chén wén huáng shí gōng yuē:" xī tài píng zhī shí, zhū hóu èr shī, fāng bó sān shī, tiān zǐ liù shī. shì luàn zé pàn nì shēng, wáng zé jié zé méng shì xiāng fá, dé tóng wú yǐ xiāng jiā, nǎi lǎn yīng xióng zhī xīn." gù yuē: dé rén zé xìng, shī shì zé bēng. hé yǐ míng zhī? xī qí huán gōng jiàn xiǎo chén jì, yī rì sān wǎng ér bù dé jiàn, cóng zhě zhǐ zhī. huán gōng yuē:" shì zhī ào jué lù zhě, gù qīng qí zhǔ qí zhǔ ào bà wáng zhě, yì qīng qí shì. zòng fū zǐ ào jué lù, wú yōng gǎn ào bà wáng hū?" wǔ wǎng ér hòu dé jiàn.
臣闻黄石公曰:“昔太平之时,诸侯二师,方伯三师,天子六师。世乱则叛逆生,王泽竭则盟誓相罚,德同无以相加,乃揽英雄之心。”故曰:得人则兴,失士则崩。何以明之?昔齐桓公见小臣稷,一日三往而不得见,从者止之。桓公曰:“士之傲爵禄者,固轻其主;其主傲霸王者,亦轻其士。纵夫子傲爵禄,吾庸敢傲霸王乎?”五往而后得见。
shū yuē:" néng zì dé shī zhě wáng." hé yǐ míng zhī? qí xuān wáng jiàn yán chù yuē:" chù qián." chù yì yuē:" wáng qián." yì yuē: fū chù qián wèi mù shì, wáng qián wèi qū shì yǔ shǐ chù wèi mù shì, bù ruò shǐ wáng wèi qū shì. xuān wáng zuò sè yuē:" wáng zhě guì hū? shì zhě guì hū?" duì yuē:" xī qín gōng qí, lìng yuē:' yǒu gǎn qù liǔ xià jì lǒng wǔ bǎi bù ér qiáo cǎi zhě, zuì sǐ bù shè.' lìng yuē:' yǒu néng dé qí wáng tóu zhě, fēng wàn hù hòu, cì jīn qiān yì.' yóu shì yán zhī, shēng wáng zhī tóu, céng bù rú sǐ shì zhī lǒng." xuān wáng jìng shī zhī.
《书》曰:“能自得师者王。”何以明之?齐宣王见颜触曰:“触前。”触亦曰:“王前。”(议曰:夫触前为慕势,王前为趋士;与使触为慕势,不若使王为趋士。)宣王作色曰:“王者贵乎?士者贵乎?”对曰:“昔秦攻齐,令曰:‘有敢去柳下季垄五百步而樵采者,罪死不赦。’令曰:‘有能得齐王头者,封万户侯,赐金千镒。’由是言之,生王之头,曾不如死士之垄。”宣王竟师之。
xuān wáng zuǒ yòu yuē:" dài wáng jù qiān shèng zhī dì, ér jiàn qiān dàn zhī zhōng, dōng nán xī běi, mò gǎn bù fú. jīn fū shì zhī gāo zhě, nǎi chēng pǐ fū, tú bù ér chǔ yú nóng mǔ zhī xià, zé bǐ yě jiān mén lǘ lǐ. shì zhī jiàn yě, yì shén yǐ." chù yuē:" gǔ dà yǔ zhī shí, zhū hóu wàn guó. shùn qǐ nóng mǔ ér wèi tiān zǐ. jí tāng zhī shí, zhū hóu sān qiān. dāng jīn zhī shì, nán miàn chēng guǎ rén zhě, nǎi niàn sì. yóu cǐ guān zhī, fēi děi shī zhī cè yǔ? shāo shāo zhū miè, miè wáng wú zú zhī shí, yù wèi jiān mén lǘ lǐ, ān kě dé zāi? yì zhuàn bù yún hū:' jū shàng wèi, wèi dé qí shí.' gù wú qí shí ér xǐ qí míng zhě xuē, wú qí dé ér wàng qí fú zhě yuē, wú qí gōng ér shòu qí lù zhě rǔ, huò bì wò. gù yuē:' jīn gōng bù lì, xū yuàn bù zhì.' cǐ jiē kuā qí míng, huá ér wú qí shí dé yě. shì yǐ yáo yǒu jiǔ zuǒ, shùn yǒu shí yǒu, yǔ yǒu wǔ chéng, tāng yǒu sān fǔ, zì gǔ jí jīn, ér néng xū chéng míng yú tiān xià zhě, wú yǒu. shì yǐ jūn wáng wú xiū jí wèn, bù kuì bù xué, ér chéng qí dào. lǎo zǐ yuē:' suī guì, bì yǐ jiàn wèi běn suī gāo, bì yǐ xià wèi jī.' shì yǐ hóu wáng chēng gū guǎ bù gǔ. fū gū guǎ zhě, kùn jiàn xià wèi zhě yě, ér hóu wáng yǐ zì wèi, qǐ fēi yǐ xià rén ér zūn guì shì yǔ? fū yáo chuán shùn, shùn chuán yǔ, zhōu chéng wáng rèn zhōu gōng dàn, ér shì shì chēng míng, shì yǐ míng hū shì zhī guì yě."
(宣王左右曰:“大王据千乘之地,而建千石之钟,东南西北,莫敢不服。今夫士之高者,乃称匹夫,徒步而处于农亩之下,则鄙野、监门、闾里。士之贱也,亦甚矣。”触曰:“古大禹之时,诸侯万国。舜起农亩而为天子。及汤之时,诸侯三千。当今之世,南面称寡人者,乃廿四。由此观之,非得失之策与?稍稍诛灭,灭亡无族之时,欲为监门、闾里,安可得哉?《易传》不云乎:‘居上位,未得其实。’故无其实而喜其名者削,无其德而望其福者约,无其功而受其禄者辱,祸必握。故曰:‘矜功不立,虚愿不至。’此皆夸其名,华而无其实德也。是以尧有九佐,舜有十友,禹有五丞,汤有三辅,自古及今,而能虚成名于天下者,无有。是以君王无羞亟问,不愧不学,而成其道。老子曰:‘虽贵,必以贱为本;虽高,必以下为基。’是以侯王称孤、寡、不谷。夫孤、寡者,困贱下位者也,而侯王以自谓,岂非以下人而尊贵士与?夫尧传舜,舜传禹,周成王任周公旦,而世世称名,是以明乎士之贵也。”)
yàn yuē:" yù bù bì jiāng hǎi, yào zhī qù gòu mǎ bù bì qí jì, yào zhī shàn zǒu shì bù bì xián yě, yào zhī zhī dào nǚ bù bì guì zhǒng, yào zhī zhēn hǎo." hé yǐ míng zhī? chún yú kūn wèi qí xuān wáng yuē:" gǔ zhě hǎo mǎ, wáng yì hǎo mǎ gǔ zhě hǎo wèi, wáng yì hǎo wèi gǔ zhě hào sè, wáng yì hào sè gǔ zhě hǎo shì, wáng dú bù hǎo!" wáng yuē:" guó wú shì ěr. yǒu zé guǎ rén yì yuè zhī." kūn yuē:" gǔ yǒu huá liú qí jì, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hǎo mǎ yǐ gǔ yǒu bào xiàng zhī tāi, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hǎo wèi yǐ gǔ yǒu máo qiáng xī shī, jīn zhī wú yǒu, wáng xuǎn yú zhòng, wáng hào sè yǐ wáng bì dài yáo shùn yǔ tāng zhī shì, ér hòu hǎo zhī, zé yáo shùn yǔ tāng zhī shì, yì bù hǎo wáng yǐ."
谚曰:“浴不必江海,要之去垢;马不必骐骥,要之善走;士不必贤也,要之知道;女不必贵种,要之贞好。”何以明之?淳于髡谓齐宣王曰:“古者好马,王亦好马;古者好味,王亦好味;古者好色,王亦好色;古者好士,王独不好!”王曰:“国无士耳。有则寡人亦悦之。”髡曰:“古有骅骝骐骥,今之无有,王选于众,王好马矣;古有豹象之胎,今之无有,王选于众,王好味矣;古有毛嫱、西施,今之无有,王选于众,王好色矣;王必待尧舜禹汤之士,而后好之,则尧舜禹汤之士,亦不好王矣。”
lǔ zhòng lián wèi mèng cháng jūn yuē:" jūn hǎo shì wèi yě." mèng cháng jūn yuē:" wén bù dé shì gù yě." duì yuē:" jūn zhī jiù mǎ bǎi chéng, wú bù bèi xiù yī ér shí shū sù, qǐ yǒu qí jì lù ěr zāi? hòu gōng shí fēi, jiē yī gǎo zhù, shí liáng ròu, qǐ yǒu máo qiáng xī shī zāi? sè yǔ mǎ qǔ yú jīn zhī shì, shì hé bì dài gǔ zāi? gù yuē:' jūn hǎo shì wèi yě.'"
(鲁仲连谓孟尝君曰:“君好士未也。”孟尝君曰:“文不得士故也。”对曰:“君之厩马百乘,无不被绣衣而食菽粟,岂有骐骥騄耳哉?后宫十妃,皆衣缟纻,食粱肉,岂有毛嫱、西施哉?色与马取于今之世,士何必待古哉?故曰:‘君好士未也。’”
zhāng chǎng yǔ zhū yì shū yuē:" jī zhě gān zāo kāng, bǎo zhě yù liáng ròu. hé zé? yǒu wú zhī shì yì yě. xī chén píng suī xián, xū wèi qiàn ér hòu jìn hán xìn suī qí, lài xiāo hé ér hòu xìn. gù shì gè dá qí jí shí zhī yí. ruò dài gǔ zhī yīng jùn, bì ruò yī yǐn lǚ wàng ér hòu jiàn zhī, zé cǐ rén bù yīn zú xià ér jìn yǐ." huái nán yuē:" dài yāo niǎo fēi tù ér hòu jià, zé shì mò chéng chē yǐ dài xī shī luò pǔ ér hòu fēi, zé zhōng shēn bù jiā yǐ. rán bù dài gǔ zhī yīng jùn ér zì zú zhě, yīn qí suǒ yǒu ér suì yòng zhī yě."
张敞《与朱邑书》曰:“饥者甘糟糠,饱者饫粱肉。何则?有无之势异也。昔陈平虽贤,须魏倩而后进;韩信虽奇,赖萧何而后信。故士各达其及时之宜。若待古之英俊,必若伊尹、吕望而后荐之,则此人不因足下而进矣。”《淮南》曰:“待腰袅、飞兔而后驾,则世莫乘车矣;待西施、洛浦而后妃,则终身不家矣。然不待古之英俊而自足者,因其所有而遂用之也。”)
yǔ yuē:" qióng sōu yáo jí, wú shè chuān zhī yòng jīn hú yù xián, wú jī shǐ zhī néng. shì yǐ fēn jié ér wú zhèng shì zhě, fēi bō luàn zhī qì rú yǎ ér fá zhì lǐ zhě, fēi yì liàng zhī shì." hé yǐ míng zhī? wèi wú zhī jiàn chén píng yú hàn wáng, hàn wáng yòng zhī. jiàng guàn děng chán píng yuē:" píng dào sǎo shòu jīn." hàn wáng ràng wèi wú zhī. wú zhī yuē:" chén zhī suǒ yán zhě, néng yě bì xià suǒ wén zhě, xíng yě. jīn yǒu wěi shēng xiào yǐ zhī xíng, ér wú yì yú shèng fù zhī shù, bì xià jiǎ yòng zhī hū? jīn chǔ hàn xiāng jù, chén jìn qí móu zhī shì, gù qí jì, chéng zú yǐ lì guó jiā ěr! dào sǎo shòu jīn, yòu ān zú yí zāi?" hàn wáng yuē:" shàn."
《语》曰:“琼艘瑶楫,无涉川之用;金弧玉弦,无激矢之能。是以分絜而无政事者,非拨乱之器;儒雅而乏治理者,非翼亮之士。”何以明之?魏无知见陈平于汉王,汉王用之。绛、灌等谗平曰:“平盗嫂受金。”汉王让魏无知。无知曰:“臣之所言者,能也;陛下所闻者,行也。今有尾生孝已之行,而无益于胜负之数,陛下假用之乎?今楚汉相距,臣进奇谋之士,顾其计,诚足以利国家耳!盗嫂受金,又安足疑哉?”汉王曰:“善。”
huáng shí gōng yuē:" yǒu qīng bái zhī shì zhě, bù kě yǐ jué lù dé shǒu jié zhī shì, bù kě yǐ wēi xíng xié. zhì qīng bái zhī shì, xiū qí lǐ zhì shǒu jié zhī shì, xiū qí dào." hé yǐ míng zhī? guō kuí shuō yàn zhāo wáng yuē:" dì zhě yǔ shī chù, wáng zhě yǔ yǒu chù, bà zhě yǔ chén chù, wáng guó yǔ sī yì chù. qū zhǐ ér shì zhī, běi miàn shòu xué, zé bǎi jǐ zhě zhì xiān qū ér hòu xī, xiān wèn ér hòu mò, zé shén jǐ zhě zhì rén qū jǐ qū, zé ruò jǐ zhě zhì píng jī jù zhàng, miǎn shì zhǐ shǐ, zé sī yì zhī rén zhì zì suī fèn jī, xǔ jí chì duō, zé tú lì zhī rén zhì yǐ." cǐ nǎi gǔ zhī fú dào zhì shì zhě yě.
黄石公曰:“有清白之士者,不可以爵禄得;守节之士,不可以威刑胁。致清白之士,修其礼;致守节之士,修其道。”何以明之?郭隗说燕昭王曰:“帝者与师处,王者与友处,霸者与臣处,亡国与厮役处。诎指而事之,北面受学,则百己者至;先趋而后息,先问而后默,则什己者至;人趋己趋,则若己者至;凭几据杖,眄视指使,则厮役之人至;恣睢奋击,呴藉叱咄,则徒隶之人至矣。”此乃古之服道致士者也。
huáng shí gōng yuē:" lǐ zhě, shì zhī suǒ guī shǎng zhě, shì zhī suǒ sǐ. zhāo qí suǒ guī, shì qí suǒ sǐ, zé suǒ qiú zhě zhì yǐ." hé yǐ míng zhī? wèi wén hóu tài zǐ yī lǐ tián zǐ fāng, ér zi fāng bù wéi lǐ, tài zǐ bù yuè, wèi zi fāng yuē:" bù shí pín jiàn zhě jiāo rén hū? fù guì zhě jiāo rén hū?" zi fāng yuē:" pín jiàn zhě jiāo rén ěr. fù guì zhě ān gǎn jiāo rén? rén zhǔ jiāo rén ér wáng qí guó, dài fū jiāo rén ér wáng qí jiā. pín jiàn zhě ruò bù dé yì, nà lǚ ér qù, ān wǎng ér bù dé pín jiàn hū?"
黄石公曰:“礼者,士之所归;赏者,士之所死。招其所归,示其所死,则所求者至矣。”何以明之?魏文侯太子揖礼田子方,而子方不为礼,太子不悦,谓子方曰:“不识贫贱者骄人乎?富贵者骄人乎?”子方曰:“贫贱者骄人耳。富贵者安敢骄人?人主骄人而亡其国,大夫骄人而亡其家。贫贱者若不得意,纳履而去,安往而不得贫贱乎?”
sòng yàn xiāng qí, jiàn zhú bà guī, wèi zhū dài fū yuē:" yǒu néng yǔ wǒ fù zhū hóu hū?" jiē zhí zhàng pái bān, mò ér bú duì. yàn yuē:" bēi hū! hé shì dài fū yì dé ér nán yòng yě?" chén ráo yuē:" fēi shì dài fū yì dé ér nán yòng, jūn bù néng yòng yě jūn bù néng yòng, zé yǒu bù píng zhī xīn. shì shī zhī yú jǐ ér zé zhū rén yě." yàn yuē:" qí shuō yún hé?" duì yuē:" sān shēng zhī jì, bù zú yú shì, ér jūn yàn wù yǒu yú sù, shì jūn zhī guò yī yě. guǒ yuán lí lì, hòu gōng fù nǚ, yǐ xiāng tí zhì, ér shì céng bù dé yī cháng, shì jūn zhī guò èr yě. líng wán qǐ hú, měi lì yú táng, cóng fēng ér bì, shì céng bù dé yǐ wéi yuán, shì jūn zhī guò sān yě. fū cái zhě, jūn zhī suǒ qīng sǐ zhě, shì zhī suǒ zhòng. jūn bù néng xíng jūn zhī suǒ qīng, ér yù shǐ shì zhì qí suǒ zhòng, pì yóu qiān dāo chù zhī, gàn jiàng yòng zhī, bù yì nán hū?" sòng yàn yuē:" shì yàn zhī guò yě."
宋燕相齐,见逐罢归,谓诸大夫曰:“有能与我赴诸侯乎?”皆执杖排班,默而不对。燕曰:“悲乎!何士大夫易得而难用也?”陈饶曰:“非士大夫易得而难用,君不能用也;君不能用,则有不平之心。是失之于己而责诸人也。”燕曰:“其说云何?”对曰:“三升之稷,不足于士,而君雁鹜有余粟,是君之过一也。果园梨栗,后宫妇女,以相提挃,而士曾不得一尝,是君之过二也。绫纨绮縠,美丽于堂,从风而弊,士曾不得以为缘,是君之过三也。夫财者,君之所轻;死者,士之所重。君不能行君之所轻,而欲使士致其所重,譬犹铅刀畜之,干将用之,不亦难乎?”宋燕曰:“是燕之过也。”
yǔ yuē:" fū rén tóng míng zhě xiāng jiàn, tóng tīng zhě xiāng wén. dé hé zé wèi jiàn ér xiāng qīn, shēng tóng zé chù yì ér xiāng yìng." hán zǐ yuē:" qū shě tóng zé xiāng shì, qù shě tóng zé xiāng shì, qù shě yì zé xiāng fēi." hé yǐ míng zhī? chǔ wēi wáng wèn sòng yù yuē:" xiān shēng qí yǒu yí xíng yú? hé shì rén zhòng shù bù yù zhī shén?" sòng yù yuē:" fū niǎo yǒu fèng ér yú yǒu jīng, fèng huáng shàng jī jiǔ wàn lǐ, áo xiáng hū yōu míng zhī shàng fū fān lí zhī yàn, qǐ néng yǔ liào tiān dì zhī gāo zāi? jīng yú cháo fā yú kūn lún zhī xū, mù sù yú mèng jīn fū chǐ zé zhī ní, qǐ néng yǔ liàng jiāng hǎi zhī dà zāi? gù fēi dú niǎo yǒu fèng ér yú yǒu jīng, shì yì yǒu zhī. fū shèng rén guī qí yì xíng, chāo rán dú chǔ. fū shì sú zhī mín, yòu ān zhī chén zhī suǒ wéi zāi?"
《语》曰:“夫人同明者相见,同听者相闻。德合则未见而相亲,声同则处异而相应。”韩子曰:“趋舍同则相是,趣舍同则相是,趣舍异则相非。”何以明之?楚威王问宋玉曰:“先生其有遗行欤?何士人众庶不誉之甚?”宋玉曰:“夫鸟有凤而鱼有鲸,凤凰上击九万里,翱翔乎幽冥之上;夫蕃篱之鷃,岂能与料天地之高哉?鲸鱼朝发于昆仑之墟,暮宿于孟津;夫尺泽之鲵,岂能与量江海之大哉?故非独鸟有凤而鱼有鲸,士亦有之。夫圣人瑰琦意行,超然独处。夫世俗之民,又安知臣之所为哉?”
yì yuē: shì zhī shàn è, nán de ér zhī gǒu fēi qí rén, mò jiàn qí jì, hé zhě? fū wén zhāng wèi wǔ rén suǒ chī, wèi bì bǐ yě wèi yáng mǎ suǒ chī, cǐ zhēn bǐ yǐ. fū rén chén wèi jié zhòu suǒ huǐ, wèi bì wèi yú yě bì ruò yáo shùn suǒ huǐ, cǐ zhēn yú yǐ. shì zhī huǐ yù, bù zú xìn yě. gù yuē:" bù yè chū, ān zhī yǒu yè xíng rén?" tài gōng yuē:" zhì yǔ zhòng tóng, fēi rén shī jì yǔ zhòng tóng, fēi guó gōng yě." lǎo zǐ yuē:" xià shì wén dào, dà xiào zhī bù xiào, bù zú yǐ wéi dào." gù yuē:" fán rén suǒ jiàn, shèng rén suǒ guì." xìn yǐ zāi!
(议曰:世之善恶,难得而知;苟非其人,莫见其际,何者?夫文章为武人所嗤,未必鄙也;为杨、马所嗤,此真鄙矣。夫人臣为桀、纣所毁,未必为愚也;必若尧、舜所毁,此真愚矣。世之毁誉,不足信也。故曰:“不夜出,安知有夜行人?”太公曰:“智与众同,非人师;伎与众同,非国工也。”老子曰:“下士闻道,大笑之;不笑,不足以为道。”故曰:“凡人所贱,圣人所贵。”信矣哉!)
yǔ yuē:" zhī rén wèi yì, rén wèi yì zhī." hé yǐ míng zhī? hàn míng shuō chūn shēn jūn, chūn shēn jūn yuè zhī. hàn míng yù tán, chūn shēn jūn yuē:" pū yǐ zhī xiān shēng yì yǐ." hàn míng yuē:" wèi shěn jūn zhī shèng shú yǔ yáo?" chūn shēn jūn yuē:" chén hé zú yǐ dāng yáo?" hàn míng yuē:" rán zé jūn liào chén shú yǔ shùn?" chūn shēn jūn yuē:" xiān shēng jí shùn yě." hàn míng yuē:" bù rán, chén qǐng wèi jūn zhōng yán zhī. jūn zhī xián bù rú yáo, chén zhī néng bù jí shùn. fū yǐ xián shùn shì shèng yáo, sān nián ér hòu nǎi xiāng zhī yě. jīn jūn yī shí ér zhī chén, shì jūn shèng yú yáo ér chén xián yú shùn yě."
《语》曰:“知人未易,人未易知。”何以明之?汗明说春申君,春申君悦之。汗明欲谈,春申君曰:“仆已知先生意矣。”汗明曰:“未审君之圣孰与尧?”春申君曰:“臣何足以当尧?”汗明曰:“然则君料臣孰与舜?”春申君曰:“先生即舜也。”汗明曰:“不然,臣请为君终言之。君之贤不如尧,臣之能不及舜。夫以贤舜事圣尧,三年而后乃相知也。今君一时而知臣,是君圣于尧而臣贤于舜也。”
jì yuē:" fū jì wéi bó lè dú zhī zhī, ruò shí wú bó lè zhī zhī, jí bù róng qí wèi liáng mǎ yě. shì yì rán yǐ." hé yǐ míng zhī? kǒng zǐ è yú chén cài, yán huí yuē:" fū zǐ zhī dé zhì dà, tiān xià mò néng róng. rán fū rén tuī ér xíng zhī, shì bù wǒ yòng, yǒu guó zhě zhī chǒu yě. fū zǐ hé bìng yān?" gù yuē: wén wáng míng yí zé zhǔ kě zhī, zhòng ní lǚ rén zé guó kě zhī.
《记》曰:“夫骥唯伯乐独知之,若时无伯乐之知,即不容其为良马也。士亦然矣。”何以明之?孔子厄于陈、蔡,颜回曰:“夫子之德至大,天下莫能容。然夫人推而行之,世不我用,有国者之丑也。夫子何病焉?”(故曰:文王明夷则主可知,仲尼旅人则国可知。)
gǔ liáng zhuàn yuē:" zi jì shēng, bù miǎn hū shuǐ huǒ, mǔ zhī zuì yě jī guān chéng tóng, bù jiù shī fū, fù zhī zuì yě jī guān, wèi jiāo hù jiǎn fà chéng tóng, wèi bā suì yǐ shàng. jiù shī xué wèn wú fāng, xīn zhì bù tōng, shēn zhī zuì yě xīn zhì jì tōng, ér míng yù bù wén, yǒu zhī zuì yě míng yù jì wén, yǒu sī bù jǔ, yǒu sī zhī zuì yě yǒu sī jǔ zhī, wáng zhě bù yòng, wáng zhě zhī guò yě." kǒng zǐ yuē:" nèi háng bù xiū, jǐ zhī zuì yě xíng xiū ér míng bù zhāng, yǒu zhī zuì yě."
《谷梁传》曰:“子既生,不免乎水火,母之罪也;羁冠成童,不就师傅,父之罪也(羁冠,谓交互剪发;成童,谓八岁以上。);就师学问无方,心志不通,身之罪也;心志既通,而名誉不闻,友之罪也;名誉既闻,有司不举,有司之罪也;有司举之,王者不用,王者之过也。”(孔子曰:“内行不修,己之罪也;行修而名不彰,友之罪也。”)
lùn yuē:" xíng yuǎn dào zhě, jiǎ yú chē mǎ jì jiāng hǎi zhě, yīn yú zhōu jí. gù xián shì zhī lì gōng chéng míng, yīn yú zī ér jiǎ wù zhě." hé yǐ míng zhī? gōng shū zi néng yīn rén zhǔ zhī cái mù, yǐ gòu gōng shì tái xiè, ér bù néng zì wèi zhuān wū xiá lú, cái bù zú yě ōu yě néng yīn guó jūn zhī tóng tiě, yǐ wéi jīn lú dà zhōng, ér bù néng zì wèi hú dǐng pán yú, wú qí yòng yě jūn zǐ néng yīn rén zhǔ zhī zhèng cháo, yǐ hé bǎi xìng rùn zhòng shù, ér bù néng zì ráo qí jiā, shì bù biàn yě. gù shùn gēng yú lì shān, ēn bù jí zhōu lǐ tài gōng tú niú yú zhāo gē, lì bù jí yú qī zǐ. jí qí yòng yě, ēn liú bā huāng, dé yì sì hǎi. gù shùn jiǎ zhī yáo, tài gōng yīn zhī zhōu wén, jūn zǐ néng xiū shēn yǐ jiǎ dào, bù néng wǎng dào ér jiǎ cái.
《论》曰:“行远道者,假于车马;济江海者,因于舟楫。故贤士之立功成名,因于资而假物者。”何以明之?公输子能因人主之材木,以构宫室台榭,而不能自为专屋狭庐,材不足也;欧冶能因国君之铜铁,以为金炉大钟,而不能自为壶鼎盘盂,无其用也;君子能因人主之政朝,以和百姓、润众庶,而不能自饶其家,势不便也。故舜耕于历山,恩不及州里;太公屠牛于朝歌,利不及于妻子。及其用也,恩流八荒,德溢四海。故舜假之尧,太公因之周文,君子能修身以假道,不能枉道而假财。
shèn zǐ yuē:" téng shé yóu wù, fēi lóng chéng yún, yún bà wù jì, yǔ qiū yǐn tóng, zé shī qí suǒ chéng yǐ." hán zǐ yuē:" qiān jūn dé chuán zé fú, zī zhū shī chuán zé chén, fēi qiān jūn qīng ér zī zhū zhòng, yǒu shì zhī yǔ wú shì ěr. gù shì yǒu bù kě dé, shì yǒu bù kě chéng. wū huò qīng qiān jūn ér zhòng qí shēn, fēi qí shēn zhòng yú qiān jūn yě, shì bù biàn yě lí lóu yì yú bǎi bù ér nán yú méi jié, fēi bǎi bù jìn ér méi jié yuǎn, dào bù kě yě."
(慎子曰:“螣蛇游雾,飞龙乘云,云罢雾霁,与蚯蚓同,则失其所乘矣。”韩子曰:“千钧得船则浮,锱铢失船则沉,非千钧轻而锱铢重,有势之与无势耳。故势有不可得,事有不可成。乌获轻千钧而重其身,非其身重于千钧也,势不便也;离娄易于百步而难于眉睫,非百步近而眉睫远,道不可也。”)
yǔ yuē:" fū yǒu guó zhī zhǔ, bù kě wèi jǔ guó wú shēn móu zhī chén hé cháo wú zhì cè zhī shì, zài tīng chá suǒ kǎo jīng yǔ bù jīng shěn yǔ bù shěn ěr." hé yǐ míng zhī? zài xī hàn zǔ, tīng cōng zhī zhǔ yě, nà chén huī zhī móu, zé xià nán yáng. bù yòng lóu jìng zhī jì, zé kùn píng chéng. guǎng wǔ jūn zhě, cè móu zhī shì yě. hán xìn nà qí jì, zé yàn qí jǔ. chén yú bù yòng qí móu, zé zhī shuǐ bài. yóu cǐ guān zhī, bù kě wèi shì jì zhě yǒu jì cè zhī shì fù bài zhě wú shēn móu zhī chén. yú gōng bù yòng gōng zhī qí zhī móu, miè yú jìn chóu yóu bù tīng chì zhāng zhī yán, wáng yú zhì shì jiǎn shū zhī kū, bù néng jì xiáo miǎn zhī fù zhào kuò zhī mǔ, bù néng jiù cháng píng zhī bài. cǐ jiē rén zhǔ zhī tīng, bù jīng bù shěn ěr. tiān xià zhī guó, mò bù yǒu zhōng chén móu shì yě.
《语》曰:“夫有国之主,不可谓举国无深谋之臣、阖朝无智策之士,在听察所考精与不精、审与不审耳。”何以明之?在昔汉祖,听聪之主也,纳陈恢之谋,则下南阳。不用娄敬之计,则困平城。广武君者,策谋之士也。韩信纳其计,则燕、齐举。陈余不用其谋,则泜水败。由此观之,不可谓事济者有计策之士、覆败者无深谋之臣。虞公不用宫之奇之谋,灭于晋;仇由不听赤章之言,亡于智氏;蹇叔之哭,不能济崤渑之覆;赵括之母,不能救长平之败。此皆人主之听,不精不审耳。天下之国,莫不有忠臣谋士也。
yì yuē: tiān xià wú zāi hài, suī yǒu xián dé, wú suǒ shī cái. lǎo zǐ yuē:" dà dào fèi, yǒu rén yì guó jiā hūn luàn, yǒu zhōng chén."
(议曰:天下无灾害,虽有贤德,无所施才。老子曰:“大道废,有仁义;国家昏乱,有忠臣。”
huái nán zǐ yuē:" wèi yǒu qí gōng ér zhī qí xián zhě, wéi yáo zhī zhī shùn yě gōng chéng shì lì ér zhī qí xián zhě, shì rén zhī zhī shùn yě."
《淮南子》曰:“未有其功而知其贤者,唯尧之知舜也;功成事立而知其贤者,市人之知舜也。”
lù jī yuē:" fēi pèi xī dùn, zé lí zhū yǔ méng sǒu shōu chá xuán jǐng dōng xiù, zé yè guāng yǔ wǔ fū nì yào. shì yǐ cái huàn shì zé jù kùn, gōng ǒu shí ér bìng shào." yǐ cǐ tuī zhī, xiàng shǐ yīn wú míng tiáo zhī shì, zé yī yǐn yǒu shēn zhī yìng chén zhōu wú mù yě zhī shī, zé tài gōng wèi bīn zhī yú zhě ěr. qǐ néng lēi míng dì jí, cè xūn tiān fǔ hū? gù yuē:" xián bù xiào zhě, cái yě yù yǔ bù yù zhě, shí yě." chéng zāi shì yán yě.
陆机曰:“飞辔西顿,则离朱与蒙瞍收察;悬景东秀,则夜光与碔砆匿耀。是以才换世则俱困,功偶时而并劭。”以此推之,向使殷无鸣条之事,则伊尹有莘之媵臣;周无牧野之师,则太公渭滨之渔者耳。岂能勒名帝籍,策勋天府乎?故曰:“贤、不肖者,才也;遇与不遇者,时也。”诚哉是言也。)
huáng shí gōng yuē:" luó qí yīng xióng, zé dí guó qióng. fū yīng xióng zhě, guó jiā zhī gàn shì mín zhě, guó jiā zhī bàn. dé qí gàn, shōu qí bàn, zé zhèng xíng ér wú yuàn." zhī rén zé zhé, wéi dì nán zhī. shèn zāi!
黄石公曰:“罗其英雄,则敌国穷。夫英雄者,国家之干;士民者,国家之半。得其干,收其半,则政行而无怨。”知人则哲,唯帝难之。慎哉!