strong shēn tíng xùn xǐ kè shào shū xiāng huà nóng gōng qǐng tóng chí jiā zhèng strong
申庭訓喜克紹書香 話農功請同持家政
zhè shū suī shuō shì zhǒng xiāo xián bǐ mò, wú dāng xiǎo wén, yě yào xiǎo xiǎo yǒu xiē zhāng fǎ.
這書雖說是種消閒筆墨,無當小文,也要小小有些章法。
pì rú huà jiā huà shù, běn gàn zhī jié, cì dì chuān chā, bù zhì le dāng, réng xū xuàn rǎn hōng tuō yī fān, cái yǒu shēng qù. rú shū zhōng de ān shuǐ xīn tóng rú rén, qí běn yě ān lóng méi jīn yù zǐ mèi, qí gàn yě, jiē zhèng wén yě. dèng jiā fù nǚ zhāng lǎo fū qī tóng jiù tài tài zhū rén, qí zhī jié yě, jiē páng wén yě. zhè bān rén zì kāi juàn dì yī huí zhí xiě dào shàng huí, cái suàn yī yī de chuān chā bù zhì tuǒ tiē, zì rán hái xū jiā yī fān hōng tuō xuàn rǎn, cái wán dé zhè yī piān zào yīn jié guǒ de wén zhāng. zhè gè yīn yuán cóng ān shuǐ xīn xiān shēng shēn shàng zào lái, zhè gè guǒ yí dìng hái xiàng ān shuǐ xīn xiān shēng shēn shàng jié qù. zhè huí shū biàn yào biǎo dào ān lǎo yé.
譬如畫家畫樹,本干枝節,次第穿插,布置了當,仍須絢染烘托一番,才有生趣。如書中的安水心、佟儒人,其本也;安龍媒、金玉姊妹,其干也,皆正文也。鄧家父女、張老夫妻、佟舅太太諸人,其枝節也,皆旁文也。這班人自開卷第一回直寫到上回,才算一一的穿插布置妥貼,自然還須加一番烘托絢染,才完得這一篇造因結果的文章。這個因原從安水心先生身上造來,這個果一定還向安水心先生身上結去。這回書便要表到安老爺。
què shuō ān lǎo yé zì cóng nà nián zhōng le jìn shì, yòng le gè bǎng xià zhī xiàn, zhè qí jiān guò le sān gè nián tóu, jīng le wú xiàn cāng sāng, fèi le wú xiàn zhōu zhé, zhí dào jīn rì, cái bǎ nèi xiē lí lí qí qí de shì bō nòng qīng chǔ, dé gè xīn jìng shēn xián, lǐ huì dào zì jǐ shēn shàng de zhèng wù. lǐ huì dào cǐ, dì yī jiàn guān xīn de, biàn shì gōng zǐ de gōng míng.
卻說安老爺自從那年中了進士,用了個榜下知縣,這其間過了三個年頭,經了無限滄桑,費了無限周折,直到今日,才把那些離離奇奇的事撥弄清楚,得個心靜身閒,理會到自己身上的正務。理會到此,第一件關心的,便是公子的功名。
zhè rì zhèng yù wú shì, biàn yào dāng miàn zhǔ fù tā yī fān, zài gěi tā dìng chū gè gōng kè lái, hǎo jiào tā yī kè chéng gōng zhǔn bèi lái nián xiāng shì. dāng xià jiào yī shēng yù gé, jiàn gōng zǐ bù zài gēn qián, biàn hé tài tài dào: tài tài, nǐ kàn yù gé zhè hái zi jìn lái jìng huāng de yǒu xiē wài wù le. zhè jǐ tiān zhǐ yī jiào tā zǒng bù jiàn tā zài zhè lǐ, nán dào yī gè chéng rén de rén le, hái zhǐ guǎn zhōng rì wěi zài zì jǐ wū lǐ bù chéng?
這日正遇無事,便要當面囑咐他一番,再給他定出個功課來,好叫他依課程功準備來年鄉試。當下叫一聲「玉格」,見公子不在跟前,便合太太道:「太太,你看玉格這孩子近來竟慌得有些外務了。這幾天只一叫他總不見他在這裡,難道一個成人的人了,還只管終日猥-在自己屋裡不成?」
liè gōng, nǐ kàn, ān shuǐ xīn xiān shēng zhè jǐ jù shuō huà, tīng qù wèi miǎn jué dé zài ér zi gēn qián yǒu xiē dū zé guò yán. wèi rén zǐ zhě, dōng wēn xià qīng, hūn dìng chén xǐng, chū rù fú chí, qǐng xí qǐng rèn, yě yǒu gè yí dìng de yí jié. nán dào lā shǐ sā niào de gōng fū yě bù róng tā, jiào tā méi rì yè de cùn bù bù lí zuǒ yòu bù chéng? què bù zhī zhè ān lǎo yé lìng yǒu yī duàn shuō bù chū lái de xīn shì. yuán lái tā yīn wèi zì jǐ xīn kǔ yī shēng, zāo jì bù yù, cǐ fān huí jiā, zǎo dǎ le gè zài bù chū shān de zhǔ yì. kàn le kàn zhè gè ér zi hái kě yǐ zào jiù, biàn xiǎng yào zhǐ zhe zhè gè ér zi shēn shàng chū yī chū zì jǐ yī dù pí de āng zāng qì. yě shēn chóu tā tiān fèn guò gāo, wèi miǎn cōng míng yǒu yú, chén zhuó bù zú.
列公,你看,安水心先生這幾句說話,聽去未免覺得在兒子跟前有些督責過嚴。為人子者,冬溫夏清,昏定晨省,出入扶持,請席請衽,也有個一定的儀節。難道拉屎撒尿的工夫也不容他,叫他沒日夜的寸步不離左右不成?卻不知這安老爺另有一段說不出來的心事。原來他因為自己辛苦一生,遭際不遇,此番回家,早打了個再不出山的主意。看了看這個兒子還可以造就,便想要指着這個兒子身上出一出自己一肚皮的骯髒氣。也深愁他天分過高,未免聰明有餘,沉着不足。
yòu qià qià de zài gè yǒu qī zǐ zé mù qī zǐ de shí hòu, yī shí liǎng měi bìng shōu, nán bǎo bù wèi zhe cuì wéi jǐn zhàng liǎng jiā rén, wù le tā yù táng jīn mǎ sān xué shì.
又恰恰的在個「有妻子則慕妻子」的時候,一時兩美並收,難保不為着「翠帷錦帳兩佳人」,誤了他「玉堂金馬三學士。」
lǎo yé cǐ shí zhèng zài mǎn qiāng de shī lǐ tíng xùn, dài jiào dǎo ér zi yī fān, bù xiǎng jiào le yī shēng, piān piān de bù jiàn gōng zǐ qū ér guò tíng. biàn jué dé yǒu xiē fú yì.
老爺此時正在滿腔的詩禮庭訓,待教導兒子一番,不想叫了一聲,偏偏的不見公子「趨而過庭」。便覺得有些拂意。
tài tài jiàn lǎo yé tí zhe gōng zǐ bù dà huān xǐ, cái dài zhe rén qù jiào tā, yòu lǜ dào tǎng tā guǒ rán wěi zài zì jǐ wū lǐ, yī shí zhǎo le lái, zhèng chù zài lǎo yé qì tóu ér shàng, nán miǎn shòu chǎng shēn chì, zhǐ shuō le jù: tā fāng cái hái zài zhè lǐ lái zhe, cǐ shí xiǎng shì zuò shèn me qù le. tā lǎo fū qī yī biān jiào, yī biān yǎng, què dōu shì téng ér zi de yī fān kǔ xīn. bù xiǎng tā lǎo fū qī zhè fān kǔ xīn, ǒu rán xián zhōng yī wèn yī dá, qià qià de bèi yī gè páng bù xiāng gān de yǒu xīn rén tīng jiàn le, dǎo zhe shí de zài nà lǐ guān qiè, zhèng àn hé le cháo zhōng yǒu rén hǎo zuò guān de nà jù sú huà.
太太見老爺提着公子不大歡喜,才待着人去叫他,又慮到倘他果然猥-在自己屋裡,一時找了來,正觸在老爺氣頭兒上,難免受場申飭,只說了句:「他方才還在這裡來着,此時想是作甚麼去了。」他老夫妻一邊教,一邊養,卻都是疼兒子的一番苦心。不想他老夫妻這番苦心,偶然閒中一問一答,恰恰的被一個旁不相干的有心人聽見了,倒着實的在那裡關切,正暗合了「朝中有人好作官」的那句俗話。
cháo zhōng yǒu rén hǎo zuò guān zhè jù huà, liè gōng qiè mò bǎ tā wù rèn zuò zhí dǎng yíng sī yī biān qù. nǐ zhǐ kàn cháo tíng shàng nà bān dà xiǎo chén gōng, ruò guǒ rán rén rén xīn lǐ dōu shì yī tuán rén qíng tiān lǐ, fán shì guó jiā lì bì suǒ zài, bǐ cǐ tòng yǎng xiāng guān, dà chén yǒu gè wén jiàn, biàn xùn jiè shǔ guān mò lì yǒu gè zhī shí, biàn guī jiàn shàng xiàn, yī táng hé qì, dà fǎ xiǎo lián, bù dàn shěng le shēn gōng wú xiàn xiāo gàn zhī láo, àn zhōng hái chéng quán le duō shǎo rén cái, péi zhí le duō shǎo yuán qì! nǐ dào zhè huà yǔ zhè duàn shū shén me xiāng gān?
「朝中有人好作官」這句話,列公切莫把他誤認作植黨營私一邊去。你只看朝廷上那班大小臣工,若果然人人心裡都是一團人情天理,凡是國家利弊所在,彼此痛癢相關,大臣有個聞見,便訓誡屬官;末吏有個知識,便規諫上憲,一堂和氣,大法小廉,不但省了深宮無限宵旰之勞,暗中還成全了多少人才,培植了多少元氣!你道這話與這段書甚麼相干?
cóng lái shuō jiā guó yī tǐ, dì suī bù tóng, lǐ zé yī yě. bù xìn, nǐ zhǐ kàn ān jiā nà gè de yòng de dà yā tóu zhǎng jiě ér.
從來說家國一體,地雖不同,理則一也。不信,你只看安家那個得用的大丫頭長姐兒。
què shuō zhè rì dāng ān lǎo yé ān tài tài shuō huà de shí jié, nà zhǎng jiě ér zhèng zài yī páng cì hou. tā tīng dé lǎo yé tài tài zhè fān huà, yī shí biàn xiǎng dào shēng pà lǎo yé wèi zhe dà yé dòng qì, tài tài kàn zhe dà yé xīn téng dà yé shòu le lǎo yé de jiào dǎo, liǎn shàng xià bù lái, kàn zhe tài tài de lián xī, xīn lǐ guò bù qù liǎng wèi nǎi nǎi jì bù gǎn quàn lǎo yé, yòu bù hǎo qiú tài tài, gèng bù biàn dāng zhe rén zhōu xuán dà yé. zhè gè dāng ér, xiàng wǒ zhè gè yàng ér de shòu ēn shēn zhòng, yào bù ná chū gè tiān liáng lái duō jù huà ér, rén jiā zhǔ ér bú shì huā zhāo qián liáng mǐ bái yǎng huó nú cái ma? xiǎng dào zhè lǐ, tā biàn dā shàn zhe guò lái, kàn le kàn tuò mò hé ér dé shàn le, biàn ná shàng tuò mò hé ér, yī liū yān chū le shàng wū hòu mén, rào dào dà yé de hòu chuāng hù gēn qián, qiāo qiāo de jiào le shēng dà nǎi nǎi, yòu wèn dào: dà yé zài wū lǐ méi yǒu?
卻說這日當安老爺、安太太說話的時節,那長姐兒正在一旁伺候。他聽得老爺、太太這番話,一時便想到生怕老爺為着大爺動氣,太太看着大爺心疼;大爺受了老爺的教導,臉上下不來,看着太太的憐惜,心裡過不去;兩位奶奶既不敢勸老爺,又不好求太太,更不便當着人周旋大爺。「這個當兒,像我這個樣兒的受恩深重,要不拿出個天良來多句話兒,人家主兒不是花着錢糧米白養活奴才嗎?」想到這裡,他便搭訕着過來,看了看唾沫盒兒得汕了,便拿上唾沫盒兒,一溜煙出了上屋後門,繞到大爺的後窗戶跟前,悄悄的叫了聲「大奶奶」,又問道:「大爺在屋裡沒有?」
zhāng jīn fèng zhèng zài nà lǐ gěi gōng gōng zuò nián xià dài de mào tóu ér piàn ér, hé xiǎo jiě zhè xiē xì zhēn xiàn suī lái bù jí, jìn lái yě pō dòng gè zhēn xiàn, zài nà lǐ xué zhe gěi pó pó zuò shù lǐng ér. zhè gè dāng ér, zhēn shì nòng diū le yī méi le, xiàn shì jiū zhé le liǎng tiáo le. tā zǐ mèi zhèng zài yī tóu shuō xiào, yī tóu zuò huó, tīng dé shì zhǎng jiě ér de shēng yīn, biàn wèn shuō: shì zhǎng jiě jie ma? dà yé méi zài wū lǐ, nǐ jìn lái zuò zuò ér bù zé? tā dào: nú cái bù jìn qù le. lǎo yé nà lǐ chēn zhe dà yé zǒng bù zài gēn qián ér ne, dé kuī tài tài gěi zhē yǎn guò qù le. dà yé shàng nà ér qù le? èr wèi nǎi nǎi dǎ fā gè rén ér gào sù yī shēng ér qù bà, bù rán, èr wèi nǎi nǎi jiù shǎng qù dá yīng yī shēng ér. tā shuō wán le, biàn xué shēn qù shàn le nà gè tuò mò hé ér, zhào jiù huí dào shàng fáng lái cì hou. jīn yù zǐ mèi liǎng gè biàn yě fàng xià huó jì, dào gōng pó gēn qián lái.
張金鳳正在那裡給公公做年下戴的帽頭兒片兒,何小姐這些細針線雖來不及,近來也頗動個針線,在那裡學着給婆婆作豎領兒。這個當兒,針是弄丟了一枚了,線是揪折了兩條了。他姊妹正在一頭說笑,一頭作活,聽得是長姐兒的聲音,便問說:「是長姐姐嗎?大爺沒在屋裡,你進來坐坐兒不則?」他道:「奴才不進去了。老爺那裡嗔着大爺總不在跟前兒呢,得虧太太給遮掩過去了。大爺上那兒去了?二位奶奶打發個人兒告訴一聲兒去罷,不然,二位奶奶就上去答應一聲兒。」他說完了,便踅身去汕了那個唾沫盒兒,照舊回到上房來伺候。金、玉姊妹兩個便也放下活計,到公婆跟前來。
tài tài jiàn le tā liǎ gè, biàn wèn: yù gé jìng zài jiā lǐ zuò shèn me ne? hé xiǎo jiě dá dào: méi zài wū lǐ. ān lǎo yé biàn zhòu méi cù yǎn de wèn dào: nà lǐ qù le? hé xiǎo jiě dá dào: zhǐ pà zài shū fáng lǐ ne bà. ān lǎo yé dào: nà shū fáng zì cóng téng gěi dèng jiǔ gōng zhù le, zhè yī xiàng nèi xiē shū hái bù céng guī zhe qīng chǔ, luàn téng téng de, tā yī gè rén zhā zài nà lǐ zuò shèn me? hé xiǎo jiě dào: zǎo shōu shí chū lái le. cóng jiǔ gōng méi zǒu de shí hòu tā jiù shuō: děng zhè wèi lǎo rén jiā zǒu hòu, téng chū dì fāng ér lái, wǒ kě dé jìng yī jìng ér le. jí zhì sòng le jiǔ gōng huí lái, lián dì èr tiān yě děng bù dé, huàn shàng yī shang, jiù dài zhe xiǎo zi men shōu shí le bàn yè.
太太見了他倆個,便問:「玉格竟在家裡作甚麼呢?」何小姐答道:「沒在屋裡。」安老爺便皺眉蹙眼的問道:「那裡去了?」何小姐答道:「只怕在書房裡呢罷。」安老爺道:「那書房自從騰給鄧九公住了,這一向那些書還不曾歸着清楚,亂騰騰的,他一個人扎在那裡作甚麼?」何小姐道:「早收拾出來了。從九公沒走的時候他就說:『等這位老人家走後,騰出地方兒來,我可得靜一靜兒了。』及至送了九公回來,連第二天也等不得,換上衣裳,就帶着小子們收拾了半夜。」
ān lǎo yé tīng dào zhè jù, biàn yǒu xiē sè jì. hé xiǎo jiě yòu dā shàn zhe wǎng xià shuō dào: xí fù men hái xiào tā shuō: hé bì máng zài zhè yī kè? tā shuō: nǐ men bù dǒng. zì cóng fù qīn chū qù zhè dàng, bù céng chéng dé míng, bù céng lì dé yè, dào chī le xǔ duō xīn kǔ, péi le ruò gān yín qián. tōng gòng suàn qǐ lái, zhè yī dàng bú shì qù zuò guān, jìng shì wèi le nǐ wǒ sān gè rén le. rú jīn bú shì róng yì cái wán le nǐ wǒ de shì, nán dào nǐ wǒ zuò ér nǚ de hái rěn de kàn zhe lǎo rén jiā zài qù kǔ zhēng le lái yǎng huó nǐ wǒ bù chéng? suǒ yǐ wǒ máng zhe shōu shí chū shū fáng lái, cóng míng rì qǐ, biàn yào xiān hé nǐ liǎng gè gào yī nián bàn de jiǎ.
安老爺聽到這句,便有些色霽。何小姐又搭訕着往下說道:「媳婦們還笑他說:『何必忙在這一刻?』他說:『你們不懂。自從父親出去這盪,不曾成得名,不曾立得業,倒吃了許多辛苦,賠了若干銀錢。通共算起來,這一盪不是去作官,竟是為了你我三個人了。如今不是容易才完了你我的事,難道你我作兒女的還忍得看着老人家再去苦掙了來養活你我不成?所以我忙着收拾出書房來,從明日起,便要先合你兩個告一年半的假。』」
ān tài tài dào: zěn ma ya? yòu zěn me bù líng bù dā de dān gào yī nián bàn de jiǎ ne? zhāng gū niáng jiē kǒu dào: xí fù men yě shì zhè děng wèn tā, tā shuō: zhè yī nián bàn lǐ tóu, chú le fù mǔ ān shàn zhī wài, nǐ liǎng gè de shì, shén me yě bù yòng lái jiǎo wǒ. wài miàn dí yī qiè jiǔ xí yīng chóu, wǒ dǎ suàn kě cí jiù cí, kě duǒ jiù duǒ. biàn shì zài jiā, wǒ yě yī kǒu jiǔ bù hē. qiě jǐn zhè yī nián bàn de gōng fū, dǎ dié jīng shén, rèn zhēn yòng yòng gōng, xiān bǎ nà jǔ rén jìn shì nòng dào shǒu lǐ, qǐng èr wèi lǎo rén jiā xǐ huān xǐ huān zài jiǎng. ān lǎo yé lěng xiào dào: tā yǒu duō dà de xué lì fú mìng, gǎn shuō zhè děng kuáng wàng de mǎn huà! ān tài tài dào: zhè kě jiù jiào zuò xiǎo mǎ ér zhà xián lù zhǎi le!
安太太道:「怎嗎呀?又怎麼不零不搭的單告一年半的假呢?」張姑娘接口道:「媳婦們也是這等問他,他說:『這一年半裡頭,除了父母安膳之外,你兩個的事,甚麼也不用來攪我。外面的一切酒席應酬,我打算可辭就辭,可躲就躲。便是在家,我也一口酒不喝。且盡這一年半的工夫,打疊精神,認真用用功,先把那舉人進士弄到手裡,請二位老人家喜歡喜歡再講。』」安老爺冷笑道:「他有多大的學力福命,敢說這等狂妄的滿話!」安太太道:「這可就叫作『小馬兒乍嫌路窄』了!」
hé xiǎo jiě yòu jiē zhe péi xiào dào: pó pó zhǐ zhè děng shuō, hái méi jiàn tā shuō zhè huà de shí hòu dà mā mā shì de nà gè yàng ér ne, pán zhe tuǐ ér, běng zhe liǎn ér, xià bā hái ér dǐ xià yòu méi shén me, kě jǐn zhe shēn zhe sān gè zhǐ tóu zài nà ér liǔ hú zi shì de bú zhù shǒu de liǔ. xí fù men liǎng gè zhǐ shuō le jù gōng yě de yòng, gōng pó gēn qián kě yě de xiǎng zhe cháng lái cì hou cì hou, zhǐ zhè jù, jiù jiào dǎo qǐ lái le, wèn zhe xí fù men shuō: yào nǐ liǎng gè zuò shèn me de? cǐ hòu wǒ zài shū fáng lǐ, fù mǔ gēn qián zhèng yào nǐ liǎng gè suí shí tì wǒ liú xīn. biàn shì nǐ liǎng gè yě nán dé huàn nán lǐ jié chéng yīn yuán, bǐ cǐ yī tóng shì fèng èr wèi lǎo rén jiā. fán jiā lǐ de dà xiǎo shì ér, zhèng gāi chèn zhè nián jì xué zhe zuò qǐ lái, yě hǎo shěng yī shěng mǔ qīn de jīng shén xīn lì. tǎng rán fù mǔ yǒu shèn me yào shǐ huàn wǒ de qù chù, nǐ men què bù kě jū nì wǒ zhè huà, zhǐ guǎn zhe rén gào sù wǒ qù. shuō de xí fù men xiàng liǎ shǎ zi, yòu xiàng liǎ sān suì de hái zi, yòu bù hǎo xiào tā, zhǐ hǎo tīng yī jù dá yīng tā yī jù. cǐ shí gōng gōng yào yǒu shèn me huà fēn fù tā, xí fù jiào rén shū fáng lǐ jiào qù.
何小姐又接着陪笑道:「婆婆只這等說,還沒見他說這話的時候大媽媽似的那個樣兒呢,盤着腿兒,繃着臉兒,下巴頦兒底下又沒甚麼,可盡着伸着三個指頭在那兒綹鬍子似的不住手的綹。媳婦們兩個只說了句『功也得用,公婆跟前可也得想着常來伺候伺候』,只這句,就教導起來了,問着媳婦們說:『要你兩個作甚麼的?此後我在書房裡,父母跟前正要你兩個隨時替我留心。便是你兩個也難得患難里結成因緣,彼此一同侍奉二位老人家。凡家裡的大小事兒,正該趁這年紀學着作起來,也好省一省母親的精神心力。倘然父母有甚麼要使換我的去處,你們卻不可拘泥我這話,只管着人告訴我去。』說的媳婦們像倆傻子,又像倆三歲的孩子,又不好笑他,只好聽一句答應他一句。此時公公要有甚麼話吩咐他,媳婦叫人書房裡叫去。」
ān lǎo yé fāng cái wèn zhè huà de shí jié, běn shì yī liǎn de nù róng, jí zhì tīng le liǎng gè xí fù zhè duàn huà, zhī dào zhè gè ér zi bù dàn néng gòu bù wèi qíng yù suǒ lèi, bìng qiě hái néng tǐ tiē chū zì jǐ zhè fān kǔ xīn lái, bù jīn xǐ chū wàng wài, shuō dào: bù xìn wǒ men zhè gè shǎ gē ér jìng yǒu zhè gǔ zǐ héng jìn! zhāng gū niáng yě péi xiào dào: zì nà tiān shuō le zhè huà, tiān tiān ér bǐ gè zǒu yuǎn dào ér de hái máng ne. děng bú dào tiān dà liàng jiù qǐ lái, huāng zháo máng zhe shù shù kǒu xǐ xǐ liǎn jiù zǒu, lián gè biàn zi yě děng bù jí shū.
安老爺方才問這話的時節,本是一臉的怒容,及至聽了兩個媳婦這段話,知道這個兒子不但能夠不為情慾所累,並且還能體貼出自己這番苦心來,不禁喜出望外,說道:「不信我們這個傻哥兒竟有這股子橫勁!」張姑娘也陪笑道:「自那天說了這話,天天兒比個走遠道兒的還忙呢。等不到天大亮就起來,慌着忙着漱漱口洗洗臉就走,連個辮子也等不及梳。
gōng gōng bù jiàn tā zhè xiē rì zi zǎo shàng qǐng ān zǒng shì cóng wài tóu jìn lái? ān lǎo yé zhǐ xǐ de bú zhù diǎn tóu, yīn xiàng tài tài dào: zhè xiǎo zi guǒ néng rú cǐ, qí shí jiào rén kě téng!
公公不見他這些日子早上請安總是從外頭進來?」安老爺只喜得不住點頭,因向太太道:「這小子果能如此,其實叫人可疼!」
liè gōng qǐng kàn, pǔ tiān xià de fù dào, dì yī jiàn kāi xīn de shì, wú guò zhàng fū dāng zhe tā de miàn zàn tā zì jǐ yǎng de ér zi. ān tài tài fāng cái jiàn lǎo yé shuō gōng zǐ huāng de yǒu xiē wài wù, zhèng niē yī bǎ hàn, pà zhàng fū dòng qì, ér zi chī kuī bù xiǎng liǎng gè xí fù zhè yī yuán hé, lǎo yé yòu zhè yī kuā jiǎng, kuàng qiě ān lǎo yé xiàng rì de fāng zhèng pí qì, cóng bù tīng dé tā qīng yì kuā yī jù ér zi de, jīn rì hū rán zhè yàng tán qǐ lái, huān xǐ de lǎo fū qī zhī jiān tài tài yě hé lǎo yé nào le gè lǐ xíng kē, shuō dào: zhè hái bú shì lǎo yé píng rì jiào dǎo de hǎo chù! yīn yòu wàng liǎ xí fù shuō dào: tā zhè gǔ zǐ héng jìn, yě bù zhī shì tā zì jǐ biē chū lái yō, hái shì nǐ men liǎ bī dé lǎn lǘ zi shàng le mó le ne?
列公請看,普天下的婦道,第一件開心的事,無過丈夫當着他的面贊他自己養的兒子。安太太方才見老爺說公子慌的有些外務,正捏一把汗,怕丈夫動氣,兒子吃虧;不想兩個媳婦這一圓和,老爺又這一誇獎,況且安老爺向日的方正脾氣,從不聽得他輕易夸一句兒子的,今日忽然這樣談起來,歡喜得老夫妻之間太太也合老爺鬧了個「禮行科」,說道:「這還不是老爺平日教導的好處!」因又望倆媳婦說道:「他這股子橫勁,也不知是他自己憋出來喲,還是你們倆逼得懶驢子上了磨了呢?」
ān tài tài kǒu lǐ shì zhǐ guǎn zhè děng shuō, qí shí xīn lǐ shì yīn ér zi téng xí fù de huà. nǎ zhī zhè jù huà dào shuō zhe le! nà wèi dǎ suàn shī jiǔ fēng liú de gōng zǐ, hé cháng bú shì bèi tā zǐ mèi liǎng gè yī xí huà, shēng shēng de bǎ gè lǎn lǘ zi bī shàng le mó le ne! rán suī rú cǐ, què yě bù kě xiǎo kàn le zhè gè lǎn lǘ zi. jiǎ rú nǐ wú lùn zěn me yàng xiǎng zhe fāng fǎ ér bī tā shàng mó, tā shì yī gè jìn ér de shǐ nì duō, zuò zhe pō, bù shàng dìng le mó le, nǐ yòu yǒu shèn me fǎ ér? zhǐ shì ān lǎo yé nà yàng hòu dé zài fú de rén, zěn de huì yǒu nèn bān de ér zi?
安太太口裡是只管這等說,其實心裡是因兒子疼媳婦的話。那知這句話倒說着了!那位打算詩酒風流的公子,何嘗不是被他姊妹兩個一席話,生生的把個懶驢子逼上了磨了呢!然雖如此,卻也不可小看了這個懶驢子。假如你無論怎麼樣想着方法兒逼他上磨,他是一個勁兒的屎溺多,坐着坡,不上定了磨了,你又有甚麼法兒?只是安老爺那樣厚德載福的人,怎的會有恁般的兒子?
xián huà shǎo shuō. què shuō ān gōng zǐ zhè rì zhèng zài shū fáng lǐ wēn xí jiù yè, zuò dào shǎng wǔ, liǎng wèi dà nǎi nǎi gěi sòng chū lái gǔn rè de shāo bǐng, yòu shì yī dà dié chǎo ròu dùn gē da piàn ér, yī dié ér fēng ròu, yī xiǎo yáo ér jīng mǐ zhōu. qià hǎo tā dú wén zhāng dú dé yǒu xiē xīn lǐ fā kōng, zhèng yòng de zháo, biàn ná qǐ kuài zi lái jiǎn le jǐ piàn fēng ròu jiā shàng. cái yǎo le yī kǒu, tīng dé fù qīn jiào, dēng shí xiǎng qǐ fù zhào wú nuò, shǒu zhí yè zé tóu zhī, shí zài kǒu zé tǔ zhī, zǒu ér bù qū de zhè jǐ jù lǐ jì lái, biàn lián máng gōng gōng jìng jìng de dá yīng le yī shēng:. rēng xià kuài zi, bǎ zuǐ lǐ jué de nà kǒu bō bō tǔ zài zhuō zi shàng, kǒu yě bù jí shù, zhàn qǐ lái jiù bù huāng bù máng sī sī wén wén xíng bù yóu jìng de zǒu dào shàng fáng lái.
閒話少說。卻說安公子這日正在書房裡溫習舊業,坐到晌午,兩位大奶奶給送出來滾熱的燒餅,又是一大碟炒肉燉疙瘩片兒,一碟兒風肉,一小銚兒粳米粥。恰好他讀文章讀得有些心裡發空,正用得着,便拿起筷子來揀了幾片風肉夾上。才咬了一口,聽得父親叫,登時想起「父召無諾,手執業則投之,食在口則吐之,走而不趨」的這幾句《禮記》來,便連忙恭恭敬敬的答應了一聲:「。」扔下筷子,把嘴裡嚼的那口餑餑吐在桌子上,口也不及漱,站起來就不慌不忙、斯斯文文、行不由徑的走到上房來。
lǎo yé yī jiàn, xiān jiù xiào róng kě jū de dào: bà le, bù bì le. wǒ jiào nǐ yuán wèi jīn rì xiāo xián, xiǎng dào míng nián xiāng shì, yào cuī nǐ yòng qǐ gōng lái. fāng cái tīng dé liǎng gè xí fù shuō, nǐ zì jǐ yǐ jīng lǐ huì dào cǐ, zhè gèng hǎo le. zhǐ shì nǐ xiàn zài de gōng kè dǎ suàn zěn de gè zuò fǎ? gōng zǐ huí dào: dǎ suàn xiān dú jǐ tiān wén zhāng, zài zuò yī liǎng piān wén zhāng, qiě liǎn liǎn xīn sī, shú shú bǐ lù. ān lǎo yé dào: shì biàn shì le, zhǐ zhè gōng kè bú shì cóng zhè lǐ zuò qǐ. zhì yì zhè yī dào, suī shuō shì gè piàn gōng míng de xué yè. ruò jīng yì bù jīng, shǐ shì bù shú, zòng rán wén zhāng zuò de jǐn cù huā tuán, zhōng wèi wú běn zhī xué. nǐ de shū suī shuō bù shēng, huāng le yě dài hǎo yī nián le. zhǐ pà nà chéng lǎo fū zǐ jiàn nǐ shì gè chéng rén zhī xué, yě jiù bù kěn zhào xiǎo xué shēng yì bān jiào nǐ bèi sòng, jiāng lái yòng zhe tā shí, jiù wèi miǎn zì jǐ xìn bù jí. gǔ rén sān yú dú shū, chèn yǎn qián zhè cán dōng zhǎng yè, zhèng hǎo bǎ shū lǐ yī lǐ, zài dòng shǒu zuò wén zhāng bù chí. dú de wén zhāng, yǒu wǒ gěi nǐ xuǎn de nà sān shí piān qǐ zhēn, èr shí piān jìn kē wéi mò, jiǎn liàn chuǎi mó, zú gòu le, bù bì tān duō. dǎo shì zhè lǐ shū de gōng fū, qiè jì zì qī, bù kě shè liè yī guò. cóng míng rì qǐ, gěi nǐ èr shí tiān de xiàn, bǎ nǐ dú guò de shí sān bù jīng shū, yǐ zhì lùn mèng dōu gěi wǒ lǐ chū lái. lùn bù dìng wǒ yào jiào nǐ dāng zhe liǎng gè xí fù bèi de, xiǎo xīn dāng chǎng chū chǒu! gōng zǐ zì rán shì tīng yī jù yīng yī jù. tài tài hé èr wèi shào nǎi nɑi, yī biān shì qī wàng ér zi, yī biān shì guān qiè fū xù, jué dé yǒu lǎo yé zhè jǐ jù wēn cí yán yù gèng kě miǎn lì tā yī fān.
老爺一見,先就笑容可掬的道:「罷了,不必了。我叫你原為今日消閒,想到明年鄉試,要催你用起功來。方才聽得兩個媳婦說,你自己已經理會到此,這更好了。只是你現在的功課打算怎的個作法?」公子回道:「打算先讀幾天文章,再作一兩篇文章,且斂斂心思,熟熟筆路。」安老爺道:「是便是了,只這功課不是從這裡作起。制藝這一道,雖說是個騙功名的學業。若經義不精,史事不孰,縱然文章作的錦簇花團,終為無本之學。你的書雖說不生,荒了也待好一年了。只怕那程老夫子見你是個成人之學,也就不肯照小學生一般教你背誦,將來用着他時,就未免自己信不及。古人『三餘』讀書,趁眼前這殘冬長夜,正好把書理一理,再動手作文章不遲。讀的文章,有我給你選的那三十篇啟、禎,二十篇近科闈墨,簡煉揣摩,足夠了,不必貪多。倒是這理書的工夫,切忌自欺,不可涉獵一過。從明日起,給你二十天的限,把你讀過的十三部經書,以至《論》、《孟》都給我理出來。論不定我要叫你當着兩個媳婦背的,小心當場出醜!」公子自然是聽一句應一句。太太合二位少奶奶,一邊是期望兒子,一邊是關切夫婿,覺得有老爺這幾句溫詞嚴諭更可勉勵他一番。
bù xiǎng zhè huà nà gè zhǎng jiě ér tīng jiàn, xīn lǐ dào bù shèn xǔ kě le. tā àn àn de nà mèn dào: yō! zhè me xiē shū, yě bù zhī yǒu duō shǎo běn ér, èr shí tiān de gōng fū, yī gè rén ér nà ér niàn de guò lái ya? zhè yào lèi zhe ne! nǐ dào hǎo xiào bù hǎo xiào? rén jiā zì yǒu tiān yàng gāo míng de yán fù, dì yàng bó hòu de cí mǔ, zài jiā huā duǒ ér bān shuǐ jīng yě sì de yī duì jiā rén shǒu zhe, hái pà tǐ tiē bù chū zhè gè xián láng zhè wèi kuài xù de? niàn de guò lái niàn bù guò lái, lèi de zhe lèi bù zháo, gàn qīng hé shì? què yào méi xiāng lái shuō gōu dāng! qǐ bù dà guài? bù guài, kuí qíng duó lǐ xiǎng le qù. cǐ zhōng yě xiǎo xiǎo de yǒu xiē tiān lǐ rén qíng. liè gōng rú bù jiàn xìn, zhǐ kàn mèng zǐ hé gào zi liǎng gè rén tái le bàn shēng de yìng gàng, tái dào tóu lái, yě bù guò yī gè dào dé gè shí sè xìng yě, yī gè dào dé gè nǎi ruò qí qíng, zé kě yǐ wèi shàn yǐ.
不想這話那個長姐兒聽見,心裡倒不甚許可了。他暗暗的納悶道:「喲!這麼些書,也不知有多少本兒,二十天的工夫,一個人兒那兒念的過來呀?這要累着呢!」你道好笑不好笑?人家自有天樣高明的嚴父,地樣博厚的慈母,再加花朵兒般水晶也似的一對佳人守着,還怕體貼不出這個賢郎、這位快婿的?念的過來念不過來,累的着累不着,干卿何事?卻要梅香來說勾當!豈不大怪?不怪,揆情度理想了去。此中也小小的有些天理人情。列公如不見信,只看孟子合告子兩個人抬了半生的硬槓,抬到頭來,也不過一個道得個「食色性也」,一個道得個「乃若其情,則可以為善矣。」
xián huà xiū tí. què shuō ān lǎo yé fēn fù wán le gōng zǐ zhè huà, biàn hé tài tài shuō dào: yù gé de gōng míng shì wǒ xīn lǐ dì yī zhuāng shì, dì èr zhuāng biàn shì wǒ jiā de jiā jì. wǒ jiā suī bù kuān yú, yě hái kě yǐ miǎn qiáng wēn bǎo dōu yīn wǒ wú duān dì guān xìng fā zuò, jǐ hū nòng dé jiā pò rén wáng. hái zhàng tiān zǔ zhī líng, cái xìng ér zuò le gè shī mǎ sài wēng, rú jīn yào zài qù xué nà xià chē féng fù, yě jiù sì hū dà kě bù bì le. zhǐ shì wǒ jì bù zài zuò chū shān zhī jì, cǐ hòu yī shí liǎng gè zì, què bù kě bù zǎo wèi zhī jì. zhè zhuāng shì yòu kǔ yú zhèng shì wǒ de chǐ yǒu suǒ duǎn, zhè xiē nián jiù quán zhàng tài tài. huà suī rú cǐ, nán dào qiǎo xí fù hái zuò dé chū méi mǐ de zhōu lái bù chéng? wǒ xiǎng lǐ cái zhī dào, dà yuē zǒng bù wài hū shēng zhī zhě zhòng, shí zhī zhě guǎ wèi zhī zhě jí, yòng zhī zhě shū de zhè fān dào lǐ. wèi jīn zhī jì, bì xū jí zǎo bǎ wǒ jiā zhè xiē wú yòng de rǒng rén qù yī qù, wú yì de fán fèi shěng yī shěng, cǐ hòu zì nǐ wǒ qǐ, dōu shì cū chá dàn fàn, xù ǎo bù yī, zhè cái shì gè jiǔ yuǎn zhī jì. chèn jīn rì nǐ wǒ xiāo xián, ér xí bèi yòu qí jí zài cǐ, hé bù dà jiā jì yì qǐ lái?
閒話休提。卻說安老爺吩咐完了公子這話,便合太太說道:「玉格的功名是我心裡第一樁事,第二樁便是我家的家計。我家雖不寬餘,也還可以勉強溫飽;都因我無端的官興發作,幾乎弄得家破人亡。還仗天祖之靈,才幸而作了個失馬塞翁,如今要再去學那下車馮婦,也就似乎大可不必了。只是我既不再作出山之計,此後『衣食』兩個字,卻不可不早為之計。這樁事又苦於正是我的尺有所短,這些年就全仗太太。話雖如此,難道巧媳婦還作得出沒米的粥來不成?我想理財之道,大約總不外乎『生之者眾,食之者寡;為之者疾,用之者舒』的這番道理。為今之計,必須及早把我家這些無用的冗人去一去,無益的繁費省一省,此後自你我起,都是粗茶淡飯,絮襖布衣,這才是個久遠之計。趁今日你我消閒,兒媳輩又齊集在此,何不大家計議起來?」
tài tài dào: lǎo yé zhè huà lǜ de hěn shì, wǒ yě shì zhè me xiǎng zhe. jiù zhǐ zhè huà shuō zhe róng yì, zuò qǐ lái zhǐ pà yě yǒu hǎo xiē xíng bù qù de. jiù ná qù rén shuō, wǒ jiā zhè jǐ gè zhōng yòng xiē de jiā rén, dōu shì lǎo bèi zi shǒu lǐ liú xià de, qù le, yī shí yòu jiào tā men dào nà ér qù? jiù shì zhè jǐ gè gù gōng ér rén, zhè me gè dà dì fāng ér, yě de zhè xiē rén cái zhào yīng de guò lái. jiǎng dào fán fèi, dì yī, lǎo yé shì bù wǎng huā qián de jiù shì yù gé zhè me dà le, lián chū qù guàng gè miào tīng gè xì dōu bù huì.
太太道:「老爺這話慮得很是,我也是這麼想着。就只這話說着容易,作起來只怕也有好些行不去的。就拿去人說,我家這幾個中用些的家人,都是老輩子手裡留下的,去了,一時又叫他們到那兒去?就是這幾個僱工兒人,這麼個大地方兒,也得這些人才照應的過來。講到煩費,第一,老爺是不枉花錢的;就是玉格這麼大了,連出去逛個廟聽個戲都不會。
cǐ wài, lǎo yé xiǎng, zán men jiā chú le guò rì zi zhī wài, hái yǒu shèn me fán fèi de dì fāng ér ma? jiù miǎn miǎn qiáng qiáng de kōu sōu xiē chū lái, zhè gè jú miàn kě jiù bù xiàng yàng ér le! zhì yú dà jiā de chuān de dài de dōng xī, dōu shì xiàn chéng ér de, bìng bú shì yǎn xià de yòng qián xiàn zhì, nán dào cǐ shí dào qì le zhè gè, lìng qù zhì xù ǎo bù yī bù chéng? lǎo yé bái xiǎng, wǒ zhè huà shuō de shì bú shì?
此外,老爺想,咱們家除了過日子之外,還有甚麼煩費的地方兒嗎?就勉勉強強的摳搜些出來,這個局面可就不像樣兒了!至於大家的穿的戴的東西,都是現成兒的,並不是眼下得用錢現置,難道此時倒棄了這個,另去置絮襖布衣不成?老爺白想,我這話說的是不是?」
ān lǎo yé suī shì yán jīng zhù shǐ de tōng pǐn, què shì gè chèng xīn liàng shuǐ de wài háng. tīng le zhè huà, bù wéi shì gè zhì lǐ, bìng qiě shì gè shí qíng, zǎo dī xià tóu qù fā qǐ mèn lái, wèi qǐ nán lái. bàn rì, shuō dào: zhè děng jiǎng, nán dào jiù zuò yǐ dài bì bù chéng?
安老爺雖是研經鑄史的通品,卻是個秤薪量水的外行。聽了這話,不惟是個至理,並且是個實情,早低下頭去發起悶來,為起難來。半日,說道:「這等講,難道就坐以待斃不成?」
tài tài dào: lǎo yé bié zháo jí, wǒ xīn lǐ yě lǜ liǎo bù shì yì tiān ér le. dàn shì zhè huà yào hé wǒ men yù gé shāng liáng, kě shì bái shāng liáng shāng liáng bù chéng, tā qiě hé nǐ bèi shàng yī dà tào shū, méi de dǎo bǎ rén jiǎo hú tú le. dǎo shì wǒ niáng ér sān gè qián rì shuō xián huà ér, liǎ xí fù shuō le gè zhǔ yì, wǒ tīng zhe jìng hěn yǒu diǎn lǐ ér. zuǒ yòu xián zhe méi shì, lǎo yé wèi shén me bù jiào tā men shuō shuō? lǎo yé tīng zhe kě xíng bù kě xíng. wàn yī kě xíng, huò zhě tā men shuō de yǒu shèn me bú shì de dì fāng, lǎo yé zài gěi tā men bó zhèng bó zhèng, wǒ jué zhe nà dào shi gè zhèng jīng zhǔ yì. ān lǎo yé dào: jì rú cǐ, jiào tā men dōu zuò xià, màn màn de jiǎng. ān lǎo yé shì yǒu jiù guī jǔ de, dàn shì cì ér xí zuò, nèi xiē yā huán men biàn bān guò sān zhāng xiǎo ǎi dèng ér lái, yě fēn gè shàng xià shǒu, tā sān gè biàn xié qiān zhe cì hou fù mǔ gōng pó zuò xià.
太太道:「老爺別着急,我心裡也慮了不是一天兒了。但是這話要合我們玉格商量,可是白商量;商量不成,他且合你背上一大套書,沒的倒把人攪糊塗了。倒是我娘兒三個前日說閒話兒,倆媳婦說了個主意,我聽着竟很有點理兒。左右閒着沒事,老爺為甚麼不叫他們說說?老爺聽着可行不可行。萬一可行,或者他們說的有甚麼不是的地方,老爺再給他們駁正駁正,我覺着那倒是個正經主意。」安老爺道:「既如此,叫他們都坐下,慢慢的講。」安老爺是有舊規矩的,但是賜兒媳坐,那些丫鬟們便搬過三張小矮凳兒來,也分個上下手,他三個便斜簽着伺候父母公婆坐下。
zhè gè lǐ jié, wǒ shuō shū de xiān yǐ wèi rán. hé yě ne? wǎng wǎng jiàn nèi xiē shì zú dà jiā, duō bàn lǐ zhòng yú qíng, jiǔ zhī, qíng wèi lǐ zhì, fù zǐ biàn nán miǎn yǒu gè bù dá zhī zhōng, gū xí yě jiù nán miǎn yǒu gè nán shēn zhī yǐn, yě shì jū jiā yī gè dà bìng.
這個禮節,我說書的先以為然。何也呢?往往見那些世族大家,多半禮重於情,久之,情為禮制,父子便難免有個不達之衷,姑媳也就難免有個難伸之隱,也是居家一個大病。
hé rú tā jiā zhè děng fù zi jiā rén lián wèi yī tǐ, qǐ bù dé xiē tiān lún lè qù? zhì yú nà yàn běi xián rén zhe zhè duàn shū, dà yuē zuì wēng zhī yì wèi bì zài jiǔ. tā xiǎng shì suàn jì dào hé yù fèng zhāng jīn fèng liǎng gè rén sì zhī xiǎo jiǎo ér, tōng gòng còu qǐ lái bù gòu yíng zào chǐ yī chǐ líng, yào jiào tā zhàn zhe shāng liáng wán le zhè zhuāng shì, nà jiǎo hòu gēn kě jiù yǒu xiē bù xíng le!
何如他家這等婦子家人聯為一體,豈不得些天輪樂趣?至於那燕北閒人著這段書,大約醉翁之意未必在酒。他想是算計到何玉鳳、張金鳳兩個人四隻小腳兒,通共湊起來不夠營造尺一尺零,要叫他站着商量完了這樁事,那腳後根可就有些不行了!
dāng xià ān lǎo yé jiàn ér xí liǎng páng shì zuò, biàn wèn dào: nǐ men shì zěn me gè jiàn shí? hé gè yán ěr zhì ne! hé xiǎo jiě xiān shuō dào: xí fù men yě shì nà tiān cì hou pó pó, xián huà tí dào wǒ jiā jiā jì, ǒu rán shuō dào zhè jù huà. qí shí shì qíng guǒ rán xíng dé qù xíng bù qù, xí fù men liǎng gè jiū jìng nòng dé chéng nòng bù chéng, cǐ shí yě bù gǎn shuō mǎn le, hái dé qǐng shì gōng pó. xí fù zài nà biān gēn jiù mǔ zhù zhe de shí hòu, biàn tīng dé wéi zhe zhè zhuāng yuán dōu shì wǒ jiā de dì, nà shí hòu tīng zhe, jué dé lí zì jǐ de xīn yuǎn, zhǐ dāng xián huà ér tīng guò qù le. jí zhì guò lái, qǐng shì pó pó, cái zhī dào zhè dì nián zhōng zhǐ jìn èr bǎi jǐ shí liǎng yín zi de zū zǐ, wèn dào zhè gè gēn dǐ, pó pó yě bù dà qīng chǔ. qǐng shì gōng gōng, guǒ rán de zhè děng yī kuài dà dì, zěn de zhǐ jìn zhè xiē xū zū zǐ? wǒ jiā zhè dì dào dǐ yǒu duō shǎo qǐng mǔ?
當下安老爺見兒媳兩旁侍坐,便問道:「你們是怎麼個見識?『盍各言爾志』呢!」何小姐先說道:「媳婦們也是那天伺候婆婆,閒話提到我家家計,偶然說到這句話。其實事情果然行得去行不去,媳婦們兩個究竟弄得成弄不成,此時也不敢說滿了,還得請示公婆。媳婦在那邊跟舅母住着的時候,便聽得圍着這莊園都是我家的地,那時候聽着,覺得離自己的心遠,止當閒話兒聽過去了。及至過來,請示婆婆,才知道這地年終只進二百幾十兩銀子的租子,問到這個根底,婆婆也不大清楚。請示公公,果然的這等一塊大地,怎的只進這些須租子?我家這地到底有多少頃畝?」
ān lǎo yé jiàn wèn, xiān ā āi le yī shēng, shuō: zhè jù huà jìng bèi nǐ liǎng gè bǎ wǒ wèn dào le. zhè xiàng dì yuán shì wǒ jiā zǔ shàng cóng lóng jìn guān de shí hòu zhàn de yī kuài lǎo quān dì, dāng rì dà de hěn ne! nán běi xià lǐ, nán biān duì zhe wǒ jiā zhuāng mén nà zuò shān de shān yáng lǐ, yǒu yī piàn fēng shù lín zi, nà dì fāng ér jiào zuò hóng yè cūn, cóng nà lǐ qǐ, zhí dào zhuāng hòu wǒ hé nǐ shuō guò de nà gè yuán wǔ miào zhǐ dōng xī xià lǐ, jǐn xī tóu ér yǒu gè dà wěi táng, nà dì fāng jiào zuò wěi tān, yòu jiào zuò wěi táng, cóng nà lǐ qǐ, zhí dào dōng biān kàng jiā cūn wǒ nà zuò qīng lóng qiáo. zhè fāng yuán yī piàn dà dì fāng, dāng rì dōu shì wǒ jiā de, zì cóng dào wǒ shǒu lǐ, biàn píng zhuāng tóu nián zhōng jiāo zhè jǐ liǎng zū yín, tīng shuō dāng nián zài duō èr shí yú bèi hái bù zhǐ. dà gài cóng zhàn guò lái de shí hòu biàn yǒu yǐn mán xià de, shī mí diào de, shèn zhì cóng qián jiā rén zhuāng tóu de guǐ bì, àn zhōng dào diǎn de dōu yǒu. zhè huà lián wǒ yě zhǐ tīng dé shuō.
安老爺見問,先「阿噯」了一聲,說:「這句話竟被你兩個把我問倒了。這項地原是我家祖上從龍進關的時候占的一塊老圈地,當日大的很呢!南北下里,南邊對着我家莊門那座山的山陽里,有一片楓樹林子,那地方兒叫作紅葉村,從那裡起,直到莊後我合你說過的那個元武廟止;東西下里,盡西頭兒有個大葦塘,那地方叫作葦灘,又叫作尾塘,從那裡起,直到東邊亢家村我那座青櫳橋。這方圓一片大地方,當日都是我家的,自從到我手裡,便憑莊頭年終交這幾兩租銀,聽說當年再多二十餘倍還不止。大概從占過來的時候便有隱瞞下的,失迷掉的,甚至從前家人莊頭的詭弊,暗中盜典的都有。這話連我也只聽得說。」
hé xiǎo jiě dào: zhǐ bù zhī zhè lǎo quān dì, wǒ jiā kě yǒu gè shén me zhí zhào ér méi yǒu? ān lǎo yé shuō: zěn de méi yǒu! fán shì lǎo quān dì, dōu yǒu bù bān lóng piào, nà shàng miàn dōng xī nán běi de sì zhì dōu kāi dé míng bái. zhǐ shì lǎo nián de dì bù lùn qǐng mǔ, zhī zài yī fū zhī lì yì tiān néng zhǒng zhè kuài dì de duō shǎo shàng jì suàn, jiào zuò yī shǎng. suǒ yǐ nà qǐng shù zhì jīn wǒ zài yě nòng bù qīng le.
何小姐道:「只不知這老圈地,我家可有個甚麼執照兒沒有?」安老爺說:「怎的沒有!凡是老圈地,都有部頒龍票,那上面東西南北的四至都開得明白。只是老年的地不論頃畝,只在一夫之力一天能種這塊地的多少上計算,叫作一晌。所以那頃數至今我再也弄不清了。」
hé xiǎo jiě dào: guǒ rán rú cǐ, nà jiù hǎo shuō le. yǒu le zhí zhào bù chóu zhǎo bù chū sì zhì de, àn zhe sì zhì bù chóu hé bù chū qǐng shù lái, píng zhe qǐng shù bù chóu chá bù chū diàn hù lái. diàn hù yī qīng, nà hù xiàn zài wǒ jiā jiāo zū, nà hù bù zài wǒ jiā jiāo zū, xiān dé míng bái le. biàn kě chá nà bù zài wǒ jiā jiāo zū de diàn hù míng xià, dì zū nián nián dōu jiāo dào shén me rén shǒu lǐ chá chū xià luò lái, rú guǒ shì shī mí de yǐn mán de, zěn néng biàn yóu tā yǐn mán shī mí? zhǐ yào bù jiù tā de yǐ wǎng, biàn shì wǒ jiā cóng kuān le. jí huò qí zhōng yǒu zhuāng tóu dào diǎn chū qù de, wǒ men jì yǒu yìn qì zài shǒu lǐ, wú lùn tā diǎn dào shèn de rén jiā, kě yǐ qǔ de huí lái de rú guǒ diǎn jià wú duō, ná zhe yín zi zhào jià qǔ huí lái, bù hé tā jì jiào zhǎng duǎn, yě jiù shì wǒ jiā cóng kuān le. zhè děng yī bàn, yòu jiā zēng le jìn xiàng, yòu huī fù le jiù chǎn, qǐ bú shì hǎo? kuàng qiě zhè dì yòu bù gé zhe sān wǔ bǎi lǐ, dōu wéi zhe jiā mén kǒu ér, yě róng yì chá. zhǐ yào chá dé qīng chǔ, gǎn pà nà zū zǐ bǐ yuán shù huì duō chū lái hái dìng bù dé ne!
何小姐道:「果然如此,那就好說了。有了執照不愁找不出四至的,按着四至不愁核不出頃數來,憑着頃數不愁查不出佃戶來。佃戶一清,那戶現在我家交租,那戶不在我家交租,先得明白了。便可查那不在我家交租的佃戶名下,地租年年都交到甚麼人手裡;查出下落來,如果是失迷的、隱瞞的,怎能便由他隱瞞、失迷?只要不究他的以往,便是我家從寬了。即或其中有莊頭盜典出去的,我們既有印契在手裡,無論他典到甚的人家,可以取得回來的;如果典價無多,拿着銀子照價取回來,不合他計較長短,也就是我家從寬了。這等一辦,又加增了進項,又恢復了舊產,豈不是好?況且這地又不隔着三五百里,都圍着家門口兒,也容易查。只要查得清楚,敢怕那租子比原數會多出來還定不得呢!」
zhāng gū niáng dào: wǒ jiě jie zhè huà shuō de kě zhēn bù cuò! wǒ dào le zán men jiā zhè yī nián duō, tīng le tīng jīng lǐ zhì dì, gǎn zé hé wài shěng bù tóng zhǐ zhī hé zháo dì jià jì suàn zū zǐ, zài bù xiǎng zhè yī mǔ dì yǒu duō dà chū xī ér. jiù ná gāo liáng yī xiàng jiǎng, chú le gāo liáng lì ér suàn zhuāng jià, gāo liáng miáo ér jiù shì tiáo zhǒu, gāo liáng gǎn ér jiù shì shú jiē, bō xià pí ér lái jiù zhī xí zuò dùn, bō xià jiē dàng ér lái jiù chā dēng chā xiá zi, kàn bù dé nà gēn zi chà zǐ, zhǐ zuò chái huō shāo, kě shì jiā jiā ér yòng de zháo de, dào le xiāng xià, lián nà yè zi yě bù bái rēng. nà yī zhuāng bú shì lì xī? hé zài yī chù, biàn shì yī mǔ dì de zū zǐ shù ér. jiù ràng páo chú diàn hù de rén gōng fàn shí shēng kǒu kǒu liáng qù, zhǐ pà yě bù zhǐ zhè jǐ liǎng yín zi.
張姑娘道:「我姐姐這話說的可真不錯!我到了咱們家這一年多,聽了聽京里置地,敢則合外省不同;止知合着地價計算租子,再不想這一畝地有多大出息兒。就拿高粱一項講,除了高粱粒兒算莊稼,高粱苗兒就是笤帚,高粱稈兒就是秫秸,剝下皮兒來就織席作囤,剝下秸檔兒來就插燈插匣子,看不得那根子岔子,只作柴火燒,可是家家兒用得着的,到了鄉下,連那葉子也不白扔。那一樁不是利息?合在一處,便是一畝地的租子數兒。就讓刨除佃戶的人工飯食、牲口口糧去,只怕也不止這幾兩銀子。」
ān lǎo yé jìng tīng le bàn rì, xiàng tài tài shuō dào: tài tài, nǐ tīng tā liǎng gè zhè duàn huà, nǐ wǒ jìng wén suǒ wèi wén. ān tài tài dào: bù rán wǒ wèi shén me shuō tā men shuō de yǒu diǎn lǐ ér ne. ān lǎo yé dào: wǒ zhǐ bù jiě, suàn nǐ liǎng gè dōu rèn zhēn dú guò jǐ nián shū, yīng gāi cū zhī xiē wén yì bà le, zěn de biàn guàn tōng dào cǐ? zhè què chū wǒ yì wài! hé xiǎo jiě xiào shuō dào: gōng gōng zhǐ xiǎng, wǒ mèi mei ne, tā jiā běn jiù shì gè wù nóng rén jiā dào le xí fù, shēn shān yī zhù sān nián. yǎn jīng kàn de shì zhè gè, ěr duǒ tīng de shì zhè gè, biàn hé nèi xiē cūn pó ér cūn gū ér jiǎng xiē xián huà ér, yě wú fēi zhè gè. xí fù men liǎng gè běn shì gōng pó tè dì qǔ lái de yī gè nán shān lǐ de yī gè běi cūn lǐ de, zěn de huì bù dǒng ne? ān lǎo fū qī tīng le zhè huà, yì jiā huān xǐ.
安老爺靜聽了半日,向太太說道:「太太,你聽他兩個這段話,你我竟聞所未聞。」安太太道:「不然我為甚麼說他們說的有點理兒呢。」安老爺道:「我只不解,算你兩個都認真讀過幾年書,應該粗知些文義罷了,怎的便貫通到此?這卻出我意外!」何小姐笑說道:「公公只想,我妹妹呢,他家本就是個務農人家;到了媳婦,深山一住三年。眼睛看的是這個,耳朵聽的是這個,便合那些村婆兒村姑兒講些閒話兒,也無非這個。媳婦們兩個本是公婆特地娶來的一個『南山裡的』、一個『北村裡的』,怎的會不懂呢?」安老夫妻聽了這話,益加歡喜。
ān lǎo yé biàn shuō dào: huà suī rú cǐ, yě kuī nǐ liǎng gè shì shì liú xīn. zhǐ shì yào qīng zhè xiàng dì, yě xū fèi wǒ wú xiàn jīng shén. biàn shuō nòng qīng le, guǒ rán yǒu xiē zhuāng tóu sī xià diǎn chū qù de, cǐ shí yòu nà lǐ dǎ suàn zhè xǔ duō dì jià? gōng zǐ tīng dào zhè lǐ, biàn zhàn qǐ lái bǐng dào: xiàn fàng zhe dèng jiǔ dà yé gěi yù fèng gū niáng bāng xiāng de nà fēn dōng xī ne.
安老爺便說道:「話雖如此,也虧你兩個事事留心。只是要清這項地,也須費我無限精神。便說弄清了,果然有些莊頭私下典出去的,此時又那裡打算這許多地價?」公子聽到這裡,便站起來稟道:「現放着鄧九大爺給玉鳳姑娘幫箱的那分東西呢。」
lǎo yé dào: wèi, nà yuán shì tā shī fù yīn tā niáng jiā méi rén, téng tā de yī fān shēn xīn, zì rán gāi liú zhe tā zì jǐ tiān bǔ shǐ yòng, cái bù fù rén jiā zhè fān měi yì. zěn de zuò zhè xiàng yòng qǐ lái? gōng zǐ yòu huí dào: tā liǎng gè xiàn zài de fú shí qì yòng dōu jīng fù mǔ zào xīn, shǎng dé qí quán. jì méi kě tiān bǔ de dì fāng, yuè jiān yòu yǒu zhào lì de yuè fèi, jí zhì yǒu gè é wài yòng qián de qù chù, hái shì hé fù mǔ tǎo, tā zì jǐ hái yòng tiān bǔ xiē shén me? zì rán gāi bǎ zhè xiàng jìn fèng le fù mǔ, zuò zhè dòng zhèng wù cái shì. shuō zhe, biàn guì le yī guì, shuō: wù bì qǐng fù mǔ shǎng shōu.
老爺道:「喂,那原是他師傅因他娘家沒人,疼他的一番深心,自然該留着他自己添補使用,才不負人家這番美意。怎的作這項用起來?」公子又回道:「他兩個現在的服食器用都經父母躁心,賞得齊全。既沒可添補的地方,月間又有照例的月費,及至有個額外用錢的去處,還是合父母討,他自己還用添補些甚麼?自然該把這項進奉了父母,作這棟正務才是。」說着,便跪了一跪,說:「務必請父母賞收。」
ān tài tài dào: bù hài sào! rén jiā xí fù ér de dōng xī, zěn ma yòng nǐ lái zhè me xiàn qín ér ya! ān tài tài zhè jù huà, kě zhāo chū tā xiān tiān de yī diǎn ér shū dú lái le, xiào dào: huí mǔ qīn, nà shi tā de, lián tā hái shì wǒ de, shì wǒ de biàn shì fù mǔ de. lǐ: zi fù wú sī huò, wú sī xù, wú sī qì. zhè děng jiǎng qǐ lái, nà yòu shì tā de? hé kuàng cǐ jǔ běn shì chū yú xí fù yù fèng zì jǐ de yì sī, bìng qiě bù dàn tā yī rén de yì sī, biàn shì jīn fèng xí fù yě suǒ jiàn lüè tóng. bù guò zhè huà lǐ yīng ér zǐ dài tā men bǐng bái, cái hé zhe chàng suí de dào lǐ.
安太太道:「不害臊!人家媳婦兒的東西,怎嗎用你來這麼獻勤兒呀!」安太太這句話,可招出他先天的一點兒書毒來了,笑道:「回母親,那是他的,連他還是我的,是我的便是父母的。《禮》:『子婦無私貨,無私蓄,無私器。』這等講起來,那又是他的?何況此舉本是出於媳婦玉鳳自己的意思,並且不但他一人的意思,便是金鳳媳婦也所見略同。不過這話理應兒子代他們稟白,才合着倡隨的道理。」
ān tài tài dào: ā gē, nǐ bié òu wǒ! nǐ zhǐ hé wǒ jiǎn jiǎn jié jié de shuō huà, zhè yě zhí de shuō le méi sān jù huà yòu bèi shàng zhè me dà chē shū! shuí zhī tā zhè chē shū dào zhèng hé le nǎi wēng zhī yì, zǎo diǎn tóu dào: zhè huà tài tài zì rán gāi tīng bù míng bái, rán ér què zhèng shì fù dào yīng xiǎo dé de. nà nèi zé yǒu yún: fán fù bù mìng shì sī shì bù gǎn tuì, fù jiāng yǒu shì, dà xiǎo bì qǐng yú jiù gū. zi fù wú sī huò, wú sī xù, wú sī qì, bù gǎn sī jiǎ, bù gǎn sī yǔ. zhè piān shū zhèng suǒ yǐ bǔ qū lǐ zhī bù zú. yù gé zhè huà què shì tā dú shū jiàn dào de dì fāng.
安太太道:「阿哥,你別慪我!你只合我簡簡捷捷的說話,這也值得說了沒三句話又背上這麼大車書!」誰知他這車書倒正合了乃翁之意,早點頭道:「這話太太自然該聽不明白,然而卻正是婦道應曉得的。那《內則》有云:『凡婦不命適私室不敢退,婦將有事,大小必請於舅姑。子婦無私貨,無私蓄,無私器,不敢私假,不敢私與。』這篇書正所以補《曲禮》之不足。玉格這話卻是他讀書見道的地方。」
jīn yù zǐ mèi jiàn gōng gōng yǒu xiē shǒu kěn, biàn yī qí shuō dào: zhè xiàng jīn yín xiàn zài jì bái fàng zhe, kuàng qiě gōng gōng yǎn xià shì bù dǎ suàn chū qù de le, biàn ràng yù láng míng nián jiù zhōng jǔ rén hòu nián jiù zhōng jìn shì, lí fèng yǎng fù mǔ yǎng huó zhè yī jiā yě hái yuǎn zhe de ne. zhè gè dāng ér, zhèng shì wǒ jiā yī gè qīng huáng bù jiē de shí hòu ér. hé kuàng wǒ jiā yòu běn shì gè rù bù fū chū de dǐ zi, cǐ hòu rì yòng yǒu gè bù zú, zì rán hái dé cóng zhè xiàng lǐ tiān bǔ zhe shǐ. yǔ qí děng dào jǐ nián ér zhī hòu líng xīng tiān bǔ wán le lìng dǎ zhǔ yì, hé rú cǐ shí jiù zhè xiàng shàng dìng gè wàng zhǎng jiǔ yuǎn de zhǔ yì, miǎn de rì hòu dǎ suàn. rú guǒ bàn dé yǒu gè chéng jú, bù wéi xiàn zài de rì yòng gòu le, biàn shì jiāng lái de zǐ sūn yě jìn zé kě shì, tuì yì kě nóng. zhè huà bù zhī gōng pó xiǎng zhe zěn me yàng?
金、玉姊妹見公公有些首肯,便一齊說道:「這項金銀現在既白放着,況且公公眼下是不打算出去的了,便讓玉郎明年就中舉人、後年就中進士,離奉養父母、養活這一家也還遠着的呢。這個當兒,正是我家一個青黃不接的時候兒。何況我家又本是個入不敷出的底子,此後日用有個不足,自然還得從這項里添補着使。與其等到幾年兒之後零星添補完了另打主意,何如此時就這項上定個望長久遠的主意,免得日後打算。如果辦得有個成局,不惟現在的日用夠了,便是將來的子孫也進則可仕,退亦可農。這話不知公婆想着怎麼樣?」
ān lǎo yé tīng le, lián lián diǎn shǒu shuō dào: shàn zāi! sān nián zhī nèi wú jī jǐn yǐ! shuō le zhè jù, yòu dī zhe tóu xún sī le bàn shǎng, shuō dào: hái yǒu yī jié nán chù. guǒ rán zhào zhè huà bàn qǐ lái, zì rán yào bàn gè chè dǐ chéng qīng. nà suàn fāng tián hé duī duǒ, què dé gè zhuān mén háng jiā, wǒ shì xùn xiè bù mǐn, yù gé yòu bù néng, biàn shì wǒ jiā zhè jǐ gè jiā rén, yě méi gè néng de, qǐ bú shì yī rán yóu zhe nà bān zhuāng tóu bō nòng?
安老爺聽了,連連點首說道:「『善哉!三年之內無饑饉矣!』」說了這句,又低着頭尋思了半晌,說道:「還有一節難處。果然照這話辦起來,自然要辦個澈底澄清。那算方田、核堆垛,卻得個專門行家,我是遜謝不敏,玉格又不能,便是我家這幾個家人,也沒個能的,豈不是依然由着那班莊頭撥弄?」
gōng zǐ dào: zhè zhuāng shì ér zi dào kàn zhǔn le yī gè rén, jiù shì wǒ jiā zhè yè tōng biàn nòng dé lái. ān lǎo yé dào: tā? wǒ píng rì zhǐ kàn tā rèn dé liǎng gè zì, shǐ zhe bǐ gè xún cháng xiǎo sī qīng chǔ xiē, zhè xiē shì tā jìng nòng dé lái ma? gōng zǐ dào: bù dàn huì, bìng qiě jīng. ér zi yòu zěn de xiǎo dé? yīn jiàn wǒ zhàng rén cháng hé tā yī chù jiǎng jiū, wǒ zhàng rén ná zhe běn jiǔ zhāng suàn fǎ, wèn tā jǐ kuài zěn yàng jī líng de tián còu qǐ lái yīng hé duō shǎo mǔ, jǐ kuài ruò gān zhǎng duǎn de tián còu qǐ lái yīng hé duō shǎo mǔ, tā ná zhe miàn suàn pán kōng shǒu suàn zhe, jìng sī háo bù cuò. jí zhì tā wèn wǒ zhàng rén duō shǎo dì yīng shōu duō shǎo gāo liáng mài zi gǔ zi, wǒ zhàng rén bù yòng dǎ suàn pán, shuō de shù mù què yòu hé nà suàn fǎ běn zi shàng bù chā shàng xià yòu shì zěn de yī gǔ èr mǐ, zěn de yī shú liǎng shú, zěn de fēn shǎo jù duō, lián nà duī duǒ píng jiān dōu shuō de chū lái. jù wǒ kàn qǐ lái, dà yuē yī biān shì cóng hé suàn lái de, yī biān shì cóng yuè lì lái de. zhǐ wǒ tīng zhe, jué dé bǐ zuò xià hòu shì wǔ shí ér gòng de nà zhāng kǎo jù tí hái nán xiē.
公子道:「這樁事兒子倒看準了一個人,就是我家這葉通便弄得來。」安老爺道:「他?我平日只看他認得兩個字,使着比個尋常小廝清楚些,這些事他竟弄得來嗎?」公子道:「不但會,並且精。兒子又怎的曉得?因見我丈人常合他一處講究,我丈人拿着本《九章算法》,問他幾塊怎樣畸零的田湊起來應合多少畝,幾塊若干長短的田湊起來應合多少畝,他拿着面算盤空手算着,竟絲毫不錯。及至他問我丈人多少地應收多少高粱、麥子、穀子,我丈人不用打算盤,說的數目卻又合那《算法》本子上不差上下;又是怎的一谷二米,怎的一熟兩熟,怎的分少聚多,連那堆垛平尖都說的出來。據我看起來,大約一邊是從核算來的,一邊是從閱歷來的。只我聽着,覺得比作《夏后氏五十而貢》的那章考據題還難些。」
ān lǎo yé tàn dào: rú wǒ fù zǐ, zhèng suǒ wèi bù zhī jià sè jiān nán zhě yě, duì zhī dé wú shǎo kuì!
安老爺嘆道:「如我父子,正所謂『不知稼穡艱難』者也,對之得無少愧!」
gōng zǐ yuán shì shuō zì jǐ bù tōng shù wù, bù xiǎng rě dé lǎo rén jiā yě qiān zūn ér guāng qǐ lái, yī shí jí lì yào wò xuán zhè jù huà, biàn dào: rén yǒu bù wèi yě ér hòu kě yǐ yǒu wèi, biàn shì dà shèng rén yě dào dé gè wú bù rú lǎo nóng wú bù rú lǎo pǔ. ān lǎo yé tīng le, biàn zhèng sè dào: zhè liǎng jù shū jiǎng cuò le, bú shì zhè děng jiǎng fǎ. wú fū zǐ shuō wú bù rú lǎo nóng wú bù rú lǎo pǔ zhè liǎng jù huà, zhèng shì wú fēi sī rén zhī tú yǔ ér shuí yǔ de tiě bǎn zhù jiǎo. tā lǎo rén jiā zhèng zài yī qiāng de jiù shì kǔ zhōng méi chù fā xiè, xiǎng dào jiǎ rú wú dào de xíng, zhèng hǎo tóng èr sān zi gòng xiāng zhì lǐ, bù xiǎng zhè fán chí shì huà bù wèn, piān piān de yào qǐng xué jià qǐng xué pǔ qǐ lái, fū zǐ shēn kǒng tā zǒu rù zhǎng jǔ jié nì de yí lù, tǎng rán zhè bān mén dì zǐ dōu yào zhè děng qǐ lái, rú cāng shēng hé? suǒ yǐ cái duì zhèng xià yào, hé tā jiǎng nà shàng hǎo lǐ de sān jù. zhè liǎng gè rú zì yào zuò wǒ bù zhào xiàng lǎo nóng lǎo pǔ yī yàng jiǎng, bù dé zuò wǒ bù jí lǎo nóng lǎo pǔ jiǎng hé zhe xià wén de yān yòng jià yī jù, cái shì shèng rén kǒu qì. bù rán, nǐ zhǐ kàn dào qiān shèng zhī guó, shǐ mín yǐ shí de nà gè shí zì, kě shì sì tǐ bù qín wǔ gǔ bù fēn de rén shuō de chū lái de?
公子原是說自己不通庶務,不想惹得老人家也「謙尊而光」起來,一時極力要斡旋這句話,便道:「『人有不為也而後可以有為』,便是大聖人也道得個『吾不如老農』、『吾不如老圃』。」安老爺聽了,便正色道:「這兩句書講錯了,不是這等講法。吾夫子說『吾不如老農』、『吾不如老圃』這兩句話,正是『吾非斯人之徒與而誰與』的鐵板註腳。他老人家正在一腔的救世苦衷沒處發泄,想道『假如吾道得行,正好同二三子共襄治理』,不想這樊遲是話不問,偏偏的要『請學稼』『請學圃』起來,夫子深恐他走入長沮、桀溺的一路,倘然這班門弟子都要這等起來,如蒼生何?所以才對症下藥,合他講那『上好禮』的三句。這兩個『如』字要作『我不照像老農老圃一樣』講,不得作『我不及老農老圃』講;合着下文的『焉用稼』一句,才是聖人口氣。不然,你只看『道千乘之國,使民以時』的那個『時』字,可是四體不勤五穀不分的人說的出來的?」
ān tài tài tīng le tīng, shì qíng bù céng shuō chū méi mù, tā xián qiáo zǐ yòu jiǎng qǐ shū lái le, biàn dào: zhè bú shì ma? rén jiā xí fù ér zài zhè lǐ shuō zhèng jīng de, lǎo yé yòu nào dào kǒng fū zǐ shǎng qù le zhè dōu shì yù gé rě chū lái de. ān lǎo yé dào: tiān xià shì chú le qǔ fǎ kǒng fū zǐ, nà lǐ hái xún dé chū gè zhèng jīng lái? tài tài kě zhēn bèi zhè wèi lǎo yé òu dé shòu bù dé le, shuō: lǎo yé, zán men yé ér men niáng ér men xiàn zài shāng liáng de shì chī bǎo fàn, nà wèi kǒng fū zǐ dàn fán yǒu gè chī bǎo fàn de zhèng jīng zhǔ yì, zěn de zhōu yóu liè guó de shí hòu, bàn dào ér huì duàn le yī dùn ér, ná zhe shēng ér dí bù chū shēng mǐ lái ne? zhè nán dào bú shì lǎo yé jiǎng gěi wǒ men tīng de ma?
安太太聽了聽,事情不曾說出眉目,他賢喬梓又講起書來了,便道:「這不是嗎?人家媳婦兒在這裡說正經的,老爺又鬧到孔夫子上去了——這都是玉格惹出來的。」安老爺道:「天下事除了取法孔夫子,那裡還尋得出個正經來?」太太可真被這位老爺慪得受不得了,說:「老爺,咱們爺兒們娘兒們現在商量的是吃飽飯,那位孔夫子但凡有個吃飽飯的正經主意,怎的周遊列國的時候,半道兒會斷了一頓兒,拿着升兒糴不出升米來呢?這難道不是老爺講給我們聽的嗎?」
ān lǎo yé dào: cǐ zhèng suǒ wèi jūn zǐ gù qióng, yòu fú hǎi jū yí, suǒ yǐ fā cǐ hào tàn yě. ān tài tài zhǐ shèng le xiào, shuō dào: shì le, shì le, wú lùn zěn me zhe bà, suàn wǒ men míng bái le jiù wán le! lǎo yé cǐ shí zhǐ xì xiǎng xiǎng, liǎ xí fù zhè huà shì bú shì? zhè zhǔ yì kě xíng bù kě xíng? huò zhě lǎo yé hái yǒu gè shén me bó zhèng zhǐ shì de, suǒ xìng jiù bǎ zhè huà shāng liáng dìng guī le.
安老爺道:「此正所謂『君子固窮』,又『浮海』『居夷』,所以發此浩嘆也。」安太太只剩了笑,說道:「是了,是了,無論怎麼着罷,算我們明白了就完了!老爺此時只細想想,倆媳婦這話是不是?這主意可行不可行?或者老爺還有個甚麼駁正指示的,索性就把這話商量定規了。」
ān lǎo yé dào: zì gǔ dào yí rén mò yòng, yòng rén mò yí, tā liǎng gè jì yǒu zhè fān zhì xiàng, yòu shuō de zhè děng míng bái, nǐ wǒ rú jīn jìng bǎ zhè zhuāng shì zé chéng tā liǎng gè bàn qǐ lái, cái shì gè lèi jǔ zhī dào. cǐ shí qǐ kě wù huì le nà yán qián dìng, shì qián dìng de liǎng jù huà, zhuǎn qù sān sī ér xíng? tài tài dào: bú shì yō, wǒ shì yóu yí zhè liǎ xiǎo rén ér dān bù qǐ zhè me dà shì lái yō!
安老爺道:「自古道『疑人莫用,用人莫疑』,他兩個既有這番志向,又說的這等明白,你我如今竟把這樁事責成他兩個辦起來,才是個累矩之道。此時豈可誤會了那『言前定,事前定』的兩句話,轉去『三思而行』?」太太道:「不是喲,我是猶疑這倆小人兒擔不起這麼大事來喲!」
lǎo yé dào: wèi, chì yě wèi zhī xiǎo, shú néng wèi zhī dà? bù bì yóu yí.
老爺道:「喂,『赤也為之小,熟能為之大?』不必猶疑。」
shuō wán, biàn fēn fù gōng zǐ dào: zhì yú nǐ jiǎng de nà xiàng jīn yín, yě kě yǐ bù bì yí dìng sòng dào wǒ tóng nǐ niáng gēn qián lái, nǐ zhǐ xiǎo dé nà zi fù wú sī huò wèi tōng lùn, kě zhī wèi yǒu fǔ kù cái, fēi qí cái zhě yě yóu wèi lùn zhī zhì tōng zhě. zhī cǐ yī yán kě jué, bù xū zài yì. yīn yòu huí tóu xiàng tài tài shuō dào: wǒ dào hái yǒu yī shuō, wǒ wǎng wǎng jiàn rén dào lǎo lái, bǎ zhè fèn jiā zì jǐ láo láo de bǎ zài shǒu lǐ, bù kěn jiāo gěi ér sūn, wǒ pō xiào tā bù dá. xì xiǎng qǐ lái, dà yuē tā nà bù dá yě yǒu liǎng bān kǔ chǔ, yì bān kǔ de shì yǎng zhe gè bù xiào de zǐ sūn, xiān lǜ dào bǎ wǒ yī shēng jiān nán chuàng zào ér lái de, yóu tā rèn yì huī huò ér qù, jí zhì wǒ shòu le pín kǔ, hái dé chóng xīn gù shàn tā de chī chuān yì bān kǔ de shì yǎng zhe gè hǎo zi sūn, yòu lǜ tā suī yǒu yǎng zhì de xiào xīn, wǒ què wú zì lì de héng chǎn, biàn suàn wǒ jiǎ zuò chī lóng, yě de kè kè lián xù tā de xīn lì bù zú. rú jīn wǒ jiā guǒ rán yào bǎ zhè jiù yè huī fù huí lái, dà yuē zú gòu yī nián de chī chuān yòng dù, biàn bù chóu tā men yǒu gè xīn lì bù zú le. zài kàn zhè sān gè hái zi de jū xīn xíng shì, hái huì hú luàn huī huò bù chéng? nǐ wǒ jiù suǒ xìng bǎ zhè fèn jiā jiāo gěi liǎng gè xí fù zhǎng guǎn. liǎng gè rén zhī zhōng, yù fèng xí fù shì gè míng jué qì xiàng, biàn jiào tā zhī yīng mén tíng jīn fèng xí fù shì gè xì nì fēng guāng, biàn jiào tā liào liàng yán mǐ. wǒ lǎo fū qī zhǐ tì tā men chū gè zhǔ yì ér, zhī gè zuǐ ér, téng chū wǒ lái, yě hǎo chèn zhe zhè wèi gù de cōng míng, zài bǔ dú jǐ xíng wèi dú zhī shū. guǒ yǒu yú xiá, biàn rèn wǒ liú lǎn lín quán, jì qíng shī jiǔ. tài tài wú shì, yě hǎo dài shàng gè yǎn jìng ér, diāo dài yān ér, kàn gè pái ér, chōng gè lǎo tài tài ér, cháng yī cháng zhè xǔ duō nián de zào chí xīn kǔ. yù gé què jiào tā yī yì yòng gōng, miǎn tú shàng jìn. qǐ fēi wǒ jiā bù xìng zhōng zhī yī dà xìng hū? tài tài jiàn lǎo yé shuō de zhè děng gāo xìng, yì jiā huān xǐ, biàn dào: wǒ xiǎng zhe yě shì zhè yàng. lǎo yé jì zhè yàng shuō, hǎo jí le. yīn wàng zhe liǎng gè xí fù xiào dào: wǒ zài méi xiǎng dào wǒ áo le bàn bèi zi, zhí áo dào nǐ men liǎ jìn le mén, wǒ zhè dòu pái cái suàn fèng le míng wén le.
說完,便吩咐公子道:「至於你講的那項金銀,也可以不必一定送到我同你娘跟前來,你只曉得那『子婦無私貨』為通論,可知『未有府庫財,非其財者也』尤為論之至通者。只此一言可決,不須再議。」因又回頭向太太說道:「我倒還有一說,我往往見人到老來,把這份家自己牢牢的把在手裡,不肯交給兒孫,我頗笑他不達。細想起來,大約他那不達也有兩般苦楚,一般苦的是養着個不肖的子孫,先慮到把我一生艱難創造而來的,由他任意揮霍而去,及至我受了貧苦,還得重新顧贍他的吃穿;一般苦的是養着個好子孫,又慮他雖有養志的孝心,我卻無自立的恆產,便算我假作痴聾,也得刻刻憐恤他的心力不足。如今我家果然要把這舊業恢復回來,大約足夠一年的吃穿用度,便不愁他們有個心力不足了。再看這三個孩子的居心行事,還會胡亂揮霍不成?你我就索性把這份家交給兩個媳婦掌管。兩個人之中,玉鳳媳婦是個明決氣象,便叫他支應門庭;金鳳媳婦是個細膩風光,便叫他料量鹽米。我老夫妻只替他們出個主意兒,支個嘴兒,騰出我來,也好趁着這未錮的聰明,再補讀幾行未讀之書。果有餘暇,便任我流覽林泉,寄情詩酒。太太無事,也好帶上個眼鏡兒,叼袋煙兒,看個牌兒,充個老太太兒,償一償這許多年的躁持辛苦。玉格卻教他一意用功,勉圖上進。豈非我家不幸中之一大幸乎?」太太見老爺說的這等高興,益加歡喜,便道:「我想着也是這樣。老爺既這樣說,好極了。」因望着兩個媳婦笑道:「我再沒想到我熬了半輩子,直熬到你們倆進了門,我這鬥牌才算奉了明文了。」
zhè huà zàn qiě àn xià bù biǎo. què shuō zhāng tài tài zì cóng bān chū qù zhī hòu, měi rì jiā lǐ chī guò zǎo fàn biàn jìn lái zhào liào zhào liào, yù zhe ān lǎo yé bù zài lǐ tóu, biàn tóng jiù tài tài hé ān tài tài xián huà, yǒu gè huó jì yě bāng zhe zuò zuò, zhè rì jìn lái, zhèng zhí ān lǎo yé zài jiā, tā zuò le yī kè biàn qù zhǎo jiù tài tài. jiàn jiù tài tài zhèng zài nà lǐ dài le liǎng gè mā mā zhāng luó tā jiě mèi guò dōng de lǐ yī ér, tā yě jiù bāng zhe zuò qǐ lái. jiù tài tài shì gè hǎo rè nào méi pí qì de rén, tā lè dé jiè tā xǐng xǐng pí ér, jiě jiě mèn ér, biàn hé tā yī miàn liào lǐ zhēn xiàn, yī miàn gāo tán kuò lùn qǐ lái. liǎng gè rén suī bù tóng dào, dà yuē yī yàng de shì bù kěn bái chī qīn qī de chá fàn de yì sī. zuò le huì zi, jiàn tiān bù zǎo le, biàn shōu le huó guò zhè biān lái. èr rén yī tóng chū le xī yóu láng jiǎo mén, shùn zhe yóu láng guò le zuān shān mén ér, jiāng zǒu dào chuāng gēn qián, qià hǎo tīng dé ān tài tài shuō dào dòu pái suàn fèng le míng wén de nà jù huà, jiù tài tài biàn jiē shēng dào: zěn me zhe? dòu pái huì fèng le míng wén liě? hǎo wā! zhè kě shì rì tóu dǎ xī chū lái le. gū tài tài kuài gào sù wǒ tīng tīng. yī miàn shuō zhe, jìn le shàng fáng.
這話暫且按下不表。卻說張太太自從搬出去之後,每日家裡吃過早飯便進來照料照料,遇着安老爺不在裡頭,便同舅太太合安太太閒話,有個活計也幫着作作,這日進來,正值安老爺在家,他坐了一刻便去找舅太太。見舅太太正在那裡帶了兩個嬤嬤張羅他姐妹過冬的裡衣兒,他也就幫着作起來。舅太太是個好熱鬧沒脾氣的人,他樂得借他醒醒脾兒,解解悶兒,便合他一面料理針線,一面高談闊論起來。兩個人雖不同道,大約一樣的是不肯白吃親戚的茶飯的意思。作了會子,見天不早了,便收了活過這邊來。二人一同出了西遊廊角門,順着遊廊過了鑽山門兒,將走到窗跟前,恰好聽得安太太說到「鬥牌算奉了明文」的那句話,舅太太便接聲道:「怎麼着?鬥牌會奉了明文咧?好哇!這可是日頭打西出來了。姑太太快告訴我聽聽。」一面說着,進了上房。
ān lǎo fū qī èr wèi lián máng qǐ shēn ràng zuò, biàn bǎ hé liǎng gè xí fù fāng cái shuō de huà dà yuē shuō le yī biàn. jiù tài tài dào: wǒ bù guǎn nǐ men de jiā wù, wǒ zhǐ wèn dòu pái. nǐ men yào tán jiā wù, bié dān gē nǐ men, wǒ men dào niū niū wū lǐ qù. ān lǎo yé shì wèi bù gǒu yán de, biàn dào: zhè huà hé lái? wǒ jiā de jiā wù yòu jǐ shí bì guò jiù tài tài? ān tài tài dào: lǎo yé lǐ tā ne, tā zì lái shì zhè me nǚ shēng wài xiàng!
安老夫妻二位連忙起身讓坐,便把合兩個媳婦方才說的話大約說了一遍。舅太太道:「我不管你們的家務,我只問鬥牌。你們要談家務,別耽擱你們,我們到妞妞屋裡去。」安老爺是位不苟言的,便道:「這話何來?我家的家務又幾時避過舅太太?」安太太道:「老爺理他呢,他自來是這么女生外向!」
ān lǎo yé dào: ā, nǐ gū sǎo liǎng gè yě suàn de èr wèi lǎo tài tài le, dāng zhe liǎng gè xí fù hái shì zhè děng wán pí! jiù tài tài dào: gū lǎo yé bù yòng guǎn wǒ men de shì, wǒ men bù néng xiàng nǐ nà kāi kǒu jiù shì shī yún, bì kǒu jiù shì zǐ yuē de. ān tài tài dào: lǎo yé tīng, rén jiā zì jǐ yuàn yì bú shì? jiù tài tài dào: nǐ bié zhàng zhe nǐ men jiā de rén duō ya! jiào wǒ men qīn jiā píng yī píng, zán men liǎ dǎo dǐ shuí bǐ shuí dà? zhēn gè de, shí qī de yǎng le shí bā de le! cóng lái rù xíng sān rì wú liè bǎ, zhè wèi qīn jiā tài tài chéng rì jià hé jiù tài tài yī chù pán huán, yě liàn chū zuǐ pí zi lái le, biàn ā kě de xiào dào: kě shì rén jiā shuō de liě! jiù tài tài shēng pà shuō chū shāo huǒ de yǎng le dāng jiā de zhè jù xià wén, kě jiù tài bù yǎ xún le, xìng ér bú shì zhè jù. zhǐ tīng tā shuō dào: zhè kě chéng le rén jiā shuō de shén me háng zǐ yáo chē ér lǐ de yé yé, zhǔ guǎi gùn ér de sūn zi liě! jiù tài tài jí de rǎng dào: suàn le! tài tài, nǐ lǎo xiē zhe bà! tā zhǎng wǒ yī bèi ér nǐ hái bù yī, yí dìng yào zhǎng wǒ liǎng bèi ér cái suàn pián yí ne? ān lǎo yé zhǐ shuō dé gè: qún jū zhōng rì, yán bù jí yì, hǎo xíng xiǎo huì, nán yǐ zāi! rě dé shàng shàng xià xià dū xiào gè bú zhù.
安老爺道:「阿,你姑嫂兩個也算得二位老太太了,當着兩個媳婦還是這等頑皮!」舅太太道:「姑老爺不用管我們的事,我們不能像你那開口就是『詩云』,閉口就是『子曰』的。」安太太道:「老爺聽,人家自己願意不是?」舅太太道:「你別仗着你們家的人多呀!叫我們親家評一評,咱們倆倒底誰比誰大?真箇的,十七的養了十八的了!」從來「入行三日無劣把」,這位親家太太成日價合舅太太一處盤桓,也練出嘴皮子來了,便呵可的笑道:「可是人家說的咧!」舅太太生怕說出「燒火的養了當家的」這句下文,可就太不雅馴了,幸而不是這句。只聽他說道:「這可成了人家說的甚麼行子『搖車兒里的爺爺,拄拐棍兒的孫子』咧!」舅太太急的嚷道:「算了!太太,你老歇着罷!他長我一輩兒你還不依,一定要長我兩輩兒才算便宜呢?」安老爺只說得個:「群居終日,言不及義,好行小慧,難矣哉!」惹得上上下下都笑個不住。
zhè lǐ tóu jīn yù zǐ mèi liǎng gè rén shì biē zhe yī dǔ zi de zhèng jīng huà bù céng shuō wán, bèi zhè yī chà, yòu pà jiāng lái zuò shū de yàn běi xián rén xiě dào zhè lǐ dòu bù shàng zhè gè mǎo sǔn ér, liáng jiǔ, rěn zhù xiào, jiē zhe huí gōng pó dào: fāng cái de huà, gōng pó jì dōu yǐ wèi kě xíng, jiāo gěi xí fù men shāng liáng qù, zhè shì jìng kào xí fù men liǎng gè yě nòng bù chéng. dì yī, zhè tà kān zhàng liáng de shì, bú shì xí fù men néng qīn zì zuò de, dé hé gōng pó tǎo jǐ gè rén. dì èr, yǒu le zhè bān rén, yào měi rì měi shì de dōu jiào tā men shàng lái fán suǒ, nà bù yī rán dé gōng pó zào xīn ma? yào shuō jìng zài xí fù wū lǐ bàn, yě bù hé tǐ tǒng. kuàng qiě xiě xiě suàn suàn, yǐ zhì nèi xiē cè bù chuàn piào, yě de guī zhe zài yī chù, dé zhēn zhuó gè gōng suǒ dì fāng. dì sān, shì qíng bàn dé yǒu xiē méi mù, yín qián kě jiù yǒu le chū rù le, rén yě jiù yǒu le gōng guò le, dé lì xià gè yí dìng zhāng chéng. zhè xiē shì dōu dé qǐng shì gōng gōng, tǎo gè jiào dǎo. zhǐ zhè jù huà, yòu bǎ tā zūn wēng de shǐ xué zhāo chū lái le, biàn xiàng liǎng gè xí fù shuō dào: nǐ liǎng gè xū tīng wǒ shuō, fán shì jué dà jì yì dà shì, bù kě bù shī gǔ, bù kě guò nì gǔ. nǐ liǎng gè qiē qiē bù kě jū dìng le zuǒ chuán shàng de bǐng mìng zé bù wēi, zhuān mìng zé bù xiào zhè liǎng jù huà. nà jìn tài yú shēn shēng yuán shì chù zài yī gè jiā tíng duō gù de shí hòu, suǒ yǐ tā nà bān chén zǐ cái yǒu zhè fān yì lùn. rú jīn wǒ jiā shì yī tuán tiān lǐ rén qíng, hé xū gù lǜ jí cǐ? bǐng mìng shì nǐ men de lǐ, biàn zhuān mìng yě shì shěng wǒ men de xīn. wǒ hé nǐ men shuō jù yào yán bù fán de huà: kǔn yǐ wài jiāng jūn zhì zhī. nǐ men hái yǒu shèn me wèi nán de bù chéng?
這裡頭金、玉姊妹兩個人是憋着一肚子的正經話不曾說完,被這一岔,又怕將來作書的燕北閒人寫到這裡逗不上這個卯筍兒,良久,忍住笑,接着回公婆道:「方才的話,公婆既都以為可行,交給媳婦們商量去,這事竟靠媳婦們兩個也弄不成。第一,這踏勘丈量的事,不是媳婦們能親自作的,得合公婆討幾個人。第二,有了這班人,要每日每事的都叫他們上來煩瑣,那不依然得公婆躁心嗎?要說竟在媳婦屋裡辦,也不合體統。況且寫寫算算,以至那些冊簿串票,也得歸着在一處,得斟酌個公所地方。第三,事情辦得有些眉目,銀錢可就有了出入了,人也就有了功過了,得立下個一定章程。這些事都得請示公公,討個教導。」只這句話,又把他尊翁的史學招出來了,便向兩個媳婦說道:「你兩個須聽我說,凡是決大計議大事,不可不師古,不可過泥古。你兩個切切不可拘定了《左傳》上的『稟命則不威,專命則不孝』這兩句話。那晉太於申生原是處在一個家庭多故的時候,所以他那班臣子才有這番議論。如今我家是一團天理人情,何須顧慮及此?稟命是你們的禮,便專命也是省我們的心。我合你們說句要言不煩的話:『閫以外將軍制之。』你們還有甚麼為難的不成?」
tā zǐ mèi liǎng gè cái xiào zhe dá yīng xià lái.
他姊妹兩個才笑着答應下來。
jiù tài tài tīng le bàn rì, wèn zhe tā zǐ mèi dào: zhè gè huà, nǐ men jiě ér liǎ jìng huì míng bái le? nán dào zhè gè shén me zuǒ chuán yòu chuán de, nǐ men yě huì zhuǎn zhuǎn qīng chǔ le ma? tā zǐ mèi dào: shū shàng de huà què bù dé dǒng, gōng gōng de yì sī shì tīng chū lái le. jiù tài tài běng zhe liǎn ér shuō dào: zhè me shuō qǐ lái, wǒ men zhè liǎ wài wài jiě jie yào hé rén xià xiàng qí qù, suàn yíng dìng le! dà jiā tīng le zhè huà, bù dàn ān tài tài hé ān gōng zǐ xiǎo fū qī sān gè bù dǒng, lián ān lǎo yé tīng le yě jué chà yì, biàn wèn dào: zhè huà zěn de gè jiǎng fǎ?
舅太太聽了半日,問着他姊妹道:「這個話,你們姐兒倆竟會明白了?難道這個甚麼『左傳』『右傳』的,你們也會轉轉清楚了嗎?」他姊妹道:「書上的話卻不得懂,公公的意思是聽出來了。」舅太太繃着臉兒說道:「這麼說起來,我們這倆外外姐姐要合人下象棋去,算贏定了!」大家聽了這話,不但安太太合安公子小夫妻三個不懂,連安老爺聽了也覺詫異,便問道:「這話怎的個講法?」
jiù tài tài dào: gū lǎo yé bù dǒng a, děng wǒ jiǎng gěi nǐ tīng. yǒu zhè me yī gè rén, xià de yī pán xī chòu de chòu xiàng qí. jiàn qí jiù xià, měi xià bì shū. méi nài hé, qǐng le yī wèi xià gāo qí de gēn zhe tā, zài páng biān zhī zhe ér. nà xià gāo qí de xiān zhǔ fù tā shuō: zhī zhe ér róng yì, zhǐ bù hǎo dāng zhe rén zhí shuō chū lái, děng nǐ xià dào yào jǐn dì fāng ér, wǒ zhǐ shuō jù yà mí ér, nǐ yī le wǒ de huà zǒu, zài bù dé shū le. zhè xià chòu qí de dà lè. liǎng gè rén yī tóng dào le qí jú, hé rén xià le yī pán. tā zhè biān cái zhī shàng zuǒ biān dí shì, nà jiā ér jiù ān le gè dāng tóu pào, tā yòu bǎ zuǒ biān de xiàng diàn shàng, nà jiā yòu zài tā yòu shì jiǎo lǐ ān le gè chē. xià lái xià qù, rén jiā de mǎ yě guò le hé le, zài yī bù jiù yào dǎ tā de guà jiǎo jiāng le. tā kàn le kàn, shì shì zhī bù qǐ lái, lǎo jiāng ér shì duǒ bù chū qù, yī shí méi le zhǔ yì, zhǐ wàng zhe nà zhī zhe ér de. dàn tīng nà zhī zhe ér shuō dào: yī gān zhǎng qiāng. yī lián shuō le jǐ biàn, tā méi dǒng, yòu shū le. huí lái jiù mán yuàn nà zhī zhe ér de. nà rén dào: wǒ zhī le nà yàng yī gè gāo zhāo ér, nǐ bù tīng wǒ de huà, zěn de dào mán yuàn wǒ? tā shuō: nǐ hé céng zhī zhe ér lái zhe? nà rén dào: nán dào fāng cái wǒ méi jiào nǐ zǒu nà bù mǎ me? tā dào: hé céng yǒu zhè huà? nà rén jí le, shuō dào: nǐ qǐ bù wén: yī gān zhǎng qiāng, tōng tiān chè dì, dì xià wú rén shì bù chéng, chéng lǐ dà jiě qù shāo xiāng, xiāng lǐ niáng, niáng zhǎng yé duǎn, duǎn zhǎng jié jìng, jìng dé dǎ cháo, cháo tiān dèng, dèng lǐ cáng shēn, shēn jiā qīng bái, bái miàn pān ān, ān ān sòng mǐ, mǐ miàn yóu yán, yán dòng bīn, bīn hóng shāo shū yàn nán fēi, fēi hǔ liú qìng, qìng bā shí, shí gè má zi jiǔ gè qiào, qiào yuān jiā, jiā jiā guān shì yīn, yīn fēng chuī huǒ, huǒ shāo zhàn chuán, chuán tóu jiè jiàn, jiàn duì láng yá, yá chuáng shàng shuì zháo gè xiǎo yāo jīng, jīng líng gǔ guài, guài tóu guài nǎo, nǎo hèn chóu rén tài bù liáng, liáng shān shàng zhòng dì xiōng, xiōng kuān dì rěn, rěn xīn hài lǐ, lǐ yīng rú cǐ, cǐ fáng chū zū, chū zū de nà suǒ fáng zi hòu yuàn ér lǐ zhǒng zhe kē pí pá shù, pí pá shù de yè zi xiàng gè lǘ ěr duǒ, shì gè lǘ zi jiù néng xià mǎ. nǐ yào zǎo tīng le wǒ de huà, bǎ zuǒ shǒu xián zhe de nà gè mǎ bié zhù xiàng yǎn, diàn shàng tā nà gè guà jiǎo jiāng, dào dǐ duì nuó le yī bù qí, zěn de huì jiù shū? nǐ míng bái le méi yǒu? nà xià chòu qí de dī tóu xiǎng le bàn tiān, shuō: míng bái kě míng bái le, wǒ níng kě shū le dōu shǐ de, shí zài bù néng gēn zhe nǐ: èr dá zi chī luó sī rào zhè me dà wān ér! zài bù xiǎng gū lǎo yé nǐ zhè me gè dà wān ér, nǐ jiā liǎ hái zi jìng huì rào guò lái le! zhè yào xià qǐ xiàng qí lái, yǒu gè bù yíng de ma?
舅太太道:「姑老爺不懂啊,等我講給你聽。有這麼一個人,下得一盤稀臭的臭象棋。見棋就下,每下必輸。沒奈何,請了一位下高棋的跟着他,在旁邊支着兒。那下高棋的先囑咐他說:『支着兒容易,只不好當着人直說出來,等你下到要緊地方兒,我只說句亞謎兒,你依了我的話走,再不得輸了。』這下臭棋的大樂。兩個人一同到了棋局,合人下了一盤。他這邊才支上左邊的士,那家兒就安了個當頭炮,他又把左邊的象墊上,那家又在他右士角里安了個車。下來下去,人家的馬也過了河了,再一步就要打他的掛角將了。他看了看,士是支不起來,老將兒是躲不出去,一時沒了主意,只望着那支着兒的。但聽那支着兒說道:『一杆長槍。』一連說了幾遍,他沒懂,又輸了。回來就埋怨那支着兒的。那人道:『我支了那樣一個高着兒,你不聽我的話,怎的倒埋怨我?』他說:『你何曾支着兒來着?』那人道:『難道方才我沒叫你走那步馬麼?』他道:『何曾有這話?』那人急了,說道:『你豈不聞:一杆長槍,通天徹地,地下無人事不成,城裡大姐去燒香,鄉里娘,娘長爺短,短長捷徑,敬德打朝,朝天鐙,鐙里藏身,身家清白,白面潘安,安安送米,米麵油鹽,閻洞賓,賓鴻捎書雁南飛,飛虎劉慶,慶八十,十個麻子九個俏,俏冤家,家家觀世音,因風吹火,火燒戰船,船頭借箭,箭對狼牙,牙床上睡着個小妖精,精靈古怪,怪頭怪腦,惱恨仇人太不良,梁山上眾弟兄,兄寬弟忍,忍心害理,理應如此,此房出租,出租的那所房子後院兒里種着棵枇杷樹,枇杷樹的葉子像個驢耳朵,是個驢子就能下馬。你要早聽了我的話,把左手閒着的那個馬別住象眼,墊上他那個掛角將,到底對挪了一步棋,怎得會就輸?你明白了沒有?』那下臭棋的低頭想了半天,說:『明白可明白了,我寧可輸了都使得,實在不能跟着你:二韃子吃螺螄——繞這麼大彎兒!再不想姑老爺你這麼個大彎兒,你家倆孩子竟會繞過來了!這要下起象棋來,有個不贏的嗎?」
dà jiā tīng tā shù le zhè yī tào, yǐ jiù rěn bú zhù xiào. jí zhì shuō wán le, ān gōng zǐ xiān biē bú zhù, pū chī yī shēng, pǎo chū qù le. zhāng gū niáng shì xiào dé zhàn bú zhù, duǒ dào lǐ jiān wū lǐ, fú zài kàng zhuō ér shàng xiào qù. hé xiǎo jiě shǎn zài yī jià chuān yī jìng páng biān, xiào dé dù cháng zi téng, zhǐ bǎ yī zhī shǒu fú zhe jìng zi, yī zhī shǒu zhǔ zhe zhù tiáo. ān lǎo yé cǐ shí yě bù jīn dà xiào bù zhǐ, zuǐ lǐ zhǐ shuō: qǐ yǒu cǐ lǐ!
大家聽他數了這一套,已就忍不住笑。及至說完了,安公子先憋不住,「噗哧」一聲,跑出去了。張姑娘是笑得站不住,躲到裡間屋裡,伏在炕桌兒上笑去。何小姐閃在一架穿衣鏡旁邊,笑得肚腸子疼,只把一隻手扶着鏡子,一隻手拄着助條。安老爺此時也不禁大笑不止,嘴裡只說:「豈有此理!
qǐ yǒu cǐ lǐ! xiào dào jí chù, bǎ shǒu wǎng zhuō zi shàng yī pāi, què pāi zài yī gè chá pán shàng, pāi fān le wǎn, pō le yī zhuō zi chá, shùn zhe zhuō biān liú xià lái. tā pà shī le yī shang, lián máng zhàn qǐ lái yī duǒ, bù fáng tā ài de yī gè xiǎo hǎ bā gǒu ér zhèng zài jiǎo tà dǐ xià pá zhe, yī jiǎo zhèng chuài zài gǒu zhuǎ zǐ shàng, bǎ gè gǒu chuài dé chéng yī tuán ér. zhè gè dāng ér, jiù tài tài zhǐ guǎn bèi le zhè me yī dà tào, zhāng qīn jiā tài tài shì yī gè zì ér bù céng tīng míng bái, yě bù zhī dà jiā xiào de shì shèn me, tā zhǐ wàng zhe fā zhēng, jí zhì tīng jiàn nà gè gǒu, yòu jiàn zhǎng jiě ér bào zài huái lǐ gěi tā róu zhuǎ zǐ, zhāng tài tài cái wèn dào: zán ér liě? bú shì zhuǎn le yāo zǐ liě? qià qiǎo zhāng gū niáng rěn zhe xiào guò lái yào hé hé xiǎo jiě shuō huà, jiàn tā bǎ zhī shǒu zhǔ zhe lē chā wō, biàn wèn: jiě jie, bú shì chà le qì le? hū rán tīng tā mǔ qīn méi tóu méi nǎo de wèn le zhè jù, biàn xiào dào: mā, zhè shì zěn me le? rén jiā jiě jie yī gè rén me, yě yǒu huì zhuǎn le yāo zǐ de? zhè gè chà yī dǎ, dà jiā yòu chóng xīn xiào qǐ lái.
豈有此理!」笑到極處,把手往桌子上一拍,卻拍在一個茶盤上,拍翻了碗,潑了一桌子茶,順着桌邊流下來。他怕濕了衣裳,連忙站起來一躲,不防他愛的一個小哈巴狗兒正在腳踏底下爬着,一腳正踹在狗爪子上,把個狗踹得——成一團兒。這個當兒,舅太太只管背了這麼一大套,張親家太太是一個字兒不曾聽明白,也不知大家笑的是甚麼,他只望着發怔,及至聽見那個狗——,又見長姐兒抱在懷裡給他柔爪子,張太太才問道:「咱兒咧?不是轉了腰子咧?」恰巧張姑娘忍着笑過來要合何小姐說話,見他把只手拄着肋叉窩,便問:「姐姐,不是岔了氣了?」忽然聽他母親沒頭沒腦的問了這句,便笑道:「媽,這是怎麼了?人家姐姐一個人麼,也有會轉了腰子的?」這個岔一打,大家又重新笑起來。
hǎo róng yì dà jiā zhù le xiào, ān tài tài nà lǐ hái xiào dé chuǎn bù guò qì ér lái, zhǐ ná zhe tiáo xiǎo shǒu jīn ér bú zhù de cā yǎn lèi. jiù tài tài zhǐ méi shì rén ér shì de shuō dào: yě méi jiàn wǒ men zhè wèi gū tài tài, yī jù huà yě zhí de xiào de zhè me zhe! zhāng tài tài dào: tā tiě shì yòu xiào wǒ ne? ān tài tài tīng le, rěn bú zhù yòu xiào qǐ lái, zhí xiào dé zhòu zhe gè méi, wò zhe xiōng kǒu, lián lián bǎi zhe yī zhī shǒu shuō: wǒ xiào de bú shì zhè gè, wǒ xiào de shì wǒ zì jǐ xīn lǐ de shì! ér zi xí fù jiàn zhè yàng zi, zhǐ wéi zhe dǎ tīng mǔ qīn pó pó xiào shén me, tài tài shì xiào zhe shuō bù chū lái. ān lǎo yé yī páng zuò zhe duàn biē bú zhù le, zì jǐ shuō dào: nǐ men sān gè bù yòng wèn le, děng wǒ gào sù nǐ men bà. wǒ shàng tóu hái yǒu nǐ yī wèi dà dà yé, tā cóng xiǎo ér jiù sǐ le, wǒ xíng èr, wǒ xiǎo shí hòu de xiǎo míng ér jiù jiào zuò èr dá zi. nǐ jiù mǔ zhè gè xiào huà ér shuō duì le jǐng le. zhè gè lǎo gù shì ér, yǎn qián chú le nǐ mǔ qīn hé nǐ jiù mǔ, dà yuē méi dì sān gè rén zhī dào le. ān gōng zǐ xiǎo fū qī yǐ zhì nèi xiē xí fù yā tóu men tīng le, zhǐ guǎn bù gǎn xiào, yě yóu bù dé hōng táng dà xiào qǐ lái. kuī dé zhè zhèn hōng táng dà xiào, cái bǎ zhè wèi lǎo yé de yī dǔ zi suān wén xūn huí qù le. dāng xià dà jiā shuō xiào yī zhèn, ān tài tài biàn liú qīn jiā tài tài chī guò wǎn fàn cái qù.
好容易大家住了笑,安太太那裡還笑得喘不過氣兒來,只拿着條小手巾兒不住的擦眼淚。舅太太只沒事人兒似的說道:「也沒見我們這位姑太太,一句話也值得笑的這麼着!」張太太道:「他鐵是又笑我呢?」安太太聽了,忍不住又笑起來,直笑得皺着個眉,握着胸口,連連擺着一隻手說:「我笑的不是這個,我笑的是我自己心裡的事!」兒子、媳婦見這樣子,只圍着打聽母親婆婆笑甚麼,太太是笑着說不出來。安老爺一旁坐着斷憋不住了,自己說道:「你們三個不用問了,等我告訴你們罷。我上頭還有你一位大大爺,他從小兒就死了,我行二,我小時候的小名兒就叫作二韃子。你舅母這個笑話兒說對了景了。這個老故事兒,眼前除了你母親合你舅母,大約沒第三個人知道了。」安公子小夫妻以至那些媳婦丫頭們聽了,只管不敢笑,也由不得轟堂大笑起來。虧得這陣轟堂大笑,才把這位老爺的一肚子酸文熏回去了。當下大家說笑一陣,安太太便留親家太太吃過晚飯才去。
huà xiū xù fán. què shuō ān gōng zǐ zì cǐ yī yì wēn xí jiù yè. jīn yù zǐ mèi liǎng gè xián zhōng bǎ qīng lǐ dì mǔ zhè zhuāng shì shāng liáng tíng tuǒ. biàn qǐng shì míng bái gōng pó, xiān pài gè zhāng jìn bǎo zuò le gè zuò zhuāng zǒng bàn, pài le jìn shēng liáng cái huá zhōng dài qín sì gè fēn tóu zhàng liáng dì duàn, pài le yè tōng hé suàn qǐng mǔ zào jù cè dàng. yòu qǐng ān lǎo yé qīn zì guò qù qǐng dìng zhāng qīn jiā lǎo yé zhào liào jī chá, fán shì zhè bān jiā rén bù zài háng de, dōu yóu tā zhǐ diǎn. zhāng lǎo qǐ chū yě shì gù zhe cí le yī cí, zěn nài ān lǎo yé zài sān kěn qiú, tā yòu shì gè chéng shí rén, suàn le suàn, yě lè dé zuò zhuāng shì ér, jì bāng zhù le qīn qī, yòu bù pāo huāng suì yuè, biàn yī kǒu yīng chéng. tā zǐ mèi jiàn rén ān chā tuǒ le, biàn bǎ dōng yuàn dào zuò de dōng jiān shōu shí chū lái, zuò le gè gōng suǒ. chuāng hù shàng ān le liǎng shàn bō lí tì zi, fán yǒu jiā rén men huí huà, dōu dào chuāng qián cì hou. tā liǎng gè biàn zài lín chuāng jū zhōng ān le zhāng zhuō zi, duì miàn zuò xià, gé chuāng wèn huà. dàn yǒu bù dé míng bái de, biàn qǐng zhāng qīn jiā lǎo yé jìn lái shāng bàn. yī qiè ān zhì qí bèi, rán hòu cái qǐng guò zhāng qīn jiā lǎo yé lái, bìng bǎ nà bān jiā rén chuán dào gōng pó gēn qián, sān miàn jiāo dài le yī fān.
話休絮煩。卻說安公子自此一意溫習舊業。金、玉姊妹兩個閒中把清理地畝這樁事商量停妥。便請示明白公婆,先派個張進寶作了個坐莊總辦,派了晉升、梁材、華忠、戴勤四個分頭丈量地段,派了葉通合算頃畝造具冊檔。又請安老爺親自過去請定張親家老爺照料稽查,凡是這班家人不在行的,都由他指點。張老起初也世故着辭了一辭,怎奈安老爺再三懇求,他又是個誠實人,算了算,也樂得作樁事兒,既幫助了親戚,又不拋荒歲月,便一口應承。他姊妹見人安插妥了,便把東院倒座的東間收拾出來,作了個公所。窗戶上安了兩扇玻璃屜子,凡有家人們回話,都到窗前伺候。他兩個便在臨窗居中安了張桌子,對面坐下,隔窗問話。但有不得明白的,便請張親家老爺進來商辦。一切安置齊備,然後才請過張親家老爺來,並把那班家人傳到公婆跟前,三面交代了一番。
xiān shì ān lǎo yé tóu liǎng tiān yǐ jīng bǎ zhè huà fēn fù guò zhòng rén, dào zhè rì zhǐ guān miǎn táng huáng xiǎo yù le jǐ jù, biàn shuō dào: zhè huà wǒ qián rì dōu gào sù míng bái nǐ men le, zhì yú zhè zhuāng shì de bàn fǎ, wǒ dōu zé chéng le nǐ liǎng wèi dà nǎi nǎi. suí yòu xiàng jīn yù zǐ mèi shuō: nǐ men zài xiáng xiáng xì xì de zhǔ fù tā zhòng rén yī biàn. liǎng gè rén dé le gōng gōng de huà, dá yīng le yī shēng, hé xiǎo jiě biàn xiān kāi kǒu dào: qí shí gōng gōng jì fēn fù guò le tā men, kě yǐ bù xū xí fù men zài shuō. dàn shì jì chéng gōng pó bǎ jiā lǐ zhè me yī jiàn yào jǐn diǎn ér de shì, fàng xīn jiāo gěi xí fù men liǎ xiǎo hái zi dài zhe tā men bàn, yǒu jǐ jù huà zì rán dé jiāo dài zài tóu lǐ hǎo. shuō zhe, yī niǔ liǎn, biàn wàng zhe zhòng rén shuō dào: nǐ men kě bǎ wǒ zhè huà tīng míng bái le.
先是安老爺頭兩天已經把這話吩咐過眾人,到這日止冠冕堂皇曉諭了幾句,便說道:「這話我前日都告訴明白你們了,至於這樁事的辦法,我都責承了你兩位大奶奶。」隨又向金、玉姊妹說:「你們再詳詳細細的囑咐他眾人一遍。」兩個人得了公公的話,答應了一聲,何小姐便先開口道:「其實公公既吩咐過了他們,可以不須媳婦們再說。但是既承公婆把家裡這麼一件要緊點兒的事,放心交給媳婦們倆小孩子帶着他們辦,有幾句話自然得交代在頭裡好。」說着,一扭臉,便望着眾人說道:「你們可把我這話聽明白了。」
zhāng jìn bǎo xiān chén zhuó sǎng zi dá yīng le shēng: ! hé xiǎo jiě biàn fēn fù dào: zhāng diē, nǐ shì dì yī gè píng rì de bù qī zhǔ ér bù cí xīn kǔ de, bù yòng wǒ men zhǔ fù, wǒ dào yào zhǔ fù nǐ bù bì guò yú xīn kǔ. wèi shén me ne? lǎo yé jì pài nǐ zuò gè zǒng bàn, zhè gè suì shù ér, bù bì tiān tiān gēn zhe tā men pǎo, zhǐ tā zhòng rén bō nòng bù kāi de dì fāng, qīn zì dào yí dào, zài zuǐ suì yī diǎn ér, jīng shén zhōu dào yī diǎn ér, jiù yǒu zài lǐ tóu le. dào le huá zhōng dài qín liǎng gè nǎi gōng, lǎo yé suǒ yǐ pài nǐ men de yì sī, què wèi píng rì kàn zhe nǐ liǎng gè yī gè gěng zhí yī gè qín jǐn qǐ jiàn, bìng bú shì yīn wèi yī gè shì dà yé de mā mā diē, yī gè shì wǒ de mā mā diē, bì gāi pài chū lái de jiù suàn wèi zhè gè, nǐ liǎng gè kě bǐ bié rén gèng dé duō jiā yī fān xiǎo xīn. jiǎng dào jìn shēng liáng cái, yě shì jiā lǐ liǎng sān bèi zi de jiā rén. jiù shì yè tōng, shòu lǎo yé tài tài de ēn diǎn rì zi qiǎn, zhǔ ér de xìng qíng, jiā lǐ de guī jǔ, xiǎng lái yě gāi zhī dào. cǐ shí nǐ men gāi shì zěn me jǐn xīn, zěn me jié lì, zěn me bié tōu lǎn, zěn me bié sā huǎng, zhè xiē sàn huà wǒ dōu bù hé nǐ men xù dáo. rú jīn dé xiān bǎ zhè zhuāng shì de cóng nà lǐ xià shǒu, cóng nà lǐ shōu gōng, shuō gěi nǐ men.
張進寶先沉着嗓子答應了聲:「-!」何小姐便吩咐道:「張爹,你是第一個平日的不欺主兒不辭辛苦的,不用我們囑咐,我倒要囑咐你不必過於辛苦。為甚麼呢?老爺既派你作個總辦,這個歲數兒,不必天天跟着他們跑,只他眾人撥弄不開的地方,親自到一到,再嘴碎一點兒,精神周到一點兒,就有在裡頭了。到了華忠、戴勤兩個奶公,老爺所以派你們的意思,卻為平日看着你兩個一個耿直、一個勤謹起見,並不是因為一個是大爺的嬤嬤爹,一個是我的嬤嬤爹,必該派出來的;就算為這個,你兩個可比別人更得多加一番小心。講到晉升、梁材,也是家裡兩三輩子的家人。就是葉通,受老爺、太太的恩典日子淺,主兒的性情,家裡的規矩,想來也該知道。此時你們該是怎麼盡心,怎麼竭力,怎麼別偷懶,怎麼別撒謊,這些散話我都不合你們絮叨。如今得先把這樁事的從那裡下手,從那裡收功,說給你們。
dì yī, zhè zhuāng shì, nǐ dà jiā bù kě xiān cún yī gè wèi nán de xīn. zhè gè yàng ér de lěng tiān, zhǔ ér dì kàng shǒu lú de wéi zhe hái xián lěng, què jiào nǐ men zài màn huāng yě dì zhàng liáng dì qù, qǐ bù xiǎn dé bù tǐ xià qíng xiē? rán ér méi fǎ ér. yào bù chèn zhè dì xián zhe de shí hòu zhàng liáng, zhuǎn yǎn chūn nuǎn nóng máng, jǐn jiē zhe qīng miáo zài dì, jiù méi le zhàng liáng de rì zi le. xiàn nǐ men míng rì hòu rì liǎng tiān chuán qí le nèi xiē zhuāng tóu, bǎ zhè huà gào sù míng bái le tā men, jiē zhe jiù chá qǐ lái. dì èr, bù kě xiān cún yī gè shěng shì de xīn. chá qǐ lái, nǐ men sì gè rén duàn bù xǔ fēn kāi. wǒ qǐ bù zhī bǎ nǐ men sì gè fēn zuò sì lù chá zhe shěng shì xiē? wú rú zhè zhàng liáng de shì duàn bú shì yī gè rén zhào liào dé guò lái de. jí zhì nòng bù qīng chǔ, yī rán shì yóu zhe zhuāng tóu zěn me shuō zěn me hǎo, bù rú bù chá le. nǐ men chá de shí hòu, nà pà sān wǔ mǔ dì yī liǎng jiā diàn hù yě bà, zǒng shì nǐ men sì gè tóng zhe yè tōng dài zhe chéng guǎn de zhuāng tóu, yǎn tóng zhe chá. cóng zhuāng tóu shǒu lǐ qǐ diàn hù huā míng, cóng diàn hù míng xià chá mǔ shù, cóng mǔ shù lǐ tóu chá zū jià, guī jìn lái hé zǒng. dì sān, bù kě cún yī gè hán hùn de xīn. chá de shí hòu, rén bù xǔ fēn chá guò zhī hòu, dì kě dé fēn. rú zhuāng jià dì shì yī xiàng, cài yuán zi shì yī xiàng, guǒ mù zhuāng zi shì yī xiàng, mián huā dì yī shì xiàng, wěi zi dì shì yī xiàng, mǒu xiàng gè ruò gān, gòng ruò gān, chá qīng chǔ le. zhè lǐ tóu hái dé fèn chū gè nà shi liáng tián, nà shi bó dì, nà shi gāo àn, nà shi dī wā, jiāng lái cái fèn dé chū shōu chéng fèn shù. hái dé tā men zhǐ míng bái le, nà shi é zū dì, nà shi yǎng shàn dì, nà shi huà lì dì. zhè yòu wèi shén me ne? jiǎ rú bǎ hǎo dì dōu jǐn zhuāng tóu diàn hù zhàn le, shì huài dì dōu suàn le zhǔ rén jiā de é zū, zhè què shǐ bù dé. yī zǒng chá míng bái le, tīng shàng tóu fēn pài. cǐ wài, chá dào dào diǎn chū qù de dì, zhuāng tóu diàn hù jì bù shǔ wǒ jiā guǎn, kě dé fáng tā gè bù fú. nǐ men chá, zhè shì biàn dé zé chéng gěi zhāng diē le, xiān gào sù míng bái tā shuō: zhè dì wǒ men yǎn xià jiù yào shú de, cǐ shí chá míng bái le, rì hòu zhuāng diàn yī gài bù dòng bù rán, děng shú huí lái, wǒ jiā què yào lìng zì pài rén zhāo diàn. zhè huà jiǎng zài tóu lǐ, tā dà yuē yě méi gè bù fú chá de lǐ. rú guǒ lǐ tóu yǒu gè jué yá de, tā yě bù guò shì gè rén bà liě, wǒ yòu yǒu shèn me jiàn bù dé tā de ne? zhǐ guǎn dài lái jiàn wǒ.
「第一,這樁事,你大家不可先存一個畏難的心。這個樣兒的冷天,主兒地炕手爐的圍着還嫌冷,卻叫你們在漫荒野地丈量地去,豈不顯得不體下情些?然而沒法兒。要不趁這地閒着的時候丈量,轉眼春暖農忙,緊接着青苗在地,就沒了丈量的日子了。限你們明日後日兩天傳齊了那些莊頭,把這話告訴明白了他們,接着就查起來。第二,不可先存一個省事的心。查起來,你們四個人斷不許分開。我豈不知把你們四個分作四路查着省事些?無如這丈量的事斷不是一個人照料得過來的。及至弄不清楚,依然是由着莊頭怎麼說怎麼好,不如不查了。你們查的時候,那怕三五畝地、一兩家佃戶也罷,總是你們四個同着葉通帶着承管的莊頭,眼同着查。從莊頭手裡起佃戶花名,從佃戶名下查畝數,從畝數裡頭查租價,歸進來核總。第三,不可存一個含混的心。查的時候,人不許分;查過之後,地可得分。如莊稼地是一項,菜園子是一項,果木莊子是一項,棉花地一是項,葦子地是一項,某項各若干,共若干,查清楚了。這裡頭還得分出個那是良田,那是薄地,那是高岸,那是低洼,將來才分得出收成分數。還得他們指明白了,那是額租地,那是養贍地,那是劃利地。這又為甚麼呢?假如把好地都盡莊頭佃戶占了,是壞地都算了主人家的額租,這卻使不得。一總查明白了,聽上頭分派。此外,查到盜典出去的地,莊頭佃戶既不屬我家管,可得防他個不服。你們查,這事便得責成給張爹了,先告訴明白他說:『這地我們眼下就要贖的,此時查明白了,日后庄佃一概不動;不然,等贖回來,我家卻要另自派人招佃。』這話講在頭裡,他大約也沒個不服查的理。如果裡頭有個嚼牙的,他也不過是個人罷咧,我又有甚麼見不得他的呢?只管帶來見我。
nǐ men guǒ zhēn zhào wǒ zhè huà bàn chū gè méi mù lái, xiàn zài de dì shì qīng le dǐ le, chū qù de dì shì luò le shí le, liǎng xià lǐ yī jǐ, nà shī mí de yě shī mí bù liǎo le, yǐn mán de yě yǐn mán bú zhù le, zhè jiàn shì kě jiù suàn dà gōng gào chéng le. cǐ hòu zài yào chá chū gè yí lòu, kě jiù shì nǐ men jǐ gè rén de shì le. cǐ shí nǐ men qiě dǎ dì qù. zhì yú jiāng lái zěn de gè bō dì, zěn de gè fēn duàn, zěn de gè zhāo diàn, zěn de gè yì zū, cǐ shí dìng fǎ bú shì fǎ, nǐ men zài tīng lǎo yé tài tài de fēn fù. fāng cái zhè fān huà, yǒu nǐ men tīng bù míng bái de, zhǐ guǎn wèn yǒu wǒ shuō de bú shì de, zhǐ guǎn bó. zǒng yǐ jiā lǐ de shì wèi zhòng. bàn dé tuǒ dāng, mò shuō lǎo yé tài tài hái yào shī ēn jiǎng shǎng, shì gè liǎn miàn jí bù rán, nǐ men zuò jiā rén de yě tóng wǒ men zuò ér nǚ de yī yàng, tì lǎo jiā ér shěng xīn, gěi zhǔ ér chū lì, dōu shì gāi de. shè huò bàn dé bù tuǒ dāng, nà yī miàn ér de huà hái yòng wǒ shuō ma? nǐ men zì rán xiǎng dé chū lái. dào nà shí hòu, dà jiā kě dé yuán liàng wǒ gè méi fǎ ér. zhòng rén qí shēng dá yīng, dōu shuō: nú cái men gè bǐng tiān liáng, jǐn lì de bā jié.
「你們果真照我這話辦出個眉目來,現在的地是清了底了,出去的地是落了實了,兩下里一擠,那失謎的也失謎不了了,隱瞞的也隱瞞不住了,這件事可就算大功告成了。此後再要查出個遺漏,可就是你們幾個人的事了。此時你們且打地去。至於將來怎的個撥地,怎的個分段,怎的個招佃,怎的個議租,此時定法不是法,你們再聽老爺、太太的吩咐。方才這番話,有你們聽不明白的,只管問;有我說的不是的,只管駁。總以家裡的事為重。辦得妥當,莫說老爺、太太還要施恩獎賞,是個臉面;即不然,你們作家人的也同我們作兒女的一樣,替老家兒省心,給主兒出力,都是該的。設或辦得不妥當,那一面兒的話還用我說嗎?你們自然想得出來。到那時候,大家可得原諒我個沒法兒。」眾人齊聲答應,都說:「奴才們各秉天良,盡力的巴結。」
hé xiǎo jiě shuō wán le zhè huà, lǎo yé tài tài yǐ jīng shí fēn huān xǐ tòng kuài. yòu jiàn zhāng gū niáng cóng xiù lǐ qǔ chū yī gè jīng zhé ér lái, sòng dào ān lǎo yé gēn qián, shuō dào: xí fù liǎng gè hái shāng liáng zhe, zhè huà pà jiā rén men yī shí wèi bì tīng dé qīng jì dé zhù, suǒ yǐ àn zhe zhè gè bàn fǎ gěi tā men kāi chū yī gè zhāng chéng lái, qǐng gōng gōng kàn. shuō zhe, liǎn yòu yī hóng, xiào dào: gōng gōng kě bié xiào, zhè kě jiù shì xí fù hú huà lā de, shí zài bù xiàng gè zì. ān lǎo yé zhǐ zhī tā shí dé jǐ gè zì, què bù zhī tā huì xiě, jiē guò lái qiě bù kàn nà zhāng chéng, xiān kàn nà zì, suī shuō bù dé wèi fū rén měi nǚ zān huā gé, què jū rán xiě dé zhōu zhēng yún jìng. zài kàn le kàn nà zhāng chéng, suī méi shén me dà wén fǎ ér, cū cū ér yě hái shuō míng bái le, bìng qiě bù céng xiě yī gè gǔ ér cí shàng de zì.
何小姐說完了這話,老爺、太太已經十分歡喜痛快。又見張姑娘從袖裡取出一個經折兒來,送到安老爺跟前,說道:「媳婦兩個還商量着,這話怕家人們一時未必聽得清記得住,所以按着這個辦法給他們開出一個章程來,請公公看。」說着,臉又一紅,笑道:「公公可別笑,這可就是媳婦胡畫拉的,實在不像個字。」安老爺只知他識得幾個字,卻不知他會寫,接過來且不看那章程,先看那字,雖說不得衛夫人「美女簪花格」,卻居然寫得周正勻淨。再看了看那章程,雖沒甚麼大文法兒,粗粗兒也還說明白了,並且不曾寫一個鼓兒詞上的字。
ān lǎo yé bù jīn dà lè.
安老爺不禁大樂。
liè gōng, ruò guǒ rán wéi zhe jīng mén zi huì yǒu lǎo quān dì, jiā lǐ zài qǔ shàng yī gè běi cūn lǐ de cūn gū ér yī gè nán shān lǐ de gū nǚ ér zuò ér zi xí fù, rèn zhēn dōu zhè me shén gùn ér shì de, dào yě shì shì shàng yī zhuāng guài shì. hǎo zài wǒ shuō shū de shì xián kǒu nòng xián shé, nǐ tīng shū de yě shì mèng zhōng tīng mèng huà, jiàn guài bù guài, qiě zì jiě mèn xiāo xián!
列公,若果然圍着京門子會有老圈地,家裡再娶上一個北村裡的村姑兒、一個南山裡的孤女兒作兒子媳婦,認真都這麼神棍兒似的,倒也是世上一樁怪事。好在我說書的是閒口弄閒舌,你聽書的也是夢中聽夢話,見怪不怪,且自解悶消閒!
què shuō ān tài tài jiàn lǎo yé bú zhù de zàn nà zì, shēng pà yòu zhāo chū yī duàn suān wén lái, dǎ jiǎo le huà chà ér, biàn shuō dào: lǎo yé yào kàn zhe méi shén me gǎi dòng de, jiù jiāo gěi tā men xì xì ér de kàn kàn qù bà. ān lǎo yé qiě bù wǎng xià jiāo, dào dì gěi zhāng lǎo yé kàn, shuō: qīn jiā nǐ kàn, què zhēn nán wèi zhè liǎng gè xiǎo hái zi! zhāng lǎo cǐ shí shì yī dǔ zi de gēng zhǒng páo chú, mó lóng shāi bǒ, duàn xiǎng bú dào jiào tā kàn nà wén fǎ zì tǐ. jiē dào shǒu lǐ, piān ér yě méi fān, réng jiù dì gěi ān lǎo yé, shuō dào: qīn jiā, wǒ bù yòng qiáo, wǒ men liǎ gū nǎi nǎi hé wǒ jiǎng jiū le zhè me hǎo jǐ tiān liě. zhè me zhe hǎo a, zǎo jiù gāi dǎ zhè zhǔ yì. yī lái, qīn jiā, zán liǎ zuò xià qīng yì yě jiǎng bú dào zhè shàng tóu èr lái, wǒ de zuǐ yòu bèn, bù dà guǎn shuō huà. zì cóng wǒ dào le nǐ jiā lǐ, zhè me kàn zhe, shén me dōu jiǎng ná qián mǎi qù, shì jiē shàng kě nà de zhè xiē qián ne? ān tài tài xiào dào: qīn jiā lǎo yé, zhè xiē dōng xī yào bù ná qián mǎi qù, kě cóng nà lái ne? zhāng lǎo dào: āi! qīn jiā tài tài, yě guài bù dé nǐ shuō zhè huà.
卻說安太太見老爺不住的贊那字,生怕又招出一段酸文來,打攪了話岔兒,便說道:「老爺要看着沒甚麼改動的,就交給他們細細兒的看看去罷。」安老爺且不往下交,倒遞給張老爺看,說:「親家你看,卻真難為這兩個小孩子!」張老此時是一肚子的耕種刨鋤,磨礱篩簸,斷想不到叫他看那文法字體。接到手裡,篇兒也沒翻,仍舊遞給安老爺,說道:「親家,我不用瞧,我們倆姑奶奶合我講究了這麼好幾天咧。這麼着好啊,早就該打這主意。一來,親家,咱倆坐下輕易也講不到這上頭;二來,我的嘴又笨,不大管說話。自從我到了你家裡,這麼看着,甚麼都講拿錢買去,世街上可那的這些錢呢?」安太太笑道:「親家老爺,這些東西要不拿錢買去,可從那來呢?」張老道:「噯!親家太太,也怪不得你說這話。
nǐ men dōu shì jīn zhī yù yè, tiān zǐ jiǎo dǐ xià zhǎng dà le de, kě dào nà ér tīng zhè xiē qù ne? děng wǒ shuō gěi nǐ lǎo gōng mǔ liǎ tīng, nǐ zhǐ yào bǎ zhè dì nòng xíng le, bù chà shén me nǐ jiā lǐ jiù yǒu dà bàn zǐ bù yòng mǎi de dōng xī le.
你們都是金枝玉葉,天子腳底下長大了的,可到那兒聽這些去呢?等我說給你老公母倆聽,你只要把這地弄行了,不差甚麼你家裡就有大半子不用買的東西了。」
ān lǎo yé tīng le, shēn wèi chà yì. zhǐ tīng tā shuō dào: jiāng cái wǒ men zhè gū nǎi nǎi bù shuō yào bǎ zhè dì fèn chū jǐ xiàng lái ma? jiù ná zhè zhuāng jià dì shuō, rèn zhēn de zhǒng shàng chéng kuài de dào zǐ, nǐ jiā de dà mǐ xiān shěng duō le. ān lǎo yé xiào dào: qīn jiā, nǐ zhè yī jù huà jiù bù zhī jīng chéng chī fàn zhī nán le, jīng lǐ zhàng de shì nán liáng. zhāng lǎo dào: zhàng nán liáng? wǒ zhǐ wèn nǐ, nǐ shàng huí dài wǒ guàng de nà dào tián chǎng, nà me yī dà piàn, rén jiā zěn me zhǒng de? zán men zhè lǐ yòu sì miàn bā fāng shǒu zhe hé, ān shàng tā liǎng pán shuǐ chē zi, hái chóu chē bù shàng shuǐ lái ya! yào bù yòng chē, wā le shuǐ dào, gù shàng sì gè zhǎng gōng hù shuǐ, yě gòu shǐ de le. gǎn dào shōu le dào zǐ, yī nián hē bù liǎo de xiāng dào mǐ zhōu, hái shèng ruò gān de dào cǎo wèi shēng kǒu ne! mài zi yī shú, chī xīn xiān miàn bù suàn wài, hái dài guǎn bù chān jiǎ. yào bàn gè niǎn zhuǎn zi chī, yě bù yòng mǎi. gǎn dào mó chū miàn lái, wèi shēng kǒu de fū zi yě yǒu le. nà dòu zi gāo liáng gǔ zi hái yòng shuō ma? zài shuō cài, yǒu de shì nà me liǎng sān kuài dà yuán zi, rén yào zhǒng gè ma ér cài, dì jiù huì zhǎng gè ma ér cài. chú le tiān tiān de shuǐ cài, dào le yān cài, guò dōng de shí hòu, zán hái yòng zhěng chē de mǎi gē da bái cài, dà kǔn de mǎi wáng guā jiǔ cài qù zuò shèn me ya? yǒu le miàn, yǒu le dòu zi, yǒu le zhī má, lián zuò jiàng mó xiāng yóu, zán zì jiā yě jiù nòng le. zài shuō nà guǒ mù zhuāng zi liě, wǒ kàn nǐ jiā zhè kuài dì lǐ dà dà xiǎo xiǎo dào yǒu sì wǔ gè shān tóu zi ne, nà shān shàng de guǒ zǐ kě jiù bù shǎo. xiān de gān de, nà jiàn shì jū jiā yòng bù zháo de? yòu nà jiàn zi shì bù dé ná qián mǎi de? mián huā gèng bù yòng jiǎng le, shì shuō nǐ jiā yé ér men niáng ér men bù chuān bù cāo yī shang, zhè xiē lǎo mā mā zi men nǎ, xiǎo nǚ hái zi men nǎ, wǎng hòu lái liǎ gū nǎi nǎi zài dōu bào le wá zǐ, nà bù yòng gè jǐ chǐ cū bù wèi?
安老爺聽了,深為詫異。只聽他說道:「將才我們這姑奶奶不說要把這地分出幾項來嗎?就拿這莊稼地說,認真的種上成塊的稻子,你家的大米先省多了。」安老爺笑道:「親家,你這一句話就不知京城吃飯之難了,京里仗的是南糧。」張老道:「仗南糧?我只問你,你上回帶我逛的那稻田場,那麼一大片,人家怎麼種的?咱們這裡又四面八方守着河,安上他兩盤水車子,還愁車不上水來呀!要不用車,挖了水道,雇上四個長工戽水,也夠使的了。趕到收了稻子,一年喝不了的香稻米粥,還剩若干的稻草餵牲口呢!麥子一熟,吃新鮮面不算外,還帶管不攙假。要拌個碾轉子吃,也不用買。趕到磨出面來,餵牲口的麩子也有了。那豆子、高粱、穀子還用說嗎?再說菜,有的是那麼兩三塊大園子,人要種個嗎兒菜,地就會長個嗎兒菜。除了天天的水菜,到了醃菜,過冬的時候,咱還用整車的買疙瘩白菜,大捆的買王瓜韭菜去作甚麼呀?有了面,有了豆子,有了芝麻,連作醬、磨香油,咱自家也就弄了。再說那果木莊子咧,我看你家這塊地里大大小小倒有四五個山頭子呢,那山上的果子可就不少。鮮的乾的,那件是居家用不着的?又那件子是不得拿錢買的?棉花更不用講了,是說你家爺兒們娘兒們不穿布糙衣裳,這些老媽媽子們哪,小女孩子們哪,往後來倆姑奶奶再都抱了娃子,那不用個幾尺粗布餵?」
zhāng gū niáng tīng le, qiāo qiāo ér hé hé xiǎo jiě shuō dào: shuō de hǎo hǎo ér de, zhè yòu shuō dào èr wū lǐ qù le. liǎng gè zhèng zài shuō zhe, zhǐ tīng ān tài tài xiào dào: qīn jiā shuō de zhè huà, kě zhēn yǒu lǐ. zhǐ shì nǐ kàn wǒ jiā zhè xiē rén, nà shi gè huì fǎng xiàn zhī bù de? nán dào jiù chuān zhè me yī shēn mián huā táo ér ma? tā dào: zěn me méi rén ér huì ya? nǐ qīn jiā mǔ jiù huì, tā zhān jiā dà jìn zǐ yě huì, nǐ zhǐ wèn guī nǚ, tā shuō dé bù huì ya? zhāng gū niáng yòu qiāo qiāo ér de dào: suǒ xìng guī nǚ yě lái le.
張姑娘聽了,悄悄兒合何小姐說道:「說的好好兒的,這又說到二屋裡去了。」兩個正在說着,只聽安太太笑道:「親家說的這話,可真有理。只是你看我家這些人,那是個會紡線織布的?難道就穿這麼一身棉花桃兒嗎?」他道:「怎麼沒人兒會呀?你親家母就會,他詹家大妗子也會,你只問閨女,他說得不會呀?」張姑娘又悄悄兒的道:「索性閨女也來了。」
nà zhāng lǎo shuō dé yī tuán gāo xìng, yě bù guǎn tā shuō shén me, yòu dào: děng zhe zán duō zǎo wǎn zhì tā liǎng zhāng jī, jǐ ya fǎng chē zi, jiù suàn nǐ jiā zhè xiē èr nǎi nǎi men xué bù lái bà, zhè xiē diàn hù de niáng ér men nà gè bù huì? zhǎo le tā men lái, àn zhe duǎn gōng gěi tā gōng qián, zài gěi shàng liǎng dùn xiǎo mǐ zi xián cài fàn, yī dùn zhōu, děng zhī chū bù lái, qīn jiā tài tài, nǐ lǒu lǒu suàn pán kàn, yī pǐ bù guǎn bǐ mǎi de pián yí duō shǎo! zài yào jiǎng dào shāo yàn ér, biàn dì dōu shì. shān shàng de gàn shù zhī zǐ, dì xià de gān cǎo lú wěi yè zi gāo liáng chà zǐ, nà bú shì shāo de? bù guò qīn jiā nǐ men zhè dà hù rén jiā méi zhè me zuò guàn, zài shuō yě jiāo guǒ bù liǎo zhè xiē dōng xī. rú jīn nǐ bù bǎ zhè dì nòng xíng le ma? jiāng lái yì zū de shí hòu, kě jiù hé tā men shuō kāi le, shén me shì gāi nián zhōng gōng gěi zán de, àn jì gōng gěi zán de, àn yuè gōng gěi zán de, àn tiān gōng gěi zán de, chú le tā gōng gěi zán de dōng xī, yú wài de dōu zhé le zū zǐ. nǐ qiáo, yì tiān bǐ yì tiān jìn de qián ér shì duō le, chū de qián ér shì shǎo le, nǐ jiā tǎng zhe chī yě chī bù liǎo le, wèi shén me rén jiā shuō kào tiān chī fàn, lài tiān chuān yī ne! nà dōu jiǎng ná qián mǎi ne? wǒ méi shuō ma? wǒ shuō huà bù huì shuǎ shé tóu, zhè yě shì zài qīn jiā nǐ jiā, tā men dǐ xià de huǒ bàn ér men méi gè diào hóu de. zhè yào yǒu gè diào hóu de, dé le zhè huà, hái bù gòu tā men mà wǒ de ne!
那張老說得一團高興,也不管他說甚麼,又道:「等着咱多早晚置他兩張機,幾呀紡車子,就算你家這些二奶奶們學不來罷,這些佃戶的娘兒們那個不會?找了他們來,按着短工給他工錢,再給上兩頓小米子鹹菜飯,一頓粥,等織出布來,親家太太,你摟摟算盤看,一匹布管比買的便宜多少!再要講到燒焰兒,遍地都是。山上的干樹枝子,地下的乾草、蘆葦葉子、高粱岔子,那不是燒的?不過親家你們這大戶人家沒這麼作慣,再說也澆裹不了這些東西。如今你不把這地弄行了嗎?將來議租的時候,可就合他們說開了,甚麼是該年終供給咱的,按季供給咱的,按月供給咱的,按天供給咱的,除了他供給咱的東西,餘外的都折了租子。你瞧,一天比一天進的錢兒是多了,出的錢兒是少了,你家躺着吃也吃不了了,為甚麼人家說『靠天吃飯,賴天穿衣』呢!那都講拿錢買呢?我沒說嗎?我說話不會耍舌頭,這也是在親家你家,他們底下的夥伴兒們沒個吊猴的。這要有個吊猴的,得了這話,還不夠他們罵我的呢!」
ān lǎo fū qī liǎng gè tīng le tā zhè duàn lǎo shí huà, dà hé xīn yì, yī shí jué dé zhè gè xiāng lǐ qīn jiā bǐ nà zhǐ yú nián jié bā hé ér de chéng lǐ qīn jiā dà yǒu yòng chù. biàn shuō: hǎo jí le! zhè yě bú shì yī shí de shì, wǒ men suàn yī zǒng qiú xià qīn jiā le.
安老夫妻兩個聽了他這段老實話,大合心意,一時覺得這個鄉里親家比那止於年節八盒兒的城裡親家大有用處。便說:「好極了!這也不是一時的事,我們算一總求下親家了。」
ān lǎo yé shuō zhe, zhàn qǐ lái yòu gěi tā dǎ le yī gōng.
安老爺說着,站起來又給他打了一躬。
bù xiǎng zhè huà zhāng jìn bǎo zài páng biān tīng le, bù dàn bù diào hóu, tā bǐ zhǔ rén hái kuài huó, shuō dào: nú cái hái yǒu jù hú tú huà, zán men jiā rú jīn jì nán dé qǔ le zhè me liǎng wèi dà nǎi nǎi, yòu yù zhe nú cái qīn jiā lǎo yé kěn bāng zhe, lǎo yé tài tài kě bié yóu yí, jué dé ná zhe zán men zhè me gè mén zi, zěn me xué zhe dǎ qǐ zhè gè xiǎo suàn pán lái le? nà huà bié tīng tā. zhè shì gè gēn běn, zǎo gāi zhè yàng. ān lǎo yé dào: hǎo jí le! wǒ zhèng wèi qīn jiā lǎo yé miàn shàng yǒu jù huà jiāo dài nǐ men, nǐ xiān jiàn dào zhè lǐ, gèng hǎo. cái dài yào shuō, tā zǎo tīng chū lǎo yé de huà lái, huí dào: lǎo yé tài tài qǐng fàng xīn, nú cái méi huí guò ma? dōu shì zhǔ ér. bié jiǎng qīn jiā lǎo yé hái shì wèi zán men de shì, zài xiàng lái qīn jiā lǎo yé dài nú cái men yě zuì ēn kuān. zhòng jiā rén yǒu yī diǎn ér chà cuò, lǎo yé wéi nú cái shì wèn. ān lǎo yé yòu shuō le jù hěn hǎo, biàn bǎ nà gè jīng zhé ér jiāo xià qù, tā cái dài le dà jiā tuì xià qù.
不想這話張進寶在旁邊聽了,不但不吊猴,他比主人還快活,說道:「奴才還有句糊塗話,咱們家如今既難得娶了這麼兩位大奶奶,又遇着奴才親家老爺肯幫着,老爺、太太可別猶疑,覺得拿着咱們這麼個門子,怎麼學着打起這個小算盤來了?那話別聽他。這是個根本,早該這樣。」安老爺道:「好極了!我正為親家老爺面上有句話交代你們,你先見到這裡,更好。」才待要說,他早聽出老爺的話來,回道:「老爺、太太請放心,奴才沒回過嗎?都是主兒。別講親家老爺還是為咱們的事,再向來親家老爺待奴才們也最恩寬。眾家人有一點兒差錯,老爺惟奴才是問。」安老爺又說了句「很好」,便把那個經折兒交下去,他才帶了大家退下去。
què shuō zhāng jìn bǎo lǐng le zhòng rén xià qù, yòu hé tā men láo dāo le yī fān. zhāng qīn jiā lǎo yé zuò le huì zi yě jiù gào cí, xián zhōng yě zhōu xuán le dà jiā jǐ jù. guò le liǎng rì, biàn cì dì de tà kān zhàng liáng qǐ lái. zhè huà bù dàn bú shì sān wǔ jù kě le, yě bú shì sān liǎng yuè kě wán. tā jiā zhǐ jué dé máng guò cán dōng, zǎo dào xīn chūn kāi chūn zhī hòu, cái jiāo gǔ yǔ, biàn shì mài qiū cái guò máng zhǒng, biàn shì dà qiū. jiàn jiàn de huái huā shì huáng qǐ lái, jǔ zi shì máng qǐ lái le.
卻說張進寶領了眾人下去,又合他們嘮叨了一番。張親家老爺坐了會子也就告辭,閒中也周旋了大家幾句。過了兩日,便次第的踏勘丈量起來。這話不但不是三五句可了,也不是三兩月可完。他家只覺得忙過殘冬,早到新春;開春之後,才交穀雨,便是麥秋;才過芒種,便是大秋。漸漸的槐花是黃起來,舉子是忙起來了。
zhè dà bàn nián de gōng fū, gōng zǐ shì chú le sòng dú zhī wài, měi yuè sān liù jiǔ rì de wén kè, měi rì yī shǒu shì tiē shī, dōu shì ān lǎo yé qīn zì mìng tí pī yuè. nà gōng zǐ què yě zhēn gè zú bù chū hù, mù bù kuī yuán, rì jiù yuè jiāng, gōng fū dà jìn. zhuǎn yǎn jiān yǐ shì bā yuè chū xún, chǎng qī jìn yǐ! zhè zhèng shì:
這大半年的工夫,公子是除了誦讀之外,每月三六九日的文課,每日一首試帖詩,都是安老爺親自命題批閱。那公子卻也真箇足不出戶,目不窺園,日就月將,功夫大進。轉眼間已是八月初旬,場期近矣!這正是:
lì yòng shǐ zhī gēng zhī hǎo, míng chéng xū zhàng fù xiōng xián.
利用始知耕織好,名成須仗父兄賢。
yào zhī hòu shì hé rú, xià huí shū jiāo dài.
要知後事何如,下回書交代。