strong qí hóu sòng wén jiāng hūn lǔ zhù dān shè zhōu wáng zhōng jiān strong
齊侯送文姜婚魯 祝聃射周王中肩
huà shuō qí xī gōng shēng yǒu èr nǚ, jiē jué sè yě. zhǎng nǚ jià yú wèi, jí wèi xuān jiāng, lìng yǒu biǎo bái zài hòu. dān shuō cì nǚ wén jiāng, shēng de qiū shuǐ wèi shén, fú róng rú miàn, bǐ huā huā jiě yǔ, bǐ yù yù shēng xiāng, zhēn nǎi jué shì jiā rén, gǔ jīn guó sè. jiān qiě tōng jīn bó gǔ, chū kǒu chéng wén, yīn cǐ hào wèi wén jiāng. shì zǐ zhū ér, yuán shì gè jiǔ sè zhī tú, yǔ wén jiāng suī wèi xiōng mèi, gè zì yī mǔ. zhū ér zhǎng yú wén jiāng zhǐ èr suì, zì xiǎo zài gōng zhōng tóng háng tóng zuò, qù shuǎ wán pí. jí wén jiāng jiàn yǐ zhǎng chéng, chū là dé rú huā sì yù, zhū ér yǐ tōng qíng dòu, jiàn wén jiāng rú cǐ cái mào, kuàng qiě jǔ dòng qīng báo, měi yǒu diào xì zhī yì. nà wén jiāng yāo yín chéng xìng, yòu shì gè bù gù lǐ yì de rén, yǔ yán xì xuè, shí jí lǘ xiàng huì xiè, quán bù bì jì. zhū ér shēng de zhǎng shēn wěi gàn, fěn miàn zhū chún, tiān shēng de měi nán zǐ, yǔ wén jiāng dǎo shì yī duì rén pǐn. kě xī chǎn yú yī jiā, fēn wèi xiōng mèi, bù dé pèi hé chéng shuāng. rú jīn jù yú yī chù, nán nǚ wú bié, suì zhì bìng jiān xié shǒu, wú suǒ bù zhì. zhǐ yīn ài zhe zuǒ yòu gōng rén, dān shǎo dé tóng qīn tiē ròu le. yě shì qí hóu fū fù nì ài zǐ nǚ, bù yù wèi fáng fàn, yǐ zhì ér nǚ chéng qín shòu zhī xíng, hòu lái zhū ér shēn shì guó wēi, huò jiē yóu cǐ. zì zhèng shì zǐ hū dà bài róng shī, qí xī gōng zài wén jiāng miàn qián, kuā jiǎng tā xǔ duō yīng xióng, jīn yǔ yì hūn, wén jiāng bù shèng zhī xǐ. jí wén shì zǐ hū jiān cí bù yǔn, xīn zhōng yù mèn, rǎn chéng yī jí, mù rè cháo liáng, jīng shén huǎng hū, bàn zuò bàn mián, qǐn shí jù fèi. yǒu shī wèi zhèng:
話說齊僖公生有二女,皆絕色也。長女嫁於衛,即衛宣姜,另有表白在後。單說次女文姜,生得秋水為神,芙蓉如面,比花花解語,比玉玉生香,真乃絕世佳人,古今國色。兼且通今博古,出口成文,因此號為文姜。世子諸兒,原是個酒色之徒,與文姜雖為兄妹,各自一母。諸兒長於文姜只二歲,自小在宮中同行同坐,覷耍頑皮。及文姜漸已長成,出落得如花似玉,諸兒已通情竇,見文姜如此才貌,況且舉動輕薄,每有調戲之意。那文姜妖淫成性,又是個不顧禮義的人,語言戲謔,時及閭巷穢褻,全不避忌。諸兒生得長身偉干,粉面朱唇,天生的美男子,與文姜倒是一對人品。可惜產於一家,分為兄妹,不得配合成雙。如今聚於一處,男女無別,遂至並肩攜手,無所不至。只因礙著左右宮人,單少得同衾貼肉了。也是齊侯夫婦溺愛子女,不預為防範,以致兒女成禽獸之行,後來諸兒身弒國危,禍皆由此。自鄭世子忽大敗戎師,齊僖公在文姜面前,誇獎他許多英雄,今與議婚,文姜不勝之喜。及聞世子忽堅辭不允,心中鬱悶,染成一疾,暮熱朝涼,精神恍惚,半坐半眠,寢食俱廢。有詩為證:
èr bā shēn guī bù jiě xiū, yī zhuāng qíng shì suǒ méi tóu.
二八深閨不解羞,一樁情事鎖眉頭。
luán huáng bù rù qíng sī wǎng, yě niǎo jiā jī zǒng shì chóu.
鸞凰不入情絲網,野鳥家雞總是愁。
shì zǐ zhū ér yǐ hòu bìng wèi míng, shí shí chuǎng rù guī zhōng, āi zuò chuáng tóu, biàn tǐ fǔ mó, zhǐ wèn jí kǔ, dàn ěr mù zhī jì, jǐn bù jí luàn.
世子諸兒以候病為名,時時闖入閨中,挨坐床頭,遍體撫摩,指問疾苦,但耳目之際,僅不及亂。
yī rì, qí xī gōng ǒu dào wén jiāng chù kàn shì, jiàn zhū ér zài fáng, zé zhī yuē: rǔ suī zé xiōng mèi, lǐ yí bì xián. jīn hòu dàn qiǎn gōng rén zhì hòu, bù bì zì dào. zhū ér wěi wěi ér chū, zì cǐ xiāng jiàn suì xī. wèi jǐ, xī gōng wèi zhū ér qǔ sòng nǚ, lǔ jǔ jù yǒu yìng. zhū ér ài liàn xīn hūn, xiōng mèi zōng jī yì shū. wén jiāng shēn guī jì mò, huái niàn zhū ér, bìng shì yù jiā, què shì xiōng zhōng zhǎn zhuǎn, nán yǐ chū kǒu. zhèng shì: yǎ zi màn cháng huáng bǎi wèi, zì jiā yǒu kǔ zì jiā zhī. yǒu shī wèi zhèng:
一日,齊僖公偶到文姜處看視,見諸兒在房,責之曰:「汝雖則兄妹,禮宜避嫌。今後但遣宮人致候,不必自到。」諸兒唯唯而出,自此相見遂稀。未幾,僖公為諸兒娶宋女,魯、莒俱有媵。諸兒愛戀新婚,兄妹蹤跡益疏。文姜深閨寂寞,懷念諸兒,病勢愈加,卻是胸中展轉,難以出口。正是:「啞子漫嘗黃柏味,自家有苦自家知。」有詩為證:
chūn cǎo zuì chūn yān, shēn guī rén dú mián.
春草醉春煙,深閨人獨眠。
jī hèn yán jiāng lǎo, xiāng sī xīn yù rán.
積恨顏將老,相思心欲燃。
jǐ huí míng yuè yè, fēi mèng dào láng biān.
幾回明月夜,飛夢到郎邊。
què shuō lǔ huán gōng jí wèi zhī nián, nián chǐ yǐ zhǎng, shàng wèi pìn yǒu fū rén. dài fū zāng sūn dá jìn yuē: gǔ zhě, guó jūn nián shí wǔ ér shēng zǐ. jīn jūn nèi zhǔ shàng xū, yì rì zhǔ qì hé wàng? fēi suǒ yǐ zhòng zōng miào yě. gōng zǐ huī yuē: chén wén qí hóu yǒu ài nǚ wén jiāng, yù qī zhèng shì zǐ hū ér bù guǒ, jūn hé qiú zhī? huán gōng yuē: nuò. jí shǐ gōng zǐ huī qiú hūn yú qí. qí xī gōng yǐ wén jiāng bìng zhōng, qǐng huǎn qí qī. gōng rén què jiāng lǔ hóu qǐng hūn de xǐ xìn, bào zhī wén jiāng. wén jiāng běn shì guò shí sī xiǎng zhī zhèng, dé cǐ xiāo xī, xīn xià shāo shū, bìng jué jiàn jiǎn. jí qí lǔ wèi sòng gōng yī shì, gòng huì yú jì, lǔ hóu dāng miàn yòu yǐ yīn shì wèi qǐng, qí hóu qī yǐ míng suì. zhì lǔ huán sān nián, yòu qīn zhì yíng dì, yǔ qí hóu wèi huì. qí xī gōng gǎn qí yīn qín, xǔ zhī. lǔ hóu suì yú yíng dì nà bì, shì cháng lǐ jiā bèi lóng zhòng. xī gōng dà xǐ, yuē dìng qiū jiǔ yuè, zì sòng wén jiāng zhì lǔ chéng hūn, lǔ hóu nǎi shǐ gōng zǐ huī zhì qí yíng nǚ. qí shì zǐ zhū ér wén wén jiāng jiāng jià tā guó, cóng qián kuáng xīn, bù jué fù méng, shǐ gōng rén jiǎ sòng huā duǒ yú wén jiāng, fù yǐ shī yuē:
卻說魯桓公即位之年,年齒已長,尚未聘有夫人。大夫臧孫達進曰:「古者,國君年十五而生子。今君內主尚虛,異日主器何望?非所以重宗廟也。」公子翬曰:「臣聞齊侯有愛女文姜,欲妻鄭世子忽而不果,君盍求之?」桓公曰:「諾。」即使公子翬求婚於齊。齊僖公以文姜病中,請緩其期。宮人卻將魯侯請婚的喜信,報知文姜。文姜本是過時思想之症,得此消息,心下稍舒,病覺漸減。及齊、魯為宋公一事,共會於稷,魯侯當面又以姻事為請,齊侯期以明歲。至魯桓三年,又親至嬴地,與齊侯為會。齊僖公感其殷勤,許之。魯侯遂於嬴地納幣,視常禮加倍隆重。僖公大喜,約定秋九月,自送文姜至魯成婚,魯侯乃使公子翬至齊迎女。齊世子諸兒聞文姜將嫁他國,從前狂心,不覺復萌,使宮人假送花朵於文姜,附以詩曰:
táo yǒu huá, càn càn qí xiá.
桃有華,燦燦其霞。
dāng hù bù zhé, piāo ér wèi jū.
當戶不折,飄而為苴。
xū jiē xī fù xū jiē.
吁嗟兮復吁嗟。
wén jiāng dé shī, yǐ jiě qí qíng, yì fù yǐ shī yuē:
文姜得詩,已解其情,亦復以詩曰:
táo yǒu yīng, yè yè qí líng.
桃有英,燁燁其靈。
jīn zī bù zhé, jù wú lái chūn!
今茲不折,詎無來春!
dīng níng xī fù dīng níng.
叮嚀兮復叮嚀。
zhū ér dú qí dá shī, zhī wén jiāng yǒu xīn yú bǐ, xiǎng mù zhuǎn qiè. wèi jǐ, lǔ shǐ shàng qīng gōng zǐ huī rú qí, yíng qǔ wén jiāng. qí xī gōng yǐ ài nǚ zhī gù, yù qīn zì wǎng sòng. zhū ér wén zhī, qǐng yú fù yuē: wén mèi zǐ jiāng shì lǔ hóu, qí lǔ shì hǎo, cǐ chéng měi shì. dàn lǔ hóu jì bù qīn yíng, bì xū qīn rén wǎng sòng. fù qīn guó shì zài shēn, bù biàn yuǎn lí, hái ér bù cái, yuàn dài yī xíng. xī gōng yuē: wú yǐ qīn kǒu xǔ xià zì wǎng sòng qīn, ān kě shī xìn? shuō yóu wèi bì, rén bào: lǔ hóu tíng jià yì, zhuān hòu yíng qīn. xī gōng yuē: lǔ, lǐ yì zhī guó, zhōng dào yíng qīn, zhèng kǒng láo wú rù jìng. wú bù kě yǐ bù wǎng. zhū ér mò rán ér tuì, jiāng shì xīn zhōng yì rú yǒu suǒ shī. qí shí, qiū jiǔ yuè chū xún, jí qī yǐ pò, wén jiāng bié guò liù gōng fēi juàn, dào dōng gōng lái bié gē ge zhū ér. zhū ér zhěng jiǔ xiāng dài, sì mù xiāng shì, gè bù xiāng shě, zhǐ duō le yuán fēi zài zuò. qiě qí fù xī gōng qiǎn gōng rén shǒu hòu, bù néng jiāo yán, àn àn jiē tàn. lín bié zhī jì, zhū ér āi zhì chē qián, dān dào gè mèi zǐ liú xīn, mò wàng dīng níng' zhī jù. wén jiāng dá yán: gē ge bǎo zhòng, xiāng jiàn yǒu rì. qí xī gōng mìng zhū ér shǒu guó, qīn sòng wén jiāng zhì, yǔ lǔ hóu xiāng jiàn. lǔ hóu xù shēng jiù zhī lǐ, shè xí kuǎn dài, cóng rén jiē yǒu hòu cì. xī gōng cí guī, lǔ hóu yǐn wén jiāng dào guó chéng qīn. yī lái, qí shì gè dà guó, èr lái, wén jiāng rú huā jué sè, lǔ hóu shí fēn ài zhòng. sān cháo jiàn miào, dài fū zōng fù, jù lái cháo jiàn jūn fū rén. xī gōng fù shǐ qí dì yí zhòng nián pìn lǔ, wèn hòu jiāng shì. zì cǐ qí lǔ qīn mì, bù zài huà xià. wú míng zǐ yǒu shī, dān dào wén jiāng chū jià shì. shī yún:
諸兒讀其答詩,知文姜有心於彼,想慕轉切。未幾,魯使上卿公子翬如齊,迎取文姜。齊僖公以愛女之故,欲親自往送。諸兒聞之,請於父曰:「聞妹子將適魯侯,齊、魯世好,此誠美事。但魯侯既不親迎,必須親人往送。父親國事在身,不便遠離,孩兒不才,願代一行。」僖公曰:「吾已親口許下自往送親,安可失信?」說猶未畢,人報:「魯侯停駕邑,專候迎親。」僖公曰:「魯,禮義之國,中道迎親,正恐勞吾入境。吾不可以不往。」諸兒默然而退,姜氏心中亦如有所失。其時,秋九月初旬,吉期已迫,文姜別過六宮妃眷,到東宮來別哥哥諸兒。諸兒整酒相待,四目相視,各不相舍,只多了元妃在坐。且其父僖公遣宮人守候,不能交言,暗暗嗟嘆。臨別之際,諸兒挨至車前,單道個「妹子留心,莫忘『叮嚀'之句。」文姜答言:「哥哥保重,相見有日。」齊僖公命諸兒守國,親送文姜至,與魯侯相見。魯侯敘甥舅之禮,設席款待,從人皆有厚賜。僖公辭歸,魯侯引文姜到國成親。一來,齊是個大國,二來,文姜如花絕色,魯侯十分愛重。三朝見廟,大夫宗婦,俱來朝見君夫人。僖公復使其弟夷仲年聘魯,問候姜氏。自此齊、魯親密,不在話下。無名子有詩,單道文姜出嫁事。詩云:
cóng lái nán nǚ shèn xián wēi, xiōng mèi rú hé bù gé lí.
從來男女慎嫌微,兄妹如何不隔離。
zhǐ wèi lín qí yán bǎo zhòng, zhì lìng tā rì diàn zhōng wéi.
只為臨歧言保重,致令他日玷中闈。
huà fēn liǎng tóu. zài shuō zhōu huán wáng zì wén zhèng bó jiǎ mìng fá sòng, xīn zhōng dà nù, jìng shǐ guó gōng lín fù dú bǐng cháo zhèng, bù yòng zhèng bó. zhèng zhuāng gōng wén zhī cǐ xìn, xīn yuàn huán wáng, yī lián wǔ nián bù cháo. huán wáng yuē: zhèng wù shēng wú lǐ shén yǐ. ruò bù tǎo zhī, rén jiāng xiào yóu. zhèn dāng qīn shuài liù jūn, wǎng shēng qí zuì. guó gōng lín fù jiàn yuē: zhèng yǒu lěi shì qīng shì zhī láo, jīn rì duó qí zhèng bǐng, shì yǐ bù cháo. qiě yí xià zhào zhēng zhī, bù bì zì wǎng, yǐ xiè tiān wēi. huán wáng fèn rán zuò sè yuē: wù shēng qī zhèn, fēi zhǐ yī cì, zhèn yǔ wù shēng shì bù liǎng lì! nǎi zhào cài wèi chén sān guó, yī tóng xìng shī fá zhèng. shì shí chén hóu bào fāng hōng, qí dì gōng zǐ tuó zì wǔ fù, shì tài zǐ miǎn ér zì lì, shì bào wèi huán gōng. guó rén bù fú, fēn fēn táo sàn. zhōu shǐ zhēng bīng, gōng zǐ tuó chū jí wèi, bù gǎn wéi wáng zhī mìng, zhǐ de jiū jí chē tú, qiǎn dài fū bó yuán zhū tǒng lǐng, wàng zhèng guó jìn fā. cài wèi gè qiǎn bīng cóng zhēng. huán wáng shǐ guó gōng lín fù jiāng yòu jūn, yǐ cài wèi zhī bīng shǔ zhī shǐ zhōu gōng hēi jiān jiāng zuǒ jūn, chén bīng shǔ zhī. wáng zì tǒng dà bīng wèi zhōng jūn, zuǒ yòu cè yīng.
話分兩頭。再說周桓王自聞鄭伯假命伐宋,心中大怒,竟使虢公林父獨秉朝政,不用鄭伯。鄭莊公聞知此信,心怨桓王,一連五年不朝。桓王曰:「鄭寤生無禮甚矣。若不討之,人將效尤。朕當親帥六軍,往聲其罪。」虢公林父諫曰:「鄭有累世卿士之勞,今日奪其政柄,是以不朝。且宜下詔征之,不必自往,以褻天威。」桓王忿然作色曰:「寤生欺朕,非止一次,朕與寤生誓不兩立!」乃召蔡、衛、陳三國,一同興師伐鄭。是時陳侯鮑方薨,其弟公子佗字伍父,弒太子免而自立,諡鮑為桓公。國人不服,紛紛逃散。周使徵兵,公子佗初即位,不敢違王之命,只得糾集車徒,遣大夫伯爰諸統領,望鄭國進發。蔡、衛各遣兵從征。桓王使虢公林父將右軍,以蔡、衛之兵屬之;使周公黑肩將左軍,陳兵屬之。王自統大兵為中軍,左右策應。
zhèng zhuāng gōng wén wáng shī jiāng zhì, nǎi jí zhū dài fū wèn jì. qún chén mò gǎn xiān yīng. zhèng qīng jì zú yuē: tiān zǐ qīn zì jiāng bīng, zé wǒ bù cháo, míng zhèng yán shùn, bù rú qiǎn shǐ xiè zuì, zhuǎn huò wèi fú. zhuāng gōng nù yuē: wáng duó wǒ zhèng quán, yòu jiā bīng yú wǒ, sān shì qín wáng zhī jī, fù yǔ dōng liú. cǐ fān ruò bù cuò qí ruì qì, zōng shè nán bǎo! gāo qú mí yuē: chén yǔ zhèng sù mù, qí zhù bīng nǎi bù dé yǐ yě. cài wèi yǔ wǒ sù chóu, bì rán xiào lì. tiān zǐ zhèn nù zì jiāng, qí fēng bù kě dāng, yí jiān bì yǐ dài zhī, qí qí yì dài, huò zhàn huò hé, kě yǐ rú yì. dài fū gōng zǐ yuán jìn yuē: yǐ chén zhàn jūn, yú lǐ bù zhí, yí sù bù yí chí yě. chén suī bù cái, yuàn xiàn yī jì. zhuāng gōng yuē: qīng jì rú hé. zi yuán yuē: wáng shī jì fēn wèi sān, yì dāng wèi sān jūn yǐ yīng zhī. zuǒ yòu èr shī, jiē jié fāng zhèn, yǐ zuǒ jūn dāng qí yòu jūn, yǐ yòu jūn dāng qí zuǒ jūn, zhǔ gōng zì lǜ zhōng jūn yǐ dāng wáng. zhuāng gōng yuē: rú cǐ kě bì shèng hū? zi yuán yuē: chén tuó shì jūn xīn lì, guó rén bù shùn, miǎn cóng zhēng diào, qí xīn bì lí, ruò lìng yòu jūn xiān fàn chén shī, chū qí bù yì, bì rán bēn cuàn. zài lìng zuǒ jūn jìng bēn cài wèi, cài wèi wén chén bài, yì jiāng kuì yǐ, rán hòu hé bīng yǐ gōng wáng zú, wàn wú bù shèng. zhuāng gōng yuē: qīng liào dí rú zhǐ zhǎng, zi fēng bù sǐ yǐ.
鄭莊公聞王師將至,乃集諸大夫問計。群臣莫敢先應。正卿祭足曰:「天子親自將兵,責我不朝,名正言順,不如遣使謝罪,轉禍為福。」莊公怒曰:「王奪我政權,又加兵於我,三世勤王之績,付與東流。此番若不挫其銳氣,宗社難保!」高渠彌曰:「陳與鄭素睦,其助兵乃不得已也。蔡、衛與我夙仇,必然效力。天子震怒自將,其鋒不可當,宜堅壁以待之,俟其意怠,或戰或和,可以如意。」大夫公子元進曰:「以臣戰君,於理不直,宜速不宜遲也。臣雖不才,願獻一計。」莊公曰:「卿計如何。」子元曰:「王師既分為三,亦當為三軍以應之。左右二師,皆結方陣,以左軍當其右軍,以右軍當其左軍,主公自率中軍以當王。」莊公曰:「如此可必勝乎?」子元曰:「陳佗弒君新立,國人不順,勉從徵調,其心必離,若令右軍先犯陳師,出其不意,必然奔竄。再令左軍徑奔蔡、衛,蔡、衛聞陳敗,亦將潰矣,然後合兵以攻王卒,萬無不勝。」莊公曰:「卿料敵如指掌,子封不死矣。」
zhèng shāng yì jiān, jiāng lì bào: wáng shī yǐ zhì gé, sān yíng lián luò bù duàn. zhuāng gōng yuē: dàn xū pò qí yī yíng, yú bù zú pò yě. nǎi shǐ dài fū màn bó, yǐn yī jūn wèi yòu jù shǐ zhèng qīng jì zú yǐn yī jūn wèi zuǒ jù zì lǐng shàng jiāng gāo qú mí yuán fán xiá shū yíng zhù dān děng, jiàn máo hú dà qí yú zhōng jūn. jì zú jìn yuē: máo hú' suǒ yǐ shèng sòng xǔ yě. fèng tiān tǎo zuì', yǐ fá zhū hóu zé kě, yǐ fá wáng zé bù kě. zhuāng gōng yuē: guǎ rén sī bù jí cǐ. jí mìng yǐ dà pèi yì zhī, réng shǐ xiá shū yíng zhí zhǎng, qí máo hú zhì yú wǔ kù, zì hòu bù yòng. gāo qú mí yuē: chén guān zhōu wáng pō zhī bīng fǎ, jīn fān jiāo zhàn, bù bǐ xún cháng. qǐng wèi yú lì' zhī zhèn. zhuāng gōng yuē: yú lì zhèn' rú hé? gāo qú mí yuē: jiǎ chē èr shí wǔ chéng wèi piān, jiǎ shì wǔ rén wèi wǔ, měi chē yī piān zài qián, bié yòng jiǎ shì wǔ wǔ èr shí wǔ rén suí hòu, sāi qí què lòu. chē shāng yī rén, wǔ jí bǔ zhī, yǒu jìn wú tuì. cǐ zhèn fǎ jí jiān jí mì, nán bài yì shèng. zhuāng gōng yuē: shàn. sān jūn jiāng jìn gé, zhā zhù yíng zhài. huán wáng wén zhèng bó chū shī dǐ dí, nù bù kě yán, biàn yù qīn zì chū zhàn, guó gōng lín fù jiàn zhǐ zhī. cì rì, gè pái zhèn shì, zhuāng gōng chuán lìng: zuǒ yòu èr jūn, bù kě qīng dòng, zhǐ kàn jūn zhōng dà pèi zhǎn dòng, yī qí jìn bīng.
正商議間,疆吏報:「王師已至葛,三營聯絡不斷。」莊公曰:「但須破其一營,余不足破也。」乃使大夫曼伯,引一軍為右拒;使正卿祭足引一軍為左拒;自領上將高渠彌、原繁、瑕叔盈、祝聃等,建「蝥弧」大旗於中軍。祭足進曰:「『蝥弧'所以勝宋、許也。『奉天討罪',以伐諸侯則可,以伐王則不可。」莊公曰:「寡人思不及此。」即命以大旆易之,仍使瑕叔盈執掌,其「蝥弧」置於武庫,自後不用。高渠彌曰:「臣觀周王頗知兵法,今番交戰,不比尋常。請為『魚麗'之陣。」莊公曰:「『魚麗陣'如何?」高渠彌曰:「甲車二十五乘為偏,甲士五人為伍,每車一偏在前,別用甲士五五二十五人隨後,塞其闕漏。車傷一人,伍即補之,有進無退。此陣法極堅極密,難敗易勝。」莊公曰:「善」。三軍將近葛,扎住營寨。桓王聞鄭伯出師抵敵,怒不可言,便欲親自出戰,虢公林父諫止之。次日,各排陣勢,莊公傳令:「左右二軍,不可輕動,只看軍中大旆展動,一齊進兵。」
qiě shuō huán wáng dǎ diǎn yī fān zé zhèng de shuō huà, zhuān dài zhèng jūn chū tóu dǎ huà, dāng zhèn sù shuō, yǐ zhé qí qì. zhèng jūn suī liè zhèn, zhǐ bǎ zhù zhèn mén, jué wú dòng jìng. huán wáng shǐ rén tiāo zhàn, bìng wú rén yīng. jiāng zhì wǔ hòu, zhuāng gōng dù wáng zú yǐ dài, jiào xiá shū yíng bǎ dà pèi huī dòng, zuǒ yòu èr jù, yī qí míng gǔ, gǔ shēng rú léi, gè gè fèn yǒng qián jìn. qiě shuō màn bó shā rù zuǒ jūn, chén bīng yuán wú dòu zhì, jí shí bēn sàn, fǎn jiāng zhōu bīng chōng dòng, zhōu gōng hēi jiān zǔ è bú zhù, dà bài ér zǒu. zài shuō jì zú shā rù yòu jūn, zhǐ kàn cài wèi qí hào chōng tū jiāng qù, èr guó bù néng dǐ dāng, gè zì mì lù bēn táo. guó gōng lín fù zhàng jiàn lì yú chē qián, yuē shù jūn rén: rú yǒu luàn dòng zhě zhǎn! jì zú bù gǎn bī. lín fù huǎn huǎn ér tuì, bù zhé yī bīng. zài shuō huán wáng zài zhōng jūn, wén dí yíng gǔ shēng zhèn tiān, zhī shì chū zhàn, zhǔn bèi xiāng chí. zhǐ jiàn shì zú fēn fēn ěr yǔ, duì wǔ zǎo luàn. yuán lái wàng jiàn kuì bīng, zhī zuǒ yòu èr yíng yǒu shī, lián zhōng jūn yě lì jiǎo bú zhù. què bèi zhèng bīng rú qiáng ér jìn, zhù dān zài qián, yuán fán zài hòu, màn bó jì zú yì lǐng dé shèng zhī bīng, bìng lì hé gōng. shā dé chē qīng mǎ bì, jiāng yǔn bīng wáng. huán wáng chuán lìng sù tuì, qīn zì duàn hòu, qiě zhàn qiě zǒu. zhù dān wàng jiàn xiù gài zhī xià, liào shì zhōu wáng, jǐn zhe yǎn lì qù zhēn, yī jiàn shè qù, zhèng zhōng zhōu wáng zuǒ jiān. xìng guǒ jiǎ jiān hòu, shāng bù shèn zhòng. zhù dān cuī chē qián jìn, zhèng zài wēi jí, què dé guó gōng lín fù qián lái jiù jià, yǔ zhù dān jiāo fēng. yuán fán màn bó yī qí lái qián, gè chěng yīng xióng, hū wén zhèng zhōng jūn míng jīn shén jí, suì gè shōu jūn.
且說桓王打點一番責鄭的說話,專待鄭君出頭打話,當陣訴說,以折其氣。鄭君雖列陣,只把住陣門,絕無動靜。桓王使人挑戰,並無人應。將至午後,莊公度王卒已怠,教瑕叔盈把大旆麾動,左右二拒,一齊鳴鼓,鼓聲如雷,各各奮勇前進。且說曼伯殺入左軍,陳兵原無鬥志,即時奔散,反將周兵衝動,周公黑肩阻遏不住,大敗而走。再說祭足殺入右軍,只看蔡、衛旗號衝突將去,二國不能抵當,各自覓路奔逃。虢公林父仗劍立於車前,約束軍人:「如有亂動者斬!」祭足不敢逼。林父緩緩而退,不折一兵。再說桓王在中軍,聞敵營鼓聲震天,知是出戰,準備相持。只見士卒紛紛耳語,隊伍早亂。原來望見潰兵,知左右二營有失,連中軍也立腳不住。卻被鄭兵如牆而進,祝聃在前,原繁在後,曼伯、祭足亦領得勝之兵,並力合攻。殺得車傾馬斃,將隕兵亡。桓王傳令速退,親自斷後,且戰且走。祝聃望見繡蓋之下,料是周王,盡著眼力覷真,一箭射去,正中周王左肩。幸裹甲堅厚,傷不甚重。祝聃催車前進,正在危急,卻得虢公林父前來救駕,與祝聃交鋒。原繁、曼伯一齊來前,各騁英雄,忽聞鄭中軍鳴金甚急,遂各收軍。
huán wáng yǐn bīng tuì sān shí lǐ xià zhài. zhōu gōng hēi jiān yì zhì, sù chēng: chén rén bù kěn yòng lì, yǐ zhì yú bài. huán wáng nǎn rán yuē: cǐ zhèn yòng rén bù míng zhī guò yě. zhù dān děng huí jūn, jiàn zhèng zhuāng gōng yuē: chén yǐ shè wáng jiān, zhōu wáng dǎn luò, zhèng dài zhuī gǎn, shēng qín nà sī, hé yǐ míng jīn? zhuāng gōng yuē: běn wèi tiān zǐ bù míng, jiāng dé wèi yuàn, jīn rì yīng dí, wàn fēi děi yǐ. lài zhū qīng zhī lì, shè jì wú yǔn zú yǐ, hé gǎn duō qiú? yī nǐ shuō qǔ huí tiān zǐ, rú hé fā luò? jí shè wáng yì bù kě yě. wàn yī zhòng shāng yǔn mìng, guǎ rén yǒu shì jūn zhī míng yǐ. jì zú yuē: zhǔ gōng zhī yán shì yě. jīn wú guó bīng wēi yǐ lì, liào zhōu wáng bì dāng wèi jù. yí qiǎn shǐ wèn ān, shāo yǔ yīn qín, shǐ zhī shè jiān, fēi chū zhǔ gōng zhī yì. zhuāng gōng yuē: cǐ xíng fēi zhòng bù kě. mìng bèi niú shí èr tóu, yáng bǎi zhī, sù chú zhī wù gòng bǎi yú chē, lián yè dào zhōu wáng yíng nèi. jì zú kòu shǒu zài sān, kǒu chēng: sǐ zuì chén wù shēng, bù rěn shè jì zhī yǔn, lè bīng zì wèi, bù liào jūn zhōng bù jiè, yǒu fàn wáng gōng, wù shēng bù shèng zhàn jīng hú sù zhī zhì! jǐn qiǎn péi chén zú, dài zuì yuán mén, jìng wèn wú yàng, bù tiǎn bì fù, liáo chōng láo jūn zhī yòng, wéi tiān wáng lián ér shè zhī. huán wáng mò rán, zì yǒu cán sè. guó gōng lín fù cóng páng dài dá yuē: wù shēng jì zhī qí zuì, dāng cóng kuān yòu, lái shǐ biàn kě xiè ēn. jì zú zài bài, qǐ shǒu ér chū, biàn lì gè yíng, jù wèn: ān fǒu? shǐ guān yǒu shī tàn yún:
桓王引兵退三十里下寨。周公黑肩亦至,訴稱:「陳人不肯用力,以至於敗。」桓王赧然曰:「此朕用人不明之過也。」祝聃等回軍,見鄭莊公曰:「臣已射王肩,周王膽落,正待追趕,生擒那廝,何以鳴金?」莊公曰:「本為天子不明,將德為怨,今日應敵,萬非得已。賴諸卿之力,社稷無隕足矣,何敢多求?依你說取回天子,如何發落?即射王亦不可也。萬一重傷殞命,寡人有弒君之名矣。」祭足曰:「主公之言是也。今吾國兵威已立,料周王必當畏懼。宜遣使問安,稍與殷勤,使知射肩,非出主公之意。」莊公曰:「此行非仲不可。」命備牛十二頭,羊百隻,粟芻之物共百餘車,連夜到周王營內。祭足叩首再三,口稱:「死罪臣寤生,不忍社稷之隕,勒兵自衛,不料軍中不戒,有犯王躬,寤生不勝戰兢觳觫之至!謹遣陪臣足,待罪轅門,敬問無恙,不腆敝賦,聊充勞軍之用,惟天王憐而赦之。」桓王默然,自有慚色。虢公林父從旁代答曰:「寤生既知其罪,當從寬宥,來使便可謝恩。」祭足再拜,稽首而出,遍歷各營,俱問:「安否?」史官有詩嘆云:
màn kuā shén jiàn jí wáng jiān, bù xiǎng jūn chén děng dì tiān.
漫夸神箭集王肩,不想君臣等地天。
duì lěi gōng rán quán bù ràng, què jiāng xū lǐ mèi wáng qián.
對壘公然全不讓,卻將虛禮媚王前。
yòu rán wēng yǒu shī jī huán wáng, bù dāng qīng bīng fá zhèng, zì qǔ qí rǔ. shī yún:
又髯翁有詩譏桓王,不當輕兵伐鄭,自取其辱。詩云:
míng zhū dàn què gǔ lái jī, qǐ yǒu tiān wáng zì chū chē?
明珠彈雀古來譏,豈有天王自出車?
chuán xí sì fāng jiān biǎn jué, zhèng rén níng bù jù wáng wēi!
傳檄四方兼貶爵,鄭人寧不懼王威!
huán wáng bīng bài guī zhōu. bù shèng qí fèn. biàn yù chuán xí sì fāng, gòng shēng zhèng wù shēng wú wáng zhī zuì. guó gōng lín fù jiàn yuē: wáng qīng jǔ sàng gōng. ruò chuán xí sì fāng, shì zì zhāng qí bài yě. zhū hóu zì chén wèi cài sān guó ér wài, mò fēi zhèng dǎng. zhēng bīng bù zhì, tú wèi zhèng xiào. qiě zhèng yǐ qiǎn jì zú láo jūn xiè zuì, kě jí cǐ shè yòu, kāi zhèng zì xīn zhī lù. huán wáng mò rán. zì cǐ gèng bù yán zhèng shì.
桓王兵敗歸周。不勝其忿。便欲傳檄四方,共聲鄭寤生無王之罪。虢公林父諫曰:「王輕舉喪功。若傳檄四方,是自彰其敗也。諸侯自陳、衛、蔡三國而外,莫非鄭黨。徵兵不至,徒為鄭笑。且鄭已遣祭足勞軍謝罪,可藉此赦宥,開鄭自新之路。」桓王默然。自此更不言鄭事。
què shuō cài hóu yīn qiǎn bīng cóng zhōu fá zhèng, jūn zhōng tàn tīng dé chén guó cuàn luàn, rén xīn bù fú gōng zǐ tuó. yú shì yǐn bīng xí chén, bù zhī shèng bài rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
卻說蔡侯因遣兵從周伐鄭,軍中探聽得陳國篡亂,人心不服公子佗。於是引兵襲陳,不知勝敗如何?且看下回分解。