yú shēng qián lóng guǐ wèi nián dōng shí yī yuè èr shí yǒu èr rì, zhèng zhí tài píng shèng shì, qiě zài yì guān zhī jiā, jū sū zhōu cāng làng tíng pàn, tiān zhī hòu wǒ kě wèi zhì yǐ. dōng pō yún: shì rú chūn mèng le wú hén, gǒu bù jì zhī bǐ mò, wèi miǎn yǒu gū bǐ cāng zhī hòu. yīn sī guān jū guān sān bǎi piān zhī shǒu, bèi liè fū fù yú shǒu juǎn, yú yǐ cì dì jí yān. suǒ kuì shào nián shī xué, shāo shí zhī wú, bù guò jì qí shí qíng shí shì ér yǐ, ruò bì kǎo dìng qí wén fǎ, shì zé míng yú gòu jiàn yǐ.
餘生乾隆癸未年冬十一月二十有二日,正值太平盛世,且在衣冠之家,居蘇州滄浪亭畔,天之厚我可謂至矣。東坡云:「事如春夢了無痕」,苟不記之筆墨,未免有辜彼蒼之厚。因思《關雎》冠三百篇之首,被列夫婦於首卷,余以次遞及焉。所愧少年失學,稍識之無,不過記其實情實事而已,若必考訂其文法,是責明於垢鑒矣。
yú yòu pìn jīn shā yú shì, bā líng ér yāo. qǔ chén shì. chén míng yún, zì shū zhēn, jiù shì xīn yú xiān shēng nǚ yě, shēng ér yǐng huì, xué yǔ shí, kǒu shòu pí pá xíng, jí néng chéng sòng. sì líng shī hù, mǔ jīn shì, dì kè chāng, jiā tú bì lì. yún jì zhǎng, xián nǚ hóng, sān kǒu yǎng qí shí zhǐ gōng gěi, kè chāng cóng shī, xiū pú wú quē. yī rì, yú shū lù zhōng de pí pá xíng, āi zì ér rèn, shǐ shí zì. cì xiù zhī xiá, jiàn tōng yín yǒng, yǒu qiū qīn rén yǐng shòu, shuāng rǎn jú huā féi zhī jù. yú nián shí sān, suí mǔ guī níng, liǎng xiǎo wú xián, dé jiàn suǒ zuò, suī tàn qí cái sī juàn xiù, qiè kǒng qí fú zé bù shēn, rán xīn zhù bù néng shì, gào mǔ yuē: ruò wèi ér zé fù, fēi shū zǐ bù qǔ. mǔ yì ài qí róu hé, jí tuō jīn yuē zhǐ dì yīn yān. cǐ qián lóng yǐ mò qī yuè shí liù rì yě.
余幼聘金沙于氏,八齡而夭。娶陳氏。陳名芸,字淑珍,舅氏心餘先生女也,生而穎慧,學語時,口授《琵琶行》,即能成誦。四齡失怙,母金氏,弟克昌,家徒壁立。芸既長,嫻女紅,三口仰其十指供給,克昌從師,修脯無缺。一日,於書簏中得《琵琶行》,挨字而認,始識字。刺繡之暇,漸通吟詠,有「秋侵人影瘦,霜染菊花肥」之句。餘年—十三,隨母歸寧,兩小無嫌,得見所作,雖嘆其才思雋秀,竊恐其福澤不深,然心注不能釋,告母曰:「若為兒擇婦,非淑姊不娶。」母亦愛其柔和,即脫金約指締姻焉。此乾隆乙末七月十六日也。
shì zhōng dōng, zhí qí táng zǐ chū gé, yú yòu suí mǔ wǎng. yún yǔ yú tóng chǐ ér zhǎng yú shí yuè, zì yòu zǐ dì xiāng hū, gù réng hū zhī yuē shū zǐ. shí dàn jiàn mǎn shì xiān yī, yún dú tōng tǐ sù dàn, jǐn xīn qí xié ér yǐ. jiàn qí xiù zhì jīng qiǎo, xún wèi jǐ zuò, shǐ zhī qí huì xīn bù jǐn zài bǐ mò yě. qí xíng xuē jiān zhǎng xiàng, shòu bù lù gǔ, méi wān mù xiù, gù pàn shén fēi, wéi liǎng chǐ wēi lù shì fēi jiā xiāng. yī zhǒng chán mián zhī tài, lìng rén zhī yì yě xiāo. suǒ guān shī gǎo, yǒu jǐn yī lián, huò sān sì jù, duō wèi chéng piān zhě, xún qí gù, xiào yuē: wú shī zhī zuò, yuàn dé zhī jǐ kān shī zhě qiāo chéng zhī ěr. yú xì tí qí qiān yuē jǐn náng jiā jù. bù zhī yāo shòu zhī jī cǐ yǐ fú yǐ. shì yè sòng qīn chéng wài, fǎn yǐ lòu sān xià, fù jī suǒ ěr, bì yù yǐ zǎo pú jìn, yú xián qí tián. yún àn qiān yú xiù, suí zhì qí shì, jiàn cáng yǒu nuǎn zhōu bìng xiǎo cài yān, yú xīn rán jǔ zhù. hū wén yún táng xiōng yù héng hū yuē: shū mèi sù lái! yún jí bì mén yuē: yǐ pí fá, jiāng wò yǐ. yù héng jǐ shēn ér rù, jiàn yú jiāng chī zhōu, nǎi xiào nì yún yuē: qǐng wǒ suǒ zhōu, rǔ yuē jǐn yǐ, nǎi cáng cǐ zhuān dài rǔ xù yé? yún dà jiǒng bì qù, shàng xià huá xiào zhī. yú yì fù qì, qiè lǎo pú xiān guī. zì chī zhōu bèi cháo, zài wǎng, yún jí bì nì, yú zhī qí kǒng yí rén xiào yě.
是中冬,值其堂姊出閣,余又隨母往。芸與余同齒而長餘十月,自幼姊弟相呼,故仍呼之曰淑姊。時但見滿室鮮衣,芸獨通體素淡,僅新其鞋而已。見其繡制精巧,詢為己作,始知其慧心不僅在筆墨也。其形削肩長項,瘦不露骨,眉彎目秀,顧盼神飛,唯兩齒微露;似非佳相。一種纏綿之態,令人之意也消。索觀詩稿,有僅一聯,或三四句,多未成篇者,詢其故,笑曰:「無師之作,願得知己堪師者敲成之耳。」余戲題其簽曰「錦囊佳句」。不知夭壽之機此已伏矣。是夜送親城外,返已漏三下,腹飢索餌,婢嫗以棗脯進,余嫌其甜。芸暗牽余袖,隨至其室,見藏有暖粥並小菜焉,余欣然舉箸。忽聞芸堂兄玉衡呼曰:「淑妹速來!」芸急閉門曰:「已疲乏,將臥矣。」玉衡擠身而入,見余將吃粥,乃笑睨芸曰:「頃我索粥,汝曰『盡矣』,乃藏此專待汝婿耶?」芸大窘避去,上下譁笑之。余亦負氣,挈老僕先歸。自吃粥被嘲,再往,芸即避匿,余知其恐貽人笑也。
zhì qián lóng gēng zǐ zhēng yuè èr shí èr rì huā zhú zhī xī, jiàn shòu qiè shēn cái yī rán rú xī, tóu jīn jì jiē, xiāng shì yān rán. hé jǐn hòu, bìng jiān yè shàn, yú àn yú àn xià wò qí wàn, nuǎn jiān huá nì, xiōng zhōng bù jué pēng pēng zuò tiào. ràng zhī shí, shì féng zhāi qī, yǐ shù nián yǐ. àn jì chī zhāi zhī chū, zhèng yú chū dòu zhī qī, yīn xiào diào yuē: jīn wǒ guāng xiān wú yàng, zǐ kě cóng cǐ kāi jiè fǒu? yún xiào zhī yǐ mù, diǎn zhī yǐ shǒu.
至乾隆庚子正月二十二日花燭之夕,見瘦怯身材依然如昔,頭巾既揭,相視嫣然。合卺後,並肩夜膳,余暗於案下握其腕,暖尖滑膩,胸中不覺抨抨作跳。讓之食,適逢齋期,已數年矣。暗計吃齋之初,正余出痘之期,因笑調曰:「今我光鮮無恙,姊可從此開戒否?」芸笑之以目,點之以首。
niàn sì rì wèi yú zǐ yú guī, niàn sān guó jì bù néng zuò lè, gù niàn èr zhī yè jí wèi yú zǐ kuǎn jià. yún chū táng xiàn yàn, yú zài dòng fáng yǔ bàn niáng duì zhuó, mǔ zhàn zhé běi, dà zuì ér wò, xǐng zé yún zhèng xiǎo zhuāng wèi jìng yě. shì rì qīn péng luò yì, shàng dēng hòu shǐ zuò lè. niàn sì zǐ zhèng, yú zuò xīn jiù sòng jià, chǒu mò guī lái, yè yǐ dēng cán rén jìng, qiǎo rán rù shì, bàn yù dǔn yú chuáng xià, yún xiè zhuāng shàng wèi wò, gāo shāo yín zhú, dī chuí fěn jǐng, bù zhī guān hé shū ér chū shén ruò cǐ, yīn fǔ qí jiān yuē: zǐ lián rì xīn kǔ, hé yóu zī zī bù juàn yé? yún máng huí shǒu qǐ lì yuē: qǐng zhèng yù wò, kāi chú dé cǐ shū, bù jué yuè zhī wàng juàn. xī xiāng zhī míng wén zhī shú yǐ, jīn shǐ dé jiàn, mò bù guī cái zǐ zhī míng, dàn wèi miǎn xíng róng jiān báo ěr. yú xiào yuē: wéi qí cái zǐ, bǐ mò fāng néng jiān báo. bàn yù zài páng cù wò, lìng qí bì mén xiān qù. suì yǔ bǐ jiān diào xiào, huǎng tóng mì yǒu chóng féng. xì tàn qí huái, yì pēng pēng zuò tiào, yīn fǔ qí ěr yuē: zǐ hé xīn chōng nǎi ěr yé? yún huí móu wēi xiào. biàn jué yī lǚ qíng sī yáo rén hún pò, yōng zhī rù zhàng, bù zhī dōng fāng zhī jì bái.
廿四日為余姊于歸,廿三國忌不能作樂,故廿二之夜即為余姊款嫁。芸出堂陷宴,余在洞房與伴娘對酌,拇戰輒北,大醉而臥,醒則芸正曉妝未竟也。是日親朋絡繹,上燈後始作樂。廿四子正,余作新舅送嫁,醜末歸來,業已燈殘人靜,悄然入室,伴嫗盹於床下,芸卸妝尚未臥,高燒銀燭,低垂粉頸,不知觀何書而出神若此,因撫其肩曰:「姊連日辛苦,何猶孜孜不倦耶?」芸忙回首起立曰:「頃正欲臥,開櫥得此書,不覺閱之忘倦。《西廂》之名聞之熟矣,今始得見,莫不傀才子之名,但未免形容尖薄耳。」余笑曰:「唯其才子,筆墨方能尖薄。」伴嫗在旁促臥,令其閉門先去。遂與比肩調笑,恍同密友重逢。戲探其懷,亦怦怦作跳,因俯其耳曰:「姊何心舂乃爾耶?」芸回眸微笑。便覺一縷情絲搖人魂魄,擁之入帳,不知東方之既白。
yún zuò xīn fù, chū shén jiān mò, zhōng rì wú nù róng, yǔ zhī yán, wēi xiào ér yǐ. shì shàng yǐ jìng, chù xià yǐ hé, jǐng jǐng rán wèi cháng shāo shī. měi jiàn cháo tūn shàng chuāng, jí pī yī jí qǐ, rú yǒu rén hū cù zhě rán. yú xiào yuē: jīn fēi chī zhōu bǐ yǐ, hé shàng wèi rén cháo yé? yún yuē: nǎng zhī cáng zhōu dài jūn, chuán wèi huà bǐng, jīn fēi wèi cháo, kǒng táng shàng dào xīn niáng lǎn duò ěr. yú suī liàn qí wò ér dé qí zhèng, yīn yì suí zhī zǎo qǐ. zì cǐ ěr bìn xiāng mó, qīn tóng xíng yǐng, ài liàn zhī qíng yǒu bù kě yǐ yán yǔ xíng róng zhě.
芸作新婦,初甚緘默,終日無怒容,與之言,微笑而已。事上以敬,處下以和,井井然未嘗稍失。每見朝暾上窗,即披衣急起,如有人呼促者然。余笑曰:「今非吃粥比矣,何尚畏人嘲耶?」芸曰:「曩之藏粥待君,傳為話柄,今非畏嘲,恐堂上道新娘懶惰耳。」余雖戀其臥而德其正,因亦隨之早起。自此耳鬢相磨,親同形影,愛戀之情有不可以言語形容者。
ér huān yú yì guò, zhuǎn jié mí yuè. shí wú fù jià fū gōng zài huì jī mù fǔ, zhuān yì xiāng yà, shòu yè yú wǔ lín zhào shěng zhāi xiān shēng mén xià. xiān shēng xún xún shàn yòu, yú jīn rì zhī shàng néng wò guǎn, xiān shēng lì yě. guī lái wán yīn shí, yuán dìng suí shì dào guǎn. wén xìn zhī xú, xīn shén chàng rán, kǒng yún zhī duì rén duò lèi. ér yún fǎn qiáng yán quàn miǎn, dài zhěng xíng zhuāng, shì wǎn dàn jué shén sè shāo yì ér yǐ. lín xíng, xiàng yú xiǎo yǔ yuē: wú rén diào hù, zì qù jīng xīn! jí dēng zhōu jiě lǎn, zhèng dāng táo lǐ zhēng yán zhī hòu, ér yú zé huǎng tóng lín niǎo shī qún, tiān dì yì sè. dào guǎn hòu, wú fù jí dù jiāng dōng qù.
而歡娛易過,轉睫彌月。時吾父稼夫公在會稽幕府,專役相迓,受業於武林趙省齋先生門下。先生循循善誘,余今日之尚能握管,先生力也。歸來完姻時,原訂隨侍到館。聞信之徐,心甚悵然,恐芸之對人墮淚。而芸反強顏勸勉,代整行裝,是晚但覺神色稍異而已。臨行,向余小語曰:「無人調護,自去經心!」及登舟解纜,正當桃李爭研之候,而余則恍同林鳥失群,天地異色。到館後,吾父即渡江東去。
jū sān yuè, rú shí nián zhī gé. yún suī shí yǒu shū lái, bì liǎng wèn yī dá, zhōng duō miǎn lì cí, yú jiē fú tào yǔ, xīn shū yàng yàng. měi dāng fēng shēng zhú yuàn, yuè shàng jiāo chuāng, duì jǐng huái rén, mèng hún diān dào. xiān shēng zhī qí qíng, jí zhì shū wú fù, chū shí tí ér qiǎn yú zàn guī. xǐ tóng shù rén dé shè, dēng zhōu hòu, fǎn jué yī kè rú nián. jí dǐ jiā, wú mǔ chù wèn ān bì, rù fáng, yún qǐ xiāng yíng, wò shǒu wèi tōng piàn yǔ, ér liǎng rén hún pò huǎng huǎng rán huà yān chéng wù, jué ěr zhōng xīng rán yī xiǎng, bù zhī gèng yǒu cǐ shēn yǐ.
居三月,如十年之隔。芸雖時有書來,必兩問一答,中多勉勵詞,余皆浮套語,心殊怏怏。每當風生竹院,月上蕉窗,對景懷人,夢魂顛倒。先生知其情,即致書吾父,出十題而遣余暫歸。喜同戍人得赦,登舟後,反覺一刻如年。及抵家,吾母處問安畢,入房,芸起相迎,握手未通片語,而兩人魂魄恍恍然化煙成霧,覺耳中惺然一響,不知更有此身矣。
shí dāng liù yuè, nèi shì yán zhēng, xìng jū cāng làng tíng ài lián jū xī jiān bì, bǎn qiáo nèi yī xuān lín liú, míng yuē wǒ qǔ, qǔ qīng sī zhuó yīng, zhuó sī zhuó zú yì yě. liú qián lǎo shù yī zhū, nóng yīn fù chuāng, rén huà jù lǜ. gé àn yóu rén wǎng lái bù jué. cǐ wú fù jià fū gōng chuí lián yàn kè chù yě. bǐng mìng wú mǔ, xié yún xiāo xià yú cǐ. yīn shǔ bà xiù, zhōng rì bàn yú kè shū lùn gǔ, pǐn yuè píng huā ér yǐ. yún bù shàn yǐn, qiáng zhī kě sān bēi, jiào yǐ shè fù wèi lìng. zì yǐ wèi rén jiān zhī lè, wú guò yú cǐ yǐ.
時當六月,內室炎蒸,幸居滄浪亭愛蓮居西間壁,板橋內一軒臨流,名曰「我取」,取「清斯濯纓,濁斯濯足」意也。榴前老樹一株,濃陰覆窗,人畫俱綠。隔岸遊人往來不絕。此吾父稼夫公垂簾宴客處也。稟命吾母,攜芸消夏於此。因暑罷繡,終日伴余課書論古,品月評花而已。芸不善飲,強之可三杯,教以射覆為令。自以為人間之樂,無過於此矣。
yī rì, yún wèn yuē: gè zhǒng gǔ wén, zōng hé wèi shì? yú yuē: guó cè nán huá qǔ qí líng kuài, kuāng héng liú xiàng qǔ qí yǎ jiàn, shǐ qiān bān gù qǔ qí bó dà, chāng lí qǔ qí hún, liǔ zhōu qǔ qí qiào, lú líng qǔ qí dàng, sān sū qǔ qí biàn, tā ruò jiǎ dǒng cè duì, yǔ xú pián tǐ, lù zhì zòu yì, qǔ zī zhě bù néng jǐn jǔ, zài rén zhī huì xīn lǐng huì ěr. yún yuē: gǔ wén quán zài shí gāo qì xióng, nǚ zǐ xué zhī kǒng nán rù gòu, wéi shī zhī yī dào, qiè shāo yǒu lǐng wù ěr. yú yuē: táng yǐ shī qǔ shì, ér shī zhī zōng jiàng bì tuī lǐ dù, qīng ài zōng hé rén? yún fā yì yuē: dù shī chuí liàn jīng chún, lǐ shī jī sǎ luò tuò yǔ qí xué dù zhī sēn yán, bù rú xué lǐ zhī huó pō. yú yuē: gōng bù wèi shī jiā zhī dà chéng, xué zhě duō zōng zhī, qīng dú qǔ lǐ, hé yě? yún yuē: gé lǜ jǐn yán, cí zhǐ lǎo dāng, chéng dù suǒ dú shàn. dàn lǐ shī wǎn rú gū shè xiān zǐ, yǒu yī zhǒng luò huā liú shuǐ zhī qù, lìng rén kě ài. fēi dù yà yú lǐ, bù guò qiè zhī sī xīn zōng dù xīn qiǎn, ài lǐ xīn shēn. yú xiào rì: chū bù liào chén shū zhēn nǎi lǐ qīng lián zhī yǐ. yún xiào yuē: wàng shàng yǒu qǐ méng shī bái lè tiān xiān shēng, shí gǎn yú huái, wèi cháng shāo lù. yú yuē: hé wèi yě? yún yuē: bǐ fēi zuò pí pá xíng zhě yé? yú xiào yuē: yì zāi! lǐ tài bái shì zhī jǐ, bái lè tiān shì qǐ méng shī, yú shì zì sān bái, wèi qīng xù, qīng yǔ bái zì hé qí yǒu yuán yé? chà xiào yuē: bái zì yǒu yuán, jiāng lái kǒng bái zì lián piān ěr wú yīn hū bié zì wèi bái zì. xiāng yǔ dà xiào. yú yuē: qīng jì zhī shī, yì dāng zhī fù zhī qì qǔ. yún yuē: chǔ cí wèi fù zhī zǔ, qiè xué qiǎn fèi jiě. jiù hàn jìn rén zhōng diào gāo yǔ liàn, shì jué xiàng rú wèi zuì. yú xì yuē: dāng rì wén jūn zhī cóng zhǎng qīng, huò bù zài qín ér zài cǐ hū? fù xiāng yǔ dà xiào ér bà.
一日,芸問曰:「各種古文,宗何為是?」余曰:「《國策》、《南華》取其靈快,匡衡、劉向取其雅健,史遷、班固取其博大,昌黎取其渾,柳州取其峭,廬陵取其宕,三蘇取其辯,他若賈、董策對,庾、徐駢體,陸贄奏議,取資者不能盡舉,在人之慧心領會耳。」芸曰:「古文全在識高氣雄,女子學之恐難入彀,唯詩之一道,妾稍有領悟耳。」余曰:「唐以詩取士,而詩之宗匠必推李、杜,卿愛宗何人?」芸發議曰:「杜詩錘鍊精純,李詩激灑落拓.與其學杜之森嚴,不如學李之活潑。」余曰:「工部為詩家之大成,學者多宗之,卿獨取李,何也?」芸曰:「格律謹嚴,詞旨老當,誠杜所獨擅。但李詩宛如姑射仙子,有一種落花流水之趣,令人可愛。非杜亞於李,不過妾之私心宗杜心淺,愛李心深。」余笑日:「初不料陳淑珍乃李青蓮知已。」芸笑曰:「妄尚有啟蒙師白樂天先生,時感於懷,未嘗稍露。」余曰:「何謂也?」芸曰:「彼非作《琵琶行》者耶?」余笑曰:「異哉!李太白是知己,白樂天是啟蒙師,余適字三白,為卿婿,卿與『白』字何其有緣耶?」差笑曰:「白字有緣,將來恐白字連篇耳(吳音呼別字為白字)。」相與大笑。余曰:「卿既知詩,亦當知賦之棄取。」芸曰:「《楚辭》為賦之祖,妾學淺費解。就漢、晉人中調高語煉,似覺相如為最。」余戲曰:「當日文君之從長卿,或不在琴而在此乎?」復相與大笑而罷。
yú xìng shuǎng zhí, luò tuò bù jī yún ruò fǔ rú, yū jū duō lǐ. ǒu wèi zhī zhěng xiù, bì lián shēng dào dé zuì huò dì jīn shòu shàn, bì qǐ shēn lái jiē. yú shǐ yàn zhī, yuē: qīng yù yǐ lǐ fù wǒ yé? yǔ yuē: lǐ duō bì zhà. yún liǎng jiá fā chì, yuē: gōng ér yǒu lǐ, hé fǎn yán zhà? yú yuē: gōng jìng zài xīn, bù zài xū wén. yún yuē: zhì qīn mò rú fù mǔ, kě nèi jìng zài xīn ér wài sì kuáng fàng yé? yú yuē: qián yán xì zhī ěr. yún yuē: shì jiān fǎn mù duō yóu xì qǐ, hòu wù yuān qiè, lìng rén yù sǐ! yú nǎi wǎn zhī rù huái, fǔ wèi zhī, shǐ jiě yán wèi xiào. zì cǐ qǐ gǎn dé zuì jìng chéng yǔ zhù cí yǐ. hóng àn xiāng zhuāng niàn yǒu sān nián, nián yù jiǔ ér qíng yù mì. jiā tíng zhī nèi, huò àn shì xiāng féng, zhǎi tú xiè hòu, bì wò shǒu wèn yuē: hé chù qù? sī xīn tè tè, rú kǒng páng rén jiàn zhī zhě. shí zé tóng háng bìng zuò, chū yóu bì rén, jiǔ zé bù yǐ wèi yì. yún huò yǔ rén zuò tán, jiàn yú zhì, bì qǐ lì piān nuó qí shēn, yú jiù ér bìng yān. bǐ cǐ jiē bù jué qí suǒ yǐ rán zhě, shǐ yǐ wèi cán, jì chéng bù qī rán ér rán. dú guài lǎo nián fū fù xiāng shì rú chóu zhě, bù zhī hé yì? huò rì: fēi rú shì, yān dé bái tóu xié lǎo zāi? sī yán chéng rán qīn?
余性爽直,落拓不羈;芸若腐儒,迂拘多禮。偶為之整袖,必連聲道「得罪」;或遞巾授扇,必起身來接。余始厭之,曰:「卿欲以禮縛我耶?《語》曰:『禮多必詐』。」芸兩頰發赤,曰:「恭而有禮,何反言詐?」余曰:「恭敬在心,不在虛文。」芸曰:「至親莫如父母,可內敬在心而外肆狂放耶?」余曰:「前言戲之耳。」芸曰:「世間反目多由戲起,後勿冤妾,令人郁死!」余乃挽之入懷,撫慰之,始解顏為笑。自此「豈敢」、「得罪」竟成語助詞矣。鴻案相莊廿有三年,年愈久而情愈密。家庭之內,或暗室相逢,窄途邂逅,必握手問曰:「何處去?」私心忒忒,如恐旁人見之者。實則同行並坐,初猶避人,久則不以為意。芸或與人坐談,見余至,必起立偏挪其身,余就而並焉。彼此皆不覺其所以然者,始以為慚,繼成不期然而然。獨怪老年夫婦相視如仇者,不知何意?或日:「非如是,焉得白頭偕老哉?」斯言誠然欽?
shì nián qī xī, yún shè xiāng zhú guā guǒ, tóng bài tiān sūn yú wǒ qǔ xuān zhōng. yú juān yuàn shēng shēng shì shì wèi fū fù tú zhāng èr fāng, yú zhí zhū wén, yún zhí bái wén, yǐ wèi wǎng lái shū xìn zhī yòng. shì yè yuè sè pō jiā, fǔ shì hé zhōng, bō guāng rú liàn, qīng luó xiǎo shàn, bìng zuò shuǐ chuāng, yǎng jiàn fēi yún guò tiān, biàn tài wàn zhuàng. yún yuē: yǔ zhòu zhī dà, tóng cǐ yī yuè, bù zhī jīn rì shì jiān, yì yǒu rú wǒ liǎng rén zhī qíng xìng fǒu? yú yuē: nà liáng wán yuè, dào chù yǒu zhī. ruò pǐn lùn yún xiá, huò qiú zhī yōu guī xiù tà, huì xīn mò zhèng zhě gù yì bù shǎo. ruò fú fù tóng guān, suǒ pǐn lùn zhe kǒng bù zài cǐ yún xiá ěr. wèi jǐ, zhú jìn yuè chén, chè guǒ guī wò.
是年七夕,芸設香燭瓜果,同拜天孫於我取軒中。余鐫「願生生世世為夫婦」圖章二方,余執朱文,芸執白文,以為往來書信之用。是夜月色頗佳,俯視河中,波光如練,輕羅小扇,並坐水窗,仰見—飛雲過天,變態萬狀。芸曰:「宇宙之大,同此一月,不知今日世間,亦有如我兩人之情興否?」余曰:「納涼玩月,到處有之。若品論雲霞,或求之幽閨繡闥,慧心默證者固亦不少。若夫婦同觀,所品論着恐不在此雲霞耳。」未幾,燭燼月沉,撤果歸臥。
qī yuè wàng, sú wèi guǐ jié, yún bèi xiǎo zhuó, nǐ yāo yuè chàng yǐn. yè hū yīn yún rú huì, yún qiǎo rán yuē: qiè néng yǔ jūn bái tóu xié lǎo, yuè lún dāng chū. yú yì suǒ rán. dàn jiàn gé àn yíng guāng, míng miè wàn diǎn, shū zhī yú liǔ dī liǎo zhǔ jiān. yú yǔ yún lián jù yǐ qiǎn mèn huái, ér liǎng yùn zhī hòu, yú lián yú zòng, xiǎng rù fēi yí, suí kǒu luàn dào. yún yǐ shù xián tì lèi, xiào dào yú huái, bù néng chéng shēng yǐ. jué qí zōng biān mò lì nóng xiāng pū bí, yīn pāi qí bèi, yǐ tā cí jiě zhī yuē: xiǎng gǔ rén yǐ mò lì xíng sè rú zhū, gù gōng zhù zhuāng yā bìn, bù zhī cǐ huā bì zhān yóu tóu fěn miàn zhī qì, qí xiāng gèng kě ài, suǒ gòng fó shǒu dāng tuì sān shè yǐ. yún nǎi zhǐ xiào yuē: fó shǒu nǎi xiāng zhōng jūn zǐ, zhī zài yǒu yì wú yì jiān mò lì shì xiāng zhōng xiǎo rén, gù xū jiè rén zhī shì, qí xiāng yě rú xié jiān chǎn xiào. yú yuē: qīng hé yuǎn jūn zǐ ér jìn xiǎo rén? yún yuē: wǒ xiào jūn zǐ ài xiǎo rén ěr. zhèng huà jiān, lòu yǐ sān dī, jiàn jiàn fēng sǎo yún kāi, yī lún yǒng chū, nǎi dà xǐ, yǐ chuāng duì zhuó. jiǔ wèi sān bēi, hū wén qiáo xià hōng rán yī shēng, rú yǒu rén duò. jiù chuāng xì zhǔ, bō míng rú jìng, bù jiàn yī wù, wéi wén hé tān yǒu zhī yā jí bēn shēng yú zhī cāng làng tíng pàn sù yǒu nì guǐ, kǒng yún dǎn qiè, wèi gǎn jí yán, yún yuē: yī! cǐ shēng yě, hú wèi hū lái zāi? bù jīn máo gǔ jiē lì. jí bì chuāng, xié jiǔ guī fáng yī dēng rú dòu, luó zhàng dī chuí, gōng yǐng bēi shé, jīng shén wèi dìng. tī dēng rù zhàng, yún yǐ hán rè dà zuò. yú yì jì zhī, kùn dùn liǎng xún. zhēn suǒ wèi lè jí zāi shēng, yì shì bái tóu bù zhōng zhī zhào.
七月望,俗謂鬼節,芸備小酌,擬邀月暢飲。夜忽陰雲如晦,芸愀然曰:「妾能與君白頭偕老,月輪當出。」余亦索然。但見隔岸螢光,明滅萬點,梳織於柳堤蓼渚間。余與芸聯句以遣悶懷,而兩韻之後,逾聯逾縱,想入非夷,隨口亂道。芸已漱涎涕淚,笑倒余懷,不能成聲矣。覺其鬃邊茉莉濃香撲鼻,因拍其背,以他詞解之曰:「想古人以茉莉形色如珠,故供助妝壓鬢,不知此花必沾油頭粉面之氣,其香更可愛,所供佛手當退三舍矣。」芸乃止笑曰:「佛手乃香中君子,只在有意無意間;茉莉是香中小人,故須借人之勢,其香也如脅肩諂笑。」余曰:「卿何遠君子而近小人?」芸曰:「我笑君子愛小人耳。」正話間,漏已三滴,漸見風掃雲開,一輪湧出,乃大喜,倚窗對酌。酒未三杯,忽聞橋下哄然一聲,如有人墮。就窗細矚,波明如鏡,不見一物,惟聞河灘有隻鴨急奔聲.余知滄浪亭畔素有溺鬼,恐芸膽怯,未敢即言,芸曰:「噫!此聲也,胡為乎來哉?」不禁毛骨皆栗。急閉窗,攜酒歸房.一燈如豆,羅帳低垂,弓影杯蛇,驚神未定。剔燈入帳,芸已寒熱大作。余亦繼之,困頓兩旬。真所謂樂極災生,亦是白頭不終之兆。
zhōng qiū rì, yú bìng chū yù. yǐ yún bàn nián xīn fù, wèi cháng yī zhì jiān bì zhī cāng làng tíng, xiān lìng lǎo pú yuē shǒu zhě wù fàng xián rén, yú jiāng wǎn shí, xié yún jí yú yòu mèi, yī yù yī bì fú yān, lǎo pú qián dǎo, guò shí qiáo, jìn mén zhé dōng, qū jìng ér rù. dié shí chéng shān, lín mù cōng cuì, tíng zài tǔ shān zhī diān. xún jí zhì tíng xīn, zhōu wàng jí mù kě shù lǐ, chuī yān sì qǐ, wǎn xiá càn rán. gé àn míng jìn shān lín wèi dà xiàn xíng tái yàn jí zhī dì, shí zhèng yì shū yuàn yóu wèi qǐ yě. xié yī tǎn shè tíng zhōng, xí dì huán zuò, shǒu zhe pēng chá yǐ jìn. shǎo yān, yī lún míng yuè yǐ shàng lín shāo, jiàn jué fēng shēng xiù dǐ, yuè dào bèi xīn, sú lǜ chén huái, shuǎng rán dùn shì. yún yuē: jīn rì zhī yóu lè yǐ! ruò jià yī yè piān zhōu, wǎng lái tíng xià, bù gēng kuài zāi! shí yǐ shàng dēng, yì jí qī yuè shí wǔ yè zhī jīng, xiāng fú xià tíng ér guī. wú sú, fù nǚ shì wǎn bù jū dà jiā xiǎo hù jiē chū, jié duì ér yóu, míng yuē zǒu yuè liàng. cāng làng tíng yōu yǎ qīng kuàng, fǎn wú yī rén zhì zhě.
中秋日,余病初愈。以芸半年新婦,未嘗一至間壁之滄浪亭,先令老僕約守者勿放閒人,於將晚時,偕芸及余幼妹,一嫗一婢扶焉,老僕前導,過石橋,進門折東,曲徑而入。疊石成山,林木蔥翠,亭在土山之巔。循級至亭心,周望極目可數里,炊煙四起,晚霞燦然。隔岸名「近山林」;為大憲行台宴集之地,時正誼書院猶未啟也。攜一毯設亭中,席地環坐,守着烹茶以進。少焉,一輪明月已上林梢,漸覺風生袖底,月到被心,俗慮塵懷,爽然頓釋。芸曰:「今日之遊樂矣!若駕一葉扁舟,往來亭下,不更快哉!」時已上燈,億及七月十五夜之驚,相扶下亭而歸。吳俗,婦女是晚不拘大家小戶皆出,結隊而游,名曰「走月亮」。滄浪亭幽雅清曠,反無一人至者。
wú fù jià fū gōng xǐ rèn yì zi, yǐ gù yú yì xìng dì xiōng yǒu èr shí liù rén. wú mǔ yì yǒu yì nǚ jiǔ rén, jiǔ rén zhōng wáng èr gū yú liù gū yǔ yún zuì hé hǎo. wáng chī hān shàn yǐn, yú háo shuǎng shàn tán. měi jí, bì zhú yú jū wài, ér dé sān nǚ tóng xī, cǐ yú liù gū yī rén jì yě. yú xiào yuē: qí mèi yú guī hòu, wǒ dāng yāo mèi zhàng lái, yī zhù bì shí rì. yú yuē: wǒ yì lái cǐ, yǔ sǎo tóng tà, bù dà miào yé? yún yǔ wáng wēi xiào ér yǐ.
吾父稼夫公喜認義子,以故余異姓弟兄有二十六人。吾母亦有義女九人,九人中王二姑、俞六姑與芸最和好。王痴憨善飲,俞豪爽善談。每集,必逐余居外,而得三女同錫,此俞六姑一人計也。余笑曰:「俟妹于歸後,我當邀妹丈來,一住必十日。」俞曰:「我亦來此,與嫂同榻,不大妙耶?」芸與王微笑而已。
shí wèi wú dì qǐ táng qǔ fù, qiān jū qīn mǎ qiáo zhī mǐ cāng xiàng, wū suī hóng chàng, fēi fù cāng làng tíng zhī yōu yǎ yǐ. wú mǔ dàn chén yǎn jù, yún chū yǐ wèi qí guān. wú fù sù wú jì huì, diǎn yǎn cǎn bié děng jù, lǎo líng kè huà, jiàn zhě qíng dòng, yú kuī lián jiàn yún hū qǐ qù, liáng jiǔ bù chū, rù nèi tàn zhī, yú yǔ wáng yì jì zhì. jiàn yún yī rén zhī yí dú zuò jìng chuāng zhī cè, yú yuē: hé bù kuài nǎi ěr? láo yuē: guān jù yuán yǐ táo qíng, jīn rì zhī xì tú lìng rén duàn cháng ěr. yú yǔ wáng jiē xiào zhī. xì yuē: cǐ shēn yú qíng zhě yě. yú yuē: sǎo jiāng jìng rì dú zuò yú cǐ yé? yún yuē: hòu yǒu kě guān zhě zài wǎng ěr. wáng wén yán xiān chū, qǐng wú mǔ diǎn cì liáng hòu suǒ děng jù, quàn yún chū guān, shǐ chēng kuài.
時為吾弟啟堂娶婦,遷居欽馬橋之米倉巷,屋雖宏暢,非復滄浪亭之幽雅矣。吾母誕辰演劇,芸初以為奇觀。吾父素無忌諱,點演《慘別》等劇,老伶刻畫,見者情動,余窺簾見芸忽起去,良久不出,入內探之,俞與王亦繼至。見芸一人支頤獨坐鏡窗之側,余曰:「何不快乃爾?」勞曰:「觀劇原以陶情,今日之戲徒令人斷腸耳。」俞與王皆笑之。系曰:「此深於情者也。」俞曰:「嫂將竟日獨坐於此耶?」芸曰:「候有可觀者再往耳。」王聞言先出,請吾母點《刺梁》《後索》等劇,勸芸出觀,始稱快。
yú táng bó fù sù cún gōng zǎo wáng, wú hòu, wú fù yǐ yú sì yān. mù zài xī kuà táng fú shòu shān zǔ yíng zhī cè, měi nián chūn rì, bì qiè yún bài sǎo. wáng èr gū wén qí dì yǒu gē yuán zhī shèng, qǐng tóng wǎng. yún jiàn dì xià xiǎo luàn shí yǒu tái wén, bān bó kě guān, zhǐ shì yú yuē: yǐ cǐ dié pén shān, jiào xuān zhōu bái shí wèi gǔ zhì. yú yuē: ruò cǐ zhě kǒng nán duō de. wáng yuē: sǎo guǒ ài cǐ, wǒ wèi shí zhī. jí xiàng shǒu fén zhě jiè má dài yī, hè bù ér shí zhī měi dé yī kuài, yú yuē shàn, jí shōu zhī yú yuē fǒu, jí qù zhī. wèi jǐ, fěn hàn yíng yíng, zhuāi dài fǎn yuē: zài shí zé lì bù shèng yǐ. yún qiě jiǎn qiě yán yuē: wǒ wén shān guǒ shōu huò, bì jiè hóu lì, guǒ rán. wáng fèn cuō shí zhǐ zuò hā yǎng zhuàng, yú héng zǔ zhī, zé yún yuē: rén láo rǔ yì, yóu zuò cǐ yǔ, wú guài mèi zhī dòng fèn yě. guī tú yóu gē yuán, zhì lǜ jiāo hóng, zhēng yán jìng mèi. wáng sù hān, féng huā bì zhé, yún chì yuē: jì wú píng yǎng: yòu bù zān dài, duō zhé hé wèi?! wáng yuē: bù zhī tòng yǎng zhě, hé hài? yú xiào yuē: jiāng lái fá jià má miàn duō xū láng, wèi huā xiè fèn. wáng nù yú yǐ mù, zhì huā yú dì, yǐ lián gōu bō rù chí zhōng, yuē, hé qī wǔ wǒ zhī shén yě! yún xiào jiě zhī ér bà.
余堂伯父素存公早亡,無後,吾父以余嗣焉。墓在西跨塘福壽山祖塋之側,每年春日,必挈芸拜掃。王二姑聞其地有戈園之勝,請同往。芸見地下小亂石有苔紋,斑駁可觀,指示余曰:「以此疊盆山,較宣州白石為古致。」余曰:「若此者恐難多得。」王曰:「嫂果愛此,我為拾之。」即向守墳者借麻袋一,鶴步而拾之.每得一塊,余曰「善」,即收之;余曰「否」,即去之。未幾,粉汗盈盈,拽袋返曰:「再拾則力不勝矣。」芸且揀且言曰:「我聞山果收穫,必借猴力,果然。」王憤撮十指作哈癢狀,余橫阻之,責芸曰:「人勞汝逸,猶作此語,無怪妹之動憤也。」歸途游戈園,稚綠嬌紅,爭妍競媚。王素憨,逢花必折,芸叱曰:「既無瓶養:又不簪戴,多折何為?!」王曰:「不知痛癢者,何害?」余笑曰:「將來罰嫁麻面多須郎,為花泄忿。」王怒余以目,擲花於地,以蓮鈎撥入池中,曰,「何欺侮我之甚也!」芸笑解之而罷。
yún chū jiān mò, xǐ tīng yú yì lùn. yú diào qí yán, rú xī shuài zhī yòng xiān cǎo, jiàn néng fā yì. qí měi rì fàn bì yòng chá pào, xǐ shí jiè lǔ rǔ fǔ, wú sú hū wèi chòu rǔ fǔ, yòu xǐ shí xiā lǔ guā. cǐ èr wù yú shēng píng suǒ zuì è zhě, yīn xì zhī yuē: gǒu wú wèi ér shí fèn, yǐ qí bù zhī chòu huì qiāng láng tuán fèn ér huà chán, yǐ qí yù xiū gāo jǔ yě. qīng qí gǒu yé? chán yé? yún yuē: fǔ qǔ qí jià lián ér kě zhōu kě fàn, yòu shí shí guàn, jīn zhì jūn jiā yǐ rú qiāng láng huà chán, yóu xǐ shí zhī zhě, bù wàng běn chū zhì lǔ guā zhī wèi, dào cǐ chū cháng ěr. yú yuē rán zé wǒ jiā xì gǒu dòu yé? yún jiǒng ér qiáng jiě rì: fū fèn, rén jiā jiē yǒu zhī, yào zài shí yǔ bù shí zhī bié ěr. rán jūn xǐ shí suàn, qiè yì qiáng yìng zhī. fǔ bù gǎn qiáng, guā kě è bí lüè cháng, rù yàn dāng zhī qí měi, cǐ yóu wú yì mào chǒu ér dé měi yě. yú xiào yuē: qīng xiàn wǒ zuò gǒu yé? yún yuē: qiè zuò gǒu jiǔ yǐ, qū jūn shì cháng zhī. yǐ zhù qiáng sāi yú kǒu. yú yǎn bí jǔ jué zhī, shì jué cuì měi, kāi bí zài jué, jìng chéng yì wèi, cóng cǐ yì xǐ shí. yún yǐ má yóu jiā bái táng shǎo xǔ bàn lǔ fǔ, yì xiān měi yǐ lǔ guā dǎo làn bàn lǔ fǔ, míng zhī yuē shuāng xiān jiàng, yǒu yì mèi. yú yuē: shǐ è ér zhōng hǎo zhī, lǐ zhī bù kě jiě yě. yún yuē: qíng zhī suǒ zhōng, suī chǒu bù xián.
芸初緘默,喜聽余議論。余調其言,如蟋蟀之用纖草,漸能發議。其每日飯必用茶泡,喜食芥鹵乳腐,吳俗呼為臭乳腐,又喜食蝦鹵瓜。此二物餘生平所最惡者,因戲之曰:「狗無胃而食糞,以其不知臭穢;蜣螂團糞而化蟬,以其欲修高舉也。卿其狗耶?蟬耶?」芸曰:「腐取其價廉而可粥可飯,幼時食慣,今至君家已如蜣螂化蟬,猶喜食之者,不忘本出;至鹵瓜之味,到此初嘗耳。」余曰;「然則我家系狗竇耶?」芸窘而強解日:「夫糞,人家皆有之,要在食與不食之別耳。然君喜食蒜,妾亦強映之。腐不敢強,瓜可扼鼻略嘗,入咽當知其美,此猶無益貌丑而德美也。」余笑曰:「卿陷我作狗耶?」芸曰:「妾作狗久矣,屈君試嘗之。」以箸強塞余口。余掩鼻咀嚼之,似覺脆美,開鼻再嚼,竟成異味,從此亦喜食。芸以麻油加白糖少許拌鹵腐,亦鮮美;以鹵瓜搗爛拌鹵腐,名之曰雙鮮醬,有異昧。余曰:「始惡而終好之,理之不可解也。」芸曰:「情之所鍾,雖丑不嫌。」
yú qǐ táng dì fù, wáng xū zhōu xiān shēng sūn nǚ yě, cuī zhuāng shí ǒu quē zhū huā, yún chū qí nà cǎi suǒ shòu zhě chéng wú mǔ, bì yù páng xī zhī, yún rì: fán wèi fù rén, yǐ shǔ chún yīn, zhū nǎi chún yīn zhī jīng, yòng wèi shǒu shì, yáng qì quán kè yǐ, hé guì yān? ér yú pò shū cán huà fǎn jí zhēn xī: shū zhī cán quē bù quán zhě, bì sōu jí fēn mén, huì dìng chéng zhì, tǒng míng zhī yuē jì jiǎn cán biān zì huà zhī pò sǔn zhě, bì mì gù zhǐ zhān bǔ chéng fú, yǒu pò quē chù, qiàn yǔ quán hǎo ér juǎn zhī, míng mén qì yú jí shǎng. yú nǚ hóng zhōng kuì zhī xiá, zhōng rì suǒ suǒ, bù dàn fán juàn. yún yú pò sì làn juǎn zhōng, ǒu huò piàn zhǐ kě guān zhě, rú dé yì bǎo jiù lín féng yù měi shōu luàn juǎn mài zhī.
余啟堂弟婦,王虛舟先生孫女也,催妝時偶缺珠花,芸出其納采所受者呈吾母,婢嫗旁惜之,芸日:「凡為婦人,已屬純陰,珠乃純陰之精,用為首飾,陽氣全克矣,何貴焉?」而於破書殘畫反極珍惜:書之殘缺不全者,必搜集分門,匯訂成帙,統名之曰「繼簡殘編」;字畫之破損者,必覓故紙粘補成幅,有破缺處,倩予全好而卷之,名門「棄余集賞」。於女紅、中饋之暇,終日瑣瑣,不憚煩倦。芸於破笥爛卷中,偶獲片紙可觀者,如得異寶.舊鄰馮嫗每收亂卷賣之。
qí pǐ hào yǔ yú tóng, qiě néng chá yǎn yì, chuí méi yǔ, yī jǔ yī dòng, shì zhī yǐ sè, wú bù tóu tóu shì dào. yú cháng yuē: xī qīng cí ér fú, gǒu néng huà nǚ wèi nán, xiāng yǔ fǎng míng shān, sōu shèng jī, áo yóu tiān xià, bù yì kuài zāi! yún yuē: cǐ hé nán, qí qiè zōng bān zhī hòu, suī bù néng yuǎn yóu wǔ yuè, ér jìn dì zhī hǔ fù líng yán, nán zhì xī hú, běi zhì píng shān, jǐn kě xié yóu. yú yuē: kǒng qīng bìn bān zhī rì, bù lǚ yǐ jiān. yún yuē, jīn shì bù néng, qī yǐ lái shì. yú yuē: lái shì qīng dāng zuò nán, wǒ wèi nǚ zǐ xiāng cóng. yún yuē: bì děi bù mèi jīn shēng, fāng jué yǒu qíng qù. yú xiào yuē: yòu shí yī zhōu yóu tán bù liǎo, ruò lái shì bù mèi jīn shēng, hé jǐn zhī xī, xì tán gé shì, gèng wú hé yǎn shí yǐ. yún yuē: shì chuán yuè xià lǎo rén zhuān sī rén jiān hūn yīn shì, jīn shēng fū fù yǐ chéng qiān hé, lái shì yīn yuán yì xū yǎng jiè shén lì, hé huì yī xiàng sì zhī? shí yǒu tiáo xī qī liǔ dī míng zūn, shàn xiě rén wù. qiàn huì yī xiàng: yī shǒu wǎn hóng sī, yī shǒu xié zhàng xuán yīn yuán bù, tóng yán hè fà, bēn chí yú fēi yān fēi wù zhōng. cǐ qī jūn dé yì bǐ yě. yǒu rén shí zuó táng wèi tí zàn yǔ yú shǒu, xuán zhī nèi shì, měi féng shuò wàng, yú fū fù bì fén xiāng bài dǎo. hòu yīn jiā tíng duō gù, cǐ huà jìng shī suǒ zài, bù zhī luò zài shuí jiā yǐ. tā shēng wèi bǔ cǐ shēng xiū, liǎng rén chī qíng, guǒ yāo shén jiàn yé?
其癖好與余同,且能察眼意,錘眉語,一舉一動,示之以色,無不頭頭是道。余嘗曰:「惜卿雌而伏,苟能化女為男,相與訪名山,搜勝跡,遨遊天下,不亦快哉!」芸曰:「此何難,俟妾鬃斑之後,雖不能遠遊五嶽,而近地之虎阜、靈岩,南至西湖,北至平山,盡可偕游。」余曰:「恐卿鬢斑之日,步履已艱。」芸曰,「今世不能,期以來世。」余曰:「來世卿當作男,我為女子相從。」芸曰:「必得不昧今生,方覺有情趣。」余笑曰:「幼時一粥猶談不了,若來世不昧今生,合卺之夕,細談隔世,更無合眼時矣。」芸曰:「世傳月下老人專司人間婚姻事,今生夫婦已承牽合,來世姻緣亦須仰借神力,盍繪一像祀之?」時有苕溪戚柳堤名遵,善寫人物。倩繪一像:一手挽紅絲,一手攜杖懸姻緣簿,童顏鶴髮,奔馳於非煙非霧中。此戚君得意筆也。友人石琢堂為題贊語於首,懸之內室,每逢朔望,余夫婦必焚香拜禱。後因家庭多故,此畫竟失所在,不知落在誰家矣。「他生未卜此生休」,兩人痴情,果邀神鑒耶?
qiān cāng mǐ xiàng, yú yán qí wò lóu yuē bīn xiāng gé, gài yǐ yún míng ér qǔ rú bīn yì yě. yuàn zhǎi qiáng gāo, yī wú kě qǔ. hòu yǒu xiāng tán, tōng cáng shū chù, kāi chuāng duì lù shì fèi yuán, dàn yǒu huāng liáng zhī xiàng. cāng làng fēng jǐng, shí qiè yún huái. yǒu lǎo yù jū jīn mǔ qiáo zhī dōng gěng xiàng zhī běi, rào wū jiē cài pǔ, biān lí wèi mén, mén wài yǒu chí yuē mǔ xǔ, huā guāng shù yǐng, cuò zá lí biān, qí dì jí yuán mò zhāng shì chéng wáng fǔ fèi jī yě. wū xī shù wǔ, wǎ lì duī chéng tǔ shān, dēng qí diān kě yuǎn tiào, dì kuàng rén xī, pō ráo yě qù. yù ǒu yán jí, yún shén wǎng bù zhì, wèi yú yuē: zì bié cāng làng, mèng hún cháng rào, měi bù dé yǐ ér sī qí cì, qí lǎo yù zhī jū hū? yú yuē: lián cháo qiū shǔ zhuó rén, zhèng sī dé yī qīng liáng dì yǐ xiāo zhǎng zhòu, qīng ruò yuàn wǎng, wǒ xiān guān qí jiā kě jū, jí fú bèi ér wǎng, zuò yī yuè pán huán hé rú? láo yuē: kǒng táng shàng bù xǔ. yú yuē: wǒ zì qǐng zhī. yuè rì zhì qí dì, wū jǐn èr jiān, qián hòu gé ér wèi sì, zhǐ chuāng zhú tà, pō yǒu yōu qù. lǎo yù zhī yú yì, xīn rán chū qí wò shì wèi lìn, sì bì hú yǐ bái zhǐ, dùn jué gǎi guān. yú shì bǐng zhī wú mǔ, qiè yún jū yān. lín jǐn lǎo fū fù èr rén, guàn yuán wèi yè, zhī yú fū fù bì shǔ yú cǐ, xiān lái tōng yīn qín, bìng diào chí yú zhāi yuán shū wèi kuì, cháng qí jià, bù shòu, yún zuò xié bào zhī, shǐ xiè ér shòu. shí fāng qī yuè, lǜ shù yīn nóng, shuǐ miàn fēng lái, chán míng guā ěr. lín lǎo yòu wèi zhì yú gān, yǔ yún chuí diào yú liǔ yīn shēn chù. rì luò shí dēng tǔ shān guān wǎn xiá xī zhào, suí yì lián yín, yǒu shòu yún tūn luò rì, gōng yuè dàn liú xīng zhī jù. shǎo yān yuè yìn chí zhōng, chóng shēng sì qǐ, shè zhú tà yú lí xià, lǎo yù bào jiǔ wēn fàn shú, suì jiù yuè guāng duì zhuó, wēi xūn ér fàn. yù bà zé liáng xié jiāo shàn, huò zuò huò wò, tīng lín lǎo tán yīn guǒ bào yīng shì. sān gǔ guī wò, zhōu tǐ qīng liáng, jǐ bù zhī shēn jū chéng shì yǐ. lí biān qiàn lín lǎo gòu jú, biàn zhí zhī. jiǔ yuè huā kāi, yòu yǔ yún jū shí rì. wú mǔ yì xīn rán lái guān, chí áo duì jú, shǎng wán jìng rì. yún xǐ yuē: tā nián dāng yǔ jūn bo zhú yú cǐ, mǎi rào wū cài yuán shí mǔ, kè pū yù, zhí guā shū, yǐ gōng xīn shuǐ. jūn huà wǒ xiù, yǐ wèi chí jiǔ zhī xū. bù yī cài fàn, kě lè zhōng shēn, bù bì zuò yuǎn yóu jì yě. yú shēn rán zhī. jīn jí dé yǒu jìng dì, yù zhī jǐ lún wáng, kě shèng hào tàn!
遷倉米巷,余顏其臥樓曰「賓香閣」,蓋以芸名而取如賓意也。院窄牆高,一無可取。後有廂談,通藏書處,開窗對陸氏廢園,但有荒涼之象。滄浪風景,時切芸懷。有老嫗居金母橋之東、埂巷之北,繞屋皆菜圃,編籬為門,門外有池約畝許,花光樹影,錯雜籬邊,其地即元末張士誠王府廢基也。屋西數武,瓦礫堆成土山,登其巔可遠眺,地曠人稀,頗饒野趣。嫗偶言及,芸神往不置,謂余曰:「自別滄浪,夢魂常繞,每不得已而思其次,其老嫗之居乎?」余曰:「連朝秋暑灼人,正思得一清涼地以消長晝,卿若願往,我先觀其家可居,即袱被而往,作一月盤桓何如?」勞曰:「恐堂上不許。」余曰:「我自請之。」越日至其地,屋僅二間,前後隔而為四,紙窗竹榻,頗有幽趣。老嫗知余意,欣然出其臥室為賃,四壁糊以白紙,頓覺改觀。於是稟知吾母,挈芸居焉。鄰僅老夫婦二人,灌園為業,知余夫婦避暑於此,先來通殷勤,並釣池魚、摘園蔬為饋,償其價,不受,芸作鞋報之,始謝而受。時方七月,綠樹陰濃,水面風來,蟬鳴聒耳。鄰老又為制魚竿,與芸垂釣於柳陰深處。日落時登土山觀晚霞夕照,隨意聯吟,有「獸雲吞落日,弓月彈流星」之句。少焉月印池中,蟲聲四起,設竹榻於籬下,老嫗報酒溫飯熟,遂就月光對酌,微醺而飯。浴罷則涼鞋蕉扇,或坐或臥,聽鄰老談因果報應事。三鼓歸臥,周體清涼,幾不知身居城市矣。籬邊倩鄰老購菊,遍植之。九月花開,又與芸居十日。吾母亦欣然來觀,持螯對菊,賞玩竟日。芸喜曰:「他年當與君卜築於此,買繞屋菜園十畝,課仆嫗,植瓜蔬,以供薪水。君畫我繡,以為持酒之需。布衣菜飯,可樂終身,不必作遠遊計也。」余深然之。今即得有境地,預知己淪亡,可勝浩嘆!
lí yú jiā zhōng lǐ xǔ, cù kù xiàng yǒu dòng tíng jūn cí, sú hū shuǐ xiān miào. huí láng qū zhé, xiǎo yǒu yuán tíng měi féng shén dàn, zhòng xìng gè rèn yī luò, mì xuán yī shì zhī bō lí dēng, zhōng shè bǎo zuò, páng liè píng jǐ, chā huā chén shè, yǐ jiào shèng fù. rì wéi yǎn xì, yè zé cān chà gāo xià, chā zhú yú píng huā jiān, míng yuē huā zhào. huā guāng hǎo yǐng, bǎo dǐng xiāng fú, ruò lóng gōng yè yàn. sī shì zhě huò shēng xiāo gē chàng, huò zhǔ míng qīng tán, guān zhě rú yǐ jí, yán xià jiē shè lán wèi xiàn. yú wèi zhòng yǒu yāo qù chā huā bù zhì, yīn dé gōng féng qí shèng. guī jiā xiàng yún yàn chēng zhī, yún yuē: xī qiè fēi nán zǐ, bù néng wǎng. yú yuē: guān wǒ guān, yī wǒ yī, yì huà nǚ wèi nán zhī fǎ yě. yú shì yì bìn wèi biàn, tiān sǎo é méi jiā yú guān, wēi lù liǎng zōng, shàng kě yǎn shì fú yú yī, zhǎng yī cùn yòu bàn yú yāo jiān zhé ér fèng zhī, wài jiā mǎ guà. yún yuē: jiǎo xià jiāng nài hé? yú yuē: fāng jiān yǒu hú dié lǚ, dà xiǎo yóu zhī, gòu yì jí yì, qiě zǎo wǎn kě dài chè xié zhī yòng, bù yì shàn hū? yún xīn rán. jí wǎn cān hòu, zhuāng shù jì bì, xiào nán zǐ gǒng shǒu kuò bù zhě liáng jiǔ, hū biàn guà yuē: qiè bù qù yǐ, wèi rén shí chū jì bù biàn, táng shàng wén zhī yòu bù kě. yú sǒng yǒng yuē: miào zhōng sī shì zhě shuí bù zhī wǒ, jí shí chū yì bù guò fù zhī yī xiào ěr. wú mǔ xiàn zài jiǔ mèi zhàng jiā, mì qù mì lái, yān dé zhī zhī. yún lǎn jìng zì zhào, kuáng xiào bù yǐ. yú qiáng wǎn zhī, qiǎo rán jìng qù, biàn yóu miào zhōng, wú shí chū wèi nǚ zǐ zhě. huò wèn hé rén, yǐ biǎo dì duì, gǒng shǒu ér yǐ. zuì hòu zhì yī chù, yǒu shǎo fù yòu nǚ zuò yú suǒ shè bǎo zuò hòu, nǎi yáng xìng sī shì zhě zhī juàn shǔ yě. yún hū qū bǐ tōng kuǎn qǔ, shēn yī cè, ér bù jué yī àn shǎo fù zhī jiān, páng yǒu bì ǎo nù ér qǐ yuē: hé wù kuáng shēng, bù fǎ nǎi ěr! yú shì wèi cuò cí yǎn shì, yún jiàn shì è, jí tuō mào qiào zú shì zhī yuē: wǒ yì nǚ zǐ ěr. xiāng yǔ è rán, zhuǎn nù wèi huān, liú chá diǎn, huàn jiān yú sòng guī.
離余家中里許,醋庫巷有洞庭君祠,俗呼水仙廟。迴廊曲折,小有園亭.每逢神誕,眾姓各認一落,密懸一式之玻璃燈,中設寶座,旁列瓶幾,插花陳設,以較勝負。日惟演戲,夜則參差高下,插燭於瓶花間,名曰「花照」。花光好影,寶鼎香浮,若龍宮夜宴。司事者或笙簫歌唱,或煮茗清談,觀者如蟻集,檐下皆設欄為限。余為眾友邀去插花布置,因得躬逢其盛。歸家向芸艷稱之,芸曰:「惜妾非男子,不能往。」余曰:「冠我冠,衣我衣,亦化女為男之法也。」於是易鬢為辮,添掃蛾眉;加余冠,微露兩鬃,尚可掩飾;服余衣,長一寸又半;於腰間折而縫之,外加馬褂。芸曰:「腳下將奈何?」余曰:「坊間有蝴蝶履,大小由之,購亦極易,且早晚可代撤鞋之用,不亦善乎?」芸欣然。及晚餐後,裝束既畢,效男子拱手闊步者良久,忽變卦曰:「妾不去矣,為人識出既不便,堂上聞之又不可。」余慫恿曰:「廟中司事者誰不知我,即識出亦不過付之一笑耳。吾母現在九妹丈家,密去密來,焉得知之。」芸攬鏡自照,狂笑不已。余強挽之,悄然徑去,遍游廟中,無識出為女子者。或問何人,以表弟對,拱手而已。最後至一處,有少婦幼女坐於所設寶座後,乃楊姓司事者之眷屬也。芸忽趨彼通款曲,身一側,而不覺一按少婦之肩,旁有婢媼怒而起曰:「何物狂生,不法乃爾!」余試為措詞掩飾,芸見勢惡,即脫帽翹足示之曰:「我亦女子耳。」相與愕然,轉怒為歡,留茶點,喚肩輿送歸。
wú jiāng qián shī zhú bìng fàng, wú fù xìn guī, mìng yú wǎng diào. yún sī diào yú yuē: wú jiāng bì jīng tài hú, qiè yù xié wǎng, yī kuān gēn jiè. yú yuē: zhèng lǜ dú xíng jǔ jǔ, dé qīng tóng háng, gù miào, dàn wú kě tuō cí ěr. yún yuē, tuō yán guī níng. jūn xiān dēng zhōu, qiè dāng jì zhì. yú yuē: ruò rán, guī tú dāng pō zhōu wàn nián qiáo xià, yǔ qīng dài yuè chéng liáng, yǐ xù cāng làng yùn shì. shí liù yuè shí bā rì yě. shì rì zǎo liáng, xié yī pū xiān zhì xū jiāng dù kǒu, dēng zhōu ér dài, yún guǒ jiān yú zhì. jiě wéi chū hǔ xiào qiáo, jiàn jiàn fēng fān shā niǎo, shuǐ tiān yī sè. yún yuē: cǐ jí suǒ wèi tài hú yé? jīn dé jiàn tiān dì zhī kuān, bù xū cǐ shēng yǐ! xiǎng guī zhōng rén yǒu zhōng shēn zhōng néng jiàn cǐ zhě! xián huà wèi jǐ, fēng yáo àn liǔ, yǐ dǐ jiāng chéng.
吳江錢師竹病放,吾父信歸,命余往吊。芸私調余曰:「吳江必經太湖,妾欲偕往,一寬跟界。」余曰:「正慮獨行踽踽,得卿同行,固妙,但無可託詞耳。」芸曰,「託言歸寧。君先登舟,妾當繼至。」余曰:「若然,歸途當泊舟萬年橋下,與卿待月乘涼,以續滄浪韻事。」時六月十八日也。是日早涼,攜一仆先至胥江渡口,登舟而待,芸果肩輿至。解維出虎嘯橋,漸見風帆沙鳥,水天一色。芸曰:「此即所謂太湖耶?今得見天地之寬,不虛此生矣!想閨中人有終身中能見此者!」閒話未幾,風搖岸柳,已抵江城。
yú dēng àn bài diàn bì, guī shì zhōu zhōng dòng rán, jí xún zhōu zǐ. zhōu zǐ zhǐ yuē: bù jiàn zhǎng qiáo liǔ yīn xià, guān yú yīng bǔ yú zhě hū? gài yún yǐ yǔ chuán jiā nǚ dēng àn yǐ. yú zhì qí hòu, yún yóu fěn hàn yíng yíng, yǐ nǚ ér chū shén yān. yú pāi qí jiān kǒu: luó shān hàn tòu yǐ! yún huí shǒu yuē: kǒng qián jiā yǒu rén dào zhōu, gù zàn bì zhī. jūn hé huí lái zhī sù yě? yú xiào yuē: yù bǔ táo ěr. yú shì xiāng wǎn dēng zhōu, fǎn zhào zhì wàn nián qiáo xià, yáng wū yóu mò luò shān. zhōu chuāng jǐn luò, qīng fēng xú lái, róng shàn luó shān, pōu guā jiě shǔ. shǎo yān xiá yìng qiáo hóng, yān lóng liǔ àn, yín zhān yù shàng, yú huǒ mǎn jiāng yǐ. mìng pū zhì chuán shāo yǔ zhōu zǐ tóng yǐn. chuán jiā nǚ míng sù yún, yǔ yú yǒu bēi jiǔ jiāo, rén pō bù sú, zhāo zhī yǔ yún tóng zuò. chuán tóu bù zhāng dēng huǒ, dài yuè kuài zhuó, shè fù wèi lìng. sù yún shuāng mù shǎn shǎn, tīng liáng jiǔ, yuē: shāng zhèng nóng pō xián xí, cóng wèi wén yǒu sī lìng, yuàn shòu jiào. yún jí pì qí yán ér kāi dǎo zhī, zhōng máng rán. yú xiào yuē: nǚ xiān shēng qiě bà lùn, wǒ yǒu yī yán zuò pì, jí liǎo rán yǐ. yún yuē: jūn ruò hé pì zhī? yú yuē: hè shàn wǔ ér bù néng gēng, niú shàn gēng ér bù néng wǔ, wù xìng rán yě, xiān shēng yù fǎn ér jiào zhī, wú nǎi láo hū? sù yún xiào chuí yú jiān yuē: rǔ mà wǒ yé! yún chū lìng yuē zhǐ xǔ dòng kǒu, bù xǔ dòng shǒu. wéi zhě fá dà gōng. sù yún liàng háo, mǎn zhēn yī gōng, yī xī ér jǐn. yú yuē: dòng shǒu dàn zhǔn mō suǒ, bù zhǔn chuí rén. yún xiào wǎn sù yún zhì yú huái, yuē: qǐng jūn mō suǒ chàng huái. yú xiào yuē: qīng fēi jiě rén, mō suǒ zài yǒu yì wú yì jiān ěr, yōng ér kuáng tàn, tián shè láng zhī suǒ wèi yě. shí sì zōng suǒ zān lái lì, wèi jiǔ qì suǒ zhēng, zá yǐ fěn hàn yóu xiāng, fāng xīn tòu bí, yú xì yuē: xiǎo rén chòu wèi chōng mǎn chuán tóu, lìng rén zuò è. sù yún bù jīn wò quán lián chuí yuē: shuí jiào rǔ kuáng xiù yé? yún hū yuē: wéi lìng, fá liǎng dà gōng! sù yún yuē: bǐ yòu yǐ xiǎo rén mà wǒ, bù yīng chuí yé? yún yuē: bǐ zhī suǒ wèi xiǎo rén, yì yǒu gù yě. qǐng gàn cǐ, dāng gào rǔ. sù yún nǎi lián jǐn liǎng gōng, yún nǎi gào yǐ cāng làng jiù jū chéng liáng shì. sù yún yuē: ruò rán, zhēn cuò guài yǐ, dāng zài fá. yòu gàn yī gōng. yún yuē: jiǔ wén sù niáng shàn gē, kě yī líng miào yīn fǒu? sù jí yǐ xiàng zhù jī xiǎo dié ér gē. yún xīn rán chàng yǐn, bù jué mǐng dǐng, nǎi chéng yú xiān guī. yú yòu yǔ sù yún chá huà piàn kè, bù yuè ér huí. shí yú jì jū yǒu rén lǔ bàn fǎng jiā xiāo shuǎng lóu zhōng, yuè shù rì, lǔ fū rén wù yǒu suǒ wén, sī gào yún yuē: qián rì wén ruò xù xié liǎng jì yǐn yú wàn nián qiáo zhōu zhōng, zi zhī zhī fǒu? jiāng kǒu: yǒu zhī, qí yī jí wǒ yě. yīn yǐ xié yóu shǐ mò xiáng gào zhī, lǔ dà xiào, shì rán ér qù.
余登岸拜奠畢,歸視舟中洞然,急詢舟子。舟子指曰:「不見長橋柳陰下,觀魚鷹捕魚者乎?」蓋芸已與船家女登岸矣。余至其後,芸猶粉汗盈盈,倚女而出神焉。余拍其肩口:「羅衫汗透矣!」芸回首曰:「恐錢家有人到舟,故暫避之。君何回來之速也?」余笑曰:「欲捕逃耳。」於是相挽登舟,返棹至萬年橋下,陽烏猶末落山。舟窗盡落,清風徐來,絨扇羅衫,剖瓜解暑。少焉霞映橋紅,煙籠柳暗,銀瞻欲上,漁火滿江矣。命仆至船梢與舟子同飲。船家女名素雲,與余有杯酒交,人頗不俗,招之與芸同坐。船頭不張燈火,待月快酌,射覆為令。素雲雙目閃閃,聽良久,曰:「觴政儂頗嫻習,從未聞有斯令,願受教。」芸即譬其言而開導之,終茫然。余笑曰:「女先生且罷論,我有一言作譬,即瞭然矣。」芸曰:「君若何譬之?」余曰:「鶴善舞而不能耕,牛善耕而不能舞,物性然也,先生欲反而教之,無乃勞乎?」素雲笑捶余肩曰:「汝罵我耶!」芸出令曰;「只許動口,不許動手。違者罰大觥。」素雲量豪,滿斟一觥,一吸而盡。余曰:「動手但准摸索,不准捶人。」芸笑挽素雲置余懷,曰:「請君摸索暢懷。」余笑曰:「卿非解人,摸索在有意無意間耳,擁而狂探,田舍郎之所為也。」時四鬃所簪萊莉,為酒氣所蒸,雜以粉汗油香,芳馨透鼻,余戲曰:「小人臭味充滿船頭,令人作惡。」素雲不禁握拳連捶曰:「誰教汝狂嗅耶?」芸呼曰:「違令,罰兩大觥!」素雲曰:「彼又以小人罵我,不應捶耶?」芸曰:「彼之所謂小人,益有故也。請干此,當告汝。」素雲乃連盡兩觥,芸乃告以滄浪舊居乘涼事。素雲曰:「若然,真錯怪矣,當再罰。」又干一觥。芸曰:「久聞素娘善歌,可一聆妙音否?」素即以象箸擊小碟而歌。芸欣然暢飲,不覺酩酊,乃乘輿先歸。余又與素雲茶話片刻,步月而回。時余寄居友人魯半舫家蕭爽樓中,越數日,魯夫人誤有所聞,私告芸曰:「前日聞若婿挾兩妓飲於萬年橋舟中,子知之否?」姜口:「有之,其一即我也。」因以偕游始末詳告之,魯大笑,釋然而去。
qián lóng jiǎ yín qī yuè, qīn zì yuè dōng guī. yǒu tóng bàn xié qiè huí zhě, yuē xú xiù fēng, yú zhī biǎo mèi xù yě. yàn chēng xīn rén zhī měi, yāo yún wǎng guān. yún tā rì wèi xiù fēng yuē: měi zé měi yǐ, yùn yóu wèi yě. xiù fēng kǒu: rán zé ruò láng nà qiè, bì měi ér yùn zhě? yún kǒu: rán. cóng cǐ chī xīn wù sè, ér duǎn yú zī. shí yǒu zhè jì wēn lěng xiāng zhě, yù yú wú, yǒu yǒng liǔ xù sì lǜ, fèi chuán wú xià, hào shì zhě duō hé zhī. yú yǒu wú jiāng zhāng xián hān sù shǎng lěng xiāng, xié liǔ xù shī suǒ hé. yún wēi qí rén ér zhì zhī, yú jì yǎng ér hé qí yùn, zhōng yǒu chù wǒ chūn chóu piān wǎn zhuǎn, liāo tā lí xù gèng chán mián zhī jù, yún shén jī jié.
乾隆甲寅七月,親自粵東歸。有同伴攜妾回者,曰徐秀峰,余之表妹婿也。艷稱新人之美,邀芸往觀。芸他日謂秀峰曰:「美則美矣,韻猶未也。」秀峰口:「然則若郎納妾,必美而韻者?」芸口:「然。」從此痴心物色,而短於資。時有浙妓溫冷香者,寓於吳,有詠柳絮四律,沸傳吳下,好事者多和之。余友吳江張閒憨素賞冷香,攜柳絮詩索和。芸微其人而置之,余技癢而和其韻,中有「觸我春愁偏婉轉,撩他離緒更纏綿」之句,芸甚擊節。
míng nián yǐ mǎo qiū bā yuè wǔ rì, wú mǔ jiāng qiè yún yóu hǔ qiū, xián hān hū zhì yuē: yú yì yǒu hǔ qiū zhī yóu, jīn rì tè yāo jūn zuò tàn huā shǐ zhě. yīn qǐng wú mǔ xiān xíng, qī yú hǔ qiū bàn táng xiāng wù, lā yú zhì lěng xiāng yù. jiàn lěng xiāng yǐ bàn lǎo yǒu nǚ míng hān yuán, guā qī wèi pò, tíng tíng yù lì, zhēn yī hóng qiū shuǐ zhào rén hán zhě yě, kuǎn jiē jiān, pō zhī wén mò yǒu mèi wén yuán, shàng chú. yú cǐ shí chū wú chī xiǎng, qiě niàn yī bēi zhī xù, fēi hán shì suǒ néng chóu, ér jì rù gè zhōng, sī xīn tǎn tè, qiáng wèi chóu dá. yīn sī wèi xián hān yuē: yú pín shì yě, zi yǐ yóu wù wán wǒ hū? xián hān xiào yuē: fēi yě, jīn rì yǒu yǒu rén yāo hān yuán dá wǒ, xí zhǔ wèi zūn kè lā qù, wǒ dài kè zhuǎn yāo kè, wú fán qīng tā lǜ yě. yú shǐ shì rán.
明年乙卯秋八月五日,吾母將挈芸游虎丘,閒憨忽至曰:「余亦有虎丘之游,今日特邀君作探花使者。」因請吾母先行,期於虎丘半塘相晤,拉余至冷香寓。見冷香已半老;有女名憨園,瓜期未破,亭亭玉立,真「一泓秋水照人寒」者也,款接間,頗知文墨;有妹文園,尚雛。余此時初無痴想,且念一杯之敘,非寒士所能酬,而既入個中,私心忐忑,強為酬答。因私謂閒憨曰:「余貧士也,子以尤物玩我乎?」閒憨笑曰:「非也,今日有友人邀憨園答我,席主為尊客拉去,我代客轉邀客,毋煩傾他慮也。」余始釋然。
zhì bàn táng, liǎng zhōu xiāng yù, lìng hān yuán guò zhōu kòu jiàn wú mǔ. yún hān xiāng jiàn, huān tóng jiù shí, xié shǒu dēng shān, bèi lǎn míng shèng. pú dú ài qiān qǐng yún gāo kuàng, zuò shǎng liáng jiǔ. fǎn zhì yě fāng bīn, chàng yǐn shén huān, bìng zhōu ér pō. jí jiě wéi, láo wèi zhòng chū: zi péi zhāng jūn, liú hān péi qiè kě hū? yú nuò zhī. fǎn zhào zhì dōu zhōng qiáo, shǐ guò chuán fēn mèi. guī jiā yǐ sān gǔ, yún yuē: jīn rì dé jiàn měi lì yùn zhě yǐ, qǐng yǐ yuē hān yuán míng rì guò wǒ, dāng wèi yú tú zhī. yú hài yuē: cǐ fēi jīn wū bù néng zhù, qióng cuò dà qǐ gǎn shēng cǐ wàng xiǎng zāi? kuàng wǒ liǎng rén kàng lì zhèng dǔ, hé bì wài qiú? yún xiào yuē: wǒ zì ài zhī, zi gū dài zhī.
至半塘,兩舟相遇,令憨園過舟叩見吾母。芸、憨相見,歡同舊識,攜手登山,備覽名勝。菩獨愛千頃雲高曠,坐賞良久。返至野芳濱,暢飲甚歡,並舟而泊。及解維,勞謂眾出:「子陪張君,留憨陪妾可乎?」余諾之。返棹至都中橋,始過船分袂。歸家已三鼓,芸曰:「今日得見美麗韻者矣,頃已約憨園明日過我,當為於圖之。」余駭曰:「此非金屋不能貯,窮措大豈敢生此妄想哉?況我兩人伉儷正篤,何必外求?」芸笑曰:「我自愛之,子姑待之。」
míng wǔ, hān guǒ zhì. yún yīn qín kuǎn jiē, fèng zhōng yǐ cāi méi yíng yín shū yǐn wèi lìng, zhōng xí wú yī luó zhì yǔ. jí hān yuán guī, yún yuē: qǐng yòu yǔ mì yuē, shí bā rì lái cǐ jié wèi zǐ mèi, zi yí bèi shēng láo yǐ dài. xiào zhǐ bì shàng fěi cuì chuàn yuē: ruò jiàn cǐ zhá shǔ yú hān, shì bì xié yǐ, qǐng yǐ tǔ yì, wèi shēn jié qí xīn yě. yú gū tīng zhī. shí bā rì dà yǔ, hān jìng mào yǔ zhì. rù shì liáng jiǔ, shǐ wǎn shǒu chū, jiàn yú yǒu xiū sè, gài fěi cuì zhá yǐ zài hān bì yǐ. fén xiāng jié méng hòu, nǐ zài xù qián yǐn, shì hān yǒu shí hú zhī yóu, jí bié qù. yún xīn rán gào yú yuē: lì rén yǐ dé, jūn hé yǐ xiè méi yé? yú xún qí xiáng, yún yuē: xiàng zhī mì yán, kǒng hān yì lìng yǒu suǒ shǔ yě, qǐng tàn zhī wú tā, yǔ zhī yuē: mèi zhī jīn rì zhī yì fǒu? hān yuē: méng fū rén tái jǔ, zhēn péng gāo yǐ yù shù yě, dàn wú mǔ wàng wǒ shē, kǒng nán zì zhǔ ěr, yuàn bǐ cǐ huǎn tú zhī. tuō chuàn shàng bì shí, yòu yǔ zhī yuē: yù qǔ qí jiān, qiě yǒu tuán yuán bù duàn zhī yì, mèi shì lóng zhī yǐ wèi xiān zhào. hān yuē: jù hé zhī quán zǒng zài fū rén yě. jí cǐ guān zhī, hān xīn yǐ dé, suǒ nán bì zhě lěng xiāng ěr, dāng zài tú zhī. yú xiào yuē: qīng jiāng xiào lì wēng zhī lián xiāng bàn yé? yún yuē: rán. zì cǐ wú rì bù tán hān yuán yǐ.
明午,憨果至。芸殷勤款接,縫中以猜枚贏吟輸飲為令,終席無一羅致語。及憨園歸,芸曰:「頃又與密約,十八日來此結為姊妹,子宜備牲牢以待。」笑指臂上翡翠釧曰:「若見此鍘屬於憨,事必諧矣,頃已吐意,未深結其心也。」余姑聽之。十八日大雨,憨竟冒雨至。入室良久,始挽手出,見余有羞色,蓋翡翠鍘已在憨臂矣。焚香結盟後,擬再續前飲,適憨有石湖之游,即別去。芸欣然告余曰:「麗人已得,君何以謝媒耶?」余詢其詳,芸曰:「向之秘言,恐憨意另有所屬也,頃探之無他,語之曰:『妹知今日之意否?』憨曰:『蒙夫人抬舉,真蓬篙倚玉樹也,但吾母望我奢,恐難自主耳,願彼此緩圖之。』脫釧上臂時,又語之曰:『玉取其堅,且有團園不斷之意,妹試籠之以為先兆。』憨曰:『聚合之權總在夫人也。』即此觀之,憨心已得,所難必者冷香耳,當再圖之。」余笑曰:「卿將效笠翁之《憐香伴》耶?」芸曰:「然。」自此無日不談憨園矣。
hòu hān wèi yǒu lì zhě duó qù, bù guǒ. yún jìng yǐ zhī sǐ.
後憨為有力者奪去,不果。芸竟以之死。