strong yàn píng zhòng èr táo shā sān shì chǔ píng wáng qǔ xí zhú shì zǐ strong
晏平仲二桃杀三士 楚平王娶媳逐世子
huà shuō qí jǐng gōng guī zì píng qiū, suī rán jù jìn bīng wēi, yī shí shòu shà, yǐ zhī qí wú yuǎn dà zhī móu, suì yǒu zhì fù huán gōng zhī yè, wèi xiàng guó yàn yīng yuē:" jìn bà xī běi, guǎ rén bà dōng nán, hé wéi bù kě?" yàn yīng duì yuē:" jìn láo mín yú xīng zhù, shì yǐ shī zhū hóu, jūn yù tú bó, mò rú xù mín!" jǐng gōng yuē:" xù mín hé rú?" yàn yīng duì yuē:" shěng xíng fá, zé mín bù yuàn báo fù liǎn, zé mín zhī ēn. gǔ xiān wáng chūn zé shěng gēng, bǔ qí bù zú xià zé shěng liǎn, zhù qí bù gěi. jūn hé bù fǎ zhī!" jǐng gōng nǎi chú qù fán xíng, fā cāng lǐn yǐ dài pín qióng, guó rén gǎn yuè.
话说齐景公归自平邱,虽然惧晋兵威,一时受歃,已知其无远大之谋,遂有志复桓公之业,谓相国晏婴曰:“晋霸西北,寡人霸东南,何为不可?”晏婴对曰:“晋劳民于兴筑,是以失诸侯,君欲图伯,莫如恤民!”景公曰:“恤民何如?”晏婴对曰:“省刑罚,则民不怨;薄赋敛,则民知恩。古先王春则省耕,补其不足;夏则省敛,助其不给。君何不法之!”景公乃除去烦刑,发仓廪以贷贫穷,国人感悦。
yú shì zhēng pìn yú dōng fāng zhū hóu. xú zi bù cóng, nǎi yòng tián kāi jiāng wèi jiāng, shuài shī fá zhī, dà zhàn yú pú suì, zhǎn qí jiāng yíng shuǎng, huò jiǎ shì wǔ bǎi yú rén. xú zi dà jù, qiǎn shǐ xíng chéng yú qí, qí hóu nǎi yuē tán zi jǔ zi tóng xú zi jié méng yú pú suì, xú yǐ jiǎ fù zhī dǐng lù zhī. jìn jūn chén suī zhī, ér bù gǎn wèn. qí zì shì rì qiáng, yǔ jìn bìng bà. jǐng gōng lù tián kāi jiāng píng xú zhī gōng, fù jiā gǔ yě zi zhǎn yuán zhī gōng, réng lì" wǔ chéng zhī bīn" yǐ jīng zhī.
于是征聘于东方诸侯。徐子不从,乃用田开疆为将,帅师伐之,大战于蒲隧,斩其将嬴爽,获甲士五百余人。徐子大惧,遣使行成于齐,齐侯乃约郯子、莒子同徐子结盟于蒲隧,徐以甲父之鼎赂之。晋君臣虽知,而不敢问。齐自是日强,与晋并霸。景公录田开疆平徐之功,复嘉古冶子斩鼋之功,仍立“五乘之宾”以旌之。
tián kāi jiāng fù jǔ jiàn gōng sūn jié zhī yǒng. nà gōng sūn jié shēng de miàn rú diàn rǎn, mù jīng tū chū, shēn cháng yī zhàng, lì jǔ qiān jūn, jǐng gōng jiàn ér yì zhī, suì yǔ zhī jù liè yú tóng shān. hū rán shān zhōng gǎn chū yì zhī diào jīng bái é hǔ lái, nà hǔ páo xiào fā hǎn, fēi bēn qián lái, jìng pū jǐng gōng zhī mǎ, jǐng gōng dà jīng. zhī jiàn gōng sūn jié cóng chē shàng yuè xià, bù yòng dāo qiāng, shuāng quán zhí qǔ měng hǔ, zuǒ shǒu jiū zhù xiàng pí, yòu shǒu huī quán, zhǐ yī dùn, jiāng nà zhǐ dà chóng dǎ sǐ, jiù le jǐng gōng. jǐng gōng jiā qí yǒng, yì shǐ yǔ" wǔ chéng zhī bīn".
田开疆复举荐公孙捷之勇。那公孙捷生得面如靛染,目睛突出,身长一丈,力举千钧,景公见而异之,遂与之俱猎于桐山。忽然山中赶出一只吊睛白额虎来,那虎咆哮发喊,飞奔前来,径扑景公之马,景公大惊。只见公孙捷从车上跃下,不用刀枪,双拳直取猛虎,左手揪住项皮,右手挥拳,只一顿,将那只大虫打死,救了景公。景公嘉其勇,亦使与“五乘之宾”。
gōng sūn jié suì yǔ tián kāi jiāng gǔ yě zi jié wèi xiōng dì, zì hào" qí bāng sān jié", xié gōng shì yǒng, kǒu chū dà yán, líng shuò lǘ lǐ, jiǎn màn gōng qīng, zài jǐng gōng miàn qián, cháng yǐ ěr wǒ xiāng chèn, quán wú lǐ tǐ. jǐng gōng xī qí cái yǒng, yì gū róng zhī.
公孙捷遂与田开疆、古冶子结为兄弟,自号“齐邦三杰”,挟功恃勇,口出大言,凌铄闾里,简慢公卿,在景公面前,尝以尔我相称,全无礼体。景公惜其才勇,亦姑容之。
shí cháo zhōng yǒu gè nìng chén huàn zuò liáng qiū jù, zhuān yǐ xiān yì féng yíng, qǔ yuè yú jūn, jǐng gōng shén chǒng ài zhī. jù nèi zé xiàn mèi jǐng gōng, yǐ gù qí chǒng wài zé jié jiāo sān jié, yǐ zhāng qí dǎng. kuàng qí shí chén wú yǔ hòu shī dé zhòng, yǐ fú yí guó zhī zhào, nà tián kāi jiāng yǔ chén shì shì yī zú, yì rì shēng shì xiāng yǐ, wèi guó jiā zhī huàn, yàn yīng shēn yǐ wéi yōu, měi yù chú zhī, dàn kǒng qí jūn bù tīng, fǎn jié le sān rén zhī yuàn.
时朝中有个佞臣唤做梁邱据,专以先意逢迎,取悦于君,景公甚宠爱之。据内则献媚景公,以固其宠;外则结交三杰,以张其党。况其时陈无宇厚施得众,已伏移国之兆,那田开疆与陈氏是一族,异日声势相倚,为国家之患,晏婴深以为忧,每欲除之,但恐其君不听,反结了三人之怨。
hū yī rì, lǔ zhāo gōng yǐ bù hé yú jìn zhī gù, yù jié jiāo yú qí, qīn zì lái zhāo, jǐng gōng shè yàn xiāng dài. lǔ guó shì shū sūn chuò xiāng lǐ, qí guó shì yàn yīng xiāng lǐ. sān jié dài jiàn, lì yú jiē xià, áng áng zì ruò, mù zhōng wú rén. èr jūn jiǔ zhì bàn hān, yàn zǐ zòu yuē:" yuán zhōng jīn táo yǐ shú, kě mìng jiàn xīn, wèi liǎng jūn shòu." jǐng gōng zhǔn zòu, xuān yuán lì qǔ jīn táo lái xiàn, yàn zǐ zòu yuē:" jīn táo nán de zhī wù, chén dāng qīn wǎng lín zhāi." yàn zǐ lǐng yào shi qù qì.
忽一日,鲁昭公以不合于晋之故,欲结交于齐,亲自来朝,景公设宴相待。鲁国是叔孙婼相礼,齐国是晏婴相礼。三杰带剑,立于阶下,昂昂自若,目中无人。二君酒至半酣,晏子奏曰:“园中金桃已熟,可命荐新,为两君寿。”景公准奏,宣园吏取金桃来献,晏子奏曰:“金桃难得之物,臣当亲往临摘。”晏子领钥匙去讫。
jǐng gōng yuē:" cǐ táo zì xiān gōng shí, yǒu dōng hǎi rén, yǐ chén hé lái xiàn, míng yuē' wàn shòu jīn táo', chū zì hǎi wài dù suǒ shān, yì míng' pán táo'. zhí zhī sān shí yú nián, zhī yè suī mào, huā ér bù shí, jīn suì jié yǒu shù kē. guǎ rén xī zhī, shì yǐ fēng suǒ yuán mén, jīn rì jūn hóu jiàng lín, guǎ rén bù gǎn dú xiǎng, tè qǔ lái yǔ xián jūn chén gòng zhī." lǔ zhāo gōng gǒng shǒu chēng xiè.
景公曰:“此桃自先公时,有东海人,以臣核来献,名曰‘万寿金桃',出自海外度索山,亦名‘蟠桃'。植之三十余年,枝叶虽茂,花而不实,今岁结有数颗。寡人惜之,是以封锁园门,今日君侯降临,寡人不敢独享,特取来与贤君臣共之。”鲁昭公拱手称谢。
shǎo qǐng, yàn zǐ yǐn zhe yuán lì, jiāng diāo pán xiàn shàng. pán zhōng duī zhe liù méi táo zi, qí dà rú wǎn, qí chì rú tàn, xiāng qì pū bí, zhēn zhēn yì zhī guǒ yě. jǐng gōng wèn yuē:" táo shí zhǐ cǐ shù hū?" yàn zǐ yuē:" shàng yǒu sān sì méi wèi shú, suǒ yǐ zhǐ zhāi dé liù méi." jǐng gōng mìng yàn zǐ xíng jiǔ, yàn zǐ shǒu pěng yù jué, gōng jìn lǔ hóu zhī qián. zuǒ yòu xiàn shàng jīn táo, yàn zǐ zhì cí yuē:" táo shí rú dòu, tiān xià hǎn yǒu. liǎng jūn shí zhī, qiān qiū tóng shòu."
少顷,晏子引著园吏,将雕盘献上。盘中堆著六枚桃子,其大如碗,其赤如炭,香气扑鼻,真珍异之果也。景公问曰:“桃实止此数乎?”晏子曰:“尚有三四枚未熟,所以只摘得六枚。”景公命晏子行酒,晏子手捧玉爵,恭进鲁侯之前。左右献上金桃,晏子致词曰:“桃实如斗,天下罕有。两君食之,千秋同寿。”
lǔ hóu yǐn jiǔ bì, qǔ táo yī méi shí zhī, gān měi fēi cháng, kuā jiǎng bù yǐ cì jí jǐng gōng, yì yǐn jiǔ yī bēi, qǔ táo shí qì. jǐng gōng yuē:" cǐ táo fēi yì dé zhī wù, shū sūn dài fū xián míng zhù yú sì fāng, jīn yòu yǒu zàn lǐ zhī gōng, yí shí yī táo." shū sūn chuò guì zòu yuē:" chén zhī xián, wàn bù jí xiàng guó, xiàng guó nèi xiū guó zhèng, wài fú zhū hóu, qí gōng bù xiǎo. cǐ táo yí cì xiàng guó shí zhī, chén ān gǎn jiàn?" jǐng gōng yuē:" jì shū sūn dài fū tuī ràng xiàng guó, kě gè cì jiǔ yī bēi, táo yī méi." èr chén guì ér lǐng zhī. xiè ēn ér qǐ, yàn zǐ zòu yuē:" pán zhōng shàng yǒu èr táo. zhǔ gōng kě chuán lìng zhū chén zhōng, yán qí gōng shēn láo zhòng zhě, dāng shí cǐ táo, yǐ zhāng qí xián." jǐng gōng yuē:" cǐ yán shén shàn." jí mìng zuǒ yòu chuán yù, shǐ jiē xià zhū chén, yǒu zì xìn gōng shēn láo zhòng, kān shí cǐ táo zhě, chū bān zì zòu, xiàng guó píng gōng cì táo.
鲁侯饮酒毕,取桃一枚食之,甘美非常,夸奖不已;次及景公,亦饮酒一杯,取桃食讫。景公曰:“此桃非易得之物,叔孙大夫贤名著于四方,今又有赞礼之功,宜食一桃。”叔孙婼跪奏曰:“臣之贤,万不及相国,相国内修国政,外服诸侯,其功不小。此桃宜赐相国食之,臣安敢僭?”景公曰:“既叔孙大夫推让相国,可各赐酒一杯,桃一枚。”二臣跪而领之。谢恩而起,晏子奏曰:“盘中尚有二桃。主公可传令诸臣中,言其功深劳重者,当食此桃,以彰其贤。”景公曰:“此言甚善。”即命左右传谕,使阶下诸臣,有自信功深劳重,堪食此桃者,出班自奏,相国评功赐桃。
gōng sūn jié tǐng shēn ér chū, lì yú yán shǎng, ér yán yuē:" xī cóng zhǔ gōng liè yú tóng shān, lì zhū měng hǔ, qí gōng ruò hé?" yàn zǐ yuē:" qíng tiān bǎo jià, gōng mò dà yān! kě cì jiǔ yī jué, shí táo yī méi, guī yú bān bù."
公孙捷挺身而出,立于筵上,而言曰:“昔从主公猎于桐山,力诛猛虎,其功若何?”晏子曰:“擎天保驾,功莫大焉!可赐酒一爵,食桃一枚,归于班部。”
gǔ yě zi fèn rán biàn chū yuē:" zhū hǔ wèi zú wèi qí, wú céng zhǎn yāo yuán yú huáng hé, shǐ jūn wēi ér fù ān. cǐ gōng ruò hé?" jǐng gōng yuē:" cǐ shí bō tāo xiōng yǒng, fēi jiāng jūn zhǎn jué yāo yuán, bì zhì fù nì, cǐ gài shì qí gōng yě! yǐn jiǔ shí táo, yòu hé yí zāi?" yàn zǐ huāng máng jìn jiǔ cì táo, zhī jiàn tián kāi jiāng liāo yī pò bù ér chū yuē:" wú céng fèng mìng fá xú, zhǎn qí míng jiàng, fú jiǎ shǒu wǔ bǎi yú rén, xú jūn kǒng jù, zhì lù qǐ méng. tán jǔ wèi wēi, yī shí jiē jí, fèng wú jūn wèi méng zhǔ. cǐ gōng kě yǐ shí táo hū?" yàn zǐ zòu yuē:" kāi jiāng zhī gōng, bǐ yú èr jiāng, gèng zì shí bèi. zhēng nài wú táo kě cì, cì jiǔ yī bēi, yǐ dài lái nián."
古冶子奋然便出曰:“诛虎未足为奇,吾曾斩妖鼋于黄河,使君危而复安。此功若何?”景公曰:“此时波涛汹涌,非将军斩绝妖鼋,必至覆溺,此盖世奇功也!饮酒食桃,又何疑哉?”晏子慌忙进酒赐桃,只见田开疆撩衣破步而出曰:“吾曾奉命伐徐,斩其名将,俘甲首五百余人,徐君恐惧,致赂乞盟。郯、莒畏威,一时皆集,奉吾君为盟主。此功可以食桃乎?”晏子奏曰:“开疆之功,比于二将,更自十倍。争奈无桃可赐,赐酒一杯,以待来年。”
jǐng gōng yuē:" qīng gōng zuì dà, kě xī yán zhī tài chí, yǐ cǐ wú táo, yǎn qí dà gōng." tián kāi jiāng àn jiàn ér yán yuē:" zhǎn yuán dǎ hǔ, xiǎo kě shì ěr! wú bá shè qiān lǐ zhī wài, xuè zhàn chéng gōng, fǎn bù néng shí táo, shòu rǔ yú liǎng guó jūn chén zhī jiān, wèi wàn dài chǐ xiào! hé miàn mù lì yú cháo tíng zhī shàng yé?" yán qì, huī jiàn zì wěn ér sǐ.
景公曰:“卿功最大,可惜言之太迟,以此无桃,掩其大功。”田开疆按剑而言曰:“斩鼋、打虎,小可事耳!吾跋涉千里之外,血战成功,反不能食桃,受辱于两国君臣之间,为万代耻笑!何面目立于朝廷之上耶?”言讫,挥剑自刎而死。
gōng sūn jié dà jīng, yì bá jiàn ér yán yuē:" wǒ děng wēi gōng ér shí táo, tián jūn gōng dà, fǎn bù néng shí, fū qǔ táo bù ràng, fēi lián yě shì rén zhī sǐ ér bù néng cóng, fēi yǒng yě." yán qì, yì zì wěn.
公孙捷大惊,亦拔剑而言曰:“我等微功而食桃,田君功大,反不能食,夫取桃不让,非廉也;视人之死而不能从,非勇也。”言讫,亦自刎。
gǔ yě zi fèn qì dà hū yuē:" wú sān rén yì jūn gǔ ròu, shì tóng shēng sǐ. èr rén yǐ wáng, wú dú gǒu huó, yú xīn hé ān?" yì zì wěn ér wáng.
古冶子奋气大呼曰:“吾三人义均骨肉,誓同生死。二人已亡,吾独苟活,于心何安?”亦自刎而亡。
jǐng gōng jí shǐ rén zhǐ zhī, yǐ wú jí yǐ, lǔ zhāo gōng lí xí ér qǐ yuē:" guǎ rén wén sān chén jiē tiān xià qí yǒng, kě xī yī zhāo jù jǐn yǐ." jǐng gōng wén yán hēi rán, biàn sè bù yuè, yàn yīng cóng róng jìn yuē:" cǐ jiē wú guó yī yǒng zhī fū, suī yǒu wēi láo, hé zú guà chǐ." lǔ hóu yuē:" shàng guó rú cǐ yǒng jiāng, hái yǒu jǐ rén." yàn yīng duì yuē:" chóu cè miào táng, wēi jiā wàn lǐ, fù jiàng xiàng zhī cái zhě shù shí rén. ruò xuè qì zhī yǒng, bù guò bèi guǎ jūn biān cè zhī yòng ér yǐ, qí shēng sǐ hé zú wèi qí qīng zhòng zāi?" jǐng gōng yì shǐ shì rán. yàn zǐ gèng jìn shāng yú liǎng jūn, huān yǐn ér sàn.
景公急使人止之,已无及矣,鲁昭公离席而起曰:“寡人闻三臣皆天下奇勇,可惜一朝俱尽矣。”景公闻言嘿然,变色不悦,晏婴从容进曰:“此皆吾国一勇之夫,虽有微劳,何足挂齿。”鲁侯曰:“上国如此勇将,还有几人。”晏婴对曰:“筹策庙堂,威加万里,负将相之才者数十人。若血气之勇,不过备寡君鞭策之用而已,其生死何足为齐轻重哉?”景公意始释然。晏子更进觞于两君,欢饮而散。
sān jié mù zài dàng yīn lǐ, hòu hàn zhū gě kǒng míng liáng fù yín, zhèng yǒng qí shì:
三杰墓在荡阴里,后汉诸葛孔明《梁父吟》,正咏其事:
bù chū qí dōng mén, yáo wàng dàng yīn lǐ.
步出齐东门,遥望荡阴里。
lǐ zhōng yǒu sān fén, lěi lěi zhèng xiāng sì.
里中有三坟,累累正相似。
wèn shì shuí jiā zhǒng? tián jiāng gǔ yě zi.
问是谁家冢?田疆古冶子。
lì néng pái nán shān, wén néng jué dì jì.
力能排南山,文能绝地纪。
yī zhāo zhōng yīn móu, èr táo shā sān shì.
一朝中阴谋,二桃杀三士。
shuí néng wéi cǐ zhě? xiàng guó qí yàn zǐ!
谁能为此者?相国齐晏子!
lǔ zhāo gōng bié hòu, jǐng gōng zhào yàn yīng wèn yuē:" qīng yú xí jiān, zhāng dà qí cí, suī rán cún le qí guó yī shí tǐ miàn, zhǐ kǒng sān jié zhī hòu, nán hū qí jì, rú zhī nài hé?" yàn zǐ duì yuē:" chén jǔ yī rén, zú jiān sān jié zhī yòng." jǐng gōng yuē:" hé rén." yuē:" yǒu tián ráng jū zhě, wén néng fù zhòng, wǔ néng wēi dí, zhēn dà jiàng zhī cái yě!" jǐng gōng yuē:" dé fēi tián kāi jiāng yī zōng hū?" yàn zǐ duì yuē:" cǐ rén suī chū tián zú, rán shù niè wēi jiàn, bù wéi tián shì suǒ lǐ. gù píng jū dōng hǎi zhī bīn. jūn yù xuǎn jiāng, wú guò yú cǐ." jǐng gōng yuē:" qīng jì zhī qí xián, hé bù zǎo wén?" yàn zǐ duì yuē:" shàn shì zhě bù dàn zé jūn, jiān yù zé yǒu. tián jiāng gǔ yě bèi xuè qì zhī fū, ráng jū qǐ xiè yǔ zhī bǐ jiān zāi." jǐng gōng kǒu suī wěi wěi, zhōng yǐ tián chén tóng zú wèi xián, chóu chú bù jué.
鲁昭公别后,景公召晏婴问曰:“卿于席间,张大其辞,虽然存了齐国一时体面,只恐三杰之后,难乎其继,如之奈何?”晏子对曰:“臣举一人,足兼三杰之用。”景公曰:“何人。”曰:“有田穰苴者,文能附众,武能威敌,真大将之才也!”景公曰:“得非田开疆一宗乎?”晏子对曰:“此人虽出田族,然庶孽微贱,不为田氏所礼。故屏居东海之滨。君欲选将,无过于此。”景公曰:“卿既知其贤,何不早闻?”晏子对曰:“善仕者不但择君,兼欲择友。田疆、古冶辈血气之夫,穰苴岂屑与之比肩哉。”景公口虽唯唯,终以田、陈同族为嫌,踌躇不决。
hū yī rì, biān lì bào dào," jìn guó tàn zhī sān jié jù wáng, xīng bīng fàn dōng ē zhī jìng. yān guó yì chéng jī qīn rǎo běi bǐ." jǐng gōng dà jù, yú shì lìng yàn zǐ yǐ zēng bó yì dōng hǎi zhī bīn, pìn ráng jū rù cháo. jū fū chén bīng fǎ, shēn hé jǐng gōng zhī yì, jí rì bài wèi jiāng jūn, shǐ shuài chē wǔ bǎi chéng, běi jù yàn jìn zhī bīng. ráng jū qǐng yuē:" chén sù bēi jiàn, jūn zhuó zhī lǘ lǐ zhī zhōng, zhòu rán shòu yǐ bīng quán, rén xīn bù fú. yuàn dé wú jūn chǒng chén yī rén, wèi guó rén sù suǒ zūn zhòng zhě, shǐ wèi jiān jūn, chén zhī lìng nǎi kě xíng yě." jǐng gōng cóng qí yán, mìng bì dài fū zhuāng jiǎ, wǎng jiān qí jūn.
忽一日,边吏报道,”晋国探知三杰俱亡,兴兵犯东阿之境。燕国亦乘机侵扰北鄙。”景公大惧,于是令晏子以缯帛诣东海之滨,聘穰苴入朝。苴敷陈兵法,深合景公之意,即日拜为将军,使帅车五百乘,北拒燕、晋之兵。穰苴请曰:“臣素卑贱,君擢之闾里之中,骤然授以兵权,人心不服。愿得吾君宠臣一人,为国人素所尊重者,使为监军,臣之令乃可行也。”景公从其言,命嬖大夫庄贾,往监其军。
jū yǔ jiǎ tóng shí xiè ēn ér chū, zhì cháo mén zhī wài, zhuāng jiǎ wèn ráng jū chū jūn zhī qī, jū yuē:" qī zài míng rì wǔ shí, mǒu yú jūn mén zhuān hòu tóng háng, wù guò rì zhōng yě." yán bì bié qù.
苴与贾同时谢恩而出,至朝门之外,庄贾问穰苴出军之期,苴曰:“期在明日午时,某于军门专候同行,勿过日中也。”言毕别去。
zhì cì rì wǔ qián, ráng jū xiān zhì jūn zhōng, huàn jūn lì lì mù wèi biǎo, yǐ chá rì yǐng. yīn shǐ rén cuī cù zhuāng jiǎ. jiǎ nián shào, sù jiāo guì, shì jǐng gōng chǒng xìng, kàn ráng jū quán bù zài yǎn. kuàng qiě zì wèi jiān jūn, zhī dào quán zūn shì dí, huǎn jí zì yóu. shì rì qīn qī bīn kè, jù shè jiǔ jiàn xíng, jiǎ liú lián huān yǐn, shǐ zhě lián cuī, tǎn rán bù yǐ wéi yì. ráng jū hòu zhì rì yǐng yí xī, jūn lì yǐ bào wèi pái, bú jiàn zhuāng jiǎ lái dào, suì fēn fù jiāng mù biǎo fàng dǎo, qīng qù lòu shuǐ, jìng zì dēng tán shì zhòng, shēn míng yuē shù.
至次日午前,穰苴先至军中,唤军吏立木为表,以察日影。因使人催促庄贾。贾年少,素骄贵,恃景公宠幸,看穰苴全不在眼。况且自为监军,只道权尊势敌,缓急自由。是日亲戚宾客,俱设酒饯行,贾留连欢饮,使者连催,坦然不以为意。穰苴候至日影移西,军吏已报未牌,不见庄贾来到,遂吩咐将木表放倒,倾去漏水,竟自登坛誓众,申明约束。
hào lìng fāng wán, rì yǐ jiāng bū, yáo jiàn zhuāng jiǎ gāo chē sì mǎ, xú qū ér zhì, miàn dài jiǔ róng. jì dào jūn mén, nǎi cóng róng xià chē, zuǒ yòu yōng wèi, duó shàng jiàng tái. ráng jū duān rán wēi zuò, bìng bù qǐ shēn, dàn wèn:" jiān jūn hé gù hòu qī?" zhuāng jiǎ gǒng shǒu ér duì yuē:" jīn rì yuǎn xíng, méng qīn qī gù jiù xié jiǔ jiàn sòng, shì yǐ chí chí yě!" ráng jū yuē:" fū wèi jiāng zhě, shòu mìng zhī rì, jí wàng qí jiā. lín jūn yuē shù, zé wàng qí qīn. bǐng fú gǔ, fàn shǐ shí, zé wàng qí shēn. jīn dí guó qīn líng, biān jìng sāo dòng, wú jūn qǐn bù ān xí, shí bù gān wèi, yǐ sān jūn zhī zhòng, tuō wú liǎng rén, jì dàn xī lì gōng, yǐ jiù bǎi xìng dào xuán zhī jí, hé xiá yǔ qīn jiù yǐn jiǔ wéi lè zāi?" zhuāng jiǎ shàng hán xiào duì yuē:" xìng wèi wù xíng qī, yuán shuài bù xū guò zé." ráng jū pāi àn dà nù yuē:" rǔ yǐ zhàng jūn chǒng, dài màn jūn xīn, tǎng lín dí rú cǐ, qǐ bù wù le dà shì." jí zhào jūn zhèng sī wèn yuē:" jūn fǎ qī ér hòu zhì, dāng de hé zuì?" jūn zhèng sī yuē:" àn fǎ dāng zhǎn."
号令方完,日已将晡,遥见庄贾高车驷马,徐驱而至,面带酒容。既到军门,乃从容下车,左右拥卫,踱上将台。穰苴端然危坐,并不起身,但问:“监军何故后期?”庄贾拱手而对曰:“今日远行,蒙亲戚故旧携酒饯送,是以迟迟也!”穰苴曰:“夫为将者,受命之日,即忘其家。临军约束,则忘其亲。秉桴鼓,犯矢石,则忘其身。今敌国侵凌,边境骚动,吾君寝不安席,食不甘味,以三军之众,托吾两人,冀旦夕立功,以救百姓倒悬之急,何暇与亲旧饮酒为乐哉?”庄贾尚含笑对曰:“幸未误行期,元帅不须过责。”穰苴拍案大怒曰:“汝倚仗君宠,怠慢军心,倘临敌如此,岂不误了大事。”即召军政司问曰:“军法期而后至,当得何罪?”军政司曰:“按法当斩。”
zhuāng jiǎ wén yī" zhǎn" zì, cái yǒu jù yì, biàn yào bēn xià jiāng tái, ráng jū hē jiào shǒu xià, jiāng zhuāng jiǎ kǔn fù, qiān chū yuán mén zhǎn shǒu, hǔ dé zhuāng jiǎ dī jiǔ quán wú, kǒu zhōng āi jiào tǎo ráo bù yǐ. zuǒ yòu cóng rén, máng dào qí hóu chù bào xìn qiú jiù, lián jǐng gōng yě chī yī dà jīng, jí jiào liáng qiū jù chí jié wǎng yù, tè miǎn zhuāng jiǎ yī sǐ. fēn fù chéng yáo chē jí qū, chéng kǒng huǎn bù jí shì. nà shí zhuāng jiǎ zhī shǒu, yǐ hào lìng yuán mén le.
庄贾闻一“斩”字,才有惧意,便要奔下将台,穰苴喝教手下,将庄贾捆缚,牵出辕门斩首,唬得庄贾滴酒全无,口中哀叫讨饶不已。左右从人,忙到齐侯处报信求救,连景公也吃一大惊,急叫梁邱据持节往谕,特免庄贾一死。吩咐乘轺车疾驱,诚恐缓不及事。那时庄贾之首,已号令辕门了。
liáng qiū jù shàng rán bù zhī, shǒu pěng fú jié, wàng jūn zhōng chí qù. ráng jū hè lìng zǔ zhù, wèn jūn zhèng sī yuē:" jūn zhōng bù dé chí chē, shǐ zhě dāng de hé zuì?" dá yuē:" àn fǎ yì dāng zhǎn." liáng qiū jù miàn rú tǔ sè, zhàn zuò yī tuán, kǒu chēng:" fèng mìng ér lái, bù gàn mǒu shì." ráng jū yuē:" jì yǒu jūn mìng, nán yǐ jiā zhū. rán jūn fǎ bù kě fèi yě!" nǎi huǐ chē zhǎn cān, yǐ dài shǐ zhě zhī sǐ. liáng qiū jù dé le xìng mìng, bào tóu shǔ cuàn ér qù. yú shì dà xiǎo sān jūn mò bù gǔ lì.
梁邱据尚然不知,手捧符节,望军中驰去。穰苴喝令阻住,问军政司曰:“军中不得驰车,使者当得何罪?”答曰:“按法亦当斩。”梁邱据面如土色,战做一团,口称:“奉命而来,不干某事。”穰苴曰:“既有君命,难以加诛。然军法不可废也!”乃毁车斩骖,以代使者之死。梁邱据得了性命,抱头鼠窜而去。于是大小三军莫不股栗。
ráng jū zhī bīng wèi chū jiāo wài, jìn shī wén fēng dùn qù, yàn rén yì dù hé běi guī. jū zhuī jī zhī, zhǎn shǒu wàn yú, yàn rén dà bài, nà lù qǐng hé. bān shī zhī rì jǐng gōng qīn láo yú jiāo, bài wèi dà sī mǎ, shǐ zhǎng bīng quán. shǐ chén yǒu shī yún:
穰苴之兵未出郊外,晋师闻风遁去,燕人亦渡河北归。苴追击之,斩首万余,燕人大败,纳赂请和。班师之日景公亲劳于郊,拜为大司马,使掌兵权。史臣有诗云:
chǒng chén jié shǐ qiě lí xíng, guó fǎ wú sī lìng bì xíng.
宠臣节使且罹刑,国法无私令必行。
ān dé ráng jū jīn rì qǐ, dà zhāng dí kài wèi cāng shēng.
安得穰苴今日起,大张敌忾慰苍生。
zhū hóu wén ráng jū zhī míng, wú bù wèi fú. jǐng gōng nèi yǒu yàn yīng, wài yǒu ráng jū, guó zhì bīng qiáng, sì jìng wú shì, rì wéi tián liè yǐn jiǔ, lüè rú huán gōng rèn guǎn zhòng zhī shí yě.
诸侯闻穰苴之名,无不畏服。景公内有晏婴,外有穰苴,国治兵强,四境无事,日惟田猎饮酒,略如桓公任管仲之时也。
yī rì, jǐng gōng zài gōng zhōng yǔ jī qiè yǐn jiǔ, zhì yè, yì yóu wèi chàng, hū sī yàn zǐ, mìng zuǒ yòu jiāng jiǔ jù yí yú qí jiā. qián qū wǎng bào yàn zǐ yuē:" jūn zhì yǐ." yàn zǐ xuán duān shù dài, zhí hù gǒng lì yú dà mén zhī wài. jǐng gōng shàng wèi xià chē, yàn zǐ qián yíng, jīng huáng ér wèn yuē:" zhū hóu dé wú yǒu gù hū? guó jiā dé wú yǒu gù hū?" jǐng gōng yuē:" wú yǒu." yàn zǐ yuē:" rán zé jūn hé wéi fēi shí ér yè rǔ yú chén jiā?" jǐng gōng yuē:" xiàng guó zhèng wù fán láo, jīn guǎ rén yǒu jiǔ lǐ zhī wèi, jīn shí zhī shēng, bù gǎn dú lè, yuàn yǔ xiàng guó gòng xiǎng." yàn zǐ duì yuē:" fū ān guó jiā, dìng zhū hóu, chén qǐng móu zhī ruò fú bù jiàn xí, chú fǔ guǐ zhě, jūn zuǒ yòu zì yǒu qí rén, chén bù gǎn yù wén yě!"
一日,景公在宫中与姬妾饮酒,至夜,意犹未畅,忽思晏子,命左右将酒具移于其家。前驱往报晏子曰:“君至矣。”晏子玄端束带,执笏拱立于大门之外。景公尚未下车,晏子前迎,惊惶而问曰:“诸侯得无有故乎?国家得无有故乎?”景公曰:“无有。”晏子曰:“然则君何为非时而夜辱于臣家?”景公曰:“相国政务烦劳,今寡人有酒醴之味,金石之声,不敢独乐,愿与相国共享。”晏子对曰:“夫安国家,定诸侯,臣请谋之;若夫布荐席,除簠簋者,君左右自有其人,臣不敢与闻也!”
jǐng gōng mìng huí chē, yí yú sī mǎ ráng jū zhī jiā. qián qū bào rú qián, sī mǎ ráng jū guān yīng pī jiǎ, cāo jǐ gǒng lì yú dà mén zhī wài, qián yíng jǐng gōng zhī chē, jū gōng ér wèn yuē:" zhū hóu dé wú yǒu bīng hū? dà chén dé wú yǒu pàn zhě hū?" jǐng gōng yuē:" wú yǒu." ráng jū yuē:" rán zé hūn yè rǔ yú chén jiā zhě hé yě?" jǐng gōng yuē:" guǎ rén wú tā, niàn jiāng jūn jūn wù láo kǔ, guǎ rén yǒu jiǔ lǐ zhī wèi, jīn shí zhī lè, sī yǔ jiāng jūn gòng zhī ěr." ráng jū duì yuē:" fū yù kòu dí, zhū bèi luàn, chén qǐng móu zhī. ruò fú bù jiàn xí, chén fǔ guǐ, jūn zuǒ yòu bù fá, nài hé jí yú jiè zhòu zhī shì yé?"
景公命回车,移于司马穰苴之家。前驱报如前,司马穰苴冠缨披甲,操戟拱立于大门之外,前迎景公之车,鞠躬而问曰:“诸侯得无有兵乎?大臣得无有叛者乎?”景公曰:“无有。”穰苴曰:“然则昏夜辱于臣家者何也?”景公曰:“寡人无他,念将军军务劳苦,寡人有酒醴之味,金石之乐,思与将军共之耳。”穰苴对曰:“夫御寇敌,诛悖乱,臣请谋之。若夫布荐席,陈簠簋,君左右不乏,奈何及于介胄之士耶?”
jǐng gōng yì xīng suǒ rán, zuǒ yòu wèn yuē:" jiāng huí gōng hū?" jǐng gōng yuē:" kě yí yú liáng qiū dài fū zhī jiā." qián qū chí bào yì rú qián. jǐng gōng chē wèi jí mén, liáng qiū jù zuǒ cāo qín, zuǒ qiè yú, kǒu zhōng xíng gē ér yíng jǐng gōng yú xiàng kǒu. jǐng gōng dà yuè, yú shì jiě yī xiè guān, yǔ liáng qiū jù huān hū yú sī zhú zhī jiān, jī míng ér fǎn.
景公意兴索然,左右问曰:“将回宫乎?”景公曰:“可移于梁邱大夫之家。”前驱驰报亦如前。景公车未及门,梁邱据左操琴,左挈竽,口中行歌而迎景公于巷口。景公大悦,于是解衣卸冠,与梁邱据欢呼于丝竹之间,鸡鸣而返。
míng rì, yàn yīng ráng jū tóng rù cháo xiè zuì, qiě jiàn jǐng gōng bù dàng yè yǐn yú rén chén zhī jiā, jǐng gōng yuē:" guǎ rén wú èr qīng, hé yǐ zhì wú guó wú liáng qiū jù, hé yǐ lè wú shēn, guǎ rén bù gǎn fáng èr qīng zhī zhí, èr qīng yì wù yǔ guǎ rén zhī shì yě." shǐ chén yǒu shī yún:
明日,晏婴、穰苴同入朝谢罪,且谏景公不当夜饮于人臣之家,景公曰:“寡人无二卿,何以治吾国;无梁邱据,何以乐吾身,寡人不敢妨二卿之职,二卿亦勿与寡人之事也。”史臣有诗云:
shuāng zhù qíng tiān jiàng xiāng gōng. xiǎo chén biàn pì qǐ xiāng tóng?
双柱擎天将相功。小臣便辟岂相同?
jǐng gōng dé shì néng zhuān rèn. yíng dé fāng míng bō hǎi dōng!
景公得士能专任。嬴得芳名播海东!
shì shí zhōng yuán duō gù, jìn bù néng móu. zhāo gōng lì liù nián hōng, shì zǐ qù jí jí wèi, shì wèi qǐng gōng.
是时中原多故,晋不能谋。昭公立六年薨,世子去疾即位,是为顷公。
qǐng gōng chū nián, hán qǐ yáng shé xī jù zú, wèi shū wéi zhèng, xún lì fàn yāng yòng shì, yǐ tān mào wén.
顷公初年,韩起、羊舌肹俱卒,魏舒为政,荀跞、范鞅用事,以贪冒闻。
qí shì jiā chén qí shèng, tōng yú wū zāng zhī shì, qí yíng zhí qí shèng, shèng xíng lù yú xún lì, lì zèn yú qǐng gōng, fǎn zhí qí yíng yáng shé shí wǒ dǎng yú qí shì, wèi zhī shā qí shèng. qǐng gōng nù, shā qí yíng shí wǒ, jǐn miè qí yáng shé èr shì zhī zú. guó rén yuān zhī. qí hòu lǔ zhāo gōng wèi qiáng chén jì sūn yì rú suǒ zhú, xún lì fù qǔ huò yú yì rú, bù nà zhāo gōng. yú shì qí jǐng gōng hé zhū hóu yú yān líng, yǐ móu lǔ nán, tiān xià jù gāo qí yì, qí jǐng gōng zhī míng, xiǎn yú zhū hóu, cǐ shì hòu huà.
祁氏家臣祁胜,通于邬臧之室,祁盈执祁胜,胜行赂于荀跞,跞谮于顷公,反执祁盈;羊舌食我党于祁氏,为之杀祁胜。顷公怒,杀祁盈、食我,尽灭祁、羊舌二氏之族。国人冤之。其后鲁昭公为强臣季孙意如所逐,荀跞复取货于意如,不纳昭公。于是齐景公合诸侯于鄢陵,以谋鲁难,天下俱高其义,齐景公之名,显于诸侯,此是后话。
què shuō zhōu jǐng wáng shí jiǔ nián, wú wáng yí mèi zài wèi sì nián, bìng dǔ, fù shēn fù xiōng zhī mìng, yù chuán wèi yú jì zhá. zhá cí yuē:" wú bù shòu wèi míng yǐ. xī xiān jūn yǒu mìng, zhá bù gǎn cóng, fù guì yú wǒ rú qiū fēng zhī guò ěr, wú hé ài yān?" suì táo guī yán líng.
却说周景王十九年,吴王夷昧在位四年,病笃,复申父兄之命,欲传位于季札。札辞曰:“吾不受位明矣。昔先君有命,札不敢从,富贵于我如秋风之过耳,吾何爱焉?”遂逃归延陵。
qún chén fèng yí mèi zhī zǐ zhōu yú wèi wáng, gǎi míng yuē liáo, shì wèi wáng liáo.
群臣奉夷昧之子州于为王,改名曰僚,是为王僚。
zhū fán zhī zǐ míng guāng, shàn yú yòng bīng, wáng liáo yòng zhī wèi jiāng, yǔ chǔ zhàn yú zhǎng àn, shā chǔ sī mǎ gōng zǐ fáng, chǔ rén jù, zhù chéng yú zhōu lái, yǐ yù wú. shí fèi wú jí yǐ chán nìng dé chǒng, cài píng gōng lú yǐ lì dí zǐ zhū wèi shì zǐ, qí shù zǐ míng dōng guó, yù móu duó dí, nà huò yú wú jí, wú jí xiān zèn cháo wú, zhú zhī bēn zhèng, jí cài píng gōng hōng, shì zǐ zhū lì, wú jí zhà chuán chǔ wáng zhī mìng, shǐ cài rén zhú zhū, lì dōng guó wèi jūn. píng wáng wèn yuē:" cài rén hé yǐ zhú zhū?" wú jí duì yuē:" zhū jiāng pàn chǔ, cài rén bù yuàn, shì yǐ zhú zhī!" píng wáng suì bù wèn.
诸樊之子名光,善于用兵,王僚用之为将,与楚战于长岸,杀楚司马公子鲂,楚人惧,筑城于州来,以御吴。时费无极以谗佞得宠,蔡平公庐已立嫡子朱为世子,其庶子名东国,欲谋夺嫡,纳货于无极,无极先谮朝吴,逐之奔郑,及蔡平公薨,世子朱立,无极诈传楚王之命,使蔡人逐朱,立东国为君。平王问曰:“蔡人何以逐朱?”无极对曰:“朱将叛楚,蔡人不愿,是以逐之!”平王遂不问。
wú jí yòu xīn jì tài zǐ jiàn, yù lí jiàn qí fù zǐ, ér wèi yǒu jì, yī rì, zòu píng wáng yuē:" tài zǐ nián zhǎng yǐ, hé bù wéi zhī hūn qǔ? yù qiú hūn, mò rú qín guó. qín, qiáng guó yě, ér mù yú chǔ, liǎng qiáng wèi hūn, chǔ shì yì zhāng yǐ!" píng wáng cóng zhī, suì qiǎn fèi wú jí wǎng pìn qín guó, yīn wèi shì zǐ qiú hūn.
无极又心忌太子建,欲离间其父子,而未有计,一日,奏平王曰:“太子年长矣,何不为之婚娶?欲求婚,莫如秦国。秦,强国也,而睦于楚,两强为婚,楚势益张矣!”平王从之,遂遣费无极往聘秦国,因为世子求婚。
qín āi gōng zhào qún chén móu qí kě fǒu, qún chén jiē yán:" xī qín jìn shì wèi hūn yīn, jīn jìn hǎo jiǔ jué, chǔ shì fāng shèng, bù kě bù xǔ!" qín āi gōng suì qiǎn dài fū bào pìn, yǐ zhǎng mèi mèng yíng xǔ hūn, jīn sú jiā xiǎo shuō chēng wéi wú xiáng gōng zhǔ zhě shì yě. gōng zhǔ zhī hào, zì hàn dài shǐ yǒu zhī, chūn qiū shí yān yǒu cǐ hào zāi? píng wáng fù mìng wú jí lǐng jīn zhū cǎi bì, wǎng qín yíng qǔ, wú jí suí shǐ zhě rù qín, chéng shàng pìn lǐ āi gōng dà yuè, jí zhào gōng zǐ pú sòng mèng yíng zhì chǔ, zhuāng zī bǎi liàng, cóng yìng zhī qiè shù shí yú rén. mèng yíng bài cí qí xiōng qín bó ér xíng, wú jí yú tú zhōng, chá zhī mèng yíng yǒu jué shì zhī sè, yòu jiàn yìng nǚ nèi yǒu yī rén, yí róng pō duān, sī fǎng qí lái lì, nǎi shì qí nǚ, zì yòu suí fù huàn qín, suì rù gōng zhōng, wèi mèng yíng shì qiè.
秦哀公召群臣谋其可否,群臣皆言:“昔秦、晋世为婚姻,今晋好久绝,楚势方盛,不可不许!”秦哀公遂遣大夫报聘,以长妹孟嬴许婚,今俗家小说称为无祥公主者是也。公主之号,自汉代始有之,春秋时焉有此号哉?平王复命无极领金珠彩币,往秦迎娶,无极随使者入秦,呈上聘礼;哀公大悦,即诏公子蒲送孟嬴至楚,装资百辆,从媵之妾数十余人。孟嬴拜辞其兄秦伯而行,无极于途中,察知孟嬴有绝世之色,又见媵女内有一人,仪容颇端,私访其来历,乃是齐女,自幼随父宦秦,遂入宫中,为孟嬴侍妾。
wú jí fǎng dé bèi xì, yīn sù guǎn yì, mì zhào qí nǚ wèi yuē:" wǒ xiāng nǐ yǒu guì rén zhī mào, yǒu xīn yào tái jǔ nǐ, zuò gè tài zǐ zhèng fēi, rǔ néng yǐn wú zhī jì, guǎn nǐ jiāng lái fù guì bù jìn," qí nǚ dī shǒu wú yán.
无极访得备细,因宿馆驿,密召齐女谓曰:“我相你有贵人之貌,有心要抬举你,做个太子正妃,汝能隐吾之计,管你将来富贵不尽,”齐女低首无言。
wú jí xiān yī rì xíng, qū rù gōng zhōng, huí zòu píng wáng, yán:" qín nǚ yǐ dào, yuē yǒu sān shè zhī yuǎn," píng wáng wèn yuē:" qīng céng jiàn fǒu, qí mào ruò hé?" wú jí zhī píng wáng shì jiǔ sè zhī tú, zhèng yào kuā zhāng qín nǚ zhī měi, dòng qí xié xīn, qià hǎo píng wáng yǒu cǐ yī wèn, zhèng zhōng qí jì, suì zòu yuē:" chén yuè nǚ zǐ duō yǐ, wèi jiàn yǒu rú mèng yíng zhī měi zhě. bù dàn chǔ guó hòu gōng wú yǒu qí duì, biàn shì xiāng chuán gǔ lái jué sè, rú dá jǐ lí jī tú yǒu qí míng, kǒng yì bù rú mèng yíng zhī wàn yī yǐ!" píng wáng wén qín nǚ zhī měi, miàn pí tòng hóng, bàn shǎng bù yǔ, xú xú tàn yuē:" guǎ rén wǎng zì chēng wáng, bù yù cǐ děng jué sè, chéng suǒ wèi xū guò yī shēng ěr!"
无极先一日行,趋入宫中,回奏平王,言:“秦女已到,约有三舍之远,”平王问曰:“卿曾见否,其貌若何?”无极知平王是酒色之徒,正要夸张秦女之美,动其邪心,恰好平王有此一问,正中其计,遂奏曰:“臣阅女子多矣,未见有如孟嬴之美者。不但楚国后宫无有其对,便是相传古来绝色,如妲己、骊姬徒有其名,恐亦不如孟嬴之万一矣!”平王闻秦女之美,面皮通红,半晌不语,徐徐叹曰:“寡人枉自称王,不遇此等绝色,诚所谓虚过一生耳!”
wú jí qǐng píng zuǒ yòu, suì mì zòu yuē:" wáng mù qín nǚ zhī měi, hé bù zì qǔ zhī?" píng wáng yuē:" jì pìn wèi zi fù, kǒng ài rén lún," wú jí zòu yuē:" wú hài yě. cǐ nǚ suī pìn yú tài zǐ, shàng wèi rù dōng gōng, wáng yíng rù gōng zhōng, shuí gǎn yì yì?" píng wáng yuē:" qún chén zhī kǒu kě qián, hé yǐ sāi tài zǐ zhī kǒu?" wú jí zòu yuē:" chén guān cóng yìng zhī zhōng, yǒu qí nǚ cái mào bù fán, kě chōng zuò qín nǚ. chén qǐng xiān jìn qín nǚ yú wáng gōng, fù yǐ qí nǚ jìn yú dōng gōng, zhǔ yǐ wú lòu jī guān, zé liǎng xiāng yǐn nì, ér bǎi měi jù quán yǐ," píng wáng dà xǐ, zhǔ wú jí jī mì xíng shì.
无极请屏左右,遂密奏曰:“王慕秦女之美,何不自取之?”平王曰:“既聘为子妇,恐碍人伦,”无极奏曰:“无害也。此女虽聘于太子,尚未入东宫,王迎入宫中,谁敢异议?”平王曰:“群臣之口可钳,何以塞太子之口?”无极奏曰:“臣观从媵之中,有齐女才貌不凡,可充作秦女。臣请先进秦女于王宫,复以齐女进于东宫,嘱以毋漏机关,则两相隐匿,而百美俱全矣,”平王大喜,嘱无极机密行事。
wú jí wèi gōng zǐ pú yuē:" chǔ guó hūn lǐ, yǔ tā guó yì, xiān rù gōng jiàn jiù gū, ér hòu chéng hūn." gōng zǐ pú yuē:" wéi mìng," wú jí suì mìng chē bìng chē jiāng mèng yíng jí qiè yìng jù sòng rù wáng gōng, liú mèng yíng ér qiǎn qí nǚ. lìng gōng zhōng shì qiè bàn zuò qín yìng, qí nǚ jiǎ zuò mèng yíng, lìng tài zǐ jiàn yíng guī dōng gōng chéng qīn.
无极谓公子蒲曰:“楚国婚礼,与他国异,先入宫见舅姑,而后成婚。”公子蒲曰:“惟命,”无极遂命车并车将孟嬴及妾媵俱送入王宫,留孟嬴而遣齐女。令宫中侍妾扮作秦媵,齐女假作孟嬴,令太子建迎归东宫成亲。
mǎn cháo wén wǔ jí tài zǐ, jiē bù zhī wú jí zhī zhà. mèng yíng wèn:" qí nǚ hé zài?" zé yún:" yǐ cì tài zǐ yǐ." qián yuān yǒng shǐ shī yún:
满朝文武及太子,皆不知无极之诈。孟嬴问:“齐女何在?”则云:“已赐太子矣。”潜渊咏史诗云:
wèi xuān zuò yǒng shì xīn tái, cài guó jiān yín zhǎng nì tāi.
卫宣作俑是新台,蔡国奸淫长逆胎。
kān hèn chǔ píng lún lǐ jǐn, yòu zhāo qín nǚ rù gōng lái!
堪恨楚平伦理尽,又招秦女入宫来!
píng wáng kǒng tài zǐ zhī qín nǚ zhī shì, jìn tài zǐ rù gōng, bù xǔ tā mǔ zǐ xiāng jiàn, zhāo xī yǔ qín nǚ zài hòu gōng yàn lè, bù lǐ guó zhèng. wài biān fèi fèi yáng yáng, duō yǒu yí qín nǚ zhī shì zhě. wú jí kǒng tài zǐ zhī jué, huò shēng huò biàn, nǎi gào píng wáng yuē:" jìn suǒ yǐ néng jiǔ bà tiān xià zhě, yǐ dì jìn zhōng yuán gù yě. xī líng wáng dài chéng chén cài, yǐ zhèn zhōng huá, zhèng shì zhēng bà zhī jī. jīn èr guó fù fēng, chǔ réng tuì shǒu nán fāng, ān néng chāng dà qí yè? hé bù lìng tài zǐ chū zhèn chéng fù, yǐ tōng běi fāng, wáng zhuān shì nán fāng, tiān xià kě zuò ér cè yě!" píng wáng chóu chú wèi dá, wú jí yòu fù ěr mì yán yuē:" qín hūn zhī shì, jiǔ zé shì xiè, ruò yuǎn píng tài zǐ, qǐ bù liǎng de qí lì?" píng wáng huǎng rán dà wù, suì mìng tài zǐ jiàn chū zhèn chéng fù, yǐ fèn yáng wèi chéng fù sī mǎ, yù zhī yuē:" shì tài zǐ rú shì guǎ rén yě!"
平王恐太子知秦女之事,禁太子入宫,不许他母子相见,朝夕与秦女在后宫宴乐,不理国政。外边沸沸扬扬,多有疑秦女之事者。无极恐太子知觉,或生祸变,乃告平王曰:“晋所以能久霸天下者,以地近中原故也。昔灵王大城陈、蔡,以镇中华,正是争霸之基。今二国复封,楚仍退守南方,安能昌大其业?何不令太子出镇城父,以通北方,王专事南方,天下可坐而策也!”平王踌躇未答,无极又附耳密言曰:“秦婚之事,久则事泄,若远屏太子,岂不两得其利?”平王恍然大悟,遂命太子建出镇城父,以奋扬为城父司马,谕之曰:“事太子如事寡人也!”
wǔ shē zhī wú jí zhī chán, jiāng yù jìn jiàn. wú jí zhī zhī, fù yán yú píng wáng, shǐ wǔ shē wǎng chéng fù fǔ zhù tài zǐ. tài zǐ xíng hòu, píng wáng suì lì qín nǚ mèng yíng wèi fū rén, chū cài jī guī yú yún. tài zǐ dào cǐ, fāng zhī qín nǚ wèi fù suǒ huàn, rán wú kě nài hé yǐ. mèng yíng suī méng wáng chǒng ài, rán jiàn píng wáng nián lǎo, xīn shén bù yuè. píng wáng zì zhī fēi pǐ, bù gǎn wèn zhī.
伍奢知无极之谗,将欲进谏。无极知之,复言于平王,使伍奢往城父辅助太子。太子行后,平王遂立秦女孟嬴为夫人,出蔡姬归于郧。太子到此,方知秦女为父所换,然无可奈何矣。孟嬴虽蒙王宠爱,然见平王年老,心甚不悦。平王自知非匹,不敢问之。
yú nián, mèng yíng shēng yī zi, píng wáng ài rú zhēn bǎo, suì míng yuē zhēn. zhēn zhōu suì zhī hòu, píng wáng shǐ wèn mèng yíng yuē:" qīng zì rù gōng, duō chóu tàn, shǎo huān xiào, hé yě?" mèng yíng yuē:" qiè chéng xiōng mìng, shì shì jūn wáng, qīn zì yǐ wéi qín chǔ xiāng dāng, qīng chūn liǎng dí, jí rù gōng tíng, jiàn wáng chūn qiū dǐng shèng, qiè fēi gǎn yuàn wáng, dàn zì tàn shēng bù jí shí ěr."
逾年,孟嬴生一子,平王爱如珍宝,遂名曰珍。珍周岁之后,平王始问孟嬴曰:“卿自入宫,多愁叹,少欢笑,何也?”孟嬴曰:“妾承兄命,适事君王,亲自以为秦、楚相当,青春两敌,及入宫庭,见王春秋鼎盛,妾非敢怨王,但自叹生不及时耳。”
píng wáng xiào yuē:" cǐ fēi jīn shēng zhī shì, nǎi sù shì zhī yīn qì yě, qīng jià guǎ rén suī chí, rán wèi hòu zé bù zhī zǎo jǐ nián yǐ." mèng yíng xīn huò qí yán, xì xì pán wèn gōng rén, gōng rén bù néng yǐn mán, suì yán qí gù, mèng yíng qī rán chuí lèi, píng wáng jué qí yì, bǎi jì mèi zhī, xǔ lì zhēn wèi shì zǐ, mèng yíng zhī yì shāo dìng.
平王笑曰:“此非今生之事,乃宿世之姻契也,卿嫁寡人虽迟,然为后则不知早几年矣。”孟嬴心惑其言,细细盘问宫人,宫人不能隐瞒,遂言其故,孟嬴凄然垂泪,平王觉其意,百计媚之,许立珍为世子,孟嬴之意稍定。
fèi wú jí zhōng yǐ tài zǐ jiàn wèi lǜ, kǒng yì rì sì wèi wèi wáng, huò bì jí jǐ, fù chéng jiàn jiàn yú píng wáng yuē:" wén shì zǐ yǔ wǔ shē yǒu móu pàn zhī xīn, yīn shǐ rén tōng yú qí jìn èr guó, xǔ wèi zhī zhù, wáng bù kě bù bèi." píng wáng yuē:" wú ér sù róu shùn, ān yǒu cǐ shì?" wú jí yuē:" bǐ yǐ qín nǚ zhī gù, jiǔ huái yuàn wàng, jīn zài chéng fù shàn jiǎ lì bīng yǒu rì yǐ, cháng yán mù wáng xíng dà shì, qí hòu ān xiǎng chǔ guó, zǐ sūn fán shèng, yì yù xiào zhī, wáng ruò bù xíng, chén qǐng xiān cí, táo sǐ yú tā guó, miǎn shòu zhū lù." píng wáng běn yù fèi jiàn ér lì shǎo zǐ zhēn, yòu bèi wú jí shuō de xīn dòng, biàn bù xìn yě xìn le, jí yù chuán lìng fèi jiàn. wú jí zòu yuē:" shì zǐ wò bīng zài wài, ruò chuán lìng fèi zhī, shì jī qí fǎn yě, tài shī wǔ shē shì qí móu zhǔ, wáng bù rú xiān zhào wǔ shē, rán hòu qiǎn bīng xí zhí shì zǐ, zé wáng zhī huò huàn kě chú yǐ."
费无极终以太子建为虑,恐异日嗣位为王,祸必及己,复乘间僭于平王曰:“闻世子与伍奢有谋叛之心,阴使人通于齐、晋二国,许为之助,王不可不备。”平王曰:“吾儿素柔顺,安有此事?”无极曰:“彼以秦女之故,久怀怨望,今在城父缮甲厉兵有日矣,常言穆王行大事,其后安享楚国,子孙繁盛,意欲效之,王若不行,臣请先辞,逃死于他国,免受诛戮。”平王本欲废建而立少子珍,又被无极说得心动,便不信也信了,即欲传令废建。无极奏曰:“世子握兵在外,若传令废之,是激其反也,太师伍奢是其谋主,王不如先召伍奢,然后遣兵袭执世子,则王之祸患可除矣。”
píng wáng rán qí jì, jí shǐ rén zhào wǔ shē, shē zhì, píng wáng wèn yuē:" jiàn yǒu pàn xīn, rǔ zhī zhī fǒu?" wǔ shē sù gāng zhí, suì duì yuē:" wáng nà zi fù yǐ guò yǐ, yòu tīng xì rén zhī shuō, ér yí gǔ ròu zhī qīn, yú xīn hé rěn?" píng wáng cán qí yán, chì zuǒ yòu zhí wǔ shē ér qiú zhī.
平王然其计,即使人召伍奢,奢至,平王问曰:“建有叛心,汝知之否?”伍奢素刚直,遂对曰:“王纳子妇已过矣,又听细人之说,而疑骨肉之亲,于心何忍?”平王惭其言,叱左右执伍奢而囚之。
wú jí zòu yuē:" shē chì wáng nà fù, yuàn wàng míng yǐ, tài zǐ zhī shē jiàn qiú, néng bù dòng hū? qí jìn zhī zhòng, bù kě dāng yě." píng wáng yuē:" wú yù shǐ rén wǎng shā shì zǐ, hé rén kě qiǎn?" wú jí duì yuē:" tā rén wǎng, tài zǐ bì jiāng kàng dòu, bù ruò mì yù sī mǎ fèn yáng shǐ xí shā zhī." píng wáng nǎi shǐ rén mì yù fèn yáng, yuē:" shā tài zǐ, shòu shàng shǎng zòng tài zǐ, dāng sǐ."
无极奏曰:“奢斥王纳妇,怨望明矣,太子知奢见囚,能不动乎?齐、晋之众,不可当也。”平王曰:“吾欲使人往杀世子,何人可遣?”无极对曰:“他人往,太子必将抗斗,不若密谕司马奋扬使袭杀之。”平王乃使人密谕奋扬,曰:“杀太子,受上赏;纵太子,当死。”
fèn yáng de lìng, jí shí shǐ xīn fù sī bào tài zǐ, jiào tā" sù sù táo mìng, wú chí qǐng kè!" tài zǐ jiàn dà jīng, shí qí nǚ yǐ shēng zǐ míng shèng, jiàn suì yǔ qī zǐ lián yè chū bēn sòng guó. fèn yáng zhī shì zǐ yǐ qù, shǐ chéng fù rén jiāng zì jǐ qiú xì, jiě dào yǐng dū, lái jiàn píng wáng, yán:" shì zǐ táo yǐ." píng wáng dà nù yuē:" yán chū yú yú kǒu, rù yú ěr ěr, shuí gào jiàn yé?" fèn yáng yuē:" chén shí gào zhī, jūn wáng mìng chén yuē:' shì jiàn rú shì guǎ rén', chén jǐn shǒu sī yán, bù gǎn èr xīn, shì yǐ gào zhī hòu sī zuì jí yú shēn, huǐ yǐ wú jí yǐ." píng wáng yuē:" nǐ jì sī zòng tài zǐ, yòu gǎn lái jiàn guǎ rén, bù wèi sǐ hū?" fèn yáng duì yuē:" jì bù néng fèng wáng zhī hòu mìng, yòu wèi sǐ ér bù lái, shì èr zuì yě. qiě shì zǐ wèi yǒu pàn xíng, shā zhī wú míng, gǒu jūn wáng zhī zǐ dé shēng, chén sǐ wèi xìng yǐ!" píng shēng cè rán, shì yǒu kuì sè, liáng jiǔ yuē:" fèn yáng suī wéi mìng, rán zhōng zhí kě jiā yě!" suì shè qí zuì, fù wèi chéng fù sī mǎ. shǐ chén yǒu shī yún:
奋扬得令,即时使心腹私报太子,教他“速速逃命,无迟顷刻!”太子建大惊,时齐女已生子名胜,建遂与妻子连夜出奔宋国。奋扬知世子已去,使城父人将自己囚系,解到郢都,来见平王,言:“世子逃矣。”平王大怒曰:“言出于余口,入于尔耳,谁告建耶?”奋扬曰:“臣实告之,君王命臣曰:‘事建如事寡人',臣谨守斯言,不敢贰心,是以告之;后思罪及于身,悔已无及矣。”平王曰:“你既私纵太子,又敢来见寡人,不畏死乎?”奋扬对曰:“既不能奉王之后命,又畏死而不来,是二罪也。且世子未有叛形,杀之无名,苟君王之子得生,臣死为幸矣!”平生恻然,似有愧色,良久曰:“奋扬虽违命,然忠直可嘉也!”遂赦其罪,复为城父司马。史臣有诗云:
wú gū shì zǐ yǐ tōu shēng, bù gǎn táo xíng jiù dǐng pēng.
无辜世子已偷生,不敢逃刑就鼎烹。
chán nìng fēn fēn zhōng shòu lù, qiān qiū liú dé fèn yáng míng!
谗佞纷纷终受戮,千秋留得奋扬名!
píng wáng nǎi lì qín nǚ suǒ shēng zhī zǐ zhēn wèi tài zǐ, gǎi fèi wú jí wéi tài shī.
平王乃立秦女所生之子珍为太子,改费无极为太师。
wú jí yòu zòu yuē:" wǔ shē yǒu èr zi, yuē shàng yuē yuán, jiē rén jié yě, ruò shǐ chū bēn wú guó, bì wèi chǔ huàn, hé bù shǐ qí fù yǐ miǎn zuì zhào zhī. bǐ ài qí fù, bì yìng zhào ér lái, lái zé jǐn shā zhī, kě miǎn hòu huàn." píng wáng dà xǐ, yù zhōng qǔ chū wǔ shē, lìng zuǒ yòu shòu yǐ zhǐ bǐ, wèi yuē:" rǔ jiào tài zǐ móu fǎn, běn dāng zhǎn shǒu shì zhòng, niàn rǔ zǔ fù yǒu gōng yú xiān cháo, bù rěn jiā zuì. rǔ kě xiě shū, zhào èr zi guī cháo, gǎi fēng guān zhí, shè rǔ guī tián." wǔ shē xīn zhī chǔ wáng xié zhà, yù zhào qí fù zǐ tóng zhǎn, nǎi duì yuē:" chén zhǎng zǐ shàng, cí wēn rén xìn, wén chén zhào bì lái shǎo zǐ yuán, shǎo hǎo yú wén, zhǎng xí yú wǔ, wén néng ān bāng, wǔ néng dìng guó, méng gòu rěn rǔ, néng chéng dà shì. cǐ qián zhī zhī shì, ān kěn lái yé?" píng wáng yuē:" rǔ dàn rú guǎ rén zhī yán, zuò shū wǎng zhào, zhào ér bù lái, wú yǔ ěr shì,"
无极又奏曰:“伍奢有二子,曰尚、曰员,皆人杰也,若使出奔吴国,必为楚患,何不使其父以免罪召之。彼爱其父,必应召而来,来则尽杀之,可免后患。”平王大喜,狱中取出伍奢,令左右授以纸笔,谓曰:“汝教太子谋反,本当斩首示众,念汝祖父有功于先朝,不忍加罪。汝可写书,召二子归朝,改封官职,赦汝归田。”伍奢心知楚王挟诈,欲召其父子同斩,乃对曰:“臣长子尚,慈温仁信,闻臣召必来;少子员,少好于文,长习于武,文能安邦,武能定国,蒙垢忍辱,能成大事。此前知之士,安肯来耶?”平王曰:“汝但如寡人之言,作书往召,召而不来,无与尔事,”
shē niàn jūn fù zhī mìng, bù gǎn kàng wéi, suì dāng diàn xiě shū, lüè yún:
奢念君父之命,不敢抗违,遂当殿写书,略云:
shū shì shàng yuán èr zi, wú yīn jìn jiàn wǔ zhǐ, dài zuì léi xiè. wú wáng niàn wǒ zǔ fù yǒu gōng xiān cháo, miǎn qí yī sǐ, jiāng shǐ qún chén yì gōng shú zuì, gǎi fēng ěr děng guān zhí. ěr xiōng dì kě xīng yè qián lái! ruò wéi mìng yán qiān, bì zhì huò zuì. shū dào sù sù!
书示尚、员二子,吾因进谏忤旨,待罪缧绁。吾王念我祖父有功先朝,免其一死,将使群臣议功赎罪,改封尔等官职。尔兄弟可星夜前来!若违命延迁,必至获罪。书到速速!
wǔ shē xiě bì, chéng shàng píng wáng kàn guò, jiān fēng tíng dāng, réng fù shōu yù. píng wáng qiǎn yān jiāng shī wèi shǐ, jià sì mǎ, chí fēng hán yìn shòu, wǎng táng yì lái, wǔ shàng yǐ huí chéng fù yǐ.
伍奢写毕,呈上平王看过,缄封停当,仍复收狱。平王遣鄢将师为使,驾驷马,持封函印绶,往棠邑来,伍尚已回城父矣。
yān jiāng shī zài zhì chéng fù, jiàn wǔ shàng, kǒu chēng:" hè xǐ!" shàng yuē:" fù fāng bèi qiú, hé hè zhī yǒu?" yān jiāng shī yuē:" wáng wù xìn rén yán, qiú xì zūn gōng, jīn yǒu qún chén bǎo jǔ, chēng jūn jiā sān shì zhōng chén, wáng nèi cán guò tīng, wài kuì zhū hóu zhī chǐ, fǎn bài zūn gōng wèi xiàng guó, fēng èr zi wèi hóu, shàng cì hóng dōu hóu, yuán cì gài hóu. zūn gōng jiǔ xì chū shì, sī jiàn èr zi, gù fù zuò shǒu shū, qiǎn mǒu fèng yíng, bì xū zǎo zǎo jiù jià, yǐ wèi zūn gōng zhī wàng." wǔ shàng yuē:" fù zài qiú xì, zhōng xīn rú gē, dé miǎn wèi xìng, hé gǎn tān yìn shòu zāi?" jiāng shī yuē:" cǐ wáng mìng yě, jūn qí wù cí!" wǔ shàng dà xǐ, nǎi jiāng fù shū rù shì, lái bào qí dì wǔ yuán. bù zhī wǔ yuán kěn tóng fù zhào fǒu? qiě kàn xià huí fēn jiě.
鄢将师再至城父,见伍尚,口称:“贺喜!”尚曰:“父方被囚,何贺之有?”鄢将师曰:“王误信人言,囚系尊公,今有群臣保举,称君家三世忠臣,王内惭过听,外愧诸侯之耻,反拜尊公为相国,封二子为侯,尚赐鸿都侯,员赐盖侯。尊公久系初释,思见二子,故复作手书,遣某奉迎,必须早早就驾,以慰尊公之望。”伍尚曰:“父在囚系,中心如割,得免为幸,何敢贪印绶哉?”将师曰:“此王命也,君其勿辞!”伍尚大喜,乃将父书入室,来报其弟伍员。不知伍员肯同赴召否?且看下回分解。