chén wén huáng shí gōng yuē: xī tài píng zhī shí, zhū hóu èr shī, fāng bó sān shī, tiān zǐ liù shī. shì luàn zé pàn nì shēng, wáng zé jié zé méng shì xiāng fá, dé tóng wú yǐ xiāng jiā, nǎi lǎn yīng xióng zhī xīn. gù yuē: dé rén zé xìng, shī shì zé bēng. hé yǐ míng zhī? xī qí huán gōng jiàn xiǎo chén jì, yī rì sān wǎng ér bù dé jiàn, cóng zhě zhǐ zhī. huán gōng yuē: shì zhī ào jué lù zhě, gù qīng qí zhǔ qí zhǔ ào bà wáng zhě, yì qīng qí shì. zòng fū zǐ ào jué lù, wú yōng gǎn ào bà wáng hū? wǔ wǎng ér hòu dé jiàn.
臣聞黃石公曰:「昔太平之時,諸侯二師,方伯三師,天子六師。世亂則叛逆生,王澤竭則盟誓相罰,德同無以相加,乃攬英雄之心。」故曰:得人則興,失士則崩。何以明之?昔齊桓公見小臣稷,一日三往而不得見,從者止之。桓公曰:「士之傲爵祿者,固輕其主;其主傲霸王者,亦輕其士。縱夫子傲爵祿,吾庸敢傲霸王乎?」五往而後得見。
shū yuē: néng zì dé shī zhě wáng. hé yǐ míng zhī? qí xuān wáng jiàn yán chù yuē: chù qián. chù yì yuē: wáng qián. yì yuē: fū chù qián wèi mù shì, wáng qián wèi qū shì yǔ shǐ chù wèi mù shì, bù ruò shǐ wáng wèi qū shì. xuān wáng zuò sè yuē: wáng zhě guì hū? shì zhě guì hū? duì yuē: xī qín gōng qí, lìng yuē: yǒu gǎn qù liǔ xià jì lǒng wǔ bǎi bù ér qiáo cǎi zhě, zuì sǐ bù shè. lìng yuē: yǒu néng dé qí wáng tóu zhě, fēng wàn hù hóu, cì jīn qiān yì. yóu shì yán zhī, shēng wáng zhī tóu, céng bù rú sǐ shì zhī lǒng. xuān wáng jìng shī zhī.
《書》曰:「能自得師者王。」何以明之?齊宣王見顏觸曰:「觸前。」觸亦曰:「王前。」(議曰:夫觸前為慕勢,王前為趨士;與使觸為慕勢,不若使王為趨士。)宣王作色曰:「王者貴乎?士者貴乎?」對曰:「昔秦攻齊,令曰:『有敢去柳下季壟五百步而樵採者,罪死不赦。』令曰:『有能得齊王頭者,封萬戶侯,賜金千鎰。』由是言之,生王之頭,曾不如死士之壟。」宣王竟師之。
xuān wáng zuǒ yòu yuē: dài wáng jù qiān shèng zhī dì, ér jiàn qiān dàn zhī zhōng, dōng nán xī běi, mò gǎn bù fú. jīn fū shì zhī gāo zhě, nǎi chēng pǐ fū, tú bù ér chù yú nóng mǔ zhī xià, zé bǐ yě jiān mén lǘ lǐ. shì zhī jiàn yě, yì shén yǐ. chù yuē: gǔ dà yǔ zhī shí, zhū hóu wàn guó. shùn qǐ nóng mǔ ér wèi tiān zǐ. jí tāng zhī shí, zhū hóu sān qiān. dāng jīn zhī shì, nán miàn chēng guǎ rén zhě, nǎi niàn sì. yóu cǐ guān zhī, fēi děi shī zhī cè yǔ? shāo shāo zhū miè, miè wáng wú zú zhī shí, yù wèi jiān mén lǘ lǐ, ān kě dé zāi? yì chuán bù yún hū: jū shàng wèi, wèi dé qí shí. gù wú qí shí ér xǐ qí míng zhě xuē, wú qí dé ér wàng qí fú zhě yuē, wú qí gōng ér shòu qí lù zhě rǔ, huò bì wò. gù yuē: jīn gōng bù lì, xū yuàn bù zhì. cǐ jiē kuā qí míng, huá ér wú qí shí dé yě. shì yǐ yáo yǒu jiǔ zuǒ, shùn yǒu shí yǒu, yǔ yǒu wǔ chéng, tāng yǒu sān fǔ, zì gǔ jí jīn, ér néng xū chéng míng yú tiān xià zhě, wú yǒu. shì yǐ jūn wáng wú xiū jí wèn, bù kuì bù xué, ér chéng qí dào. lǎo zǐ yuē: suī guì, bì yǐ jiàn wèi běn suī gāo, bì yǐ xià wèi jī. shì yǐ hóu wáng chēng gū guǎ bù gǔ. fū gū guǎ zhě, kùn jiàn xià wèi zhě yě, ér hóu wáng yǐ zì wèi, qǐ fēi yǐ xià rén ér zūn guì shì yǔ? fū yáo chuán shùn, shùn chuán yǔ, zhōu chéng wáng rèn zhōu gōng dàn, ér shì shì chēng míng, shì yǐ míng hū shì zhī guì yě.
(宣王左右曰:「大王據千乘之地,而建千石之鐘,東南西北,莫敢不服。今夫士之高者,乃稱匹夫,徒步而處於農畝之下,則鄙野、監門、閭里。士之賤也,亦甚矣。」觸曰:「古大禹之時,諸侯萬國。舜起農畝而為天子。及湯之時,諸侯三千。當今之世,南面稱寡人者,乃廿四。由此觀之,非得失之策與?稍稍誅滅,滅亡無族之時,欲為監門、閭里,安可得哉?《易傳》不云乎:『居上位,未得其實。』故無其實而喜其名者削,無其德而望其福者約,無其功而受其祿者辱,禍必握。故曰:『矜功不立,虛願不至。』此皆夸其名,華而無其實德也。是以堯有九佐,舜有十友,禹有五丞,湯有三輔,自古及今,而能虛成名於天下者,無有。是以君王無羞亟問,不愧不學,而成其道。老子曰:『雖貴,必以賤為本;雖高,必以下為基。』是以侯王稱孤、寡、不穀。夫孤、寡者,困賤下位者也,而侯王以自謂,豈非以下人而尊貴士與?夫堯傳舜,舜傳禹,周成王任周公旦,而世世稱名,是以明乎士之貴也。」)
yàn yuē: yù bù bì jiāng hǎi, yào zhī qù gòu mǎ bù bì qí jì, yào zhī shàn zǒu shì bù bì xián yě, yào zhī zhī dào nǚ bù bì guì zhǒng, yào zhī zhēn hǎo. hé yǐ míng zhī? chún yú kūn wèi qí xuān wáng yuē: gǔ zhě hǎo mǎ, wáng yì hǎo mǎ gǔ zhě hǎo wèi, wáng yì hǎo wèi gǔ zhě hào sè, wáng yì hào sè gǔ zhě hǎo shì, wáng dú bù hǎo! wáng yuē: guó wú shì ěr. yǒu zé guǎ rén yì yuè zhī. kūn yuē: gǔ yǒu huá liú qí jì, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hǎo mǎ yǐ gǔ yǒu bào xiàng zhī tāi, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hǎo wèi yǐ gǔ yǒu máo qiáng xī shī, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hào sè yǐ wáng bì dài yáo shùn yǔ tāng zhī shì, ér hòu hǎo zhī, zé yáo shùn yǔ tāng zhī shì, yì bù hǎo wáng yǐ.
諺曰:「浴不必江海,要之去垢;馬不必騏驥,要之善走;士不必賢也,要之知道;女不必貴種,要之貞好。」何以明之?淳于髡謂齊宣王曰:「古者好馬,王亦好馬;古者好味,王亦好味;古者好色,王亦好色;古者好士,王獨不好!」王曰:「國無士耳。有則寡人亦悅之。」髡曰:「古有驊騮騏驥,今之無有,王選於眾,王好馬矣;古有豹象之胎,今之無有,王選於眾,王好味矣;古有毛嬙、西施,今之無有,王選於眾,王好色矣;王必待堯舜禹湯之士,而後好之,則堯舜禹湯之士,亦不好王矣。」
lǔ zhòng lián wèi mèng cháng jūn yuē: jūn hǎo shì wèi yě. mèng cháng jūn yuē: wén bù dé shì gù yě. duì yuē: jūn zhī jiù mǎ bǎi chéng, wú bù bèi xiù yī ér shí shū sù, qǐ yǒu qí jì lù ěr zāi? hòu gōng shí fēi, jiē yī gǎo zhù, shí liáng ròu, qǐ yǒu máo qiáng xī shī zāi? sè yǔ mǎ qǔ yú jīn zhī shì, shì hé bì dài gǔ zāi? gù yuē: jūn hǎo shì wèi yě.
(魯仲連謂孟嘗君曰:「君好士未也。」孟嘗君曰:「文不得士故也。」對曰:「君之廄馬百乘,無不被繡衣而食菽粟,豈有騏驥騄耳哉?後宮十妃,皆衣縞紵,食粱肉,豈有毛嬙、西施哉?色與馬取於今之世,士何必待古哉?故曰:『君好士未也。』」
zhāng chǎng yǔ zhū yì shū yuē: jī zhě gān zāo kāng, bǎo zhě yù liáng ròu. hé zé? yǒu wú zhī shì yì yě. xī chén píng suī xián, xū wèi qiàn ér hòu jìn hán xìn suī qí, lài xiāo hé ér hòu xìn. gù shì gè dá qí jí shí zhī yí. ruò dài gǔ zhī yīng jùn, bì ruò yī yǐn lǚ wàng ér hòu jiàn zhī, zé cǐ rén bù yīn zú xià ér jìn yǐ. huái nán yuē: dài yāo niǎo fēi tù ér hòu jià, zé shì mò chéng chē yǐ dài xī shī luò pǔ ér hòu fēi, zé zhōng shēn bù jiā yǐ. rán bù dài gǔ zhī yīng jùn ér zì zú zhě, yīn qí suǒ yǒu ér suì yòng zhī yě.
張敞《與朱邑書》曰:「飢者甘糟糠,飽者飫粱肉。何則?有無之勢異也。昔陳平雖賢,須魏倩而後進;韓信雖奇,賴蕭何而後信。故士各達其及時之宜。若待古之英俊,必若伊尹、呂望而後薦之,則此人不因足下而進矣。」《淮南》曰:「待腰裊、飛兔而後駕,則世莫乘車矣;待西施、洛浦而后妃,則終身不家矣。然不待古之英俊而自足者,因其所有而遂用之也。」)
yǔ yuē: qióng sōu yáo jí, wú shè chuān zhī yòng jīn hú yù xián, wú jī shǐ zhī néng. shì yǐ fēn jié ér wú zhèng shì zhě, fēi bō luàn zhī qì rú yǎ ér fá zhì lǐ zhě, fēi yì liàng zhī shì. hé yǐ míng zhī? wèi wú zhī jiàn chén píng yú hàn wáng, hàn wáng yòng zhī. jiàng guàn děng chán píng yuē: píng dào sǎo shòu jīn. hàn wáng ràng wèi wú zhī. wú zhī yuē: chén zhī suǒ yán zhě, néng yě bì xià suǒ wén zhě, xíng yě. jīn yǒu wěi shēng xiào yǐ zhī xíng, ér wú yì yú shèng fù zhī shù, bì xià jiǎ yòng zhī hū? jīn chǔ hàn xiāng jù, chén jìn qí móu zhī shì, gù qí jì, chéng zú yǐ lì guó jiā ěr! dào sǎo shòu jīn, yòu ān zú yí zāi? hàn wáng yuē: shàn.
《語》曰:「瓊艘瑤楫,無涉川之用;金弧玉弦,無激矢之能。是以分絜而無政事者,非撥亂之器;儒雅而乏治理者,非翼亮之士。」何以明之?魏無知見陳平於漢王,漢王用之。絳、灌等讒平曰:「平盜嫂受金。」漢王讓魏無知。無知曰:「臣之所言者,能也;陛下所聞者,行也。今有尾生孝已之行,而無益於勝負之數,陛下假用之乎?今楚漢相距,臣進奇謀之士,顧其計,誠足以利國家耳!盜嫂受金,又安足疑哉?」漢王曰:「善。」
huáng shí gōng yuē: yǒu qīng bái zhī shì zhě, bù kě yǐ jué lù dé shǒu jié zhī shì, bù kě yǐ wēi xíng xié. zhì qīng bái zhī shì, xiū qí lǐ zhì shǒu jié zhī shì, xiū qí dào. hé yǐ míng zhī? guō kuí shuō yàn zhāo wáng yuē: dì zhě yǔ shī chù, wáng zhě yǔ yǒu chù, bà zhě yǔ chén chù, wáng guó yǔ sī yì chù. qū zhǐ ér shì zhī, běi miàn shòu xué, zé bǎi jǐ zhě zhì xiān qū ér hòu xī, xiān wèn ér hòu mò, zé shén jǐ zhě zhì rén qū jǐ qū, zé ruò jǐ zhě zhì píng jǐ jù zhàng, miǎn shì zhǐ shǐ, zé sī yì zhī rén zhì zì suī fèn jī, xǔ jí chì duō, zé tú lì zhī rén zhì yǐ. cǐ nǎi gǔ zhī fú dào zhì shì zhě yě.
黃石公曰:「有清白之士者,不可以爵祿得;守節之士,不可以威刑脅。致清白之士,修其禮;致守節之士,修其道。」何以明之?郭隗說燕昭王曰:「帝者與師處,王者與友處,霸者與臣處,亡國與廝役處。詘指而事之,北面受學,則百己者至;先趨而後息,先問而後默,則什己者至;人趨己趨,則若己者至;憑几據杖,眄視指使,則廝役之人至;恣睢奮擊,呴藉叱咄,則徒隸之人至矣。」此乃古之服道致士者也。
huáng shí gōng yuē: lǐ zhě, shì zhī suǒ guī shǎng zhě, shì zhī suǒ sǐ. zhāo qí suǒ guī, shì qí suǒ sǐ, zé suǒ qiú zhě zhì yǐ. hé yǐ míng zhī? wèi wén hóu tài zǐ yī lǐ tián zǐ fāng, ér zi fāng bù wèi lǐ, tài zǐ bù yuè, wèi zi fāng yuē: bù shí pín jiàn zhě jiāo rén hū? fù guì zhě jiāo rén hū? zi fāng yuē: pín jiàn zhě jiāo rén ěr. fù guì zhě ān gǎn jiāo rén? rén zhǔ jiāo rén ér wáng qí guó, dài fū jiāo rén ér wáng qí jiā. pín jiàn zhě ruò bù dé yì, nà lǚ ér qù, ān wǎng ér bù dé pín jiàn hū?
黃石公曰:「禮者,士之所歸;賞者,士之所死。招其所歸,示其所死,則所求者至矣。」何以明之?魏文侯太子揖禮田子方,而子方不為禮,太子不悅,謂子方曰:「不識貧賤者驕人乎?富貴者驕人乎?」子方曰:「貧賤者驕人耳。富貴者安敢驕人?人主驕人而亡其國,大夫驕人而亡其家。貧賤者若不得意,納履而去,安往而不得貧賤乎?」
sòng yàn xiāng qí, jiàn zhú bà guī, wèi zhū dài fū yuē: yǒu néng yǔ wǒ fù zhū hóu hū? jiē zhí zhàng pái bān, mò ér bù duì. yàn yuē: bēi hū! hé shì dài fū yì dé ér nán yòng yě? chén ráo yuē: fēi shì dài fū yì dé ér nán yòng, jūn bù néng yòng yě jūn bù néng yòng, zé yǒu bù píng zhī xīn. shì shī zhī yú jǐ ér zé zhū rén yě. yàn yuē: qí shuō yún hé? duì yuē: sān shēng zhī jì, bù zú yú shì, ér jūn yàn wù yǒu yú sù, shì jūn zhī guò yī yě. guǒ yuán lí lì, hòu gōng fù nǚ, yǐ xiāng tí zhì, ér shì céng bù dé yī cháng, shì jūn zhī guò èr yě. líng wán qǐ hú, měi lì yú táng, cóng fēng ér bì, shì céng bù dé yǐ wèi yuán, shì jūn zhī guò sān yě. fū cái zhě, jūn zhī suǒ qīng sǐ zhě, shì zhī suǒ zhòng. jūn bù néng xíng jūn zhī suǒ qīng, ér yù shǐ shì zhì qí suǒ zhòng, pì yóu qiān dāo chù zhī, gàn jiāng yòng zhī, bù yì nán hū? sòng yàn yuē: shì yàn zhī guò yě.
宋燕相齊,見逐罷歸,謂諸大夫曰:「有能與我赴諸侯乎?」皆執杖排班,默而不對。燕曰:「悲乎!何士大夫易得而難用也?」陳饒曰:「非士大夫易得而難用,君不能用也;君不能用,則有不平之心。是失之於己而責諸人也。」燕曰:「其說云何?」對曰:「三升之稷,不足於士,而君雁鶩有餘粟,是君之過一也。果園梨栗,後宮婦女,以相提挃,而士曾不得一嘗,是君之過二也。綾紈綺縠,美麗於堂,從風而弊,士曾不得以為緣,是君之過三也。夫財者,君之所輕;死者,士之所重。君不能行君之所輕,而欲使士致其所重,譬猶鉛刀畜之,干將用之,不亦難乎?」宋燕曰:「是燕之過也。」
yǔ yuē: fū rén tóng míng zhě xiāng jiàn, tóng tīng zhě xiāng wén. dé hé zé wèi jiàn ér xiāng qīn, shēng tóng zé chù yì ér xiāng yīng. hán zǐ yuē: qū shě tóng zé xiāng shì, qù shě tóng zé xiāng shì, qù shě yì zé xiāng fēi. hé yǐ míng zhī? chǔ wēi wáng wèn sòng yù yuē: xiān shēng qí yǒu yí xíng yú? hé shì rén zhòng shù bù yù zhī shén? sòng yù yuē: fū niǎo yǒu fèng ér yú yǒu jīng, fèng huáng shàng jī jiǔ wàn lǐ, áo xiáng hū yōu míng zhī shàng fū fān lí zhī yàn, qǐ néng yǔ liào tiān dì zhī gāo zāi? jīng yú cháo fā yú kūn lún zhī xū, mù sù yú mèng jīn fū chǐ zé zhī ní, qǐ néng yǔ liàng jiāng hǎi zhī dà zāi? gù fēi dú niǎo yǒu fèng ér yú yǒu jīng, shì yì yǒu zhī. fū shèng rén guī qí yì xíng, chāo rán dú chù. fū shì sú zhī mín, yòu ān zhī chén zhī suǒ wèi zāi?
《語》曰:「夫人同明者相見,同聽者相聞。德合則未見而相親,聲同則處異而相應。」韓子曰:「趨舍同則相是,趣舍同則相是,趣舍異則相非。」何以明之?楚威王問宋玉曰:「先生其有遺行歟?何士人眾庶不譽之甚?」宋玉曰:「夫鳥有鳳而魚有鯨,鳳凰上擊九萬里,翱翔乎幽冥之上;夫蕃籬之鷃,豈能與料天地之高哉?鯨魚朝發於崑崙之墟,暮宿於孟津;夫尺澤之鯢,豈能與量江海之大哉?故非獨鳥有鳳而魚有鯨,士亦有之。夫聖人瑰琦意行,超然獨處。夫世俗之民,又安知臣之所為哉?」
yì yuē: shì zhī shàn è, nán dé ér zhī gǒu fēi qí rén, mò jiàn qí jì, hé zhě? fū wén zhāng wèi wǔ rén suǒ chī, wèi bì bǐ yě wèi yáng mǎ suǒ chī, cǐ zhēn bǐ yǐ. fū rén chén wèi jié zhòu suǒ huǐ, wèi bì wèi yú yě bì ruò yáo shùn suǒ huǐ, cǐ zhēn yú yǐ. shì zhī huǐ yù, bù zú xìn yě. gù yuē: bù yè chū, ān zhī yǒu yè xíng rén? tài gōng yuē: zhì yǔ zhòng tóng, fēi rén shī jì yǔ zhòng tóng, fēi guó gōng yě. lǎo zǐ yuē: xià shì wén dào, dà xiào zhī bù xiào, bù zú yǐ wèi dào. gù yuē: fán rén suǒ jiàn, shèng rén suǒ guì. xìn yǐ zāi!
(議曰:世之善惡,難得而知;苟非其人,莫見其際,何者?夫文章為武人所嗤,未必鄙也;為楊、馬所嗤,此真鄙矣。夫人臣為桀、紂所毀,未必為愚也;必若堯、舜所毀,此真愚矣。世之毀譽,不足信也。故曰:「不夜出,安知有夜行人?」太公曰:「智與眾同,非人師;伎與眾同,非國工也。」老子曰:「下士聞道,大笑之;不笑,不足以為道。」故曰:「凡人所賤,聖人所貴。」信矣哉!)
yǔ yuē: zhī rén wèi yì, rén wèi yì zhī. hé yǐ míng zhī? hàn míng shuō chūn shēn jūn, chūn shēn jūn yuè zhī. hàn míng yù tán, chūn shēn jūn yuē: pū yǐ zhī xiān shēng yì yǐ. hàn míng yuē: wèi shěn jūn zhī shèng shú yǔ yáo? chūn shēn jūn yuē: chén hé zú yǐ dāng yáo? hàn míng yuē: rán zé jūn liào chén shú yǔ shùn? chūn shēn jūn yuē: xiān shēng jí shùn yě. hàn míng yuē: bù rán, chén qǐng wèi jūn zhōng yán zhī. jūn zhī xián bù rú yáo, chén zhī néng bù jí shùn. fū yǐ xián shùn shì shèng yáo, sān nián ér hòu nǎi xiāng zhī yě. jīn jūn yī shí ér zhī chén, shì jūn shèng yú yáo ér chén xián yú shùn yě.
《語》曰:「知人未易,人未易知。」何以明之?汗明說春申君,春申君悅之。汗明欲談,春申君曰:「仆已知先生意矣。」汗明曰:「未審君之聖孰與堯?」春申君曰:「臣何足以當堯?」汗明曰:「然則君料臣孰與舜?」春申君曰:「先生即舜也。」汗明曰:「不然,臣請為君終言之。君之賢不如堯,臣之能不及舜。夫以賢舜事聖堯,三年而後乃相知也。今君一時而知臣,是君聖於堯而臣賢於舜也。」
jì yuē: fū jì wéi bó lè dú zhī zhī, ruò shí wú bó lè zhī zhī, jí bù róng qí wèi liáng mǎ yě. shì yì rán yǐ. hé yǐ míng zhī? kǒng zǐ è yú chén cài, yán huí yuē: fū zǐ zhī dé zhì dà, tiān xià mò néng róng. rán fū rén tuī ér xíng zhī, shì bù wǒ yòng, yǒu guó zhě zhī chǒu yě. fū zǐ hé bìng yān? gù yuē: wén wáng míng yí zé zhǔ kě zhī, zhòng ní lǚ rén zé guó kě zhī.
《記》曰:「夫驥唯伯樂獨知之,若時無伯樂之知,即不容其為良馬也。士亦然矣。」何以明之?孔子厄於陳、蔡,顏回曰:「夫子之德至大,天下莫能容。然夫人推而行之,世不我用,有國者之丑也。夫子何病焉?」(故曰:文王明夷則主可知,仲尼旅人則國可知。)
gǔ liáng chuán yuē: zi jì shēng, bù miǎn hū shuǐ huǒ, mǔ zhī zuì yě jī guān chéng tóng, bù jiù shī fù, fù zhī zuì yě jī guān, wèi jiāo hù jiǎn fà chéng tóng, wèi bā suì yǐ shàng. jiù shī xué wèn wú fāng, xīn zhì bù tōng, shēn zhī zuì yě xīn zhì jì tōng, ér míng yù bù wén, yǒu zhī zuì yě míng yù jì wén, yǒu sī bù jǔ, yǒu sī zhī zuì yě yǒu sī jǔ zhī, wáng zhě bù yòng, wáng zhě zhī guò yě. kǒng zǐ yuē: nèi xíng bù xiū, jǐ zhī zuì yě xíng xiū ér míng bù zhāng, yǒu zhī zuì yě.
《穀梁傳》曰:「子既生,不免乎水火,母之罪也;羈冠成童,不就師傅,父之罪也(羈冠,謂交互剪髮;成童,謂八歲以上。);就師學問無方,心志不通,身之罪也;心志既通,而名譽不聞,友之罪也;名譽既聞,有司不舉,有司之罪也;有司舉之,王者不用,王者之過也。」(孔子曰:「內行不修,己之罪也;行修而名不彰,友之罪也。」)
lùn yuē: xíng yuǎn dào zhě, jiǎ yú chē mǎ jì jiāng hǎi zhě, yīn yú zhōu jí. gù xián shì zhī lì gōng chéng míng, yīn yú zī ér jiǎ wù zhě. hé yǐ míng zhī? gōng shū zi néng yīn rén zhǔ zhī cái mù, yǐ gòu gōng shì tái xiè, ér bù néng zì wèi zhuān wū xiá lú, cái bù zú yě ōu yě néng yīn guó jūn zhī tóng tiě, yǐ wèi jīn lú dà zhōng, ér bù néng zì wèi hú dǐng pán yú, wú qí yòng yě jūn zǐ néng yīn rén zhǔ zhī zhèng cháo, yǐ hé bǎi xìng rùn zhòng shù, ér bù néng zì ráo qí jiā, shì bù biàn yě. gù shùn gēng yú lì shān, ēn bù jí zhōu lǐ tài gōng tú niú yú zhāo gē, lì bù jí yú qī zǐ. jí qí yòng yě, ēn liú bā huāng, dé yì sì hǎi. gù shùn jiǎ zhī yáo, tài gōng yīn zhī zhōu wén, jūn zǐ néng xiū shēn yǐ jiǎ dào, bù néng wǎng dào ér jiǎ cái.
《論》曰:「行遠道者,假於車馬;濟江海者,因於舟楫。故賢士之立功成名,因於資而假物者。」何以明之?公輸子能因人主之材木,以構宮室台榭,而不能自為專屋狹廬,材不足也;歐冶能因國君之銅鐵,以為金爐大鐘,而不能自為壺鼎盤盂,無其用也;君子能因人主之政朝,以和百姓、潤眾庶,而不能自饒其家,勢不便也。故舜耕於歷山,恩不及州里;太公屠牛於朝歌,利不及於妻子。及其用也,恩流八荒,德溢四海。故舜假之堯,太公因之周文,君子能修身以假道,不能枉道而假財。
shèn zǐ yuē: téng shé yóu wù, fēi lóng chéng yún, yún bà wù jì, yǔ qiū yǐn tóng, zé shī qí suǒ chéng yǐ. hán zǐ yuē: qiān jūn dé chuán zé fú, zī zhū shī chuán zé chén, fēi qiān jūn qīng ér zī zhū zhòng, yǒu shì zhī yǔ wú shì ěr. gù shì yǒu bù kě dé, shì yǒu bù kě chéng. wū huò qīng qiān jūn ér zhòng qí shēn, fēi qí shēn zhòng yú qiān jūn yě, shì bù biàn yě lí lóu yì yú bǎi bù ér nán yú méi jié, fēi bǎi bù jìn ér méi jié yuǎn, dào bù kě yě.
(慎子曰:「螣蛇游霧,飛龍乘雲,雲罷霧霽,與蚯蚓同,則失其所乘矣。」韓子曰:「千鈞得船則浮,錙銖失船則沉,非千鈞輕而錙銖重,有勢之與無勢耳。故勢有不可得,事有不可成。烏獲輕千鈞而重其身,非其身重於千鈞也,勢不便也;離婁易於百步而難於眉睫,非百步近而眉睫遠,道不可也。」)
yǔ yuē: fū yǒu guó zhī zhǔ, bù kě wèi jǔ guó wú shēn móu zhī chén hé cháo wú zhì cè zhī shì, zài tīng chá suǒ kǎo jīng yǔ bù jīng shěn yǔ bù shěn ěr. hé yǐ míng zhī? zài xī hàn zǔ, tīng cōng zhī zhǔ yě, nà chén huī zhī móu, zé xià nán yáng. bù yòng lóu jìng zhī jì, zé kùn píng chéng. guǎng wǔ jūn zhě, cè móu zhī shì yě. hán xìn nà qí jì, zé yàn qí jǔ. chén yú bù yòng qí móu, zé zhī shuǐ bài. yóu cǐ guān zhī, bù kě wèi shì jì zhě yǒu jì cè zhī shì fù bài zhě wú shēn móu zhī chén. yú gōng bù yòng gōng zhī qí zhī móu, miè yú jìn chóu yóu bù tīng chì zhāng zhī yán, wáng yú zhì shì jiǎn shū zhī kū, bù néng jì xiáo miǎn zhī fù zhào kuò zhī mǔ, bù néng jiù zhǎng píng zhī bài. cǐ jiē rén zhǔ zhī tīng, bù jīng bù shěn ěr. tiān xià zhī guó, mò bù yǒu zhōng chén móu shì yě.
《語》曰:「夫有國之主,不可謂舉國無深謀之臣、闔朝無智策之士,在聽察所考精與不精、審與不審耳。」何以明之?在昔漢祖,聽聰之主也,納陳恢之謀,則下南陽。不用婁敬之計,則困平城。廣武君者,策謀之士也。韓信納其計,則燕、齊舉。陳余不用其謀,則泜水敗。由此觀之,不可謂事濟者有計策之士、覆敗者無深謀之臣。虞公不用宮之奇之謀,滅於晉;仇由不聽赤章之言,亡於智氏;蹇叔之哭,不能濟崤澠之覆;趙括之母,不能救長平之敗。此皆人主之聽,不精不審耳。天下之國,莫不有忠臣謀士也。
yì yuē: tiān xià wú zāi hài, suī yǒu xián dé, wú suǒ shī cái. lǎo zǐ yuē: dà dào fèi, yǒu rén yì guó jiā hūn luàn, yǒu zhōng chén.
(議曰:天下無災害,雖有賢德,無所施才。老子曰:「大道廢,有仁義;國家昏亂,有忠臣。」
huái nán zǐ yuē: wèi yǒu qí gōng ér zhī qí xián zhě, wéi yáo zhī zhī shùn yě gōng chéng shì lì ér zhī qí xián zhě, shì rén zhī zhī shùn yě.
《淮南子》曰:「未有其功而知其賢者,唯堯之知舜也;功成事立而知其賢者,市人之知舜也。」
lù jī yuē: fēi pèi xī dùn, zé lí zhū yǔ méng sǒu shōu chá xuán jǐng dōng xiù, zé yè guāng yǔ wǔ fū nì yào. shì yǐ cái huàn shì zé jù kùn, gōng ǒu shí ér bìng shào. yǐ cǐ tuī zhī, xiàng shǐ yīn wú míng tiáo zhī shì, zé yī yǐn yǒu shēn zhī yìng chén zhōu wú mù yě zhī shī, zé tài gōng wèi bīn zhī yú zhě ěr. qǐ néng lēi míng dì jí, cè xūn tiān fǔ hū? gù yuē: xián bù xiào zhě, cái yě yù yǔ bù yù zhě, shí yě. chéng zāi shì yán yě.
陸機曰:「飛轡西頓,則離朱與矇瞍收察;懸景東秀,則夜光與碔砆匿耀。是以才換世則俱困,功偶時而並劭。」以此推之,向使殷無鳴條之事,則伊尹有莘之媵臣;周無牧野之師,則太公渭濱之漁者耳。豈能勒名帝籍,策勛天府乎?故曰:「賢、不肖者,才也;遇與不遇者,時也。」誠哉是言也。)
huáng shí gōng yuē: luó qí yīng xióng, zé dí guó qióng. fū yīng xióng zhě, guó jiā zhī gàn shì mín zhě, guó jiā zhī bàn. dé qí gàn, shōu qí bàn, zé zhèng xíng ér wú yuàn. zhī rén zé zhé, wéi dì nán zhī. shèn zāi!
黃石公曰:「羅其英雄,則敵國窮。夫英雄者,國家之干;士民者,國家之半。得其干,收其半,則政行而無怨。」知人則哲,唯帝難之。慎哉!