strong méng shào líng lǐ kuǎn chǔ dài fū huì kuí qiū yì dài zhōu tiān zǐ strong
盟召陵禮款楚大夫 會葵邱義戴周天子
huà shuō qū wán zài zhì qí jūn, qǐng miàn jiàn qí hóu yán shì. guǎn zhòng yuē: chǔ shǐ fù lái, qǐng méng bì yǐ, jūn qí lǐ zhī! qū wán jiàn qí huán gōng zài bài, huán gōng dá lǐ, wèn qí lái yì. qū wán yuē: guǎ jūn yǐ bù gòng zhī gù, zhì gàn jūn tǎo, guǎ jūn yǐ zhī zuì yǐ, jūn ruò kěn tuì shī yī shè, guǎ jūn gǎn bù wéi mìng shì tīng! huán gōng yuē: dài fū néng fǔ ěr jūn yǐ xiū jiù zhí, bǐ guǎ rén yǒu cí yú tiān zǐ, yòu hé qiú yān! qū wán chēng xiè ér qù, guī bào chǔ wáng, yán: qí hóu yǐ xǔ chén tuì shī yǐ, chén yì xǔ yǐ rù gòng, jūn bù kě shī xìn yě!
話說屈完再至齊軍,請面見齊侯言事。管仲曰:「楚使復來,請盟必矣,君其禮之!」屈完見齊桓公再拜,桓公答禮,問其來意。屈完曰:「寡君以不貢之故,致干君討,寡君已知罪矣,君若肯退師一舍,寡君敢不惟命是聽!」桓公曰:「大夫能輔爾君以修舊職,俾寡人有辭於天子,又何求焉!」屈完稱謝而去,歸報楚王,言:「齊侯已許臣退師矣,臣亦許以入貢,君不可失信也!」
shǎo qǐng, dié bào: bā lù jūn mǎ, bá zhài jù qǐ! chéng wáng zài shǐ tàn shí, huí yán: tuì sān shí lǐ, zài shào líng zhù zā! chǔ wáng yuē: qí shī zhī tuì, bì wèi wǒ yě! yù huǐ rù gòng zhī shì, zi wén yuē: bǐ bā guó zhī jūn, shàng bù shī xìn yú pǐ fū, jūn kě shǐ pǐ fū shí yán yú guó jūn hū! chǔ wáng hēi rán, nǎi mìng qū wán jī jīn bó bā chē, zài wǎng shào líng kào bā lù zhī shī, fù bèi jīng máo yī chē, zài qí jūn qián chéng yàng guò le, rán hòu jù biǎo, rú zhōu jìn gòng.
少頃,諜報:「八路軍馬,拔寨俱起!」成王再使探實,回言:「退三十里,在召陵駐紮!」楚王曰:「齊師之退,必畏我也!」欲悔入貢之事,子文曰:「彼八國之君,尚不失信於匹夫,君可使匹夫食言於國君乎!」楚王嘿然,乃命屈完齎金帛八車,再往召陵犒八路之師,復備菁茅一車,在齊軍前呈樣過了,然後具表,如周進貢。
què shuō xǔ mù gōng sàng zhì běn guó, shì zǐ yè sì wèi zhǔ sàng, shì wèi xī gōng. gǎn huán gōng zhī dé, qiǎn dài fū bǎi tuó lǜ shī huì yú shào líng. huán gōng wén qū wán zài dào, fēn fù zhū hóu: jiāng gè guó chē tú, fēn wèi qī duì, fēn liè qī fāng, qí guó zhī bīng, tún yú nán fāng, yǐ dāng chǔ chōng, qí qí jūn zhōng gǔ qǐ, qī lù yī qí míng gǔ, qì xiè kuī jiǎ, wù yào shí fēn zhěng qí, yǐ qiáng zhōng guó zhī wēi shì!
卻說許穆公喪至本國,世子業嗣位主喪,是為僖公。感桓公之德,遣大夫百佗率師會於召陵。桓公聞屈完再到,吩咐諸侯:「將各國車徒,分為七隊,分列七方,齊國之兵,屯於南方,以當楚沖,俟齊軍中鼓起,七路一齊鳴鼓,器械盔甲,務要十分整齊,以強中國之威勢!」
qū wán jì rù, jiàn qí hóu chén shàng kào jūn zhī wù, huán gōng mìng fēn pài bā jūn, qí jīng máo yàn guò, réng lìng qū wán shōu guǎn, zì xíng jìn gòng.
屈完既入,見齊侯陳上犒軍之物,桓公命分派八軍,其菁茅驗過,仍令屈完收管,自行進貢。
huán gōng yuē: dài fū yì céng guān wǒ zhōng guó zhī bīng hū! qū wán yuē: wán pì jū nán fú, wèi jí dǔ zhōng guó zhī shèng, yuàn jiè yī guān! huán gōng yǔ qū wán tóng dēng róng hé, wàng jiàn gè guó zhī bīng, gè zhàn yī fāng, lián luò shù shí lǐ bù jué. qí jūn zhōng yī shēng gǔ qǐ, qī lù gǔ shēng xiāng yīng, zhèng rú léi tíng zhèn jī, hài dì jīng tiān, huán gōng xǐ xíng yú sè, wèi qū wán yuē: guǎ rén yǒu cǐ bīng zhòng, yǐ zhàn hé huàn bù shèng? yǐ gōng hé huàn bù kè! qū wán duì yuē: jūn suǒ yǐ zhǔ méng zhōng xià zhě, wèi tiān zǐ xuān bù dé yì, fǔ xù lí yuán yě, jūn ruò yǐ dé suī zhū hóu, shuí gǎn bù fú? ruò shì zhòng chěng lì, chǔ guó suī biǎn xiǎo, yǒu fāng chéng wèi chéng, hàn shuǐ wèi chí, chí shēn chéng jùn, suī yǒu bǎi wàn zhī zhòng, zhèng wèi zhī suǒ yòng ěr!
桓公曰:「大夫亦曾觀我中國之兵乎!」屈完曰:「完僻居南服,未及睹中國之盛,願借一觀!」桓公與屈完同登戎輅,望見各國之兵,各占一方,聯絡數十里不絕。齊軍中一聲鼓起,七路鼓聲相應,正如雷霆震擊,駭地驚天,桓公喜形於色,謂屈完曰:「寡人有此兵眾,以戰何患不勝?以攻何患不克!」屈完對曰:「君所以主盟中夏者,為天子宣布德意,撫恤黎元也,君若以德綏諸侯,誰敢不服?若恃眾逞力,楚國雖褊小,有方城為城,漢水為池,池深城峻,雖有百萬之眾,正未知所用耳!」
huán gōng miàn yǒu cán sè, wèi qū wán yuē: dài fū chéng chǔ zhī liáng yě! guǎ rén yuàn yǔ rǔ guó xiū xiān jūn zhī hǎo rú hé? qū wán duì yuē: jūn huì jiǎo fú yú bì yì zhī shè jì, rǔ shōu guǎ jūn yú tóng méng, guǎ jūn qí gǎn zì wài? qǐng yǔ jūn dìng méng kě hū? huán gōng yuē: kě.
桓公面有慚色,謂屈完曰:「大夫誠楚之良也!寡人願與汝國修先君之好如何?」屈完對曰:「君惠徼福於敝邑之社稷,辱收寡君於同盟,寡君其敢自外?請與君定盟可乎?」桓公曰:「可。」
shì wǎn liú qū wán sù yú yíng zhōng, shè yàn kuǎn dài. cì rì, lì tán yú shào líng, huán gōng zhí niú ěr wèi zhǔ méng, guǎn zhòng wèi sī méng, qū wán chēng chǔ jūn zhī mìng, tóng lì zài shū: zì jīn yǐ hòu, shì tōng méng hǎo. huán gōng xiān shà, qī guó yǔ qū wán yǐ cì shòu shà.
是晚留屈完宿於營中,設宴款待。次日,立壇於召陵,桓公執牛耳為主盟,管仲為司盟,屈完稱楚君之命,同立載書:「自今以後,世通盟好。」桓公先歃,七國與屈完以次受歃。
lǐ bì, qū wán zài bài zhì xiè. guǎn zhòng sī yǔ qū wán yán, qǐng fàng dān bó hái zhèng, qū wán yì dài cài hóu xiè zuì, liǎng xià gè xǔ nuò.
禮畢,屈完再拜致謝。管仲私與屈完言,請放聃伯還鄭,屈完亦代蔡侯謝罪,兩下各許諾。
guǎn zhòng xià lìng bān shī.
管仲下令班師。
tú zhōng bào shū yá wèn yú guǎn zhòng yuē: chǔ zhī zuì, jiàn hào wèi dà, wú zi yǐ bāo máo wèi cí, wú suǒ wèi jiě. guǎn zhòng duì yuē: chǔ jiàn hào yǐ sān shì yǐ, wǒ shì yǐ bìn zhī, tóng yú mán yí. tǎng zé qí gé hào, chǔ kěn fǔ shǒu ér tīng wǒ hū? ruò qí bù tīng, shì bì jiāo bīng bīng duān yī kāi, bǐ cǐ bào fù, qí huò fēi shù nián bù jiě, nán běi cóng cǐ sāo rán yǐ! wú yǐ bāo máo wèi cí, shǐ bǐ yì yú gòng mìng. gǒu yǒu fú zuì zhī míng, yì zú yǐ kuā yào zhū hóu, hái bào tiān zǐ, bù yù yú bīng lián huò jié, wú yǐ shí hū? bào shū yá jiē tàn bù yǐ. hú céng xiān shēng yǒu shī yuē:
途中鮑叔牙問於管仲曰:「楚之罪,僭號為大,吾子以包茅為辭,吾所未解。」管仲對曰:「楚僭號已三世矣,我是以擯之,同於蠻夷。倘責其革號,楚肯俯首而聽我乎?若其不聽,勢必交兵;兵端一開,彼此報復,其禍非數年不解,南北從此騷然矣!吾以包茅為辭,使彼易於共命。苟有服罪之名,亦足以誇耀諸侯,還報天子,不愈於兵連禍結,無已時乎?」鮑叔牙嗟嘆不已。胡曾先生有詩曰:
chǔ wáng nán hǎi mù wú zhōu, zhòng fù dāng nián shàn yùn chóu.
楚王南海目無周,仲父當年善運籌。
bù yòng cùn bīng chéng kuǎn yuē, qiān qiū bó yè sòng qí hóu.
不用寸兵成款約,千秋伯業誦齊侯。
yòu rán wēng yǒu shī jī huán zhòng gǒu qiě jié jú, wú hài yú chǔ, suǒ yǐ qí bīng tuì hòu, chǔ bīng fàn qīn zhōng yuán rú gù, huán zhòng bù néng zài xìng fá chǔ zhī shī yǐ! shī yún:
又髯翁有詩譏桓、仲苟且結局,無害於楚,所以齊兵退後,楚兵犯侵中原如故,桓、仲不能再興伐楚之師矣!詩云:
nán wàng chóu chú shù shí nián, yuǎn jiāo jìn hé gè fēn rán.
南望躊躇數十年,遠交近合各紛然。
dà shēng zuì zhuàng móu fāng zhuàng, zhí gé yín míng jú shǐ quán.
大聲罪狀謀方壯,直革淫名局始全。
zhāo miào gū hún zhōng fù tòng, jiāng huáng yì jǔ dàn yí qiān.
昭廟孤魂終負痛,江黃義舉但貽愆。
bù zhī yī shà chéng hé shì, yī jiù zhōng yuán zhàn xuè xiān.
不知一歃成何事,依舊中原戰血鮮。
chén dài fū yuán tāo tú wén bān shī zhī lìng, yǔ zhèng dài fū shēn hóu shāng yì yuē: shī ruò qǔ dào yú chén zhèng, liáng shí yī jù, suǒ fèi bù zī, guó bì shén bìng. bù ruò dōng xún hǎi dào ér guī, shǐ xú jǔ chéng gōng gěi zhī láo, wú èr guó kě yǐ shǎo ān. shēn hóu yuē: shàn, zi shì yán zhī. tāo tú yán yú huán gōng yuē: jūn běi fá róng, nán fá chǔ, ruò yǐ zhū hóu zhī zhòng, guān bīng yú dōng yí, dōng fāng zhū hóu, wèi jūn zhī wēi, gǎn bù fèng cháo qǐng hū? huán gōng yuē: dài fū zhī yán shì yě.
陳大夫轅濤塗聞班師之令,與鄭大夫申侯商議曰:「師若取道於陳、鄭,糧食衣屨,所費不貲,國必甚病。不若東循海道而歸,使徐、莒承供給之勞,吾二國可以少安。」申侯曰:「善,子試言之。」濤塗言於桓公曰:「君北伐戎,南伐楚,若以諸侯之眾,觀兵於東夷,東方諸侯,畏君之威,敢不奉朝請乎?」桓公曰:「大夫之言是也。」
shǎo qǐng, shēn hóu qǐng jiàn. huán gōng zhào rù, shēn hóu jìn yuē: chén wén shī bù yú shí', jù láo mín yě. jīn zì chūn cú xià, shuāng lù fēng yǔ, shī lì pí yǐ. ruò qǔ dào yú chén zhèng, liáng shí yī jù, qǔ zhī yóu wài fǔ yě ruò chū yú dōng fāng, tǎng dōng yí gěng lù, kǒng bù kān zhàn, jiāng ruò zhī hé? tāo tú zì xù qí guó, fēi shàn jì yě, jūn qí chá zhī! huán gōng yuē: wēi dài fū zhī yán, jǐ wù wú shì.
少頃,申侯請見。桓公召入,申侯進曰:「臣聞『師不逾時',懼勞民也。今自春徂夏,霜露風雨,師力疲矣。若取道於陳、鄭,糧食衣屨,取之猶外府也;若出於東方,倘東夷梗路,恐不堪戰,將若之何?濤塗自恤其國,非善計也,君其察之!」桓公曰:「微大夫之言,幾誤吾事。」
nǎi mìng zhí tāo tú yú jūn, shǐ zhèng bó yǐ hǔ láo zhī dì, shǎng shēn hóu zhī gōng, yīn shǐ shēn hóu dà qí chéng yì, wèi nán běi fān bì. zhèng bó suī rán cóng mìng, zì cǐ xīn zhōng yǒu bù lè zhī yì. chén hóu qiǎn shǐ nà lù, zài sān qǐng zuì, huán gōng nǎi shè tāo tú, zhū hóu gè guī běn guó.
乃命執濤塗於軍,使鄭伯以虎牢之地,賞申侯之功,因使申侯大其城邑,為南北藩蔽。鄭伯雖然從命,自此心中有不樂之意。陳侯遣使納賂,再三請罪,桓公乃赦濤塗,諸侯各歸本國。
huán gōng yǐ guǎn zhòng gōng gāo, nǎi duó dài fū bó shì zhī pián yì sān bǎi hù, yǐ yì qí fēng yān.
桓公以管仲功高,乃奪大夫伯氏之駢邑三百戶,以益其封焉。
chǔ wáng jiàn zhū hóu bīng tuì, bù yù gòng máo. qū wán yuē: bù kě yǐ shī xìn yú qí. qiě chǔ wéi jué zhōu, gù shǐ qí dé sī zhī yǐ wèi zhòng, ruò jiǎ cǐ yǐ zì tōng yú zhōu, zé wǒ yǔ qí gòng zhī yǐ. chǔ wáng yuē: nài èr wáng hé. qū wán yuē: bù xù jué, dàn chēng yuǎn chén mǒu kě yě. chǔ wáng cóng zhī, jí shǐ qū wán wèi shǐ, jī jīng máo shí chē, jiā yǐ jīn bó, gòng xiàn tiān zǐ. zhōu huì wáng dà xǐ yuē: chǔ bù gòng zhí jiǔ yǐ, jīn xiào shùn rú cǐ, dài xiān wáng zhī líng hū? nǎi gào yú wén wǔ zhī miào, yīn yǐ zuò cì chǔ, wèi qū wán yuē: zhèn ěr nán fāng, wú qīn zhōng guó. qū wán zài bài qǐ shǒu ér tuì.
楚王見諸侯兵退,不欲貢茅。屈完曰:「不可以失信於齊。且楚惟絕周,故使齊得私之以為重,若假此以自通於周,則我與齊共之矣。」楚王曰:「奈二王何。」屈完曰:「不序爵,但稱遠臣某可也。」楚王從之,即使屈完為使,齎菁茅十車,加以金帛,貢獻天子。周惠王大喜曰:「楚不共職久矣,今效順如此,殆先王之靈乎?」乃告於文武之廟,因以胙賜楚,謂屈完曰:「鎮爾南方,毋侵中國。」屈完再拜稽首而退。
qū wán fāng qù hòu, qí huán gōng qiǎn xí péng suí zhì, yǐ fú chǔ gào. huì wáng dài xí péng yǒu jiā lǐ, xí péng yīn qǐng jiàn shì zǐ, huì wáng biàn yǒu bù lè zhī sè, nǎi shǐ cì zǐ dài yǔ shì zǐ zhèng yī tóng chū jiàn, xí péng wēi kuī huì wáng shén sè, shì yǒu cāng huáng wú zhǔ zhī yì.
屈完方去後,齊桓公遣隰朋隨至,以服楚告。惠王待隰朋有加禮,隰朋因請見世子,惠王便有不樂之色,乃使次子帶與世子鄭一同出見,隰朋微窺惠王神色,似有倉皇無主之意。
xí péng zì zhōu guī, wèi huán gōng yuē: zhōu jiāng luàn yǐ. huán gōng yuē: hé gù? xí péng yuē: zhōu wáng zhǎng zi míng zhèng, xiān huáng hòu jiāng shì suǒ shēng, yǐ zhèng wèi dōng gōng yǐ, jiāng hòu hōng, cì fēi chén guī yǒu chǒng, lì wèi jì hòu, yǒu zi míng dài, dài shàn yú qū fèng, zhōu wáng ài zhī, hū wèi tài shū, suì yù fèi shì zǐ ér lì dài, chén guān qí shén sè cāng huáng, bì rán cǐ shì zài xīn gù yě, kǒng xiǎo biàn' zhī shì, fù jiàn yú jīn rì. jūn wèi méng zhǔ, bù kě bù tú. huán gōng nǎi zhào guǎn zhòng móu zhī, guǎn zhòng duì yuē: chén yǒu yī jì, kě yǐ dìng zhōu. huán gōng yuē: zhòng fù jì jiāng ān chū? guǎn zhòng duì yuē: shì zǐ wēi yí, qí dǎng gū yě, jūn jīn jù biǎo zhōu wáng, yán: zhū hóu yuàn jiàn shì zǐ, qǐng shì zǐ chū huì zhū hóu!' shì zǐ yī chū, jūn chén zhī fēn yǐ dìng, wáng suī yù fèi lì, yì nán xíng yǐ. huán gōng yuē: shàn.
隰朋自周歸,謂桓公曰:「周將亂矣。」桓公曰:「何故?」隰朋曰:「周王長子名鄭,先皇后姜氏所生,已正位東宮矣,姜後薨,次妃陳媯有寵,立為繼後,有子名帶,帶善於趨奉,周王愛之,呼為太叔,遂欲廢世子而立帶,臣觀其神色倉皇,必然此事在心故也,恐『小弁'之事,復見於今日。君為盟主,不可不圖。」桓公乃召管仲謀之,管仲對曰:「臣有一計,可以定周。」桓公曰:「仲父計將安出?」管仲對曰:「世子危疑,其黨孤也,君今具表周王,言:『諸侯願見世子,請世子出會諸侯!'世子一出,君臣之分已定,王雖欲廢立,亦難行矣。」桓公曰:「善。」
nǎi chuán xí zhū hóu, yǐ míng nián xià yuè huì yú shǒu zhǐ, zài qiǎn xí péng rú zhōu, yán: zhū hóu yuàn jiàn shì zǐ, yǐ shēn zūn wáng zhī qíng. zhōu huì wáng běn bù yù zi zhèng chū huì, yīn qí shì qiáng dà, qiě míng zhèng yán shùn, nán yǐ cí zhī, zhǐ de xǔ nuò. xí péng guī bào, zhì cì nián chūn, huán gōng qiǎn chén jìng zhòng xiān zhì shǒu zhǐ, zhú gōng yǐ dài shì zǐ jià lín.
乃傳檄諸侯,以明年夏月會於首止,再遣隰朋如周,言:「諸侯願見世子,以申尊王之情。」周惠王本不欲子鄭出會,因齊勢強大,且名正言順,難以辭之,只得許諾。隰朋歸報,至次年春,桓公遣陳敬仲先至首止,築宮以待世子駕臨。
xià wǔ yuè, qí sòng lǔ chén wèi zhèng xǔ cáo bā guó zhū hóu bìng jí shǒu zhǐ, shì zǐ zhèng yì zhì, tíng jià yú xíng gōng, huán gōng lǜ zhū hóu qǐ jū. zi zhèng zài sān qiān ràng, yù yǐ bīn zhǔ zhī lǐ xiāng jiàn. huán gōng yuē: xiǎo bái děng tiǎn zài fān shì, jiàn shì zǐ rú jiàn wáng yě, gǎn bù qǐ shǒu? zi zhèng xiè yuē: zhū jūn qiě xiū yǐ. shì yè, zi zhèng shǐ rén yāo huán gōng zhì yú xíng gōng, sù yǐ tài shū dài móu yù duó wèi zhī shì, huán gōng yuē: xiǎo bái dāng yǔ zhū chén lì méng, gòng dài shì zǐ, shì zǐ wù yōu yě. zi zhèng gǎn xiè bù yǐ, suì liú yú xíng gōng. zhū hóu yì bù gǎn guī guó, gè jiù guǎn shě, lún fān jìn xiàn jiǔ shí, jí kào láo yú cóng zhī shǔ.
夏五月,齊、宋、魯、陳、衛、鄭、許、曹八國諸侯並集首止,世子鄭亦至,停駕於行宮,桓公率諸侯起居。子鄭再三謙讓,欲以賓主之禮相見。桓公曰:「小白等忝在藩室,見世子如見王也,敢不稽首?」子鄭謝曰:「諸君且休矣。」是夜,子鄭使人邀桓公至於行宮,訴以太叔帶謀欲奪位之事,桓公曰:「小白當與諸臣立盟,共戴世子,世子勿憂也。」子鄭感謝不已,遂留於行宮。諸侯亦不敢歸國,各就館舍,輪番進獻酒食,及犒勞輿從之屬。
zi zhèng kǒng jiǔ láo zhū guó, biàn yù cí guī jīng shī. huán gōng yuē: suǒ yǐ yuàn yǔ shì zǐ liú lián zhě, yù shǐ tiān wáng zhī wú děng ài dài shì zǐ, bù rěn xiāng shě zhī yì, suǒ yǐ dù qí xié móu yě, fāng jīn xià yuè dà shǔ, shāo qí qiū liáng, dāng sòng jià hái cháo ěr. suì yù zé méng qī, yòng qiū bā yuè zhī jí.
子鄭恐久勞諸國,便欲辭歸京師。桓公曰:「所以願與世子留連者,欲使天王知吾等愛戴世子,不忍相舍之意,所以杜其邪謀也,方今夏月大暑,稍俟秋涼,當送駕還朝耳。」遂預擇盟期,用秋八月之吉。
què shuō zhōu huì wáng jiàn shì zǐ zhèng jiǔ bù hái yuán, zhī shì qí hóu tuī dài, xīn zhōng bù yuè, gèng jiān huì hòu yǔ shū dài zhāo xī zài bàng, jiāng yán yǔ jìn rùn huì wáng. tài zǎi zhōu gōng kǒng lái jiàn, wèi zhī yuē: qí hóu míng suī fá chǔ, qí shí bù néng yǒu jiā yú chǔ jīn chǔ rén gòng xiàn xiào shùn, dà fēi xī bǐ, wèi jiàn chǔ zhī bù rú qí yě. qí yòu lǜ zhū hóu yōng liú shì zǐ, bù zhī hé yì, jiāng zhì zhèn yú hé dì? zhèn yù fán tài zǎi tōng yī mì xìn yú zhèng bó, shǐ zhèng bó qì qí cóng chǔ, yīn wèi gū zhì yì chǔ jūn, nǔ lì shì zhōu, wú fù zhèn yì. zǎi kǒng zòu yuē: chǔ zhī xiào shùn yì qí lì yě, wáng nài hé qì jiǔ nì zhī bó jiù, ér jiù zhà fù zhī mán yí hū? huì wáng yuē: zhèng bó bù lí, zhū hóu bù sàn, néng bǎo qí zhī wú yì móu hū? zhèn zhì jué yǐ, tài zǎi wú cí. zǎi kǒng bù gǎn fù yán.
卻說周惠王見世子鄭久不還轅,知是齊侯推戴,心中不悅,更兼惠後與叔帶朝夕在傍,將言語浸潤惠王。太宰周公孔來見,謂之曰:「齊侯名雖伐楚,其實不能有加於楚;今楚人貢獻效順,大非昔比,未見楚之不如齊也。齊又率諸侯擁留世子,不知何意,將置朕於何地?朕欲煩太宰通一密信於鄭伯,使鄭伯棄齊從楚,因為孤致意楚君,努力事周,無負朕意。」宰孔奏曰:「楚之效順亦齊力也,王奈何棄久昵之伯舅,而就乍附之蠻夷乎?」惠王曰:「鄭伯不離,諸侯不散,能保齊之無異謀乎?朕志決矣,太宰無辭。」宰孔不敢復言。
huì wáng nǎi wèi xǐ shū yī tòng, fēng hán shén gù, mì shòu zǎi kǒng, zǎi kǒng bù zhī shū zhōng hé yǔ, zhǐ de shǐ rén xīng yè dá yú zhèng bó, zhèng wén gōng qǐ hán dú zhī, yán: zi zhèng wéi bèi fù mìng, zhí dǎng shù sī, bù kān wèi sì, zhèn yì zài cì zǐ dài yě, shū fù ruò néng shě qí cóng chǔ, gòng fǔ shǎo zǐ, zhèn yuàn wěi guó yǐ tīng. zhèng bó xǐ yuē: wú xiān gōng wǔ zhuāng, shì wèi wáng qīng shì, lǐng xiù zhū hóu, bù yì zhōng jué, yí yú xiǎo guó lì gōng yòu yǒu nà wáng zhī láo, wèi méng zhào yòng. jīn wáng mìng dú lín yú wǒ, zhèng jiāng jí yān, zhū dài fū kě yǐ hè wǒ yǐ! dài fū kǒng shū jiàn yuē: qí yǐ wǒ gù, qín bīng yú chǔ, jīn nǎi fǎn qí shì chǔ, shì bèi dé yě, kuàng yì dài shì zǐ, tiān xià dà yì, jūn bù kě yǐ dú yì. zhèng bó yuē: cóng bà hé rú cóng wáng? qiě wáng yì bù zài shì zǐ, gū hé ài yān! kǒng shū yuē: zhōu zhī zhǔ sì, wéi dí yǔ zhǎng. yōu wáng zhī ài bó fú, huán wáng zhī ài zi kè, zhuāng wáng zhī ài zi tuí, jiē jūn suǒ zhī yě, rén xīn bù fù, shēn sǐ wú chéng. jūn bù wéi dà yì shì cóng, ér nǎi dǎo wǔ dài fū zhī fù zhé hū? hòu bì huǐ zhī! dài fū shēn hóu yuē: tiān zǐ suǒ mìng, shuí gǎn wéi zhī? ruò cóng qí méng, shì qì wáng mìng yě, wǒ qù zhū hóu bì yí, yí zé bì sàn, méng wèi bì chéng. qiě shì zǐ yǒu wài dǎng, tài shū yì yǒu nèi dǎng, èr zi chéng bài, shì wèi kě zhī, bù rú qiě guī, yǐ guān qí biàn. zhèng wén gōng nǎi cóng shēn hóu zhī yán, tuō yán guó zhōng yǒu shì, bù cí ér xíng.
惠王乃為璽書一通,封函甚固,密授宰孔,宰孔不知書中何語,只得使人星夜達於鄭伯,鄭文公啟函讀之,言:「子鄭違背父命,植黨樹私,不堪為嗣,朕意在次子帶也,叔父若能舍齊從楚,共輔少子,朕願委國以聽。」鄭伯喜曰:「吾先公武莊,世為王卿士,領袖諸侯,不意中絕,夷於小國;厲公又有納王之勞,未蒙召用。今王命獨臨於我,政將及焉,諸大夫可以賀我矣!」大夫孔叔諫曰:「齊以我故,勤兵於楚,今乃反齊事楚,是悖德也,況翼戴世子,天下大義,君不可以獨異。」鄭伯曰:「從霸何如從王?且王意不在世子,孤何愛焉!」孔叔曰:「周之主祀,惟嫡與長。幽王之愛伯服,桓王之愛子克,莊王之愛子頹,皆君所知也,人心不附,身死無成。君不惟大義是從,而乃蹈五大夫之覆轍乎?後必悔之!」大夫申侯曰:「天子所命,誰敢違之?若從齊盟,是棄王命也,我去諸侯必疑,疑則必散,盟未必成。且世子有外黨,太叔亦有內黨,二子成敗,事未可知,不如且歸,以觀其變。」鄭文公乃從申侯之言,託言國中有事,不辭而行。
qí huán gōng wén zhèng bó táo qù dà nù, biàn yù fèng shì zǐ yǐ tǎo zhèng, guǎn zhòng jìn yuē: zhèng yǔ zhōu jiē rǎng, cǐ bì zhōu yǒu rén yòu zhī, yī rén qù liú, bù zú yǐ zǔ dà jì, qiě méng qī yǐ jí, qí chéng méng ér hòu tú zhī. huán gōng yuē: shàn. yú shì jí shǒu zhǐ jiù tán, shà xuè wèi méng, qí sòng lǔ chén wèi xǔ cáo, gòng shì qī guó zhū hóu, shì zǐ zhèng lín zhī, bù yǔ shà, shì zhū hóu bù gǎn yǔ shì zǐ dí yě. méng cí yuē: fán wǒ tóng méng, gòng yì wáng chǔ, kuāng jìng wáng shì, yǒu bèi méng zhě, shén míng jí zhī! shì bì, shì zǐ zhèng jiàng jiē yī xiè yuē: zhū jūn yǐ xiān wáng zhī líng, bù wàng zhōu shì, nì jiù guǎ rén, zì wén wǔ yǐ xià, xián jiā lài zhī! kuàng guǎ rén qí gǎn wàng zhū jūn zhī cì? zhū hóu jiē jiàng bài qǐ shǒu.
齊桓公聞鄭伯逃去大怒,便欲奉世子以討鄭,管仲進曰:「鄭與周接壤,此必周有人誘之,一人去留,不足以阻大計,且盟期已及,俟成盟而後圖之。」桓公曰:「善。」於是即首止舊壇,歃血為盟,齊、宋、魯、陳、衛、許、曹,共是七國諸侯,世子鄭臨之,不與歃,示諸侯不敢與世子敵也。盟詞曰:「凡我同盟,共翼王儲,匡靖王室,有背盟者,神明殛之!」事畢,世子鄭降階揖謝曰:「諸君以先王之靈,不忘周室,昵就寡人,自文武以下,咸嘉賴之!況寡人其敢忘諸君之賜?」諸侯皆降拜稽首。
cì rì, shì zǐ zhèng yù guī, gè guó gè jù chē tú hù sòng, qí huán gōng tóng wèi hóu qīn zì sòng chū wèi jìng, shì zǐ zhèng chuí lèi ér bié. shǐ guān yǒu shī zàn yún:
次日,世子鄭欲歸,各國各具車徒護送,齊桓公同衛侯親自送出衛境,世子鄭垂淚而別。史官有詩讚云:
jūn wáng nì ài zhǒng sì wēi, zhèng bó gān jiāng dà yì wéi.
君王溺愛冢嗣危,鄭伯甘將大義違。
shǒu zhǐ yī méng chǔ wèi dìng, gāng cháng lài cǐ miǎn líng yí.
首止一盟儲位定,綱常賴此免凌夷。
zhèng wén gōng wén zhū hóu huì méng, qiě jiāng tǎo zhèng, suì bù gǎn cóng chǔ.
鄭文公聞諸侯會盟,且將討鄭,遂不敢從楚。
què shuō chǔ chéng wáng wén zhèng bù yǔ shǒu zhǐ zhī méng, xǐ yuē: wú dé zhèng yǐ! suì qiǎn shǐ tōng yú shēn hóu, yù yǔ zhèng xiū hǎo.
卻說楚成王聞鄭不與首止之盟,喜曰:「吾得鄭矣!」遂遣使通於申侯,欲與鄭修好。
yuán lái shēn hóu xiān céng shì chǔ, yǒu kǒu cái, tān ér shàn mèi, chǔ wén wáng shén chǒng xìn zhī, jí wén wáng lín zhōng zhī shí, kǒng hòu rén bù néng róng tā, zèng yǐ bái bì, shǐ tóu bèn tā guó bì huò, shēn hóu bēn zhèng, shì lì gōng yú lì, lì gōng fù chǒng xìn rú zài chǔ shí, jí lì gōng fù guó, suì wèi dài fū. chǔ chén jù yǔ shēn hóu yǒu jiù, suǒ yǐ jīn rì dǎ tōng zhè gè guān jié, yào shēn hóu cóng zhōng sǒng yǒng, bèi qí shì chǔ.
原來申侯先曾仕楚,有口才,貪而善媚,楚文王甚寵信之,及文王臨終之時,恐後人不能容他,贈以白璧,使投奔他國避禍,申侯奔鄭,事厲公於櫟,厲公復寵信如在楚時,及厲公復國,遂為大夫。楚臣俱與申侯有舊,所以今日打通這個關節,要申侯從中慫恿,背齊事楚。
shēn hóu mì yán yú zhèng bó, yán: fēi chǔ bù néng dí qí. kuàng wáng mìng hū? bù rán qí chǔ èr guó jiē jiāng chóu zhèng. zhèng bù zhī yǐ! zhèng wén gōng huò qí yán. nǎi yīn qiǎn shēn hóu shū kuǎn yú chǔ.
申侯密言於鄭伯,言:「非楚不能敵齊。況王命乎?不然齊、楚二國皆將仇鄭。鄭不支矣!」鄭文公惑其言。乃陰遣申侯輸款於楚。
zhōu huì wáng èr shí liù nián. qí huán gōng lǜ tóng méng zhū hóu fá zhèng, wéi xīn mì.
周惠王二十六年。齊桓公率同盟諸侯伐鄭,圍新密。
shí shēn hóu shàng zài chǔ. yán yú chǔ chéng wáng yuē: zhèng suǒ yǐ yuàn guī yǔ xià zhě, zhèng wèi wéi chǔ zú yǐ kàng qí yě. wáng bù jiù zhèng, chén wú cí yǐ fù mìng yǐ! chǔ wáng móu yú qún chén, lìng yǐn zi wén jìn yuē: shào líng zhī yì, xǔ mù gōng zú yú jūn zhōng, qí suǒ lián yě. xǔ shì qí zuì qín, wáng ruò jiā bīng yú xǔ, zhū hóu bì jiù, zé zhèng wéi zì jiě yǐ! chǔ wáng cóng zhī, nǎi qīn jiāng fá xǔ, yì wéi xǔ chéng.
時申侯尚在楚。言於楚成王曰:「鄭所以願歸宇下者,正謂惟楚足以抗齊也。王不救鄭,臣無辭以復命矣!」楚王謀於群臣,令尹子文進曰:「召陵之役,許穆公卒於軍中,齊所憐也。許事齊最勤,王若加兵於許,諸侯必救,則鄭圍自解矣!」楚王從之,乃親將伐許,亦圍許城。
zhū hóu wén xǔ bèi wéi, guǒ qù zhèng ér jiù xǔ, chǔ shī suì tuì. shēn hóu guī zhèng, zì yǐ wèi yǒu quán zhèng zhī gōng, yáng yáng dé yì, mǎn wàng jiā fēng. zhèng bó yǐ hǔ láo zhī yì, wèi shēn hóu yǐ guò fēn, bù jiā jué shǎng, shēn hóu kǒu zhōng bù miǎn yǒu yuàn wàng zhī yán. míng nián chūn, qí huán gōng fù lǜ shī fá zhèng.
諸侯聞許被圍,果去鄭而救許,楚師遂退。申侯歸鄭,自以為有全鄭之功,揚揚得意,滿望加封。鄭伯以虎牢之役,謂申侯已過分,不加爵賞,申侯口中不免有怨望之言。明年春,齊桓公復率師伐鄭。
chén dài fū yuán tāo tú, zì fá chǔ guī shí yǔ shēn hóu yǒu xì, nǎi wèi shū zhì kǒng shū yuē, shēn hóu qián yǐ guó mèi qí, dú shàn hǔ láo zhī shǎng. jīn yòu yǐ guó mèi chǔ, shǐ zi zhī jūn, fù dé bèi yì, zì zhào gān gē, huò jí mín shè. bì shā shēn hóu, qí bīng kě bù zhàn ér bà. kǒng shū yǐ shū chéng yú zhèng wén gōng. zhèng bó wèi qián rì bù tīng kǒng shū zhī yán, táo guī bù méng, yǐ zhì qí bīng liǎng cì zhì zhèng, xīn huái kuì huǐ, yì guī jiù yú shēn hóu. nǎi zhào shēn hóu zé zhī yuē: rǔ yán wéi chǔ néng kàng qí, jīn qí bīng lǚ zhì, chǔ jiù ān zài? shēn hóu fāng yù cuò biàn, zhèng bó hē jiào wǔ shì tuī chū zhǎn zhī. hán qí shǒu, shǐ kǒng shū xiàn yú qí jūn yuē: guǎ jūn xī zhě wù tīng shēn hóu zhī yán, bù zhōng jūn hǎo, jīn jǐn xíng zhū, shǐ xià chén qǐng zuì yú mù xià, wéi jūn hóu shè yòu zhī!
陳大夫轅濤塗,自伐楚歸時與申侯有隙,乃為書致孔叔曰,申侯前以國媚齊,獨擅虎牢之賞。今又以國媚楚,使子之君,負德背義,自召干戈,禍及民社。必殺申侯,齊兵可不戰而罷。孔叔以書呈於鄭文公。鄭伯為前日不聽孔叔之言,逃歸不盟,以致齊兵兩次至鄭,心懷愧悔,亦歸咎於申侯。乃召申侯責之曰:「汝言惟楚能抗齊,今齊兵屢至,楚救安在?」申侯方欲措辯,鄭伯喝教武士推出斬之。函其首,使孔叔獻於齊軍曰:「寡君昔者誤聽申侯之言,不終君好,今謹行誅,使下臣請罪於幕下,惟君侯赦宥之!」
qí hóu sù zhī kǒng shū zhī xián, nǎi xǔ zhèng píng. suì huì zhū hóu yú níng mǔ. zhèng wén gōng zhōng yǐ wáng mìng wèi yí, bù gǎn gōng rán fù huì, shǐ qí shì zǐ huá dài xíng, zhì níng mǔ tīng mìng.
齊侯素知孔叔之賢,乃許鄭平。遂會諸侯於寧母。鄭文公終以王命為疑,不敢公然赴會,使其世子華代行,至寧母聽命。
zi huá yǔ dì zǐ zāng jiē dí fū rén suǒ chū, fū rén chū yǒu chǒng, gù lì huá wèi shì zǐ. hòu fù lì liǎng fū rén, jiē yǒu zi, dí fū rén chǒng jiàn shuāi, wèi jǐ bìng sǐ.
子華與弟子臧皆嫡夫人所出,夫人初有寵,故立華為世子。後復立兩夫人,皆有子,嫡夫人寵漸衰,未幾病死。
yòu yǒu nán yàn jí shì zhī nǚ, wèi yìng yú zhèng gōng, xiàng wèi jìn yù, yī xī mèng yī wěi zhàng fū, shǒu chí lán cǎo wèi nǚ yuē: yú wèi bó shū, nǎi ěr zǔ yě. jīn yǐ guó xiāng zèng ěr wèi zi, yǐ chāng ěr guó. suì yǐ lán shòu zhī. jí jué, mǎn shì jiē xiāng, qiě yán qí mèng, tóng bàn cháo zhī yuē: dāng shēng guì zi! shì rì, zhèng wén gōng rù gōng, jiàn cǐ nǚ ér yuè zhī, zuǒ yòu jiē xiāng gù ér xiào. wén gōng wèn qí gù, nǎi yǐ mèng duì, wén gōng yuē: cǐ jiā zhào yě, guǎ rén wèi rǔ chéng zhī! suì mìng cǎi lán ruǐ pèi zhī, yuē: yǐ cǐ wèi fú. yè zhào xìng zhī, yǒu shēn, shēng zǐ míng zhī yuē lán. cǐ nǚ yì jiàn yǒu chǒng, wèi zhī yàn jí.
又有南燕姞氏之女,為媵於鄭宮,向未進御,一夕夢一偉丈夫,手持蘭草謂女曰:「余為伯儵,乃爾祖也。今以國香贈爾為子,以昌爾國。」遂以蘭授之。及覺,滿室皆香,且言其夢,同伴嘲之曰:「當生貴子!」是日,鄭文公入宮,見此女而悅之,左右皆相顧而笑。文公問其故,乃以夢對,文公曰:「此佳兆也,寡人為汝成之!」遂命采蘭蕊佩之,曰:「以此為符。」夜召幸之,有娠,生子名之曰蘭。此女亦漸有寵,謂之燕姞。
shì zǐ huá jiàn qí fù duō chǒng, kǒng tā rì yǒu fèi lì zhī shì, nǎi sī móu zhī yú shū zhān. shū zhān yuē: dé shī yǒu mìng, zi yì xíng xiào ér yǐ. yòu móu zhī yú kǒng shū, kǒng shū yì quàn zhī yǐ jǐn xiào, zi huá bù yuè ér qù.
世子華見其父多寵,恐他日有廢立之事,乃私謀之於叔詹。叔詹曰:「得失有命,子亦行孝而已。」又謀之於孔叔,孔叔亦勸之以盡孝,子華不悅而去。
zi zāng xìng hào qí guǐ, jù yù yǔ yǐ wèi guān, shī shū yuē: cǐ fēi lǐ zhī fú, yuàn gōng zǐ wù fú! zi zāng è qí zhí yán, sù yú qí xiōng, gù zi huá yǔ shū zhān kǒng shū shī shū sān dài fū, xīn zhōng jù yǒu jiè dì.
子臧性好奇詭,聚鷸羽以為冠,師叔曰:「此非禮之服,願公子勿服!」子臧惡其直言,訴於其兄,故子華與叔詹、孔叔、師叔三大夫,心中俱有芥蒂。
zhì shì, zhèng bó shǐ zi huá dài xíng fù huì, zi huá lǜ qí hóu jiàn guài, bù yuàn wǎng. shū zhān cù zhī shǐ sù xíng. zi huá xīn zhōng yì hèn, sī wèi zì quán zhī shù. jì jiàn qí huán gōng, qǐng píng qù zuǒ yòu, rán hòu yán yuē: zhèng guó zhī zhèng, jiē tīng yú xiè shì kǒng shì zi rén shì sān zú. táo méng zhī yì, sān zú zhě shí zhǔ zhī. ruò yǐ jūn hóu zhī líng, chú cǐ sān chén, wǒ yuàn yǐ zhèng fù qí, bǐ yú fù yōng. huán gōng yuē: nuò. suì yǐ zi huá zhī móu, gào yú guǎn zhòng. guǎn zhòng lián shēng yuē: bù kě, bù kě. zhū hóu suǒ yǐ fú qí zhě, lǐ yǔ xìn yě. zi jiān fù mìng, bù kě wèi lǐ yǐ hǎo lái ér móu luàn qí guó, bù kě wèi xìn. qiě chén wén cǐ sān zú jiē xián dài fū, zhèng rén chēng wèi sān liáng'. suǒ guì méng zhǔ, shùn rén xīn yě. wéi rén zì chěng, zāi huò bì jí. yǐ chén guān zhī, zi huá qiě jiāng bù miǎn, jūn qí wù xǔ. huán gōng nǎi wèi zi huá yuē: shì zǐ suǒ yán, chéng guó jiā dà shì, qí zi zhī jūn zhì, dāng yǔ jì zhī. zi huá miàn pí fā chì, hàn liú jiā bèi, suì cí guī zhèng. guǎn zhòng è zi huá zhī jiān, gù xiè qí yǔ yú zhèng rén, xiān yǒu rén bào zhī zhèng bó. bǐ jí zi huá fù mìng, guǐ yán: qí hóu shēn guài jūn bù qīn xíng, bù kěn xǔ chéng, bù rú cóng chǔ. zhèng bó dà hē yuē: nì zǐ jǐ mài wú guó, shàng gǎn miù shuō yé? chì zuǒ yòu jiāng zi huá qiú jìn yú yōu shì zhī zhōng. zi huá xué qiáng móu dùn, zhèng bó shā zhī, guǒ rú guǎn zhòng suǒ liào. gōng zǐ zāng bēn sòng, zhèng bó shǐ rén zhuī shā zhī yú tú zhōng. zhèng bó gǎn qí bù tīng zi huá zhī dé, zài qiǎn kǒng shū rú qí zhì xiè, bìng qǐ shòu méng. hú céng xiān shēng yǒng shǐ shī yuē:
至是,鄭伯使子華代行赴會,子華慮齊侯見怪,不願往。叔詹促之使速行。子華心中益恨,思為自全之術。既見齊桓公,請屏去左右,然後言曰:「鄭國之政,皆聽於泄氏、孔氏、子人氏三族。逃盟之役,三族者實主之。若以君侯之靈,除此三臣,我願以鄭附齊,比於附庸。」桓公曰:「諾。」遂以子華之謀,告於管仲。管仲連聲曰:「不可,不可。諸侯所以服齊者,禮與信也。子奸父命,不可謂禮;以好來而謀亂其國,不可謂信。且臣聞此三族皆賢大夫,鄭人稱為『三良'。所貴盟主,順人心也。違人自逞,災禍必及。以臣觀之,子華且將不免,君其勿許。」桓公乃謂子華曰:「世子所言,誠國家大事,俟子之君至,當與計之。」子華麵皮發赤,汗流浹背,遂辭歸鄭。管仲惡子華之奸,故泄其語於鄭人,先有人報知鄭伯。比及子華復命,詭言:「齊侯深怪君不親行,不肯許成,不如從楚。」鄭伯大喝曰:「逆子幾賣吾國,尚敢謬說耶?」叱左右將子華囚禁於幽室之中。子華穴牆謀遁,鄭伯殺之,果如管仲所料。公子臧奔宋,鄭伯使人追殺之於途中。鄭伯感齊不聽子華之德,再遣孔叔如齊致謝,並乞受盟。胡曾先生詠史詩曰:
zhèng yòng sān liáng shì wū yíng, yī zhāo yíng chè wū nán chēng.
鄭用「三良」似屋楹,一朝楹撤屋難撐。
zi huá jiān mìng sī zhuān guó, shēn sǐ tú liú bù xiào míng.
子華奸命思專國,身死徒留不孝名。
cǐ zhōu huì wáng èr shí èr nián shì yě.
此周惠王二十二年事也。
shì dōng, zhōu huì wáng jí dǔ. wáng shì zǐ zhèng kǒng huì hòu yǒu biàn, xiān qiǎn xià shì wáng zǐ hǔ gào nán yú qí. wèi jǐ, huì wáng bēng. zi zhèng yǔ zhōu gōng kǒng zhào bó liào shāng yì, qiě bù fā sàng, xīng yè qiǎn rén mì bào yú wáng zǐ hǔ, wáng zǐ hǔ yán yú qí hóu, nǎi dà hé zhū hóu yú táo, zhèng wén gōng yì qīn lái shòu méng. tóng shà zhě, qí sòng lǔ wèi chén zhèng cáo xǔ, gòng bā guó zhū hóu. gè gè xiū biǎo, qiǎn qí dài fū rú zhōu. nǎ jǐ wèi dài fū: qí dài fū xí péng sòng dài fū huá xiù lǎo lǔ dài fū gōng sūn áo wèi dài fū níng sù chén dài fū yuán xuǎn zhèng dài fū zi rén shī cáo dài fū gōng zǐ wù xǔ dài fū bǎi tuó. bā guó dài fū lián gǔ ér zhì, yǔ yí shén shèng, jiǎ yǐ wèn ān wèi míng, jí yú wáng chéng zhī wài. wáng zǐ hǔ xiān qū bào xìn, wáng shì zǐ zhèng shǐ zhào bó liào wèn láo, rán hòu fā sàng. zhū dài fū gù qǐng yè jiàn xīn wáng, zhōu zhào èr gōng fèng zi zhèng zhǔ sàng, zhū dài fū jiǎ pián yí, chēng jūn mìng yǐ diào.
是冬,周惠王疾篤。王世子鄭恐惠後有變,先遣下士王子虎告難於齊。未幾,惠王崩。子鄭與周公孔、召伯廖商議,且不發喪,星夜遣人密報於王子虎,王子虎言於齊侯,乃大合諸侯於洮,鄭文公亦親來受盟。同歃者,齊、宋、魯、衛、陳、鄭、曹、許,共八國諸侯。各各修表,遣其大夫如周。哪幾位大夫:齊大夫隰朋、宋大夫華秀老、魯大夫公孫敖、衛大夫寧速、陳大夫轅選、鄭大夫子人師、曹大夫公子戊、許大夫百佗。八國大夫連轂而至,羽儀甚盛,假以問安為名,集於王城之外。王子虎先驅報信,王世子鄭使召伯廖問勞,然後發喪。諸大夫固請謁見新王,周、召二公奉子鄭主喪,諸大夫假便宜,稱君命以吊。
suì gōng qǐng wáng shì zǐ sì wèi, bǎi guān cháo hè, shì wèi xiāng wáng. huì hòu yǔ shū dài àn àn jiào kǔ, bù gǎn fù méng yì zhì yǐ.
遂公請王世子嗣位,百官朝賀,是為襄王。惠後與叔帶暗暗叫苦,不敢復萌異志矣。
xiāng wáng nǎi yǐ míng nián gǎi yuán, chuán yù gè guó.
襄王乃以明年改元,傳諭各國。
xiāng wáng yuán nián, chūn jì bì, mìng zǎi zhōu gōng kǒng cì zuò yú qí, yǐ zhāng yì dài zhī gōng. qí huán gōng xiān qī wén xìn, fù dà hé zhū hóu yú kuí qiū. shí qí huán gōng zài lù shàng, ǒu yǔ guǎn zhòng lùn jí zhōu shì. guǎn zhòng yuē: zhōu shì dí shù bù fēn, jǐ zhì huò luàn. jīn jūn chǔ wèi shàng xū, yì yí zǎo jiàn, yǐ dù hòu huàn. huán gōng yuē: guǎ rén liù zǐ, jiē shù chū yě. yǐ zhǎng zé wú kuī, yǐ xián zé zhāo. zhǎng wèi jī shì guǎ rén zuì jiǔ, guǎ rén yǐ xǔ zhī lì wú kuī yǐ. yì yá shù diāo èr rén, yì lǚ lǚ yán zhī guǎ rén ài zhāo zhī xián, yì shàng wèi jué, jīn jué zhī yú zhòng fù. guǎn zhòng zhī yì yá, shù diāo èr rén jiān nìng, qiě sù dé chǒng yú zhǎng wèi jī, kǒng wú kuī yì rì wèi jūn, nèi wài hé dǎng, bì luàn guó zhèng. gōng zǐ zhāo, zhèng jī suǒ chū, zhèng fāng shòu méng, jiǎ cǐ yòu kě jié hǎo, nǎi duì yuē: yù sì bó yè, fēi xián bù kě. jūn jì zhī zhāo zhī xián, lì zhī kě yě. huán gōng yuē: kǒng wú kuī xié zhǎng lái zhēng, nài hé! guǎn zhòng yuē: zhōu wáng zhī wèi, dài jūn ér dìng, jīn fān huì méng, jūn shì zé zhū hóu zhōng zhī zuì xián zhě, yǐ zhāo tuō zhī, yòu hé huàn yān! huán gōng diǎn shǒu.
襄王元年,春祭畢,命宰周公孔賜胙於齊,以彰翼戴之功。齊桓公先期聞信,復大合諸侯於葵邱。時齊桓公在路上,偶與管仲論及周事。管仲曰:「周室嫡庶不分,幾至禍亂。今君儲位尚虛,亦宜早建,以杜後患。」桓公曰:「寡人六子,皆庶出也。以長則無虧,以賢則昭。長衛姬事寡人最久,寡人已許之立無虧矣。易牙、豎貂二人,亦屢屢言之;寡人愛昭之賢,意尚未決,今決之於仲父。」管仲知易牙,豎貂二人奸佞,且素得寵於長衛姬,恐無虧異日為君,內外合黨,必亂國政。公子昭,鄭姬所出,鄭方受盟,假此又可結好,乃對曰:「欲嗣伯業,非賢不可。君既知昭之賢,立之可也。」桓公曰:「恐無虧挾長來爭,奈何!」管仲曰:「周王之位,待君而定,今番會盟,君試擇諸侯中之最賢者,以昭托之,又何患焉!」桓公點首。
bǐ zhì kuí qiū, zhū hóu bì jí, zǎi zhōu gōng kǒng yì dào, gè jiù guǎn shě. shí sòng huán gōng yù shuō hōng, shì zǐ zī fù ràng guó yú gōng zǐ mù yí, mù yí bù shòu, zī fù jí wèi, shì wèi xiāng gōng. xiāng gōng zūn méng zhǔ zhī mìng, suī zài xīn sàng, bù gǎn bù zhì, nǎi mò shuāi fù huì. guǎn zhòng wèi huán gōng yuē: sòng zǐ yǒu ràng guó zhī měi, kě wèi xián yǐ. qiě mò shuāi fù huì, qí shì qí shén gōng, chǔ èr zhī shì, kě yǐ tuō zhī. huán gōng cóng qí yán, jí mìng guǎn zhòng sī yì sòng xiāng gōng guǎn shě, zhì qí hóu zhī yì. xiāng gōng qīn zì lái jiàn qí hóu, qí hóu wò qí shǒu, zhūn zhūn yǐ gōng zǐ zhāo zhǔ zhī: yì rì zhàng jūn zhǔ chí, shǐ zhǔ shè jì. xiāng gōng kuì xiè bù gǎn dāng, rán xīn gǎn qí hóu xiāng tuō zhī yì, yǐ xīn xǔ zhī yǐ.
比至葵邱,諸侯畢集,宰周公孔亦到,各就館舍。時宋桓公御說薨,世子茲父讓國於公子目夷,目夷不受,茲父即位,是為襄公。襄公遵盟主之命,雖在新喪,不敢不至,乃墨衰赴會。管仲謂桓公曰:「宋子有讓國之美,可謂賢矣。且墨衰赴會,其事齊甚恭,儲貳之事,可以托之。」桓公從其言,即命管仲私詣宋襄公館舍,致齊侯之意。襄公親自來見齊侯,齊侯握其手,諄諄以公子昭囑之:「異日仗君主持,使主社稷。」襄公愧謝不敢當,然心感齊侯相托之意,已心許之矣。
zhì huì rì, yì guān jì jì, huán pèi qiāng qiāng. zhū hóu xiān ràng tiān shǐ shēng tán, rán hòu yǐ cì ér shēng. tán shàng shè yǒu tiān wáng xū wèi, zhū hóu běi miàn bài jī, rú cháo jìn zhī yí, rán hòu gè jiù wèi cì.
至會日,衣冠濟濟,環珮鏘鏘。諸侯先讓天使升壇,然後以次而升。壇上設有天王虛位,諸侯北面拜稽,如朝覲之儀,然後各就位次。
zǎi zhōu gōng kǒng pěng zuò dōng xiàng ér lì, chuán xīn wáng zhī mìng yuē: tiān zǐ yǒu shì yú wén wǔ, shǐ kǒng cì bó jiù zuò. qí hóu jiāng xià jiē bài shòu, zǎi kǒng zhǐ zhī yuē: tiān zǐ yǒu hòu mìng, yǐ bó jiù dié lǎo, jiā láo, cì yī jí, wú xià bài. huán gōng yù cóng zhī, guǎn zhòng cóng páng jìn yuē: jūn suī qiān, chén bù kě yǐ bù jìng. huán gōng nǎi duì yuē: tiān wēi bù wéi yán zhǐ chǐ, xiǎo bái gǎn tān wáng mìng, ér fèi chén zhí hū! jí qū xià jiē, zài bài qǐ shǒu, rán hòu dēng táng shòu zuò, zhū hóu jiē fú qí zhī yǒu lǐ.
宰周公孔捧胙東向而立,傳新王之命曰:「天子有事於文武,使孔賜伯舅胙。」齊侯將下階拜受,宰孔止之曰:「天子有後命,以伯舅耋老,加勞,賜一級,無下拜。」桓公欲從之,管仲從旁進曰:「君雖謙,臣不可以不敬。」桓公乃對曰:「天威不違顏咫尺,小白敢貪王命,而廢臣職乎!」疾趨下階,再拜稽首,然後登堂受胙,諸侯皆服齊之有禮。
huán gōng yīn zhū hóu wèi sàn, fù shēn méng hǎo, sòng zhōu wǔ jìn yuē: wú yōng quán, wú è dí, wú yì shù zi, wú yǐ qiè wèi qī, wú yǐ fù rén yǔ guó shì. shì yuē: fán wǒ tóng méng, yán guī yú hǎo. dàn yǐ zài shū, jiā yú shēng shàng, shǐ rén xuān dú, bù fù shā shēng shà xuè. zhū hóu wú bù xìn fú. rán wēng yǒu shī yún:
桓公因諸侯未散,復申盟好,頌周《五禁》曰:「毋壅泉,毋遏糴,毋易樹子,毋以妾為妻,毋以婦人與國事。」誓曰:「凡我同盟,言歸於好。」但以載書,加於牲上,使人宣讀,不復殺牲歃血。諸侯無不信服。髯翁有詩云:
fēn fēn yí pàn shuō chūn qiū, rǎng chǔ zūn zhōu wò shèng chóu.
紛紛疑叛說春秋,攘楚尊周握勝籌。
bú shì huán gōng gōng yè shèng, shuí néng bù shà xìn zhū hóu.
不是桓公功業盛,誰能不歃信諸侯。
méng shì yǐ bì, huán gōng hū wèi zǎi kǒng yuē: guǎ rén wén sān dài yǒu fēng chán zhī shì, qí diǎn hé rú. kě dé wén hū? zǎi kǒng yuē: gǔ zhě fēng tài shān, chán liáng fù. fēng tài shān zhě, zhú tǔ wèi tán, jīn ní yù jiǎn yǐ jì tiān, bào tiān zhī gōng tiān chù gāo, gù chóng qí tǔ yǐ xiàng gāo yě. chán liáng fù zhě, sǎo dì ér jì, yǐ xiàng dì zhī bēi yǐ pú wèi chē, zū jiē wèi jí, jì ér yǎn zhī, suǒ yǐ bào dì. sān dài shòu mìng ér xìng, huò yòu yú tiān dì, gù lóng cǐ měi bào yě. huán gōng yuē: xià dōu yú ān yì, shāng dū yú bó, zhōu dōu yú fēng hào. tài shān liáng fù qù dū chéng shén yuǎn, yóu qiě fēng zhī chán zhī. jīn èr shān zài guǎ rén zhī fēng nèi, guǎ rén yù jiǎo chǒng tiān wáng, jǔ cǐ kuàng diǎn, zhū jūn yǐ wèi hé rú? zǎi kǒng shì huán gōng zú gāo qì yáng, shì yǒu jīn gāo zhī sè, nǎi yīng yuē: jūn yǐ wèi kě, shuí gǎn yuē bù kě! huán gōng yuē: qí míng rì gèng yǔ zhū jūn yì zhī. zhū hóu jiē sàn.
盟事已畢,桓公忽謂宰孔曰:「寡人聞三代有封禪之事,其典何如。可得聞乎?」宰孔曰:「古者封泰山,禪梁父。封泰山者,築土為壇,金泥玉簡以祭天,報天之功;天處高,故崇其土以象高也。禪梁父者,掃地而祭,以象地之卑;以蒲為車,葅秸為藉,祭而掩之,所以報地。三代受命而興,獲祐於天地,故隆此美報也。」桓公曰:「夏都於安邑,商都於亳,周都於豐鎬。泰山、梁父去都城甚遠,猶且封之禪之。今二山在寡人之封內,寡人慾徼寵天王,舉此曠典,諸君以為何如?」宰孔視桓公足高氣揚,似有矜高之色,乃應曰:「君以為可,誰敢曰不可!」桓公曰:「俟明日更與諸君議之。」諸侯皆散。
zǎi kǒng sī yì guǎn zhòng yuē: fū fēng chán zhī shì, fēi zhū hóu suǒ yí yán yě, zhòng fù bù néng fā yī yán jiàn zhǐ hū?
宰孔私詣管仲曰:「夫封禪之事,非諸侯所宜言也,仲父不能發一言諫止乎?」
guǎn zhòng yuē: wú jūn hǎo shèng, kě yǐ yǐn duó, nán yǐ zhèng gé yě. yí wú jīn qiě yán zhī yǐ!
管仲曰:「吾君好勝,可以隱奪,難以正格也。夷吾今且言之矣!」
nǎi yè zào huán gōng zhī qián, wèn yuē: jūn yù fēng chán, xìn hū?
乃夜造桓公之前,問曰:「君欲封禪,信乎?」
huán gōng yuē: hé wèi bù xìn?
桓公曰:「何為不信?」
guǎn zhòng yuē: gǔ zhě fēng chán, zì wú huái shì zhì yú zhōu chéng wáng, kě kǎo zhě qī shí èr jiā, jiē yǐ shòu mìng, rán hòu dé fēng.
管仲曰:「古者封禪,自無懷氏至於周成王,可考者七十二家,皆以受命,然後得封。」
huán gōng fú rán yuē: guǎ rén nán fá chǔ, zhì yú shào líng běi fá shān róng fú lìng zhī zhǎn gū zhú xī shè liú shā, zhì yú tài xíng, zhū hóu mò yú wéi yě. guǎ rén bīng chē zhī huì sān, yī shang zhī huì liù, jiǔ hé zhū hóu, yī kuāng tiān xià, suī sān dài shòu mìng, hé yǐ guò yú cǐ? fēng tài shān. chán liáng fù, yǐ shì zi sūn, bù yì kě hū?
桓公艴然曰:「寡人南伐楚,至於召陵;北伐山戎、刜令支、斬孤竹、西涉流沙,至於太行,諸侯莫余違也。寡人兵車之會三,衣裳之會六,九合諸侯,一匡天下,雖三代受命,何以過於此?封泰山。禪梁父,以示子孫,不亦可乎?」
guǎn zhòng yuē: gǔ zhī shòu mìng zhě, xiān yǒu zhēn xiáng shì zhēng, rán hòu bèi wù ér fēng, qí diǎn shén lóng bèi yě, hào shàng zhī jiā shǔ, běi lǐ zhī jiā hé, suǒ yǐ wèi shèng jiāng huái zhī jiān, yī máo sān jí, wèi zhī líng máo', wáng zhě shòu mìng zé shēng yān, suǒ yǐ wèi jí dōng hǎi zhì bǐ mù zhī yú, xī hǎi zhì bǐ yì zhī niǎo, xiáng ruì zhī wù, yǒu bù zhào ér zhì zhě, shí yǒu wǔ yān. yǐ shū shǐ cè, wèi zi sūn róng, jīn fèng huáng qí lín bù lái, ér chī xiāo shù zhì jiā hé bù shēng ér péng hāo fán zhí, rú cǐ ér yù xíng fēng chán, kǒng liè guó yǒu shí zhě bì guī xiào yú jūn yǐ!
管仲曰:「古之受命者,先有禎祥示征,然後備物而封,其典甚隆備也,鄗上之嘉黍,北里之嘉禾,所以為盛;江淮之間,一茅三脊,謂之『靈茅',王者受命則生焉,所以為藉;東海致比目之魚,西海致比翼之鳥,祥瑞之物,有不召而致者,十有五焉。以書史冊,為子孫榮,今鳳凰、麒麟不來,而鴟鴞數至;嘉禾不生而蓬蒿繁植,如此而欲行封禪,恐列國有識者必歸笑於君矣!」
huán gōng hēi rán, míng rì, suì bù yán fēng chán zhī shì.
桓公嘿然,明日,遂不言封禪之事。
huán gōng jì guī, zì wèi gōng gāo wú bǐ, yì zhì gōng shì, wù wèi zhuàng lì. fán chéng yú, fú yù zhī zhì, bǐ yú wáng zhě. guó rén pō yì qí jiàn.
桓公既歸,自謂功高無比,益治宮室,務為壯麗。凡乘輿,服御之制,比於王者。國人頗議其僭。
guǎn zhòng nǎi yú fǔ zhōng zhú tái sān céng, hào wèi sān guī zhī tái, yán mín rén guī zhū hóu guī sì yí guī yě. yòu shù sāi mén, yǐ bì nèi wài shè fǎn diàn, yǐ dài liè guó zhī shǐ chén. bào shū yá yí qí shì, wèn yuē: jūn shē yì shē, jūn jiàn yì jiàn, wú nǎi bù kě hū? guǎn zhòng yuē: fū rén zhǔ bù xī qín láo, yǐ chéng gōng yè, yì tú yī rì zhī kuài yì wèi lè ěr. ruò yǐ lǐ shéng zhī, bǐ jiāng kǔ ér shēng dài wú zhī suǒ yǐ wèi cǐ, yì liáo wèi wú jūn fēn bàng yě, bào shū kǒu suī wěi wěi, xīn zhōng bù yǐ wèi rán.
管仲乃於府中築台三層,號為「三歸之台」,言民人歸、諸侯歸、四夷歸也。又樹塞門,以蔽內外;設反坫,以待列國之使臣。鮑叔牙疑其事,問曰:「君奢亦奢,君僭亦僭,毋乃不可乎?」管仲曰:「夫人主不惜勤勞,以成功業,亦圖一日之快意為樂耳。若以禮繩之,彼將苦而生怠;吾之所以為此,亦聊為吾君分謗也,」鮑叔口雖唯唯,心中不以為然。
huà fēn liǎng tóu, què shuō zhōu tài zǎi kǒng zì kuí qiū cí guī, yú zhōng tú yù jiàn jìn xiàn gōng yì lái fù huì, zǎi kǒng yuē: huì yǐ chè yǐ. xiàn gōng dùn zú hèn yuē: bì yì liáo yuǎn, bù jí guān yī shang zhī shèng, hé wú yuán yě? zǎi kǒng yuē: jūn bù bì hèn. jīn zhě qí hóu zì shì gōng gāo, yǒu jiāo rén zhī yì. fū yuè mǎn zé kuī, shuǐ mǎn zé yì, qí zhī kuī qiě yì, kě lì ér dài, bù huì yì hé shāng hū? xiàn gōng nǎi huí yuán xī xiàng, yú lù dé jí, huí zhì jìn guó ér hōng. jìn nǎi dà luàn, yù zhī jìn luàn shǐ mò, qiě kàn xià huí fēn jiě.
話分兩頭,卻說周太宰孔自葵邱辭歸,於中途遇見晉獻公亦來赴會,宰孔曰:「會已撤矣。」獻公頓足恨曰:「敝邑遼遠,不及觀衣裳之盛,何無緣也?」宰孔曰:「君不必恨。今者齊侯自恃功高,有驕人之意。夫月滿則虧,水滿則溢,齊之虧且溢,可立而待,不會亦何傷乎?」獻公乃回轅西向,於路得疾,回至晉國而薨。晉乃大亂,欲知晉亂始末,且看下回分解。