昌言曰：「此賊欲廢皇嗣而立武承嗣！」命撲之，眼耳皆血出，乃榜殺之。

zé tiān cháo, cháng sān yuè jiàng xuě, fèng gé shì láng sū wèi dào děng yǐ wèi xiáng ruì, cǎo biǎo jiāng hè. zuǒ shí yí wáng qiú lǐ zhǐ zhī. wèi dào yuē: guó jiā shì, hé wèi kuáng wàng yǐ hè cháo tíng? qiú lǐ yuē: zǎi xiàng bù néng xiè lǐ yīn yáng, lìng sān yuè jiàng xuě. cǐ zāi yě, nǎi wū wèi ruì. ruò sān yuè xuě shì ruì xuě, là yuè léi dāng wèi ruì léi yé! jǔ cháo shàn zhī, suì bù hè. qiú lǐ fāng zhèng yǒu cí bì, lì zuǒ tái diàn zhōng, zhuǎn wèi wáng yuàn ér zú.
則天朝，嘗三月降雪，鳳閣侍郎蘇味道等以為祥瑞，草表將賀。左拾遺王求禮止之。味道曰：「國家事，何為誑妄以賀朝庭？」求禮曰：「宰相不能燮理陰陽，令三月降雪。此災也，乃誣為瑞。若三月雪是瑞雪，臘月雷當為瑞雷耶！」舉朝善之，遂不賀。求禮方正有詞畢，歷左台殿中，轉衛王掾而卒。

wèi yuán zhōng wèi yù shǐ dài fū, wò bìng, zhū yù shǐ shěng zhī. shì yù shǐ guō bà dú hòu, jiàn yuán zhōng, yōu xíng yú sè, qǐng shì yuán zhōng biàn yè, yǐ yàn jí zhī qīng zhòng. yuán zhōng cí jù. bà gù qǐng, cháng zhī, yuán zhōng jīng tì. bà xǐ yuè yuē: dài fū xiè wèi gān, huò nán liáo ér jīn wèi kǔ yǐ, jí rì dāng yù. yuán zhōng gāng zhí, shén è qí nìng, lù qí shì yú cháo tíng.
魏元忠為御史大夫，臥病，諸御史省之。侍御史郭霸獨後，見元忠，憂形於色，請視元忠便液，以驗疾之輕重。元忠辭拒。霸固請，嘗之，元忠驚惕。霸喜悅曰：「大夫泄味甘，或難療；而今味苦矣，即日當愈。」元忠剛直，甚惡其佞，露其事於朝庭。

zhāng yì zhī xiōng tóng xiū, cháng qǐng gōng qīng yàn yú sī lǐ sì, yīn qǐng yù shǐ dài fū yáng zài sī yuē: gōng miàn shì gāo lì, qǐng zuò gāo lì wǔ. zài sī xīn rán, tiē zhǐ qí jīn zi, fǎn pī zǐ páo, zuò gāo lì wǔ, lüè wú cán sè. zài sī yòu jiàn yì zhī dì chāng zōng yǐ mào měi bèi chǒng, yīn yú zhī yuē: rén yán liù láng shì lián huā, zài sī yǐ wèi bù rán, zhǐ shì lián huā shì liù láng ěr. yǒu shí xián xiào zhī. hòu chāng zōng xiōng dì fàn zāng, zé tiān mìng huán yàn fàn lǐ chéng jiā kān dāng yǐ qǔ shí. jīng shù rì, yàn fàn děng zòu: chāng zōng xiōng dì gòng yǒu zāng sì qiān yú guàn, fǎ dāng jiě zhí. chāng zōng zòu: chén yǒu gōng yú guó jiā, suǒ fàn bù zhì jiě miǎn. zé tiān wèn zhū zǎi chén yuē: chāng zōng yú guó yǒu gōng fǒu? zài sī shí wèi nèi shǐ, zòu yuē: chāng zōng hé liàn shén dān, shèng gōng fú zhī yǒu xiào, cǐ shí mò dà zhī gōng. nǎi shè zhī. tiān xià míng shì, shì zài sī rú fèn tǔ yě.
張易之兄同休，嘗請公卿宴於司禮寺，因請御史大夫楊再思曰：「公面似高麗，請作高麗舞。」再思欣然，帖紙旗巾子，反披紫袍，作高麗舞，略無慚色。再思又見易之弟昌宗以貌美被寵，因諛之曰：「人言六郎似蓮花，再思以為不然，只是蓮花似六郎耳。」有識咸笑之。後昌宗兄弟犯贓，則天命桓彥范、李承嘉勘當以取實。經數日，彥范等奏：「昌宗兄弟共有贓四千餘貫，法當解職。」昌宗奏：「臣有功於國家，所犯不至解免。」則天問諸宰臣曰：「昌宗於國有功否？」再思時為內史，奏曰：「昌宗合煉神丹，聖躬服之有效，此實莫大之功。」乃赦之。天下名士，視再思如糞土也。

chéng jìng qí, yǒu jùn cái, wén zhāng kě lì jiù, wèi dà lǐ zhèng, yǔ yáo chóng yǒu yīn qīn. chóng huò qǐn jí, jìng qí zào zhái shěng yān, duì chóng tì qì. huái zhōng zhì shēng què shù tóu, nǎi yī yī chí chū, qǐng chóng zhí shǒu ér hòu fàng zhī, zhù yún: yuàn lìng gōng sù yù. chóng miǎn ér cóng zhī. jìng qí jì chū, fèn qí yú mèi, wèi zǐ dì yuē: cǐ lèi yì hé cóng ér lái? zì zī bù fù jiē yù.
成敬奇，有俊才，文章可立就，為大理正，與姚崇有姻親。崇或寢疾，敬奇造宅省焉，對崇涕泣。懷中置生雀數頭，乃一一持出，請崇執手而後放之，祝云：「願令公速愈。」崇勉而從之。敬奇既出，忿其諛媚，謂子弟曰：「此淚亦何從而來？」自茲不復接遇。

zhèng yīn zhě, cāng zhōu rén, lái jùn chén luó zhī wén zhuàng, jiē yīn cǎo dìng. zhāng yì zhī xiōng dì jiàn wèi diàn zhōng shì yù shǐ. yì zhī bài, chù wèi xuān zhōu sī hù. jì ér guī, wǔ sān sī yòng shì, jiāng hài huán jìng děng, yīn chuāi zhī qí qíng, qiú yè sān sī. sān sī jiàn zhī, yīn xiān kū shén āi, jì ér dà xiào. sān sī guài wèn qí gù, duì yuē: qián kū shén āi zhě, diào dài wáng guó pò jiā wáng yě hòu dà xiào zhě, hè dài wáng dé yīn yě. jiǎn zhī děng wǔ rén wèi shàng suǒ jì, rì yè wèi jì, fēi jiǎn chú bù zú yǐ kuài qí yì. dài wáng qǐ bù zhī zhī? jīn jù jiāng xiāng zhī quán, yǒu guò rén zhī zhì, fèi zé tiān bīng bù xuè rèn, yì yú fǎn zhǎng. jīn liào dài wáng zhī shì, shú yǔ zé tiān? dài wáng bù qù wǔ wáng, shēn yǒu lěi luǎn zhī wēi, cǐ yīn suǒ yǐ hán xīn yě. sān sī dà yuè, yǐn yǔ dēng lóu. móu xiàn wǔ wáng ér shā zhī, jiē cuī shí zhèng yīn zhī móu yě. lèi qiān lì bù shì láng, mài guān wèi wù, hòu yǔ qiào wáng zhòng fú gòu nì ér sǐ.
鄭愔者，滄州人，來俊臣羅織文狀，皆愔草定。張易之兄弟薦為殿中侍御史。易之敗，黜為宣州司戶。既而歸，武三思用事，將害桓敬等，愔揣知其情，求謁三思。三思見之，愔先哭甚哀，既而大笑。三思怪問其故，對曰：「前哭甚哀者，吊大王國破家亡也；後大笑者，賀大王得愔也。柬之等五人為上所忌，日夜為計，非剪除不足以快其意。大王豈不知之？今據將相之權，有過人之智，廢則天兵不血刃，易於反掌。今料大王之勢，孰與則天？大王不去五王，身有累卵之危，此愔所以寒心也。」三思大悅，引與登樓。謀陷五王而殺之，皆崔湜、鄭愔之謀也。累遷吏部侍郎，賣官為務，後與譙王重福構逆而死。

tài píng gōng zhǔ, chén duàn yǒu móu, zé tiān ài qí lèi jǐ. zhū èr zhāng, miè wéi shì, xián lài qí lì yān. ruì zōng cháo, jūn guó dà shì jiē lìng zǎi xiàng jiù zhái zī jué, rán hòu yǐ wén. ruì zōng yǔ qún chén hū gōng zhǔ wèi tài píng, xuán zōng wèi sān láng. fán suǒ zòu qǐng, bì wèn yuē: yǔ sān láng shāng liáng wèi? qí jiàn zhòng rú cǐ. qí zǎi xiàng yǒu qī, sì chū qí mén. xuán zōng gū lì ér wú yuán. jí dòu huái zhēn děng zhū, nǎi dùn yú shān sì, é cì zì jǐn. dòu huái zhēn qīng qiǎo jìn yòng, lèi qiān jìn zhōu zhǎng shǐ, chǎn shì zhōng guì, jǐn dé qí huān xīn. wéi shù rén rǔ mǔ wáng shì, běn mán bì yě, huái zhēn pìn zhī wèi qī, fēng jǔ guó fū rén. sú wèi nǎi mǔ zhī xù yuē ā?, huái zhēn měi yīn yè jiàn jí jìn zòu biǎo zhuàng, liè qí guān cì, shǔ yuē yì shèng huáng hòu ā?. shí rén bǐ zhī, hū wèi?, huái zhēn xīn rán zì dé. wéi shù rén bài, suì zhǎn qí qī, chí shǒu yǐ xiàn. jū xiàn tái jí jīng yǐn, měi shì shì, jiàn wú xū zhě, wù yǐ wèi zhōng guān, bì qū jiā chéng jiē. ruì zōng jiàn zuò, huái zhēn wèi jí rén chén, dào yú bù quān, yǐ zhì yú bài. xiān tiān zhōng, xuán zōng kān nèi nán, huái zhēn tóu shuǐ sǐ.
太平公主，沉斷有謀，則天愛其類己。誅二張，滅韋氏，咸賴其力焉。睿宗朝，軍國大事皆令宰相就宅諮決，然後以聞。睿宗與群臣呼公主為太平，玄宗為三郎。凡所奏請，必問曰：「與三郎商量未？」其見重如此。其宰相有七，四出其門。玄宗孤立而無援。及竇懷貞等誅，乃遁於山寺，俄賜自盡。竇懷貞傾巧進用，累遷晉州長史，諂事中貴，盡得其歡心。韋庶人乳母王氏，本蠻婢也，懷貞聘之為妻，封莒國夫人。俗為奶母之婿曰阿?，懷貞每因謁見及進奏表狀，列其官次，署曰「翊聖皇后阿?」。時人鄙之，呼為「?」，懷貞欣然自得。韋庶人敗，遂斬其妻，持首以獻。居憲台及京尹，每視事，見無須者，誤以為中官，必曲加承接。睿宗踐祚，懷貞位極人臣，道諛不悛，以至於敗。先天中，玄宗戡內難，懷貞投水死。

fù mǎ zhāng jì, yǐ tài cháng qīng hàn lín yuàn gòng fèng guān zàn xiāng lǐ yí, yōng róng yǒu dù. xuán zōng xīn yuè zhī, wèi jì yuē: zhèn bà xī liè xiāng, yǐ qīng dài zhī. jì xiè bù gǎn dāng. yáng guì fēi zhī zhī, yǐ gào yáng guó zhōng. yáng guó zhōng shēn jì zhī. shí ān lù shān rù cháo, xuán zōng jiāng jiā zǎi xiàng, mìng jì cǎo zhào. guó zhōng jiàn yuē: lù shān bù shí wén zì, mìng zhī wèi xiāng, kǒng sì yí qīng yú táng. xuán zōng nǎi zhǐ. jí ān lù shān guī fàn yáng, zhào gāo lì shì sòng yú zhǎng lè bēi. lì shì guī, xuán zōng wèn yuē: lù shān xǐ hū? lì shì duì yuē: lù shān hèn bù dé zǎi xiàng, pō yǒu yán. guó zhōng jù yuē: cǐ zhāng jì gào zhī yě. xuán zōng bù chá guó zhōng zhī wū, yí jì lòu xiè, dà nù. chù jì wèi lú xī jùn sī mǎ, xiōng jūn wèi jiàn ān jùn sī mǎ, dì bāng wèi yí chūn jùn sī mǎ.
駙馬張垍，以太常卿、翰林院供奉官贊相禮儀，雍容有度。玄宗心悅之，謂垍曰：「朕罷希烈相，以卿代之。」垍謝不敢當。楊貴妃知之，以告楊國忠。楊國忠深忌之。時安祿山入朝，玄宗將加宰相，命垍草詔。國忠諫曰：「祿山不識文字，命之為相，恐四夷輕於唐。」玄宗乃止。及安祿山歸范陽，詔高力士送於長樂陂。力士歸，玄宗問曰：「祿山喜乎？」力士對曰：「祿山恨不得宰相，頗有言。」國忠遽曰：「此張垍告之也。」玄宗不察國忠之誣，疑垍漏泄，大怒。黜垍為盧溪郡司馬，兄均為建安郡司馬，弟垹為宜春郡司馬。