strong yàn píng zhòng èr táo shā sān shì chǔ píng wáng qǔ xí zhú shì zǐ strong
晏平仲二桃殺三士 楚平王娶媳逐世子
huà shuō qí jǐng gōng guī zì píng qiū, suī rán jù jìn bīng wēi, yī shí shòu shà, yǐ zhī qí wú yuǎn dà zhī móu, suì yǒu zhì fù huán gōng zhī yè, wèi xiāng guó yàn yīng yuē: jìn bà xī běi, guǎ rén bà dōng nán, hé wèi bù kě? yàn yīng duì yuē: jìn láo mín yú xìng zhú, shì yǐ shī zhū hóu, jūn yù tú bó, mò rú xù mín! jǐng gōng yuē: xù mín hé rú? yàn yīng duì yuē: shěng xíng fá, zé mín bù yuàn báo fù liǎn, zé mín zhī ēn. gǔ xiān wáng chūn zé shěng gēng, bǔ qí bù zú xià zé shěng liǎn, zhù qí bù gěi. jūn hé bù fǎ zhī! jǐng gōng nǎi chú qù fán xíng, fā cāng lǐn yǐ dài pín qióng, guó rén gǎn yuè.
話說齊景公歸自平邱,雖然懼晉兵威,一時受歃,已知其無遠大之謀,遂有志復桓公之業,謂相國晏嬰曰:「晉霸西北,寡人霸東南,何為不可?」晏嬰對曰:「晉勞民於興築,是以失諸侯,君欲圖伯,莫如恤民!」景公曰:「恤民何如?」晏嬰對曰:「省刑罰,則民不怨;薄賦斂,則民知恩。古先王春則省耕,補其不足;夏則省斂,助其不給。君何不法之!」景公乃除去煩刑,發倉廩以貸貧窮,國人感悅。
yú shì zhēng pìn yú dōng fāng zhū hóu. xú zi bù cóng, nǎi yòng tián kāi jiāng wèi jiāng, shuài shī fá zhī, dà zhàn yú pú suì, zhǎn qí jiāng yíng shuǎng, huò jiǎ shì wǔ bǎi yú rén. xú zi dà jù, qiǎn shǐ xíng chéng yú qí, qí hóu nǎi yuē tán zi jǔ zi tóng xú zi jié méng yú pú suì, xú yǐ jiǎ fù zhī dǐng lù zhī. jìn jūn chén suī zhī, ér bù gǎn wèn. qí zì shì rì qiáng, yǔ jìn bìng bà. jǐng gōng lù tián kāi jiāng píng xú zhī gōng, fù jiā gǔ yě zi zhǎn yuán zhī gōng, réng lì wǔ chéng zhī bīn yǐ jīng zhī.
於是徵聘於東方諸侯。徐子不從,乃用田開疆為將,帥師伐之,大戰於蒲隧,斬其將嬴爽,獲甲士五百餘人。徐子大懼,遣使行成於齊,齊侯乃約郯子、莒子同徐子結盟於蒲隧,徐以甲父之鼎賂之。晉君臣雖知,而不敢問。齊自是日強,與晉並霸。景公錄田開疆平徐之功,復嘉古冶子斬黿之功,仍立「五乘之賓」以旌之。
tián kāi jiāng fù jǔ jiàn gōng sūn jié zhī yǒng. nà gōng sūn jié shēng de miàn rú diàn rǎn, mù jīng tū chū, shēn zhǎng yī zhàng, lì jǔ qiān jūn, jǐng gōng jiàn ér yì zhī, suì yǔ zhī jù liè yú tóng shān. hū rán shān zhōng gǎn chū yī zhī diào jīng bái é hǔ lái, nà hǔ páo xiào fā hǎn, fēi bēn qián lái, jìng pū jǐng gōng zhī mǎ, jǐng gōng dà jīng. zhǐ jiàn gōng sūn jié cóng chē shàng yuè xià, bù yòng dāo qiāng, shuāng quán zhí qǔ měng hǔ, zuǒ shǒu jiū zhù xiàng pí, yòu shǒu huī quán, zhǐ yī dùn, jiāng nà zhī dà chóng dǎ sǐ, jiù le jǐng gōng. jǐng gōng jiā qí yǒng, yì shǐ yǔ wǔ chéng zhī bīn.
田開疆復舉薦公孫捷之勇。那公孫捷生得面如靛染,目睛突出,身長一丈,力舉千鈞,景公見而異之,遂與之俱獵於桐山。忽然山中趕出一隻吊睛白額虎來,那虎咆哮發喊,飛奔前來,徑撲景公之馬,景公大驚。只見公孫捷從車上躍下,不用刀槍,雙拳直取猛虎,左手揪住項皮,右手揮拳,只一頓,將那隻大蟲打死,救了景公。景公嘉其勇,亦使與「五乘之賓」。
gōng sūn jié suì yǔ tián kāi jiāng gǔ yě zi jié wèi xiōng dì, zì hào qí bāng sān jié, xié gōng shì yǒng, kǒu chū dà yán, líng shuò lǘ lǐ, jiǎn màn gōng qīng, zài jǐng gōng miàn qián, cháng yǐ ěr wǒ xiāng chēng, quán wú lǐ tǐ. jǐng gōng xī qí cái yǒng, yì gū róng zhī.
公孫捷遂與田開疆、古冶子結為兄弟,自號「齊邦三傑」,挾功恃勇,口出大言,凌鑠閭里,簡慢公卿,在景公面前,嘗以爾我相稱,全無禮體。景公惜其才勇,亦姑容之。
shí cháo zhōng yǒu gè nìng chén huàn zuò liáng qiū jù, zhuān yǐ xiān yì féng yíng, qǔ yuè yú jūn, jǐng gōng shén chǒng ài zhī. jù nèi zé xiàn mèi jǐng gōng, yǐ gù qí chǒng wài zé jié jiāo sān jié, yǐ zhāng qí dǎng. kuàng qí shí chén wú yǔ hòu shī dé zhòng, yǐ fú yí guó zhī zhào, nà tián kāi jiāng yǔ chén shì shì yī zú, yì rì shēng shì xiāng yǐ, wèi guó jiā zhī huàn, yàn yīng shēn yǐ wèi yōu, měi yù chú zhī, dàn kǒng qí jūn bù tīng, fǎn jié le sān rén zhī yuàn.
時朝中有個佞臣喚做梁邱據,專以先意逢迎,取悅於君,景公甚寵愛之。據內則獻媚景公,以固其寵;外則結交三傑,以張其黨。況其時陳無宇厚施得眾,已伏移國之兆,那田開疆與陳氏是一族,異日聲勢相倚,為國家之患,晏嬰深以為憂,每欲除之,但恐其君不聽,反結了三人之怨。
hū yī rì, lǔ zhāo gōng yǐ bù hé yú jìn zhī gù, yù jié jiāo yú qí, qīn zì lái cháo, jǐng gōng shè yàn xiāng dài. lǔ guó shì shū sūn chuò xiāng lǐ, qí guó shì yàn yīng xiāng lǐ. sān jié dài jiàn, lì yú jiē xià, áng áng zì ruò, mù zhōng wú rén. èr jūn jiǔ zhì bàn hān, yàn zǐ zòu yuē: yuán zhōng jīn táo yǐ shú, kě mìng jiàn xīn, wèi liǎng jūn shòu. jǐng gōng zhǔn zòu, xuān yuán lì qǔ jīn táo lái xiàn, yàn zǐ zòu yuē: jīn táo nán dé zhī wù, chén dāng qīn wǎng lín zhāi. yàn zǐ lǐng yào shi qù qì.
忽一日,魯昭公以不合於晉之故,欲結交於齊,親自來朝,景公設宴相待。魯國是叔孫婼相禮,齊國是晏嬰相禮。三傑帶劍,立於階下,昂昂自若,目中無人。二君酒至半酣,晏子奏曰:「園中金桃已熟,可命薦新,為兩君壽。」景公准奏,宣園吏取金桃來獻,晏子奏曰:「金桃難得之物,臣當親往臨摘。」晏子領鑰匙去訖。
jǐng gōng yuē: cǐ táo zì xiān gōng shí, yǒu dōng hǎi rén, yǐ chén hé lái xiàn, míng yuē wàn shòu jīn táo', chū zì hǎi wài dù suǒ shān, yì míng pán táo'. zhí zhī sān shí yú nián, zhī yè suī mào, huā ér bù shí, jīn suì jié yǒu shù kē. guǎ rén xī zhī, shì yǐ fēng suǒ yuán mén, jīn rì jūn hóu jiàng lín, guǎ rén bù gǎn dú xiǎng, tè qǔ lái yǔ xián jūn chén gòng zhī. lǔ zhāo gōng gǒng shǒu chēng xiè.
景公曰:「此桃自先公時,有東海人,以臣核來獻,名曰『萬壽金桃',出自海外度索山,亦名『蟠桃'。植之三十餘年,枝葉雖茂,花而不實,今歲結有數顆。寡人惜之,是以封鎖園門,今日君侯降臨,寡人不敢獨享,特取來與賢君臣共之。」魯昭公拱手稱謝。
shǎo qǐng, yàn zǐ yǐn zhe yuán lì, jiāng diāo pán xiàn shàng. pán zhōng duī zhe liù méi táo zi, qí dà rú wǎn, qí chì rú tàn, xiāng qì pū bí, zhēn zhēn yì zhī guǒ yě. jǐng gōng wèn yuē: táo shí zhǐ cǐ shù hū? yàn zǐ yuē: shàng yǒu sān sì méi wèi shú, suǒ yǐ zhǐ zhāi dé liù méi. jǐng gōng mìng yàn zǐ xíng jiǔ, yàn zǐ shǒu pěng yù jué, gōng jìn lǔ hóu zhī qián. zuǒ yòu xiàn shàng jīn táo, yàn zǐ zhì cí yuē: táo shí rú dòu, tiān xià hǎn yǒu. liǎng jūn shí zhī, qiān qiū tóng shòu.
少頃,晏子引著園吏,將雕盤獻上。盤中堆著六枚桃子,其大如碗,其赤如炭,香氣撲鼻,真珍異之果也。景公問曰:「桃實止此數乎?」晏子曰:「尚有三四枚未熟,所以只摘得六枚。」景公命晏子行酒,晏子手捧玉爵,恭進魯侯之前。左右獻上金桃,晏子致詞曰:「桃實如斗,天下罕有。兩君食之,千秋同壽。」
lǔ hóu yǐn jiǔ bì, qǔ táo yī méi shí zhī, gān měi fēi cháng, kuā jiǎng bù yǐ cì jí jǐng gōng, yì yǐn jiǔ yī bēi, qǔ táo shí qì. jǐng gōng yuē: cǐ táo fēi yì dé zhī wù, shū sūn dài fū xián míng zhù yú sì fāng, jīn yòu yǒu zàn lǐ zhī gōng, yí shí yī táo. shū sūn chuò guì zòu yuē: chén zhī xián, wàn bù jí xiāng guó, xiāng guó nèi xiū guó zhèng, wài fú zhū hóu, qí gōng bù xiǎo. cǐ táo yí cì xiāng guó shí zhī, chén ān gǎn jiàn? jǐng gōng yuē: jì shū sūn dài fū tuī ràng xiāng guó, kě gè cì jiǔ yī bēi, táo yī méi. èr chén guì ér lǐng zhī. xiè ēn ér qǐ, yàn zǐ zòu yuē: pán zhōng shàng yǒu èr táo. zhǔ gōng kě chuán lìng zhū chén zhōng, yán qí gōng shēn láo zhòng zhě, dāng shí cǐ táo, yǐ zhāng qí xián. jǐng gōng yuē: cǐ yán shén shàn. jí mìng zuǒ yòu chuán yù, shǐ jiē xià zhū chén, yǒu zì xìn gōng shēn láo zhòng, kān shí cǐ táo zhě, chū bān zì zòu, xiāng guó píng gōng cì táo.
魯侯飲酒畢,取桃一枚食之,甘美非常,誇獎不已;次及景公,亦飲酒一杯,取桃食訖。景公曰:「此桃非易得之物,叔孫大夫賢名著於四方,今又有贊禮之功,宜食一桃。」叔孫婼跪奏曰:「臣之賢,萬不及相國,相國內修國政,外服諸侯,其功不小。此桃宜賜相國食之,臣安敢僭?」景公曰:「既叔孫大夫推讓相國,可各賜酒一杯,桃一枚。」二臣跪而領之。謝恩而起,晏子奏曰:「盤中尚有二桃。主公可傳令諸臣中,言其功深勞重者,當食此桃,以彰其賢。」景公曰:「此言甚善。」即命左右傳諭,使階下諸臣,有自信功深勞重,堪食此桃者,出班自奏,相國評功賜桃。
gōng sūn jié tǐng shēn ér chū, lì yú yán shǎng, ér yán yuē: xī cóng zhǔ gōng liè yú tóng shān, lì zhū měng hǔ, qí gōng ruò hé? yàn zǐ yuē: qíng tiān bǎo jià, gōng mò dà yān! kě cì jiǔ yī jué, shí táo yī méi, guī yú bān bù.
公孫捷挺身而出,立於筵上,而言曰:「昔從主公獵於桐山,力誅猛虎,其功若何?」晏子曰:「擎天保駕,功莫大焉!可賜酒一爵,食桃一枚,歸於班部。」
gǔ yě zi fèn rán biàn chū yuē: zhū hǔ wèi zú wèi qí, wú céng zhǎn yāo yuán yú huáng hé, shǐ jūn wēi ér fù ān. cǐ gōng ruò hé? jǐng gōng yuē: cǐ shí bō tāo xiōng yǒng, fēi jiāng jūn zhǎn jué yāo yuán, bì zhì fù nì, cǐ gài shì qí gōng yě! yǐn jiǔ shí táo, yòu hé yí zāi? yàn zǐ huāng máng jìn jiǔ cì táo, zhǐ jiàn tián kāi jiāng liāo yī pò bù ér chū yuē: wú céng fèng mìng fá xú, zhǎn qí míng jiāng, fú jiǎ shǒu wǔ bǎi yú rén, xú jūn kǒng jù, zhì lù qǐ méng. tán jǔ wèi wēi, yī shí jiē jí, fèng wú jūn wèi méng zhǔ. cǐ gōng kě yǐ shí táo hū? yàn zǐ zòu yuē: kāi jiāng zhī gōng, bǐ yú èr jiāng, gèng zì shí bèi. zhēng nài wú táo kě cì, cì jiǔ yī bēi, yǐ dài lái nián.
古冶子奮然便出曰:「誅虎未足為奇,吾曾斬妖黿於黃河,使君危而復安。此功若何?」景公曰:「此時波濤洶湧,非將軍斬絕妖黿,必至覆溺,此蓋世奇功也!飲酒食桃,又何疑哉?」晏子慌忙進酒賜桃,只見田開疆撩衣破步而出曰:「吾曾奉命伐徐,斬其名將,俘甲首五百餘人,徐君恐懼,致賂乞盟。郯、莒畏威,一時皆集,奉吾君為盟主。此功可以食桃乎?」晏子奏曰:「開疆之功,比於二將,更自十倍。爭奈無桃可賜,賜酒一杯,以待來年。」
jǐng gōng yuē: qīng gōng zuì dà, kě xī yán zhī tài chí, yǐ cǐ wú táo, yǎn qí dà gōng. tián kāi jiāng àn jiàn ér yán yuē: zhǎn yuán dǎ hǔ, xiǎo kě shì ěr! wú bá shè qiān lǐ zhī wài, xuè zhàn chéng gōng, fǎn bù néng shí táo, shòu rǔ yú liǎng guó jūn chén zhī jiān, wèi wàn dài chǐ xiào! hé miàn mù lì yú cháo tíng zhī shàng yé? yán qì, huī jiàn zì wěn ér sǐ.
景公曰:「卿功最大,可惜言之太遲,以此無桃,掩其大功。」田開疆按劍而言曰:「斬黿、打虎,小可事耳!吾跋涉千里之外,血戰成功,反不能食桃,受辱於兩國君臣之間,為萬代恥笑!何面目立於朝廷之上耶?」言訖,揮劍自刎而死。
gōng sūn jié dà jīng, yì bá jiàn ér yán yuē: wǒ děng wēi gōng ér shí táo, tián jūn gōng dà, fǎn bù néng shí, fū qǔ táo bù ràng, fēi lián yě shì rén zhī sǐ ér bù néng cóng, fēi yǒng yě. yán qì, yì zì wěn.
公孫捷大驚,亦拔劍而言曰:「我等微功而食桃,田君功大,反不能食,夫取桃不讓,非廉也;視人之死而不能從,非勇也。」言訖,亦自刎。
gǔ yě zi fèn qì dà hū yuē: wú sān rén yì jūn gǔ ròu, shì tóng shēng sǐ. èr rén yǐ wáng, wú dú gǒu huó, yú xīn hé ān? yì zì wěn ér wáng.
古冶子奮氣大呼曰:「吾三人義均骨肉,誓同生死。二人已亡,吾獨苟活,於心何安?」亦自刎而亡。
jǐng gōng jí shǐ rén zhǐ zhī, yǐ wú jí yǐ, lǔ zhāo gōng lí xí ér qǐ yuē: guǎ rén wén sān chén jiē tiān xià qí yǒng, kě xī yī zhāo jù jǐn yǐ. jǐng gōng wén yán hēi rán, biàn sè bù yuè, yàn yīng cóng róng jìn yuē: cǐ jiē wú guó yī yǒng zhī fū, suī yǒu wēi láo, hé zú guà chǐ. lǔ hóu yuē: shàng guó rú cǐ yǒng jiāng, hái yǒu jǐ rén. yàn yīng duì yuē: chóu cè miào táng, wēi jiā wàn lǐ, fù jiāng xiāng zhī cái zhě shù shí rén. ruò xuè qì zhī yǒng, bù guò bèi guǎ jūn biān cè zhī yòng ér yǐ, qí shēng sǐ hé zú wèi qí qīng zhòng zāi? jǐng gōng yì shǐ shì rán. yàn zǐ gèng jìn shāng yú liǎng jūn, huān yǐn ér sàn.
景公急使人止之,已無及矣,魯昭公離席而起曰:「寡人聞三臣皆天下奇勇,可惜一朝俱盡矣。」景公聞言嘿然,變色不悅,晏嬰從容進曰:「此皆吾國一勇之夫,雖有微勞,何足掛齒。」魯侯曰:「上國如此勇將,還有幾人。」晏嬰對曰:「籌策廟堂,威加萬里,負將相之才者數十人。若血氣之勇,不過備寡君鞭策之用而已,其生死何足為齊輕重哉?」景公意始釋然。晏子更進觴於兩君,歡飲而散。
sān jié mù zài dàng yīn lǐ, hòu hàn zhū gé kǒng míng liáng fù yín, zhèng yǒng qí shì:
三傑墓在盪陰里,後漢諸葛孔明《梁父吟》,正詠其事:
bù chū qí dōng mén, yáo wàng dàng yīn lǐ.
步出齊東門,遙望盪陰里。
lǐ zhōng yǒu sān fén, lěi lěi zhèng xiāng sì.
里中有三墳,累累正相似。
wèn shì shuí jiā zhǒng? tián jiāng gǔ yě zi.
問是誰家冢?田疆古冶子。
lì néng pái nán shān, wén néng jué dì jì.
力能排南山,文能絕地紀。
yī zhāo zhōng yīn móu, èr táo shā sān shì.
一朝中陰謀,二桃殺三士。
shuí néng wèi cǐ zhě? xiāng guó qí yàn zǐ!
誰能為此者?相國齊晏子!
lǔ zhāo gōng bié hòu, jǐng gōng zhào yàn yīng wèn yuē: qīng yú xí jiān, zhāng dà qí cí, suī rán cún le qí guó yī shí tǐ miàn, zhǐ kǒng sān jié zhī hòu, nán hū qí jì, rú zhī nài hé? yàn zǐ duì yuē: chén jǔ yī rén, zú jiān sān jié zhī yòng. jǐng gōng yuē: hé rén. yuē: yǒu tián ráng jū zhě, wén néng fù zhòng, wǔ néng wēi dí, zhēn dà jiāng zhī cái yě! jǐng gōng yuē: dé fēi tián kāi jiāng yī zōng hū? yàn zǐ duì yuē: cǐ rén suī chū tián zú, rán shù niè wēi jiàn, bù wèi tián shì suǒ lǐ. gù píng jū dōng hǎi zhī bīn. jūn yù xuǎn jiāng, wú guò yú cǐ. jǐng gōng yuē: qīng jì zhī qí xián, hé bù zǎo wén? yàn zǐ duì yuē: shàn shì zhě bù dàn zé jūn, jiān yù zé yǒu. tián jiāng gǔ yě bèi xuè qì zhī fū, ráng jū qǐ xiè yǔ zhī bǐ jiān zāi. jǐng gōng kǒu suī wěi wěi, zhōng yǐ tián chén tóng zú wèi xián, chóu chú bù jué.
魯昭公別後,景公召晏嬰問曰:「卿於席間,張大其辭,雖然存了齊國一時體面,只恐三傑之後,難乎其繼,如之奈何?」晏子對曰:「臣舉一人,足兼三傑之用。」景公曰:「何人。」曰:「有田穰苴者,文能附眾,武能威敵,真大將之才也!」景公曰:「得非田開疆一宗乎?」晏子對曰:「此人雖出田族,然庶孽微賤,不為田氏所禮。故屏居東海之濱。君欲選將,無過於此。」景公曰:「卿既知其賢,何不早聞?」晏子對曰:「善仕者不但擇君,兼欲擇友。田疆、古冶輩血氣之夫,穰苴豈屑與之比肩哉。」景公口雖唯唯,終以田、陳同族為嫌,躊躇不決。
hū yī rì, biān lì bào dào, jìn guó tàn zhī sān jié jù wáng, xìng bīng fàn dōng ā zhī jìng. yàn guó yì chéng jī qīn rǎo běi bǐ. jǐng gōng dà jù, yú shì lìng yàn zǐ yǐ zēng bó yì dōng hǎi zhī bīn, pìn ráng jū rù cháo. jū fū chén bīng fǎ, shēn hé jǐng gōng zhī yì, jí rì bài wèi jiāng jūn, shǐ shuài chē wǔ bǎi chéng, běi jù yàn jìn zhī bīng. ráng jū qǐng yuē: chén sù bēi jiàn, jūn zhuó zhī lǘ lǐ zhī zhōng, zhòu rán shòu yǐ bīng quán, rén xīn bù fú. yuàn dé wú jūn chǒng chén yī rén, wèi guó rén sù suǒ zūn zhòng zhě, shǐ wèi jiān jūn, chén zhī lìng nǎi kě xíng yě. jǐng gōng cóng qí yán, mìng bì dài fū zhuāng jiǎ, wǎng jiān qí jūn.
忽一日,邊吏報道,」晉國探知三傑俱亡,興兵犯東阿之境。燕國亦乘機侵擾北鄙。」景公大懼,於是令晏子以繒帛詣東海之濱,聘穰苴入朝。苴敷陳兵法,深合景公之意,即日拜為將軍,使帥車五百乘,北拒燕、晉之兵。穰苴請曰:「臣素卑賤,君擢之閭里之中,驟然授以兵權,人心不服。願得吾君寵臣一人,為國人素所尊重者,使為監軍,臣之令乃可行也。」景公從其言,命嬖大夫莊賈,往監其軍。
jū yǔ jiǎ tóng shí xiè ēn ér chū, zhì cháo mén zhī wài, zhuāng jiǎ wèn ráng jū chū jūn zhī qī, jū yuē: qī zài míng rì wǔ shí, mǒu yú jūn mén zhuān hòu tóng háng, wù guò rì zhōng yě. yán bì bié qù.
苴與賈同時謝恩而出,至朝門之外,莊賈問穰苴出軍之期,苴曰:「期在明日午時,某於軍門專候同行,勿過日中也。」言畢別去。
zhì cì rì wǔ qián, ráng jū xiān zhì jūn zhōng, huàn jūn lì lì mù wèi biǎo, yǐ chá rì yǐng. yīn shǐ rén cuī cù zhuāng jiǎ. jiǎ nián shào, sù jiāo guì, shì jǐng gōng chǒng xìng, kàn ráng jū quán bù zài yǎn. kuàng qiě zì wèi jiān jūn, zhī dào quán zūn shì dí, huǎn jí zì yóu. shì rì qīn qī bīn kè, jù shè jiǔ jiàn xíng, jiǎ liú lián huān yǐn, shǐ zhě lián cuī, tǎn rán bù yǐ wèi yì. ráng jū hòu zhì rì yǐng yí xī, jūn lì yǐ bào wèi pái, bù jiàn zhuāng jiǎ lái dào, suì fēn fù jiāng mù biǎo fàng dǎo, qīng qù lòu shuǐ, jìng zì dēng tán shì zhòng, shēn míng yuē shù.
至次日午前,穰苴先至軍中,喚軍吏立木為表,以察日影。因使人催促莊賈。賈年少,素驕貴,恃景公寵幸,看穰苴全不在眼。況且自為監軍,只道權尊勢敵,緩急自由。是日親戚賓客,俱設酒餞行,賈留連歡飲,使者連催,坦然不以為意。穰苴候至日影移西,軍吏已報未牌,不見莊賈來到,遂吩咐將木表放倒,傾去漏水,竟自登壇誓眾,申明約束。
hào lìng fāng wán, rì yǐ jiāng bū, yáo jiàn zhuāng jiǎ gāo chē sì mǎ, xú qū ér zhì, miàn dài jiǔ róng. jì dào jūn mén, nǎi cóng róng xià chē, zuǒ yòu yōng wèi, duó shàng jiāng tái. ráng jū duān rán wēi zuò, bìng bù qǐ shēn, dàn wèn: jiān jūn hé gù hòu qī? zhuāng jiǎ gǒng shǒu ér duì yuē: jīn rì yuǎn xíng, méng qīn qī gù jiù xié jiǔ jiàn sòng, shì yǐ chí chí yě! ráng jū yuē: fū wèi jiāng zhě, shòu mìng zhī rì, jí wàng qí jiā. lín jūn yuē shù, zé wàng qí qīn. bǐng fú gǔ, fàn shǐ shí, zé wàng qí shēn. jīn dí guó qīn líng, biān jìng sāo dòng, wú jūn qǐn bù ān xí, shí bù gān wèi, yǐ sān jūn zhī zhòng, tuō wú liǎng rén, jì dàn xī lì gōng, yǐ jiù bǎi xìng dào xuán zhī jí, hé xiá yǔ qīn jiù yǐn jiǔ wèi lè zāi? zhuāng jiǎ shàng hán xiào duì yuē: xìng wèi wù xíng qī, yuán shuài bù xū guò zé. ráng jū pāi àn dà nù yuē: rǔ yǐ zhàng jūn chǒng, dài màn jūn xīn, tǎng lín dí rú cǐ, qǐ bù wù le dà shì. jí zhào jūn zhèng sī wèn yuē: jūn fǎ qī ér hòu zhì, dāng dé hé zuì? jūn zhèng sī yuē: àn fǎ dāng zhǎn.
號令方完,日已將晡,遙見莊賈高車駟馬,徐驅而至,面帶酒容。既到軍門,乃從容下車,左右擁衛,踱上將台。穰苴端然危坐,並不起身,但問:「監軍何故後期?」莊賈拱手而對曰:「今日遠行,蒙親戚故舊攜酒餞送,是以遲遲也!」穰苴曰:「夫為將者,受命之日,即忘其家。臨軍約束,則忘其親。秉桴鼓,犯矢石,則忘其身。今敵國侵凌,邊境騷動,吾君寢不安席,食不甘味,以三軍之眾,托吾兩人,冀旦夕立功,以救百姓倒懸之急,何暇與親舊飲酒為樂哉?」莊賈尚含笑對曰:「幸未誤行期,元帥不須過責。」穰苴拍案大怒曰:「汝倚仗君寵,怠慢軍心,倘臨敵如此,豈不誤了大事。」即召軍政司問曰:「軍法期而後至,當得何罪?」軍政司曰:「按法當斬。」
zhuāng jiǎ wén yī zhǎn zì, cái yǒu jù yì, biàn yào bēn xià jiāng tái, ráng jū hē jiào shǒu xià, jiāng zhuāng jiǎ kǔn fù, qiān chū yuán mén zhǎn shǒu, hǔ dé zhuāng jiǎ dī jiǔ quán wú, kǒu zhōng āi jiào tǎo ráo bù yǐ. zuǒ yòu cóng rén, máng dào qí hóu chù bào xìn qiú jiù, lián jǐng gōng yě chī yī dà jīng, jí jiào liáng qiū jù chí jié wǎng yù, tè miǎn zhuāng jiǎ yī sǐ. fēn fù chéng yáo chē jí qū, chéng kǒng huǎn bù jí shì. nà shí zhuāng jiǎ zhī shǒu, yǐ hào lìng yuán mén le.
莊賈聞一「斬」字,才有懼意,便要奔下將台,穰苴喝教手下,將莊賈捆縛,牽出轅門斬首,唬得莊賈滴酒全無,口中哀叫討饒不已。左右從人,忙到齊侯處報信求救,連景公也吃一大驚,急叫梁邱據持節往諭,特免莊賈一死。吩咐乘軺車疾驅,誠恐緩不及事。那時莊賈之首,已號令轅門了。
liáng qiū jù shàng rán bù zhī, shǒu pěng fú jié, wàng jūn zhōng chí qù. ráng jū hè lìng zǔ zhù, wèn jūn zhèng sī yuē: jūn zhōng bù dé chí chē, shǐ zhě dāng dé hé zuì? dá yuē: àn fǎ yì dāng zhǎn. liáng qiū jù miàn rú tǔ sè, zhàn zuò yī tuán, kǒu chēng: fèng mìng ér lái, bù gàn mǒu shì. ráng jū yuē: jì yǒu jūn mìng, nán yǐ jiā zhū. rán jūn fǎ bù kě fèi yě! nǎi huǐ chē zhǎn cān, yǐ dài shǐ zhě zhī sǐ. liáng qiū jù dé le xìng mìng, bào tóu shǔ cuàn ér qù. yú shì dà xiǎo sān jūn mò bù gǔ lì.
梁邱據尚然不知,手捧符節,望軍中馳去。穰苴喝令阻住,問軍政司曰:「軍中不得馳車,使者當得何罪?」答曰:「按法亦當斬。」梁邱據面如土色,戰做一團,口稱:「奉命而來,不干某事。」穰苴曰:「既有君命,難以加誅。然軍法不可廢也!」乃毀車斬驂,以代使者之死。梁邱據得了性命,抱頭鼠竄而去。於是大小三軍莫不股慄。
ráng jū zhī bīng wèi chū jiāo wài, jìn shī wén fēng dùn qù, yàn rén yì dù hé běi guī. jū zhuī jī zhī, zhǎn shǒu wàn yú, yàn rén dà bài, nà lù qǐng hé. bān shī zhī rì jǐng gōng qīn láo yú jiāo, bài wèi dà sī mǎ, shǐ zhǎng bīng quán. shǐ chén yǒu shī yún:
穰苴之兵未出郊外,晉師聞風遁去,燕人亦渡河北歸。苴追擊之,斬首萬餘,燕人大敗,納賂請和。班師之日景公親勞於郊,拜為大司馬,使掌兵權。史臣有詩云:
chǒng chén jié shǐ qiě lí xíng, guó fǎ wú sī lìng bì xíng.
寵臣節使且罹刑,國法無私令必行。
ān dé ráng jū jīn rì qǐ, dà zhāng dí kài wèi cāng shēng.
安得穰苴今日起,大張敵愾慰蒼生。
zhū hóu wén ráng jū zhī míng, wú bù wèi fú. jǐng gōng nèi yǒu yàn yīng, wài yǒu ráng jū, guó zhì bīng qiáng, sì jìng wú shì, rì wéi tián liè yǐn jiǔ, lüè rú huán gōng rèn guǎn zhòng zhī shí yě.
諸侯聞穰苴之名,無不畏服。景公內有晏嬰,外有穰苴,國治兵強,四境無事,日惟田獵飲酒,略如桓公任管仲之時也。
yī rì, jǐng gōng zài gōng zhōng yǔ jī qiè yǐn jiǔ, zhì yè, yì yóu wèi chàng, hū sī yàn zǐ, mìng zuǒ yòu jiāng jiǔ jù yí yú qí jiā. qián qū wǎng bào yàn zǐ yuē: jūn zhì yǐ. yàn zǐ xuán duān shù dài, zhí hù gǒng lì yú dà mén zhī wài. jǐng gōng shàng wèi xià chē, yàn zǐ qián yíng, jīng huáng ér wèn yuē: zhū hóu dé wú yǒu gù hū? guó jiā dé wú yǒu gù hū? jǐng gōng yuē: wú yǒu. yàn zǐ yuē: rán zé jūn hé wèi fēi shí ér yè rǔ yú chén jiā? jǐng gōng yuē: xiāng guó zhèng wù fán láo, jīn guǎ rén yǒu jiǔ lǐ zhī wèi, jīn shí zhī shēng, bù gǎn dú lè, yuàn yǔ xiāng guó gòng xiǎng. yàn zǐ duì yuē: fū ān guó jiā, dìng zhū hóu, chén qǐng móu zhī ruò fú bù jiàn xí, chú fǔ guǐ zhě, jūn zuǒ yòu zì yǒu qí rén, chén bù gǎn yǔ wén yě!
一日,景公在宮中與姬妾飲酒,至夜,意猶未暢,忽思晏子,命左右將酒具移於其家。前驅往報晏子曰:「君至矣。」晏子玄端束帶,執笏拱立於大門之外。景公尚未下車,晏子前迎,驚惶而問曰:「諸侯得無有故乎?國家得無有故乎?」景公曰:「無有。」晏子曰:「然則君何為非時而夜辱於臣家?」景公曰:「相國政務煩勞,今寡人有酒醴之味,金石之聲,不敢獨樂,願與相國共享。」晏子對曰:「夫安國家,定諸侯,臣請謀之;若夫布薦席,除簠簋者,君左右自有其人,臣不敢與聞也!」
jǐng gōng mìng huí chē, yí yú sī mǎ ráng jū zhī jiā. qián qū bào rú qián, sī mǎ ráng jū guān yīng pī jiǎ, cāo jǐ gǒng lì yú dà mén zhī wài, qián yíng jǐng gōng zhī chē, jū gōng ér wèn yuē: zhū hóu dé wú yǒu bīng hū? dà chén dé wú yǒu pàn zhě hū? jǐng gōng yuē: wú yǒu. ráng jū yuē: rán zé hūn yè rǔ yú chén jiā zhě hé yě? jǐng gōng yuē: guǎ rén wú tā, niàn jiāng jūn jūn wù láo kǔ, guǎ rén yǒu jiǔ lǐ zhī wèi, jīn shí zhī lè, sī yǔ jiāng jūn gòng zhī ěr. ráng jū duì yuē: fū yù kòu dí, zhū bèi luàn, chén qǐng móu zhī. ruò fú bù jiàn xí, chén fǔ guǐ, jūn zuǒ yòu bù fá, nài hé jí yú jiè zhòu zhī shì yé?
景公命回車,移於司馬穰苴之家。前驅報如前,司馬穰苴冠纓披甲,操戟拱立於大門之外,前迎景公之車,鞠躬而問曰:「諸侯得無有兵乎?大臣得無有叛者乎?」景公曰:「無有。」穰苴曰:「然則昏夜辱於臣家者何也?」景公曰:「寡人無他,念將軍軍務勞苦,寡人有酒醴之味,金石之樂,思與將軍共之耳。」穰苴對曰:「夫禦寇敵,誅悖亂,臣請謀之。若夫布薦席,陳簠簋,君左右不乏,奈何及於介冑之士耶?」
jǐng gōng yì xìng suǒ rán, zuǒ yòu wèn yuē: jiāng huí gōng hū? jǐng gōng yuē: kě yí yú liáng qiū dài fū zhī jiā. qián qū chí bào yì rú qián. jǐng gōng chē wèi jí mén, liáng qiū jù zuǒ cāo qín, zuǒ qiè yú, kǒu zhōng xíng gē ér yíng jǐng gōng yú xiàng kǒu. jǐng gōng dà yuè, yú shì jiě yī xiè guān, yǔ liáng qiū jù huān hū yú sī zhú zhī jiān, jī míng ér fǎn.
景公意興索然,左右問曰:「將回宮乎?」景公曰:「可移於梁邱大夫之家。」前驅馳報亦如前。景公車未及門,梁邱據左操琴,左挈竽,口中行歌而迎景公於巷口。景公大悅,於是解衣卸冠,與梁邱據歡呼於絲竹之間,雞鳴而返。
míng rì, yàn yīng ráng jū tóng rù cháo xiè zuì, qiě jiàn jǐng gōng bù dāng yè yǐn yú rén chén zhī jiā, jǐng gōng yuē: guǎ rén wú èr qīng, hé yǐ zhì wú guó wú liáng qiū jù, hé yǐ lè wú shēn, guǎ rén bù gǎn fáng èr qīng zhī zhí, èr qīng yì wù yǔ guǎ rén zhī shì yě. shǐ chén yǒu shī yún:
明日,晏嬰、穰苴同入朝謝罪,且諫景公不當夜飲於人臣之家,景公曰:「寡人無二卿,何以治吾國;無梁邱據,何以樂吾身,寡人不敢妨二卿之職,二卿亦勿與寡人之事也。」史臣有詩云:
shuāng zhù qíng tiān jiāng xiāng gōng. xiǎo chén biàn pì qǐ xiāng tóng?
雙柱擎天將相功。小臣便辟豈相同?
jǐng gōng dé shì néng zhuān rèn. yíng dé fāng míng bō hǎi dōng!
景公得士能專任。嬴得芳名播海東!
shì shí zhōng yuán duō gù, jìn bù néng móu. zhāo gōng lì liù nián hōng, shì zǐ qù jí jí wèi, shì wèi qǐng gōng.
是時中原多故,晉不能謀。昭公立六年薨,世子去疾即位,是為頃公。
qǐng gōng chū nián, hán qǐ yáng shé xī jù zú, wèi shū wèi zhèng, xún lì fàn yāng yòng shì, yǐ tān mào wén.
頃公初年,韓起、羊舌肹俱卒,魏舒為政,荀躒、范鞅用事,以貪冒聞。
qí shì jiā chén qí shèng, tōng yú wū zāng zhī shì, qí yíng zhí qí shèng, shèng xíng lù yú xún lì, lì zèn yú qǐng gōng, fǎn zhí qí yíng yáng shé shí wǒ dǎng yú qí shì, wèi zhī shā qí shèng. qǐng gōng nù, shā qí yíng shí wǒ, jǐn miè qí yáng shé èr shì zhī zú. guó rén yuān zhī. qí hòu lǔ zhāo gōng wèi qiáng chén jì sūn yì rú suǒ zhú, xún lì fù qǔ huò yú yì rú, bù nà zhāo gōng. yú shì qí jǐng gōng hé zhū hóu yú yān líng, yǐ móu lǔ nán, tiān xià jù gāo qí yì, qí jǐng gōng zhī míng, xiǎn yú zhū hóu, cǐ shì hòu huà.
祁氏家臣祁勝,通於鄔臧之室,祁盈執祁勝,勝行賂於荀躒,躒譖於頃公,反執祁盈;羊舌食我黨於祁氏,為之殺祁勝。頃公怒,殺祁盈、食我,盡滅祁、羊舌二氏之族。國人冤之。其後魯昭公為強臣季孫意如所逐,荀躒復取貨於意如,不納昭公。於是齊景公合諸侯於鄢陵,以謀魯難,天下俱高其義,齊景公之名,顯於諸侯,此是後話。
què shuō zhōu jǐng wáng shí jiǔ nián, wú wáng yí mèi zài wèi sì nián, bìng dǔ, fù shēn fù xiōng zhī mìng, yù chuán wèi yú jì zhá. zhá cí yuē: wú bù shòu wèi míng yǐ. xī xiān jūn yǒu mìng, zhá bù gǎn cóng, fù guì yú wǒ rú qiū fēng zhī guò ěr, wú hé ài yān? suì táo guī yán líng.
卻說周景王十九年,吳王夷昧在位四年,病篤,復申父兄之命,欲傳位於季札。札辭曰:「吾不受位明矣。昔先君有命,札不敢從,富貴於我如秋風之過耳,吾何愛焉?」遂逃歸延陵。
qún chén fèng yí mèi zhī zǐ zhōu yú wèi wáng, gǎi míng yuē liáo, shì wèi wáng liáo.
群臣奉夷昧之子州於為王,改名曰僚,是為王僚。
zhū fán zhī zǐ míng guāng, shàn yú yòng bīng, wáng liáo yòng zhī wèi jiāng, yǔ chǔ zhàn yú zhǎng àn, shā chǔ sī mǎ gōng zǐ fáng, chǔ rén jù, zhú chéng yú zhōu lái, yǐ yù wú. shí fèi wú jí yǐ chán nìng dé chǒng, cài píng gōng lú yǐ lì dí zǐ zhū wèi shì zǐ, qí shù zǐ míng dōng guó, yù móu duó dí, nà huò yú wú jí, wú jí xiān zèn cháo wú, zhú zhī bēn zhèng, jí cài píng gōng hōng, shì zǐ zhū lì, wú jí zhà chuán chǔ wáng zhī mìng, shǐ cài rén zhú zhū, lì dōng guó wèi jūn. píng wáng wèn yuē: cài rén hé yǐ zhú zhū? wú jí duì yuē: zhū jiāng pàn chǔ, cài rén bù yuàn, shì yǐ zhú zhī! píng wáng suì bù wèn.
諸樊之子名光,善於用兵,王僚用之為將,與楚戰於長岸,殺楚司馬公子魴,楚人懼,築城於州來,以御吳。時費無極以讒佞得寵,蔡平公廬已立嫡子朱為世子,其庶子名東國,欲謀奪嫡,納貨於無極,無極先譖朝吳,逐之奔鄭,及蔡平公薨,世子朱立,無極詐傳楚王之命,使蔡人逐朱,立東國為君。平王問曰:「蔡人何以逐朱?」無極對曰:「朱將叛楚,蔡人不願,是以逐之!」平王遂不問。
wú jí yòu xīn jì tài zǐ jiàn, yù lí jiān qí fù zǐ, ér wèi yǒu jì, yī rì, zòu píng wáng yuē: tài zǐ nián zhǎng yǐ, hé bù wèi zhī hūn qǔ? yù qiú hūn, mò rú qín guó. qín, qiáng guó yě, ér mù yú chǔ, liǎng qiáng wèi hūn, chǔ shì yì zhāng yǐ! píng wáng cóng zhī, suì qiǎn fèi wú jí wǎng pìn qín guó, yīn wèi shì zǐ qiú hūn.
無極又心忌太子建,欲離間其父子,而未有計,一日,奏平王曰:「太子年長矣,何不為之婚娶?欲求婚,莫如秦國。秦,強國也,而睦於楚,兩強為婚,楚勢益張矣!」平王從之,遂遣費無極往聘秦國,因為世子求婚。
qín āi gōng zhào qún chén móu qí kě fǒu, qún chén jiē yán: xī qín jìn shì wèi hūn yīn, jīn jìn hǎo jiǔ jué, chǔ shì fāng shèng, bù kě bù xǔ! qín āi gōng suì qiǎn dài fū bào pìn, yǐ zhǎng mèi mèng yíng xǔ hūn, jīn sú jiā xiǎo shuō chēng wèi wú xiáng gōng zhǔ zhě shì yě. gōng zhǔ zhī hào, zì hàn dài shǐ yǒu zhī, chūn qiū shí yān yǒu cǐ hào zāi? píng wáng fù mìng wú jí lǐng jīn zhū cǎi bì, wǎng qín yíng qǔ, wú jí suí shǐ zhě rù qín, chéng shàng pìn lǐ āi gōng dà yuè, jí zhào gōng zǐ pú sòng mèng yíng zhì chǔ, zhuāng zī bǎi liàng, cóng yìng zhī qiè shù shí yú rén. mèng yíng bài cí qí xiōng qín bó ér xíng, wú jí yú tú zhōng, chá zhī mèng yíng yǒu jué shì zhī sè, yòu jiàn yìng nǚ nèi yǒu yī rén, yí róng pō duān, sī fǎng qí lái lì, nǎi shì qí nǚ, zì yòu suí fù huàn qín, suì rù gōng zhōng, wèi mèng yíng shì qiè.
秦哀公召群臣謀其可否,群臣皆言:「昔秦、晉世為婚姻,今晉好久絕,楚勢方盛,不可不許!」秦哀公遂遣大夫報聘,以長妹孟嬴許婚,今俗家小說稱為無祥公主者是也。公主之號,自漢代始有之,春秋時焉有此號哉?平王復命無極領金珠彩幣,往秦迎娶,無極隨使者入秦,呈上聘禮;哀公大悅,即詔公子蒲送孟嬴至楚,裝資百輛,從媵之妾數十餘人。孟嬴拜辭其兄秦伯而行,無極於途中,察知孟嬴有絕世之色,又見媵女內有一人,儀容頗端,私訪其來歷,乃是齊女,自幼隨父宦秦,遂入宮中,為孟嬴侍妾。
wú jí fǎng dé bèi xì, yīn sù guǎn yì, mì zhào qí nǚ wèi yuē: wǒ xiāng nǐ yǒu guì rén zhī mào, yǒu xīn yào tái jǔ nǐ, zuò gè tài zǐ zhèng fēi, rǔ néng yǐn wú zhī jì, guǎn nǐ jiāng lái fù guì bù jǐn, qí nǚ dī shǒu wú yán.
無極訪得備細,因宿館驛,密召齊女謂曰:「我相你有貴人之貌,有心要抬舉你,做個太子正妃,汝能隱吾之計,管你將來富貴不盡,」齊女低首無言。
wú jí xiān yī rì xíng, qū rù gōng zhōng, huí zòu píng wáng, yán: qín nǚ yǐ dào, yuē yǒu sān shè zhī yuǎn, píng wáng wèn yuē: qīng céng jiàn fǒu, qí mào ruò hé? wú jí zhī píng wáng shì jiǔ sè zhī tú, zhèng yào kuā zhāng qín nǚ zhī měi, dòng qí xié xīn, qià hǎo píng wáng yǒu cǐ yī wèn, zhèng zhōng qí jì, suì zòu yuē: chén yuè nǚ zǐ duō yǐ, wèi jiàn yǒu rú mèng yíng zhī měi zhě. bù dàn chǔ guó hòu gōng wú yǒu qí duì, biàn shì xiāng chuán gǔ lái jué sè, rú dá jǐ lí jī tú yǒu qí míng, kǒng yì bù rú mèng yíng zhī wàn yī yǐ! píng wáng wén qín nǚ zhī měi, miàn pí tōng hóng, bàn shǎng bù yǔ, xú xú tàn yuē: guǎ rén wǎng zì chēng wáng, bù yù cǐ děng jué sè, chéng suǒ wèi xū guò yī shēng ěr!
無極先一日行,趨入宮中,回奏平王,言:「秦女已到,約有三舍之遠,」平王問曰:「卿曾見否,其貌若何?」無極知平王是酒色之徒,正要誇張秦女之美,動其邪心,恰好平王有此一問,正中其計,遂奏曰:「臣閱女子多矣,未見有如孟嬴之美者。不但楚國後宮無有其對,便是相傳古來絕色,如妲己、驪姬徒有其名,恐亦不如孟嬴之萬一矣!」平王聞秦女之美,麵皮通紅,半晌不語,徐徐嘆曰:「寡人枉自稱王,不遇此等絕色,誠所謂虛過一生耳!」
wú jí qǐng píng zuǒ yòu, suì mì zòu yuē: wáng mù qín nǚ zhī měi, hé bù zì qǔ zhī? píng wáng yuē: jì pìn wèi zi fù, kǒng ài rén lún, wú jí zòu yuē: wú hài yě. cǐ nǚ suī pìn yú tài zǐ, shàng wèi rù dōng gōng, wáng yíng rù gōng zhōng, shuí gǎn yì yì? píng wáng yuē: qún chén zhī kǒu kě qián, hé yǐ sāi tài zǐ zhī kǒu? wú jí zòu yuē: chén guān cóng yìng zhī zhōng, yǒu qí nǚ cái mào bù fán, kě chōng zuò qín nǚ. chén qǐng xiān jìn qín nǚ yú wáng gōng, fù yǐ qí nǚ jìn yú dōng gōng, zhǔ yǐ wú lòu jī guān, zé liǎng xiāng yǐn nì, ér bǎi měi jù quán yǐ, píng wáng dà xǐ, zhǔ wú jí jī mì xíng shì.
無極請屏左右,遂密奏曰:「王慕秦女之美,何不自取之?」平王曰:「既聘為子婦,恐礙人倫,」無極奏曰:「無害也。此女雖聘於太子,尚未入東宮,王迎入宮中,誰敢異議?」平王曰:「群臣之口可鉗,何以塞太子之口?」無極奏曰:「臣觀從媵之中,有齊女才貌不凡,可充作秦女。臣請先進秦女於王宮,復以齊女進於東宮,囑以毋漏機關,則兩相隱匿,而百美俱全矣,」平王大喜,囑無極機密行事。
wú jí wèi gōng zǐ pú yuē: chǔ guó hūn lǐ, yǔ tā guó yì, xiān rù gōng jiàn jiù gū, ér hòu chéng hūn. gōng zǐ pú yuē: wéi mìng, wú jí suì mìng chē bìng chē jiāng mèng yíng jí qiè yìng jù sòng rù wáng gōng, liú mèng yíng ér qiǎn qí nǚ. lìng gōng zhōng shì qiè bàn zuò qín yìng, qí nǚ jiǎ zuò mèng yíng, lìng tài zǐ jiàn yíng guī dōng gōng chéng qīn.
無極謂公子蒲曰:「楚國婚禮,與他國異,先入宮見舅姑,而後成婚。」公子蒲曰:「惟命,」無極遂命車並車將孟嬴及妾媵俱送入王宮,留孟嬴而遣齊女。令宮中侍妾扮作秦媵,齊女假作孟嬴,令太子建迎歸東宮成親。
mǎn cháo wén wǔ jí tài zǐ, jiē bù zhī wú jí zhī zhà. mèng yíng wèn: qí nǚ hé zài? zé yún: yǐ cì tài zǐ yǐ. qián yuān yǒng shǐ shī yún:
滿朝文武及太子,皆不知無極之詐。孟嬴問:「齊女何在?」則云:「已賜太子矣。」潛淵詠史詩云:
wèi xuān zuò yǒng shì xīn tái, cài guó jiān yín zhǎng nì tāi.
衛宣作俑是新台,蔡國姦淫長逆胎。
kān hèn chǔ píng lún lǐ jǐn, yòu zhāo qín nǚ rù gōng lái!
堪恨楚平倫理盡,又招秦女入宮來!
píng wáng kǒng tài zǐ zhī qín nǚ zhī shì, jìn tài zǐ rù gōng, bù xǔ tā mǔ zǐ xiāng jiàn, zhāo xī yǔ qín nǚ zài hòu gōng yàn lè, bù lǐ guó zhèng. wài biān fèi fèi yáng yáng, duō yǒu yí qín nǚ zhī shì zhě. wú jí kǒng tài zǐ zhī jué, huò shēng huò biàn, nǎi gào píng wáng yuē: jìn suǒ yǐ néng jiǔ bà tiān xià zhě, yǐ dì jìn zhōng yuán gù yě. xī líng wáng dài chéng chén cài, yǐ zhèn zhōng huá, zhèng shì zhēng bà zhī jī. jīn èr guó fù fēng, chǔ réng tuì shǒu nán fāng, ān néng chāng dà qí yè? hé bù lìng tài zǐ chū zhèn chéng fù, yǐ tōng běi fāng, wáng zhuān shì nán fāng, tiān xià kě zuò ér cè yě! píng wáng chóu chú wèi dá, wú jí yòu fù ěr mì yán yuē: qín hūn zhī shì, jiǔ zé shì xiè, ruò yuǎn píng tài zǐ, qǐ bù liǎng dé qí lì? píng wáng huǎng rán dà wù, suì mìng tài zǐ jiàn chū zhèn chéng fù, yǐ fèn yáng wèi chéng fù sī mǎ, yù zhī yuē: shì tài zǐ rú shì guǎ rén yě!
平王恐太子知秦女之事,禁太子入宮,不許他母子相見,朝夕與秦女在後宮宴樂,不理國政。外邊沸沸揚揚,多有疑秦女之事者。無極恐太子知覺,或生禍變,乃告平王曰:「晉所以能久霸天下者,以地近中原故也。昔靈王大城陳、蔡,以鎮中華,正是爭霸之基。今二國復封,楚仍退守南方,安能昌大其業?何不令太子出鎮城父,以通北方,王專事南方,天下可坐而策也!」平王躊躇未答,無極又附耳密言曰:「秦婚之事,久則事泄,若遠屏太子,豈不兩得其利?」平王恍然大悟,遂命太子建出鎮城父,以奮揚為城父司馬,諭之曰:「事太子如事寡人也!」
wǔ shē zhī wú jí zhī chán, jiāng yù jìn jiàn. wú jí zhī zhī, fù yán yú píng wáng, shǐ wǔ shē wǎng chéng fù fǔ zhù tài zǐ. tài zǐ xíng hòu, píng wáng suì lì qín nǚ mèng yíng wèi fū rén, chū cài jī guī yú yún. tài zǐ dào cǐ, fāng zhī qín nǚ wèi fù suǒ huàn, rán wú kě nài hé yǐ. mèng yíng suī méng wáng chǒng ài, rán jiàn píng wáng nián lǎo, xīn shén bù yuè. píng wáng zì zhī fēi pǐ, bù gǎn wèn zhī.
伍奢知無極之讒,將欲進諫。無極知之,復言於平王,使伍奢往城父輔助太子。太子行後,平王遂立秦女孟嬴為夫人,出蔡姬歸於鄖。太子到此,方知秦女為父所換,然無可奈何矣。孟嬴雖蒙王寵愛,然見平王年老,心甚不悅。平王自知非匹,不敢問之。
yú nián, mèng yíng shēng yī zi, píng wáng ài rú zhēn bǎo, suì míng yuē zhēn. zhēn zhōu suì zhī hòu, píng wáng shǐ wèn mèng yíng yuē: qīng zì rù gōng, duō chóu tàn, shǎo huān xiào, hé yě? mèng yíng yuē: qiè chéng xiōng mìng, shì shì jūn wáng, qīn zì yǐ wèi qín chǔ xiāng dāng, qīng chūn liǎng dí, jí rù gōng tíng, jiàn wáng chūn qiū dǐng shèng, qiè fēi gǎn yuàn wáng, dàn zì tàn shēng bù jí shí ěr.
逾年,孟嬴生一子,平王愛如珍寶,遂名曰珍。珍周歲之後,平王始問孟嬴曰:「卿自入宮,多愁嘆,少歡笑,何也?」孟嬴曰:「妾承兄命,適事君王,親自以為秦、楚相當,青春兩敵,及入宮庭,見王春秋鼎盛,妾非敢怨王,但自嘆生不及時耳。」
píng wáng xiào yuē: cǐ fēi jīn shēng zhī shì, nǎi sù shì zhī yīn qì yě, qīng jià guǎ rén suī chí, rán wèi hòu zé bù zhī zǎo jǐ nián yǐ. mèng yíng xīn huò qí yán, xì xì pán wèn gōng rén, gōng rén bù néng yǐn mán, suì yán qí gù, mèng yíng qī rán chuí lèi, píng wáng jué qí yì, bǎi jì mèi zhī, xǔ lì zhēn wèi shì zǐ, mèng yíng zhī yì shāo dìng.
平王笑曰:「此非今生之事,乃宿世之姻契也,卿嫁寡人雖遲,然為後則不知早幾年矣。」孟嬴心惑其言,細細盤問宮人,宮人不能隱瞞,遂言其故,孟嬴悽然垂淚,平王覺其意,百計媚之,許立珍為世子,孟嬴之意稍定。
fèi wú jí zhōng yǐ tài zǐ jiàn wèi lǜ, kǒng yì rì sì wèi wèi wáng, huò bì jí jǐ, fù chéng jiān jiàn yú píng wáng yuē: wén shì zǐ yǔ wǔ shē yǒu móu pàn zhī xīn, yīn shǐ rén tōng yú qí jìn èr guó, xǔ wèi zhī zhù, wáng bù kě bù bèi. píng wáng yuē: wú ér sù róu shùn, ān yǒu cǐ shì? wú jí yuē: bǐ yǐ qín nǚ zhī gù, jiǔ huái yuàn wàng, jīn zài chéng fù shàn jiǎ lì bīng yǒu rì yǐ, cháng yán mù wáng xíng dà shì, qí hòu ān xiǎng chǔ guó, zi sūn fán shèng, yì yù xiào zhī, wáng ruò bù xíng, chén qǐng xiān cí, táo sǐ yú tā guó, miǎn shòu zhū lù. píng wáng běn yù fèi jiàn ér lì shǎo zǐ zhēn, yòu bèi wú jí shuō dé xīn dòng, biàn bù xìn yě xìn le, jí yù chuán lìng fèi jiàn. wú jí zòu yuē: shì zǐ wò bīng zài wài, ruò chuán lìng fèi zhī, shì jī qí fǎn yě, tài shī wǔ shē shì qí móu zhǔ, wáng bù rú xiān zhào wǔ shē, rán hòu qiǎn bīng xí zhí shì zǐ, zé wáng zhī huò huàn kě chú yǐ.
費無極終以太子建為慮,恐異日嗣位為王,禍必及己,復乘間僭於平王曰:「聞世子與伍奢有謀叛之心,陰使人通於齊、晉二國,許為之助,王不可不備。」平王曰:「吾兒素柔順,安有此事?」無極曰:「彼以秦女之故,久懷怨望,今在城父繕甲厲兵有日矣,常言穆王行大事,其後安享楚國,子孫繁盛,意欲效之,王若不行,臣請先辭,逃死於他國,免受誅戮。」平王本欲廢建而立少子珍,又被無極說得心動,便不信也信了,即欲傳令廢建。無極奏曰:「世子握兵在外,若傳令廢之,是激其反也,太師伍奢是其謀主,王不如先召伍奢,然後遣兵襲執世子,則王之禍患可除矣。」
píng wáng rán qí jì, jí shǐ rén zhào wǔ shē, shē zhì, píng wáng wèn yuē: jiàn yǒu pàn xīn, rǔ zhī zhī fǒu? wǔ shē sù gāng zhí, suì duì yuē: wáng nà zi fù yǐ guò yǐ, yòu tīng xì rén zhī shuō, ér yí gǔ ròu zhī qīn, yú xīn hé rěn? píng wáng cán qí yán, chì zuǒ yòu zhí wǔ shē ér qiú zhī.
平王然其計,即使人召伍奢,奢至,平王問曰:「建有叛心,汝知之否?」伍奢素剛直,遂對曰:「王納子婦已過矣,又聽細人之說,而疑骨肉之親,於心何忍?」平王慚其言,叱左右執伍奢而囚之。
wú jí zòu yuē: shē chì wáng nà fù, yuàn wàng míng yǐ, tài zǐ zhī shē jiàn qiú, néng bù dòng hū? qí jìn zhī zhòng, bù kě dāng yě. píng wáng yuē: wú yù shǐ rén wǎng shā shì zǐ, hé rén kě qiǎn? wú jí duì yuē: tā rén wǎng, tài zǐ bì jiāng kàng dòu, bù ruò mì yù sī mǎ fèn yáng shǐ xí shā zhī. píng wáng nǎi shǐ rén mì yù fèn yáng, yuē: shā tài zǐ, shòu shàng shǎng zòng tài zǐ, dāng sǐ.
無極奏曰:「奢斥王納婦,怨望明矣,太子知奢見囚,能不動乎?齊、晉之眾,不可當也。」平王曰:「吾欲使人往殺世子,何人可遣?」無極對曰:「他人往,太子必將抗斗,不若密諭司馬奮揚使襲殺之。」平王乃使人密諭奮揚,曰:「殺太子,受上賞;縱太子,當死。」
fèn yáng de lìng, jí shí shǐ xīn fù sī bào tài zǐ, jiào tā sù sù táo mìng, wú chí qǐng kè! tài zǐ jiàn dà jīng, shí qí nǚ yǐ shēng zǐ míng shèng, jiàn suì yǔ qī zǐ lián yè chū bēn sòng guó. fèn yáng zhī shì zǐ yǐ qù, shǐ chéng fù rén jiāng zì jǐ qiú xì, jiě dào yǐng dū, lái jiàn píng wáng, yán: shì zǐ táo yǐ. píng wáng dà nù yuē: yán chū yú yú kǒu, rù yú ěr ěr, shuí gào jiàn yé? fèn yáng yuē: chén shí gào zhī, jūn wáng mìng chén yuē: shì jiàn rú shì guǎ rén', chén jǐn shǒu sī yán, bù gǎn èr xīn, shì yǐ gào zhī hòu sī zuì jí yú shēn, huǐ yǐ wú jí yǐ. píng wáng yuē: nǐ jì sī zòng tài zǐ, yòu gǎn lái jiàn guǎ rén, bù wèi sǐ hū? fèn yáng duì yuē: jì bù néng fèng wáng zhī hòu mìng, yòu wèi sǐ ér bù lái, shì èr zuì yě. qiě shì zǐ wèi yǒu pàn xíng, shā zhī wú míng, gǒu jūn wáng zhī zǐ dé shēng, chén sǐ wèi xìng yǐ! píng shēng cè rán, shì yǒu kuì sè, liáng jiǔ yuē: fèn yáng suī wéi mìng, rán zhōng zhí kě jiā yě! suì shè qí zuì, fù wèi chéng fù sī mǎ. shǐ chén yǒu shī yún:
奮揚得令,即時使心腹私報太子,教他「速速逃命,無遲頃刻!」太子建大驚,時齊女已生子名勝,建遂與妻子連夜出奔宋國。奮揚知世子已去,使城父人將自己囚系,解到郢都,來見平王,言:「世子逃矣。」平王大怒曰:「言出於余口,入於爾耳,誰告建耶?」奮揚曰:「臣實告之,君王命臣曰:『事建如事寡人',臣謹守斯言,不敢貳心,是以告之;後思罪及於身,悔已無及矣。」平王曰:「你既私縱太子,又敢來見寡人,不畏死乎?」奮揚對曰:「既不能奉王之後命,又畏死而不來,是二罪也。且世子未有叛形,殺之無名,苟君王之子得生,臣死為幸矣!」平生惻然,似有愧色,良久曰:「奮揚雖違命,然忠直可嘉也!」遂赦其罪,復為城父司馬。史臣有詩云:
wú gū shì zǐ yǐ tōu shēng, bù gǎn táo xíng jiù dǐng pēng.
無辜世子已偷生,不敢逃刑就鼎烹。
chán nìng fēn fēn zhōng shòu lù, qiān qiū liú dé fèn yáng míng!
讒佞紛紛終受戮,千秋留得奮揚名!
píng wáng nǎi lì qín nǚ suǒ shēng zhī zǐ zhēn wèi tài zǐ, gǎi fèi wú jí wèi tài shī.
平王乃立秦女所生之子珍為太子,改費無極為太師。
wú jí yòu zòu yuē: wǔ shē yǒu èr zi, yuē shàng yuē yuán, jiē rén jié yě, ruò shǐ chū bēn wú guó, bì wèi chǔ huàn, hé bù shǐ qí fù yǐ miǎn zuì zhào zhī. bǐ ài qí fù, bì yīng zhào ér lái, lái zé jǐn shā zhī, kě miǎn hòu huàn. píng wáng dà xǐ, yù zhōng qǔ chū wǔ shē, lìng zuǒ yòu shòu yǐ zhǐ bǐ, wèi yuē: rǔ jiào tài zǐ móu fǎn, běn dāng zhǎn shǒu shì zhòng, niàn rǔ zǔ fù yǒu gōng yú xiān cháo, bù rěn jiā zuì. rǔ kě xiě shū, zhào èr zi guī cháo, gǎi fēng guān zhí, shè rǔ guī tián. wǔ shē xīn zhī chǔ wáng xié zhà, yù zhào qí fù zǐ tóng zhǎn, nǎi duì yuē: chén zhǎng zi shàng, cí wēn rén xìn, wén chén zhào bì lái shǎo zǐ yuán, shǎo hǎo yú wén, zhǎng xí yú wǔ, wén néng ān bāng, wǔ néng dìng guó, méng gòu rěn rǔ, néng chéng dà shì. cǐ qián zhī zhī shì, ān kěn lái yé? píng wáng yuē: rǔ dàn rú guǎ rén zhī yán, zuò shū wǎng zhào, zhào ér bù lái, wú yǔ ěr shì,
無極又奏曰:「伍奢有二子,曰尚、曰員,皆人傑也,若使出奔吳國,必為楚患,何不使其父以免罪召之。彼愛其父,必應召而來,來則盡殺之,可免後患。」平王大喜,獄中取出伍奢,令左右授以紙筆,謂曰:「汝教太子謀反,本當斬首示眾,念汝祖父有功於先朝,不忍加罪。汝可寫書,召二子歸朝,改封官職,赦汝歸田。」伍奢心知楚王挾詐,欲召其父子同斬,乃對曰:「臣長子尚,慈溫仁信,聞臣召必來;少子員,少好於文,長習於武,文能安邦,武能定國,蒙垢忍辱,能成大事。此前知之士,安肯來耶?」平王曰:「汝但如寡人之言,作書往召,召而不來,無與爾事,」
shē niàn jūn fù zhī mìng, bù gǎn kàng wéi, suì dāng diàn xiě shū, lüè yún:
奢念君父之命,不敢抗違,遂當殿寫書,略云:
shū shì shàng yuán èr zi, wú yīn jìn jiàn wǔ zhǐ, dài zuì léi xiè. wú wáng niàn wǒ zǔ fù yǒu gōng xiān cháo, miǎn qí yī sǐ, jiāng shǐ qún chén yì gōng shú zuì, gǎi fēng ěr děng guān zhí. ěr xiōng dì kě xīng yè qián lái! ruò wéi mìng yán qiān, bì zhì huò zuì. shū dào sù sù!
書示尚、員二子,吾因進諫忤旨,待罪縲紲。吾王念我祖父有功先朝,免其一死,將使群臣議功贖罪,改封爾等官職。爾兄弟可星夜前來!若違命延遷,必至獲罪。書到速速!
wǔ shē xiě bì, chéng shàng píng wáng kàn guò, jiān fēng tíng dāng, réng fù shōu yù. píng wáng qiǎn yān jiāng shī wèi shǐ, jià sì mǎ, chí fēng hán yìn shòu, wǎng táng yì lái, wǔ shàng yǐ huí chéng fù yǐ.
伍奢寫畢,呈上平王看過,緘封停當,仍復收獄。平王遣鄢將師為使,駕駟馬,持封函印綬,往棠邑來,伍尚已回城父矣。
yān jiāng shī zài zhì chéng fù, jiàn wǔ shàng, kǒu chēng: hè xǐ! shàng yuē: fù fāng bèi qiú, hé hè zhī yǒu? yān jiāng shī yuē: wáng wù xìn rén yán, qiú xì zūn gōng, jīn yǒu qún chén bǎo jǔ, chēng jūn jiā sān shì zhōng chén, wáng nèi cán guò tīng, wài kuì zhū hóu zhī chǐ, fǎn bài zūn gōng wèi xiāng guó, fēng èr zi wèi hóu, shàng cì hóng dōu hóu, yuán cì gài hóu. zūn gōng jiǔ xì chū shì, sī jiàn èr zi, gù fù zuò shǒu shū, qiǎn mǒu fèng yíng, bì xū zǎo zǎo jiù jià, yǐ wèi zūn gōng zhī wàng. wǔ shàng yuē: fù zài qiú xì, zhōng xīn rú gē, dé miǎn wèi xìng, hé gǎn tān yìn shòu zāi? jiāng shī yuē: cǐ wáng mìng yě, jūn qí wù cí! wǔ shàng dà xǐ, nǎi jiāng fù shū rù shì, lái bào qí dì wǔ yuán. bù zhī wǔ yuán kěn tóng fù zhào fǒu? qiě kàn xià huí fēn jiě.
鄢將師再至城父,見伍尚,口稱:「賀喜!」尚曰:「父方被囚,何賀之有?」鄢將師曰:「王誤信人言,囚系尊公,今有群臣保舉,稱君家三世忠臣,王內慚過聽,外愧諸侯之恥,反拜尊公為相國,封二子為侯,尚賜鴻都侯,員賜蓋侯。尊公久系初釋,思見二子,故復作手書,遣某奉迎,必須早早就駕,以慰尊公之望。」伍尚曰:「父在囚系,中心如割,得免為幸,何敢貪印綬哉?」將師曰:「此王命也,君其勿辭!」伍尚大喜,乃將父書入室,來報其弟伍員。不知伍員肯同赴召否?且看下回分解。