strong jìn dào gōng jià chǔ huì xiāo yú　 sūn lín fù yīn gē zhú xiàn gōng strong
晉悼公駕楚會蕭魚　孫林父因歌逐獻公

huà shuō jìn jí zhū hóu zhī bīng, wéi le bī yáng chéng èr shí sì rì, gōng dǎ bù xià, hū rán tiān jiàng dà yǔ, píng dì shuǐ shēn sān chǐ, xún yǎn shì gài èr jiāng lǜ jūn xīn yǒu biàn, tóng zhì zhōng jūn lái bǐng zhì mì yuē: běn yì wèi chéng xiǎo yì kè, jīn wéi jiǔ bù xià, tiān jiàng dà yǔ, yòu shí dāng xià lìng, shuǐ lǎo jiāng fā, pào shuǐ zài xī, xuē shuǐ zài dōng, huǒ shuǐ zài dōng běi, sān shuǐ jiē yǔ sì shuǐ xiàng tōng, wàn yī lián yǔ bù zhǐ, sān shuǐ héng yì, kǒng bān shī bù biàn, bù rú zàn guī, yǐ qí zài jǔ. zhì dà nù, qǔ suǒ píng zhī jǐ, xiàng èr jiāng zhì zhī, mà yuē: lǎo fū kě céng shuō lái, chéng xiǎo ér gù, wèi yì xià yě!' shù zi zì rèn kě miè, zài jìn hóu miàn qián, yī lì chéng dāng, qiān shuài lǎo fū, zhì yú cǐ dì! gōng wéi xǔ jiǔ, bù jiàn chǐ cùn zhī xiào, ǒu rán tiān yù, biàn yù bān shī. lái yóu de nǐ, qù yóu bù dé nǐ. jīn xiàn rǔ qī rì zhī nèi, dìng yào gōng xià bī yáng. ruò hái wú dòng, zhào jūn lìng zhuàng zhǎn shǒu! sù qù! wù zài lái jiàn!
話說晉及諸侯之兵，圍了偪陽城二十四日，攻打不下，忽然天降大雨，平地水深三尺，荀偃、士匄二將慮軍心有變，同至中軍來稟智蔤曰：「本意謂城小易克，今圍久不下，天降大雨，又時當夏令，水潦將發，泡水在西，薛水在東，漷水在東北，三水皆與泗水相通，萬一連雨不止，三水橫溢，恐班師不便，不如暫歸，以俟再舉。」智大怒，取所憑之幾，向二將擲之，罵曰：「老夫可曾說來，『城小而固，未易下也！'豎子自任可滅，在晉侯面前，一力承當，牽帥老夫，至於此地！攻圍許久，不見尺寸之效，偶然天雨，便欲班師。來由得你，去由不得你。今限汝七日之內，定要攻下偪陽。若還無動，照軍令狀斬首！速去！勿再來見！」

èr jiāng xià dé miàn rú tǔ sè, nuò nuò lián shēng ér tuì. wèi běn bù jūn jiāng yuē: yuán shuài lì xià yán xiàn, qī rì ruò bù néng pò zéi, bì qǔ wú děng zhī shǒu, jīn wǒ yì yǔ ěr děng lì xiàn, liù rì bù néng pò chéng, xiān zhǎn rǔ děng, rán hòu zì jǐng, yǐ shēn jūn fǎ! zhòng jiāng jiē miàn miàn xiāng qù.
二將嚇得面如土色，喏喏連聲而退。謂本部軍將曰：「元帥立下嚴限，七日若不能破賊，必取吾等之首，今我亦與爾等立限，六日不能破城，先斬汝等，然後自剄，以申軍法！」眾將皆面面相覷。

yǎn gài yuē: jūn zhōng wú xì yán! wú èr rén dāng qīn mào shǐ shí, zhòu yè gōng zhī, yǒu jìn wú tuì. yuē huì lǔ cáo zhū sān guó, yī qí bìng lì. shí shuǐ shì shāo tuì, yǎn gài chéng chē cháo chē, shēn xiān shì zú, chéng shàng shǐ shí rú yǔ, quán rán bù bì, zì gēng yín rì gōng qǐ, zhì jiǎ wǔ rì, chéng zhōng shǐ shí jù jǐn, xún yǎn fù dié xiān dēng, shì gài jì zhī, gè guó jūn jiāng, yì chéng shì yǐ fù ér shàng, yún bān xiàng zhàn ér sǐ. zhì mì rù chéng, bī yáng jūn lǜ qún chén yíng jiàng yú mǎ shǒu, zhì jǐn shōu qí zú, liú yú zhōng jūn. jì gōng chéng zhì chéng pò zhī rì, cái wǔ rì ěr.
偃、匄曰：「軍中無戲言！吾二人當親冒矢石，晝夜攻之，有進無退。」約會魯、曹、邾三國，一齊併力。時水勢稍退，偃、匄乘車巢車，身先士卒，城上矢石如雨，全然不避，自庚寅日攻起，至甲午日，城中矢石俱盡，荀偃附堞先登，士匄繼之，各國軍將，亦乘勢蟻附而上，妘斑巷戰而死。智蔤入城，偪陽君率群臣迎降於馬首，智盡收其族，留於中軍。計攻城至城破之日，才五日耳。

ruò fēi zhì mì fā nù, cǐ jǔ wú gōng yǐ. rán wēng yǒu shī yún:
若非智蔤發怒，此舉無功矣。髯翁有詩云：

zhàng yuè dēng tán wú dì tiān, piān bì hé shì gǎn qīn quán?
仗鉞登壇無地天，偏裨何事敢侵權？

yī rén tóu wù sān jūn jù, bù pà lóng chéng tiě shí jiān.
一人投杌三軍懼，不怕隆城鐵石堅。

shí dào gōng kǒng bī yáng nán xià, fù tiāo xuǎn jīng bīng èr qiān rén, qián lái zhù zhàn, xíng zhì chǔ qiū, wén zhì mì yǐ chéng dà gōng, suì qiǎn shǐ zhì sòng, yǐ bī yáng zhī dì fēng sòng xiàng shù, xiàng shù tóng sòng píng gōng qīn zhì chǔ qiū lái jiàn jìn hóu. xiàng shù cí bù shòu fēng, dào gōng nǎi guī dì yú sòng gōng. sòng wèi èr jūn, gè shè xiǎng kuǎn dài jìn hóu, zhì mì shù lǔ sān jiāng zhī yǒng, dào gōng gè cì chē fú, nǎi guī.
時悼公恐偪陽難下，復挑選精兵二千人，前來助戰，行至楚邱，聞智蔤已成大功，遂遣使至宋，以偪陽之地封宋向戍，向戍同宋平公親至楚邱來見晉侯。向戍辭不受封，悼公乃歸地於宋公。宋、衛二君，各設享款待晉侯，智蔤述魯三將之勇，悼公各賜車服，乃歸。

dào gōng yǐ bī yáng zi zhù chǔ, fèi wèi shù rén, xuǎn qí zú rén zhī xián zhě, yǐ zhǔ yún xìng zhī sì, jū yú huò chéng.
悼公以偪陽子助楚，廢為庶人，選其族人之賢者，以主妘姓之祀，居於霍城。

qí qiū, xún huì zú, dào gōng yǐ wèi jiàng néng zhí fǎ, shǐ wèi xīn jūn fù jiāng, yǐ zhāng lǎo wèi sī mǎ.
其秋，荀會卒，悼公以魏絳能執法，使為新軍副將，以張老為司馬。

shì dōng, dì èr jūn fá zhèng, tún yú niú shǒu, fù tiān hǔ láo zhī shù. shì zhèng rén wèi zhǐ zuò luàn, shā gōng zǐ fēi gōng zǐ fā gōng sūn zhé yú xī gōng zhī cháo. fēi zhī zǐ gōng sūn xià, zì zi xī, fā zhī zǐ gōng sūn qiáo, zì zi chǎn, gè shuài jiā jiǎ gōng zéi, zéi bài zǒu běi gōng. gōng sūn chài yì lǜ zhòng lái zhù, suì jǐn zhū wèi zhǐ zhī dǎng, lì gōng zǐ jiā wèi shàng qīng. luán yǎn qǐng yuē: zhèng fāng yǒu luàn, bì bù néng zhàn, jí gōng zhī kě bá yě.
是冬，第二軍伐鄭，屯於牛首，復添虎牢之戍。適鄭人尉止作亂，殺公子騑、公子發、公孫輒於西宮之朝。騑之子公孫夏，字子西，發之子公孫僑，字子產，各帥家甲攻賊，賊敗走北宮。公孫蠆亦率眾來助，遂盡誅尉止之黨，立公子嘉為上卿。欒黶請曰：「鄭方有亂，必不能戰，急攻之可拔也。」

zhì mì yuē: chéng luàn bù yì. mìng huǎn qí gōng. gōng zǐ jiā shǐ rén xíng chéng, zhì xǔ zhī. bǐ jí chǔ gōng zǐ zhēn lái jiù zhèng, zé jìn shī yǐ jǐn tuì yǐ. zhèng fù yǔ chǔ méng. chuán chēng: jìn dào gōng sān jià fú chǔ. cǐ nǎi sān jià zhī yī, zhōu líng wáng jiǔ nián shì yě.
智蔤曰：「乘亂不義。」命緩其攻。公子嘉使人行成，智許之。比及楚公子貞來救鄭，則晉師已盡退矣。鄭復與楚盟。傳稱：「晉悼公三駕服楚。」此乃「三駕」之一，周靈王九年事也。

míng nián xià, jìn dào gōng yǐ zhèng rén wèi fú, fù yǐ dì sān jūn fá zhèng. sòng xiàng shù zhī bīng, xiān zhì dōng mén, wèi shàng qīng sūn lín fù shuài shī tóng ní rén tún yú běi bǐ, jìn xīn jūn yuán shuài zhào wǔ děng, yíng yú xī jiāo zhī wài, xún shuài dà jūn zì běi lín ér xī, yáng bīng yú zhèng zhī nán mén, yuē huì gè lù jūn mǎ, tóng rì wéi zhèng. zhèng jūn chén dà jù, yòu qiǎn shǐ xíng chéng, xún yòu xǔ zhī, nǎi tuì shī yú sòng dì. zhèng jiǎn gōng qīn zhì bó chéng zhī běi, dà kào zhū jūn, yǔ xún yīng děng shà xuè wèi méng, jìn sòng gè jūn fāng sàn. cǐ nǎi sān jià zhī èr.
明年夏，晉悼公以鄭人未服，復以第三軍伐鄭。宋向戍之兵，先至東門，衛上卿孫林父帥師同郳人屯於北鄙，晉新軍元帥趙武等，營於西郊之外，荀帥大軍自北林而西，揚兵於鄭之南門，約會各路軍馬，同日圍鄭。鄭君臣大懼，又遣使行成，荀又許之，乃退師於宋地。鄭簡公親至亳城之北，大犒諸軍，與荀罃等歃血為盟，晉、宋各軍方散。此乃「三駕」之二。

chǔ gòng wáng dà nù, shǐ gōng zǐ zhēn wǎng qín jiè bīng, yuē gòng fá zhèng. shí qín jǐng gōng zhī mèi, jià wèi chǔ wáng fū rén, liǎng guó yǒu yīn hǎo, nǎi shǐ dà jiāng yíng zhān shuài chē sān bǎi chéng zhù zhàn. gòng wáng qīn shuài dà jūn, wàng xíng yáng jìn fā, yuē: cǐ fān bù miè zhèng, shì bù bān shī!
楚共王大怒，使公子貞往秦借兵，約共伐鄭。時秦景公之妹，嫁為楚王夫人，兩國有姻好，乃使大將嬴詹帥車三百乘助戰。共王親帥大軍，望滎陽進發，曰：「此番不滅鄭，誓不班師！」

què shuō zhèng jiǎn gōng zì bó chéng běi méng jìn ér guī, nì zhī chǔ jūn dàn mù bì zhì, dà jí qún chén jì yì, zhū dài fū jiē yuē: fāng jīn jìn shì qiáng shèng, chǔ bù rú yě. dàn jìn bīng lái shén huǎn, qù shén sù, liǎng guó wèi cháng jiàn gè cí xióng, suǒ yǐ jiāo zhēng bù xī, ruò jìn kěn zhì sǐ yú wǒ, chǔ lì bù dǎi, bì jiāng bì zhī, cóng cǐ kě zhuān shì yú jìn yǐ! gōng sūn shě zhī xiàn cè yuē: yù jìn zhì sǐ yú wǒ, mò rú nù zhī! yù jī jìn zhī nù, mò rú fá sòng, sòng yǔ jìn zuì mù, wǒ cháo fá sòng, jìn xī fá wǒ, jìn néng zhòu lái, chǔ bì bù néng, wǒ nǎi dé yǒu cí yú chǔ yě. zhū dài fū jiē yuē: cǐ jì shén shàn!
卻說鄭簡公自亳城北盟晉而歸，逆知楚軍旦暮必至，大集群臣計議，諸大夫皆曰：「方今晉勢強盛，楚不如也。但晉兵來甚緩，去甚速，兩國未嘗見個雌雄，所以交爭不息，若晉肯致死於我，楚力不逮，必將避之，從此可專事於晉矣！」公孫舍之獻策曰：「欲晉致死於我，莫如怒之！欲激晉之怒，莫如伐宋，宋與晉最睦，我朝伐宋，晉夕伐我，晉能驟來，楚必不能，我乃得有詞於楚也。」諸大夫皆曰：「此計甚善！」

zhèng jì yì jiān, dié rù tàn dé chǔ guó jiè bīng yú qín de xiāo xī lái bào. gōng sūn shě zhī xǐ yuē: cǐ tiān shǐ wǒ shì jìn yě! zhòng rén bù jiě qí yì. shě zhī yuē: qín chǔ jiāo fá, zhèng bì zhòng kùn. chéng qí wèi rù jìng, dāng wǎng yíng zhī, yīn dǎo zhī shǐ tóng fá sòng guó. yī zé miǎn chǔ zhī huàn, èr zé jī jìn zhī lái, qǐ fēi yī jǔ liǎng dé!
正計議間，諜入探得楚國借兵於秦的消息來報。公孫舍之喜曰：「此天使我事晉也！」眾人不解其意。舍之曰：「秦、楚交伐，鄭必重困。乘其未入境，當往迎之，因導之使同伐宋國。一則免楚之患，二則激晉之來，豈非一舉兩得！」

zhèng jiǎn gōng cóng qí móu, jí mìng gōng sūn shě zhī chéng dān chē xīng yè nán chí, dù le yǐng shuǐ, xíng bù yī shè, zhèng yù chǔ jūn, gōng sūn shě zhī xià chē bài fú yú mǎ shǒu zhī qián. chǔ gòng wáng lì sè wèn yuē: zhèng fǎn fù wú xìn, guǎ rén zhèng lái wèn zuì, rǔ lái què shì hé yì? shě zhī zòu yuē: guǎ jūn huái dài wáng zhī dé, wèi dài wáng zhī wēi, suǒ yuàn zhōng shēn yǔ xià, qǐ gǎn lí è? wú nài jìn rén bào nüè, yǔ sòng hé bīng, qīn rǎo wú yǐ. guǎ jūn jù shè jì diān fù, bù néng shì jūn, gū yǔ zhī hé, yǐ tuì qí shī. jìn shī jì tuì, réng shì dài wáng gòng xiàn zhī yì yě. kǒng dài wáng wèi jiàn bì yì zhī chéng, tè qiǎn xià chén fèng yíng, bù qí xīn fù. dài wáng ruò néng wèn zuì yú sòng, guǎ jūn yuàn zhí biān wèi qián bù, shāo xiào quǎn mǎ, yǐ míng shì bù xiāng bèi zhī yì.
鄭簡公從其謀，即命公孫舍之乘單車星夜南馳，渡了潁水，行不一舍，正遇楚軍，公孫舍之下車拜伏於馬首之前。楚共王厲色問曰：「鄭反覆無信，寡人正來問罪，汝來卻是何意？」舍之奏曰：「寡君懷大王之德，畏大王之威，所願終身宇下，豈敢離遏？無奈晉人暴虐，與宋合兵，侵擾無已。寡君懼社稷顛覆，不能事君，姑與之和，以退其師。晉師既退，仍是大王貢獻之邑也。恐大王未鑒敝邑之誠，特遣下臣奉迎，布其心腹。大王若能問罪於宋，寡君願執鞭為前部，稍效犬馬，以明誓不相背之意。」

gòng wáng huí chēn zuò xǐ yuē: rǔ jūn ruò cóng guǎ rén fá sòng, guǎ rén yòu hé shuō hū? shě zhī yòu zòu yuē: xià chén shù zhuāng zhī rì, guǎ jūn yǐ xī suǒ bì fù, qí dài wáng yú dōng bǐ, bù gǎn hòu yě. gòng wáng yuē: suī rán rú cǐ, dàn qín shù zhǎng yuē zài xíng yáng chéng xià xiāng huì, xū yǔ tóng shì fāng kě. shě zhī fù zòu yuē: yōng zhōu liáo yuǎn, bì yuè jìn guò zhōu, fāng néng zhì zhèng, dài wáng qiǎn yī jiè zhī shǐ, yóu kě jí zhǐ. yǐ dài wáng zhī wēi, chǔ bīng zhī jìn, hé bì jí zhù yú xī róng zāi?
共王回嗔作喜曰：「汝君若從寡人伐宋，寡人又何說乎？」舍之又奏曰：「下臣束裝之日，寡君已悉索敝賦，俟大王於東鄙，不敢後也。」共王曰：「雖然如此，但秦庶長約在滎陽城下相會，須與同事方可。」舍之復奏曰：「雍州遼遠，必越晉過周，方能至鄭，大王遣一介之使，猶可及止。以大王之威，楚兵之勁，何必藉助於西戎哉？」

gòng wáng yuè qí yán, guǒ shǐ rén cí xiè qín shī.
共王悅其言，果使人辭謝秦師。

suì tóng gōng sūn shě zhī dōng xíng, jí yǒu shēn zhī yě, zhèng jiǎn gōng shuài shī lái huì, suì tóng fá sòng guó, dà lüè ér hái. sòng píng gōng qiǎn xiàng shù rú jìn, sù gào chǔ zhèng lián bīng zhī shì. dào gōng guǒ rán dà nù, jí rì biàn yù xìng shī, cǐ fān yòu lún gāi dì yī jūn chū zhēng le. zhì mì jìn yuē: chǔ zhī jiè shī yú qín zhě, zhèng yǐ lián nián bēn zǒu dào lù, bù shèng qí láo yě. wǒ yī suì ér zài fá, chǔ qí néng fù lái hū? cǐ fān dé zhèng bì yǐ! dāng shì yǐ qiáng shèng zhī xíng, jiān qí guī zhì.
遂同公孫舍之東行，及有莘之野，鄭簡公帥師來會，遂同伐宋國，大掠而還。宋平公遣向戍如晉，訴告楚、鄭連兵之事。悼公果然大怒，即日便欲興師，此番又輪該第一軍出征了。智蔤進曰：「楚之借師於秦者，正以連年奔走道路，不勝其勞也。我一歲而再伐，楚其能復來乎？此番得鄭必矣！當示以強盛之形，堅其歸志。」

dào gōng yuē: shàn. nǎi dà hé sòng lǔ wèi qí cáo jǔ zhū téng xuē qǐ xiǎo zhū gè guó, yī qí zhì zhèng, guān bīng yú zhèng zhī dōng mén, yí lù fú huò shén zhòng. cǐ shī nǎi sān jià zhī sān yě.
悼公曰：「善。」乃大合宋、魯、衛、齊、曹、莒、邾、滕、薛、杞、小邾各國，一齊至鄭，觀兵於鄭之東門，一路俘獲甚眾。此師乃「三駕」之三也。

zhèng jiǎn gōng wèi gōng sūn shě zhī yuē: zi yù jī jìn zhī nù, shǐ zhī sù lái. jīn guǒ zhì yǐ, wèi zhī nài hé? shě zhī duì yuē: chén qǐng yī miàn qiú chéng yú jìn, yī miàn shǐ rén qǐng jiù yú chǔ, chǔ bīng ruò néng jí lái, bì dāng jiāo zhàn, wú zé qí shèng zhě ér cóng zhī. ruò chǔ bù néng zhì, wú shòu jìn méng, yīn yǐ zhòng lù jié jìn, jìn bì bì wǒ, yòu hé chǔ zhī zú huàn hū? jiǎn gōng yǐ wèi rán.
鄭簡公謂公孫舍之曰：「子欲激晉之怒，使之速來。今果至矣，為之奈何？」舍之對曰：「臣請一面求成於晉，一面使人請救於楚，楚兵若能亟來，必當交戰，吾擇其勝者而從之。若楚不能至，吾受晉盟，因以重賂結晉，晉必庇我，又何楚之足患乎？」簡公以為然。

nǎi shǐ dài fū bó pián xíng chéng yú jìn, shǐ gōng sūn liáng xiāo tài zǎi shí áo rú chǔ gào yuē: jìn shī yòu zhì zhèng yǐ, cóng zhě shí yī guó, bīng shì shén shèng, zhèng wáng yǐ zài dàn xī. jūn wáng ruò néng yǐ bīng wēi shè jìn, gū zhī yuàn yě bù rán, gū jù shè jì bù bǎo, bù dé bù jí ān yú jìn, wéi jūn wáng lián zhī, shù zhī! chǔ gòng wáng dà nù, zhào gōng zǐ zhēn wèn jì, gōng zǐ zhēn yuē: wǒ bīng zhà guī, chuǎn xī wèi dìng, qǐ néng fù fā? gū ràng zhèng yú jìn, hòu qǔ zhī, hé huàn wú rì? gòng wáng yú nù wèi píng, nǎi qiú liáng xiāo shí yú jūn fǔ, bù fàng guī guó. rán xiān yǒu shī yún:
乃使大夫伯駢行成於晉，使公孫良霄、太宰石獒如楚告曰：「晉師又至鄭矣，從者十一國，兵勢甚盛，鄭亡已在旦夕。君王若能以兵威懾晉，孤之願也；不然，孤懼社稷不保，不得不即安於晉，惟君王憐之，恕之！」楚共王大怒，召公子貞問計，公子貞曰：「我兵乍歸，喘息未定，豈能復發？姑讓鄭於晉，後取之，何患無日？」共王余怒未平，乃囚良霄、石於軍府，不放歸國。髯仙有詩云：

chǔ jìn zhēng fēng jié shì chóu, jìn bīng dié zhì chǔ bīng xiū.
楚晉爭鋒結世仇，晉兵迭至楚兵休。

xíng rén hé zuì zāo jū zhí? shǐ xìn fēn jūn shì shàn móu.
行人何罪遭拘執？始信分軍是善謀。

shí jìn jūn yíng yú xiāo yú, bó pián lái zhì jìn jūn, dào gōng zhào rù, lì shēng wèn yuē: rǔ yǐ xíng chéng hōng wǒ, yǐ fēi yī cì yǐ. jīn fān mò fēi yòu shì huǎn bīng zhī jì? bó pián kòu shǒu yuē: guǎ jūn yǐ bié qiǎn xíng rén xiān gào jué yú chǔ, gǎn yǒu èr xīn hū? dào gōng yuē: guǎ rén yǐ chéng xìn dài rǔ, rǔ ruò zài huái fǎn fù, jiāng fàn zhū hóu zhī gōng è, qǐ dú guǎ rén? rǔ qiě huí qù, yǔ rǔ jūn shāng yì xiáng què, zài lái huí huà. bó pián yòu zòu yuē: guǎ jūn xūn mù ér qiǎn xià chén, shí yù wěi guó yú jūn hóu, jūn hóu wù yí. dào gōng yuē: rǔ yì jì jué, jiāo méng kě yě. nǎi mìng xīn jūn yuán shuài zhào wǔ, tóng bó pián rù chéng, yǔ zhèng jiǎn gōng shà xuè dìng méng. jiǎn gōng yì qiǎn gōng sūn shě zhī suí zhào wǔ chū chéng, yǔ dào gōng yào yuē.
時晉軍營於蕭魚，伯駢來至晉軍，悼公召入，厲聲問曰：「汝以行成哄我，已非一次矣。今番莫非又是緩兵之計？」伯駢叩首曰：「寡君已別遣行人先告絕於楚，敢有二心乎？」悼公曰：「寡人以誠信待汝，汝若再懷反覆，將犯諸侯之公惡，豈獨寡人？汝且回去，與汝君商議詳確，再來回話。」伯駢又奏曰：「寡君薰沐而遣下臣，實欲委國於君侯，君侯勿疑。」悼公曰：「汝意既決，交盟可也。」乃命新軍元帥趙武，同伯駢入城，與鄭簡公歃血訂盟。簡公亦遣公孫舍之隨趙武出城，與悼公要約。

shì dōng shí èr yuè, zhèng jiǎn gōng qīn rù jìn jūn, yǔ zhū hóu tóng huì, yīn qǐng shòu shà. dào gōng yuē: jiāo méng yǐ zài qián yǐ, jūn ruò yǒu xìn, guǐ shén jiàn zhī, hé bì zài shà? nǎi chuán lìng: jiāng yí lù fú huò zhèng rén, xī jiě qí fù, fàng guī běn guó. jìn zhū jūn bù dé fàn zhèng guó fēn háo, rú yǒu wéi zhě, zhì yǐ jūn fǎ! hǔ láo shù bīng, jǐn xíng chè qù, shǐ zhèng rén zì wèi shǒu wàng.
是冬十二月，鄭簡公親入晉軍，與諸侯同會，因請受歃。悼公曰：「交盟已在前矣，君若有信，鬼神鑒之，何必再歃？」乃傳令：「將一路俘獲鄭人，悉解其縛，放歸本國。禁諸軍不得犯鄭國分毫，如有違者，治以軍法！虎牢戍兵，盡行撤去，使鄭人自為守望。」

zhū hóu jiē jiàn yuē: zhèng wèi kě shì yě. tǎng gèng yǒu fǎn fù, zhòng fù shè shù nán yǐ. dào gōng yuē: jiǔ láo kǔ zhū guó jiāng shì, hèn wú le qī. jīn dāng yǔ zhèng gēng shǐ, wěi yǐ fù xīn, guǎ rén bù fù zhèng, zhèng qí fù guǎ rén hū? nǎi wèi zhèng jiǎn gōng yuē: guǎ rén zhī ěr kǔ bīng, yù xiāng yǔ xiū xī. jīn hòu cóng jìn cóng chǔ, chū yú ěr xīn, guǎ rén bù qiáng. jiǎn gōng gǎn jī liú tì yuē: bó jūn yǐ zhì chéng dài rén, suī qín shòu kě gé, kuàng mǒu yóu rén lèi, gǎn wàng fù bì? zài yǒu yì zhì, guǐ shén bì jí!
諸侯皆諫曰：「鄭未可恃也。倘更有反覆，重複設戍難矣。」悼公曰：「久勞苦諸國將士，恨無了期。今當與鄭更始，委以腹心，寡人不負鄭，鄭其負寡人乎？」乃謂鄭簡公曰：「寡人知爾苦兵，欲相與休息。今後從晉從楚，出於爾心，寡人不強。」簡公感激流涕曰：「伯君以至誠待人，雖禽獸可格，況某猶人類，敢忘覆庇？再有異志，鬼神必殛！」

jiǎn gōng cí qù.
簡公辭去。

míng rì shǐ gōng sūn shě zhī xiàn lù wèi xiè: lè shī sān rén, nǚ lè shí liù rén, gē zhōng sān shí èr méi, bó qìng xiāng fù, zhēn zhǐ nǚ gōng sān shí rén, chē tún chē guǎng chē gòng shí wǔ chéng, tā bīng chē fù bǎi chéng, jiǎ bīng jù bèi. dào gōng shòu zhī.
明日使公孫舍之獻賂為謝：樂師三人，女樂十六人，歌鐘三十二枚，鎛磬相副，針指女工三十人，車屯車、廣車共十五乘，他兵車復百乘，甲兵具備。悼公受之。

yǐ nǚ lè bā rén gē zhōng shí èr cì wèi jiàng, yuē: zi jiào guǎ rén hé zhū róng dí, yǐ zhèng zhū huá, zhū hóu qīn fù, rú lè zhī hé, yuàn yǔ zi tóng cǐ lè yě!
以女樂八人、歌鐘十二賜魏絳，曰：「子教寡人和諸戎狄，以正諸華，諸侯親附，如樂之和，願與子同此樂也！」

yòu yǐ bīng chē sān fēn zhī yī, cì zhì mì yuē: zi jiào guǎ rén fēn jūn bì chǔ, jīn zhèng rén huò chéng, jiē zi zhī gōng!
又以兵車三分之一，賜智蔤曰：「子教寡人分軍敝楚，今鄭人獲成，皆子之功！」

jiàng mì èr jiāng, jiē dùn shǒu cí yuē: cǐ jiē zhàng jūn zhī líng, yǔ zhū hóu zhī láo, chén děng hé lì zhī yǒu? dào gōng yuē: wēi èr qīng, guǎ rén bù néng zhì cǐ, qīng wù gù què! nǎi jiē bài shòu.
絳、蔤二將，皆頓首辭曰：「此皆仗君之靈，與諸侯之勞，臣等何力之有？」悼公曰：「微二卿，寡人不能至此，卿勿固卻！」乃皆拜受。

yú shì shí èr guó chē mǎ tóng rì bān shī. dào gōng fù qiǎn shǐ xíng pìn gè guó, xiè qí xiàng lái yòng shī zhī láo, zhū hóu jiē yuè, zì cǐ zhèng guó zhuān xīn guī jìn, bù gǎn méng èr sān zhī niàn yǐ. shǐ chén yǒu shī yún:
於是十二國車馬同日班師。悼公復遣使行聘各國，謝其向來用師之勞，諸侯皆悅，自此鄭國專心歸晉，不敢萌二三之念矣。史臣有詩云：

zhèng rén fǎn fù shì náo jū, jìn bó piān jiāng zhà lì chú.
鄭人反覆似猱狙，晉伯偏將詐力鋤。

èr shí sì nián guī yǔ xià, fāng zhī zhōng xìn shèng bīng gē.
二十四年歸宇下，方知忠信勝兵戈。

shí qín jǐng gōng fá jìn yǐ jiù zhèng, bài jìn shī yú lì, wén zhèng yǐ jiàng jìn, nǎi hái.
時秦景公伐晉以救鄭，敗晉師於櫟，聞鄭已降晉，乃還。

míng nián wèi zhōu líng wáng shí yī nián, wú zi shòu mèng bìng dǔ, zhào qí sì zǐ zhū fán yú jì yí mèi jì zhá zhì chuáng qián, wèi yuē: rǔ xiōng dì sì rén, wéi zhá zuì xián, ruò lì zhī, bì néng chāng dà wú guó. wǒ yī xiàng yù lì wèi shì zǐ, nài zhá gù cí bù kěn. wǒ sǐ zhī hòu, zhū fán chuán yú jì, yú jì chuán yí mèi, yí mèi chuán jì zhá, chuán dì bù chuán sūn, wù shǐ jì zhá wèi jūn, shè jì yǒu xìng. wéi wú mìng zhě, jí wèi bù xiào, shàng tiān bù yòu. yán qì ér jué.
明年為周靈王十一年，吳子壽夢病篤，召其四子諸樊、餘祭、夷昧、季札至床前，謂曰：「汝兄弟四人，惟札最賢，若立之，必能昌大吳國。我一向欲立為世子，奈札固辭不肯。我死之後，諸樊傳餘祭，餘祭傳夷昧，夷昧傳季札，傳弟不傳孫，務使季札為君，社稷有幸。違吾命者，即為不孝，上天不祐。」言訖而絕。

zhū fán ràng guó yú jì zhá yuē: cǐ fù zhì yě! jì zhá yuē: dì cí shì zǐ zhī wèi yú fù shēng zhī rì, kěn shòu jūn wèi yú fù sǐ zhī hòu hū? xiōng ruò zài xùn, dì dāng táo zhī tā guó yǐ! zhū fán bù dé yǐ, nǎi xuān míng cì chuán zhī yuē, yǐ fù mìng jí wèi. jìn dào gōng qiǎn shǐ diào hè, bù zài huà xià.
諸樊讓國於季札曰：「此父志也！」季札曰：「弟辭世子之位於父生之日，肯受君位於父死之後乎？兄若再遜，弟當逃之他國矣！」諸樊不得已，乃宣明次傳之約，以父命即位。晉悼公遣使吊賀，不在話下。

yòu míng nián wèi zhōu líng wáng shí èr nián, jìn jiāng zhì mì shì fáng wèi xiāng xiāng jì ér zú. dào gōng fù zhì bīng yú mián shān, yù shǐ shì gài jiāng zhōng jūn, gài cí yuē: bó yóu zhǎng! nǎi shǐ zhōng xíng yǎn dài zhì mì zhī rèn, shì gài wèi fù. yòu yù shǐ hán qǐ jiāng shàng jūn, qǐ yuē: chén bù rú zhào wǔ zhī xián! nǎi shǐ zhào wǔ dài xún yǎn zhī rèn, hán qǐ wèi fù. luán yǎn jiāng xià jūn rú gù, wèi jiàng wèi fù. qí xīn jūn shàng wú shuài, dào gōng yuē: níng kě xū wèi yǐ dài rén, bù kě yǐ rén ér làn wèi! nǎi shǐ qí jūn lì, lǜ guān shǔ zú chéng, yǐ fù yú xià jūn.
又明年為周靈王十二年，晉將智蔤、士魴、魏相相繼而卒。悼公復治兵於綿山，欲使士匄將中軍，匄辭曰：「伯游長！」乃使中行偃代智蔤之任，士匄為副。又欲使韓起將上軍，起曰：「臣不如趙武之賢！」乃使趙武代荀偃之任，韓起為副。欒黶將下軍如故，魏絳為副。其新軍尚無帥，悼公曰：「寧可虛位以待人，不可以人而濫位！」乃使其軍吏，率官屬卒乘，以附於下軍。

zhū dài fū jiē yuē: jūn zhī shèn yú míng qì rú cǐ! nǎi gè xiū qí zhí, fú gǎn xiè dài. jìn guó dà zhì, fù xìng wén xiāng zhī yè. wèi jǐ, fèi xīn jūn bìng rù sān jūn, yǐ shǒu hóu guó zhī lǐ.
諸大夫皆曰：「君之慎於名器如此！」乃各修其職，弗敢懈怠。晉國大治，復興文襄之業。未幾，廢新軍併入三軍，以守侯國之禮。

shì nián qiū jiǔ yuè, chǔ gòng wáng shěn hōng, shì zǐ zhāo lì, shì wèi kāng wáng. wú wáng zhū fán mìng dà jiāng gōng zǐ dǎng shuài shī fá chǔ, chǔ jiāng yǎng yáo jī yíng dí, shè shā gōng zǐ dǎng, wú shī bài hái. zhū fán qiǎn shǐ gào bài yú jìn, dào gōng hé zhū hóu yú xiàng yǐ móu zhī. jìn dài fū yáng shé xī jìn yuē: wú fá chǔ zhī sàng, zì qǔ qí bài, bù zú xù yě. qín jìn lín guó, shì yǒu yīn hǎo, jīn fù chǔ jiù zhèng, bài wǒ shī yú lì, cǐ yí xiān bào. ruò fá qín yǒu gōng, zé chǔ shì yì gū yǐ! dào gōng yǐ wèi rán.
是年秋九月，楚共王審薨，世子昭立，是為康王。吳王諸樊命大將公子黨帥師伐楚，楚將養繇基迎敵，射殺公子黨，吳師敗還。諸樊遣使告敗於晉，悼公合諸侯於向以謀之。晉大夫羊舌肹進曰：「吳伐楚之喪，自取其敗，不足恤也。秦、晉鄰國，世有姻好，今附楚救鄭，敗我師於櫟，此宜先報。若伐秦有功，則楚勢益孤矣！」悼公以為然。

shǐ xún yǎn lǜ sān jūn zhī zhòng, tóng lǔ sòng qí wèi zhèng cáo jǔ zhū téng xuē qǐ xiǎo zhū shí èr guó dài fū fá qín, jìn dào gōng dài yú jìng shàng.
使荀偃率三軍之眾，同魯、宋、齊、衛、鄭、曹、莒、邾、滕、薛、杞、小邾十二國大夫伐秦，晉悼公待於境上。

qín jǐng gōng wén jìn shī jiāng zhì, shǐ rén yǐ dú yào shù náng, chén yú jīng shuǐ zhī shàng liú, lǔ dài fū shū sūn bào tóng jǔ shī xiān jì, jūn shì yǐn shuǐ zhòng dú, duō yǒu sǐ zhě, gè jūn suì bù kěn jì.
秦景公聞晉師將至，使人以毒藥數囊，沉於涇水之上流，魯大夫叔孫豹同莒師先濟，軍士飲水中毒，多有死者，各軍遂不肯濟。

zhèng dài fū gōng zǐ jiǎo wèi wèi dài fū běi gōng kuò yuē: jì yǐ cóng rén, gǎn guān wàng hū? gōng zǐ jiǎo shuài zhèng shī dù jīng, běi gōng kuò jì zhī, yú shì zhū hóu zhī shī jiē jìn, yíng yú yù lín.
鄭大夫公子蟜謂衛大夫北宮括曰：「既已從人，敢觀望乎？」公子蟜帥鄭師渡涇，北宮括繼之，於是諸侯之師皆進，營於棫林。

dié bào: qín jūn xiāng qù bù yuǎn!
諜報：「秦軍相去不遠！」

xún yǎn lìng gè jūn: jī míng jià chē, shì wǒ mǎ shǒu suǒ xiàng ér xíng!
荀偃令各軍：「雞鳴駕車，視我馬首所向而行！」

xià jūn yuán shuài luán yǎn, sù bù fú zhōng xíng yǎn, jí wén lìng, nù yuē: jūn lǚ zhī shì, dāng jí zhòng móu, jí shǐ yǎn néng dú duàn, yì yí míng shì jìn tuì, wū yǒu shǐ sān jūn zhī zhòng, shì qí mǎ shǒu zhě. wǒ yì xià jūn zhī shuài yě, wǒ mǎ shǒu yù dōng! suì shuài běn bù dōng guī, fù jiāng wèi jiàng yuē: wú zhí zài cóng shuài, bù gǎn qí zhōng xíng bó yǐ! yì suí luán yǎn bān shī.
下軍元帥欒黶，素不服中行偃，及聞令，怒曰：「軍旅之事，當集眾謀，即使偃能獨斷，亦宜明示進退，烏有使三軍之眾，視其馬首者。我亦下軍之帥也，我馬首欲東！」遂帥本部東歸，副將魏絳曰：「吾職在從帥，不敢俟中行伯矣！」亦隨欒黶班師。

zǎo yǒu rén bào zhī zhōng xíng yǎn, yǎn yuē: chū lìng bù míng, wú shí yǒu guò, lìng jì bù xíng, hé wàng chéng gōng? nǎi mìng zhū hóu zhī shī, gè guī běn guó, jìn shī yì hái. shí luán zhēn wèi xià jūn róng yòu, dú bù kěn guī, wèi fàn gài zhī zǐ fàn yāng yuē: jīn rì zhī yì, běn wèi bào qín, ruò wú gōng ér fǎn, shì yì chǐ yě, wú xiōng dì èr rén, bìng zài jūn zhōng, qǐ kě yī shí jiē fǎn? zi néng yǔ wǒ tóng fù qín shī hū? fàn yāng yuē: zi yǐ guó chǐ wèi niàn, yāng gǎn bù cóng! nǎi gè yǐn běn bù chí rù qín jūn.
早有人報知中行偃，偃曰：「出令不明，吾實有過，令既不行，何望成功？」乃命諸侯之師，各歸本國，晉師亦還。時欒鍼為下軍戎右，獨不肯歸，謂范匄之子范鞅曰：「今日之役，本為報秦，若無功而返，是益恥也，吾兄弟二人，並在軍中，豈可一時皆返？子能與我同赴秦師乎？」范鞅曰：「子以國恥為念，鞅敢不從！」乃各引本部馳入秦軍。

què shuō qín jǐng gōng yǐn dà jiāng yíng zhān jí gōng zǐ wú dì, shuài chē sì bǎi chéng, lí yù lín wǔ shí lǐ ān yíng, zhèng qiǎn rén tàn tīng jìn bīng jìn zhǐ, hū jiàn dōng jiǎo chén tóu qǐ chù, yī biāo chē mǎ fēi lái, jí shǐ gōng zǐ wú dì lǜ jūn yíng dí. luán zhēn fèn yǒng shàng qián, fàn yāng zhù zhī, lián cì shā jiǎ jiāng shí yú rén, qín jūn pī mǐ yù zǒu, wàng qí hòu jūn wú jì, fù míng gǔ hé bīng wéi zhī. fàn yāng yuē: qín bīng shì dà, bù kě dāng yě! luán zhēn bù tīng, yíng zhān dà jūn yòu dào, luán zhēn fù shǒu shā shù rén, shēn zhōng qī jiàn, lì jǐn ér sǐ fàn yāng tuō jiǎ, chéng dān chē jí chí dé miǎn.
卻說秦景公引大將嬴詹及公子無地，帥車四百乘，離棫林五十里安營，正遣人探聽晉兵進止，忽見東角塵頭起處，一彪車馬飛來，急使公子無地率軍迎敵。欒鍼奮勇上前，范鞅助之，連刺殺甲將十餘人，秦軍披靡欲走，望其後軍無繼，復鳴鼓合兵圍之。范鞅曰：「秦兵勢大，不可當也！」欒鍼不聽，嬴詹大軍又到，欒鍼復手殺數人，身中七箭，力盡而死；范鞅脫甲，乘單車疾馳得免。

luán yǎn jiàn fàn yāng dú guī, wèn yuē: wú dì hé zài? yāng yuē: yǐ méi yú qín jūn yǐ! yǎn dà nù, bá gē zhí cì fàn yāng, yāng bù gǎn xiāng kàng, zǒu rù zhōng jūn, yǎn suí hòu gǎn dào, yāng bì qù, qí fù fàn gài yíng wèi yuē: xián xù hé nù zhī shén yě? yǎn qī luán qí, nǎi fàn gài zhī nǚ, gù yǐ xù hū zhī. yǎn nù qì bó bó, bù néng zhì, dà shēng dá yuē: rǔ zi yòu wú dì tóng rù qín shī, wú dì zhàn sǐ, ér rǔ zi shēng hái, shì rǔ zi shā wú dì yě, rǔ bì zhú yāng, yóu kě shù, bù rán, wǒ bì shā yāng, yǐ cháng wú dì zhī mìng! fàn gài yuē: cǐ shì lǎo fū bù zhī yě, jīn dāng zhú zhī! fàn yāng wén qí yǔ, suì cóng mù hòu chū bēn qín guó.
欒黶見范鞅獨歸，問曰：「吾弟何在？」鞅曰：「已沒於秦軍矣！」黶大怒，拔戈直刺范鞅，鞅不敢相抗，走入中軍，黶隨後趕到，鞅避去，其父范匄迎謂曰：「賢婿何怒之甚也？」黶妻欒祁，乃范匄之女，故以婿呼之。黶怒氣勃勃，不能制，大聲答曰：「汝子誘吾弟同入秦師，吾弟戰死，而汝子生還，是汝子殺吾弟也，汝必逐鞅，猶可恕，不然，我必殺鞅，以償吾弟之命！」范匄曰：「此事老夫不知也，今當逐之！」范鞅聞其語，遂從幕後出奔秦國。

qín jǐng gōng wèn qí lái yì, fàn yāng xù shù shǐ mò, jǐng gōng dà xǐ, dài yǐ kè qīng zhī lǐ.
秦景公問其來意，范鞅敘述始末，景公大喜，待以客卿之禮。

yī rì wèn yuē: jìn jūn hé rú rén? duì yuē: xián jūn yě, zhī rén ér shàn rèn! yòu wèn: jìn dài fū shuí zuì xián? duì yuē: zhào wǔ yǒu wén dé, wèi jiàng yǒng ér bù luàn, yáng shé xī xí yú chūn qiū, zhāng lǎo dǔ xìn yǒu zhì, qí wǔ lín shì zhèn dìng, chén fù gài néng shí dà tǐ, jiē yī shí zhī xuǎn. qí tā gōng qīng, yì jiē xí yú lìng diǎn, kè shǒu qí guān, yāng wèi gǎn qīng yì yě!
一日問曰：「晉君何如人？」對曰：「賢君也，知人而善任！」又問：「晉大夫誰最賢？」對曰：「趙武有文德，魏絳勇而不亂，羊舌肹習於《春秋》，張老篤信有智，祁午臨事鎮定，臣父匄能識大體，皆一時之選。其他公卿，亦皆習於令典，克守其官，鞅未敢輕議也！」

jǐng gōng yòu yuē: rán zé jìn dài fū zhōng, hé rén xiān wáng? yāng duì yuē: luán shì jiāng xiān wáng! jǐng gōng yuē: qǐ fēi yǐ tài chǐ gù hū? fàn yāng yuē: luán yǎn suī tài chǐ, yóu kě jí shēn, qí zi yíng bì bù miǎn! jǐng gōng yuē: hé gù? yāng duì yuē: luán wǔ zi xù mín ài shì, rén xīn suǒ guī, gù suī yǒu shì jūn zhī è, ér guó zhōng bù yǐ wèi fēi, dài qí dé yě, sī zhào gōng zhě, ài jí gān táng, kuàng qí zi hū? yǎn ruò sǐ, yíng zhī shàn wèi néng jí rén, ér wǔ zhī dé yǐ yuǎn, xiū yǎn zhī yuàn zhě, bì cǐ shí yǐ!
景公又曰：「然則晉大夫中，何人先亡？」鞅對曰：「欒氏將先亡！」景公曰：「豈非以汰侈故乎？」范鞅曰：「欒黶雖汰侈，猶可及身，其子盈必不免！」景公曰：「何故？」鞅對曰：「欒武子恤民愛士，人心所歸，故雖有弒君之惡，而國中不以為非，戴其德也，思召公者，愛及甘棠，況其子乎？黶若死，盈之善未能及人，而武之德已遠，修黶之怨者，必此時矣！」

jǐng gōng tàn yuē: qīng kě wèi zhī cún wáng zhī gù zhě yě! nǎi yīn fàn yāng ér tōng yú fàn gài, shǐ shù zhǎng wǔ pìn jìn, yǐ xiū jiù hǎo, bìng qǐng fù fàn yāng zhī wèi. dào gōng cóng zhī, fàn yāng guī jìn, dào gōng yǐ yāng jí luán yíng bìng wèi gōng zú dài fū, qiě yù luán yǎn wù dé xiū yuàn. zì cǐ qín jìn tōng hé, zhōng chūn qiū zhī shì, bù xiāng jiā bīng. yǒu shī wèi zhèng:
景公嘆曰：「卿可謂知存亡之故者也！」乃因范鞅而通於范匄，使庶長武聘晉，以修舊好，並請復范鞅之位。悼公從之，范鞅歸晉，悼公以鞅及欒盈並為公族大夫，且諭欒黶勿得修怨。自此秦、晉通和，終春秋之世，不相加兵。有詩為證：

xī lín dōng dào shì hūn yīn, yī dàn xún chóu dòu rì xīn.
西鄰東道世婚姻，一旦尋仇斗日新。

yù bó jì tōng bīng gé yǎn, cóng lái hǎo shì shì hé qīn.
玉帛既通兵革偃，從來好事是和親。

shì nián luán yǎn zú, zi luán yíng dài wèi xià jūn fù jiāng.
是年欒黶卒，子欒盈代為下軍副將。

huà fēn liǎng tóu.
話分兩頭。

què shuō wèi xiàn gōng míng kàn, zì zhōu jiǎn wáng shí nián, dài fù dìng gōng jí wèi. yīn jū sàng bù qī, qí dí mǔ dìng jiāng, nì zhī qí bù néng shǒu wèi, lǚ lǚ guī jiàn, xiàn gōng bù tīng. jí zài wèi, rì yì fàng zòng, suǒ qīn zhě wú fēi chán chǎn miàn yú zhī rén, suǒ xǐ zhě bù guò gǔ lè tián liè zhī shì.
卻說衛獻公名衎，自周簡王十年，代父定公即位。因居喪不戚，其嫡母定姜，逆知其不能守位，屢屢規諫，獻公不聽。及在位，日益放縱，所親者無非讒諂面諛之人，所喜者不過鼓樂田獵之事。

zì dìng gōng zhī shì, yǒu tóng mǔ dì gōng zǐ hēi jiān, hù chǒng zhuān zhèng, hēi jiān zhī zǐ gōng sūn piāo, sì fù jué wèi dài fū, pō yǒu quán lüè, shàng qīng sūn lín fù yà qīng níng zhí, jiàn xiàn gōng wú dào, jiē yǔ piāo jié jiāo, lín fù yòu àn jié jìn guó wèi wài yuán, jiāng guó zhōng qì bì bǎo huò, jǐn qiān yú qī, shǐ qī zǐ jū zhī. xiàn gōng yí qí yǒu pàn xīn, yī lái xíng jī wèi zhe, èr lái wèi qí qiáng jiā, suǒ yǐ hán rěn bù fā.
自定公之世，有同母弟公子黑肩，怙寵專政，黑肩之子公孫剽，嗣父爵為大夫，頗有權略，上卿孫林父、亞卿寧殖，見獻公無道，皆與剽結交，林父又暗結晉國為外援，將國中器幣寶貨，盡遷於戚，使妻子居之。獻公疑其有叛心，一來形跡未著，二來畏其強家，所以含忍不發。

hū yī rì, xiàn gōng yuē sūn níng èr qīng gòng wǔ shí, èr qīng jiē cháo fú dài mìng yú mén, zì cháo zhì wǔ, bù jiàn shǐ mìng lái zhào, gōng zhōng yì wú yī rén chū lái. èr qīng xīn yí, kàn kàn rì xié, èr qīng jī kùn yǐ shèn, nǎi kòu gōng mén qǐng jiàn, shǒu hūn nèi shì dá yuē: zhǔ gōng zài hòu pǔ yǎn shè, èr wèi dài fū ruò yào xiāng jiàn, kě zì wǎng zhī. sūn níng èr rén xīn zhōng dà nù, nǎi rěn jī jìng zào hòu pǔ, wàng jiàn xiàn gōng fāng dài pí guān, yǔ shè shī gōng sūn dīng jiào shè, xiàn gōng jiàn sūn níng èr rén jìn qián, bù tuō pí guān, guà gōng yú bì ér jiàn zhī, wèn: èr qīng jīn rì lái cǐ hé shì! sūn níng èr rén qí shēng dá yuē: méng zhǔ gōng yuē gòng wǔ shí, chén děng cì hou zhì jīn, fù qiě něi yǐ, kǒng wéi jūn mìng, shì yǐ lái cǐ. xiàn gōng yuē: guǎ rén tān shè, ǒu ěr wàng zhī, èr qīng qiě tuì, qí gǎi rì zài yuē kě yě!
忽一日，獻公約孫、寧二卿共午食，二卿皆朝服待命於門，自朝至午，不見使命來召，宮中亦無一人出來。二卿心疑，看看日斜，二卿飢困已甚，乃叩宮門請見，守閽內侍答曰：「主公在後圃演射，二位大夫若要相見，可自往之。」孫、寧二人心中大怒，乃忍飢徑造後圃，望見獻公方戴皮冠，與射師公孫丁較射，獻公見孫、寧二人近前，不脫皮冠，掛弓於臂而見之，問：「二卿今日來此何事！」孫、寧二人齊聲答曰：「蒙主公約共午食，臣等伺候至今，腹且餒矣，恐違君命，是以來此。」獻公曰：「寡人貪射，偶爾忘之，二卿且退，俟改日再約可也！」

yán bà shì yǒu hóng yàn fēi míng ér guò, xiàn gōng wèi gōng sūn dīng yuē: yǔ ěr dǔ shè cǐ hóng. sūn níng èr rén hán xiū ér tuì, lín fù yuē: zhǔ gōng dān yú yóu xì, xiá jìn qún xiǎo, quán wú jìng lǐ dà chén zhī yì, wǒ děng jiāng lái bì bù miǎn yú huò, rú hé? níng zhí yuē: jūn wú dào, zhǐ zì huò ěr, ān néng huò rén? lín fù yuē: wǒ yì yù fèng gōng zǐ piāo wèi jūn, zi yǐ wèi hé rú? níng zhí yuē: cǐ jǔ shén dāng, nǐ wǒ xiāng jī ér dòng biàn liǎo. yán bà gè bié.
言罷適有鴻雁飛鳴而過，獻公謂公孫丁曰：「與爾賭射此鴻。」孫、寧二人含羞而退，林父曰：「主公耽於遊戲，狎近群小，全無敬禮大臣之意，我等將來必不免於禍，如何？」寧殖曰：「君無道，止自禍耳，安能禍人？」林父曰：「我意欲奉公子剽為君，子以為何如？」寧殖曰：「此舉甚當，你我相機而動便了。」言罷各別。

lín fù huí jiā, fàn bì, lián yè jìng wǎng qī yì, mì huàn jiā chén yǔ gōng chāi yǐn gōng tuó děng, zhěng dùn jiā jiǎ, wèi móu pàn zhī jì. qiǎn qí zhǎng zi sūn kuǎi, wǎng jiàn xiàn gōng, tàn qí kǒu qì, sūn kuǎi zhì wèi, jiàn xiàn gōng yú nèi cháo, jiǎ shuō: chén fù lín fù, ǒu rǎn fēng jí, quán qiě zài hé shàng diào lǐ, wàng zhǔ gōng kuān yòu.
林父回家，飯畢，連夜徑往戚邑，密喚家臣庾公差、尹公佗等，整頓家甲，為謀叛之計。遣其長子孫蒯，往見獻公，探其口氣，孫蒯至衛，見獻公於內朝，假說：「臣父林父，偶染風疾，權且在河上調理，望主公寬宥。」

xiàn gōng xiào yuē: ěr fù zhī jí, xiǎng yīn guò è suǒ zhì, guǎ rén jīn bù gǎn fù è zi. mìng nèi shì qǔ jiǔ xiāng dài, huàn lè gōng gē shī yòu jiǔ. tài shī qǐng wèn: gē hé shī? xiàn gōng yuē: qiǎo yán zhī zú zhāng, pō qiè shí shì, hé bù gē zhī? tài shī zòu yuē: cǐ shī yǔ yì bù jiā, kǒng fēi huān yàn suǒ yí. shī cáo hē yuē: zhǔ gōng yào gē biàn gē, hé bì duō yán!
獻公笑曰：「爾父之疾，想因過餓所致，寡人今不敢復餓子。」命內侍取酒相待，喚樂工歌詩侑酒。太師請問：「歌何詩？」獻公曰：「《巧言》之卒章，頗切時事，何不歌之？」太師奏曰：「此詩語意不佳，恐非歡宴所宜。」師曹喝曰：「主公要歌便歌，何必多言！」

yuán lái shī cáo shàn yú gǔ qín, xiàn gōng shǐ jiào qí bì qiè, bì qiè bù lǜ jiào, shī cáo biān zhī shí xià, qiè qì sù yú xiàn gōng,
原來師曹善於鼓琴，獻公使教其嬖妾，嬖妾不率教，師曹鞭之十下，妾泣訴於獻公，

xiàn gōng dāng bì qiè zhī qián, biān shī cáo sān bǎi, shī cáo huái hèn zài xīn, jīn rì míng zhī cǐ shī bù jiā, gù yì yù gē zhī, yǐ jī sūn kuǎi zhī nù. suì zhǎng shēng ér gē yuē:
獻公當嬖妾之前，鞭師曹三百，師曹懷恨在心，今日明知此詩不佳，故意欲歌之，以激孫蒯之怒。遂長聲而歌曰：

bǐ hé rén sī, jū hé zhī mí?
「彼何人斯，居河之糜？

wú quán wú yǒng, zhí wèi luàn jiē.
無拳無勇，職為亂階。」

xiàn gōng de zhǔ yì, yīn sūn lín fù jū yú hé shàng, yǒu pàn luàn zhī xíng, gù jiè gē yǐ jù zhī. sūn kuǎi wén gē, zuò bù ān xí, xū yú cí qù. xiàn gōng yuē: shì shī cáo suǒ gē, zi yǔ ěr fù shù zhī. ěr fù suī zài hé shàng, dòng xī guǎ rén bì zhī, hǎo shēng jǐn shèn, jiāng xī bìng tǐ. sūn kuǎi kòu tóu, lián shēng bù gǎn ér tuì.
獻公的主意，因孫林父居於河上，有叛亂之形，故借歌以懼之。孫蒯聞歌，坐不安席，須臾辭去。獻公曰：「適師曹所歌，子與爾父述之。爾父雖在河上，動息寡人必知，好生謹慎，將息病體。」孫蒯叩頭，連聲「不敢」而退。

huí qī, shù yú lín fù. lín fù yuē: zhǔ gōng jì wǒ shén yǐ, wǒ bù kě zuò ér dài sǐ. dài fū qú bó yù, wèi zhī xián zhě, ruò dé bǐ tóng shì, wú bù jì yǐ! nǎi sī zhì wèi, wǎng jiàn qú yuàn yuē: zhǔ gōng bào nüè, zi suǒ zhī yě, kǒng yǒu wáng guó zhī shì, jiāng ruò zhī hé? yuàn duì yuē: rén chén shì jūn, kě jiàn zé jiàn, bù kě jiàn zé qù zhī, tā fēi yuàn suǒ zhī yǐ!
回戚，述於林父。林父曰：「主公忌我甚矣，我不可坐而待死。大夫蘧伯玉，衛之賢者，若得彼同事，無不濟矣！」乃私至衛，往見蘧瑗曰：「主公暴虐，子所知也，恐有亡國之事，將若之何？」瑗對曰：「人臣事君，可諫則諫，不可諫則去之，他非瑗所知矣！」

lín fù dù yuàn bù kě dòng, suì bié qù, yuàn jí rì táo bèn lǔ guó.
林父度瑗不可動，遂別去，瑗即日逃奔魯國。

lín fù jù tú zhòng yú qiū gōng, jiāng gōng xiàn gōng. xiàn gōng jù, qiǎn shǐ zhì qiū gōng, yǔ lín fù jiǎng hé. lín fù shā zhī. xiàn gōng shǐ shì níng zhí, yǐ jiè chē jiāng yīng lín fù yǐ, nǎi zhào běi gōng kuò. kuò tuī bìng bù chū, gōng sūn dīng yuē: shì jí yǐ! sù chū bēn, shàng kě qiú fù. xiàn gōng nǎi jí gōng jiǎ yuē èr bǎi yú rén wèi yī duì, gōng sūn dīng xié gōng shǐ xiāng cóng, qǐ dōng mén ér chū, yù bēn qí guó.
林父聚徒眾於邱宮，將攻獻公。獻公懼，遣使至邱宮，與林父講和。林父殺之。獻公使視寧殖，已戒車將應林父矣，乃召北宮括。括推病不出，公孫丁曰：「事急矣！速出奔，尚可求復。」獻公乃集宮甲約二百餘人為一隊，公孫丁挾弓矢相從，啟東門而出，欲奔齊國。

sūn kuǎi sūn jiā xiōng dì èr rén, yǐn bīng zhuī jí yú hé zé, dà shā yī zhèn, èr bǎi yú míng gōng jiǎ, jǐn jiē táo sàn, cún zhě jǐn shí shù rén ér yǐ, lài dé gōng sūn dīng shàn shè, shǐ wú xū fā, jìn zhě zhé zhōng jiàn ér sǐ, bǎo zhe xiàn gōng, qiě zhàn qiě zǒu, èr sūn bù gǎn qióng zhuī ér fǎn.
孫蒯、孫嘉兄弟二人，引兵追及於河澤，大殺一陣，二百餘名宮甲，盡皆逃散，存者僅十數人而已，賴得公孫丁善射，矢無虛發，近者輒中箭而死，保著獻公，且戰且走，二孫不敢窮追而返。

cái huí bù shàng sān lǐ, zhǐ jiàn yǔ gōng chāi yǐn gōng tuó èr jiāng yǐn bīng ér zhì, yán: fèng xiāng guó zhī mìng, wù qǔ wèi hóu huí bào. sūn kuǎi sūn jiā yuē: yǒu yī shàn jiàn zhě xiāng suí, jiāng jūn kě jǐn fáng zhī! yǔ gōng chāi yuē: dé fēi wú shī gōng sūn dīng hū? yuán lái yǐn gōng tuó xué shè yú yǔ gōng chāi, gōng chāi yòu xué shè yú gōng sūn dīng, sān rén shì yī xiàn chuán shòu, bǐ cǐ jiē zhī qí néng.
才回不上三里，只見庾公差、尹公佗二將引兵而至，言：「奉相國之命，務取衛侯回報。」孫蒯、孫嘉曰：「有一善箭者相隨，將軍可謹防之！」庾公差曰：「得非吾師公孫丁乎？」原來尹公佗學射於庾公差，公差又學射於公孫丁，三人是一線傳授，彼此皆知其能。

yǐn gōng tuó yuē: wèi hóu qián qù bù yuǎn, gū qiě zhuī zhī.
尹公佗曰：「衛侯前去不遠，姑且追之。」

yuē chí shí wǔ lǐ, gǎn zhe le xiàn gōng, yīn yù rén bèi shāng, gōng sūn dīng zài chē zhí pèi, huí shǒu yī wàng, yuǎn yuǎn de biàn rèn dé shì yǔ gōng chāi le, wèi xiàn gōng yuē: lái zhě shì chén zhī dì zǐ, dì zǐ wú hài shī zhī shì, zhǔ gōng wù yōu. nǎi tíng chē dài zhī.
約馳十五里，趕著了獻公，因御人被傷，公孫丁在車執轡，回首一望，遠遠的便認得是庾公差了，謂獻公曰：「來者是臣之弟子，弟子無害師之事，主公勿憂。」乃停車待之。

gōng chāi jì dào, wèi yǐn gōng tuó yuē: cǐ zhēn wú shī yě. nǎi xià chē bài jiàn, gōng sūn dīng jǔ shǒu dá zhī, huī zhī shǐ qù. yǔ gōng chāi dēng chē yuē: jīn rì zhī shì, gè wèi qí zhǔ. wǒ ruò shè, zé wèi bèi shī ruò bù shè, zé yòu wèi bèi zhǔ. wǒ rú jīn yǒu liǎng jǐn zhī dào. nǎi chōu shǐ kòu lún, qù qí zú, yáng shēng yuē: wú shī wù jīng! lián fā sì shǐ, qián zhōng shì, hòu zhōng zhěn, zuǒ yòu zhōng liǎng páng, dān dān kōng zhe jūn chén èr rén, fēn míng xiǎn gè běn shì, mài gè rén qíng de yì sī.
公差既到，謂尹公佗曰：「此真吾師也。」乃下車拜見，公孫丁舉手答之，麾之使去。庾公差登車曰：「今日之事，各為其主。我若射，則為背師；若不射，則又為背主。我如今有兩盡之道。」乃抽矢叩輪，去其鏃，揚聲曰：「吾師勿驚！」連發四矢，前中軾，後中軫，左右中兩旁，單單空著君臣二人，分明顯個本事，賣個人情的意思。

yǔ gōng chāi shè bì, jiào shēng: shī fù bǎo zhòng! hē jiào huí chē, gōng sūn dīng yì yǐn pèi ér qù. yǐn gōng tuó xiān yù xiàn gōng, běn yù chěng yì, yīn yǔ gōng chāi shì tā yè shī, bù gǎn zì zhuān, huí zhì zhōng tú, jiàn jiàn ào huǐ qǐ lái, wèi yǔ gōng chāi yuē: zi yǒu shī dì zhī fēn, suǒ yǐ yòng qíng, dì zǐ yǐ gé yī céng, shī ēn wèi qīng, zhǔ mìng wèi zhòng, ruò wú gōng ér fǎn, hé yǐ fù wú ēn zhǔ? yǔ gōng chāi yuē: wú shī shén jiàn, bù xià yǎng yáo jī, ěr fēi qí dí, wǎng sòng xìng mìng! yǐn gōng tuó bù xìn yǔ gōng zhī yán, dāng xià fù shēn lái zhuī wèi hóu. bù zhī jié mò rú hé? zài kàn xià huí fēn jiě.
庾公差射畢，叫聲：「師傅保重！」喝教回車，公孫丁亦引轡而去。尹公佗先遇獻公，本欲逞藝，因庾公差是他業師，不敢自專，回至中途，漸漸懊悔起來，謂庾公差曰：「子有師弟之分，所以用情，弟子已隔一層，師恩為輕，主命為重，若無功而返，何以復吾恩主？」庾公差曰：「吾師神箭，不下養繇基，爾非其敵，枉送性命！」尹公佗不信庾公之言，當下復身來追衛侯。不知結末如何？再看下回分解。