fū shì yǒu qū tóng ér shì yì zhě, fēi shì guǐ yě, shí zhī biàn ěr. hé yǐ míng qí rán yé? xī qín mò, chén shè qǐ qí, bīng zhì chén. chén háo jié shuō shè yuē: jiāng jūn pī jiān zhí ruì, shuài shì zú yǐ zhū bào qín, fù lì chǔ shè jì, gōng dé yí wèi wáng. chén shè wèn chén yú zhāng ěr liǎng rén, liǎng rén duì yuē: jiāng jūn chēn mù zhāng dǎn, chū wàn sǐ bù gù yī shēng zhī jì, wèi tiān xià chú cán zéi. jīn shǐ zhì chén ér wáng zhī, shì tiān xià yǐ sī. yuàn jiāng jūn wú wáng, jí yǐn bīng ér xī, qiǎn rén lì liù guó hòu, zì wèi shù dǎng. rú cǐ, yě wú jiāo bīng, zhū bào qín jù xián yáng, yǐ lìng zhū hóu, zé dì yè chéng yǐ. jīn dú wáng chén, kǒng tiān xià jiě yě!
夫事有趨同而勢異者,非事詭也,時之變耳。何以明其然耶?昔秦末,陳涉起蘄,兵至陳。陳豪傑說涉曰:「將軍披堅執銳,帥士卒以誅暴秦,復立楚社稷,功德宜為王。」陳涉問陳余、張耳兩人,兩人對曰:「將軍瞋目張膽,出萬死不顧一生之計,為天下除殘賊。今始至陳而王之,示天下以私。願將軍無王,急引兵而西,遣人立六國後,自為樹黨。如此,野無交兵,誅暴秦、據咸陽,以令諸侯,則帝業成矣。今獨王陳,恐天下解也!」
jí chǔ hàn shí, lì shí qí wèi hàn móu náo chǔ quán, yuē: xī tāng fá jié, fēng qí hòu yú qǐ wǔ wáng fá zhòu, fēng qí hòu yú sòng. jīn qín shī dé qì yì, qīn fá zhū hóu shè jì, miè wáng liù guó zhī hòu, shǐ wú lì zhuī zhī dì. bì xià chéng néng fù lì liù guó hòu, cǐ qí jūn chén bǎi xìng bì jiē dài bì xià dé, mò bù xiàng fēng mù yì, yuàn wèi chén qiè. dé yì yǐ xíng, bì xià nán miàn chēng bà, chǔ bì liǎn rèn ér cháo. hàn wáng yuē: shàn. zhāng liáng yuē: chéng yòng kè zhī móu, bì xià shì qù yǐ. hàn wáng yuē: hé zāi? liáng yīn fā bā nán, qí lüè yuē: xī zhě, tāng fá jié, fēng qí hòu yú qǐ zhě, dù néng zhì jié zhī sǐ mìng yě. jīn bì xià néng zhì xiàng jí zhī sǐ mìng hū? qí bù kě yī yě. wǔ wáng rù yīn, biǎo shāng róng zhī lǘ, shì jī zǐ zhī qiú, fēng bǐ gàn zhī mù. jīn bì xià néng fēng shèng rén zhī mù, bāo xián zhě zhī lǘ hū? qí bù kě èr yě. fā jù qiáo zhī sù, sàn lù tái zhī cái, yǐ zhèn pín mín. jīn bì xià néng sàn fǔ kù yǐ cì pín qióng hū? qí bù kě sān yě. yīn shì yǐ bì, yǎn cǎo wèi xuān, dào zài gān gē, shì tiān xià bù fù yòng wǔ. jīn bì xià néng yǎn wǔ xiū wén, bù fù yòng bīng hū? qí bù kě sì yě. fàng mǎ huá shān zhī yáng, shì wú suǒ wèi. jīn bì xià néng fàng mǎ bù fù yòng hū? qí bù kě wǔ yě. xiū niú táo lín zhī yě, shì tiān xià bù fù shū jī. jīn bì xià néng hū? qí bù kě liù yě. qiě tiān xià yóu shì, lí qīn qī qì fén mù qù gù jiù cóng bì xià zhě, rì yè wàng zhǐ chǐ zhī dì. jīn fù liù guó, lì hán wèi yàn zhào qí chǔ zhī hòu, yú wú fù lì zhě, tiān xià yóu shì gè guī shì qí zhǔ cóng qīn qī fǎn gù jiù, bì xià yǔ shuí qǔ tiān xià hū? qí bù kě qī yě. qiě chǔ wéi wú qiáng, liù guó zhě fù náo ér cóng zhī wéi dāng shǐ chǔ wú qiáng, qiáng zé liù guó ruò ér cóng zhī yě., bì xià ān dé ér chén zhī zāi? qí bù kě bā yě. chéng yòng kè zhī móu, zé dà shì qù yǐ. shí wáng fāng shí, tǔ bǔ, mà lì shēng yuē: shù rú! jǐ bài wǒ shì! qù lìng xiāo yìn, cǐ yì xíng zhě yě.
及楚漢時,酈食其為漢謀撓楚權,曰:「昔湯伐桀,封其後於杞;武王伐紂,封其後於宋。今秦失德棄義,侵伐諸侯社稷,滅亡六國之後,使無立錐之地。陛下誠能復立六國後,此其君臣百姓必皆戴陛下德,莫不向風慕義,願為臣妾。德義以行,陛下南面稱霸,楚必斂衽而朝。」漢王曰:「善。」張良曰:「誠用客之謀,陛下事去矣。」漢王曰:「何哉?」良因發八難,其略曰:「昔者,湯伐桀,封其後於杞者,度能制桀之死命也。今陛下能制項籍之死命乎?其不可一也。武王入殷,表商容之閭,釋箕子之囚,封比干之墓。今陛下能封聖人之墓,褒賢者之閭乎?其不可二也。發巨橋之粟,散鹿台之財,以賑貧民。今陛下能散府庫以賜貧窮乎?其不可三也。殷事已畢,偃草為軒,倒載干戈,示天下不復用武。今陛下能偃武修文,不復用兵乎?其不可四也。放馬華山之陽,示無所為。今陛下能放馬不復用乎?其不可五也。休牛桃林之野,示天下不復輸積。今陛下能乎?其不可六也。且天下游士,離親戚、棄墳墓、去故舊、從陛下者,日夜望咫尺之地。今復六國,立韓、魏、燕、趙、齊、楚之後,余無復立者,天下游士各歸事其主、從親戚、反故舊,陛下與誰取天下乎?其不可七也。且楚唯無強,六國者復撓而從之(唯當使楚無強,強則六國弱而從之也。),陛下安得而臣之哉?其不可八也。誠用客之謀,則大事去矣。」時王方食,吐哺,罵酈生曰:「豎儒!幾敗我事!」趣令銷印,此異形者也。
xún yuè yuē: fū lì cè jué shèng zhī shù, qí yào yǒu sān: yī yuē xíng, èr yuē shì, sān yuē qíng. xíng zhě, yán qí dà tǐ dé shī zhī shù yě. shì zhě, yán qí lín shí zhī shì jìn tuì zhī jī yě. qíng zhě, yán qí xīn zhì kě fǒu zhī shí yě. gù cè tóng shì děng zhě, sān shù bù tóng yě. chū, zhāng ěr shuō chén shè yǐ fù liù guó hòu, zì wèi shù dǎng. lì shēng yì yòng cǐ shuō hàn wáng, suǒ yǐ shuō zhě shì tóng, ér dé shī yì zhě, hé zāi? dāng chén shè zhī qǐ yě, tiān xià jiē yù wáng qín ér chǔ hàn zhī fēn wèi yǒu suǒ dìng, jīn tiān xià wèi bì yù wáng xiàng yě. qiě xiàng yǔ lì néng lǜ cóng liù guó, rú qín zhī shì, zé bù néng yǐ. gù lì liù guó yú chén shè, suǒ wèi duō jǐ zhī dǎng, ér yì qín bì yě. qiě chén shè wèi néng zhuān tiān xià zhī tǔ yě, suǒ wèi qǔ fēi qí yǒu, yǐ dé yú rén, xíng xū huì ér huò shí fú yě. lì liù guó yú hàn wáng, suǒ wèi gē jǐ zhī yǒu, ér yǐ zī dí, shè xū míng ér shòu shí huò yě. cǐ shì tóng ér xíng yì zhě yě.
(荀悅曰:「夫立策決勝之術,其要有三:一曰形,二曰勢,三曰情。形者,言其大體得失之數也。勢者,言其臨時之勢、進退之機也。情者,言其心志可否之實也。故策同事等者,三術不同也。初,張耳說陳涉以復六國後,自為樹黨。酈生亦用此說漢王,所以說者事同,而得失異者,何哉?當陳涉之起也,天下皆欲亡秦;而楚、漢之分未有所定,今天下未必欲亡項也。且項羽力能率從六國,如秦之勢,則不能矣。故立六國於陳涉,所謂多己之黨,而益秦弊也。且陳涉未能專天下之土也,所謂取非其有,以德於人,行虛惠而獲實福也。立六國於漢王,所謂割己之有,而以資敵,設虛名而受實禍也。此事同而形異者也。)
qī guó shí, qín wáng wèi chén zhěn yuē: hán wèi xiāng gōng, qī nián bù jiě. huò yuē jiù zhī biàn, huò yuē wù jiù biàn, guǎ rén bù néng jué, qǐng wèi guǎ rén jué zhī. zhěn yuē: xī biàn zhuāng zi fāng cì hǔ, guǎn shù zi zhǐ zhī, yuē: liǎng hǔ fāng shí niú, niú gān bì zhēng, zhēng bì dòu, dòu zé dà zhě shāng xiǎo zhě sǐ. cóng shāng ér cì zhī, yī jǔ bì yǒu liǎng hǔ zhī míng. jīn hán wèi xiāng gōng, qī nián bù jiě, bì shì dà guó shāng xiǎo guó wáng. cóng shāng ér fá zhī, yī jǔ bì yǒu liǎng shí. cǐ biàn zhuāng cì hǔ zhī lèi yě. huì wáng yuē: shàn. guǒ rú qí yán.
七國時,秦王謂陳軫曰:「韓、魏相攻,期年不解。或曰救之便,或曰勿救便,寡人不能決,請為寡人決之。」軫曰:「昔卞莊子方刺虎,管豎子止之,曰:『兩虎方食牛,牛甘必爭,爭必斗,斗則大者傷、小者死。從傷而刺之,一舉必有兩虎之名。』今韓、魏相攻,期年不解,必是大國傷、小國亡。從傷而伐之,一舉必有兩實。此卞莊刺虎之類也。」惠王曰:「善。」果如其言。
chū, zhū hóu zhī pàn qín yě, qín jiāng jūn zhāng hán wéi zhào wáng yú jù lù. chǔ huái wáng shǐ xiàng yǔ sòng yì děng běi jiù zhào. zhì ān yáng jīn xiāng zhōu ān yáng xiàn yě, liú bù jìn. yǔ wèi yì yuē: jīn qín jūn wéi jù lù, jí yǐn bīng dù hé, chǔ jī qí wài, zhào yīng qí nèi, pò qín jūn bì yǐ. sòng yì yuē: bù rán. fū bó niú zhī méng, bù kě yǐ pò shī méng yù qín yě, shī yù zhāng hán yě. yù jīn jiāng bīng, fāng yù miè qín, bù kě jǐn lì yǔ zhāng hán jí zhàn yě.. jīn qín gōng zhào, zhàn shèng zé bīng pí, wǒ chéng qí bì bù shèng, zé wǒ yǐn bīng gǔ xíng ér xī, bì jǔ qín yǐ. gù bù rú dòu qín zhào. fū jī qīng ruì, wǒ bù rú gōng zuò yùn chóu cè, gōng bù rú wǒ. yǔ yuē: jiāng jūn lù lì ér gōng qín, jiǔ liú bù xíng, jīn suì jī mín pín, shì zú shí bàn shū shì zú shí shū cài, yǐ shū zá zhī bàn., jūn wú jiàn liáng. nǎi yǐn jiǔ gāo huì, bù yǐn bīng dù hé, yīn zhào shí, yǔ bìng lì jī qín, nǎi yuē: chéng qí bì. fū yǐ qín zhī qiáng, gōng xīn zào zhī zhào, qí shì bì jǔ zhào. zhào jǔ ér qín qiáng, hé bì zhī chéng? qiě guó bīng xīn pò, wáng bù ān xí, sǎo jìng nèi ér shǔ jiāng jūn. guó jiā ān wēi, zài cǐ yī jǔ. jīn bù xù shì zú ér xùn sī, fēi shè jì chén yě. jí yè rù yì zhàng zhōng zhǎn yì. xī bīng dù hé, chén zhōu pò fǔ, shì shì zú bì sǐ, wú hái xīn, dà pò qín jūn. cǐ yì shì zhě yě.
初,諸侯之叛秦也,秦將軍章邯圍趙王於鉅鹿。楚懷王使項羽、宋義等北救趙。至安陽(今相州安陽縣也),留不進。羽謂義曰:「今秦軍圍鉅鹿,疾引兵渡河,楚擊其外,趙應其內,破秦軍必矣。」宋義曰:「不然。夫搏牛之虻,不可以破虱(虻喻秦也,虱喻章邯也。喻今將兵,方欲滅秦,不可盡力與章邯即戰也。)。今秦攻趙,戰勝則兵疲,我承其弊;不勝,則我引兵鼓行而西,必舉秦矣。故不如斗秦、趙。夫擊輕銳,我不如公;坐運籌策,公不如我。」羽曰:「將軍戮力而攻秦,久留不行,今歲饑民貧,士卒食半菽(士卒食蔬菜,以菽雜之半。),軍無見糧。乃飲酒高會,不引兵渡河,因趙食,與併力擊秦,乃曰:『承其弊』。夫以秦之強,攻新造之趙,其勢必舉趙。趙舉而秦強,何弊之承?且國兵新破,王不安席,掃境內而屬將軍。國家安危,在此一舉。今不恤士卒而徇私,非社稷臣也。」即夜入義帳中斬義。悉兵渡河,沉舟破釜,示士卒必死,無還心,大破秦軍。此異勢者也。
xún yuè yuē: sòng yì dài qín zhào zhī bì, yǔ biàn zhuāng cì hǔ shì tóng ér shì yì, hé yě? shī zhī zhàn guó zhī shí, lín guó xiāng gōng, wú lín shí zhī jí, zé kě yě. zhàn guó zhī lì, qí lái jiǔ yǐ, yī zhàn zhī shèng bài, wèi bì yǐ wáng yě. qí shì fēi néng jí yú wáng dí guó yě. jìn zé chéng lì, tuì zé zì bǎo, gù xù lì dài shí, chéng bì rán yě. jīn chǔ zhào xīn qǐ, qí lì yǔ qín shì bù bìng lì, ān wēi zhī jī, hū xī chéng biàn, jìn zé dìng gōng, tuì zé shòu huò, cǐ shì tóng ér shì yì zhě yě.
(荀悅曰:「宋義待秦、趙之弊,與卞莊刺虎事同而勢異,何也?施之戰國之時,鄰國相攻,無臨時之急,則可也。戰國之立,其來久矣,一戰之勝敗,未必以亡也。其勢非能急於亡敵國也。進則乘利,退則自保,故蓄力待時,承弊然也。今楚、趙新起,其力與秦勢不並立,安危之機,呼吸成變,進則定功,退則受禍,此事同而勢異者也。」)
hán xìn fá zhào, jūn jǐng xíng, xuǎn qīng qí èr qiān rén, rén chí yī chì zhì, cóng jiān dào shēng shān ér wàng zhào jūn, jiè yuē: zhào jiàn wǒ zǒu, bì kōng bì zhú wǒ, ruò jí rù zhào bì, bá zhào zhì, lì hàn chì zhì. xìn nǎi shǐ wàn rén xiān xíng, chū bèi shuǐ zhèn. píng dàn, xìn jiàn dà jiāng zhī qí gǔ, xíng chū jǐng xíng kǒu. zhào kāi bì jī zhī, dà zhàn liáng jiǔ. yú shì xìn qì qí gǔ, zǒu shuǐ shàng jūn. shuǐ shàng jūn kāi rù zhī, fù jí zhàn. zhào kōng bì zhēng hàn qí gǔ, zhú hán xìn. hán xìn děng yǐ rù shuǐ shàng jūn, jūn jiē shū sǐ zhàn, bù kě bài. xìn chū qí bīng èr qiān qí, gòng hòu zhào kōng bì zhú lì, zé chí rù zhào bì, jiē bá zhào qí, lì hàn chì zhì èr qiān. zhào jūn yǐ bù néng dé xìn děng, yù hái guī bì, jiē hàn chì zhì, ér dà jīng, yǐ wèi jiē yǐ dé zhào wáng jiāng yǐ. suì luàn, dùn zǒu, zhào jiāng suī zhǎn zhī, bù néng jìn yě. yú shì hàn bīng chéng jī, dà pò zhī, lǔ zhào jūn. zhū jiāng xiào shǒu lǔ, jiē hè xìn. yīn wèn yuē: bīng fǎ: bèi yòu shān líng, qián zuǒ shuǐ zé. jīn zhě fǎn bèi shuǐ zhèn, rán jìng yǐ shèng, cǐ hé shù yě? xìn yuē: bīng fǎ bù yuē: xiàn zhī sǐ dì ér hòu shēng, zhì zhī wáng dì ér hòu cún? qiě xìn fēi děi sù fǔ xún shì dài fū yě, cǐ suǒ wèi qū shì rén ér zhàn zhī, qí shì fēi zhì zhī sǐ dì, shǐ rén rén zì wèi zhàn. jīn yǔ zhī shēng dì, jiē zǒu, níng shàng kě dé ér yòng zhī.
韓信伐趙,軍井陘,選輕騎二千人,人持一赤幟,從間道升山而望趙軍,誡曰:「趙見我走,必空壁逐我,若疾入趙壁,拔趙幟,立漢赤幟。」信乃使萬人先行,出背水陣。平旦,信建大將之旗鼓,行出井陘口。趙開壁擊之,大戰良久。於是信棄旗鼓,走水上軍。水上軍開入之,復疾戰。趙空壁爭漢旗鼓,逐韓信。韓信等已入水上軍,軍皆殊死戰,不可敗。信出奇兵二千騎,共候趙空壁逐利,則馳入趙壁,皆拔趙旗,立漢赤幟二千。趙軍已不能得信等,欲還歸壁,皆漢赤幟,而大驚,以為皆已得趙王將矣。遂亂,遁走,趙將雖斬之,不能禁也。於是漢兵乘擊,大破之,虜趙軍。諸將效首虜,皆賀信。因問曰:「兵法:背右山陵,前左水澤。今者反背水陣,然竟以勝,此何術也?」信曰:「兵法不曰:『陷之死地而後生,置之亡地而後存?』且信非得素撫循士大夫也,此所謂驅市人而戰之,其勢非置之死地,使人人自為戰。今與之生地,皆走,寧尚可得而用之。」
yòu gāo zǔ jié wǔ zhū hóu bīng, rù péng chéng. xiàng yǔ wén zhī, nǎi yǐn bīng qù qí, yǔ hàn dà zhàn suī shuǐ shàng, dà pò hàn jūn, duō shā shì zú, suī shuǐ wèi zhī bù liú. cǐ yì qíng zhě yě.
又高祖劫五諸侯兵,入彭城。項羽聞之,乃引兵去齊,與漢大戰睢水上,大破漢軍,多殺士卒,睢水為之不流。此異情者也。
xún yuè yuē: fá zhào zhī yì, hán xìn jūn zhī shuǐ, ér zhào bù néng bài. hé yě? péng chéng zhī nán, hàn wáng zhàn yú suī shuǐ zhī shàng, shì zú fù rù suī shuǐ ér chǔ bīng dà shèng, hé yě? zhào bīng chū guó jìn gōng, jiàn kě ér jìn, zhī nán ér tuì, shēn huái nèi gù zhī xīn, bù wèi bì sǐ zhī jì hán xìn gū jūn lì yú shuǐ shàng, yǒu bì sǐ zhī jì, wú shēng lǜ yě, cǐ xìn zhī suǒ yǐ shèng yě. hàn wáng zhì dí rù guó, yǐn jiǔ gāo huì, shì zhòng yì yù, zhàn xīn bù tóng. chǔ yǐ qiáng dà zhī wēi, ér sàng qí guó dōu, xiàng yǔ zì wài ér rù, shì zú jiē yǒu fèn jī zhī qì, jiù bài fù wáng, yǐ jué yī dàn zhī mìng. cǐ hàn suǒ yǐ bài yě. qiě hán xìn xuǎn jīng bīng yǐ shǒu, ér zhào yǐ nèi gù zhī shì gōng zhī xiàng yǔ xuǎn jīng bīng yǐ gōng hàn, ér hàn wáng yǐ xiè dài zhī zú yīng zhī. cǐ shì tóng ér qíng yì zhě yě.
(荀悅曰:「伐趙之役,韓信軍泜水,而趙不能敗。何也?彭城之難,漢王戰於睢水之上,士卒赴入睢水而楚兵大勝,何也?趙兵出國近攻,見可而進,知難而退,深懷內顧之心,不為必死之計;韓信孤軍立於水上,有必死之計,無生慮也,此信之所以勝也。漢王制敵入國,飲酒高會,士眾逸豫,戰心不同。楚以強大之威,而喪其國都,項羽自外而入,士卒皆有憤激之氣,救敗赴亡,以決一旦之命。此漢所以敗也。且韓信選精兵以守,而趙以內顧之士攻之;項羽選精兵以攻漢,而漢王以懈怠之卒應之。此事同而情異者也。」
gù yuē: quán bù kě yù shè, biàn bù kě xiān tú. yǔ shí qiān yí, yīng wù biàn huà, jì cè zhī jī yě.
故曰:權不可預設,變不可先圖。與時遷移,應物變化,計策之機也。)
hàn wáng zài hàn zhōng, hán xìn shuō yuē: jīn shì zú jiē shān dōng rén, qí ér wàng guī. jí qí fēng, dōng xiàng kě yǐ zhēng tiān xià. hòu hàn guāng wǔ běi zhì jì, wén hán dān bīng dào, shì zǔ yù nán guī, zhào guān shǔ jì yì. gěng yǎn yuē: jīn bīng cóng nán lái, bù kě nán xíng. yú yáng tài shǒu péng chǒng, gōng zhī yì rén shàng jùn tài shǒu, jí yǎn fù yě. fā cǐ liǎng jùn, kòng xián wàn qí, hán dān bù zú lǜ yě. shì zǔ guān shǔ bù cóng, suì nán chí, guān shǔ gè fēn sǎn. yì yuē: guī shī yī yě, huò bài huò chéng, hé yě? duì yuē: sūn zi yún: guī shī wù è. xiàng wáng shǐ sān wáng zhī qín, è hàn wáng guī lù, gù fēng bù kě dāng. yòu sūn zi chēng: zhū hóu zì zhàn qí dì, wèi sàn dì. guāng wǔ bīng cóng nán lái, nán xíng rù sàn dì, suǒ yǐ wú dòu zhì ér fēn sǎn yě. gù guī shī yī yě, ér yī chéng yī bài yě.
漢王在漢中,韓信說曰:「今士卒皆山東人,跂而望歸。及其鋒,東向可以爭天下。」後漢光武北至薊,聞邯鄲兵到,世祖欲南歸,召官屬計議。耿弇曰:「今兵從南來,不可南行。漁陽太守彭寵,公之邑人;上郡太守,即弇父也。發此兩郡,控弦萬騎,邯鄲不足慮也。」世祖官屬不從,遂南馳,官屬各分散。(議曰:歸師一也,或敗或成,何也?對曰:孫子云:「歸師勿遏。」項王使三王之秦,遏漢王歸路,故鋒不可當。又孫子稱:「諸侯自戰其地,為散地。」光武兵從南來,南行入散地,所以無鬥志而分散也。故歸師一也,而一成一敗也。)
hòu hàn lǐ jué děng zhuī kùn tiān zǐ yú cáo yáng. jǔ shòu shuō yuán shào yuē: jiāng jūn lèi yè tái fǔ, shì jì zhōng yì. jīn zhāo tíng bō yuè, zōng miào cán huǐ. guān zhū zhōu jùn, suī wài tuō yì bīng, nèi shí xiāng tú, wèi yǒu yōu zài shè jì xù rén zhī yì! qiě jīn zhōu chéng cū dìng, bīng qiáng shì fù. xī yíng dà jià, jí gōng yè dōu, xié tiān zǐ ér lìng zhū hóu, chù shì mǎ yǐ tǎo bù tíng, shuí néng yù zhī? ruò bù zǎo dìng, bì yǒu xiān zhī zhě. fū quán bù shī jī, gōng bù yàn sù, yuàn qí tú zhī. shào bù cóng. wèi wǔ guǒ yíng hàn dì, shào suì bài. liáng wǔ dì xiāo yǎn qǐ yì, dù sī chōng quàn dì yíng nán kāng wáng, dōu xiāng yáng, zhèng zūn hào, dì bù cóng. zhāng hóng cè yuē: jīn yǐ nán kāng zhì rén shǒu zhōng, bǐ xié tiān zǐ yǐ lìng zhū hóu, jié xià qián qù, wèi rén suǒ shǐ. cǐ qǐ suì hán zhī jì yé? dì yuē: ruò qián tú dà shì bù jié, gù zì lán ài tóng fén ruò gōng yè kè jiàn, shuí gǎn bù cóng? qǐ shì lù lù shòu rén chù fēn yú jiāng nán, lì xīn yě jùn yǐ jí xīn fù zāi? bù cóng. suì jìn bīng, kè jiàn yè ér yǒu jiāng zuǒ.
後漢李傕等追困天子於曹陽。沮授說袁紹曰:「將軍累葉台輔,世濟忠義。今朝廷播越,宗廟殘毀。觀諸州郡,雖外托義兵,內實相圖,未有憂在社稷、恤人之意!且今州城粗定,兵強士附。西迎大駕,即宮鄴都,挾天子而令諸侯,畜士馬以討不庭,誰能御之?若不早定,必有先之者。夫權不失機,功不厭速,願其圖之。」紹不從。魏武果迎漢帝,紹遂敗。梁武帝蕭衍起義,杜思沖勸帝迎南康王,都襄陽,正尊號,帝不從。張弘策曰:「今以南康置人手中,彼挾天子以令諸侯,節下前去,為人所使。此豈歲寒之計耶?」帝曰:「若前途大事不捷,故自蘭艾同焚;若功業克建,誰敢不從?豈是碌碌受人處分於江南,立新野郡以集新附哉?」不從。遂進兵,克建業而有江左。
yì yuē: xié tiān zǐ ér lìng zhū hóu, qí shì yī yě, yǒu yǐ zhī chéng, yǒu yǐ zhī bài, hé yě? duì yuē: tiān xià zhě, fēi yī rén zhī tiān xià yě. sì xíng xiōng bào, jì tǐ bù zú yǐ zì cún rén wàng suǒ guī, pǐ fū kě yǐ chéng hóng yè. fū tiān mìng dǐ zhǐ, wéi lè tuī, yǒu zì lái yǐ. dāng huǒ dé bù jìng, qún háo hǔ zhēng, hàn zuò suī shuāi, rén wàng wèi gǎi, gù wèi wǔ fèng tiān zǐ yǐ cóng rén yù, zhàng dà shùn yǐ lìng yǔ nèi, shǐ tiān xià zhī shì wěi zhōng bà tú. chuán yuē: qiú zhū hóu mò rú qín wáng. sī zhī wèi yǐ. qí shí zé bù rán, pǔ tiān sī luàn, hǎi shuǐ qún fēi, dāng bǎi xìng yǔ néng zhī qiū, shǔ sān líng gǎi bo zhī rì, ruò xié jiù zhǔ, bù yì wéi hū? gù chuán jī cháng hóng yù xìng tiān zhī yù huài, ér měi cài mò léi chéng gàn zhī shuō. shì yǐ qí shì yī yě, yǒu yǐ zhī chéng, yǒu yǐ zhī bài yě.
(議曰:挾天子而令諸侯,其事一也,有以之成,有以之敗,何也?對曰:天下者,非一人之天下也。肆行兇暴,繼體不足以自存;人望所歸,匹夫可以成洪業。夫天命底止,唯樂推,有自來矣。當火德不競,群豪虎爭,漢祚雖衰,人望未改,故魏武奉天子以從人慾,仗大順以令宇內,使天下之士委忠霸圖。《傳》曰:「求諸侯莫如勤王。」斯之謂矣。齊時則不然,溥天思亂,海水群飛,當百姓與能之秋,屬三靈改卜之日,若挾舊主,不亦違乎?故《傳》譏萇弘欲興天之欲壞,而美蔡墨「雷乘干」之說。是以其事一也,有以之成,有以之敗也。)
cǐ qíng yǔ xíng shì zhī yì zhě yě. suí shí biàn tōng, bù kě zhí yī yǐ.
此「情」與「形」、「勢」之異者也。隨時變通,不可執一矣。
zhū gé liàng yuē: fàn lǐ yǐ qù guì wèi gāo, yú qīng yǐ shě xiāng wèi gōng tài bó yǐ sān ràng wèi rén, yàn kuài yǐ cí guó wèi huò yáo shùn yǐ chán wèi wèi shèng, kǎo āi yǐ shòu dǒng wèi yú wǔ wáng yǐ qǔ yīn wèi yì, wáng mǎng yǐ duó hàn wèi cuàn huán gōng yǐ guǎn zhòng wèi bà, qín wáng yǐ zhào gāo sàng guó. cǐ jiē qù tóng ér shì yì yě. míng zhě yǐ xìng zhì, àn zhě yǐ rǔ luàn yě.
(諸葛亮曰:「范蠡以去貴為高,虞卿以舍相為功;太伯以三讓為仁,燕噲以辭國為禍;堯、舜以禪位為聖,考、哀以授董為愚;武王以取殷為義,王莽以奪漢為篡;桓公以管仲為霸,秦王以趙高喪國。此皆趣同而事異也。明者以興治,暗者以辱亂也。)