strong sài jǔ dǐng qín wǔ wáng jué wěi mǎng fù huì chǔ huái wáng xiàn qín strong
賽舉鼎秦武王絕蒍 莽赴會楚懷王陷秦
huà shuō chǔ huái wáng hèn zhāng yí qī zhà, yuàn zì xiàn qián zhōng zhī dì, zhǐ yào huàn zhāng yí yī rén. zuǒ yòu jì jí zhāng yí zhě, jiē yuē: yǐ yī rén ér yì shù bǎi lǐ zhī dì, lì mò dà yān. qín huì wén wáng yuē: zhāng yí wú gǔ gōng zhī chén, guǎ rén níng bù de dì, hé rěn qì zhī? zhāng yí zì qǐng yuē: wēi chén yuàn wǎng. huì wén wáng yuē: chǔ wáng hán shèng nù yǐ dài xiān shēng, wǎng bì jiàn shā, gù guǎ rén bù rěn qiǎn yě. zhāng yí zòu yuē: shā chén yī rén, ér wèi qín dé qián zhōng zhī dì, chén sǐ yǒu yú róng yǐ. kuàng wèi bì sǐ hū? huì wén wáng yuē: xiān shēng hé jì zì tuō? shì wèi guǎ rén yán zhī.
話說楚懷王恨張儀欺詐,願自獻黔中之地,只要換張儀一人。左右忌嫉張儀者,皆曰:「以一人而易數百里之地,利莫大焉。」秦惠文王曰:「張儀吾股肱之臣,寡人寧不得地,何忍棄之?」張儀自請曰:「微臣願往。」惠文王曰:「楚王含盛怒以待先生,往必見殺,故寡人不忍遣也。」張儀奏曰:「殺臣一人,而為秦得黔中之地,臣死有餘榮矣。況未必死乎?」惠文王曰:「先生何計自脫?試為寡人言之。」
zhāng yí yuē: chǔ fū rén zhèng xiù, měi ér yǒu zhì, dé wáng zhī chǒng, chén xī zài chǔ shí, wén chǔ wáng xīn xìng yī měi rén, zhèng xiù wèi měi rén yuē: dài wáng è rén yǐ bí qì chù zhī, zi jiàn wáng bì yǎn qí bí.' měi rén xìn qí yán, chǔ wáng wèn yú zhèng xiù yuē: měi rén jiàn guǎ rén zhé yǎn bí, hé yě?' zhèng xiù yuē: xián dài wáng tǐ chòu, gù è wén zhī.' chǔ wáng dà nù, mìng yì měi rén zhī bí. xiù suì zhuān chǒng. yòu yǒu bì chén jìn shàng mèi shì zhèng xiù, nèi wài yòng shì, ér chén yǔ jìn shàng xiāng shàn, chén zì liào néng jiè qí bì, kě yǐ bù sǐ, dài wáng dàn zhào wèi zhāng děng liú bīng hàn zhōng, yáo wèi jìn qǔ zhī shì, chǔ bì rán bù gǎn shā chén yǐ! qín wáng nǎi qiǎn yí xíng.
張儀曰:「楚夫人鄭袖,美而有智,得王之寵,臣昔在楚時,聞楚王新幸一美人,鄭袖謂美人曰:『大王惡人以鼻氣觸之,子見王必掩其鼻。'美人信其言,楚王問於鄭袖曰:『美人見寡人輒掩鼻,何也?'鄭袖曰:『嫌大王體臭,故惡聞之。'楚王大怒,命劓美人之鼻。袖遂專寵。又有嬖臣靳尚媚事鄭袖,內外用事,而臣與靳尚相善,臣自料能借其庇,可以不死,大王但詔魏章等留兵漢中,遙為進取之勢,楚必然不敢殺臣矣!」秦王乃遣儀行。
yí jì zhì chǔ guó, huái wáng jí mìng shǐ zhě zhí ér qiú zhī, jiāng zé rì gào yú tài miào, rán hòu xíng zhū, zhāng yí bié qiǎn rén dǎ jìn shàng guān jié, jìn shàng rù yán yú zhèng xiù yuē: fū rén zhī chǒng bù zhōng yǐ, nài hé? zhèng xiù yuē: hé gù? jìn shàng yuē: qín bù zhī chǔ wáng zhī nù zhāng yí, gù qiǎn shǐ chǔ, jīn wén chǔ wáng yù shā yí, qín jiāng hái chǔ qīn dì, shǐ qīn nǚ xià jià yú chǔ, yǐ měi rén shàn gē zhě wèi yìng, yǐ shú zhāng yí zhī zuì, qín nǚ zhì, chǔ wáng bì zūn ér lǐ zhī, fū rén suī yù shàn chǒng, dé hū? zhèng xiù dà jīng yuē: zi yǒu hé jì kě zhǐ qí shì? jìn shàng yuē: fū rén ruò wèi bù zhī zhě, ér yǐ lì hài yán yú dài wáng, shǐ chū zhāng yí hái qín, shì yí kě yǐ.
儀既至楚國,懷王即命使者執而囚之,將擇日告於太廟,然後行誅,張儀別遣人打靳尚關節,靳尚入言於鄭袖曰:「夫人之寵不終矣,奈何?」鄭袖曰:「何故?」靳尚曰:「秦不知楚王之怒張儀,故遣使楚,今聞楚王欲殺儀,秦將還楚侵地,使親女下嫁於楚,以美人善歌者為媵,以贖張儀之罪,秦女至,楚王必尊而禮之,夫人雖欲擅寵,得乎?」鄭袖大驚曰:「子有何計可止其事?」靳尚曰:「夫人若為不知者,而以利害言於大王,使出張儀還秦,事宜可已。」
zhèng xiù nǎi zhōng yè tì qì, yán yú huái wáng yuē: dài wáng yù yǐ dì yì zhāng yí, dì wèi rù qín, ér zhāng yí xiān zhì, shì qín zhī yǒu lǐ yú dài wáng yě, qín bīng yī jǔ ér xí juǎn hàn zhōng, yǒu tūn chǔ zhī shì, ruò shā zhāng yí yǐ nù zhī, bì jiāng yì bīng gōng chǔ, wǒ fū fù bù néng xiāng bǎo, qiè zhōng xīn rú cì, yǐn shí bù gān zhě lèi rì yǐ. qiě rén chén gè wèi qí zhǔ, zhāng yí tiān xià zhì shì, qí xiāng qín guó jiǔ, yǔ qín piān hòu, hé guài qí rán? dài wáng ruò hòu dài yí, yí zhī shì chǔ, yì yóu qín yě.
鄭袖乃中夜涕泣,言於懷王曰:「大王欲以地易張儀,地未入秦,而張儀先至,是秦之有禮於大王也,秦兵一舉而席捲漢中,有吞楚之勢,若殺張儀以怒之,必將益兵攻楚,我夫婦不能相保,妾中心如刺,飲食不甘者累日矣。且人臣各為其主,張儀天下智士,其相秦國久,與秦偏厚,何怪其然?大王若厚待儀,儀之事楚,亦猶秦也。」
huái wáng yuē: qīng wù yōu, róng guǎ rén cóng zhǎng jì yì.
懷王曰:「卿勿憂,容寡人從長計議。」
jìn shàng fù chéng jiān yán yuē: shā yī zhāng yí, hé sǔn yú qín? ér yòu shī qián zhōng shù bǎi lǐ zhī dì, bù rú liú yí, yǐ wèi hé qín zhī dì. huái wáng yì yì xī qián zhōng zhī dì, bù kěn yǔ qín, yú shì chū zhāng yí, yīn hòu lǐ zhī, zhāng yí suì shuō huái wáng yǐ shì qín zhī lì, huái wáng jí qiǎn zhāng yí guī qín, tōng liǎng guó zhī hǎo.
靳尚復乘間言曰:「殺一張儀,何損於秦?而又失黔中數百里之地,不如留儀,以為和秦之地。」懷王意亦惜黔中之地,不肯與秦,於是出張儀,因厚禮之,張儀遂說懷王以事秦之利,懷王即遣張儀歸秦,通兩國之好。
qū píng chū shǐ qí guó ér guī, wén zhāng yí yǐ qù, nǎi jiàn yuē: qián dài wáng jiàn qī yú zhāng yí, yí zhì, chén yǐ wèi dài wáng bì pēng shí qí ròu jīn shè bù zhū, yòu yù tīng qí xié shuō, shuài xiān shì qín. fū pǐ fū yóu bù wàng chóu chóu, kuàng jūn hū? wèi dé qín huān, ér xiān chù tiān xià zhī gōng fèn, chén qiè yǐ wèi fēi jì yě! huái wáng huǐ, shǐ rén jià yáo chē zhuī zhī, zhāng yí yǐ xīng chí chū jiāo èr rì yǐ. zhāng yí jì hái qín, wèi zhāng yì bān shī ér guī, shǐ chén yǒu shī yún:
屈平出使齊國而歸,聞張儀已去,乃諫曰:「前大王見欺於張儀,儀至,臣以為大王必烹食其肉;今赦不誅,又欲聽其邪說,率先事秦。夫匹夫猶不忘仇讎,況君乎?未得秦歡,而先觸天下之公憤,臣竊以為非計也!」懷王悔,使人駕軺車追之,張儀已星馳出郊二日矣。張儀既還秦,魏章亦班師而歸,史臣有詩云:
zhāng yí fǎn fù wèi yíng qín, cháo zuò fú qiú mù shàng bīn.
張儀反覆為嬴秦,朝作俘囚暮上賓。
kān xiào huái wáng rú mù ǒu, bù cóng zhōng jì tīng chán rén.
堪笑懷王如木偶,不從忠計聽讒人。
zhāng yí wèi qín wáng yuē: yí wàn sǐ yī shēng, dé fù jiàn dài wáng zhī miàn, chǔ wáng chéng wèi qín shén, suī rán bù kě shǐ chén shī xìn yú chǔ, dài wáng chéng gē hàn zhōng zhī bàn, yǐ wèi chǔ dé, yǔ wèi hūn yīn, chén qǐng jiè chǔ wèi duān, shuō liù guó lián mèi yǐ shì qín. qín wáng xǔ zhī, suì gē hàn zhōng wǔ xiàn, qiǎn rén wǎng chǔ xiū hǎo, yīn qiú huái wáng zhī nǚ wèi tài zǐ dàng fēi, fù yǐ qín nǚ xǔ qī huái wáng zhī shǎo zǐ lán. huái wáng dà xǐ, yǐ wèi zhāng yí guǒ bù qī chǔ yě. qín wáng niàn zhāng yí zhī láo, fēng yǐ wǔ yì, hào wǔ xìn jūn, yīn jù huáng jīn bái bì, gāo chē sì mǎ, shǐ yǐ lián héng zhī shù, wǎng shuō liè guó.
張儀謂秦王曰:「儀萬死一生,得復見大王之面,楚王誠畏秦甚,雖然不可使臣失信於楚,大王誠割漢中之半,以為楚德,與為婚姻,臣請借楚為端,說六國連袂以事秦。」秦王許之,遂割漢中五縣,遣人往楚修好,因求懷王之女為太子盪妃,復以秦女許妻懷王之少子蘭。懷王大喜,以為張儀果不欺楚也。秦王念張儀之勞,封以五邑,號武信君,因具黃金白璧,高車駟馬,使以「連衡」之術,往說列國。
zhāng yí dōng jiàn qí mǐn wáng, yuē: dài wáng zì liào tǔ dì shú yǔ qín guǎng? jiǎ bīng shú yǔ qín qiáng? cóng rén wèi qí jì zhě, jiē wèi qí qù qín yuǎn, kě yǐ wú huàn., cǐ dàn niǔ mù qián, bù gù hòu huàn. jīn qín chǔ jià nǚ qǔ fù, jié kūn dì zhī hǎo, sān jìn mò bù sǒng jù, zhēng xiàn dì yǐ shì qín. dài wáng dú yǔ qín wèi chóu, qín qū hán wèi gōng qí zhī nán jìng, xī zhào bīng dù huáng hé, yǐ chéng lín zī jí mò zhī bì, dài wáng suī yù shì qín, shàng kě dé hū? jīn rì zhī jì, shì qín zhě ān, bèi qín zhě wēi.
張儀東見齊湣王,曰:「大王自料土地孰與秦廣?甲兵孰與秦強?從人為齊計者,皆謂齊去秦遠,可以無患。,此但狃目前,不顧後患。今秦、楚嫁女娶婦,結昆弟之好,三晉莫不悚懼,爭獻地以事秦。大王獨與秦為仇,秦驅韓、魏攻齊之南境,悉趙兵渡黃河,以乘臨淄即墨之敝,大王雖欲事秦,尚可得乎?今日之計,事秦者安,背秦者危。」
qí mǐn wáng yuē: guǎ rén yuàn yǐ guó tīng yú xiān shēng. nǎi hòu zèng zhāng yí.
齊湣王曰:「寡人願以國聽於先生。」乃厚贈張儀。
yí fù xī shuō zhào wáng yuē: bì yì qín wáng yǒu bì jiǎ diāo bīng, yuàn yǔ jūn huì yú hán dān zhī xià, shǐ wēi chén xiān wén yú zuǒ yòu. dài wáng suǒ shì zhě, sū qín zhī yuē ěr, qín bèi yàn táo qí, yòu yǐ fǎn zhū, yī shēn bù bǎo, ér rén yóu xìn zhī, wù yǐ! jīn qín chǔ jié hūn, qí xiàn yú yán zhī dì, hán wèi chēng dōng fān zhī chén, shì wǔ guó wèi yī yě. dài wáng yù yǐ gū zhào kàng wǔ guó zhī fēng, wàn wú yī xìng! gù chén wèi dài wáng jì, mò rú shì qín. zhào wáng xǔ nuò.
儀復西說趙王曰:「敝邑秦王有敝甲凋兵,願與君會於邯鄲之下,使微臣先聞於左右。大王所恃者,蘇秦之約耳,秦背燕逃齊,又以反誅,一身不保,而人猶信之,誤矣!今秦、楚結婚,齊獻魚鹽之地,韓、魏稱東藩之臣,是五國為一也。大王欲以孤趙抗五國之鋒,萬無一幸!故臣為大王計,莫如事秦。」趙王許諾。
yí fù běi wǎng yàn guó, shuō yàn zhāo wáng yuē: dài wáng suǒ zuì qīn zhě mò rú zhào. xī zhào xiāng zi cháng yǐ qí zǐ wèi dài wáng fū rén, xiāng zi yù bìng dài guó, yuē yǔ dài wáng wèi hǎo huì, lìng gōng rén zhì wèi zhǎng bǐng jīn dòu, fāng yàn, chú rén jìn gēng, fǎn dǒu bǐng yǐ jī dài wáng, pò xiōng ér sǐ, suì xí jù dài guó, qí zǐ wén zhī, qì ér hū tiān, yīn mó jī yǐ zì cì, hòu rén yīn hào qí shān yuē mó jī shān. fū qīn zǐ yóu qī zhī yǐ qǔ lì, kuàng tā rén zāi? jīn zhào wáng yǐ gē dì xiè guò yú qín, jiāng rù cháo qín wáng yú miǎn chí, yī dàn qū zhào ér gōng yàn, zé yì shuǐ zhǎng chéng, fēi dài wáng zhī yǒu yě. yàn zhāo wáng kǒng jù, yuàn xiàn héng shān zhī dōng wǔ chéng yǐ hé qín.
儀復北往燕國,說燕昭王曰:「大王所最親者莫如趙。昔趙襄子嘗以其姊為代王夫人,襄子欲並代國,約與代王為好會,令工人制為長柄金斗,方宴,廚人進羹,反斗柄以擊代王,破胸而死,遂襲據代國,其姊聞之,泣而呼天,因摩笄以自刺,後人因號其山曰摩笄山。夫親姊猶欺之以取利,況他人哉?今趙王已割地謝過於秦,將入朝秦王於澠池,一旦驅趙而攻燕,則易水長城,非大王之有也。」燕昭王恐懼,願獻恆山之東五城以和秦。
zhāng yí lián héng zhī shuō jì xíng, jiāng guī bào qín, wèi zhì xián yáng, qín huì wén wáng yǐ bìng hōng, tài zǐ dàng jí wèi, shì wèi wǔ wáng.
張儀「連衡」之說既行,將歸報秦,未至咸陽,秦惠文王已病薨,太子盪即位,是為武王。
qí mǐn wáng chū tīng zhāng yí zhī shuō, yǐ wèi sān jìn jiē yǐ xiàn dì shì qín, gù bù gǎn zì yì jí wén yí shuō qí zhī hòu, wǎng shuō zhào, yǐ yí wèi qī, dà nù. yòu wén qín huì wén wáng zhī hōng, nǎi shǐ mèng cháng jūn zhì shū liè guó, yuē gòng bèi qín fù wèi hé zòng. yí chǔ yǐ jié hūn yú qín, kǒng qí bù zòng, xiān yù fá zhī.
齊湣王初聽張儀之說,以為三晉皆已獻地事秦,故不敢自異;及聞儀說齊之後,往說趙,以儀為欺,大怒。又聞秦惠文王之薨,乃使孟嘗君致書列國,約共背秦復為「合縱」。疑楚已結婚於秦,恐其不縱,先欲伐之。
chǔ huái wáng qiǎn qí tài zǐ héng wèi zhì yú qí, qí bīng nǎi zhǐ, mǐn wáng zì wèi zòng yuē zhǎng, lián jié zhū hóu, yuē néng dé zhāng yí zhě, shǎng yǐ shí chéng. qín wǔ wáng shēng xìng cū zhí, zì wèi tài zǐ shí sù è zhāng yí zhī duō zhà, qún chén xiān jì yí chǒng zhě, zhì shì jiē chán zèn zhī.
楚懷王遣其太子橫為質於齊,齊兵乃止,湣王自為「縱約長」,連結諸侯,約能得張儀者,賞以十城。秦武王生性粗直,自為太子時素惡張儀之多詐,群臣先忌儀寵者,至是皆讒譖之。
yí jù huò, nǎi rù jiàn wǔ wáng yuē: yí yǒu yú jì, yuàn xiào yú zuǒ yòu.
儀懼禍,乃入見武王曰:「儀有愚計,願效於左右。」
wǔ wáng yuē: jūn jì ān chū?
武王曰:「君計安出?」
zhāng yí yuē: wén qí wáng shén zēng yí, yí zhī suǒ zài bì xìng shī fá zhī, yí yuàn cí dài wáng, dōng wǎng dà liáng, qí zhī fá liáng, bì yǐ, liáng qí bīng lián ér bù jiě, dài wáng nǎi chéng jiān fá hán, tōng sān chuān yǐ kuī zhōu shì, cǐ wáng yè yě.
張儀曰:「聞齊王甚憎儀,儀之所在必興師伐之,儀願辭大王,東往大梁,齊之伐梁,必矣,梁、齊兵連而不解,大王乃乘間伐韓,通三川以窺周室,此王業也。」
wǔ wáng yǐ wèi rán, nǎi jù gé chē sān shí chéng, sòng zhāng yí rù dà liáng, wèi āi wáng yòng wèi xiāng guó, yǐ dài gōng sūn yǎn zhī wèi.
武王以為然,乃具革車三十乘,送張儀入大梁,魏哀王用為相國,以代公孫衍之位。
yǎn nǎi qù wèi rù qín.
衍乃去魏入秦。
qí mǐn wáng zhī yí xiāng wèi, guǒ rán dà nù, xìng shī fá wèi, wèi āi wáng dà jù, móu yú zhāng yí, yí nǎi shǐ qí shè rén féng xǐ, wěi wèi chǔ kè, wǎng jiàn mǐn wáng yuē: wén dài wáng shén zēng zhāng yí, xìn hū? mǐn wáng yuē: rán. féng xǐ yuē: dài wáng rú zēng yí, yuàn wú fá wèi yě, chén shì cóng xián yáng lái, wén yí qù qín shí, yǔ qín wáng yǒu yuē, yán: qí wáng è yí, yí suǒ zài bì xìng shī fá zhī.' gù qín wáng jù chē chéng, sòng yí yú wèi, yù yǐ tiāo qí wèi zhī dòu, qí wèi bīng lián ér bù jiě, qín nǎi dé chéng jiān ér tú shì yú běi fāng. wáng jīn fá wèi, zhōng yí jì, wáng bù rú wú fá, shǐ qín bù xìn zhāng yí, yí suī zài wèi, yì wú néng wèi yǐ.
齊湣王知儀相魏,果然大怒,興師伐魏,魏哀王大懼,謀於張儀,儀乃使其舍人馮喜,偽為楚客,往見湣王曰:「聞大王甚憎張儀,信乎?」湣王曰:「然。」馮喜曰:「大王如憎儀,願無伐魏也,臣適從咸陽來,聞儀去秦時,與秦王有約,言:『齊王惡儀,儀所在必興師伐之。'故秦王具車乘,送儀於魏,欲以挑齊、魏之斗,齊、魏兵連而不解,秦乃得乘間而圖事於北方。王今伐魏,中儀計,王不如無伐,使秦不信張儀,儀雖在魏,亦無能為矣。」
mǐn wáng suì bà bīng bù fá wèi, wèi āi wáng yì hòu zhāng yí.
湣王遂罷兵不伐魏,魏哀王益厚張儀。
yú nián, zhāng yí bìng zú yú wèi.
逾年,張儀病卒於魏。
shì suì, qí wú yán hòu sǐ.
是歲,齊無鹽後死。
què shuō qín wǔ wáng zhǎng dà duō lì, hǎo yǔ yǒng shì jué lì wèi xì, wū huò rèn bǐ zì xiān shì yǐ wèi qín jiāng, wǔ wáng fù chǒng rèn zhī, yì qí lù zhì.
卻說秦武王長大多力,好與勇士角力為戲,烏獲、任鄙自先世已為秦將,武王復寵任之,益其祿秩。
yǒu qí rén mèng bì zì shuō, yǐ lì wén, shuǐ xíng bù bì jiāo lóng, lù xíng bù bì hǔ láng, fā nù tǔ qì, shēng? xiǎng dòng tiān. cháng yú yě wài jiàn liǎng niú xiāng dòu, mèng bì cóng zhōng yǐ shǒu fēn zhī, yī niú fú dì, yī niú yóu chù bù zhǐ. bì nù, zuǒ shǒu àn niú tóu, yǐ yòu shǒu bá qí jiǎo, jiǎo chū niú sǐ. rén wèi qí yǒng, mò gǎn yǔ kàng. wén qín wáng zhāo zhì tiān xià yǒng lì zhī shì, nǎi xī dù huáng hé. àn shàng rén dài dù zhě shén zhòng, cháng rì yǐ cì shàng chuán, bì zuì hòu zhì, qiáng yù dēng chuán xiān dù, chuán rén nù qí bù xùn, yǐ jí jī qí tóu yuē: rǔ yòng qiáng rú cǐ, qǐ mèng shuō yé? bì chēn mù ér shì, fā zhí mù liè, jǔ shēng yī hē, bō tāo dùn zuò, zhōu zhōng zhī rén, huáng jù diān dào, jǐn yáng bō rù yú hé, bì zhèn ráo dùn zú, yī qù shù zhàng, xū yú guò àn, jìng rù xián yáng, lái jiàn wǔ wáng. wǔ wáng shì zhī qí yǒng, yì bài dà guān, yǔ wū huò rèn bǐ bìng jiàn chǒng rèn, shí zhōu nǎn wáng liù nián, qín wǔ wáng zhī èr nián yě.
有齊人孟賁字說,以力聞,水行不避蛟龍,陸行不避虎狼,發怒吐氣,聲?響動天。嘗於野外見兩牛相鬥,孟賁從中以手分之,一牛伏地,一牛猶觸不止。賁怒,左手按牛頭,以右手拔其角,角出牛死。人畏其勇,莫敢與抗。聞秦王招致天下勇力之士,乃西渡黃河。岸上人待渡者甚眾,常日以次上船,賁最後至,強欲登船先渡,船人怒其不遜,以楫擊其頭曰:「汝用強如此,豈孟說耶?」賁瞋目而視,發植目裂,舉聲一喝,波濤頓作,舟中之人,惶懼顛倒,盡揚播入於河,賁振橈頓足,一去數丈,須臾過岸,竟入咸陽,來見武王。武王試知其勇,亦拜大官,與烏獲、任鄙並見寵任,時周赧王六年,秦武王之二年也。
qín yǐ liù guó jiē yǒu xiāng guó zhī míng, bù xiè yǔ tóng, nǎi tè zhì chéng xiàng, zuǒ yòu gè yī rén, yǐ gān mào wèi zuǒ chéng xiàng, chū lǐ jí wèi yòu chéng xiàng, wèi zhāng fèn qí bù dé xiàng wèi, bēn liáng guó qù le. wǔ wáng sī zhāng yí zhī yán, wèi chū lǐ jí yuē: guǎ rén shēng yú xī róng, wèi dǔ zhōng yuán zhī shèng, ruò dé tōng sān chuān, yī yóu gǒng luò zhī jiān, suī sǐ wú hèn. èr qīng shuí néng wèi guǎ rén fá hán hū? chū lǐ jí yuē: wáng zhī fá hán, yù qǔ yí yáng yǐ tōng sān chuān zhī dào yě, yí yáng lù xiǎn ér yuǎn, láo shī fèi cái, liáng zhào zhī jiù jiāng zhì, chén qiè yǐ wèi bù kě. wǔ wáng fù wèn yú gān mào, mào yuē: chén qǐng wèi wáng shǐ liáng, yuē gòng fá hán. wǔ wáng dà xǐ, shǐ gān mào wǎng shuō liáng wáng, liáng wáng xǔ qín zhù bīng.
秦以六國皆有相國之名,不屑與同,乃特置丞相,左右各一人,以甘茂為左丞相,樗里疾為右丞相,魏章忿其不得相位,奔梁國去了。武王思張儀之言,謂樗里疾曰:「寡人生於西戎,未睹中原之盛,若得通三川,一游鞏洛之間,雖死無恨。二卿誰能為寡人伐韓乎?」樗里疾曰:「王之伐韓,欲取宜陽以通三川之道也,宜陽路險而遠,勞師費財,梁趙之救將至,臣竊以為不可。」武王復問於甘茂,茂曰:「臣請為王使梁,約共伐韓。」武王大喜,使甘茂往說梁王,梁王許秦助兵。
gān mào chū yǔ chū lǐ jí xiāng zuǒ, kǒng cóng zhōng zǔ náo qí shì, xiān qiǎn fù shǐ xiàng shòu huí bào qín wáng, yán: wèi yǐ tīng mìng yǐ, rán suī rú cǐ, quàn wáng wù fá hán wèi biàn. qín wǔ wáng yí qí yán, nǎi qīn wǎng yíng gān mào, zhì xī rǎng, yǔ gān mào xiāng yù, wǔ wáng yuē: xiāng guó xǔ wèi guǎ rén yuē wèi gōng hán, jīn wèi rén tīng mìng, xiāng guó yòu yuē: wù fá hán wèi biàn.' hé yě?
甘茂初與樗里疾相左,恐從中阻撓其事,先遣副使向壽回報秦王,言:「魏已聽命矣,然雖如此,勸王勿伐韓為便。」秦武王疑其言,乃親往迎甘茂,至息壤,與甘茂相遇,武王曰:「相國許為寡人約魏攻韓,今魏人聽命,相國又曰:『勿伐韓為便。'何也?」
gān mào yuē: fū yuè qiān lǐ zhī xiǎn, yǐ gōng jìn hán zhī dà yì, cǐ bù kě yǐ suì yuè jì yě. xī céng cān jū fèi, lǔ rén yǒu yǔ céng cān tóng xìng míng zhě shā rén, rén bēn gào qí mǔ yuē: céng cān shā rén', qí mǔ fāng zhī, yīng yuē: wú zi bù shā rén. zhī rú gù. wèi jǐ, yòu yī rén bēn gào yuē: céng cān shā rén', qí mǔ tíng suō ér sī, yuē: wú zi bì wú cǐ shì.' fù zhī rú gù. shǎo qǐng, yòu yī rén bēn gào yuē: shā rén zhě, guǒ céng cān yě!' qí mǔ tóu zhù xià jī, yú qiáng zǒu nì. fū yǐ céng cān zhī xián, qí mǔ xìn zhī, rán ér sān rén yán shā rén, ér cí mǔ yì yí yǐ. jīn chén zhī xián bù jí céng cān, wáng zhī xìn chén wèi bì rú céng cān zhī mǔ, ér bàng chén shā rén zhě, kǒng bù zhǐ sān rén, chén kǒng dài wáng zhī tóu zhù yě.
甘茂曰:「夫越千里之險,以攻勁韓之大邑,此不可以歲月計也。昔曾參居費,魯人有與曾參同姓名者殺人,人奔告其母曰:『曾參殺人',其母方織,應曰:「吾子不殺人。」織如故。未幾,又一人奔告曰:『曾參殺人',其母停梭而思,曰:『吾子必無此事。'復織如故。少頃,又一人奔告曰:『殺人者,果曾參也!'其母投杼下機,逾牆走匿。夫以曾參之賢,其母信之,然而三人言殺人,而慈母亦疑矣。今臣之賢不及曾參,王之信臣未必如曾參之母,而謗臣殺人者,恐不止三人,臣恐大王之投杼也。」
wǔ wáng yuē: guǎ rén bù tīng rén yán yě, qǐng yǔ zi méng. yú shì jūn chén shà xuè wèi shì, cáng shì shū yú xī rǎng, suì fā bīng wǔ wàn, shǐ gān mào wèi dà jiāng, xiàng shòu fù zhī, bīng zhì yí yáng, wéi qí chéng wǔ yuè, yí yáng shǒu chén gù shǒu bù néng bá.
武王曰:「寡人不聽人言也,請與子盟。」於是君臣歃血為誓,藏誓書於息壤,遂發兵五萬,使甘茂為大將,向壽副之,兵至宜陽,圍其城五月,宜陽守臣固守不能拔。
yòu xiāng chū lǐ jí yán yú wǔ wáng yuē: qín shī lǎo yǐ, bù chè huí, kǒng yǒu biàn. wǔ wáng zhào gān mào bān shī, gān mào nǎi wèi shū yī hán, yǐ xiè wǔ wáng, wǔ wáng qǐ hán shì zhī, shū zhōng wéi xī rǎng èr zì, wǔ wáng wù yuē: gān mào gù cháng yán zhī, shì guǎ rén zhī guò yě. gèng yì bīng wǔ wàn, shǐ wū huò wǎng zhù gān mào. hán wáng yì shǐ dà jiāng gōng shū yīng lǜ shī jiù yí yáng, dà zhàn yú chéng xià, wū huò chí tiě jǐ yī shuāng, zhòng yī bǎi bā shí jīn, dú rù hán jūn, jūn shì jiē pī mǐ, mò gǎn yù zhě, gān mào yǔ xiàng shòu gè lǜ yī jūn, chéng shì bìng jìn, hán bīng dà bài, zhǎn shǒu qī wàn yǒu yú, wū huò yī yuè dēng chéng, shǒu pān chéng dié, dié huǐ, huò duò yú shí shàng, zhé lē ér sǐ, qín bīng chéng zhī, suì bá yí yáng.
右相樗里疾言於武王曰:「秦師老矣,不撤回,恐有變。」武王召甘茂班師,甘茂乃為書一函,以謝武王,武王啟函視之,書中惟「息壤」二字,武王悟曰:「甘茂固嘗言之,是寡人之過也。」更益兵五萬,使烏獲往助甘茂。韓王亦使大將公叔嬰率師救宜陽,大戰於城下,烏獲持鐵戟一雙,重一百八十斤,獨入韓軍,軍士皆披靡,莫敢御者,甘茂與向壽各率一軍,乘勢並進,韓兵大敗,斬首七萬有餘,烏獲一躍登城,手攀城堞,堞毀,獲墮於石上,折肋而死,秦兵乘之,遂拔宜陽。
hán wáng kǒng jù, nǎi shǐ xiāng guó gōng zhòng chǐ chí bǎo qì rù qín qǐ hé, wǔ wáng dà xǐ, xǔ zhī, zhào gān mào bān shī, liú xiàng shòu ān jí yí yáng dì fāng, shǐ yòu chéng xiàng chū lǐ jí xiān wǎng sān chuān kāi lù, suí hòu yǐn rèn bǐ mèng bì yī bān yǒng shì qǐ chéng, zhí rù luò yáng.
韓王恐懼,乃使相國公仲侈持寶器入秦乞和,武王大喜,許之,詔甘茂班師,留向壽安戢宜陽地方,使右丞相樗里疾先往三川開路,隨後引任鄙、孟賁一班勇士起程,直入雒陽。
zhōu nǎn wáng qiǎn shǐ jiāo yíng, qīn jù bīn zhǔ zhī lǐ, qín wǔ wáng xiè fú gǎn jiàn, zhī jiǔ dǐng zài tài miào zhī bàng shì, suì wǎng guān zhī, jiàn jiǔ wèi bǎo dǐng yī zì pái liè, guǒ rán zhěng qí, nà jiǔ dǐng shì yǔ wáng shōu qǔ jiǔ zhōu de gòng jīn, gè zhù chéng yī dǐng, zài qí běn zhōu shān chuān rén wù, jí gòng fù tián tǔ zhī shù, zú ěr jù yǒu lóng wén, yòu wèi zhī jiǔ lóng shén dǐng, xià chuán yú shāng, wèi zhèn guó zhī zhòng qì, jí zhōu wǔ wáng kè shāng, qiān zhī yú luò yì, qiān shí yòng zú tú qiān wǎn, zhōu chē fù zài, fēn míng shì jiǔ zuò xiǎo tiě shān xiāng sì, zhèng bù zhī zhòng duō shǎo jīn liǎng.
周赧王遣使郊迎,親具賓主之禮,秦武王謝弗敢見,知九鼎在太廟之傍室,遂往觀之,見九位寶鼎一字排列,果然整齊,那九鼎是禹王收取九州的貢金,各鑄成一鼎,載其本州山川人物,及貢賦田土之數,足耳俱有龍文,又謂之「九龍神鼎」,夏傳於商,為鎮國之重器,及周武王克商,遷之於雒邑,遷時用卒徒牽挽,舟車負載,分明是九座小鐵山相似,正不知重多少斤兩。
wǔ wáng zhōu lǎn le yī huí, zàn tàn bù yǐ. dǐng fù yǒu jīng liáng yōng yù xú yáng qīng yǎn jì děng jiǔ zì fēn bié, wǔ wáng zhǐ yōng zì yī dǐng tàn yuē: cǐ yōng zhōu, nǎi qín dǐng yě. guǎ rén dāng xié guī xián yáng ěr.
武王周覽了一回,讚嘆不已。鼎腹有荊、梁、雍、豫、徐、揚、青、兗、冀等九字分別,武王指雍字一鼎嘆曰:「此雍州,乃秦鼎也。寡人當攜歸咸陽耳。」
yīn wèn shǒu dǐng lì yuē: cǐ dǐng céng yǒu rén néng jǔ zhī fǒu? lì kòu shǒu duì yuē: zì yǒu dǐng yǐ lái, wèi zēng yí dòng, wén rén chuán shuō měi dǐng yǒu qiān jūn zhī zhòng, shuí rén néng jǔ? wǔ wáng suì wèn rèn bǐ mèng bì yuē: èr qīng duō lì, néng jǔ cǐ dǐng fǒu? rèn bǐ zhī wǔ wáng shì lì hǎo shèng, cí yuē: chén lì zhǐ kě shèng bǎi jūn, cǐ dǐng shí bèi zhī zhòng, chén bù néng shèng. mèng bì rǎng bì ér qián yuē: chén qǐng shì zhī, ruò bù néng jǔ, xiū de jiàn zuì.
因問守鼎吏曰:「此鼎曾有人能舉之否?」吏叩首對曰:「自有鼎以來,未曾移動,聞人傳說每鼎有千鈞之重,誰人能舉?」武王遂問任鄙、孟賁曰:「二卿多力,能舉此鼎否?」任鄙知武王恃力好勝,辭曰:「臣力止可勝百鈞,此鼎十倍之重,臣不能勝。」孟賁攘臂而前曰:「臣請試之,若不能舉,休得見罪。」
jí mìng zuǒ yòu qǔ qīng sī wèi jù suǒ, kuān kuān de xì yú dǐng ěr zhī shàng, mèng bì jiāng yāo dài shù jǐn, xuān qǐ shuāng xiù, yòng liǎng zhī tiě bì, tào rù sī luò, hěn hěn de hē yī shēng, qǐ! nà dǐng lí qǐ yuē yǒu bàn chǐ, réng hái yú dì, yòng lì guò měng, yǎn zhū bèng chū, mù zì liú xiě, wǔ wáng xiào yuē: qīng dà fèi lì! jì rán qīng néng jǔ qǐ cǐ dǐng, guǎ rén nán dào bù rú?
即命左右取青絲為巨索,寬寬的繫於鼎耳之上,孟賁將腰帶束緊,揎起雙袖,用兩枝鐵臂,套入絲絡,狠狠的喝一聲,「起!」那鼎離起約有半尺,仍還於地,用力過猛,眼珠迸出,目眥流血,武王笑曰:「卿大費力!既然卿能舉起此鼎,寡人難道不如?」
rèn bǐ jiàn yuē: dài wáng wàn chéng zhī qū, bù kě qīng shì.
任鄙諫曰:「大王萬乘之軀,不可輕試。」
wǔ wáng bù tīng, jí shí xiè xià jǐn páo yù dài, shù fù yāo shēn, gèng yòng dà dài zhā fù qí xiù, rèn bǐ tuō xiù gù jiàn, wǔ wáng yuē: rǔ zì bù néng, nǎi dù guǎ rén yé? bǐ suì bù gǎn fù yán, wǔ wáng dà tà bù xiàng qián, yì jiāng shuāng bì tào rù sī luò, xiǎng dào: mèng bì zhǐ néng jǔ qǐ, wǒ piān yào xíng dòng shù bù, fāng kě kuā shèng. nǎi jǐn shēng píng shén lì, píng yī kǒu qì, hē shēng: qǐ! nà dǐng yì lí dì bàn chǐ, fāng yù zhuǎn bù, bù jué lì jǐn shī shǒu, dǐng zhuì yú dì, zhèng yā zài wǔ wáng yòu zú shàng, kē zhá yī shēng, jiāng jìng gǔ yā gè píng duàn, wǔ wáng dà jiào: tòng zāi! dēng shí mèn jué. zuǒ yòu huāng máng fú guī gōng guǎn, xuè liú chuáng xí, tòng jí nán rěn, ái zhì yè bàn ér hōng.
武王不聽,即時卸下錦袍玉帶,束縛腰身,更用大帶扎縛其袖,任鄙拖袖固諫,武王曰:「汝自不能,乃妒寡人耶?」鄙遂不敢復言,武王大踏步向前,亦將雙臂套入絲絡,想道:「孟賁止能舉起,我偏要行動數步,方可夸勝。」乃盡生平神力,屏一口氣,喝聲:「起!」那鼎亦離地半尺,方欲轉步,不覺力盡失手,鼎墜於地,正壓在武王右足上,趷札一聲,將脛骨壓個平斷,武王大叫:「痛哉!」登時悶絕。左右慌忙扶歸公館,血流床蓆,痛極難忍,捱至夜半而薨。
wǔ wáng zì yán: dé yóu gǒng luò, suī sǐ wú hèn. jīn rì guǒ rán sǐ yú luò yáng, qián yán qǐ fēi chèn hū?
武王自言:「得游鞏雒,雖死無恨。」今日果然死於雒陽,前言豈非讖乎?
zhōu nǎn wáng wén biàn dà jīng, jí bèi měi guān, qīn wǎng shì liàn, kū diào jǐn lǐ. chū lǐ jí fèng qí sàng yǐ guī, wǔ wáng wú zi, yíng qí yì mǔ dì jì sì wèi, shì wèi zhāo xiāng wáng. chū lǐ jí tǎo jǔ dǐng zhī zuì, zhé mèng bì, zú miè qí jiā yǐ rèn bǐ néng jiàn, yòng wèi hàn zhōng tài shǒu. jí fù xuān yán yú cháo yuē: tōng sān chuān zhě, gān mào zhī móu yě. gān mào jù wèi jí suǒ hài, suì bēn wèi guó, hòu sǐ yú wèi,
周赧王聞變大驚,急備美棺,親往視殮,哭吊盡禮。樗里疾奉其喪以歸,武王無子,迎其異母弟稷嗣位,是為昭襄王。樗里疾討舉鼎之罪,磔孟賁,族滅其家;以任鄙能諫,用為漢中太守。疾復宣言於朝曰:「通三川者,甘茂之謀也。」甘茂懼為疾所害,遂奔魏國,後死於魏,
zài shuō qín zhāo xiāng wáng wén chǔ sòng zhì zi yú qí, yí qí bèi qín ér xiàng qí, nǎi shǐ chū lǐ jí wèi dà jiāng, xìng bīng fá chǔ, chǔ shǐ dà jiāng jǐng kuài yíng zhàn, bīng bài bèi shā, chǔ huái wáng kǒng jù, zhāo xiāng wáng nǎi qiǎn shǐ yí huái wáng shū, lüè yún:
再說秦昭襄王聞楚送質子於齊,疑其背秦而向齊,乃使樗里疾為大將,興兵伐楚,楚使大將景快迎戰,兵敗被殺,楚懷王恐懼,昭襄王乃遣使遺懷王書,略云:
shǐ guǎ rén yǔ wáng yuē wèi xiōng dì, jié wèi hūn yīn, xiāng qīn jiǔ yǐ. wáng qì guǎ rén ér nà zhì yú qí, guǎ rén chéng bù shèng qí fèn, shì yǐ qīn wáng zhī biān jìng, rán fēi guǎ rén zhī qíng yě. jīn tiān xià dà guó, wéi chǔ yǔ qín, wú liǎng jūn bù mù, hé yǐ lìng yú zhū hóu? guǎ rén yuàn yǔ wáng huì yú wǔ guān, miàn xiāng dìng yuē, jié méng ér sàn, hái wáng zhī qīn dì, fù suì qián hǎo, wéi wáng xǔ zhī. wáng rú bù cóng, shì míng jué guǎ rén yě, guǎ rén bù néng yǐ bīng tuì yǐ.
始寡人與王約為兄弟,結為婚姻,相親久矣。王棄寡人而納質於齊,寡人誠不勝其憤,是以侵王之邊境,然非寡人之情也。今天下大國,惟楚與秦,吾兩君不睦,何以令於諸侯?寡人願與王會於武關,面相訂約,結盟而散,還王之侵地,復遂前好,惟王許之。王如不從,是明絕寡人也,寡人不能以兵退矣。
huái wáng lǎn shū, jí zhào qún chén jì yì yuē: guǎ rén yù wù wǎng, kǒng jī qín zhī nù yù wǎng, kǒng bèi qín zhī qī, èr zhě shú shàn?
懷王覽書,即召群臣計議曰:「寡人慾勿往,恐激秦之怒;欲往,恐被秦之欺,二者孰善?」
qū yuán jìn yuē: qín, hǔ láng zhī guó yě, chǔ zhī jiàn qī yú qín, fēi yī èr cì yǐ. wáng wǎng bì bù guī.
屈原進曰:「秦,虎狼之國也,楚之見欺於秦,非一二次矣。王往必不歸。」
xiāng guó zhāo suī yuē: líng jūn nǎi zhōng yán yě, wáng qí wù xíng, sù fā bīng zì shǒu, yǐ fáng qín bīng zhī zhì.
相國昭睢曰:「靈均乃忠言也,王其勿行,速發兵自守,以防秦兵之至。」
jìn shàng yuē: bù rán, chǔ wéi bù néng dí qín, gù bīng bài jiāng sǐ, yú dì rì xuē, jīn huān rán jié hǎo, ér fù jù zhī, tǎng qín wáng zhèn nù, yì bīng fá chǔ, nài hé?
靳尚曰:「不然,楚惟不能敵秦,故兵敗將死,輿地日削,今歡然結好,而復拒之,倘秦王震怒,益兵伐楚,奈何?」
huái wáng zhī shǎo zǐ lán, qǔ qín nǚ wèi fù, yǐ wèi hūn yīn kě shì, lì quàn wáng xíng, yuē: qín chǔ zhī nǚ, hù xiāng jià qǔ, qīn mò guò yú cǐ, bǐ yǐ bīng lái, shàng yù qǐng hé, kuàng huān rán qiú wèi hǎo huì hū? shàng guān dài fū suǒ yán zuì dāng, wáng bù kě bù tīng.
懷王之少子蘭,娶秦女為婦,以為婚姻可恃,力勸王行,曰:「秦、楚之女,互相嫁娶,親莫過於此,彼以兵來,尚欲請和,況歡然求為好會乎?上官大夫所言最當,王不可不聽。」
huái wáng yīn chǔ bīng xīn bài, xīn běn wèi qín, yòu bèi jìn shàng zi lán èr rén cuān duō bù guò, suì xǔ qín wáng fù huì, zé rì qǐ chéng, zhǐ yǒu jìn shàng xiāng suí.
懷王因楚兵新敗,心本畏秦,又被靳尚、子蘭二人攛掇不過,遂許秦王赴會,擇日起程,只有靳尚相隨。
qín zhāo wáng shǐ qí dì jīng yáng jūn kuī, chéng wáng chē yǔ máo, shì wèi bì jù, zhà wèi qín wáng, jū wǔ guān shǐ jiāng jūn bái qǐ yǐn bīng yī wàn, fú yú guān nèi, yǐ jié chǔ wáng shǐ jiāng jūn méng ào yǐn bīng yī wàn, fú yú guān wài, yǐ bèi fēi cháng. yī miàn qiǎn shǐ zhě wèi hǎo yǔ qián yíng chǔ wáng, wǎng lái bù jué.
秦昭王使其弟涇陽君悝,乘王車羽旄,侍衛畢具,詐為秦王,居武關;使將軍白起引兵一萬,伏於關內,以劫楚王;使將軍蒙驁引兵一萬,伏於關外,以備非常。一面遣使者為好語前迎楚王,往來不絕。
chǔ huái wáng xìn zhī bù yí, suì zhì wǔ guān zhī xià, zhǐ jiàn guān mén dà kāi, qín shǐ zhě fù chū yíng yuē: guǎ jūn hòu dài wáng yú guān nèi sān rì yǐ, bù gǎn rǔ chē cóng yú cǎo yě, qǐng zhì bì guǎn, chéng bīn zhǔ zhī lǐ.
楚懷王信之不疑,遂至武關之下,只見關門大開,秦使者復出迎曰:「寡君候大王於關內三日矣,不敢辱車從於草野,請至敝館,成賓主之禮。」
huái wáng yǐ zhì qín guó, shì bù róng cí, suì suí shǐ zhě rù guān. huái wáng gāng gāng jìn le guān mén, yī shēng pào xiǎng, guān mén yǐ jǐn bì yǐ. huái wáng xīn yí, wèn shǐ zhě yuē: bì guān hé tài jí yě?
懷王已至秦國,勢不容辭,遂隨使者入關。懷王剛剛進了關門,一聲炮響,關門已緊閉矣。懷王心疑,問使者曰:「閉關何太急也?」
shǐ zhě yuē: cǐ qín fǎ yě, zhàn zhēng zhī shì, bù dé bù rán.
使者曰:「此秦法也,戰爭之世,不得不然。」
huái wáng wèn: ěr wáng hé zài?
懷王問:「爾王何在?」
duì yuē: xiān zài gōng guǎn cì hou chē jià. jí chì yù zhě sù chí, yuē xíng èr lǐ xǔ, wàng jiàn qín wáng shì wèi pái liè gōng guǎn zhī qián, shǐ zhě fēn fù tíng chē, guǎn zhōng yī rén chū yíng, huái wáng shì zhī, suī rán jǐn páo yù dài, jǔ dòng què bù xiàng qín wáng, huái wáng xīn xià chóu chú, wèi kěn xià chē, nà rén jū gōng zhì cí yuē: dài wáng wù yí, chén shí fēi qín wáng, nǎi wáng dì jīng yáng jūn yě, qǐng dài wáng zhì guǎn, zì yǒu huà jiǎng.
對曰:「先在公館伺候車駕。」即叱御者速馳,約行二里許,望見秦王侍衛排列公館之前,使者吩咐停車,館中一人出迎,懷王視之,雖然錦袍玉帶,舉動卻不象秦王,懷王心下躊躇,未肯下車,那人鞠躬致詞曰:「大王勿疑,臣實非秦王,乃王弟涇陽君也,請大王至館,自有話講。」
huái wáng zhǐ de jiù guǎn, jīng yáng jūn yǔ huái wáng xiāng jiàn, fāng yù jiù zuò, zhǐ tīng dé wài miàn yī piàn shēng hǎn qǐ, qín bīng wàn yú wéi zhù gōng guǎn, huái wáng yuē: guǎ rén fù qín wáng zhī yuē, nài hé yǐ bīng jiàn kùn yé.
懷王只得就館,涇陽君與懷王相見,方欲就坐,只聽得外面一片聲喊起,秦兵萬餘圍住公館,懷王曰:「寡人赴秦王之約,奈何以兵見困耶。」
jīng yáng jūn yuē: wú shāng yě, guǎ jūn shì yǒu wēi yàng, bù néng chū mén, yòu kǒng shī xìn yú jūn wáng, gù shǐ wēi chén kuī fèng yíng jūn wáng, qū zhì xián yáng, yǔ guǎ jūn yī huì, yǐ xiē shǎo jūn zú, wèi jūn shì wèi, wàn wù tuī cí. nà shí bù yóu chǔ wáng zuò zhǔ, yōng zhī dēng chē, liú méng ào yī jūn yú guān shàng, jīng yáng jūn péi chéng, bái qǐ lǐng bīng sì xià yōng wèi, xī wàng xián yáng ér qù. jìn shàng táo guī chǔ guó.
涇陽君曰:「無傷也,寡君適有微恙,不能出門,又恐失信於君王,故使微臣悝奉迎君王,屈至咸陽,與寡君一會,以些少軍卒,為君侍衛,萬勿推辭。」那時不由楚王做主,擁之登車,留蒙驁一軍於關上,涇陽君陪乘,白起領兵四下擁衛,西望咸陽而去。靳尚逃歸楚國。
huái wáng tàn yuē: huǐ bù tīng zhāo suī qū píng zhī yán, nǎi wèi jìn shàng suǒ wù! liú lèi bù yǐ.
懷王嘆曰:「悔不聽昭睢、屈平之言,乃為靳尚所誤!」流淚不已。
huái wáng jì zhì xián yáng, zhāo xiāng wáng dà jí qún chén jí zhū hóu shǐ zhě yú zhāng tái zhī shàng, qín wáng nán miàn shàng zuò, shǐ huái wáng běi miàn cān yè, rú fān chén lǐ. huái wáng dà nù, kàng shēng dà yán yuē: guǎ rén xìn hūn yīn zhī hǎo, qīng shēn fù huì, jīn jūn wáng jiǎ chēng yǒu jí, yòu guǎ rén zhì yú xián yáng, fù bù yǐ lǐ xiāng jiē, cǐ hé yì yě?
懷王既至咸陽,昭襄王大集群臣及諸侯使者於章台之上,秦王南面上坐,使懷王北面參謁,如藩臣禮。懷王大怒,抗聲大言曰:「寡人信婚姻之好,輕身赴會,今君王假稱有疾,誘寡人至於咸陽,復不以禮相接,此何意也?」
zhāo xiāng wáng yuē: xiàng zhě méng jūn xǔ wǒ qián zhōng zhī dì, yǐ ér bù guǒ jīn rì xiāng qū, yù suì qián yuē ěr. tǎng jūn wáng cháo xǔ gē dì, mù jí sòng wáng guī chǔ yǐ!
昭襄王曰:「向者蒙君許我黔中之地,已而不果;今日相屈,欲遂前約耳。倘君王朝許割地,暮即送王歸楚矣!」
huái wáng yuē: qín zòng yù de dì, yì dāng shàn yán, hé bì guǐ jì rú cǐ?
懷王曰:「秦縱慾得地,亦當善言,何必詭計如此?」
zhāo xiāng wáng yuē: bù rú cǐ, jūn bì bù cóng.
昭襄王曰:「不如此,君必不從。」
huái wáng yuē: guǎ rén yuàn gē qián zhōng yǐ. qǐng yǔ jūn wáng wèi méng, yǐ yī jiāng jūn suí guǎ rén zhì chǔ shòu dì, hé rú?
懷王曰:「寡人願割黔中矣。請與君王為盟,以一將軍隨寡人至楚受地,何如?」
zhāo xiāng wáng yuē: méng bù kě xìn yě, bì xū xiān qiǎn shǐ huí chǔ, jiāng dì jiè jiāo gē fēn míng, fāng yǔ wáng jiàn xíng ěr.
昭襄王曰:「盟不可信也,必須先遣使回楚,將地界交割分明,方與王餞行耳。」
qín zhī qún chén jiē qián quàn huái wáng, huái wáng yì nù yuē: rǔ zhà yòu wǒ zhì cǐ, fù qiáng yào wǒ yǐ gē dì, guǎ rén sǐ jí sǐ ěr, bù shòu rǔ xié yě!
秦之群臣皆前勸懷王,懷王益怒曰:「汝詐誘我至此,復強要我以割地,寡人死即死耳,不受汝脅也!」
zhāo xiāng wáng nǎi liú huái wáng yú xián yáng chéng zhōng, bù fàng huí guó.
昭襄王乃留懷王於咸陽城中,不放回國。
zài shuō jìn shàng táo huí, bào yǔ zhāo suī, rú cǐ nèn bān, qín wáng yù de chǔ qián zhōng zhī dì, jū liú zài bǐ.
再說靳尚逃回,報與昭睢,如此恁般,「秦王欲得楚黔中之地,拘留在彼。」
zhāo suī yuē: wú wáng zài qín bù dé hái, ér tài zǐ yòu zhì yú qí, tǎng qí rén yǔ qín hé móu, fù liú tài zǐ, zé chǔ guó wú jūn yǐ! jìn shàng yuē: gōng zǐ lán jiàn zài, hé bù lì zhī. zhāo suī yuē: tài zǐ zhī lì yǐ jiǔ, jīn wáng yóu zài qín, jù qì qí mìng, shě dí lì shù, yì rì wáng xìng guī guó, hé yǐ zì jiě, wú jīn zhà fù yú qí, yǐ qǐng tài zǐ, qí bì xìn cóng.
昭睢曰:「吾王在秦不得還,而太子又質於齊,倘齊人與秦合謀,復留太子,則楚國無君矣!」靳尚曰:「公子蘭見在,何不立之。」昭睢曰:「太子之立已久,今王猶在秦,遽棄其命,舍嫡立庶,異日王幸歸國,何以自解,吾今詐訃於齊,以請太子,齊必信從。」
jìn shàng yuē: wú bù néng wèi jūn yù nán, cǐ xíng dāng xiào wēi láo ěr! zhāo suī jí qiǎn jìn shàng shǐ qí, zhà chēng chǔ wáng yǐ hōng, yíng tài zǐ bēn sàng sì wèi.
靳尚曰:「吾不能為君御難,此行當效微勞耳!」昭睢即遣靳尚使齊,詐稱楚王已薨,迎太子奔喪嗣位。
qí mǐn wáng wèi qí xiāng guó mèng cháng jūn tián wén yuē: chǔ guó wú jūn, wú yù liú tài zǐ, yǐ qiú huái běi zhī dì, hé rú?
齊湣王謂其相國孟嘗君田文曰:「楚國無君,吾欲留太子,以求淮北之地,何如?」
mèng cháng jūn yuē: bù kě. chǔ wáng gù fēi yī zi, wú liú tài zǐ, ér bǐ yǐ dì lái shú, kě yě tǎng bǐ bié lì yī rén wèi wáng, wǒ wú chǐ cùn zhī lì, ér tú bào bù yì zhī míng, jiāng ān yòng zhī. mǐn wáng yǐ wèi rán, nǎi yǐ lǐ guī tài zǐ héng yú chǔ, héng jí chǔ wáng wèi, shì wèi qǐng xiāng wáng.
孟嘗君曰:「不可。楚王固非一子,吾留太子,而彼以地來贖,可也;倘彼別立一人為王,我無尺寸之利,而徒抱不義之名,將安用之。」湣王以為然,乃以禮歸太子橫於楚,橫即楚王位,是為頃襄王。
zi lán, jìn shàng yòng shì rú gù, qiǎn shǐ gào yú qín yuē: lài shè jì shén líng, guó yǐ yǒu wáng yǐ. qín wáng kōng liú huái wáng, bù kě de dì, nǎi dà cán nù, shǐ bái qǐ wèi jiāng, méng ào fù zhī, shuài shī shí wàn gōng chǔ, qǔ shí wǔ chéng ér guī. chǔ huái wáng liú qín suì yú, qín shǒu zhě jiǔ ér xiè dài, huái wáng biàn fú, táo chū xián yáng, yù dōng guī chǔ guó. qín wáng fā bīng zhuī zhī, huái wáng bù gǎn dōng xíng, suì zhuǎn běi lù, jiān dào zǒu zhào. bù zhī zhào guó kěn nà huái wáng fǒu? qiě kàn xià huí fēn jiě.
子蘭,靳尚用事如故,遣使告於秦曰:「賴社稷神靈,國已有王矣。」秦王空留懷王,不可得地,乃大慚怒,使白起為將,蒙驁副之,帥師十萬攻楚,取十五城而歸。楚懷王留秦歲余,秦守者久而懈怠,懷王變服,逃出咸陽,欲東歸楚國。秦王發兵追之,懷王不敢東行,遂轉北路,間道走趙。不知趙國肯納懷王否?且看下回分解。