strong shì qí guāng cuī qìng zhuān quán nà wèi kàn níng xǐ shàn zhèng strong
弒齊光崔慶專權 納衛衎寧喜擅政
huà shuō zhōu líng wáng èr shí sān nián xià wǔ yuè, jǔ lí bǐ gōng yīn xǔ qí hóu suì suì lái cháo, shì yuè qīn zì zhì lín zī cháo qí, zhuāng gōng dà xǐ. shè xiǎng yú běi guō, kuǎn dài lí bǐ gōng, cuī shì fǔ dì, zhèng zài běi guō, cuī zhù yǒu xīn ná zhuāng gōng pò zhàn, zhà chēng hán jí bù néng qǐ shēn.
話說周靈王二十三年夏五月,莒黎比公因許齊侯歲歲來朝,是月親自至臨淄朝齊,莊公大喜。設饗於北郭,款待黎比公,崔氏府第,正在北郭,崔杼有心拿莊公破綻,詐稱寒疾不能起身。
zhū dài fū jiē shì yàn, wéi zhù bù wǎng, mì shǐ xīn fù kòu xìn yú jiǎ shù, shù mì bào yún: zhǔ gōng zhǐ děng xí sàn, biàn lái wèn xiāng guó zhī bìng. cuī zhù xiào yuē: jūn qǐ yōu wú bìng zāi? zhèng yǐ wú bìng wèi lì, yù xíng wú chǐ zhī shì ěr. nǎi wèi qí qī táng jiāng yuē: wǒ jīn rì yù chú cǐ wú dào hūn jūn. rǔ ruò cóng wú zhī jì, wú bù yáng rǔ zhī chǒu, dāng lì rǔ zi wèi shì sì rú bù cóng wú yán, xiān zhǎn rǔ mǔ zǐ zhī shǒu. táng jiāng yuē: fù rén, cóng fū zhě yě, zi yǒu mìng, yān gǎn bù yī!
諸大夫皆侍宴,惟杼不往,密使心腹叩信於賈豎,豎密報云:「主公只等席散,便來問相國之病。」崔杼笑曰:「君豈憂吾病哉?正以吾病為利,欲行無恥之事耳。」乃謂其妻棠姜曰:「我今日欲除此無道昏君。汝若從吾之計,吾不揚汝之丑,當立汝子為適嗣;如不從吾言,先斬汝母子之首。」棠姜曰:「婦人,從夫者也,子有命,焉敢不依!」
cuī zhù nǎi shǐ táng wú jiù fú jiǎ shì bǎi rén yú nèi shì zhī zuǒ yòu, shǐ cuī chéng cuī jiāng zhàng jiǎ yú mén zhī nèi, shǐ dōng guō yǎn fú jiǎ yú mén zhī wài, fēn bō yǐ dìng, yuē yǐ míng zhōng wèi hào, zài shǐ rén sòng mì xìn yú jiǎ shù: jūn ruò lái shí, xū yào rú cǐ nèn bān.
崔杼乃使棠無咎伏甲士百人於內室之左右,使崔成、崔疆仗甲於門之內,使東郭偃伏甲於門之外,分撥已定,約以鳴鐘為號,再使人送密信於賈豎:「君若來時,須要如此恁般。」
qiě shuō zhuāng gōng ài táng jiāng zhī sè, xīn xīn niàn niàn, qǐn shí bù wàng, zhǐ yīn cuī zhù fáng fàn shāo mì, bù biàn shù shù lái wǎng, shì rì jiàn cuī zhù cí bìng bù zhì, zhèng zhōng qí huái, shén hún yǐ luò zài táng jiāng shēn shàng, yàn xiǎng zhī yí, liǎo shì ér yǐ. shì bì, qū jià wǎng cuī shì wèn jí. hūn zhě miù duì yuē: bìng shén zhòng, fāng fú yào ér wò. zhuāng gōng yuē: wò yú hé chù? duì yuē: wò yú wài qǐn. zhuāng gōng dà xǐ, jìng rù nèi shì.
且說莊公愛棠姜之色,心心念念,寢食不忘,只因崔杼防範稍密,不便數數來往,是日見崔杼辭病不至,正中其懷,神魂已落在棠姜身上,燕享之儀,了事而已。事畢,趨駕往崔氏問疾。閽者謬對曰:「病甚重,方服藥而臥。」莊公曰:「臥於何處?」對曰:「臥於外寢。」莊公大喜,竟入內室。
shí zhōu chuò jiǎ jǔ gōng sūn ào lóu yīn sì rén cóng xíng, jiǎ shù yuē: jūn zhī xíng shì, zi suǒ zhī yě, hé dài yú wài, wú hùn rù yǐ jīng xiāng guó. zhōu chuò děng xìn yǐ wèi rán, suì jù zhǐ yú mén wài, wéi jiǎ jǔ bù kěn chū, yuē: liú yī rén hé hài? nǎi dú zhǐ táng zhōng, jiǎ shù bì zhōng mén ér rù. hūn zhě fù yǎn dà mén, shuān ér suǒ zhī.
時州綽、賈舉、公孫傲、僂堙四人從行,賈豎曰:「君之行事,子所知也,盍待於外,無混入以驚相國。」州綽等信以為然,遂俱止於門外,惟賈舉不肯出,曰:「留一人何害?」乃獨止堂中,賈豎閉中門而入。閽者復掩大門,拴而鎖之。
zhuāng gōng zhì nèi shì, táng jiāng yàn zhuāng chū yíng, wèi jiāo yī yán, yǒu shì bì lái gào: xiāng guó kǒu zào, yù suǒ mì tāng. táng jiāng yuē: qiè wǎng qǔ mì jí zhì yě! táng jiāng tóng shì bì zì cè hù rǎn rǎn ér qù, zhuāng gōng yǐ kǎn dài zhī, wàng ér bù zhì, nǎi gē yuē: shì zhī yōu xī, měi suǒ yóu xī, shì zhī suì xī, měi suǒ huì xī, bù jiàn měi xī, yōu xīn hú dǐ xī!
莊公至內室,棠姜艷妝出迎,未交一言,有侍婢來告:「相國口燥,欲索蜜湯。」棠姜曰:「妾往取蜜即至也!」棠姜同侍婢自側戶冉冉而去,莊公倚檻待之,望而不至,乃歌曰:「室之幽兮,美所游兮,室之邃兮,美所會兮,不見美兮,憂心胡底兮!」
gē fāng bì, wén láng xià yǒu dāo jǐ zhī shēng, zhuāng gōng yà yuē: cǐ chù ān dé yǒu bīng? hū jiǎ shù bù yīng, xū yú jiān, zuǒ yòu jiǎ shì jù qǐ, zhuāng gōng dà jīng, qíng zhī yǒu biàn, jí qū hòu hù, hù yǐ bì, zhuāng gōng lì dà, pò hù ér chū, dé yī lóu dēng zhī, táng wú jiù yǐn jiǎ shì wéi lóu, shēng shēng zhǐ jiào: fèng xiāng guó zhī mìng, lái ná yín zéi! zhuāng gōng yǐ kǎn yù zhī yuē: wǒ, ěr jūn yě! xìng shě wǒ qù! wú jiù yuē: xiāng guó yǒu mìng, bù gǎn zì zhuān! zhuāng gōng yuē: xiāng guó hé zài? yuàn yǔ lì méng, shì bù xiāng hài! wú jiù yuē: xiāng guó bìng bù néng lái yě! zhuāng gōng yuē: guǎ rén zhī zuì yǐ, róng zhì tài miào zhōng zì jǐn, yǐ xiè xiāng guó hé rú? wú jiù yòu yuē: wǒ děng dàn zhī ná jiān yín zhī rén, bù zhī yǒu jūn, jūn jì zhī zuì, jí qǐng zì cái, wú tú qǔ rǔ!
歌方畢,聞廊下有刀戟之聲,莊公訝曰:「此處安得有兵?」呼賈豎不應,須臾間,左右甲士俱起,莊公大驚,情知有變,急趨後戶,戶已閉,莊公力大,破戶而出,得一樓登之,棠無咎引甲士圍樓,聲聲只叫:「奉相國之命,來拿淫賊!」莊公倚檻諭之曰:「我,爾君也!幸舍我去!」無咎曰:「相國有命,不敢自專!」莊公曰:「相國何在?願與立盟,誓不相害!」無咎曰:「相國病不能來也!」莊公曰:「寡人知罪矣,容至太廟中自盡,以謝相國何如?」無咎又曰:「我等但知拿姦淫之人,不知有君,君既知罪,即請自裁,毋徒取辱!」
zhuāng gōng bù dé yǐ, cóng lóu yǒu zhōng yuè chū, dēng huā tái, yù yú qiáng zǒu. wú jiù yǐn gōng shè zhī, zhōng qí zuǒ gǔ, cóng qiáng shàng dào zhuì xià lái, jiǎ shì yī qí jù shàng, cì shā zhuāng gōng, wú jiù jí shǐ rén míng zhōng shù shēng.
莊公不得已,從樓牖中躍出,登花台,欲逾牆走。無咎引弓射之,中其左股,從牆上倒墜下來,甲士一齊俱上,刺殺莊公,無咎即使人鳴鐘數聲。
shí jìn huáng hūn, jiǎ jǔ zài táng zhōng cè ěr ér tīng, hū jiàn jiǎ shù qǐ mén, xié zhú ér chū yuē: shì zhōng yǒu zéi, zhǔ gōng zhào ěr! ěr xiān rù, wǒ dāng bào zhōu jiāng jūn děng! jiǎ jǔ yuē: yǔ wǒ zhú! jiǎ shù shòu zhú, shī shǒu zhuì dì, zhú miè. jǔ zhàng jiàn mō suǒ, cái rù zhōng mén, yù bàn suǒ zhì dì. cuī jiāng cóng mén páng tū chū, jī ér shā zhī.
時近黃昏,賈舉在堂中側耳而聽,忽見賈豎啟門,攜燭而出曰:「室中有賊,主公召爾!爾先入,我當報州將軍等!」賈舉曰:「與我燭!」賈豎授燭,失手墜地,燭滅。舉仗劍摸索,才入中門,遇絆索躓地。崔疆從門旁突出,擊而殺之。
zhōu chuò děng zài mén wài, bù zhī mén nèi zhī shì. dōng guō yǎn wěi wèi jié hǎo, yāo zhì páng shě zhōng, bǐng zhú jù jiǔ ròu, qiě quàn shǐ shì jiàn lè yǐn, yì biàn yǐn cóng zhě.
州綽等在門外,不知門內之事。東郭偃偽為結好,邀至旁舍中,秉燭具酒肉,且勸使釋劍樂飲,亦遍飲從者。
hū wén zhái nèi míng zhōng, dōng guō yǎn yuē: zhǔ gōng yǐn jiǔ yǐ! zhōu chuò yuē: bù jì xiāng guó hū? yǎn yuē: xiāng guó bìng shén, shuí jì zhī? yǒu qǐng, zhōng zài míng, yǎn qǐ yuē: wú dāng rù shì! yǎn qù, jiǎ shì xī qǐ, zhōu chuò děng jí jiǎn bīng qì, xiān bèi dōng guō yǎn shǐ rén dào qù le. zhōu chuò dà nù, shì mén qián yǒu shēng chē shí, zhé yǐ tóu rén. lóu yīn shì qū guò, wù zhōng yīn, zhé qí yī zú, jù ér zǒu. gōng sūn ào bá xì mǎ zhù ér wǔ, jiǎ shì duō shāng. zhòng rén yǐ huǒ jù gōng zhī, xū fà jǐn liáo. shí dà mén hū qǐ, cuī chéng cuī jiāng fù lǜ jiǎ zì nèi ér chū, gōng sūn ào yǐ shǒu lā cuī chéng, zhé qí bì, cuī jiāng yǐ zhǎng gē cì ào, lì sǐ, bìng shā lóu yīn. zhōu chuò duó jiǎ shì zhī jǐ, fù lái xún dòu.
忽聞宅內鳴鐘,東郭偃曰:「主公飲酒矣!」州綽曰:「不忌相國乎?」偃曰:「相國病甚,誰忌之?」有頃,鍾再鳴,偃起曰:「吾當入視!」偃去,甲士悉起,州綽等急簡兵器,先被東郭偃使人盜去了。州綽大怒,視門前有升車石,磔以投人。僂堙適趨過,誤中堙,折其一足,懼而走。公孫傲拔系馬柱而舞,甲士多傷。眾人以火炬攻之,鬚髮盡燎。時大門忽啟,崔成、崔疆復率甲自內而出,公孫傲以手拉崔成,折其臂,崔疆以長戈刺傲,立死,並殺僂堙。州綽奪甲士之戟,復來尋斗。
dōng guō yǎn dà hū: hūn jūn jiān yín wú dào, yǐ shòu zhū lù, bù gàn zhòng rén zhī shì, hé bù liú shēn yǐ shì xīn zhǔ? zhōu chuò nǎi tóu jǐ yú dì yuē: wú yǐ jī lǚ wáng mìng, shòu qí hóu zhī jǐ zhī yù, jīn rì bù néng chū lì, fǎn hài lóu yīn, dài tiān yì yě, wéi dāng shě yī mìng yǐ bào jūn chǒng, qǐ kěn gǒu huó, wèi qí jìn liǎng guó suǒ xiào hū? jí yǐ tóu chù shí yuán sān sì, shí pò tóu yì liè.
東郭偃大呼:「昏君姦淫無道,已受誅戮,不干眾人之事,何不留身以事新主?」州綽乃投戟於地曰:「吾以羈旅亡命,受齊侯知己之遇,今日不能出力,反害僂堙,殆天意也,惟當舍一命以報君寵,豈肯苟活,為齊、晉兩國所笑乎?」即以頭觸石垣三四,石破頭亦裂。
bǐng shī wén zhuāng gōng zhī sǐ, zì jǐng yú cháo mén zhī wài, fēng jù yì yú jiā. duó fù yǔ xiāng yǐn xiāng yuē, wǎng kū zhuāng gōng zhī shī, zhōng lù wén jiǎ jǔ děng jù sǐ, suì jiē zì shā. rán wēng yǒu shī yún:
邴師聞莊公之死,自剄於朝門之外,封具縊於家。鐸父與襄尹相約,往哭莊公之屍,中路聞賈舉等俱死,遂皆自殺。髯翁有詩云:
shì hǔ rú lóng yǒng jué lún, yīn huái jūn chǒng mìng qīng chén.
似虎如龍勇絕倫,因懷君寵命輕塵。
sī ēn zhǐ xǔ sī ēn bào, xùn nán hé céng yǒu dà chén.
私恩只許私恩報,殉難何曾有大臣。
shí wáng hé yuē lú pú guǐ tóng sǐ, guǐ yuē: wú yì yě, bù rú táo zhī, yǐ qí hòu tú. xìng yǒu yī rén fù guó, bì dāng xiāng yǐn! wáng hé yuē: qǐng lì shì! shì chéng, wáng hé suì chū bēn jǔ guó.
時王何約盧蒲癸同死,癸曰:「無益也,不如逃之,以俟後圖。幸有一人復國,必當相引!」王何曰:「請立誓!」誓成,王何遂出奔莒國。
lú pú guǐ jiāng xíng, wèi qí dì lú pú piè yuē: jūn zhī lì yǒng jué, yǐ zì wèi yě. yǔ jūn tóng sǐ, hé yì yú jūn? wǒ qù, zi bì qiú shì cuī qìng ér guī wǒ, wǒ yīn yǐ wèi jūn bào chóu. rú cǐ, zé suī sǐ bù xū yǐ! piè xǔ zhī, guǐ nǎi chū bēn jìn guó. lú pú piè suì qiú shì qìng fēng, qìng fēng yòng wèi jiā chén. shēn xiān yú chū bēn chǔ, hòu shì chǔ wèi yòu yǐn.
盧蒲癸將行,謂其弟盧蒲嫳曰:「君之立勇爵,以自衛也。與君同死,何益於君?我去,子必求事崔、慶而歸我,我因以為君報仇。如此,則雖死不虛矣!」嫳許之,癸乃出奔晉國。盧蒲嫳遂求事慶封,慶封用為家臣。申鮮虞出奔楚,後仕楚為右尹。
shí qí guó zhū dài fū wén cuī shì zuò luàn, jiē bì mén dài xìn, wú gǎn zhì zhě, wéi yàn yīng zhí zào cuī shì, rù qí shì, zhěn zhuāng gōng zhī gǔ, fàng shēng dà kū, jì qǐ, yòu yǒng yuè sān dù, rán hòu qū chū. táng wú jiù yuē: bì shā yàn yīng, fāng miǎn zhòng bàng! cuī zhù yuē: cǐ rén yǒu xián míng, shā zhī kǒng shī rén xīn!
時齊國諸大夫聞崔氏作亂,皆閉門待信,無敢至者,惟晏嬰直造崔氏,入其室,枕莊公之股,放聲大哭,既起,又踴躍三度,然後趨出。棠無咎曰:「必殺晏嬰,方免眾謗!」崔杼曰:「此人有賢名,殺之恐失人心!」
yàn yīng suì guī, gào yú chén xū wú yuē: hé yì lì jūn hū? xū wú yuē: shǒu yǒu gāo guó, quán yǒu cuī qìng, xū wú hé néng wèi? yīng tuì. xū wú yuē: luàn zéi zài cháo, bù kě yǔ gòng shì yě! jià ér bēn sòng. yàn yīng fù wǎng jiàn gāo zhǐ guó xià. jiē yán: cuī shì jiāng zhì. qiě qìng shì zài, fēi wú suǒ néng zhāng zhǔ yě! yīng nǎi tàn xī ér qù.
晏嬰遂歸,告於陳須無曰:「盍議立君乎?」須無曰:「守有高、國,權有崔、慶,須無何能為?」嬰退。須無曰:「亂賊在朝,不可與共事也!」駕而奔宋。晏嬰復往見高止、國夏。皆言:「崔氏將至。且慶氏在,非吾所能張主也!」嬰乃嘆息而去。
wèi jǐ, qìng fēng shǐ qí zi qìng shě, sōu bǔ zhuāng gōng yú dǎng, shā zhú dài jǐn, yǐ chē yíng cuī zhù rù cháo, rán hòu shǐ zhào gāo guó, gòng yì lì jūn zhī shì. gāo, guó ràng yú cuī qìng, qìng fēng fù ràng yú cuī zhù, cuī zhù yuē: líng gōng zhī zǐ chǔ jiù, nián yǐ zhǎng, qí mǔ wèi lǔ dài fū shū sūn qiáo rú zhī nǚ, lì zhī kě jié lǔ hǎo! zhòng rén jiē wěi wěi. yú shì yíng gōng zǐ chǔ jiù wèi jūn, shì wèi jǐng gōng.
未幾,慶封使其子慶舍,搜捕莊公餘黨,殺逐殆盡,以車迎崔杼入朝,然後使召高、國,共議立君之事。高,國讓於崔、慶,慶封復讓於崔杼,崔杼曰:「靈公之子杵臼,年已長,其母為魯大夫叔孫僑如之女,立之可結魯好!」眾人皆唯唯。於是迎公子杵臼為君,是為景公。
shí jǐng gōng nián yòu, cuī zhù zì lì wèi yòu xiāng, lì qìng fēng wèi zuǒ xiāng, méng qún chén yú tài gōng zhī miào, xíng shēng shà xuè, shì qí zhòng yuē: zhū jūn yǒu bù yǔ cuī qìng tóng xīn zhě, yǒu rú rì! qìng fēng jì zhī, gāo guó yì cóng qí shì.
時景公年幼,崔杼自立為右相,立慶封為左相,盟群臣於太公之廟,刑牲歃血,誓其眾曰:「諸君有不與崔、慶同心者,有如日!」慶封繼之,高、國亦從其誓。
lún jí yàn yīng, yīng yǎng tiān tàn yuē: zhū jūn néng zhōng yú jūn, lì yú shè jì, ér yīng bù yǔ tóng xīn zhě, yǒu rú shàng dì! cuī qìng jù sè biàn. gāo guó yuē: èr xiāng jīn rì zhī jǔ, zhèng zhōng jūn lì shè jì zhī shì yě! cuī qìng nǎi yuè.
輪及晏嬰,嬰仰天嘆曰:「諸君能忠於君,利於社稷,而嬰不與同心者,有如上帝!」崔、慶俱色變。高、國曰:「二相今日之舉,正忠君利社稷之事也!」崔、慶乃悅。
shí jǔ lí bǐ gōng shàng zài qí guó, cuī qìng fèng jǐng gōng yǔ lí bǐ gōng wèi méng, lí bǐ gōng nǎi guī jǔ.
時莒黎比公尚在齊國,崔、慶奉景公與黎比公為盟,黎比公乃歸莒。
cuī zhù mìng táng wú jiù liǎn zhōu chuò, jiǎ jǔ děng zhī shī, yǔ zhuāng gōng tóng zàng yú běi guō, jiǎn qí lǐ shù, bù yòng bīng jiǎ, yuē: kǒng qí chěng yǒng yú dì xià yě!
崔杼命棠無咎斂州綽,賈舉等之屍,與莊公同葬於北郭,減其禮數,不用兵甲,曰:「恐其逞勇於地下也!」
mìng tài shǐ bó yǐ nüè jí shū zhuāng gōng zhī sǐ, tài shǐ bó bù cóng, shū yú jiǎn yuē: xià wǔ yuè yǐ hài, cuī zhù shì qí jūn guāng. zhù jiàn zhī dà nù, shā tài shǐ. tài shǐ yǒu dì sān rén, yuē zhòng shū jì. zhòng fù shū rú qián, zhù yòu shā zhī. shū yì rú zhī, zhù fù shā zhī. jì yòu shū, zhù zhí qí jiǎn wèi jì yuē: rǔ sān xiōng jiē sǐ, rǔ dú bù ài xìng mìng hū, ruò gèng qí yǔ, dāng miǎn rǔ.
命太史伯以瘧疾書莊公之死,太史伯不從,書於簡曰:「夏五月乙亥,崔杼弒其君光。」杼見之大怒,殺太史。太史有弟三人,曰仲、叔、季。仲復書如前,杼又殺之。叔亦如之,杼復殺之。季又書,杼執其簡謂季曰:「汝三兄皆死,汝獨不愛性命乎,若更其語,當免汝。」
jì duì yuē: jù shì zhí shū, shǐ shì zhī zhí yě. shī zhí ér shēng, bù rú sǐ. xī zhào chuān shì jìn líng gōng, tài shǐ dǒng hú yǐ zhào dùn wèi wèi zhèng qīng, bù néng tǎo zéi, shū yuē: zhào dùn shì qí jūn yí gāo. dùn bù wèi guài, zhī shǐ zhí bù kě fèi yě. mǒu jí bù shū, tiān xià bì yǒu shū zhī zhě, bù shū bù zú yǐ gài xiāng guó zhī chǒu, ér tú yí shí zhě zhī xiào, mǒu shì yǐ bù ài qí sǐ, wéi xiāng guó cái zhī! cuī zhù tàn yuē: wú jù shè jì zhī yǔn, bù dé yǐ ér wèi cǐ, suī zhí shū, rén bì liàng wǒ nǎi zhì jiǎn hái jì.
季對曰:「據事直書,史氏之職也。失職而生,不如死。昔趙穿弒晉靈公,太史董狐以趙盾位為正卿,不能討賊,書曰:『趙盾弒其君夷皋。盾不為怪,知史職不可廢也。某即不書,天下必有書之者,不書不足以蓋相國之丑,而徒貽識者之笑,某是以不愛其死,惟相國裁之!」崔杼嘆曰:「吾懼社稷之隕,不得已而為此,雖直書,人必諒我」乃擲簡還季。
jì pěng jiǎn ér chū, jiāng zhì shǐ guǎn, yù nán shǐ shì fāng lái, jì wèn qí gù, nán shǐ shì yuē: wén rǔ xiōng dì jù sǐ, kǒng suì méi xià wǔ yuè yǐ hài zhī shì, wú shì yǐ zhí jiǎn ér lái yě! jì yǐ suǒ shū jiǎn shì zhī, nán shǐ shì nǎi cí qù. rán wēng dú shǐ zhì cǐ, yǒu zàn yún:
季捧簡而出,將至史館,遇南史氏方來,季問其故,南史氏曰:「聞汝兄弟俱死,恐遂沒夏五月乙亥之事,吾是以執簡而來也!」季以所書簡示之,南史氏乃辭去。髯翁讀史至此,有贊云:
cháo gāng niǔ jiě, luàn chén jiē jī.
朝綱紐解,亂臣接跡。
fǔ yuè bù jiā, zhū zhī yǐ bǐ!
斧鉞不加,誅之以筆!
bù wèi shēn sǐ, ér wèi nì zhí.
不畏身死,而畏溺職。
nán shǐ tóng xīn, yǒu suì wú gé!
南史同心,有遂無格!
jiǎo rì qīng tiān, jiān xióng duó pò.
皎日青天,奸雄奪魄。
bǐ zāi yú yǔ, xiū cǐ shǐ cè!
彼哉諛語,羞此史冊!
cuī zhù kuì tài shǐ zhī bǐ, nǎi wěi zuì jiǎ shù ér shā zhī.
崔杼愧太史之筆,乃委罪賈豎而殺之。
shì yuè, jìn píng gōng yǐ shuǐ shì jì tuì, fù dà hé zhū hóu yú yí yí, jiāng wèi fá qí zhī jǔ. cuī zhù shǐ zuǒ xiāng qìng fēng yǐ zhuāng gōng zhī sǐ, gào yú jìn shī, yán: qún chén jù dà guó zhī zhū, shè jì bù bǎo, yǐ dài dà guó xíng tǎo yǐ. xīn jūn chǔ jiù, chū zì lǔ jī, yuàn gǎi shì shàng guó, wù tì jiù hǎo, suǒ rǎng zhāo gē zhī dì, réng guī shàng guó, gèng yǐ zōng qì ruò gān, lè qì ruò gān wèi xiàn. zhū hóu yì jiē yǒu lù.
是月,晉平公以水勢既退,復大合諸侯於夷儀,將為伐齊之舉。崔杼使左相慶封以莊公之死,告於晉師,言:「群臣懼大國之誅,社稷不保,已代大國行討矣。新君杵臼,出自魯姬,願改事上國,勿替舊好,所攘朝歌之地,仍歸上國,更以宗器若干,樂器若干為獻。」諸侯亦皆有賂。
píng gōng dà yuè, bān shī ér guī, zhū hóu jiē sàn. zì cǐ jìn qí fù hé.
平公大悅,班師而歸,諸侯皆散。自此晉、齊複合。
shí zhí chuò zài wèi, wén zhōu chuò xíng kuǎi jiē sǐ, fù guī qí guó. wèi xiàn gōng kàn chū bēn zài qí, sù wén qí yǒng, shǐ gōng sūn dīng yǐ hòu bì zhāo zhī, chuò suì liú shì xiàn gōng. cǐ shì gē guò yī biān.
時殖綽在衛,聞州綽、刑蒯皆死,復歸齊國。衛獻公衎出奔在齊,素聞其勇,使公孫丁以厚幣招之,綽遂留事獻公。此事擱過一邊。
shì nián wú wáng zhū fán fá chǔ, guò cháo gōng qí mén, cháo jiāng niú chén yǐn shēn yú duǎn qiáng ér shè zhī, zhū fán zhōng shǐ ér sǐ. qún chén shǒu shòu mèng lín zhōng zhī jiè, lì qí dì yú jì wèi wáng. yú jì yuē: wú xiōng fēi sǐ yú cháo yě, yǐ xiān wáng zhī yán, guó dāng cì jí, yù sù sǐ yǐ chuán jì dì, gù qīng shēng ěr. nǎi yè dǎo yú tiān, yì qiú sù sǐ, zuǒ yòu yuē: rén suǒ yù zhě, shòu yě, wáng nǎi zì qí zǎo sǐ, bù yì yuǎn yú rén qíng hū? yú jì yuē: xī wǒ xiān rén tài wáng, fèi zhǎng lì yòu, jìng chéng dà yè, jīn wú xiōng dì sì rén, yǐ cì xiāng chéng, ruò jù kǎo zhōng mìng, zhá qiě lǎo yǐ, wú shì yǐ qiú sù yě! cǐ duàn huà qiě gē guò yī biān.
是年吳王諸樊伐楚,過巢攻其門,巢將牛臣隱身於短牆而射之,諸樊中矢而死。群臣守壽夢臨終之戒,立其弟余祭為王。余祭曰:「吾兄非死於巢也,以先王之言,國當次及,欲速死以傳季弟,故輕生耳。」乃夜禱於天,亦求速死,左右曰:「人所欲者,壽也,王乃自祈早死,不亦遠於人情乎?」余祭曰:「昔我先人太王,廢長立幼,竟成大業,今吾兄弟四人,以次相承,若俱考終命,札且老矣,吾是以求速也!」此段話且擱過一邊。
què shuō wèi dài fū sūn lín fù níng zhí jì zhú qí jūn kàn, fèng qí dì piāo wèi jūn, hòu níng zhí bìng dǔ, zhào qí zi níng xǐ wèi yuē: níng shì zì zhuāng wǔ yǐ lái, shì dǔ zhōng zhēn. chū jūn zhī shì, sūn zi wèi zhī, fēi wú yì yě. ér rén
卻說衛大夫孫林父、寧殖既逐其君衎,奉其弟剽為君,後寧殖病篤,召其子寧喜謂曰:「寧氏自莊、武以來,世篤忠貞。出君之事,孫子為之,非吾意也。而人
jiē chēng yuē sūn níng', wú hèn wú yǐ zì míng, jí sǐ wú yán jiàn zǔ fù yú dì xià. zi néng shǐ gù jūn fù wèi, gài wú zhī qiān, fāng shì wú zi. bù rán, wú bù xiǎng rǔ zhī sì yǐ. xǐ qì bài yuē: gǎn bù miǎn tú! zhí sǐ, xǐ sì wèi zuǒ xiāng, zì shì rì yǐ fù guó wèi niàn. nài shāng gōng piāo lǚ huì zhū hóu, sì jìng wú gù, shàng qīng sūn lín fù yòu shì xiàn gōng kàn de dí chóu, wú jiān kě chéng.
皆稱曰『孫、寧',吾恨無以自明,即死無顏見祖父於地下。子能使故君復位,蓋吾之愆,方是吾子。不然,吾不享汝之祀矣。」喜泣拜曰:「敢不勉圖!」殖死,喜嗣為左相,自是日以復國為念。奈殤公剽屢會諸侯,四境無故,上卿孫林父又是獻公衎的嫡仇,無間可乘。
zhōu líng wáng èr shí sì nián, wèi xiàn gōng xí yí yí jù zhī, shǐ gōng sūn dīng sī rù dì qiū chéng, wèi níng xǐ yuē: zi néng fǎn fù zhī yì, fù nà guǎ rén, wèi guó zhī zhèng, jǐn guī yú zi, guǎ rén dàn zhǔ jì sì ér yǐ. níng xǐ zhèng yǒu yí zhǔ zài xīn, jīn dé cǐ xìn, qiě yǒu wěi zhèng zhī yán, bù shèng zhī xǐ. yòu sī: wèi hóu yī shí qiú fù, gù yǐ tián yán xiāng hōng, tǎng guī ér huǐ zhī, nài hé? gōng zǐ zhuān xián ér yǒu xìn, ruò dé tā wèi zhèng míng, tā rì dìng bù xiāng fù. nǎi wèi fù shū, mì fù lái shǐ, shū zhōng dà yuē yán: cǐ nǎi guó jiā dà shì, chén xǐ yī rén, qǐ néng dú lì chéng dāng? zi xiān nǎi guó rén suǒ xìn, bì děi tā dào cǐ miàn dìng, fāng yǒu shāng liáng. zi xiān zhě, gōng zǐ zhuān zhī zì yě.
周靈王二十四年,衛獻公襲夷儀據之,使公孫丁私入帝邱城,謂寧喜曰:「子能反父之意,復納寡人,衛國之政,盡歸於子,寡人但主祭祀而已。」寧喜正有遺囑在心,今得此信,且有委政之言,不勝之喜。又思:「衛侯一時求復,故以甜言相哄,倘歸而悔之,奈何?公子鱄賢而有信,若得他為證明,他日定不相負。」乃為復書,密付來使,書中大約言:「此乃國家大事,臣喜一人,豈能獨力承當?子鮮乃國人所信,必得他到此面訂,方有商量。」子鮮者,公子鱄之字也。
xiàn gōng wèi gōng zǐ zhuān yuē: guǎ rén fù guó, quán yóu níng shì, wú dì bì xū wèi wǒ yī xíng, zi zhuān kǒu suī dá yīng, quán wú qù yì. xiàn gōng lǚ lǚ cù zhī, zhuān duì yuē: tiān xià wú wú zhèng zhī jūn, jūn yuē zhèng yóu níng shì', yì rì bì huǐ zhī, shì shǐ zhuān shī xìn yú níng shì yě, zhuān suǒ yǐ bù gǎn fèng mìng. xiàn gōng yuē: guǎ rén jīn cuàn shēn yī yú, yóu wú zhèng yě, tǎng xiān rén zhī sì, yán jí zi sūn, guǎ rén zhī yuàn zú yǐ, qǐ gǎn shí yán, yǐ lèi wú dì. zhuān duì yuē: jūn yì jì jué, zhuān hé gǎn bì shì, yǐ bài jūn zhī dà gōng?
獻公謂公子鱄曰:「寡人復國,全由寧氏,吾弟必須為我一行,」子鱄口雖答應,全無去意。獻公屢屢促之,鱄對曰:「天下無無政之君,君曰『政由寧氏',異日必悔之,是使鱄失信於寧氏也,鱄所以不敢奉命。」獻公曰:「寡人今竄身一隅,猶無政也,倘先人之祀,延及子孫,寡人之願足矣,豈敢食言,以累吾弟。」鱄對曰:「君意既決,鱄何敢避事,以敗君之大功?」
nǎi sī rù dì qiū chéng, lái jiàn níng xǐ, fù shēn xiàn gōng zhī yuē, níng xǐ yuē: zi xiān ruò néng rèn qí yán, xǐ gǎn bù rèn qí shì! zhuān xiàng tiān shì yuē: zhuān ruò fù cǐ yán, bù néng shí wèi zhī sù, xǐ yuē: zi xiān zhī shì, zhòng yú tài shān yǐ! gōng zǐ zhuān huí fù xiàn gōng qù le.
乃私入帝邱城,來見寧喜,復申獻公之約,寧喜曰:「子鮮若能任其言,喜敢不任其事!」鱄向天誓曰:「鱄若負此言,不能食衛之粟,」喜曰:「子鮮之誓,重於泰山矣!」公子鱄回復獻公去了。
níng xǐ yǐ zhí zhī yí mìng, gào yú qú yuàn, yuàn yǎn ěr ér zǒu yuē: yuàn bù yǔ wén jūn zhī chū, yòu gǎn yǔ wén qí rù hū? suì qù wèi shì lǔ. xǐ fù gào yú dài fū shí è běi gōng yí, èr rén jiē zàn chéng zhī, xǐ nǎi gào yú yòu zǎi gǔ, gǔ lián shēng yuē: bù kě, bù kě! xīn jūn zhī lì, shí èr nián yǐ, wèi yǒu shī dé, jīn móu fù gù jūn, bì fèi xīn jūn, fù zǐ dé zuì yú liǎng shì, tiān xià shuí néng róng zhī? xǐ yuē: wú shòu xiān rén yí mìng, cǐ shì duàn bù kě yǐ. yòu zǎi gǔ yuē: wú qǐng wǎng jiàn gù jūn, guān qí wèi rén shì wǎng rì rú hé, ér hòu shāng zhī. xǐ yuē: shàn.
寧喜以殖之遺命,告於蘧瑗,瑗掩耳而走曰:「瑗不與聞君之出,又敢與聞其入乎?」遂去衛適魯。喜復告於大夫石惡、北宮遺,二人皆贊成之,喜乃告於右宰谷,谷連聲曰:「不可,不可!新君之立,十二年矣,未有失德,今謀復故君,必廢新君,父子得罪於兩世,天下誰能容之?」喜曰:「吾受先人遺命,此事斷不可已。」右宰谷曰:「吾請往見故君,觀其為人視往日如何,而後商之。」喜曰:「善。」
yòu zǎi gǔ nǎi qián wǎng yí yí, qiú jiàn xiàn gōng, xiàn gōng fāng zhuó zú, wén gǔ zhì, bù jí chuān lǚ, tú xiǎn ér chū, xǐ xíng yú miàn, wèi gǔ yuē: zi cóng zuǒ xiāng chù lái, bì yǒu hǎo yīn yǐ! gǔ duì yuē: chén yǐ biàn dào fèng hòu, xǐ bù zhī yě! xiàn gōng yuē: zi dì wèi guǎ rén zhì zuǒ xiāng, sù sù wèi guǎ rén tú chéng qí shì, zuǒ xiāng zòng bù sī fù guǎ rén, dú bù sī dé wèi zhèng hū? gǔ duì yuē: suǒ lè wèi jūn zhě, yǐ zhèng zài yě, zhèng qù, hé yǐ wèi jūn?
右宰谷乃潛往夷儀,求見獻公,獻公方濯足,聞谷至,不及穿履,徒跣而出,喜形於面,謂谷曰:「子從左相處來,必有好音矣!」谷對曰:「臣以便道奉候,喜不知也!」獻公曰:「子第為寡人致左相,速速為寡人圖成其事,左相縱不思復寡人,獨不思得衛政乎?」谷對曰:「所樂為君者,以政在也,政去,何以為君?」
xiàn gōng yuē: bù rán, suǒ wèi jūn zhě, shòu zūn hào, xiǎng róng míng, měi yī yù shí, chóng jiē huá gōng, chéng gāo chē, jià shàng sì, fǔ kù chōng yíng, shǐ lìng mǎn qián, rù yǒu pín yù jī shì zhī fèng, chū yǒu tián liè bì yì zhī yú, qǐ bì láo xīn zhèng wù, rán hòu wèi lè zāi? gǔ hēi rán ér tuì.
獻公曰:「不然,所謂君者,受尊號,享榮名,美衣玉食,崇階華宮,乘高車,駕上駟,府庫充盈,使令滿前,入有嬪御姬侍之奉,出有田獵畢弋之娛,豈必勞心政務,然後為樂哉?」谷嘿然而退。
fù jiàn gōng zǐ zhuān, gǔ shù xiàn gōng zhī yán. zhuān yuē: jūn yān xù rì jiǔ, kǔ jí wàng gān, gù wèi cǐ yán. fū suǒ wèi jūn zhě, jìng lǐ dà chén, lù yòng xián néng, jié cái ér yòng zhī, xù mín ér shǐ zhī, zuò shì bì kuān, chū yán bì xìn, rán hòu néng xiǎng róng míng, ér shòu zūn hào, cǐ jiē wú jūn zhī suǒ shú wén yě!
復見公子鱄,谷述獻公之言。鱄曰:「君淹恤日久,苦極望甘,故為此言。夫所謂君者,敬禮大臣,錄用賢能,節財而用之,恤民而使之,作事必寬,出言必信,然後能享榮名,而受尊號,此皆吾君之所熟聞也!」
yòu zǎi gǔ guī wèi níng xǐ yuē: wú jiàn gù jūn, qí yán fèn tǔ ěr! wú gǎi yú jiù. xǐ yuē: céng jiàn zi xiān fǒu? gǔ yuē: zi xiān zhī yán hé dào, rán fēi jūn suǒ néng xíng yě! xǐ yuē: wú shì zi xiān yǐ, wú yǒu xiān chén zhī yí mìng, suī zhī qí wú gǎi, ān néng yǐ hū? gǔ yuē: bì yù jǔ shì, qǐng qí qí jiān.
右宰谷歸謂寧喜曰:「吾見故君,其言糞土耳!無改於舊。」喜曰:「曾見子鮮否?」谷曰:「子鮮之言合道,然非君所能行也!」喜曰:「吾恃子鮮矣,吾有先臣之遺命,雖知其無改,安能已乎?」谷曰:「必欲舉事,請俟其間。」
shí sūn lín fù nián lǎo, tóng qí shù zhǎng zi sūn kuǎi jū qī, liú èr zi sūn jiā sūn xiāng zài cháo.
時孫林父年老,同其庶長子孫蒯居戚,留二子孫嘉、孫襄在朝。
zhōu líng wáng èr shí wǔ nián chūn èr yuè, sūn jiā fèng shāng gōng zhī mìng, chū shǐ pìn qí, wéi sūn xiāng jū shǒu. shì xiàn gōng yòu qiǎn gōng sūn dīng lái tǎo xìn, yòu zǎi gǔ wèi níng xǐ yuē: zi yù xíng shì, cǐ qí shí yǐ, fù xiōng bù zài, xiāng kě qǔ yě de xiāng, zé zi shū wú néng wèi yǐ! xǐ yuē: zi yán zhèng hé wú yì. suì yīn jí jiā jiǎ, shǐ yòu zǎi gǔ tóng gōng sūn dīng shuài zhī yǐ fá sūn xiāng.
周靈王二十五年春二月,孫嘉奉殤公之命,出使聘齊,惟孫襄居守。適獻公又遣公孫丁來討信,右宰谷謂寧喜曰:「子欲行事,此其時矣,父兄不在,襄可取也;得襄,則子叔無能為矣!」喜曰:「子言正合吾意。」遂陰集家甲,使右宰谷同公孫丁帥之以伐孫襄。
sūn shì fǔ dì zhuàng lì, yà yú gōng gōng, qiáng yuán jiān hòu, jiā jiǎ qiān rén, yǒu jiā jiāng yōng chú chǔ dài èr rén, lún bān zhí rì xún jǐng. shì rì chǔ dài dāng bān, yòu zǎi gǔ bīng dào, chǔ dài bì mén dēng lóu wèn gù, gǔ yuē: yù jiàn shè rén, yǒu shì shāng yì. chǔ dài yuē: yì shì hé xū yòng bīng? yù yǐn gōng shè zhī, gǔ jí tuì, shuài zú gōng mén. sūn xiāng qīn zhì mén shàng, dū shì bǎ shǒu, chǔ dài shǐ shàn shè zhě gēng fān dié jìn, jiāng gōng chí mǎn, lín lóu yǒu ér lì, jìn zhě zhé shè zhī, sǐ zhě shù rén. yōng chú wén fǔ dì yǒu shì, yì qǐ jūn dīng lái jiē yīng, liǎng xià hùn zhàn, hù yǒu shā shāng.
孫氏府第壯麗,亞於公宮,牆垣堅厚,家甲千人,有家將雍鉏、褚帶二人,輪班值日巡警。是日褚帶當班,右宰谷兵到,褚帶閉門登樓問故,谷曰:「欲見舍人,有事商議。」褚帶曰:「議事何須用兵?」欲引弓射之,谷急退,帥卒攻門。孫襄親至門上,督視把守,褚帶使善射者更番迭進,將弓持滿,臨樓牖而立,近者輒射之,死者數人。雍鉏聞府第有事,亦起軍丁來接應,兩下混戰,互有殺傷。
yòu zǎi gǔ dù bù néng qǔ shèng, yǐn bīng ér huí, sūn xiāng mìng kāi mén qīn zì chí liáng mǎ zhuī gǎn, yù yòu zǎi gǔ, yǐ zhǎng náo wǎn qí chē. yòu zǎi gǔ dà hū, gōng sūn wèi wǒ sù shè! gōng sūn dīng rèn dé shì sūn xiāng, wān gōng dā jiàn, yī fā zhèng zhōng qí xiōng, què dé yōng chǔ èr jiāng qí shàng, jiù huí qù le. hú céng xiān shēng yǒng shǐ shī yún:
右宰谷度不能取勝,引兵而回,孫襄命開門親自馳良馬追趕,遇右宰谷,以長鐃挽其車。右宰谷大呼,」公孫為我速射!」公孫丁認得是孫襄,彎弓搭箭,一發正中其胸,卻得雍褚二將齊上,救回去了。胡曾先生詠史詩云:
sūn shì wú chéng níng shì chāng, tiān jiào yī shǐ zhōng sūn xiāng.
孫氏無成寧氏昌,天教一矢中孫襄。
ān pái tù kū qiān nián fù, shuí liào hán huī fā huǒ guāng?
安排兔窟千年富,誰料寒灰發火光?
yòu zǎi gǔ zhuǎn qù, huí fù níng xǐ, shuō sūn jiā rú cǐ nán gōng, ruò fēi gōng sūn shén jiàn, shè zhòng sūn xiāng, zhuī bīng hái bù kěn tuì. níng xǐ yuē: yī cì gōng tā bù xià, dì èr cì yuè nán gōng le, jì rán jiàn zhōng qí zhǔ, jūn xīn bì luàn, jīn yè wú zì wǎng gōng zhī, rú zài wú gōng, jí dāng chū bēn, yǐ bì qí huò, wǒ yǔ sūn shì, yǐ wú liǎng lì zhī shì yǐ! yī miàn zhěng dùn chē zhàng, xiān jiāng qī zǐ sòng chū jiāo wài, kǒng yī shí bīng bài, tuō shēn bù jí yī miàn qiǎn rén dǎ tīng sūn jiā dòng jìng, yuē mò huáng hūn shí hòu, dǎ tàn zhě huí bào: sūn shì fǔ dì nèi yǒu hào kū zhī shēng, mén shàng rén chū rù, zhuàng shén cāng huáng. níng xǐ yuē: cǐ bì sūn xiāng shāng zhòng ér wáng yě!
右宰谷轉去,回復寧喜,說孫家如此難攻,「若非公孫神箭,射中孫襄,追兵還不肯退。」寧喜曰:「一次攻他不下,第二次越難攻了,既然箭中其主,軍心必亂,今夜吾自往攻之,如再無功,即當出奔,以避其禍,我與孫氏,已無兩立之勢矣!」一面整頓車仗,先將妻子送出郊外,恐一時兵敗,脫身不及;一面遣人打聽孫家動靜,約莫黃昏時候,打探者回報:「孫氏府第內有號哭之聲,門上人出入,狀甚倉皇。」寧喜曰:「此必孫襄傷重而亡也!」
yán wèi bì, běi gōng yí hū zhì, yán: sūn xiāng yǐ sǐ, qí jiā wú zhǔ, kě sù gōng zhī. shí lòu xià yǐ sān gēng, níng xǐ zì xíng pī guà, tóng běi gōng yí yòu zǎi gǔ, gōng sūn dīng děng, xī qǐ jiā zhòng, zhòng zhì sūn shì zhī mén, yōng chú, chǔ dài fāng lín shī kū qì, wén bào níng jiā bīng yòu dào, jí máng pī guà, yǐ bèi gōng rù dà mén, chú děng jí bì zhōng mén, nài sūn shì jiā jiǎ xiān zì táo sàn, wú rén xié shǒu, yì bèi gōng pò, yōng chú yú hòu qiáng ér dùn, bēn wǎng qī yì qù le. chǔ dài wèi luàn jūn suǒ shā.
言未畢,北宮遺忽至,言:「孫襄已死,其家無主,可速攻之。」時漏下已三更,寧喜自行披掛,同北宮遺、右宰谷,公孫丁等,悉起家眾,重至孫氏之門,雍鉏,褚帶方臨屍哭泣,聞報寧家兵又到,急忙披掛,已被攻入大門,鉏等急閉中門,奈孫氏家甲先自逃散,無人協守,亦被攻破,雍鉏逾後牆而遁,奔往戚邑去了。褚帶為亂軍所殺。
qí shí tiān yǐ dà míng, níng xǐ miè sūn xiāng zhī jiā, duàn xiāng zhī shǒu, xié zhì gōng gōng, lái jiàn shāng gōng, yán: sūn shì zhuān zhèng rì jiǔ, yǒu pàn nì zhī qíng, mǒu yǐ lè bīng wǎng tǎo, dé sūn xiāng zhī shǒu yǐ!
其時天已大明,寧喜滅孫襄之家,斷襄之首,攜至公宮,來見殤公,言:「孫氏專政日久,有叛逆之情,某已勒兵往討,得孫襄之首矣!」
shāng gōng yuē: sūn shì guǒ móu pàn, nài hé bù lìng guǎ rén wén zhī? jì wú guǎ rén zài mù, yòu lái jiàn guǎ rén hé shì?
殤公曰:「孫氏果謀叛,奈何不令寡人聞之?既無寡人在目,又來見寡人何事?」
níng xǐ qǐ lì, fǔ jiàn yán yuē: jūn nǎi sūn shì suǒ lì, fēi xiān jūn zhī mìng, qún chén bǎi xìng, fù sī gù jūn, qǐng jūn bì wèi, yǐ chéng yáo shùn zhī dé!
寧喜起立,撫劍言曰:「君乃孫氏所立,非先君之命,群臣百姓,復思故君,請君避位,以成堯、舜之德!」
shāng gōng nù yuē: rǔ shàn shā shì chén, fèi zhì rèn yì, zhēn nǎi pàn nì zhī chén yě. guǎ rén nán miàn wèi jūn, yǐ shí sān zài, níng sǐ bù néng shòu rǔ! jí cāo gē yǐ zhú níng xǐ.
殤公怒曰:「汝擅殺世臣,廢置任意,真乃叛逆之臣也。寡人南面為君,已十三載,寧死不能受辱!」即操戈以逐寧喜。
xǐ qū chū gōng mén, shāng gōng jǔ mù yī kàn, zhǐ jiàn dāo qiāng jì jì, gē jiǎ sēn sēn, níng jiā zhī bīng, bù mǎn gōng wài, huāng máng tuì bù, níng xǐ yī shēng zhǐ huī, jiǎ shì qí shàng, jiāng shāng gōng jū zhù, shì zǐ jiǎo wén biàn, zhàng jiàn lái jiù, bèi gōng sūn dīng gǎn shàng, yī jǐ cì sǐ, níng xǐ chuán lìng, qiú shāng gōng yú tài miào, bī shǐ yǐn zhèn ér wáng, cǐ zhōu líng wáng èr shí wǔ nián chūn èr yuè xīn mǎo rì shì yě.
喜趨出宮門,殤公舉目一看,只見刀槍濟濟,戈甲森森,寧家之兵,布滿宮外,慌忙退步,寧喜一聲指麾,甲士齊上,將殤公拘住,世子角聞變,仗劍來救,被公孫丁趕上,一戟刺死,寧喜傳令,囚殤公於太廟,逼使飲鴆而亡,此周靈王二十五年春二月辛卯日事也。
níng xǐ shǐ rén yíng qí qī zǐ, fù guī fǔ dì, nǎi jí qún chén yú cháo táng, yì yíng lì gù jūn, gè guān jiē dào. wéi yǒu tài shū yí nǎi shì wèi chéng gōng zhī zǐ, wèi wén gōng zhī sūn, nián liù shí yú, dú chēng bìng bù zhì. rén wèn qí gù, yí yuē: xīn jiù jiē jūn yě, guó jiā bù xìng yǒu cǐ shì, lǎo chén hé rěn yǔ wén hū?
寧喜使人迎其妻子,復歸府第,乃集群臣於朝堂,議迎立故君,各官皆到。惟有太叔儀乃是衛成公之子,衛文公之孫,年六十餘,獨稱病不至。人問其故,儀曰:「新舊皆君也,國家不幸有此事,老臣何忍與聞乎?」
níng xǐ qiān shāng gōng zhī gōng juàn yú wài, sǎo chú gōng shì, jí bèi fǎ jià, qiǎn yòu zǎi gǔ, běi gōng yí tóng gōng sūn dīng wǎng yí yí yíng jiē xiàn gōng. xiàn gōng xīng yè qū chí, sān rì ér zhì, dài fū gōng sūn miǎn yú, zhí zhì jìng wài xiāng jiàn, xiàn gōng gǎn qí yuǎn yíng zhī yì, zhí qí shǒu yuē: bù tú jīn rì fù wèi jūn chén! zì cǐ miǎn yú yǒu chǒng.
寧喜遷殤公之宮眷於外,掃除宮室,即備法駕,遣右宰谷,北宮遺同公孫丁往夷儀迎接獻公。獻公星夜驅馳,三日而至,大夫公孫免余,直至境外相見,獻公感其遠迎之意,執其手曰:「不圖今日復為君臣!」自此免余有寵。
zhū dài fū jiē yíng yú jìng nèi, xiàn gōng zì chē yī zhī, jì yè miào lín cháo, bǎi guān bài hè, tài shū yí shàng chēng bìng bù cháo, xiàn gōng shǐ rén zé zhī yuē: tài shū bù yù guǎ rén fǎn guó hū? hé wèi jù guǎ rén? yí dùn shǒu duì yuē: xī jūn zhī chū, chén bù néng cóng, chén zuì yī yě jūn zhī zài wài, chén bù néng huái èr xīn, yǐ tōng nèi wài zhī yán, zuì èr yě jí jūn qiú rù, chén yòu bù néng yǔ wén dà shì, zuì sān yě. jūn yǐ sān zuì zé chén, chén gǎn táo sǐ! jí mìng jià chē, yù móu chū bēn, xiàn gōng qīn wǎng liú zhī. yí jiàn xiàn gōng, chuí lèi bù zhǐ, qǐng wèi shāng gōng chéng sàng, xiàn gōng xǔ zhī, rán hòu chū jiù bān liè.
諸大夫皆迎於境內,獻公自車揖之,既謁廟臨朝,百官拜賀,太叔儀尚稱病不朝,獻公使人責之曰:「太叔不欲寡人返國乎?何為拒寡人?」儀頓首對曰:「昔君之出,臣不能從,臣罪一也;君之在外,臣不能懷貳心,以通內外之言,罪二也;及君求入,臣又不能與聞大事,罪三也。君以三罪責臣,臣敢逃死!」即命駕車,欲謀出奔,獻公親往留之。儀見獻公,垂淚不止,請為殤公成喪,獻公許之,然後出就班列。
xiàn gōng shǐ níng xǐ dú xiāng wèi guó, fán shì yī tīng zhuān jué, jiā shí yì sān qiān shì běi gōng yí yòu zǎi gǔ shí è gōng sūn miǎn yú děng, jù zēng zhì lù gōng sūn dīng zhí chuò yǒu cóng wáng zhī láo, gōng sūn wú dì gōng sūn chén, qí fù yǒu sǐ nán zhī jié, jù jìn jué dài fū qí tā tài shū yí qí è kǒng jī chǔ shī shēn děng, jù rú jiù zhào qú yuàn yú lǔ, fù qí wèi.
獻公使寧喜獨相衛國,凡事一聽專決,加食邑三千室;北宮遺、右宰谷、石惡、公孫免余等,俱增秩祿;公孫丁、殖綽有從亡之勞,公孫無地、公孫臣,其父有死難之節,俱進爵大夫;其他太叔儀、齊惡、孔羈、褚師申等,俱如舊;召蘧瑗於魯,復其位。
què shuō sūn jiā pìn qí ér huí, zhōng dào wén biàn, jìng guī qī yì. lín fù zhī xiàn gōng bì bù gān xiū, nǎi yǐ qī yì fù jìn, sù shuō níng xǐ shì jūn zhī è, qiú jìn hóu zuò zhǔ, kǒng wèi hóu bù rì qiǎn bīng fá qī, qǐ cì fā bīng, xié lì shǒu yù. jìn píng gōng yǐ sān bǎi rén zhù zhī, sūn lín fù shǐ jìn bīng zhuān shù máo shì zhī dì, sūn kuǎi jiàn yuē: shù bīng dān báo, kǒng bù néng jù wèi rén, nài hé? lín fù xiào yuē: sān bǎi rén bù zú wèi wú qīng zhòng, gù wěi zhī dōng bǐ, ruò wèi rén xí shā jìn shù, bì rán jī jìn zhī nù, bù chóu jìn rén bù zhù wǒ yě! sūn kuǎi yuē: dà rén gāo jiàn, ér wàn bù jí!
卻說孫嘉聘齊而回,中道聞變,徑歸戚邑。林父知獻公必不干休,乃以戚邑附晉,訴說寧喜弒君之惡,求晉侯做主,恐衛侯不日遣兵伐戚,乞賜發兵,協力守御。晉平公以三百人助之,孫林父使晉兵專戍茅氏之地,孫蒯諫曰:「戍兵單薄,恐不能拒衛人,奈何?」林父笑曰:「三百人不足為吾輕重,故委之東鄙,若衛人襲殺晉戍,必然激晉之怒,不愁晉人不助我也!」孫蒯曰:「大人高見,兒萬不及!」
níng xǐ wén lín fù qǐng bīng, jìn jǐn fā sān bǎi rén, xǐ yuē: jìn ruò zhēn zhù lín fù, qǐ dàn yǐ sān bǎi rén sāi zé zāi! nǎi shǐ zhí chuò jiāng xuǎn zú qiān rén, wǎng xí máo shì. bù zhī shèng fù rú hé? qiě kàn xià huí fēn jiě.
寧喜聞林父請兵,晉僅發三百人,喜曰:「晉若真助林父,豈但以三百人塞責哉!」乃使殖綽將選卒千人,往襲茅氏。不知勝負如何?且看下回分解。