strong cì xiān kè wǔ jiāng luàn jìn zhào shì huì shòu yú dài qín strong
刺先克五將亂晉 召士會壽余紿秦
huà shuō jī zhèng fù shì gǔ liáng yì ěr sān rén shāng yì, zhǐ děng qín bīng jǐn jí, biàn cóng zhōng zuò luàn, yù gèng zhào dùn zhī wèi. bù yì zhào dùn xí bài qín bīng, zòu kǎi ér huí, xīn zhōng yù fèn.
話說箕鄭父、士谷、梁益耳三人商議,只等秦兵緊急,便從中作亂,欲更趙盾之位。不意趙盾襲敗秦兵,奏凱而回,心中愈憤。
xiān dōu wèi xià jūn zuǒ, yīn zhǔ jiāng xiān miè wèi zhào dùn suǒ mài, chū bēn yú qín, yì hèn zhào dùn, còu zhe kuǎi dé bèi xiān kè yǐ jūn shì duó qí tián lù, zhōng huái yuàn wàng, sù yú shì gǔ. gǔ yuē: xiān kè yǐ shì zhào mèng zhī shǔ, gù gǎn héng xíng rú cǐ. dùn suǒ zhuān zhì, wéi zhōng jūn ěr, chéng dé yī sǐ shì, xiān wǎng cì kè, zé dùn shì gū yǐ. cǐ shì fēi děi xiān zi huì bù kě! kuǎi dé yuē: zi huì yīn zhǔ shuài wèi dùn suǒ mài, yì yì hèn zhī. shì gǔ yuē: jì rú cǐ, zé kè bù nán bàn yě! suì fù ěr yuē: zhǐ xū rú cǐ nèn bān, biàn kě liǎo shì. kuǎi dé dà xǐ yuē: wú dāng jí wǎng yán zhī! kuǎi dé wǎng jiàn xiān dōu.
先都為下軍佐,因主將先蔑為趙盾所賣,出奔於秦,亦恨趙盾,湊著蒯得被先克以軍事奪其田祿,中懷怨望,訴於士谷。谷曰:「先克倚恃趙孟之屬,故敢橫行如此。盾所專制,惟中軍耳,誠得一死士,先往刺克,則盾勢孤矣。此事非得先子會不可!」蒯得曰:「子會因主帥為盾所賣,意亦恨之。」士谷曰:「既如此,則克不難辦也!」遂附耳曰:「只須如此恁般,便可了事。」蒯得大喜曰:「吾當即往言之!」蒯得往見先都。
dǎo shì xiān dōu kāi kǒu shuō qǐ: zhào mèng bèi le shì jì, xí bài qín shī, quán wú xìn yì, nán yǔ tóng shì. kuǎi dé suì yǐ shì gǔ zhī yán, gào yú xiān dōu, dōu yuē: chéng rú cǐ, jìn guó zhī xìng yě!
倒是先都開口說起:「趙孟背了士季,襲敗秦師,全無信義,難與同事。」蒯得遂以士谷之言,告於先都,都曰:「誠如此,晉國之幸也!」
shí dōng yuè jiāng jǐn, yuē zhì xīn chūn, xiān kè wǎng jī chéng, yè bài qí zǔ xiān zhěn zhī cí, xiān dōu shǐ jiā dīng fú yú jī chéng zhī wài, zhǐ děng xiān kè guò qù, yuǎn yuǎn gēn dìng, qù gè kòng xì, qún qǐ cì shā zhī, cóng rén jīng sàn.
時冬月將盡,約至新春,先克往箕城,謁拜其祖先軫之祠,先都使家丁伏於箕城之外,只等先克過去,遠遠跟定,覷個空隙,群起刺殺之,從人驚散。
zhào dùn wén xiān kè wèi zéi suǒ shā, dà nù, yán lìng sī kòu jī huò, wǔ rì yī bǐ. xiān dōu děng qíng huāng, yǔ kuǎi dé shāng yì, sǒng yǒng shì gǔ, liáng yì ěr děng zuò sù jǔ shì, liáng yì ěr zuì zhōng xiè qí yǔ yú liáng hóng, hóng dà jīng yuē: cǐ miè zú zhī shì yě! nǎi mì gào yú yú pián, pián zhuǎn wén yú zhào dùn, dùn jí jù jiǎ jiè chē, fēn fù cì hou tīng lìng.
趙盾聞先克為賊所殺,大怒,嚴令司寇緝獲,五日一比。先都等情慌,與蒯得商議,慫恿士谷,梁益耳等作速舉事,梁益耳醉中泄其語於梁弘,弘大驚曰:「此滅族之事也!」乃密告於臾駢,駢轉聞於趙盾,盾即聚甲戒車,吩咐伺候聽令。
xiān dōu wén zhào shì jù jiǎ jiè chē, yí qí móu yǐ xiè, jí zǒu shì gǔ chù, cuī bìng sù fā, jī zhèng fù yù jiè shàng yuán jié jìn hóu cì pú, chéng luàn xíng shì, yì jiǔ bù jué.
先都聞趙氏聚甲戒車,疑其謀已泄,急走士谷處,催併速發,箕鄭父欲借上元節晉侯賜酺,乘亂行事,議久不決。
zhào dùn xiān qiǎn yú pián wéi xiān dōu zhī jiā, zhí dōu fù yù. liáng yì ěr kuǎi dé huāng máng zhī jì, yù yǔ jī zhèng fù, shì gǔ tuán jí sì zú jiā dīng, jié chū xiān dōu, yī tóng wèi luàn. zhào dùn shǐ rén fǎn yǐ xiān dōu zhī móu, gào yú jī zhèng fù, qǐng tā rù cháo shāng yì. jī zhèng fù yuē: zhào mèng jiàn zhào, dài bù yí wǒ yě! suì qīng shēn ér wǎng.
趙盾先遣臾駢圍先都之家,執都付獄。梁益耳、蒯得慌忙之際,欲與箕鄭父,士谷團集四族家丁,劫出先都,一同為亂。趙盾使人反以先都之謀,告於箕鄭父,請他入朝商議。箕鄭父曰:「趙孟見召,殆不疑我也!」遂輕身而往。
yuán lái zhào mèng wèi jī zhèng fù jiàn wèi shàng jūn yuán shuài, kǒng qí gǔ zhòng tóng luàn, jiǎ yì zhào zhī. zhèng fù bù zhī shì jì, tǎn rán rù cháo, zhào dùn liú zhù yú cháo fáng, yǔ zhī yì xiān dōu zhī shì. mì qiǎn xún lín fù xì quē luán dùn lǐng zhe sān zhī jūn mǎ, fēn tóu ná bǔ shì gǔ liáng yì ěr kuǎi dé sān rén, jù xià yù qì, xún lín fù děng sān jiāng zhì cháo fáng huí huà. lín fù dà shēng hē yuē: jī zhèng fù yì zài zuò luàn shù nèi, rú hé hái bù jiù yù? zhèng fù yuē: wǒ yǒu jū shǒu zhī láo, bǐ shí sān jūn zài wài, wǒ dú jū zhōng, bù yǐ cǐ shí wèi luàn, jīn rì zhū qīng jì jì, nǎi qiú sǐ yé? zhào dùn yuē: rǔ zhī chí yú wèi luàn, zhèng yù dài xiān dōu, kuǎi de yě. wǒ yǐ fǎng zhī de shí, bù xū duō biàn! jī zhèng fù fǔ shǒu jiù yù.
原來趙孟為箕鄭父見為上軍元帥,恐其鼓眾同亂,假意召之。鄭父不知是計,坦然入朝,趙盾留住於朝房,與之議先都之事。密遣荀林父、郤缺、欒盾領著三枝軍馬,分頭拿捕士谷、梁益耳、蒯得三人,俱下獄訖,荀林父等三將至朝房回話。林父大聲喝曰:「箕鄭父亦在作亂數內,如何還不就獄?」鄭父曰:「我有居守之勞,彼時三軍在外,我獨居中,不以此時為亂,今日諸卿濟濟,乃求死耶?」趙盾曰:「汝之遲於為亂,正欲待先都,蒯得也。我已訪知的實,不須多辯!」箕鄭父俯首就獄。
zhào dùn zòu wén jìn líng gōng, yù jiāng xiān dōu děng wǔ rén xíng zhū. líng gōng nián yòu, wěi wěi ér yǐ. líng gōng jì rù gōng, xiāng fū rén wén wǔ rén zài yù, wèn líng gōng yuē: xiāng guó rú hé chù zhì? líng gōng yuē: xiāng guó yán: zuì bìng yīng zhū. xiāng fū rén yuē: cǐ bèi shì qǐ zhēng quán, yuán wú cuàn nì zhī móu, qiě zhǔ móu shā xiān kè zhě, bù guò yī èr rén, zuì yǒu shǒu cóng, qǐ kě yī gài zhū lù? ěr nián lǎo chéng diāo sàng, rén cái xī shǎo, yī zhāo ér lù wǔ chén, kǒng cháo táng zhī wèi suì xū yǐ, kě bù lǜ hū? míng rì, líng gōng yǐ xiāng fū rén zhī yán shù yú zhào dùn, dùn zòu yuē: zhǔ shǎo guó yí, dà chén shàn shā, bù dà zhū lù, hé yǐ chéng hòu? suì jiāng xiān dōu shì gǔ jī zhèng fù liáng yì ěr kuǎi dé wǔ rén, zuò yǐ bù jūn zhī zuì, zhǎn yú shì cáo, lù xiān kè zhī zǐ xiān hú wèi dài fū. guó rén wèi zhào dùn zhī yán, wú bù gǔ lì.
趙盾奏聞晉靈公,欲將先都等五人行誅。靈公年幼,唯唯而已。靈公既入宮,襄夫人聞五人在獄,問靈公曰:「相國如何處置?」靈公曰:「相國言:『罪並應誅。襄夫人曰:「此輩事起爭權,原無篡逆之謀,且主謀殺先克者,不過一二人,罪有首從,豈可一概誅戮?邇年老成凋喪,人才稀少,一朝而戮五臣,恐朝堂之位遂虛矣,可不慮乎?」明日,靈公以襄夫人之言述於趙盾,盾奏曰:「主少國疑,大臣擅殺,不大誅戮,何以懲後?」遂將先都、士谷、箕鄭父、梁益耳、蒯得五人,坐以不君之罪,斬於市曹,錄先克之子先縠為大夫。國人畏趙盾之嚴,無不股慄。
hú shè gū zài lù guó wén qí shì, hài yuē: xìng zāi! wǒ zhī dé miǎn yú sǐ yě!
狐射姑在潞國聞其事,駭曰:「幸哉!我之得免於死也!」
yī rì, lù dài fū fēng shū wèn yú hú shè gū yuē: zhào dùn bǐ zhào shuāi èr rén shú xián? shè gū yuē: zhào shuāi nǎi dōng rì zhī rì, zhào dùn nǎi xià rì zhī rì. dōng rì lài qí wēn, xià rì wèi qí liè. fēng shū xiào yuē: qīng sù jiāng, yì wèi zhào mèng yé?
一日,潞大夫酆舒問於狐射姑曰:「趙盾比趙衰二人孰賢?」射姑曰:「趙衰乃冬日之日,趙盾乃夏日之日。冬日賴其溫,夏日畏其烈。」酆舒笑曰:「卿宿將,亦畏趙孟耶?」
xián huà xiū tí.
閒話休提。
què shuō chǔ mù wáng zì cuàn wèi zhī hòu, yì yǒu zhēng bó zhōng yuán zhī zhì. wén dié bào: jìn jūn xīn lì, zhào dùn zhuān zhèng, zhū dài fū zì xiāng zhēng shā. nǎi zhào qún chén jì yì, yù jiā bīng yú zhèng. dài fū fàn shān jìn yuē: jìn jūn nián yòu, qí chén zhì zài zhēng quán, bù zài zhū hóu. chéng cǐ shí chū bīng yǐ zhēng běi fāng, shuí néng dāng zhě? mù wáng dà yuè.
卻說楚穆王自篡位之後,亦有爭伯中原之志。聞諜報:「晉君新立,趙盾專政,諸大夫自相爭殺。」乃召群臣計議,欲加兵於鄭。大夫范山進曰:「晉君年幼,其臣志在爭權,不在諸侯。乘此時出兵以爭北方,誰能當者?」穆王大悅。
shǐ dòu yuè jiāo wèi dà jiāng, wěi jiǎ fù zhī, shuài chē sān bǎi chéng fá zhèng. zì yǐn liǎng guǎng jīng bīng, tún yú láng yuān, yǐ wèi shēng yuán. bié qiǎn xī gōng zǐ zhū wèi dà jiāng, gōng zǐ fá fù zhī, shuài chē sān bǎi chéng fá chén.
使斗越椒為大將,蔿賈副之,帥車三百乘伐鄭。自引兩廣精兵,屯於狼淵,以為聲援。別遣息公子朱為大將,公子茷副之,帥車三百乘伐陳。
qiě shuō zhèng mù gōng wén chǔ bīng lín jìng, jí qiǎn dài fū gōng zǐ jiān gōng zǐ páng lè ěr sān rén, yǐn bīng jù chǔ yú jìng shàng, zhǔ yǐ gù shǒu wù zhàn, bié qiǎn rén gào jí yú jìn. yuè jiāo lián rì tiāo zhàn, zhèng bīng bù chū. wěi jiǎ mì yán yú yuè jiāo yuē: zì chéng pú zhī hòu, chǔ bīng jiǔ bù zhì zhèng yǐ. zhèng rén shì yǒu jìn jiù, bù yǔ wǒ zhàn. chéng jìn zhī wèi zhì, yòu ér qín zhī, kě yǐ xuě wǎng rì zhī chǐ. bù rán, qiān yán rì jiǔ, zhū hóu bì jí, kǒng fù rú zi yù gù shì, jiāng nài hé? yuè jiāo yuē: jīn yù yòu zhī, dāng yòng hé jì? wěi jiǎ fù ěr yuē: bì xū rú cǐ nèn bān.
且說鄭穆公聞楚兵臨境,急遣大夫公子堅、公子龐、樂耳三人,引兵拒楚於境上,囑以固守勿戰,別遣人告急於晉。越椒連日挑戰,鄭兵不出。蔿賈密言于越椒曰:「自城濮之後,楚兵久不至鄭矣。鄭人恃有晉救,不與我戰。乘晉之未至,誘而擒之,可以雪往日之恥。不然,遷延日久,諸侯畢集,恐復如子玉故事,將奈何?」越椒曰:「今欲誘之,當用何計?」 蔿賈附耳曰:「必須如此恁般。」
yuè jiāo cóng qí móu, nǎi chuán lìng jūn zhōng, yán: liáng shí jiāng quē, kě yú cūn luò lüè qǔ, yǐ gōng shí yòng. zì yú zhàng zhōng gǔ lè yǐn jiǔ, měi rì zhì yè bàn fāng sàn. yǒu rén chuán zhì láng yuān, chǔ mù wáng yí dòu yuè jiāo wán dí, yù zì wǎng dū zhàn, fàn shān yuē: bó yíng zhì shì, cǐ bì yǒu jì, bù chū shù rì, jié yīn dāng zhì yǐ!
越椒從其謀,乃傳令軍中,言:「糧食將缺,可於村落掠取,以供食用。」自於帳中鼓樂飲酒,每日至夜半方散。有人傳至狼淵,楚穆王疑斗越椒玩敵,欲自往督戰,范山曰:「伯嬴智士,此必有計,不出數日,捷音當至矣!」
zài shuō gōng zǐ jiān děng, jiàn chǔ bīng bù lái nuò zhàn, xīn zhōng yí lǜ, shǐ rén tàn tīng, huí yán: chǔ bīng sì chū lǔ lüè wèi shí, dòu yuán shuài zhōng jūn, rì zhú gǔ lè yǐn jiǔ, jiǔ hòu mán mà, yán zhèng rén wú yòng, bù kān sī shā. gōng zǐ jiān xǐ yuē: chǔ bīng sì chū lǔ lüè, qí yíng bì xū chǔ jiāng gǔ lè yǐn jiǔ, qí xīn bì xiè. ruò yè jié qí yíng, kě huò quán shèng. gōng zǐ páng lè ěr jiē yǐ wèi rán.
再說公子堅等,見楚兵不來搦戰,心中疑慮,使人探聽,回言:「楚兵四出擄掠為食,斗元帥中軍,日逐鼓樂飲酒,酒後謾罵,言鄭人無用,不堪廝殺。」公子堅喜曰:「楚兵四出擄掠,其營必虛;楚將鼓樂飲酒,其心必懈。若夜劫其營,可獲全勝。」公子龐、樂耳皆以為然。
shì yè jié shù bǎo shí, gōng zǐ páng yù fēn zuò qián zhōng hòu sān duì, cì dì ér jìn. gōng zǐ jiān yuē: jié yíng yǔ duì zhèn bù tóng, nǎi yī shí xí jī zhī jì, kě fēn zuǒ yòu, bù kě fēn qián hòu yě! yú shì sān jiāng bìng jìn.
是夜結束飽食,公子龐欲分作前中後三隊,次第而進。公子堅曰:「劫營與對陣不同,乃一時襲擊之計,可分左右,不可分前後也!」於是三將並進。
jiāng jí chǔ yíng, yuǎn yuǎn wàng jiàn dēng zhú huī huáng, shēng gē liáo liàng, gōng zǐ jiān yuē: bó fén mìng hé xiū yǐ! huī chē zhí jìn, chǔ jūn quán bù dǐ dāng, gōng zǐ jiān xiān chōng rù zhài zhōng, lè rén sì sàn bēn zǒu, wéi yuè jiāo dāi zuò bù dòng, shàng qián kàn shí, chī yī dà jīng, nǎi shì shù cǎo wèi rén, jiǎ bàn zuò yuè jiāo mó yàng.
將及楚營,遠遠望見燈燭輝煌,笙歌嘹亮,公子堅曰:「伯棼命合休矣!」麾車直進,楚軍全不抵當,公子堅先沖入寨中,樂人四散奔走,惟越椒呆坐不動,上前看時,吃一大驚,乃是束草為人,假扮作越椒模樣。
gōng zǐ jiān jí jiào: zhōng jì! tuì chū zhài shí, hū wén zhài hòu pào shēng dà zhèn, yī yuán dà jiāng lǐng jūn shā lái, dà jiào: dòu yuè jiāo zài cǐ! gōng zǐ jiān bēn zǒu bù dié, huì hé gōng zǐ páng jí lè ěr èr jiāng, zuò yí lù táo bèn, xíng bù yī lǐ, duì miàn pào shēng yòu qǐ, què shì wěi jiǎ yù xiān mái fú yī zhī jūn mǎ, zài yú zhōng lù, yāo jié zhèng bīng.
公子堅急叫:「中計!」退出寨時,忽聞寨後炮聲大震,一員大將領軍殺來,大叫:「斗越椒在此!」公子堅奔走不迭,會合公子龐及樂耳二將,做一路逃奔,行不一里,對面炮聲又起,卻是蔿賈預先埋伏一枝軍馬,在於中路,邀截鄭兵。
qián yǒu wěi jiǎ, hòu yǒu yuè jiāo, shǒu wěi jiā gōng, zhèng bīng dà bài, gōng zǐ páng lè ěr xiān bèi qín, gōng zǐ jiān shě mìng lái jiù, mǎ zhì chē fù, yì wèi chǔ bīng suǒ huò.
前有蔿賈,後有越椒,首尾夾攻,鄭兵大敗,公子龐、樂耳先被擒,公子堅捨命來救,馬躓車覆,亦為楚兵所獲。
zhèng mù gōng dà jù, wèi qún chén yuē: sān jiāng bèi qín, jìn jiù bù zhì, rú hé? qún chén jiē yuē: chǔ shì shén shèng, ruò bù qǐ xiáng, zǎo wǎn dǎ pò chéng chí, suī jìn yì wú rú zhī hé yǐ! zhèng mù gōng nǎi qiǎn gōng zǐ fēng zhì chǔ yíng xiè zuì, nà lù qiú hé, shì bù fǎn pàn. dòu yuè jiāo shǐ rén qǐng mìng yú mù wáng, mù wáng xǔ zhī, nǎi shì gōng zǐ jiān gōng zǐ páng lè ěr sān rén zhī qiú, fàng hái zhèng guó.
鄭穆公大懼,謂群臣曰:「三將被擒,晉救不至,如何?」群臣皆曰:「楚勢甚盛,若不乞降,早晚打破城池,雖晉亦無如之何矣!」鄭穆公乃遣公子豐至楚營謝罪,納賂求和,誓不反叛。斗越椒使人請命於穆王,穆王許之,乃釋公子堅、公子龐、樂耳三人之囚,放還鄭國。
chǔ mù wáng chuán lìng bān shī, xíng zhì zhōng tú, chǔ gōng zǐ zhū fá chén bīng bài, fù jiāng gōng zǐ fá wèi chén suǒ huò, dǎ cóng láng yuān yí lù lái jiàn mù wáng, qǐng bīng fù chóu. mù wáng dà nù, zhèng yù jiā bīng yú chén, hū bào: chén yǒu shǐ mìng, sòng gōng zǐ fá hái chǔ, shàng shū qǐ xiáng. mù wáng chāi shū kàn zhī, lüè yuē:
楚穆王傳令班師,行至中途,楚公子朱伐陳兵敗,副將公子茷為陳所獲,打從狼淵一路來見穆王,請兵復仇。穆王大怒,正欲加兵於陳,忽報:「陳有使命,送公子茷還楚,上書乞降。」穆王拆書看之,略曰:
guǎ rén shuò, rǎng dì biǎn xiǎo, wèi huò jiē shì jūn wáng zhī zuǒ yòu, méng jūn wáng yī lǚ xùn dìng. biān rén yú mǎng, huò zuì yú gōng zǐ, shuò huáng sǒng, qǐn bù néng mèi, jìng shǐ yī jiè, jù chē mǎ zhì zhī dà guó, shuò yuàn zhōng yī yǔ xià, yǐ qiú yīn bì, wéi jūn wáng rǔ shōu zhī.
寡人朔,壤地褊小,未獲接侍君王之左右,蒙君王一旅訓定。邊人愚莽,獲罪於公子,朔惶悚,寢不能寐,敬使一介,具車馬致之大國,朔願終依宇下,以求蔭庇,惟君王辱收之。
mù wáng xiào yuē: chén jù wǒ tǎo zuì, shì yǐ qǐ fù, kě wèi jiàn jī zhī shì yǐ! nǎi zhǔn qí jiàng, chuán xí zhēng qǔ zhèng chén èr guó zhī jūn tóng cài hóu, yǐ dōng shí yuè shuò yú jué háo qǔ qí xiāng huì.
穆王笑曰:「陳懼我討罪,是以乞附,可謂見機之士矣!」乃准其降,傳檄征取鄭、陳二國之君同蔡侯,以冬十月朔於厥貉取齊相會。
què shuō jìn zhào dùn yīn zhèng rén gào jí, qiǎn rén yuē sòng lǔ wèi xǔ sì guó zhī bīng, yī tóng jiù zhèng, wèi jí zhèng jìng, wén zhèng rén jiàng chǔ, chǔ shī yǐ hái, yòu wén chén yì jiàng chǔ. sòng dài fū huá ǒu lǔ dài fū gōng zǐ suì jù qǐng fá chén zhèng, zhào dùn yuē: wǒ shí bù néng chí jiù, yǐ shī èr guó, bǐ hé zuì yān? bù rú tuì ér xiū zhèng. nǎi bān shī.
卻說晉趙盾因鄭人告急,遣人約宋、魯、衛、許四國之兵,一同救鄭,未及鄭境,聞鄭人降楚,楚師已還,又聞陳亦降楚。宋大夫華耦、魯大夫公子遂俱請伐陳、鄭,趙盾曰:「我實不能馳救,以失二國,彼何罪焉?不如退而修政。」乃班師。
rán wēng yǒu shī tàn yún:
髯翁有詩嘆云:
shuí zhuān guó bǐng zhǔ zhū hóu? què lìng jīng mán sì chǔn móu.
誰專國柄主諸侯?卻令荊蠻肆蠢謀。
jīn rì zhèng chén lián bì qù, zhōng yuán bó qì àn rán shōu.
今日鄭陳連臂去,中原伯氣黯然收。
zài shuō chén hóu shuò yǔ zhèng bó lán, yú qiū mò qí zhì xī dì, hòu chǔ mù wáng jià dào. xiāng jiàn lǐ bì, mù wáng wèn yuē: yuán dìng jué háo xiāng huì, rú hé dòu liú cǐ dì? chén hóu zhèng bó qí shēng dá yuē: méng jūn wáng xiāng yuē, chéng kǒng hòu qī huò zuì, gù yù yú cǐ dì fèng hòu suí xíng. mù wáng dà xǐ.
再說陳侯朔與鄭伯蘭,於秋末齊至息地,候楚穆王駕到。相見禮畢,穆王問曰:「原訂厥貉相會,如何逗遛此地?」陳侯、鄭伯齊聲答曰:「蒙君王相約,誠恐後期獲罪,故預於此地奉候隨行。」穆王大喜。
hū dié bào: cài hóu jiǎ wǔ yǐ xiān dào jué háo jìng shàng. mù wáng suì tóng chén zhèng èr jūn dēng chē jí zǒu. cài hóu yíng mù wáng yú jué háo, yǐ chén lǐ jiàn, zài bài qǐ shǒu. chén hóu zhèng bó dà jīng, sī yǔ yuē: cài qū lǐ rú cǐ, chǔ bì yǐ wǒ wèi màn yǐ! nǎi xiāng yǔ qǐng yú mù wáng yuē: jūn wáng shuì jià yú cǐ, sòng jūn bù lái cān yè, jūn wáng kě yǐ fá zhī. mù wáng xiào yuē: gū zhī dùn bīng yú cǐ, zhèng yù wèi fá sòng jì yě.
忽諜報:「蔡侯甲午已先到厥貉境上。」穆王遂同陳、鄭二君登車疾走。蔡侯迎穆王於厥貉,以臣禮見,再拜稽首。陳侯、鄭伯大驚,私語曰:「蔡屈禮如此,楚必以我為慢矣!」乃相與請於穆王曰:「君王稅駕於此,宋君不來參謁,君王可以伐之。」穆王笑曰:「孤之頓兵於此,正欲為伐宋計也。」
zǎo yǒu rén bào rù sòng guó.
早有人報入宋國。
shí sòng chéng gōng wáng chén yǐ zú, zi zhāo gōng chǔ jiù yǐ lì sān nián. xìn yòng xiǎo rén, shū chì gōng zú. mù xiāng zhī dǎng zuò luàn, shā sī mǎ gōng zǐ áng, sī chéng dàng yì zhū bēn lǔ, sòng guó dà luàn. lài sī kòu huá yù shì diào tíng guó shì, qǐng fù yì zhū zhī guān, guó yǐ cū ān.
時宋成公王臣已卒,子昭公杵臼已立三年。信用小人,疏斥公族。穆、襄之黨作亂,殺司馬公子卬,司城盪意諸奔魯,宋國大亂。賴司寇華御事調停國事,請復意諸之官,國以粗安。
zhì shì, wén chǔ hé zhū hóu yú jué háo, yǒu kuī sòng zhī yì. huá yù shì qǐng yú sòng gōng yuē: chén wén, xiǎo bù shì dà, guó suǒ yǐ wáng. jīn chǔ chén fú chén zhèng, suǒ bù dé zhě sòng ěr. qǐng xiān wǎng yíng zhī. ruò dài qí jiàn fá, rán hòu qǐng chéng, wú jí yě. sòng gōng yǐ wèi rán.
至是,聞楚合諸侯於厥貉,有窺宋之意。華御事請於宋公曰:「臣聞,『小不事大,國所以亡。今楚臣服陳、鄭,所不得者宋耳。請先往迎之。若待其見伐,然後請成,無及也。」宋公以為然。
nǎi qīn zào jué háo, yíng yè chǔ wáng. qiě zhì tián liè zhī jù, qǐng jiào liè yú mèng zhū zhī sǒu. mù wáng dà yuè.
乃親造厥貉,迎謁楚王。且治田獵之具,請較獵於孟諸之藪。穆王大悅。
chén hóu qǐng wèi qián duì kāi lù, sòng gōng wèi yòu zhèn, zhèng bó wèi zuǒ zhèn, cài hóu wèi hòu duì, xiāng cóng chǔ mù wáng chū liè. mù wáng chū lìng, mìng zhū hóu cóng tián zhě, yú qīn chén jià chē, chē zhōng gè zài suì, yǐ bèi qǔ huǒ zhī yòng.
陳侯請為前隊開路,宋公為右陣,鄭伯為左陣,蔡侯為後隊,相從楚穆王出獵。穆王出令,命諸侯從田者,於侵晨駕車,車中各載燧,以備取火之用。
hé wéi liáng jiǔ, mù wáng chí rù yòu shī, ǒu gǎn zhú qún hú, hú rù shēn kū, mù wáng huí gù sòng gōng, qǔ suì xūn zhī. chē zhōng wú suì, chǔ sī mǎ shēn wú wèi zòu yuē: sòng gōng wéi lìng, jūn bù kě yǐ jiā xíng, qǐng zhì qí pū. nǎi chì sòng gōng zhī yù zhě, tà zhī sān bǎi, yǐ jǐng yú zhū hóu. sòng gōng dà cán.
合圍良久,穆王馳入右師,偶趕逐群狐,狐入深窟,穆王回顧宋公,取燧熏之。車中無燧,楚司馬申無畏奏曰:「宋公違令,君不可以加刑,請治其仆。」乃叱宋公之御者,撻之三百,以儆於諸侯。宋公大慚。
cǐ zhōu qǐng wáng èr nián shì.
此周頃王二年事。
shì shí chǔ zuì qiáng héng, qiǎn dòu yuè jiāo xíng pìn yú qí lǔ, yǎn rán yǐ zhōng yuán bó zhǔ zì dài, jìn bù néng zhì yě.
是時楚最強橫,遣斗越椒行聘於齊、魯,儼然以中原伯主自待,晉不能制也。
zhōu qǐng wáng sì nián, qín kāng gōng jí qún chén yì yuē: guǎ rén xián líng hú zhī hèn, wǔ nián yú zī yǐ. jīn zhào dùn zhū lù dà chén, bù xiū biān zhèng, chén cài zhèng sòng jiāo bì shì chǔ, jìn mò néng jìn, qí ruò kě zhī. cǐ shí bù fá jìn, gèng hé dài hū? zhū dài fū jiē yuē: yuàn xiào sǐ lì!
周頃王四年,秦康公集群臣議曰:「寡人銜令狐之恨,五年於茲矣。今趙盾誅戮大臣,不修邊政,陳、蔡、鄭、宋交臂事楚,晉莫能禁,其弱可知。此時不伐晉,更何待乎?」諸大夫皆曰:「願效死力!」
kāng gōng nǎi dà yuè chē tú, shǐ mèng míng jū shǒu, bài xī qǐ shù wèi dà jiāng, bái yǐ bǐng fù zhī, shì huì wèi cān móu, chū chē wǔ bǎi chéng, hào hào dàng dàng, jì hé ér dōng, gōng jī mǎ, bá zhī.
康公乃大閱車徒,使孟明居守,拜西乞術為大將,白乙丙副之,士會為參謀,出車五百乘,浩浩蕩蕩,濟河而東,攻羈馬,拔之。
zhào dùn wén bào jí wèi yīng dí zhī jì. zì jiāng zhōng jūn, qiān shàng jūn dài fū xún lín fù wèi zhōng jūn zuǒ, yǐ bǔ xiān kè zhī quē. yòng tí mí míng wèi chē yòu, shǐ xì quē dài jī zhèng fù wèi shàng jūn yuán shuài. dùn yǒu cóng dì zhào chuān, nǎi jìn xiāng gōng zhī ài xù. zì qǐng wèi shàng jūn zhī zuǒ. dùn yuē: rǔ nián shào hǎo yǒng, wèi zēng lì liàn, gū dài yì rì. nǎi yòng yú pián wèi zhī. shǐ luán dùn wèi xià jūn yuán shuài, bǔ xiān miè zhī quē, xū chén zhī zǐ xū jiǎ wèi fù, bǔ xiān dōu zhī quē. zhào chuān yòu zì qǐng yǐ qí sī shǔ, fù yú shàng jūn, lì gōng bào xiào. zhào dùn xǔ zhī. jūn zhōng quē sī mǎ, hán zi yú zhī zǐ hán jué, zì yòu yù yú zhào dùn zhī jiā, zhǎng wèi mén kè, xián ér yǒu cái, dùn nǎi jiàn yú líng gōng ér yòng zhī.
趙盾聞報#急為應敵之計。自將中軍,遷上軍大夫荀林父為中軍佐,以補先克之缺。用提彌明為車右,使郤缺代箕鄭父為上軍元帥。盾有從弟趙穿,乃晉襄公之愛婿。自請為上軍之佐。盾曰:「汝年少好勇,未曾歷練,姑待異日。」乃用臾駢為之。使欒盾為下軍元帥,補先蔑之缺,胥臣之子胥甲為副,補先都之缺。趙穿又自請以其私屬,附於上軍,立功報效。趙盾許之。軍中缺司馬,韓子輿之子韓厥,自幼育於趙盾之家,長為門客,賢而有才,盾乃薦於靈公而用之。
sān jūn fāng chū jiàng chéng, shèn shì zhěng sù, xíng bù shí lǐ, hū yǒu chéng chē chōng rù zhōng jūn. hán jué shǐ rén wèn zhī, yù zhě duì yuē: zhào xiāng guó wàng xié yǐn jù, fèng jūn lìng lái qǔ, tè cǐ zhuī sòng. hán jué nù yuē: bīng chē háng liè yǐ dìng, qǐ róng chéng chē shàn rù? fǎ dāng zhǎn! yù zhě tì qì yuē: cǐ xiāng guó zhī mìng yě! hán jué yuē: jué tiǎn wèi sī mǎ, dàn zhī yǒu jūn fǎ, bù zhī yǒu xiāng guó yě! zhǎn yù zhě ér huǐ qí chē.
三軍方出絳城,甚是整肅,行不十里,忽有乘車沖入中軍。韓厥使人問之,御者對曰:「趙相國忘攜飲具,奉軍令來取,特此追送。」韓厥怒曰:「兵車行列已定,豈容乘車擅入?法當斬!」御者涕泣曰:「此相國之命也!」韓厥曰:「厥忝為司馬,但知有軍法,不知有相國也!」斬御者而毀其車。
zhū shuài yán yú zhào dùn yuē: xiāng guó jǔ hán jué, ér jué lù xiāng guó zhī chē. cǐ rén fù ēn, kǒng bù kě yòng.
諸帥言於趙盾曰:「相國舉韓厥,而厥戮相國之車。此人負恩,恐不可用。」
zhào dùn wēi xiào, jí shǐ rén zhào hán jué. zhū jiāng yǐ dùn bì rǔ jué yǐ bào qí yuàn. jué jì zhì, dùn nǎi jiàng xí ér lǐ zhī yuē: wú wén shì jūn zhě bǐ ér bù dǎng', zi néng zhí fǎ rú cǐ, bù fù wú jǔ yǐ. miǎn zhī! jué bài xiè ér tuì. dùn yòu wèi zhū jiāng yuē: tā rì zhí jìn zhèng zhě, bì jué yě, hán shì qí jiāng chāng yǐ!
趙盾微笑,即使人召韓厥。諸將以盾必辱厥以報其怨。厥既至,盾乃降席而禮之曰:「吾聞『事君者比而不黨',子能執法如此,不負吾舉矣。勉之!」厥拜謝而退。盾又謂諸將曰:「他日執晉政者,必厥也,韓氏其將昌矣!」
jìn shī yíng yú hé qū. yú pián xiàn cè yuē: qín shī xù ruì shù nián ér wèi cǐ jǔ, qí fēng bù kě dāng. qǐng shēn gōu gāo lěi, gù shǒu wù zhàn. bǐ bù néng chí jiǔ, bì tuì. tuì ér jī zhī, shèng kě wàn quán.
晉師營於河曲。臾駢獻策曰:「秦師蓄銳數年而為此舉,其鋒不可當。請深溝高壘,固守勿戰。彼不能持久,必退。退而擊之,勝可萬全。」
zhào dùn cóng qí jì, qín kāng gōng qiú zhàn bù dé, wèn jì yú shì huì. shì huì duì yuē: zhào shì xīn rèn yī rén. xìng yú míng pián, cǐ rén guǎng yǒu zhì móu. jīn rì jiān bì bù zhàn, gài yòng qí móu, yǐ lǎo wǒ shī yě. zhào yǒu shù zǐ zhào chuān, jìn xiān jūn zhī ài xù, wén qí qiú zuǒ shàng jūn, zhào mèng bù cóng ér yòng pián. chuān yì bì rán huái hèn, jīn zhào mèng yòng pián zhī móu, chuān bì bù fú, gù zì yǐ sī shǔ cóng xíng, qí yì yù duó yú pián zhī gōng yě. ruò shǐ qīng bīng tiāo qí shàng jūn, jí yú pián bù chū, zhào chuān bì shì yǒng lái zhuī, yīn zhī yǐ qiú yī zhàn. bù yì kě hū?
趙盾從其計,秦康公求戰不得,問計於士會。士會對曰:「趙氏新任一人。姓臾名駢,此人廣有智謀。今日堅壁不戰,蓋用其謀,以老我師也。趙有庶子趙穿,晉先君之愛婿,聞其求佐上軍,趙孟不從而用駢。穿意必然懷恨,今趙孟用駢之謀,穿必不服,故自以私屬從行,其意欲奪臾駢之功也。若使輕兵挑其上軍,即臾駢不出,趙穿必恃勇來追,因之以求一戰。不亦可乎?」
qín kāng gōng cóng qí móu. nǎi shǐ bái yǐ bǐng lǜ chē bǎi chéng, xí jìn shàng jūn tiāo zhàn. xì quē yǔ yú pián jù jiān chí bù dòng, zhào chuān wén qín bīng yǎn zhì, jí lǜ sī shǔ bǎi chéng chū yíng. bái yǐ bǐng huí chē biàn zǒu, chē xíng shén sù, zhào chuān zhuī shí yú lǐ, bù jí ér fǎn. guài yú pián děng bù kěn xié lì tóng zhuī. nǎi zhào jūn lì dà mà yuē: guǒ liáng pī jiǎ, běn yù qiú zhàn, jīn dí lái ér bù chū jī, qǐ shàng jūn jiē fù rén hū? jūn lì yuē: zhǔ shuài zì yǒu pò dí zhī móu, bù zài jīn rì. chuān fù dà mà yuē: shǔ bèi yǒu hé shēn móu? zhí shì wèi sǐ ěr, bié rén pà qín, wǒ zhào chuān piān bù pà, wǒ jiāng dú bēn qín jūn, pàn sǐ yī zhàn, yǐ xuě jiān bì zhī chǐ! suì qū chē fù jìn, hū hào yú zhòng yuē: yǒu zhì qì zhě, dōu gēn wǒ lái! sān jūn mò yīng. wéi yǒu xià jūn fù jiāng xū jiǎ tàn yuē: cǐ rén zhēn zhèng hǎo hàn, wú dāng zhù zhī. zhèng yù chū jūn.
秦康公從其謀。乃使白乙丙率車百乘,襲晉上軍挑戰。郤缺與臾駢俱堅持不動,趙穿聞秦兵掩至,即率私屬百乘出迎。白乙丙回車便走,車行甚速,趙穿追十餘里,不及而返。怪臾駢等不肯協力同追。乃召軍吏大罵曰:「裹糧披甲,本欲求戰,今敵來而不出擊,豈上軍皆婦人乎?」軍吏曰:「主帥自有破敵之謀,不在今日。」穿復大罵曰:「鼠輩有何深謀?直是畏死耳,別人怕秦,我趙穿偏不怕,我將獨奔秦軍,拚死一戰,以雪堅壁之恥!」遂驅車復進,呼號於眾曰:「有志氣者,都跟我來!」三軍莫應。惟有下軍副將胥甲嘆曰:「此人真正好漢,吾當助之。」正欲出軍。
què shuō shàng jūn yuán shuài xì quē, jí shǐ rén yǐ zhào chuān zhī shì bào zhī zhào dùn. dùn dà jīng yuē: kuáng fū dú chū, bì wèi qín qín, bù kě bù jiù yě! nǎi chuán lìng sān jūn, yī shí bìng chū, yǔ qín jiāo zhàn.
卻說上軍元帥郤缺,急使人以趙穿之事報之趙盾。盾大驚曰:「狂夫獨出,必為秦擒,不可不救也!」乃傳令三軍,一時並出,與秦交戰。
zài shuō zhào chuān chí rù qín bì, bái yǐ bǐng jiē zhù jiāo fēng, yuē zhàn sān shí yú hé, bǐ cǐ hù yǒu shā shāng. xī qǐ shù fāng yù jiā gōng, jiàn duì miàn dà jūn qí zhì, liǎng xià bù gǎn hùn zhàn, gè míng jīn shōu jūn. zhào chuān huí zhì běn zhèn, wèn yú zhào dùn yuē: wǒ yù dú pò qín jūn, wèi zhū jiāng xuě chǐ, hé yǐ míng jīn zhī zhòu yě? dùn yuē: qín dà guó, wèi kě qīng dí, dāng yǐ jì pò zhī. chuān yuē: yòng jì yòng jì, chī le yī dǔ zi hǎo qì!
再說趙穿馳入秦壁,白乙丙接住交鋒,約戰三十餘合,彼此互有殺傷。西乞術方欲夾攻,見對面大軍齊至,兩下不敢混戰,各鳴金收軍。趙穿回至本陣,問於趙盾曰:「我欲獨破秦軍,為諸將雪恥,何以鳴金之驟也?」盾曰:「秦大國,未可輕敵,當以計破之。」穿曰:「用計用計,吃了一肚子好氣!」
yán yóu wèi bì, bào: qín guó yǒu rén lái xià zhàn shū. zhào dùn shǐ yú pián jiē zhī, shǐ zhě jiāng shū chéng shàng, yú pián zhuǎn chéng yú zhào dùn. dùn qǐ ér guān zhī, shū yuē: liǎng guó zhàn shì jiē wèi yǒu quē, qǐng yǐ lái rì jué yī shèng fù! dùn yuē: jǐn rú mìng! shǐ zhě qù hòu, yú pián wèi zhào dùn yuē: qín shǐ zhě kǒu suī qǐng zhàn, rán qí mù páng huáng sì gù, shì yǒu bù níng zhī zhuàng, dài jù wǒ yě, yè bì dùn yǐ. qǐng fú bīng yú hé kǒu, chéng qí jiāng jì ér jī zhī, bì dà huò quán shèng. zhào dùn yuē: cǐ jì shén miào!
言猶未畢,報:「秦國有人來下戰書。」趙盾使臾駢接之,使者將書呈上,臾駢轉呈於趙盾。盾啟而觀之,書曰:「兩國戰士皆未有缺,請以來日決一勝負!」盾曰:「謹如命!」使者去後,臾駢謂趙盾曰:「秦使者口雖請戰,然其目彷徨四顧,似有不寧之狀,殆懼我也,夜必遁矣。請伏兵於河口,乘其將濟而擊之,必大獲全勝。」趙盾曰:「此計甚妙!」
zhèng yù fā lìng mái fú, xū jiǎ wén qí móu, gào yú zhào chuān, chuān suì yǔ xū jiǎ tóng zhì jūn mén, dà hū yuē: zhòng jūn shì tīng wú yī yán, wǒ jìn guó bīng qiáng jiāng guǎng, qǐ zài xī qín zhī xià? qín lái yuē zhàn, yǐ xǔ zhī yǐ. yòu yù fú bīng hé kǒu, wèi yǎn xí zhī jì. shì qǐ dà zhàng fū suǒ wèi yé? zhào dùn wén zhī. zhào wèi yuē: wǒ yuán wú cǐ yì. wù dé náo luàn jūn xīn yě!
正欲發令埋伏,胥甲聞其謀,告於趙穿,穿遂與胥甲同至軍門,大呼曰:「眾軍士聽吾一言,我晉國兵強將廣,豈在西秦之下?秦來約戰,已許之矣。又欲伏兵河口,為掩襲之計。是豈大丈夫所為耶?」趙盾聞之。召謂曰:「我原無此意。勿得撓亂軍心也!」
qín dié zhě tàn dé zhào chuān hé xū jiǎ jūn mén zhī yǔ, nǎi lián yè dùn zǒu. fù qīn rù xiá yì, chū táo lín sāi ér guī. zhào dùn yì bān shī. huí guó zhì xiè lòu jūn qíng zhī zuì, yǐ zhào chuān wèi jūn xù, qiě shì cóng dì, tè miǎn qí yì. zhuān wěi zuì yú xū jiǎ, xuē qí guān jué, zhú qù wèi guó ān zhì. yòu yuē: jiù jì zhī gōng, bù kě zhǎn yě! réng yòng xū jiǎ zhī zǐ xū kè wèi xià jūn zuǒ.
秦諜者探得趙穿和胥甲軍門之語,乃連夜遁走。復侵入瑕邑,出桃林塞而歸。趙盾亦班師。回國治泄漏軍情之罪,以趙穿為君婿,且是從弟,特免其議。專委罪於胥甲,削其官爵,逐去衛國安置。又曰:「臼季之功,不可斬也!」仍用胥甲之子胥克為下軍佐。
rán xiān yǒu shī yì zhào dùn zhī bù gōng. shī yún:
髯仙有詩議趙盾之不公。詩云:
tóng hū jūn mén zuì bù shū, dú jiāng xū jiǎ zhèng xíng shū.
同呼軍門罪不殊,獨將胥甲正刑書。
xiāng jūn bì zú fēi wú yì, qǐng bǎ táo yuán wèn dǒng hú!
相君庇族非無意,請把桃園問董狐!
zhōu qǐng wáng wǔ nián, zhào dùn jù qín shī fù zhì, shǐ dài fū zhān jiā jū xiá yì, yǐ shǒu táo lín zhī sāi. yú pián jìn yuē: hé qū zhī zhàn, wèi qín huà cè zhě shì huì yě. cǐ rén zài qín, wú bèi qǐ néng gāo zhěn ér wò yé? zhào dùn yǐ wèi rán. nǎi yú zhū fú zhī bié guǎn. dà jí liù qīng ér yì zhī. nǎ liù qīng? zhào dùn xì quē luán dùn xún lín fù yú pián xū kè.
周頃王五年,趙盾懼秦師復至,使大夫詹嘉居瑕邑,以守桃林之塞。臾駢進曰:「河曲之戰,為秦畫策者士會也。此人在秦,吾輩豈能高枕而臥耶?」趙盾以為然。乃於諸浮之別館。大集六卿而議之。哪六卿?趙盾、郤缺、欒盾、荀林父、臾駢、胥克。
shì rì, liù qīng bì zhì. zhào dùn kāi yán yuē: jīn hú shè gū zài dí, shì huì zài qín. èr rén móu hài jìn guó. dāng hé cè yǐ dài zhī! xún lín fù yuē: qǐng zhào shè gū ér fù zhī. shè gū kān jìng wài zhī shì, qiě zi fàn jiù xūn, yí yán qí shǎng.
是日,六卿畢至。趙盾開言曰:「今狐射姑在狄,士會在秦。二人謀害晉國。當何策以待之!」荀林父曰:「請召射姑而復之。射姑堪境外之事,且子犯舊勛,宜延其賞。」
xì quē yuē: bù rán, shè gū suī xì sù xūn, rán yǒu shàn shā dà chén zhī zuì. ruò fù zhī, hé yǐ jǐng jiāng lái hū? bù rú zhào shì huì. shì huì shùn róu ér duō zhì, qiě bēn qín fēi qí zuì yě. dí yuǎn ér qín bī, yù chú qín hài, xiān qù qí zhù. yán zhào shì huì zhě shì. zhào dùn yuē: qín fāng chǒng rèn shì huì, qǐng zhī bì bù cóng. hé jì ér kě fù zhī! yú pián yuē: pián suǒ shàn yī rén, nǎi xiān chén bì wàn zhī sūn, míng shòu yú, jí wèi chōu zhī cóng zi yě. jiàn jīn shí yì yú wèi. suī zài guó zhōng dài míng shì jué, wèi yǒu zhí rèn. cǐ rén pō néng quán biàn, yào zhāo lái shì huì, zhī zài cǐ rén shēn shàng. nǎi fù zhào dùn zhī ěr yuē: rú cǐ nèn bān, hé rú? dùn dà xǐ yuē: fán wú zi wèi wǒ zhì zhī. liù qīng jì sàn.
郤缺曰:「不然,射姑雖系宿勛,然有擅殺大臣之罪。若復之,何以儆將來乎?不如召士會。士會順柔而多智,且奔秦非其罪也。狄遠而秦逼,欲除秦害,先去其助。言召士會者是。」趙盾曰:「秦方寵任士會,請之必不從。何計而可復之!」臾駢曰:「駢所善一人,乃先臣畢萬之孫,名壽余,即魏犨之從子也。見今食邑於魏。雖在國中帶名世爵,未有職任。此人頗能權變,要招來士會,只在此人身上。」乃附趙盾之耳曰:「如此恁般,何如?」盾大喜曰:「煩吾子為我致之。」六卿既散。
yú pián jí xī wǎng kòu shòu yú zhī mén. shòu yú xiāng yíng zuò dìng. yú pián qǐng zhì mì shì, yǐ zhāo shì huì zhī cè, gào yú shòu yú. shòu yú yīng yǔn. yú pián huí fù le zhào dùn.
臾駢即夕往叩壽余之門。壽余相迎坐定。臾駢請至密室,以招士會之策,告於壽余。壽余應允。臾駢回復了趙盾。
cì zǎo, zhào dùn zòu zhī líng gōng, yán: qín rén lǚ cì qīn jìn, yí lìng hé dōng zhū yì zǎi, gè gè tuán liàn jiǎ wǔ, jié zhài yú huáng hé àn kǒu, lún fān shù shǒu. bìng zé chéng shí cǎi zhī rén, wǎng dū qí shì, tǎng yǒu shī lì, jí xíng xuē duó, shù kěn yòng xīn fáng fàn. líng gōng zhǔn zòu.
次早,趙盾奏知靈公,言:「秦人屢次侵晉,宜令河東諸邑宰,各各團練甲伍,結寨於黃河岸口,輪番戍守。並責成食采之人,往督其事,倘有失利,即行削奪,庶肯用心防範。」靈公准奏。
zhào dùn yòu yuē: wèi, dà yì yě. wèi chàng zhī, zhū yì wú gǎn bù cóng yǐ! nǎi yǐ líng gōng zhī mìng zhào wèi shòu yú, shǐ dū zé yǒu sī, tuán bīng chū shù. shòu yú zòu yuē: chén méng zhǔ shàng lù xiān shì zhī gōng, yī shí dà xiàn, cóng wèi zhī jūn lǚ zhī shì. kuàng hé shàng mián yán bǎi yú lǐ, chù chù kě jì. bào lù jūn shì, shǒu zhī wú yì. zhào dùn nù yuē: xiǎo chén hé gǎn náo wú dà jì? xiàn rǔ sān rì nèi, qǔ jūn jí chéng bào. zài ruò kàng wéi, dāng zhèng jūn fǎ! shòu yú tàn xī ér chū.
趙盾又曰:「魏,大邑也。魏倡之,諸邑無敢不從矣!」乃以靈公之命召魏壽余,使督責有司,團兵出戍。壽余奏曰:「臣蒙主上錄先世之功,衣食大縣,從未知軍旅之事。況河上綿延百餘里,處處可濟。暴露軍士,守之無益。」趙盾怒曰:「小臣何敢撓吾大計?限汝三日內,取軍籍呈報。再若抗違,當正軍法!」壽余嘆息而出。
huí jiā mèn mèn bù yuè, qī zǐ kòu wèn qí gù. shòu yú yuē: zhào dùn wú dào, yù wǒ dū shù hé kǒu. hé rì le qī? rǔ kě shōu shí jiā zī, suí wǒ wǎng qín guó, cóng shì huì qù kě yě. fēn fù jiā rén zhěng bèi chē mǎ, shì yè suǒ jiǔ tòng yǐn, yǐ jìn zhuàn bù jié, biān shàn fū bǎi yú, yóu hèn hèn bù jué, yán yù shā zhī. shàn fū bēn zhào fǔ, shǒu gào shòu yú yù pàn jìn bēn qín zhī shì.
回家悶悶不悅,妻子叩問其故。壽余曰:「趙盾無道,欲我督戍河口。何日了期?汝可收拾家資,隨我往秦國,從士會去可也。」吩咐家人整備車馬,是夜索酒痛飲,以進饌不潔,鞭膳夫百餘,猶恨恨不絕,言欲殺之。膳夫奔趙府,首告壽余欲叛晉奔秦之事。
zhào dùn shǐ hán jué shuài bīng wǎng bǔ zhī, jué fàng zǒu shòu yú, zhǐ qín huò qí qī zǐ, xià yú yù zhōng. shòu yú lián yè dùn wǎng qín guó, jiàn qín kāng gōng, gào sù zhào dùn rú cǐ nèn bān, qiáng héng wú dào, qī zǐ xiàn yù, mǒu gū shēn zǒu tuō, tè lái tóu xiáng. kāng gōng wèn shì huì: zhēn fǒu? shì huì yuē: jìn rén duō zhà, bù kě xìn yě, ruò shòu yú guǒ zhēn jiàng, dāng yǐ hé wù xiàn gōng? shòu yú yú xiù zhōng chū yī wén shū, nǎi shì wèi yì tǔ dì rén mín zhī shù, xiàn yú kāng gōng yuē: míng gōng néng shōu shòu yú, yuàn yǐ shí yì fèng xiàn. kāng gōng yòu wèn shì huì: wèi kě qǔ fǒu? shòu yú yǐ mù pàn shì huì, qiě niè qí zú, shì huì suī bēn zài qín, rán xīn yì sī jìn, jiàn shòu yú rú cǐ guāng jǐng, yīn huì qí yì, nǎi duì yuē: qín qì hé dōng wǔ chéng, wèi yīn hǎo yě, jīn liǎng guó zhì bīng xiāng gōng, shù nián bù xī, gōng chéng qǔ yì, wéi lì shì shì, hé dōng zhū chéng, wú dà yú wèi zhě, ruò dé wèi ér jù zhī, yǐ jiàn shōu hé dōng zhī dì, yì shì zhǎng cè, zhǐ kǒng wèi yǒu sī jù jìn zhī tǎo, bù kěn lái guī ěr! shòu yú yuē: wèi yǒu sī suī jìn chén, shí wèi shì zhī sī yě, ruò míng gōng lǜ yī jūn tún yú hé xī, yáo wèi shēng yuán, chén lì néng zhì zhī. qín kāng gōng gù shì huì yuē: qīng shú zhī jìn shì, xū tóng guǎ rén yī xíng!
趙盾使韓厥帥兵往捕之,厥放走壽余,只擒獲其妻子,下於獄中。壽余連夜遁往秦國,見秦康公,告訴趙盾如此恁般,強橫無道,「妻子陷獄,某孤身走脫,特來投降。」康公問士會:「真否?」士會曰:「晉人多詐,不可信也,若壽余果真降,當以何物獻功?」壽余於袖中出一文書,乃是魏邑土地人民之數,獻於康公曰:「明公能收壽余,願以食邑奉獻。」康公又問士會:「魏可取否?」壽余以目盼士會,且躡其足,士會雖奔在秦,然心亦思晉,見壽余如此光景,陰會其意,乃對曰:「秦棄河東五城,為姻好也,今兩國治兵相攻,數年不息,攻城取邑,惟力是視,河東諸城,無大於魏者,若得魏而據之,以漸收河東之地,亦是長策,只恐魏有司懼晉之討,不肯來歸耳!」壽余曰:「魏有司雖晉臣,實魏氏之私也,若明公率一軍屯於河西,遙為聲援,臣力能致之。」秦康公顧士會曰:「卿熟知晉事,須同寡人一行!」
nǎi bài xī qǐ shù wèi jiāng, shì huì fù zhī, qīn lǜ dà jūn qián jìn, jì zhì hé kǒu, ān yíng le bì, qián shào bào: hé dōng yǒu yī zhī jūn tún zā, bù zhī hé yì? shòu yú yuē: cǐ bì wèi rén wén yǒu qín bīng, gù wèi bèi ěr, bǐ wèi zhī chén zhī zài qín yě, chéng dé yī dōng fāng zhī rén, shú zhī jìn shì zhě, yǔ chén xiān wǎng, yù yǐ huò fú, bù chóu wèi yǒu sī bù cóng! kāng gōng mìng shì huì tóng wǎng, shì huì dùn shǒu cí yuē: jìn rén hǔ láng zhī xìng, bào bù kě cè, tǎng chén wǎng yù ér cóng, shì guó jiā zhī fú yě wàn yī bù cóng jū zhí chén shēn, jūn fù yǐ chén bù kān shì zhī gù, jiā zuì yú chén zhī qī nú, wú yì yú jūn, ér chén zhī shēn jiā, wǎng bèi qí yāng, jiǔ quán zhī xià, kě zhuī huǐ hū?
乃拜西乞術為將,士會副之,親率大軍前進,既至河口,安營了畢,前哨報:「河東有一枝軍屯紮,不知何意?」壽余曰:「此必魏人聞有秦兵,故為備耳,彼未知臣之在秦也,誠得一東方之人,熟知晉事者,與臣先往,諭以禍福,不愁魏有司不從!」康公命士會同往,士會頓首辭曰:「晉人虎狼之性,暴不可測,倘臣往諭而從,是國家之福也;萬一不從拘執臣身,君復以臣不堪事之故,加罪於臣之妻孥,無益於君,而臣之身家,枉被其殃,九泉之下,可追悔乎?」
kāng gōng bù zhī shì huì wèi zhà, nǎi yuē: qīng yí jǐn xīn qián wǎng, ruò dé wèi dì, zhòng jiā fēng shǎng, tǎng bèi jìn rén jū liú, guǎ rén dāng sòng hái jiā kǒu, yǐ biǎo xiāng yǔ zhī qíng! yǔ shì huì zhǐ huáng hé wèi shì, qín dài fū rào cháo jiàn yuē: shì huì, jìn zhī móu chén, cǐ qù rú jù yú zòng hè, bì bù lái yǐ, jūn nài hé qīng xìn shòu yú zhī yán, ér yǐ móu chén zī dí hū? kāng gōng yuē: cǐ shì guǎ rén néng rèn zhī, qīng qí wù yí! shì huì tóng shòu yú cí kāng gōng ér xíng, rào cháo huāng máng jià chē zhuī sòng, yǐ pí biān zèng shì huì yuē: zi mò qī qín guó wú zhì shì yě, dàn zhǔ gōng bù tīng wú yán ěr, zi chí cǐ biān mǎ sù huí, chí zé yǒu huò! shì huì bài xiè, suì chí chē jí zǒu. shǐ chén yǒu shī yún:
康公不知士會為詐,乃曰:「卿宜盡心前往,若得魏地,重加封賞,倘被晉人拘留,寡人當送還家口,以表相與之情!」與士會指黃河為誓,秦大夫繞朝諫曰:「士會,晉之謀臣,此去如巨魚縱壑,必不來矣,君奈何輕信壽余之言,而以謀臣資敵乎?」康公曰:「此事寡人能任之,卿其勿疑!」士會同壽余辭康公而行,繞朝慌忙駕車追送,以皮鞭贈士會曰:「子莫欺秦國無智士也,但主公不聽吾言耳,子持此鞭馬速回,遲則有禍!」士會拜謝,遂馳車急走。史臣有詩云:
cè mǎ huī yī gǔ dào qián, yīn qín zèng yǒu yǒu zhǎng biān.
策馬揮衣古道前,殷勤贈友有長鞭。
xiū yán qín guó wú míng shì, zhēng nài kāng gōng bù nà yán.
休言秦國無名士,爭奈康公不納言。
shì huì děng dù hé ér dōng, wèi zhī rú hé guī jìn? zài kàn xià huí fēn jiě.
士會等渡河而東,未知如何歸晉?再看下回分解。