yú yóu mù sān shí nián lái, tiān xià suǒ wèi dào zhě, shǔ zhōng qián zhōng yǔ diān nán ěr. xī hū lún tí zhēng zhú, chù chù suí rén, shān shuǐ yí qíng, yún yān guò yǎn, bù dào lǐng lüè qí dà gài, bù néng tàn pì xún yōu yě. yú fán shì xǐ dú chū jǐ jiàn, bù xiè suí rén shì fēi, jí lùn shī pǐn huà, mò bù cún rén zhēn wǒ qì rén qì wǒ qǔ zhī yì, gù míng shèng suǒ zài, guì hū xīn dé, yǒu míng shèng ér bù jué qí jiā zhě, yǒu fēi míng shèng miàn zì yǐ wèi miào zhě, liáo yǐ píng shēng lì lì zhě jì zhī.
余游幕三十年來,天下所未到者,蜀中、黔中與滇南耳。惜乎輪蹄徵逐,處處隨人,山水怡情,雲煙過眼,不道領略其大概,不能探僻尋幽也。余凡事喜獨出己見,不屑隨人是非,即論詩品畫,莫不存人珍我棄、人棄我取之意,故名勝所在,貴乎心得,有名勝而不覺其佳者,有非名勝面自以為妙者,聊以平生歷歷者記之。
yú nián shí wǔ shí, wú fù jià fū gōng guǎn yú shān yīn zhào míng fǔ mù zhōng. yǒu zhào shěng zhāi xiān shēng míng chuán zhě, háng zhī sù rú yě, zhào míng fǔ yán jiào qí zi, wú fù mìng yú yì bài tóu mén xià. xiá rì chū yóu, dé zhì hǒu shān, lí chéng yuē shí yú lǐ. bù tōng lù lù. jìn shān jiàn yī shí dòng, shàng yǒu piàn shí héng liè yù duò, jí cóng qí xià dàng zhōu rù. huò rán kōng qí zhōng, sì miàn jiē qiào bì, sú míng zhī yuē shuǐ yuán. lín liú jiàn shí gé wǔ chuán, duì miàn shí bì yǒu guān yú yuè sān zì, shuǐ shēn bù cè, xiāng chuán yǒu jù lín qián fú, yú tóu ěr shì zhī, jǐn jiàn bù yíng chǐ zhě chū ér shà shí yān. gé hòu yǒu dào tōng hàn yuán, quán shí luàn chù, yǒu héng kuò rú zhǎng zhě, yǒu zhù shí píng qí dǐng ér shàng jiā dà shí zhě, záo hén yóu zài, yī wú kě qǔ. yóu lǎn jì bì, yàn yú shuǐ gé, mìng cóng zhě fàng bào zhú, hōng rán yī xiǎng, wàn shān qí yīng, rú wén pī lì shēng. cǐ yòu shí kuài yóu zhī shǐ. xī hū lán tíng yǔ líng wèi néng yí dào, zhì jīn yǐ wèi hàn.
餘年十五時,吾父稼夫公館於山陰趙明府幕中。有趙省齋先生名傳者,杭之宿儒也,趙明府延教其子,吾父命余亦拜投門下。暇日出遊,得至吼山,離城約十餘里。不通陸路。近山見一石洞,上有片石橫裂欲墮,即從其下蕩舟入。豁然空其中,四面皆峭壁,俗名之曰「水園」。臨流建石閣五椽,對面石壁有「觀魚躍」三字,水深不測,相傳有巨鱗潛伏,余投餌試之,僅見不盈尺者出而唼食焉。閣後有道通旱園,拳石亂矗,有橫闊如掌者,有柱石平其頂而上加大石者,鑿痕猶在,一無可取。遊覽既畢,宴於水閣,命從者放爆竹,轟然一響,萬山齊應,如聞霹靂生。此幼時快游之始。惜乎蘭亭、禹陵未能一到,至今以為憾。
zhì shān yīn zhī míng nián, xiān shēng yǐ qīn lǎo bù yuǎn yóu, shè zhàng yú jiā, yú suì cóng zhì háng, xī hú zhī shèng yīn dé chàng yóu. jié gòu zhī miào, yǔ yǐ lóng jǐng wèi zuì, xiǎo yǒu tiān yuán cì zhī. shí qǔ tiān zhú zhī fēi lái fēng, chéng huáng shān zhī ruì shí gǔ dòng. shuǐ qǔ yù quán, yǐ shuǐ qīng duō yú, yǒu huó pō qù yě. dà yuē zhì bù kān zhě, gé lǐng zhī mǎ nǎo sì. qí yú hú xīn tíng, liù yī quán zhū jǐng, gè yǒu miào chù, bù néng jǐn shù, rán jiē bù tuō zhī fěn qì, fǎn bù rú xiǎo jìng shì zhī yōu pì, yǎ jìn tiān rán.
至山陰之明年,先生以親老不遠遊,設帳於家,余遂從至杭,西湖之勝因得暢遊。結構之妙,予以龍井為最,小有天園次之。石取天竺之飛來峰,城隍山之瑞石古洞。水取玉泉,以水清多魚,有活潑趣也。大約至不堪者,葛嶺之瑪瑙寺。其餘湖心亭,六一泉諸景,各有妙處,不能盡述,然皆不脫脂粉氣,反不如小靜室之幽僻,雅近天然。
sū xiǎo mù zài xī líng qiáo cè. tǔ rén zhǐ shì, chū jǐn bàn qiū huáng tǔ ér yǐ, qián lóng gēng zǐ shèng jià nán xún, céng yī xún jí, jiǎ chén chūn fù jǔ nán xún shèng diǎn, zé sū xiǎo mù yǐ shí zhú qí fén, zuò bā jiǎo xíng, shàng lì yī bēi, dà shū yuē: qián táng sū xiǎo xiǎo zhī mù. cóng cǐ diào gǔ sāo rén bù xū pái huái tàn fǎng yǐ. yú sī gǔ lái liè pò zhōng hún yīn méi bù chuán zhě, gù bù kě shèng shù, jí chuán ér bù jiǔ zhě yì bù wèi shǎo, xiǎo xiǎo yī míng jì ěr, zì nán qí zhì jīn. jǐn rén ér zhī zhī, cǐ dài líng qì suǒ zhōng, wèi hú shān diǎn zhuì yé?
蘇小墓在西泠橋側。土人指示,初僅半丘黃土而已,乾隆庚子聖駕南巡,曾一詢及,甲辰春復舉南巡盛典,則蘇小墓已石築其墳,作八角形,上立一碑,大書曰:「錢塘蘇小小之墓」。從此弔古騷人不須徘徊探訪矣。餘思古來烈魄忠魂堙沒不傳者,固不可勝數,即傳而不久者亦不為少,小小一名妓耳,自南齊至今。盡人而知之,此殆靈氣所鍾,為湖山點綴耶?
qiáo běi shù wǔ yǒu suì wén shū yuàn, yú céng yǔ tóng xué zhào jī zhī tóu kǎo qí zhōng. shí zhí zhǎng xià, qǐ jí zǎo, chū qián táng mén, guò zhāo qìng sì, shàng duàn qiáo, zuò shí lán shàng. xù rì jiāng shēng, zhāo xiá yìng yú liǔ wài, jǐn tài jí yán bái lián xiāng lǐ, qīng fēng xú lái, lìng rén xīn gǔ jiē qīng. bù zhì shū yuàn, tí yóu wèi chū yě. wǔ hòu jiāo juàn.
橋北數武有祟文書院,余曾與同學趙緝之投考其中。時值長夏,起極早,出錢塘門,過昭慶寺,上斷橋,坐石闌上。旭日將升,朝霞映於柳外,盡態極妍;白蓮香里,清風徐來,令人心骨皆清。步至書院,題猶未出也。午後交卷。
xié jī zhī nà liáng yú zǐ yún dòng, dà kě róng shù shí rén, shí qiào shàng tòu rì guāng. yǒu rù shè duǎn jǐ ǎi dèng, mài jiǔ yú cǐ. jiě yī xiǎo zhuó, cháng lù pú shén miào, zuǒ yǐ xiān líng xuě ǒu, wēi hān chū dòng. jī zhī yuē: shàng yǒu zhāo yáng tái, pō gāo kuàng, hé wǎng yī yóu? yú yì xìng fā, fèn yǒng dēng qí diān, jué xī hú rú jìng, háng chéng rú wán, qián táng jiāng rú dài, jí mù kě shù bǎi lǐ. cǐ shēng píng dì yī dà guān yě. zuò liáng jiǔ, yáng wū jiāng luò, xiāng xié xià shān, nán píng wǎn zhōng dòng yǐ. tāo guāng yún qī lù yuǎn wèi dào, qí hóng mén jú zhī méi huā, gū gū miào zhī tiě shù, bù guò ěr ěr. zǐ yáng dòng yǔ yǐ wèi bì kě guān, ér fǎng xún dé zhī, dòng kǒu jǐn róng zhǐ, juān juān liú shuǐ ér yǐ, xiāng chuán zhōng yǒu dòng tiān, hèn bù néng jué mén ér rù.
偕緝之納涼於紫雲洞,大可容數十人,石竅上透日光。有入設短几矮凳,賣酒於此。解衣小酌,嘗鹿脯甚妙,佐以鮮菱雪藕,微酣出洞。緝之曰:「上有朝陽台,頗高曠,盍往一游?」余亦興發,奮勇登其巔,覺西湖如鏡,杭城如丸,錢塘江如帶,極目可數百里。此生平第一大觀也。坐良久,陽烏將落,相攜下山,南屏晚鐘動矣。韜光、雲棲路遠未到,其紅門局之梅花,姑姑廟之鐵樹,不過爾爾。紫陽洞予以為必可觀,而訪尋得之,洞口僅容—指,涓涓流水而已,相傳中有洞天,恨不能抉門而入。
qīng míng rì, xiān shēng chūn jì sǎo mù, qiè yú tóng yóu. mù zài dōng yuè, shì xiāng duō zhú, fén dīng jué wèi chū tǔ zhī máo sǔn, xíng rú lí ér jiān, zuò gēng gōng kè. yú gān zhī, jǐn qí liǎng wǎn. xiān shēng yuē: yī! shì suī wèi měi ér kè xīn xuè, yí duō shí ròu yǐ jiě zhī. yú sù bù tān tú mén zhī jué, zhì shì fàn liàng qiě yīn sǔn ér jiǎn, guī tú jué fán zào, chún shé jǐ liè. guò shí wū dòng, bù shèn kě guān. shuǐ lè dòng qiào bì duō téng luó, rù dòng rú dǒu shì, yǒu quán liú shén jí, qí shēng láng láng. chí guǎng jǐn sān chǐ, shēn wǔ cùn xǔ, bù yì yì bù jié. yú fǔ liú jiù yǐn, fán zào dùn jiě. dòng wài èr xiǎo tíng, zuò qí zhōng kě tīng quán shēng. nà zǐ qǐng guān wàn nián gāng. gāng zài xiāng jī chú, xíng shèn jù, yǐ zhú yǐn quán guàn qí nèi, tīng qí mǎn yì, nián jiǔ jié tái hòu chǐ xǔ, dōng rì bù bīng, gù bù sǔn yě.
清明日,先生春祭掃墓,挈余同游。墓在東嶽,是鄉多竹,墳丁掘未出土之毛筍,形如梨而尖,作羹供客。余甘之,盡其兩碗。先生曰:「噫!是雖味美而克心血,宜多食肉以解之。」余素不貪屠門之嚼,至是飯量且因筍而減,歸途覺煩躁,唇舌幾裂。過石屋洞,不甚可觀。水樂洞峭壁多藤蘿,入洞如斗室,有泉流甚急,其聲琅琅。池廣僅三尺,深五寸許,不溢亦不竭。余俯流就飲,煩躁頓解。洞外二小亭,坐其中可聽泉聲。衲子請觀萬年缸。缸在香積廚,形甚巨,以竹引泉灌其內,聽其滿溢,年久結苔厚尺許,冬日不冰,故不損也。
xīn chǒu qiū bā yuè wú fù bìng nüè fǎn lǐ, hán suǒ huǒ, rè suǒ bīng, yú jiàn bù tīng, jìng zhuǎn shāng hán, bìng shì rì zhòng. yú shì fèng tāng yào, zhòu yè bù jiāo jié zhě jǐ yī yuè. wú fù yún niáng yì dà bìng, yān yān zài chuáng. xīn jìng è liè, mò kě míng zhuàng. wú fù hū yú zhǔ zhī yuē: wǒ bìng kǒng bù qǐ, rǔ shǒu shù běn shū, zhōng fēi hú kǒu jì, wǒ tuō rǔ yú méng dì jiǎng sī zhāi, réng jì wú yè kě ěr. yuè rì sī zhāi lái, jí yú tà qián mìng bài wèi shī. wèi jǐ, dé míng yī xú guān lián xiān shēng zhěn zhì, fù bìng jiàn quán. yún yì dé xú lì qǐ chuáng. ér yú zé cóng cǐ xí mù yǐ. cǐ fēi kuài shì, hé jì yú cǐ? yuē: cǐ pāo shū làng yóu zhī shǐ, gù jì zhī.
辛丑秋八月吾父病瘧返里,寒索火,熱索冰,余諫不聽,竟轉傷寒,病勢日重。余侍奉湯藥,晝夜不交睫者幾一月。吾婦芸娘亦大病,懨懨在床。心境惡劣,莫可名狀。吾父呼余囑之曰:「我病恐不起,汝守數本書,終非糊口計,我托汝於盟弟蔣思齋,仍繼吾業可耳。」越日思齋來,即於榻前命拜為師。未幾,得名醫徐觀蓮先生診治,父病漸痊。芸亦得徐力起床。而余則從此習幕矣。此非快事,何記於此?曰:此拋書浪遊之始,故記之。
sī zhāi xiān shēng míng xiāng, shì nián dōng, jí xiāng suí xí mù yú fèng xián gōng shě. yǒu tóng xí mù zhě, gù xìng míng jīn jiàn, yǔ hóng gàn, hào zǐ xiá, yì sū zhōu rén yě. wèi rén kāng kǎi gāng yì, zhí liàng bù ā, zhǎng yú yī suì, hū zhī wèi xiōng. hóng gàn jí yì rán hū yú wèi dì, qīng xīn xiāng jiāo. cǐ yú dì yī zhī jǐ jiāo yě, xī yǐ èr shí èr suì zú, yú jí luò luò guǎ jiāo, jīn nián qiě sì shí yǒu liù yǐ, máng máng cāng hǎi, bù zhī cǐ shēng zài yù zhī jǐ rú hóng gàn zhě fǒu?
思齋先生名襄,是年冬,即相隨習幕於奉賢宮舍。有同習幕者,顧姓名金鑒,宇鴻干,號紫霞,亦蘇州人也。為人慷慨剛毅,直諒不阿,長餘一歲,呼之為兄。鴻干即毅然呼余為弟,傾心相交。此余第一知己交也,惜以二十二歲卒,余即落落寡交,今年且四十有六矣,茫茫滄海,不知此生再遇知己如鴻干者否?
yì yǔ hóng gàn dìng jiāo, jīn huái gāo kuàng, shí xìng shān jū zhī xiǎng. chóng jiǔ rì, yú yǔ hóng gàn jù zài sū, yǒu qián bèi wáng xiǎo xiá yǔ wú fù jià fū gōng huàn nǚ líng yǎn jù, yàn kè wú jiā, yú huàn qí rǎo, xiān yī rì yuē hóng gàn fù hán shān dēng gāo, jiè fǎng tā rì jié lú zhī dì. yún wèi zhěng lǐ xiǎo jiǔ mù hé.
憶與鴻干訂交,襟懷高曠,時興山居之想。重九日,余與鴻干俱在蘇,有前輩王小俠與吾父稼夫公喚女伶演劇,宴客吾家,余患其擾,先一日約鴻干赴寒山登高,借訪他日結廬之地。芸為整理小酒(木盍)。
yuè rì tiān jiāng xiǎo, hóng gàn yǐ dēng mén xiāng yāo. suì xié mù hé chū xū mén, rù miàn sì, gè bǎo shí. dù xū jiāng, bù zhì héng táng zǎo shì qiáo, gù yī yè piān zhōu, dào shān rì yóu wèi wǔ. zhōu zǐ pō xún liáng, lìng qí dí mǐ zhǔ fàn. yú liǎng rén shàng àn, xiān zhì zhōng fēng sì. sì zài zhī xíng gǔ shā zhī nán, xún dào ér shàng, sì cáng shēn shù, shān mén jì jìng, dì pì sēng xián, jiàn yú liǎng rén bù shān bù lǚ, bù shèn jiē dài, yú děng zhì bù zài cǐ, wèi shēn rù. guī zhōu, fàn yǐ shú. fàn bì, zhōu zǐ xié mù hé xiāng suí, zhǔ qí zi shǒu chuán, yóu hán shān zhì gāo yì yuán zhī zì yún jīng shè. xuān lín qiào bì, fēi záo xiǎo chí, wéi yǐ shí lán, yī hóng qiū shuǐ, yá xuán bì lì, qiáng jī méi tái. zuò xuān xià, wéi wén luò yè xiāo xiāo, qiāo wú rén jī. chū mén yǒu yī tíng, zhǔ zhōu zǐ zuò cǐ xiāng hòu. yú liǎng rén cóng shí xià zhōng rù, míng yī xiàn tiān, xún jí pán xuán, zhí zào qí diān, yuē shàng bái yún, yǒu ān yǐ tān tuí, cún yī wēi zhàn, jǐn kě yuǎn tiào. xiǎo qì piàn kè, jí xiāng fú ér xià, zhōu zǐ yuē: dēng gāo wàng xié jiǔ mù hé yǐ. hóng gàn yuē: wǒ děng zhī yóu, yù mì xié yǐn dì ěr, fēi zhuān wèi dēng gāo yě. zhōu zǐ yuē: lí cǐ nán xíng èr sān lǐ, yǒu shàng shā cūn, duō rén jiā, yǒu xì dì, wǒ yǒu biǎo qī fàn xìng jū shì cūn, hé wǎng yī yóu? yú xǐ yuē: cǐ míng mò xú qí zhāi xiān shēng yǐn jū chù yě, yǒu yuán wén jí yōu yǎ, cóng wèi yī yóu. yú shì zhōu zǐ dǎo wǎng. cūn zài liǎng shān jiā dào zhōng. yuán yī shān ér wú shí, lǎo shù duō jí yū huí pán yù zhī shì, tíng xiè chuāng lán jǐn cóng pǔ sù, zhú lí máo shě, bù kuì yǐn zhě zhī jū. zhōng yǒu zào jiá tíng, shù dà kě liǎng bào. yú suǒ lì yuán tíng, cǐ wèi dì yī. yuán zuǒ yǒu shān, sú hū jī lóng shān, shān fēng zhí shù, shàng jiā dà shí, rú háng chéng zhī ruì shí gǔ dòng, ér bù jí qí líng lóng. páng yī qīng shí jiā tà, hóng gàn wò qí shàng yuē: cǐ chù yǎng guān fēng lǐng, fǔ shì yuán tíng, jì kuàng qiě yōu, kě yǐ kāi zūn yǐ. yīn lā zhōu zǐ tóng yǐn, huò gē huò xiào, dà chàng xiōng huái. tǔ rén zhī yú děng mì dì ér lái, wù yǐ wèi kān yú, yǐ mǒu chù yǒu hǎo fēng shuǐ xiàng gào. hóng gàn yuē: dàn qī hé yì, bù lùn fēng shuǐ. qǐ yì jìng chéng chèn yǔ! jiǔ píng jì qìng, gè cǎi yě jú chā mǎn liǎng bìn.
越日天將曉,鴻干已登門相邀。遂攜(木盍)出胥門,入面肆,各飽食。渡胥江,步至橫塘棗市橋,雇一葉扁舟,到山日猶未午。舟子頗循良,令其糴米煮飯。余兩人上岸,先至中峰寺。寺在支硎古剎之南,循道而上,寺藏深樹,山門寂靜,地僻僧閒,見余兩人不衫不履,不甚接待,余等志不在此,未深入。歸舟,飯已熟。飯畢,舟子攜(木盍)相隨,矚其子守船,由寒山至高義園之自雲精舍。軒臨峭壁,飛鑿小池,圍以石欄,一泓秋水,崖懸薜荔,牆積莓苔。坐軒下,惟聞落葉蕭蕭,悄無人跡。出門有一亭,囑舟子坐此相候。余兩人從石罅中入,名「一線天」,循級盤旋,直造其巔,曰「上白雲」,有庵已坍頹,存一危棧,僅可遠眺。小憩片刻,即相扶而下,舟子曰:「登高忘攜酒(木盍)矣。」鴻干曰:「我等之游,欲覓偕隱地耳,非專為登高也。」舟子曰:「離此南行二三里,有上沙村,多人家,有隙地,我有表戚范姓居是村,盍往一游?」余喜曰:「此明末徐俟齋先生隱居處也,有園聞極幽雅,從未一游。」於是舟子導往。村在兩山夾道中。園依山而無石,老樹多極紆迴盤郁之勢,亭榭窗欄盡從樸素,竹籬茆舍,不愧隱者之居。中有皂莢亭,樹大可兩抱。余所歷園亭,此為第一。園左有山,俗呼雞籠山,山峰直豎,上加大石,如杭城之瑞石古洞,而不及其玲瓏。旁一青石加榻,鴻干臥其上曰:「此處仰觀峰嶺,俯視園亭,既曠且幽,可以開樽矣。」因拉舟子同飲,或歌或嘯,大暢胸懷。土人知余等覓地而來,誤以為堪輿,以某處有好風水相告。鴻干曰:「但期合意,不論風水。」(豈意竟成讖語!)酒瓶既罄,各采野菊插滿兩鬢。
guī zhōu, rì yǐ jiāng méi. gèng xǔ dǐ jiā, kè yóu wèi sàn. yún sī gào yú yuē: nǚ líng zhōng yǒu lán guān zhě, duān zhuāng kě qǔ. yú jiǎ chuán mǔ mìng hū zhī rù nèi, wò qí wàn ér nì zhī, guǒ fēng yí bái nì. yú gù yún yuē: měi zé měi yǐ, zhōng xián míng bù chēng shí. yún yuē: féi zhě yǒu fú xiàng. yú yuē: mǎ kuī wéi zhī huò, yù huán zhī fú ān zài? yún yǐ tā cí qiǎn zhī chū. wèi yú yuē: jīn rì jūn yòu dà zuì yé? yú nǎi lì shù suǒ yóu, yún yì shén wǎng zhě jiǔ zhī.
歸舟,日已將沒。更許抵家,客猶未散。芸私告余曰:「女伶中有蘭官者,端莊可取。」余假傳母命呼之入內,握其腕而睨之,果豐頤白膩。余顧芸曰:「美則美矣,終嫌名不稱實。」芸曰:「肥者有福相。」余曰:「馬虧嵬之禍,玉環之福安在?」芸以他辭遣之出。謂余曰:「今日君又大醉耶?」余乃歷述所游,芸亦神往者久之。
guǐ mǎo chūn, yú cóng sī zhāi xiān shēng jiù wéi yáng zhī pìn, shǐ jiàn jīn jiāo miàn mù. jīn shān yí yuǎn guān, jiāo shān yí jìn shì, xī yú wǎng lái qí jiān wèi cháng dēng tiào. dù jiāng ér běi, yú yáng suǒ wèi lǜ yáng chéng guō shì yáng zhōu yī yǔ yǐ huó xiàn yǐ! píng shān táng lí chéng yuē sān sì lǐ, xíng qí tú yǒu bā jiǔ lǐ, suī quán shì rén gōng, ér qí sī huàn xiǎng, diǎn zhuì tiān rán, jí làng yuàn yáo chí qióng lóu yù yǔ, liàng bù guò cǐ. qí miào chù zài shí yú jiā zhī yuán tíng hé ér wèi yī, lián luò zhì shān, qì shì jù guàn. qí zuì nán wèi zhì chù, chū chéng rù jǐng, yǒu yī lǐ xǔ jǐn yán chéng guō. fū chéng zhuì yú kuàng yuǎn chóng shān jiān, fāng kě rù huà, yuán lín yǒu cǐ, chǔn bèn jué lún. ér guān qí huò tíng huò tái huò qiáng huò shí huò zhú huò shù, bàn yǐn bàn lù jiān, shǐ yóu rén bù jué qí chù mù, cǐ fēi xiōng yǒu qiū hè zhě duàn nán xià shǒu. chéng jǐn, yǐ hóng yuán wèi shǒu zhé miàn xiàng běi, yǒu shí liáng yuē hóng qiáo, bù zhī yuán yǐ qiáo míng hū? qiáo yǐ yuán míng hū? dàng zhōu guò, yuē zhǎng dī chūn liǔ, cǐ jǐng bù zhuì chéng jiǎo ér zhuì yú cǐ, gèng jiàn bù zhì zhī miào. zài zhé ér xī, lěi tǔ lì miào, yuē xiǎo jīn shān, yǒu cǐ yī dǎng biàn jué qì shì jǐn còu, yì fēi sú bǐ. wén cǐ dì běn shā tǔ, lǚ zhú bù chéng, yòng mù pái ruò gān, céng dié jiā tǔ, fèi shù wàn jīn nǎi chéng, ruò fēi shāng jiā, wū néng rú shì. guò cǐ yǒu shèng gài lóu, nián nián guān jìng dù yú cǐ. hé miàn jiào kuān, nán běi kuà yī lián huā qiáo, qiáo mén tōng bā miàn, qiáo miàn shè wǔ tíng, yáng rén hū wèi sì pán yī nuǎn guō, cǐ sī qióng lì jié zhī wèi, bù shèn kě qǔ. qiáo nán yǒu lián xīn sì, sì zhōng tū qǐ lǎ ma bái tǎ, jīn dǐng yīng luò, shāng chù yún xiāo, diàn jiǎo hóng qiáng sōng bǎi yǎn yìng, zhōng qìng shí wén, cǐ tiān xià yuán tíng suǒ wèi yǒu zhě. guò qiáo jiàn sān céng gāo gé, huà dòng fēi yán, wǔ cǎi xuàn làn, dié yǐ tài hú shí, wéi yǐ bái shí lán, míng mù wǔ yún duō chù, rú zuò wén zhōng jiān zhī dà jié gòu yě. guò cǐ míng shǔ gāng cháo yáng, píng tǎn wú qí, qiě shǔ fù huì. jiāng jí shān, hé miàn jiàn shù, duī tǔ zhí zhú shù, zuò sì wǔ qū. shì yǐ shān qióng shuǐ jǐn, ér hū huò rán kāi lǎng, píng shān zhī wàn sōng lín yǐ liè yú qián yǐ. píng shān táng wèi ōu yáng wén zhōng gōng suǒ shū. suǒ wèi huái dōng dì wǔ quán, zhēn zhě zài jiǎ shān shí dòng zhōng, bù guò yī jǐng ěr, wèi yǔ tiān quán tóng qí hé tíng zhōng zhī liù kǒng tiě jǐng lán zhě, nǎi xì jiǎ shè, shuǐ bù kān yǐn. jiǔ fēng yuán lìng zài nán mén yōu jìng chù, bié ráo tiān qù, yú yǐ wèi zhū yuán zhī guān. kāng shān wèi dào, bù shí rú hé. cǐ jiē yán qí dà gài, qí gōng qiǎo chù jīng měi chù, bù néng jǐn shù, dà yuē yí yǐ yàn zhuāng měi rén mù zhī, bù kě zuò huàn shā xī shàng guān yě. yú shì gōng féng nán xún shèng diǎn, gè gōng gào jùn, jìng yǎn jiē jià diǎn zhuì, yīn dé chàng qí dà guān, yì rén shēng nán yù zhě yě.
癸卯春,余從思齋先生就維揚之聘,始見金、焦面目。金山宜遠觀,焦山宜近視,惜余往來其間未嘗登眺。渡江而北,漁洋所謂「綠楊城郭是揚州」一語已活現矣!平山堂離城約三四里,行其途有八九里,雖全是人工,而奇思幻想,點綴天然,即閬苑瑤池、瓊樓玉宇,諒不過此。其妙處在十餘家之園亭合而為一,聯絡至山,氣勢俱貫。其最難位置處,出城入景,有一里許緊沿城郭。夫城綴於曠遠重山間,方可入畫,園林有此,蠢笨絕倫。而觀其或亭或台、或牆或石、或竹或樹,半隱半露間,使遊人不覺其觸目,此非胸有丘壑者斷難下手。城盡,以虹園為首折面向北,有石樑曰「虹橋」,不知園以橋名乎?橋以園名乎?蕩舟過,曰「長堤春柳」,此景不綴城腳而綴於此,更見布置之妙。再折而西,壘土立廟,曰「小金山」,有此一擋便覺氣勢緊湊,亦非俗筆。聞此地本沙土,屢築不成,用木排若干,層疊加土,費數萬金乃成,若非商家,烏能如是。過此有勝概樓,年年觀競渡於此。河面較寬,南北跨一蓮花橋,橋門通八面,橋面設五亭,揚人呼為「四盤一暖鍋」,此思窮力竭之為,不甚可取。橋南有蓮心寺,寺中突起喇嘛白塔,金頂纓絡,商矗雲霄,殿角紅牆松柏掩映,鐘磬時聞,此天下園亭所未有者。過橋見三層高閣,畫棟飛檐,五采絢爛,疊以太湖石,圍以白石欄,名目「五雲多處」,如作文中間之大結構也。過此名「蜀岡朝陽」,平坦無奇,且屬附會。將及山,河面漸束,堆土植竹樹,作四五曲。似已山窮水盡,而忽豁然開朗,平山之萬松林已列於前矣。「平山堂」為歐陽文忠公所書。所謂淮東第五泉,真者在假山石洞中,不過一井耳,味與天泉同;其荷亭中之六孔鐵井欄者,乃係假設,水不堪飲。九峰園另在南門幽靜處,別饒天趣,余以為諸園之冠。康山未到,不識如何。此皆言其大概,其工巧處、精美處,不能盡述,大約宜以艷妝美人目之,不可作浣紗溪上觀也。余適恭逢南巡盛典,各工告竣,敬演接駕點綴,因得暢其大觀,亦人生難遇者也。
jiǎ chén zhī chūn, yú suí dài wú fù yú wú jiāng míng fǔ mù zhōng, yǔ shān yīn zhāng píng jiāng wǔ lín zhāng yìng mù tiáo xī yí ǎi quán zhū gōng tóng shì, gōng bàn nán dòu wéi xíng gōng, dé dì èr cì zhān yǎng tiān yán. yī rì, tiān jiāng wǎn yǐ, hū dòng guī xìng. yǒu bàn chà xiǎo kuài chuán, shuāng lú liǎng jiāng, yú tài hú fēi zhào jí chí, wú sú hū wèi chū shuǐ pèi tóu, zhuǎn shùn yǐ zhì wú mén qiáo. jí kuà hè téng kōng, wú cǐ shén shuǎng. dǐ jiā, wǎn cān wèi shú yě. wú xiāng sù shàng fán huá, zhì cǐ rì zhī zhēng qí duó shèng, jiào xī yóu shē. dēng cǎi xuàn móu, shēng gē guā ěr, gǔ rén suǒ wèi huà dòng diāo méng zhū lián xiù mù yù lán gàn jǐn bù zhàng, bù chì guò zhī. yú wèi yǒu rén dōng lā xī chě, zhù qí chā huā jié cǎi, xián zé hū péng yǐn lèi, jù yǐn kuáng gē, chàng huái yóu lǎn, shào nián háo xìng, bù juàn bù pí. gǒu shēng yú shèng shì ér réng jū pì rǎng, ān dé cǐ yóu guān zāi?
甲辰之春,余隨待吾父於吳江明府幕中,與山陰章苹江、武林章映牧、苕溪頤藹泉諸公同事,恭辦南斗圩行宮,得第二次瞻仰天顏。一日,天將晚矣,忽動歸興。有辦差小快船,雙艫兩漿,於太湖飛棹疾馳,吳俗呼為「出水轡頭」,轉瞬已至吳門橋。即跨鶴騰空,無此神爽。抵家,晚餐未熟也。吾鄉素尚繁華,至此日之爭奇奪勝,較昔尤奢。燈彩眩眸,笙歌聒耳,古人所謂「畫棟雕甍」、「珠簾繡幕」、「玉欄干」、「錦步障」,不啻過之。余為友人東拉西扯,助其插花結彩,閒則呼朋引類,劇飲狂歌,暢懷遊覽,少年豪興,不倦不疲。苟生於盛世而仍居僻壤,安得此游觀哉?
shì nián, hé míng fǔ yīn shì bèi yì, wú fù jí jiù hǎi níng wáng míng fǔ zhī pìn. jiā xìng yǒu liú huì jiē zhě, zhǎng zhāi nìng fú, lái bài wú fù. qí jiā zài yān yǔ lóu cè, yī gé lín hé, yuē shuǐ yuè jū, qí yǒng jīng chù yě, jié jìng rú sēng shè. yān yǔ lóu zài jìng hú zhī zhōng, sì àn jiē lǜ yáng, xī wú duō zhú. yǒu píng tái kě yuǎn tiào, yú zhōu xīng liè, mò mò píng bō, shì yí yuè yè. nà zǐ bèi sù zhāi shèn jiā. zhì hǎi níng, yǔ bái mén shǐ xīn yuè shān yīn yú wǔ qiáo tóng shì. xīn yuè yī zi míng zhú héng, chéng jìng jiān mò, bīn bīn rú yǎ, yǔ yú mò nì, cǐ shēng píng dì èr zhī xīn jiāo yě. xī píng shuǐ xiàng féng, jù shǒu wú duō rì ěr. yóu chén shì ān lán yuán, dì zhàn bǎi mǔ, zhòng lóu fù gé, jiā dào huí láng chí shén guǎng, qiáo zuò liù qū xíng shí mǎn téng luó, záo hén quán yǎn gǔ mù qiān zhāng, jiē yǒu cān tiān zhī shì niǎo tí huā luò, rú rén shēn shān. cǐ rén gōng ér guī yú tiān rán zhě. yú suǒ lì píng dì zhī jiǎ shí yuán tíng, cǐ wèi dì yī. céng yú guì huā lóu zhōng zhāng yàn, zhū wèi jǐn wèi huā qì suǒ duó, wéi jiàng jiāng wèi bù biàn. jiāng jiē zhī xìng lǎo ér yù là, yǐ yù zhōng jié zhī chén, xún bù xū yě. chū nán mén jí dà hǎi, yī rì liǎng cháo, rú wàn zhàng yín dī pò hǎi ér guò. chuán yǒu yíng cháo zhě, cháo zhì, fǎn zhào xiāng xiàng, yú chuán tóu shè yī mù zhāo, zhuàng rú zhǎng bǐng dà dāo, zhāo yī nà, cháo jí fēn pò, chuán jí suí zhāo ér rù, é qǐng shǐ fú qǐ, bō zhuǎn chuán tóu suí cháo ér qù, qǐng kè bǎi lǐ. táng shàng yǒu tǎ yuàn, zhōng qiū yè céng suí wú fù guān cháo yú cǐ. xún táng dōng yuē sān shí lǐ, míng jiān shān, yī fēng tū qǐ, pū rù hǎi zhōng, shān dǐng yǒu gé, biǎn yuē hǎi kuò tiān kōng, yī wàng wú jì, dàn jiàn nù tāo jiē tiān ér yǐ.
是年,何明府因事被議,吾父即就海寧王明府之聘。嘉興有劉蕙階者,長齋佞佛,來拜吾父。其家在煙雨樓側,一閣臨河,曰「水月居」,其涌經處也,潔靜如僧舍。煙雨樓在鏡湖之中,四岸皆綠楊,惜無多竹。有平台可遠眺,漁舟星列,漠漠平波,似宜月夜。衲子備素齋甚佳。至海寧,與白門史心月、山陰俞午橋同事。心月一子名燭衡,澄靜緘默,彬彬儒雅,與余莫逆,此生平第二知心交也。惜萍水相逢,聚首無多日耳。游陳氏安瀾園,地占百畝,重樓復閣,夾道迴廊;池甚廣,橋作六曲形;石滿藤蘿,鑿痕全掩;古木千章,皆有參天之勢;鳥啼花落,如人深山。此人工而歸於天然者。余所歷平地之假石園亭,此為第一。曾於桂花樓中張宴,諸味盡為花氣所奪,惟醬姜味不變。姜接之性老而愈辣,以喻忠節之臣,洵不虛也。出南門即大海,一日兩潮,如萬丈銀堤破海而過。船有迎潮者,潮至,反棹相向,於船頭設一木招,狀如長柄大刀,招一捺,潮即分破,船即隨招而入,俄頃始浮起,撥轉船頭隨潮而去,頃刻百里。塘上有塔院,中秋夜曾隨吾父觀潮於此。循塘東約三十里,名尖山,一峰突起,撲入海中,山頂有閣,匾曰「海闊天空」,一望無際,但見怒濤接天而已。
yú nián èr shí yǒu wǔ, yīng huī zhōu jī xī kè míng fǔ zhī zhào, yóu wǔ lín xià jiāng shān chuán, guò fù chūn shān, dēng zǐ líng diào tái. tái zài shān yāo, yī fēng tū qǐ, lí shuǐ shí yú zhàng. qǐ hàn shí zhī shuǐ jìng yǔ fēng qí yé? yuè yè pō jiè kǒu, yǒu xún jiǎn shǔ, shān gāo yuè xiǎo, shuǐ luò shí chū, cǐ jǐng wǎn rán. huáng shān jǐn jiàn qí jiǎo, xī wèi yī zhān miàn mù. jī xī chéng chù yú wàn shān zhī zhōng, dàn wán xiǎo yì, mín qíng chún pǔ. jìn chéng yǒu shí jìng shān, yóu shān wān zhōng qū zhé zhōng lǐ xǔ, xuán yá jí tuān, shī cuì yù dī jiàn gāo zhì shān yāo, yǒu yī fāng shí tíng, sì miàn jiē dǒu bì tíng zuǒ shí xuē rú píng, qīng sè guāng rùn, kě jiàn rén xíng, sú chuán néng zhào qián shēng. huáng cháo zhì cǐ, zhào wèi yuán hóu xíng, zòng huǒ fén zhī, gù bù fù xiàn. lí yù shí lǐ yǒu huǒ yún dòng tiān, shí wén pán jié, āo tū chán yán, rú huáng hè shān qiáo bǐ yì, ér zá luàn wú zhāng, dòng shí jiē shēn jiàng sè. páng yǒu yī ān shén yōu jìng, yán shāng chéng xū gǔ céng zhāo yóu shè yàn yú cǐ. xí zhōng yǒu ròu mán tóu, xiǎo shā mí dān dān páng shì, shòu yǐ sì méi, lín xíng yǐ fān yín èr yuán wèi chóu, shān sēng bù shí, tuī bù shòu. gào yǐ yī méi kě yì qīng qián qī bǎi yú wén, sēng yǐ jìn wú yì chù, réng bù shòu. nǎi zǎn còu qīng fú liù bǎi wén fù zhī, shǐ xīn rán zuò xiè. tā rì yú yāo tóng rén xié mù hé zài wǎng, lǎo sēng zhǔ yuē: nǎng zhě xiǎo tú bù zhī shí hé wù ér fù xiè, jīn wù zài yǔ. kě zhī lí huò zhī fù bù shòu ròu wèi, liáng kě tàn yě. yú wèi tóng rén yuē: zuò hé shàng zhě, bì yòng cǐ děng pì dì, zhōng shēn bù jiàn bù wén, huò kě xiū zhēn yǎng jìng. ruò wú xiāng zhī hǔ qiū shān, zhōng rì mù suǒ jiàn zhě yāo tóng yàn jì, ěr suǒ tīng zhě xián suǒ shēng gē, bí suǒ wén zhě jiā yáo měi jiǔ, ān dé shēn rú kū mù xīn rú sǐ huī zāi?
餘年二十有五,應徽州績溪克明府之召,由武林下「江山船」,過富春山,登子陵釣台。台在山腰,一峰突起,離水十餘丈。豈漢時之水競與峰齊耶?月夜泊界口,有巡檢署,「山高月小,水落石出」,此景宛然。黃山僅見其腳,惜未一瞻面目。績溪城處於萬山之中,彈丸小邑,民情淳樸。近城有石鏡山,由山彎中曲折中里許,懸崖急湍,濕翠欲滴;漸高至山腰,有一方石亭,四面皆陡壁;亭左石削如屏,青色光潤,可鑑人形,俗傳能照前生。黃巢至此,照為猿猴形,縱火焚之,故不復現。離域十里有火雲洞天,石紋盤結,凹凸廛岩,如黃鶴山樵筆意,而雜亂無章,洞石皆深絳色。旁有一庵甚幽靜,鹽商程虛谷曾招游設宴於此。席中有肉饅頭,小沙彌眈眈旁視,授以四枚,臨行以番銀二圓為酬,山僧不識,推不受。告以一枚可易青錢七百餘文,僧以近無易處,仍不受。乃攢湊青蚨六百文付之,始欣然作謝。他日余邀同人攜(木盍)再往,老僧囑曰:「曩者小徒不知食何物而腹瀉,今勿再與。」可知藜藿之腹不受肉味,良可嘆也。余謂同人曰:「作和尚者,必用此等僻地,終身不見不聞,或可修真養靜。若吾鄉之虎丘山,終日目所見者妖童艷妓,耳所聽者弦索笙歌,鼻所聞者佳肴美酒,安得身如枯木、心如死灰哉?」
yòu qù chéng sān shí lǐ, míng yuē rén lǐ, yǒu huā guǒ huì, shí èr nián yī jǔ, měi jǔ gè chū pén huā wèi sài. yú zài jī xī shì féng qí huì, xīn rán yù wǎng, kǔ wú jiào mǎ, nǎi jiào yǐ duàn zhú wèi gàng, fù yǐ wèi jiào, gù rén jiān zhī ér qù, tóng yóu zhě wéi tóng shì xǔ cè tíng, jiàn zhě wú bù yà xiào. zhì qí dì, yǒu miào, bù zhī gōng hé shén. miào qián kuàng chù gāo dā xì tái, huà liáng fāng zhù jí qí wēi huàn, jìn shì zé zhǐ zā cǎi huà, mǒ yǐ yóu qī zhě. luó shēng hū zhì, sì rén tái duì zhú dà rú duàn zhù, bā rén tái yī zhū dà ruò gǔ niú, gài gōng yǎng shí èr nián shǐ zǎi yǐ xiàn shén. cè tíng xiào yuē: zhū gù shòu zhǎng, shén yì chǐ lì. wǒ ruò wèi shén, wū néng xiǎng cǐ. yú yuē: yì zú jiàn qí yú chéng yě. rù miào, diàn láng xuān yuàn suǒ shè huā guǒ pén wán, bìng bù jiǎn zhī ǎo jié, jǐn yǐ cāng lǎo gǔ guài wèi jiā, dà bàn jiē huáng shān sōng. jì ér kāi chǎng yǎn jù, rén rú cháo yǒng ér zhì, yú yǔ cè tíng suì bì qù. wèi liǎng zài, yú yǔ tóng shì bù hé, fú yī guī lǐ.
又去城三十里,名曰仁里,有花果會,十二年一舉,每舉各出盆花為賽。余在績溪適逢其會,欣然欲往,苦無轎馬,乃教以斷竹為槓,縛椅為轎,僱人肩之而去,同游者惟同事許策廷,見者無不訝笑。至其地,有廟,不知供何神。廟前曠處高搭戲台,畫梁方柱極其巍煥,近視則紙紮彩畫,抹以油漆者。鑼聲忽至,四人抬對燭大如斷柱,八人抬一豬大若牯牛,蓋公養十二年始宰以獻神。策廷笑曰:「豬固壽長,神亦齒利。我若為神,烏能享此。」余曰:「亦足見其愚誠也。」入廟,殿廊軒院所設花果盆玩,並不剪枝拗節,盡以蒼老古怪為佳,大半皆黃山松。既而開場演劇,人如潮湧而至,余與策廷遂避去。未兩載,余與同事不合,拂衣歸里。
yú zì jī xī zhī yóu, jiàn rè nào chǎng zhōng bēi bǐ zhī zhuàng bù kān rù mù, yīn yì rú wèi jiǎ. yú yǒu gū zhàng yuán wàn jiǔ, zài pán xī zhī xiān rén táng zuò niàng jiǔ shēng yá, yú yǔ shī xīn gēng fù zī hé huǒ. yuán jiǔ běn hǎi fàn, bù yī zài, zhí tái wān lín shuǎng wén zhī luàn, hǎi dào zǔ gé, huò jī běn zhé, bù dé yǐ réng wèi féng fù. guǎn jiāng běi sì nián, yī wú kuài yóu kě jì. dài jū xiāo shuǎng lóu, zhèng zuò yān huǒ shén xiān, yǒu biǎo mèi qiàn xú xiù fēng zì yuè dōng guī, jiàn yú yuè jū, kǎi rán yuē: zú xià dài lù ér cuàn, bǐ gēng ér chuī, zhōng fēi jiǔ jì, hé xié wǒ zuò lǐng nán yóu? dāng bù jǐn huò yíng tóu lì yě. yún yì quàn yú yuē: chéng cǐ lǎo qīn shàng jiàn, zi shàng zhuàng nián, yǔ qí shāng chái jì mǐ ér xún huān, bù rú yī láo yǒng yì. yú nǎi shāng zhū jiāo yóu zhě, jí zī zuò běn. yún huì yì zì bàn xiù huò jí lǐng nán suǒ wú zhī sū jiǔ zuì xiè děng wù. bǐng zhī táng shàng, yú xiǎo chūn shí rì, xié xiù fēng yóu dōng bà chū wú hú kǒu.
余自績溪之游,見熱鬧場中卑鄙之狀不堪入目,因易儒為賈。余有姑丈袁萬九,在盤溪之仙人塘作釀酒生涯,余與施心耕附資合夥。袁酒本海販,不一載,值台灣林爽文之亂,海道阻隔,貨積本折,不得已仍為馮婦。館江北四年,一無快游可記。迨居蕭爽樓,正作煙火神仙,有表妹倩徐秀峰自粵東歸,見余閱居,慨然曰:「足下待露而爨,筆耕而炊,終非久計,盍偕我作嶺南遊?當不僅獲蠅頭利也。」芸亦勸余曰:「乘此老親尚健,子尚壯年,與其商柴計米而尋歡,不如一勞永逸。」余乃商諸交遊者,集資作本。芸會亦自辦繡貨及嶺南所無之蘇酒醉蟹等物。稟知堂上,於小春十日,偕秀峰由東壩出蕪湖口。
zhǎng jiāng chū lì, dà chàng jīn huái. měi wǎn zhōu pō hòu, bì xiǎo zhuó chuán tóu. jiàn bǔ yú zhě zēng mì bù mǎn sān chǐ, kǒng dà yuē yǒu sì cùn, tiě gū sì jiǎo, shì qǔ yì chén. yú xiào yuē: shèng rén zhī jiào suī yuē gǔ bù yòng shù, ér rú cǐ zhī dà kǒng xiǎo zēng, yān néng yǒu huò? xiù fēng yuē cǐ zhuān wèi wǎng yú biàn yú shè yě. jiàn qí xì yǐ zhǎng gěng, hū qǐ hū luò, shì tàn yú zhī yǒu wú. mò jǐ, jí wǎn chū shuǐ, yǐ yǒu yú biàn yú jiā zēng kǒng ér qǐ yǐ. yú shǐ kuì rán yuē: kě zhī yī jǐ zhī jiàn, wèi kě cè qí ào miào. yī rì, jiàn jiāng xīn zhōng yī fēng tū qǐ, sì wú yī yǐ. xiù fēng yuē: cǐ xiǎo gū shān yě. shuāng lín zhōng, diàn gé cān chà. chéng fēng jìng guò, xī wèi yī yóu. zhì téng wáng gé, yóu wú sū fǔ xué zhī zūn jīng gé yí yú xū mén zhī dà mǎ tóu, wáng zǐ ān xù zhōng suǒ yún bù zú xìn yě. jí yú gé xià huàn gāo wěi áng shǒu chuán, míng sān bǎn zi, yóu gàn guān zhì nán ān dēng lù. zhí yú sān shí dàn chén, xiù fēng bèi miàn wèi shòu. yuè rì guò dà yǔ lǐng, chū diān yī tíng, biǎn yuē jǔ tóu rì jìn, yán qí gāo yě. shān tóu fēn wèi èr, liǎng biān qiào bì, zhōng liú yī dào rú shí xiàng. kǒu liè liǎng bēi, yī yuē jí liú yǒng tuì, yī yuē dé yì bù kě zài wǎng. shān dǐng yǒu méi jiāng jūn cí, wèi kǎo wèi hé cháo rén. suǒ wèi lǐng shàng méi huā, bìng wú yī shù, yì zhě yǐ méi jiāng jūn dé míng méi lǐng yé? yú suǒ dài sòng lǐ pén méi, zhì cǐ jiāng jiāo là yuè, yǐ huā luò ér yè huáng yǐ. guò lǐng chū kǒu, shān chuān fēng wù biàn jué dùn shū. lǐng xī yī shān, shí qiào líng lóng, yǐ wàng qí míng, yú fū yuē: zhōng yǒu xiān rén chuáng tà. cōng cōng jìng guò, yǐ wèi dé yóu wèi chàng. zhì nán xióng, gù lǎo lóng chuán, guò fó shān zhèn, jiàn rén jiā qiáng dǐng duō liè pén huā, yè rú dōng qīng, huā rú mǔ dān, yǒu dà hóng fěn bái fěn hóng sān zhǒng, gài shān chá huā yě.
長江初歷,大暢襟懷。每晚舟泊後,必小酌船頭。見捕魚者罾冪不滿三尺,孔大約有四寸,鐵箍四角,似取易沉。余笑曰:「聖人之教雖曰『罟不用數』,而如此之大孔小罾,焉能有獲?」秀峰曰;「此專為網(魚便)魚設也。」見其系以長綆,忽起忽落,似探魚之有無。末幾,急挽出水,已有(魚便)魚枷罾孔而起矣。余始喟然曰:「可知一己之見,未可測其奧妙。」一日,見江心中一峰突起,四無依倚。秀峰曰:「此小孤山也。」霜林中,殿閣參差。乘風徑過,惜未一游。至滕王閣,猶吾蘇府學之尊經閣移於胥門之大馬頭,王子安序中所云不足信也。即於閣下換高尾昂首船,名「三板子」,由贛關至南安登陸。值餘三十誕辰,秀峰備面為壽。越日過大庾嶺,出巔一亭,匾曰「舉頭日近」,言其高也。山頭分為二,兩邊峭壁,中留一道如石巷。口列兩碑,一曰「急流勇退」,一曰「得意不可再往」。山頂有梅將軍祠,未考為何朝人。所謂嶺上梅花,並無一樹,意者以梅將軍得名梅嶺耶?余所帶送禮盆梅,至此將交臘月,已花落而葉黃矣。過嶺出口,山川風物便覺頓殊。嶺西一山,石竅玲瓏,已忘其名,輿夫曰:「中有仙人床榻。」匆匆竟過,以未得游為悵。至南雄,雇老龍船,過佛山鎮,見人家牆頂多列盆花,葉如冬青,花如牡丹,有大紅、粉白、粉紅三種,蓋山茶花也。
là yuè wàng, shǐ dǐ shěng chéng, yù jìng hǎi mén nèi, lìn wáng xìng lín jiē lóu wū sān chuán. xiù fēng huò wù jiē xiāo yǔ dāng dào, yú yì suí qí kāi dān bài kè, jí yǒu pèi lǐ zhě luò yì qǔ huò, bù xún rì ér yú wù yǐ jǐn. chú xī wén shēng rú léi. suì cháo hè jié, yǒu mián páo shā tào zhě. bù wéi qì hòu jiǒng bié, jí tǔ zhù rén wù, tóng yī wǔ guān ér shén qíng jiǒng yì.
臘月望,始抵省城,寓靖海門內,賃王姓臨街樓屋三椽。秀峰貨物皆銷與當道,余亦隨其開單拜客,即有配禮者絡繹取貨,不旬日而余物已盡。除夕蚊聲如雷。歲朝賀節,有棉袍紗套者。不惟氣候迥別,即土著人物,同一五官而神情迥異。
zhēng yuè jì wàng, yǒu shǔ zhōng yuán xiāng sān yǒu lā yú yóu hé guān jì, míng yuē dǎ shuǐ wéi, jì míng lǎo jǔ. yú shì tóng chū jìng hǎi mén, xià xiǎo tǐng rú pōu fēn zhī bàn dàn ér jiā péng yān, xiān zhì shā miàn. jì chuán míng huā tǐng, jiē duì tóu fēn pái, zhōng liú shuǐ xiàng yǐ tōng xiǎo tǐng wǎng lái. měi bāng yuē yī èr shí hào, héng mù bǎng dìng, yǐ fáng hǎi fēng. liǎng chuán zhī jiān dīng yǐ mù zhuāng, tào yǐ téng quān, yǐ biàn suí cháo zhǎng luò. bǎo ér hū wèi shū tóu pó, tóu yòng yín sī wèi jià, gāo yuē sì cùn xǔ, kōng qí zhōng ér pán fā yú wài, yǐ zhǎng ěr wā chā yī duǒ huā yú bìn, shēn pī yuán qīng duǎn ǎo, zhe yuán qīng zhǎng kù, guǎn tuō jiǎo bèi, yāo shù hàn jīn, huò hóng huò lǜ, chì zú sā xié, shì rú lí yuán dàn jiǎo. dēng qí tǐng, jí gōng shēn xiào yíng, qiān wéi rù cāng. páng liè yǐ wù, zhōng shè dà kàng, yī mén tōng shāo hòu. fù hū yǒu kè, jí wén lǚ shēng zá dá ér chū, yǒu wǎn jì zhě, yǒu pán biàn zhě, fù fěn rú fěn qiáng, chá zhī rú liú huǒ, huò hóng ǎo lǜ kù, huò lǜ ǎo hóng kù, yǒu zhe duǎn wà ér cuō xiù huā hú dié lǚ zhě, yǒu chì zú ér tào yín jiǎo zhuó zhě, huò dūn yú kàng, huò yǐ yú mén, shuāng tóng shǎn shǎn, yī yán bù fā. yú gù xiù fēng yuē: cǐ hé wèi zhě yě? xiù fēng yuē: mù chéng zhī hòu, zhāo zhī shǐ xiāng jiù ěr. yú shì zhāo zhī, guǒ jí huān róng zhì qián, xiù chū bīn láng wèi jìng. rù kǒu dà jué, sè bù kě nài, jí tǔ zhī, yǐ zhǐ cā chún, qí tǔ rú xuè. hé tǐng liú dà xiào. yòu zhì jūn gōng chǎng, zhuāng shù yì xiāng děng, wéi zhǎng yòu jiē néng pí pá ér yǐ. yǔ zhī yán, duì yuē kǒu mí, kǒu mí zhě, hé yě. yú yuē: shǎo bù rù guǎng zhě, yǐ qí xiāo hún ěr, ruò cǐ yě zhuāng mán yǔ, shuí wèi dòng xīn zāi? yī yǒu yuē: cháo bāng zhuāng shù rú xiān, kě wǎng yī yóu. zhì qí bāng, pái zhōu yì rú shā miàn. yǒu zhù míng bǎo ér sù niáng zhě, zhuāng shù rú huā gǔ fù. qí fěn tóu yī jiē zhǎng lǐng, jǐng tào xiàng suǒ, qián fā qí méi, hòu fā chuí jiān, zhōng wǎn yī jiū shì yā jì, guǒ zú zhě zhe qún, bù guǒ zú zhě duǎn wà, yì zhe hú dié lǚ, zhǎng tuō kù guǎn, yǔ yīn kě biàn. ér yú zhōng xián wèi yì fú, xìng qù suǒ rán. xiù fēng yuē: jìng hǎi mén duì dù yǒu yáng bāng, liú wú zhuāng, jūn wǎng, bì yǒu hé yì zhě. yī yǒu yuē: suǒ wèi yáng bāng zhě, jǐn yī bǎo ér, hū yuē shào guǎ fù, xié yī xí rì dà gū, xì lái zì yáng zhōu, yú jiē hú guǎng jiāng xī rén yě. yīn zhì yáng bāng. duì miàn liǎng pái jǐn shí yú tǐng, qí zhōng rén wù jiē yún huán wù bìn, zhī fěn báo shī, kuò xiù zhǎng qún, yǔ yīn liǎo liǎo, suǒ wèi shào guǎ fù zhě yīn qín xiāng jiē. suì yǒu yī yǒu lìng huàn jiǔ chuán, dà zhě yuē héng zhōu lóu, xiǎo zhě yuē shā gū tǐng, zuò dōng dào xiāng yāo, qǐng yú zé jì. yú zé yī chú nián zhě, shēn cái zhuàng mào yǒu lèi yú fù yún niáng, ér zú jí jiān xì, míng xǐ ér. xiù fēng huàn yī tǒng míng cuì gū. yú jiē gè yǒu jiù jiāo. fàng tǐng zhōng liú, kāi huái chàng yǐn. zhì gèng xǔ, yú kǒng bù néng zì chí, jiān yù huí yù, ér chéng yǐ xià yào jiǔ yǐ. gài hǎi jiāng zhī chéng, rì luò jí bì, yú bù zhī yě. jí zhōng xí, yǒu wò chī yā piàn yān zhě, yǒu yōng jì ér diào xiào zhě, shǐ tóu gè sòng qīn zhěn zhì, xíng jiāng lián chuáng kāi pù. yú àn xún xǐ ér: rǔ běn tǐng kě wò fǒu? duì yuē: yǒu liáo kě jū, wèi zhī yǒu kè fǒu yě. liáo zhě, chuán dǐng zhī lóu. yú yuē: gū wǎng tàn zhī. zhāo xiǎo tǐng dù zhì shào chuán, dàn jiàn hé bāng dēng huǒ xiāng duì rú zhǎng láng, liáo shì wú kè. bǎo ér xiào yíng yuē: wǒ zhī jīn rì guì kè lái, gù liú liáo yǐ xiāng dài yě. yú xiào yuē: lǎo zhēn hé yè xià xiān rén zāi! suì yǒu shǐ tóu yí zhú xiāng yǐn, yóu cāng hòu tī ér dēng. wǎn rú dǒu shì, páng yī zhǎng tà, jī àn jù bèi. jiē lián zài jìn, jí zài tóu cāng zhī dǐng, chuáng yì páng shè, zhōng jiān fāng chuāng qiàn yǐ bō lí, bù huǒ ér guāng mǎn yī shì, gài duì chuán zhī dēng guāng yě. qīn zhàng jìng lián, pō jí huá měi. xǐ ér yuē: cóng tái kě yǐ wàng yuè. jí zài tī mén zhī shàng dié kāi yī chuāng, shé xíng ér chū, jí hòu shāo zhī dǐng yě. sān miàn jiē shè duǎn lán, yī lún míng yuè, shuǐ kuò tiān kōng. zòng héng rú luàn yè fú shuǐ zhě, jiǔ chuán yě shǎn shuò rú fán xīng liè tiān zhě, jiǔ chuán zhī dēng yě gèng yǒu xiǎo tǐng shū zhī wǎng lái, shēng gē xián suǒ zhī shēng zá yǐ zhǎng cháo zhī fèi, lìng rén qíng wèi zhī yí. yú yuē: shǎo bù rù guǎng, dāng zài sī yǐ! xī yú fù yún niáng bù néng xié yóu zhì cǐ, huí gù xǐ ér, yuè xià yī xī xiāng sì, yīn wǎn zhī xià tái, xī zhú ér wò. tiān jiāng xiǎo, xiù fēng děng yǐ hōng rán zhì, yú pī yī qǐ yíng, jiē zé yǐ zuó wǎn zhī táo. yú yuē: wú tā, kǒng gōng děng xiān qīn jiē zhàng ěr! suì tóng guī yù.
正月既望,有署中園鄉三友拉余遊河觀妓,名曰「打水圍」,妓名「老舉」。於是同出靖海門,下小艇(如剖分之半蛋而加篷焉),先至沙面。妓船名「花艇」,皆對頭分排,中留水巷以通小艇往來。每幫約一二十號,橫木綁定,以防海風。兩船之間釘以木樁,套以藤圈,以便隨潮長落。鴇兒呼為「梳頭婆」,頭用銀絲為架,高約四寸許,空其中而蟠發於外,以長耳挖插一朵花於鬢,身披元青短襖,著元青長褲,管拖腳背,腰束汗巾,或紅或綠,赤足撒鞋,式如梨園旦腳。登其艇,即躬身笑迎,搴幃入艙。旁列椅杌,中設大炕,一門通艄後。婦呼有客,即聞履聲雜沓而出,有挽髻者,有盤辮者,傅粉如粉牆,搽脂如榴火,或紅襖綠褲,或綠襖紅褲,有著短襪而撮繡花蝴蝶履者,有赤足而套銀腳鐲者,或蹲於炕,或倚於門,雙瞳閃閃,一言不發。余顧秀峰曰:「此何為者也?」秀峰曰:「目成之後,招之始相就耳。」余試招之,果即歡容至前,袖出檳榔為敬。入口大嚼,澀不可耐,急吐之,以紙擦唇,其吐如血。合艇留大笑。又至軍工廠,妝束亦相等,惟長幼皆能琵琶而已。與之言,對曰「(口迷)」,「(口迷)」者,「何」也。余曰:「『少不入廣』者,以其銷魂耳,若此野妝蠻語,誰為動心哉?」一友曰:「潮幫妝束如仙,可往一游。」至其幫,排舟亦如沙面。有著名鴇兒素娘者,妝束如花鼓婦。其粉頭衣皆長領,頸套項鎖,前發齊眉,後發垂肩,中挽一鬏似丫髻,裹足者著裙,不裹足者短襪,亦著蝴蝶履,長拖褲管,語音可辯。而余終嫌為異服,興趣索然。秀峰曰:「靖海門對渡有揚幫,留吳妝,君往,必有合意者。」一友曰:「所謂揚幫者,僅一鴇兒,呼曰邵寡婦,攜一媳日大姑,系來自揚州,余皆湖廣江西人也。」因至揚幫。對面兩排僅十餘艇,其中人物皆雲鬟霧鬢,脂粉薄施,闊袖長裙,語音了了,所謂邵寡婦者殷勤相接。遂有一友另喚酒船,大者曰「恆(舟婁)」,小者曰「沙姑艇」,作東道相邀,請余擇妓。余擇一雛年者,身材狀貌有類余婦芸娘,而足極尖細,名喜兒。秀峰喚一統名翠姑。余皆各有舊交。放艇中流,開懷暢飲。至更許,余恐不能自持,堅欲回寓,而城已下鑰久矣。蓋海疆之城,日落即閉,余不知也。及終席,有臥吃鴉片煙者,有擁妓而調笑者,使頭各送衾枕至,行將連床開鋪。余暗詢喜兒:「汝本艇可臥否?」對曰:「有寮可居,未知有客否也。」(寮者,船頂之樓。)余曰:「姑往探之。」招小艇渡至邵船,但見合幫燈火相對如長廊,寮適無客。鴇兒笑迎曰:「我知今日貴客來,故留寮以相待也。」余笑曰:「姥真荷葉下仙人哉!」遂有使頭移燭相引,由艙後梯而登。宛如斗室,旁一長榻,几案俱備。揭簾再進,即在頭艙之頂,床亦旁設,中間方窗嵌以玻璃,不火而光滿一室,蓋對船之燈光也。衾帳鏡奩,頗極華美。喜兒曰:「從台可以望月。」即在梯門之上疊開一窗,蛇行而出,即後梢之頂也。三面皆設短欄,一輪明月,水闊天空。縱橫如亂葉浮水者,酒船也;閃爍如繁星列天者,酒船之燈也;更有小艇梳織往來,笙歌弦索之聲雜以長潮之沸,令人情為之移。余曰:「『少不入廣』,當在斯矣!」惜余婦芸娘不能偕游至此,回顧喜兒,月下依稀相似,因挽之下台,息燭而臥。天將曉,秀峰等已哄然至,余披衣起迎,皆責以昨晚之逃。余曰:「無他,恐公等掀衾揭帳耳!」遂同歸寓。
yuè shù rì, xié xiù fēng yóu hǎi zhū sì. sì zài shuǐ zhōng, wéi qiáng ruò chéng sì zhōu. lí shuǐ wǔ chǐ xǔ yǒu dòng, shè dà pào yǐ fáng hǎi kòu, cháo zhǎng cháo luò, suí shuǐ fú chén, bù jué pào mén zhī huò gāo huò xià, yì wù lǐ zhī bù kě cè zhě. shí sān yáng háng zài yōu lán mén zhī xī, jié gòu yǔ yáng huà tóng. duì dù míng huā dì, huā mù shén fán, guǎng zhōu mài huā chù yě. yú zì yǐ wèi wú huā bù shí, zhì cǐ jǐn shí shí zhī liù qī, xún qí míng yǒu qún fāng pǔ suǒ wèi zài zhě, huò tǔ yīn zhī bù tóng qīn? hǎi zhū sì guī mó jí dà, shān mén nèi zhí róng shù, dà kě shí yú bào, yīn nóng rú gài, qiū dōng bù diāo. zhù kǎn chuāng lán jiē yǐ tiě lí mù wèi zhī. yǒu pú tí shù, qí yè shì shì, jìn shuǐ qù pí, ròu jīn xì rú chán yì shā, kě biǎo xiǎo cè xiě jīng.
越數日,偕秀峰游海珠寺。寺在水中,圍牆若城四周。離水五尺許有洞,設大炮以防海寇,潮長潮落,隨水浮沉,不覺炮門之或高或下,亦物理之不可測者。十三洋行在幽蘭門之西,結構與洋畫同。對渡名花地,花木甚繁,廣州賣花處也。余自以為無花不識,至此僅識十之六七,詢其名有《群芳譜》所未載者,或土音之不同欽?海珠寺規模極大,山門內植榕樹,大可十餘抱,陰濃如蓋,秋冬不凋。柱檻窗欄皆以鐵梨木為之。有菩提樹,其葉似柿,浸水去皮,肉筋細如蟬翼紗,可裱小冊寫經。
guī tú fǎng xǐ ér yú huā tǐng, shì cuì xǐ èr jì jù wú kè. chá bà yù xíng, wǎn liú zài sān. yú suǒ shǔ yì zài liáo, ér qí xí dà gū yǐ yǒu jiǔ kè zài shàng, yīn wèi shào bǎo ér yuē: ruò kě tóng wǎng yù zhōng, zé bù fáng yī xù. shào yuē: kě. xiù fēng xiān guī, zhǔ cóng zhě zhěng lǐ jiǔ yáo. yú xié cuì xǐ zhì yù. zhèng tán xiào jiān, shì jùn shǔ wáng mào lǎo bù qī lái, wǎn zhī tóng yǐn. jiǔ jiāng zhān chún, hū wén lóu xià rén shēng cáo zá, shì yǒu shàng lóu zhī shì, gài fáng dōng yī zhí sù wú lài, zhī yú zhāo jì, gù yǐn rén tú zhà ěr. xiù fēng yuàn yuē: cǐ jiē sān bái yī shí gāo xìng, bù hé wǒ yì cóng zhī. yú yuē: shì yǐ zhì cǐ, yīng sù sī tuì bīng zhī jì, fēi dòu kǒu shí yě. mào lǎo yuē: wǒ dāng xiān xià shuō zhī. yú jí huàn pū sù gù liǎng jiào, xiān tuō liǎng jì, zài tú chū chéng zhī cè. wén mào lǎo shuō zhī bù tuì, yì bù shàng lóu. liǎng jiào yǐ bèi, yú pū shǒu zú pō jié, lìng qí xiàng qián kāi lù, xiù wǎn cuì gū jì zhī, yú wǎn xǐ ér yú hòu, yí hòng ér xià. xiù fēng cuì gū dé pū lì yǐ chū mén qù, xǐ ér wèi héng shǒu suǒ ná, yú jí qǐ tuǐ, zhōng qí bì, shǒu yī sōng miàn xǐ ér tuō qù, yú yì chéng shì tuō shēn chū. yú pū yóu shǒu yú mén, yǐ fáng zhuī qiǎng. jí wèn zhī yuē: jiàn xǐ ér fǒu? pū yuē: cuì gū yǐ chéng jiào qù, xǐ niáng dàn jiàn qí chū, wèi jiàn qí chéng jiào yě. yú jí rán jù, jiàn kōng jiào yóu zài lù páng. jí zhuī zhì jìng hǎi mén, jiàn xiù fēng shì cuì jiào ér lì, yòu wèn zhī, duì yuē: huò yīng tóu dōng, ér fǎn bēn xī yǐ. jí fǎn shēn, guò yù shí yú jiā, wén àn chù yǒu huàn yú zhě, zhú zhī, xǐ ér yě, suì nà zhī jiào, jiān ér xíng. xiù fēng yì bēn zhì, yuē: yōu lán mén yǒu shuǐ dòu kě chū, yǐ tuō rén huì zhī qǐ yào, cuì gū qù yǐ, xǐ ér sù wǎng! yú yuē: jūn sù huí yù tuì bīng, cuì xǐ jiāo wǒ! zhì shuǐ dòu biān, guǒ yǐ jiān yào, cuì xiān zài. yú suì zuǒ yē xǐ, yòu wǎn cuì, zhé yāo hè bù, liáng qiāng chū dòu. tiān shì wēi yǔ, lù huá rú yóu, zhì hé gàn shā miàn, shēng gē zhèng shèng. xiǎo tǐng yǒu shí cuì gū zhě, zhāo hū dēng zhōu. shǐ jiàn xǐ ér shǒu rú fēi péng, chāi huán jù wú yǒu. yú yuē: bèi qiǎng qù yé? xǐ ér xiào yuē: wén cǐ jiē chì jīn, ā mǔ wù yě, qiè yú xià lóu shí yǐ chú qù, cáng yú náng zhōng. ruò bèi qiǎng qù, lèi jūn péi cháng yé. yú wén yán, xīn shén dé zhī, lìng qí chóng zhěng chāi huán, wù shě ā mǔ, tuō yán yù suǒ rén zá, gù réng guī zhōu ěr. cuì gū rú yán gào mǔ, bìng yuē: jiǔ cài yǐ bǎo, bèi zhōu kě yě. shí liáo shàng jiǔ kè yǐ qù, shào bǎo ér mìng cuì yì péi yú dēng liáo. jiàn liǎng duì xiù xié ní wū yǐ tòu. sān rén gòng zhōu, liáo yǐ chōng jī. jiǎn zhú xù tán, shǐ xī cuì jí hú nán, xǐ yì yù chǎn, běn xìng ōu yáng, fù wáng mǔ jiào, wèi è shū suǒ mài. cuì gū gào yǐ yíng xīn sòng jiù zhī kǔ, xīn bù huān bì qiáng xiào, jiǔ bù shèng bì qiáng yǐn, shēn bù kuài bì qiáng péi, hóu bù shuǎng bì qiáng gē. gèng yǒu guāi zhāng qí xìng zhě, shāo bù hé yì, jí zhì jiǔ fān àn, dà shēng rǔ mà, jiǎ mǔ bù chá, fǎn yán jiē dài bù zhōu, yòu yǒu è kè chè yè róu lìn, bù kān qí rǎo. xǐ ér nián qīng chū dào, mǔ yóu xī zhī. bù jué lèi suí yán luò. xǐ ér yì hēi rán tì qì. yú nǎi wǎn xǐ rù huái, fǔ wèi zhī. zhǔ cuì gū wò yú wài tà, gài yīn xiù fēng jiāo yě.
歸途訪喜兒於花艇,適翠、喜二妓俱無客。茶罷欲行,挽留再三。余所屬意在寮,而其媳大姑已有酒客在上,因渭邵鴇兒曰:「若可同往寓中,則不妨一敘。」邵曰:「可。」秀峰先歸,囑從者整理酒肴。余攜翠、喜至寓。正談笑間,適郡署王懋老不期來,挽之同飲。酒將沾唇,忽聞樓下人聲嘈雜,似有上樓之勢,蓋房東一侄素無賴,知余招妓,故引人圖詐耳。秀蜂怨曰:「此皆三白一時高興,不合我亦從之。」余曰:「事已至此,應速思退兵之計,非斗口時也。」懋老曰:「我當先下說之。」余即喚仆速雇兩轎,先脫兩妓,再圖出城之策。聞懋老說之不退,亦不上樓。兩轎已備,余仆手足頗捷,令其向前開路,秀挽翠姑繼之,余挽喜兒於後,一哄而下。秀峰、翠姑得仆力已出門去,喜兒為橫手所拿,余急起腿,中其臂,手一松面喜兒脫去,余亦乘勢脫身出。余仆猶守於門,以防追搶。急問之曰:「見喜兒否?」仆曰:「翠姑已乘轎去,喜娘但見其出,未見其乘轎也。」余急燃炬,見空轎猶在路旁。急追至靖海門,見秀峰侍翠轎而立,又問之,對曰:「或應投東,而反奔西矣。」急反身,過寓十餘家,聞暗處有喚余者,燭之,喜兒也,遂納之轎,肩而行。秀峰亦奔至,曰:「幽蘭門有水竇可出,已托人賄之啟鑰,翠姑去矣,喜兒速往!」余曰:「君速回寓退兵,翠、喜交我!」至水竇邊,果已肩鑰,翠先在。余遂左掖喜,右挽翠,折腰鶴步,踉蹌出竇。天適微雨,路滑如油,至河干沙面,笙歌正盛。小艇有識翠姑者,招呼登舟。始見喜兒首如飛蓬,釵環俱無有。余曰:「被搶去耶?」喜兒笑曰:「聞此皆赤金,阿母物也,妾於下樓時已除去,藏於囊中。若被搶去,累君賠償耶。」余聞言,心甚德之,令其重整釵環,勿舍阿母,託言寓所人雜,故仍歸舟耳。翠姑如言告母,並曰:「酒菜已飽,備粥可也。」時寮上酒客已去,邵鴇兒命翠亦陪余登寮。見兩對繡鞋泥污已透。三人共粥,聊以充飢。剪燭絮談,始悉翠籍湖南,喜亦豫產,本姓歐陽,父亡母醮,為惡叔所賣。翠姑告以迎新送舊之苦,心不歡必強笑,酒不勝必強飲,身不快必強陪,喉不爽必強歌。更有乖張其性者,稍不合意,即擲酒翻案,大聲辱罵,假母不察,反言接待不周,又有惡客徹夜蹂躪,不堪其擾。喜兒年輕初到,母猶惜之。不覺淚隨言落。喜兒亦嘿然涕泣。余乃挽喜入懷,撫慰之。矚翠姑臥於外榻,蓋因秀峰交也。
zì cǐ huò shí rì huò wǔ rì, bì qiǎn rén lái zhāo, xǐ huò zì fàng xiǎo tǐng, qīn zhì hé gàn yíng jiē. yú měi qù bì yāo xiù fēng, bù yāo tā kè, bù lìng fàng tǐng. yī xī zhī huān, fān yín sì yuán ér yǐ. xiù fēng jīn cuì míng hóng, sú wèi zhī tiào cáo, shèn zhì yī zhāo liǎng jì yú zé wéi xǐ ér yī rén, ǒu dú wǎng, huò xiǎo zhuó yú píng tái, huò qīng tán yú liáo nèi, bù lìng chàng gē, bù qiáng duō qīn, wēn cún tǐ xù, yī tǐng yí rán, lín jì jiē xiàn zhī. yǒu kòng xián wú kè zhě, zhī yú zài liáo, bì lái xiāng fǎng. hé bāng zhī jì wú yī bù shí, měi shàng qí tǐng, hū yú shēng bù jué, yú yì zuǒ gù yòu pàn, yīng jiē bù xiá, cǐ suī huī huò wàn jīn suǒ bù néng zhì zhě. yú sì yuè zài bǐ chù, gòng fèi bǎi yú jīn, dé cháng lì zhī xiān guǒ, yì shēng píng kuài shì. hòu bǎo ér yù suǒ wǔ bǎi jīn qiáng yú nà xǐ, yú huàn qí rǎo, suì tú guī jì. xiù fēng mí liàn yú cǐ, yīn quàn qí gòu yī qiè, réng yóu yuán lù fǎn wú. míng nián, xiù fēng zài wǎng, wú fù bù zhǔn xié yóu, suì jiù qīng pǔ yáng míng fǔ zhī pìn. jí xiù fēng guī, shù jí xǐ ér yīn yú bù wǎng, jǐ xún duǎn jiàn. yī! bàn nián yī jué yáng bāng mèng, yíng dé huā chuán báo xìng míng yǐ!
自此或十日或五日,必遣人來招,喜或自放小艇,親至河干迎接。余每去必邀秀峰,不邀他客,不另放艇。一夕之歡,番銀四圓而已。秀峰今翠明紅,俗謂之跳槽,甚至一招兩妓;余則惟喜兒一人,偶獨往,或小酌於平台,或清談於寮內,不令唱歌,不強多欽,溫存體恤,一艇怡然,鄰妓皆羨之。有空閒無客者,知余在寮,必來相訪。合幫之妓無一不識,每上其艇,呼餘聲不絕,余亦左顧右盼,應接不暇,此雖揮霍萬金所不能致者。餘四月在彼處,共費百餘金,得嘗荔枝鮮果,亦生平快事。後鴇兒欲索五百金強余納喜,余患其擾,遂圖歸計。秀峰迷戀於此,因勸其購一妾,仍由原路返吳。明年,秀峰再往,吾父不准偕游,遂就青浦楊明府之聘。及秀峰歸,述及喜兒因余不往,幾尋短見。噫!「半年一覺揚幫夢,贏得花船薄倖名」矣!
yú zì yuè dōng guī lái, guǎn qīng pǔ liǎng zài, wú kuài yóu kě shù. wèi jǐ, yún hān xiāng yù, wù yì fèi téng, yún yǐ jī fèn zhì bìng. yú yǔ chéng mò ān shè yī shū huà pù yú jiā mén zhī cè, liáo zuǒ tāng yào zhī xū.
余自粵東歸來,館青浦兩載,無快游可述。未幾,芸、憨相遇,物議沸騰,芸以激憤致病。余與程墨安設一書畫鋪於家門之側,聊佐湯藥之需。
zhōng qiū hòu èr rì, yǒu wú yún kè xié máo yì xiāng wáng wū càn yāo yú yóu xī shān xiǎo jìng shì, yú shì wàn dǐ wú xián, zhǔ qí xiān wǎng. wú yuē: zi néng chū chéng, míng wǔ dāng zài shān qián shuǐ tà qiáo zhī lái hè ān xiāng hòu. yú nuò zhī.
中秋後二日,有吳雲客偕毛憶香、王屋燦邀余游西山小靜室,余適腕底無閒,囑其先往。吳曰:「子能出城,明午當在山前水踏橋之來鶴庵相候。」余諾之。
yuè rì, liú chéng shǒu pù, yú dú bù chū chāng mén, zhì shān qián guò shuǐ tà qiáo, xún tián chéng ér xī. jiàn yī ān nán xiàng, mén dài qīng liú, bō zuó wèn zhī, yīng yuē: kè hé lái? yú gào zhī. xiào yuē: cǐ dé yún yě, kè bù jiàn biǎn é hū? lái hè yǐ guò yǐ! yú yuē: zì qiáo zhì cǐ, wèi jiàn yǒu ān. qí rén huí zhǐ yuē: kè bù jiàn tǔ qiáng zhōng sēn sēn duō zhú zhě, jí shì yě. yú nǎi fǎn zhì qiáng xià. xiǎo mén shēn bì, mén xì kuī zhī, duǎn lí qū jìng, lǜ zhú yī yī, jì bù wén rén yǔ shēng, kòu zhī yì wú yīng zhě. yī rén guò, yuē: qiáng xué yǒu shí, qiāo mén jù yě. yú shì lián jī, guǒ yǒu xiǎo shā mí chū yīng. yú jí xún jìng rù, guò xiǎo shí qiáo, xiàng xī yī zhé, shǐ jiàn shān mén, xuán hēi qī é, fěn shū lái hè èr zì, hòu yǒu zhǎng bá, bù xiá xì guān. rù mén jīng wéi tuó diàn, shàng xià guāng jié, xiān chén bù rǎn, zhī wèi hǎo jìng shì. hū jiàn zuǒ láng yòu yī xiǎo shā mí fèng hú chū, yú dà shēng hū wèn, jí wén shì nèi xīng càn xiào yuē: hé rú? wǒ wèi sān bái jué bù shī xìn yě! xuán jiàn yún kè chū yíng, rì: hòu jūn zǎo shàn, hé lái zhī chí? yī sēng jì qí hòu, xiàng yú qǐ shǒu, wèn zhī wèi zhú yì hé shàng. rù qí shì, jǐn xiǎo wū sān chuán, é yuē guì xuān, tíng zhōng shuāng guì shèng kāi. xīng càn yì xiāng qún qǐ rǎng yuē: lái chí fá sān bēi! xí shàng hūn sù jīng jié, jiǔ zé huáng bái jù bèi. yú wèn yuē: gōng děng yóu jǐ chù yǐ? yún kè yuē: zuó lái yǐ wǎn, jīn chén jǐn dào de yún hé tíng ěr. huān yǐn liáng jiǔ. fàn bì, réng zì dé yún hé tíng gòng yóu bā jiǔ chù, zhì huá shān ér zhǐ. gè yǒu jiā chù, bù néng jǐn shù. huá shān zhī dǐng yǒu lián huā fēng, yǐ shí yù mù, qī yǐ hòu yóu. guì huā zhī shèng zhì cǐ wèi zuì, jiù huā xià yǐn qīng míng ōu, jí chéng shān yú, jìng huí lái hè.
越日,留程守鋪,余獨步出閶門,至山前過水踏橋,循田塍而西。見一庵南向,門帶清流,剝琢問之,應曰:「客何來?」余告之。笑曰:「此『得雲』也,客不見匾額乎?『來鶴』已過矣!」余曰:「自橋至此,未見有庵。」其人回指曰:「客不見土牆中森森多竹者,即是也。」余乃返至牆下。小門深閉,門隙窺之,短籬曲徑,綠竹猗猗,寂不聞人語聲,叩之亦無應者。一人過,曰:「牆穴有石,敲門具也。」余試連擊,果有小沙彌出應。余即循徑入,過小石橋,向西一折,始見山門,懸黑漆額,粉書「來鶴」二字,後有長跋,不暇細觀。入門經韋陀殿,上下光潔,纖塵不染,知為好靜室。忽見左廊又一小沙彌奉壺出,余大聲呼問,即聞室內星燦笑曰:「何如?我謂三白決不失信也!」旋見雲客出迎,日:「候君早膳,何來之遲?」一僧繼其後,向余稽首,問知為竹逸和尚。入其室,僅小屋三椽,額曰「桂軒」,庭中雙桂盛開。星燦、憶香群起嚷曰:「來遲罰三杯!」席上葷素精潔,酒則黃白俱備。余問曰:「公等游幾處矣?」雲客曰:「昨來已晚,今晨僅到得雲、河亭耳。」歡飲良久。飯畢,仍自得雲、河亭共游八九處,至華山而止。各有佳處,不能盡述。華山之頂有蓮花峰,以時欲暮,期以後游。桂花之盛至此為最,就花下飲清茗—甌,即乘山輿,徑回來鶴。
guì xuān zhī dōng lìng yǒu lín jié xiǎo gé, yǐ bēi pán luó liè. zhú yì guǎ yán jìng zuò ér hào kè shàn yǐn. shǐ zé zhé guì cuī huā, jì zé měi rén yī lìng, èr gǔ shǐ bà. yú yuē: jīn yè yuè sè shèn jiā, jí cǐ hān wò, wèi miǎn yǒu fù qīng guāng, hé chù dé gāo kuàng dì, yī wán yuè sè, shù bù xū cǐ liáng yè yě? zhú yì yuē: fàng hè tíng kě dēng yě. yún kè yuē: xīng càn bào dé qín lái, wèi wén jué diào, dào bǐ yī dàn hé rú? nǎi xié wǎng dàn jiàn mù xī xiāng lǐ, yí lù shuāng lín, yuè xià zhǎng kōng, wàn lài jù jì. xīng càn dàn méi huā sān nòng, piāo piāo yù xiān. yì xiāng yì xìng fā, xiù chū tiě dí, wū wū ér chuī zhī. yún kè yuē: jīn yè shí hú kàn yuè zhě, shuí néng rú wú bèi zhī lè cái? gài wú sū bā yuè shí bā rì shí hú xíng chūn qiáo xià yǒu kàn chuàn yuè shèng huì, yóu chuán pái jǐ, chè yè shēng gē, míng suī kàn yuè, shí zé xié jì hōng yǐn ér yǐ. wèi jǐ, yuè luò shuāng hán, xìng pǔ guī wò.
桂軒之東另有臨潔小閣,已杯盤羅列。竹逸寡言靜坐而好客善飲。始則折桂催花,繼則每人一令,二鼓始罷。余曰:「今夜月色甚佳,即此酣臥,未免有負清光,何處得高曠地,一玩月色,庶不虛此良夜也?」竹逸曰:「放鶴亭可登也。」雲客曰:「星燦抱得琴來,未聞絕調,到彼一彈何如?」乃偕往.但見木犀香里,一路霜林,月下長空,萬籟俱寂。星燦彈《梅花三弄》,飄飄欲仙。憶香亦興發,袖出鐵笛,嗚嗚而吹之。雲客曰:「今夜石湖看月者,誰能如吾輩之樂裁?」蓋吾蘇八月十八日石湖行春橋下有看串月勝會,遊船排擠,徹夜笙歌,名雖看月,實則挾妓哄飲而已。未幾,月落霜寒,興圃歸臥。
míng chén, yún kè wèi zhòng yuē: cǐ dì yǒu wú yǐn ān, jí yōu pì, jūn děng yǒu dào guò zhě fǒu? xián duì yuē: wú lùn wèi dào, bìng wèi cháng wén yě. zhú yì yuē: wú yǐn sì miàn jiē shān, qí dì shén pì, sēng bù néng jiǔ jū. xiàng nián céng yī zhì, yǐ tān fèi, zì chǐ mù péng jū shì chóng xiū hòu, wèi cháng wǎng yān, jīn yóu yī xī shí zhī. rú yù wǎng yóu, qǐng wèi qián dǎo. yì xiāng yuē: xiāo fù qù yé? zhú yì xiào yuē: yǐ bèi sù miàn yǐ, zài lìng dào rén xié jiǔ hé xiāng cóng yě. miàn bì, bù xíng ér wǎng. guò gāo yì yuán, yún kè yù wǎng bái yún jīng shè, rù mén jiù zuò. yī sēng xú bù chū, xiàng yún kè gǒng shǒu yuē: wéi jiào liǎng yuè, chéng zhōng yǒu hé xīn wén? fǔ jūn zài yuán fǒu? yì xiāng hū qǐ yuē: tū! fú xiù jìng chū. yú yǔ xīng càn rěn xiào suí zhī, yún kè zhú yì chóu dá shù yǔ, yì cí chū. gāo yì yuán jí fàn wén zhèng gōng mù, bái yún jīng shè zài qí páng. yī xuān miàn bì, shàng xuán téng luó, xià záo yī tán, guǎng zhàng xǔ, yī hóng qīng bì, yǒu jīn lín yóu yǒng qí zhōng, míng yuē bō yú quán. zhú lú chá zào, wèi zhì jí yōu. xuān hòu yú wàn lǜ cóng zhōng, kě kàn fàn yuán zhī gài. xī nà zǐ sú, bù kān jiǔ zuò ěr. shì shí yóu shàng shā cūn guò jī lóng shān, jí yú yǔ hóng gàn dēng gāo chù yě. fēng wù yī rán, hóng gàn yǐ sǐ, bù shèng jīn xī zhī gǎn. zhèng chóu chàng jiān, hū liú quán zǔ lù bù dé jìn, yǒu sān wǔ cūn tóng jué jùn zi yú luàn cǎo zhōng, tàn tóu ér xiào, shì yà duō rén zhī zhì cǐ zhě. xún yǐ wú yǐn lù, duì yuē: qián tú shuǐ dà bù kě xíng, qǐng fǎn shù wǔ, nán yǒu xiǎo jìng, dù lǐng kě dá. cóng qí yán. dù lǐng nán xíng lǐ xǔ, jiàn jué zhú shù cóng zá, sì shān huán rào, jìng mǎn lǜ yīn, yǐ wú rén jī. zhú yì pái huái sì gù yuē: shì zài sī, ér jìng bù kě biàn, nài hé? yú nǎi dūn shēn xì zhǔ, yú qiān gān zhú zhōng yǐn yǐn jiàn luàn shí qiáng shě, jìng bō cóng zhú jiān, héng chuān rù mì zhī, shǐ dé yī mén, yuē wú yǐn chán yuàn, mǒu nián yuè rì nán yuán lǎo rén péng mǒu chóng xiū, zhòng xǐ yuē: fēi jūn zé wǔ líng yuán yǐ! shān mén jǐn bì, qiāo liáng jiǔ, wú yīng zhě. hū páng kāi yī mén, ya rán yǒu shēng, yī chún yī shào nián chū, miàn yǒu cài sè, zú wú wán lǚ, wèn yuē: kè hé wèi zhě? zhú yì qǐ shǒu yuē: mù cǐ yōu jìng, tè lái zhān yǎng. shào nián yuē: rú cǐ qióng shān, sēng sàn wú rén jiē dài, qǐng mì tā yóu. yán yǐ, bì mén yù jìn. yún kè jí zhǐ zhī, xǔ yǐ qǐ mén fàng yóu, bì dāng chóu xiè. shào nián xiào yuē: chá yè jù wú, kǒng màn kè ěr, qǐ wàng chóu yé? shān mén yī qǐ, jí jiàn fú miàn, jīn guāng yǔ lǜ yīn xiāng yìng, tíng jiē shí chǔ tái jī rú xiù, diàn hòu tái jí rú qiáng, shí lán rào zhī. xún tái ér xī, yǒu shí xíng rú mán tóu, gāo èr zhàng xǔ, xì zhú huán qí zhǐ. zài xī zhé běi, yóu xié láng niè jí ér dēng, kè táng sān juǎn yíng jǐn duì dà shí. shí xià záo yī xiǎo yuè chí, qīng quán yī pài, xìng zǎo jiāo héng. táng dōng jí zhèng diàn, diàn zuǒ xī xiàng wèi sēng fáng chú zào, diàn hòu lín qiào bì, shù zá yīn nóng, yǎng bù jiàn tiān. xīng càn lì pí, jiù chí biān xiǎo qì, yú cóng zhī. jiāng qǐ hé xiǎo zhuó, hū wén yì xiāng yīn zài shù miǎo, hū yuē: sān bái sù lái, cǐ jiān yǒu miào jìng! yǎng ér shì zhī, bù jiàn qí rén, yīn yǔ xīng càn xún shēng mì zhī. yóu dōng xiāng chū yī xiǎo mén, zhé běi, yǒu shí dēng rú tī, yuē shù shí jí, yú zhú wù zhōng piē jiàn yī lóu. yòu tī ér shàng, bā chuāng dòng rán, é yuē fēi yún gé. sì shān bào liè rú chéng, quē xī nán yī jiǎo, yáo jiàn yī shuǐ jìn tiān, fēng fān yǐn yǐn, jí tài hú yě. yǐ chuāng fǔ shì, fēng dòng zhú shāo, rú fān mài làng. yì xiāng yuē: hé rú? yú yuē: cǐ miào jìng yě. hū yòu wén yún kè yú lóu xī hū yuē: yì xiāng sù lái, cǐ dì gèng yǒu miào jìng! yīn yòu xià lóu, zhé ér xī, shí yú jí, hū huò rán kāi lǎng, píng tǎn rú tái. dù qí dì, yǐ zài diàn hòu qiào bì zhī shàng, cán zhuān quē chǔ shàng cún, gài yì xī rì zhī diàn jī yě. zhōu wàng huán shān, jiào gé gèng chàng. yì xiāng duì tài hú zhǎng xiào yī shēng, zé qún shān qí yīng. nǎi xí dì kāi zūn, hū chóu xiāo fù, shào nián yù pēng jiāo fàn dài chá, suí lìng gǎi chá wèi zhōu, yāo yǔ tóng dàn. xún qí hé yǐ lěng luò zhì cǐ, yuē: sì wú jū lín, yè duō bào kè, jī liáng shí lái qiáng qiè, jí zhí shū guǒ, yì bàn wèi qiáo zǐ suǒ yǒu. cǐ wèi chóng níng sì xià yuàn, zhǎng chú zhōng yuè sòng fàn gàn yī shí yán cài yī tán ér yǐ. mǒu wèi péng xìng yì, zàn jū kān shǒu, xíng jiāng guī qù, bù jiǔ dāng wú rén jī yǐ. yún kè xiè yǐ fān yín yī yuán.
明晨,雲客謂眾曰:「此地有無隱庵,極幽僻,君等有到過者否?」咸對曰:「無論未到,並未嘗聞也。」竹逸曰:「無隱四面皆山,其地甚僻,僧不能久居。向年曾一至,已坍廢,自尺木彭居士重修後,未嘗往焉,今猶依稀識之。如欲往游,請為前導。」憶香曰:「枵腹去耶?」竹逸笑曰:「已備素麵矣,再令道人攜酒盒相從也。」面畢,步行而往。過高義園,雲客欲往白雲精舍,入門就坐。一僧徐步出,向雲客拱手曰:「違教兩月,城中有何新聞?撫軍在轅否?」憶香忽起曰:「禿!」拂袖徑出。余與星燦忍笑隨之,雲客、竹逸酬答數語,亦辭出。高義園即范文正公墓,白雲精舍在其旁。一軒面壁,上懸藤蘿,下鑿一潭,廣丈許,一泓清碧,有金鱗游泳其中,名曰「缽盂泉」。竹爐茶灶,位置極幽。軒後於萬綠叢中,可瞰范園之概。惜衲子俗,不堪久坐耳。是時由上沙村過雞籠山,即余與鴻干登高處也。風物依然,鴻干已死,不勝今昔之感。正惆悵間,忽流泉阻路不得進,有三五村童掘菌子於亂草中,探頭而笑,似訝多人之至此者。詢以無隱路,對曰:「前途水大不可行,請返數武,南有小徑,度嶺可達。」從其言。度嶺南行里許,漸覺竹樹叢雜,四山環繞,徑滿綠茵,已無人跡。竹逸徘徊四顧曰:「似在斯,而徑不可辨,奈何?」余乃蹲身細矚,於千竿竹中隱隱見亂石牆舍,徑撥叢竹間,橫穿入覓之,始得一門,曰「無隱禪院,某年月日南園老人彭某重修」,眾喜曰:「非君則武陵源矣!」山門緊閉,敲良久,無應者。忽旁開一門,呀然有聲,一鶉衣少年出,面有菜色,足無完履,問曰:「客何為者?」竹逸稽首曰:「慕此幽靜,特來瞻仰。」少年曰:「如此窮山,僧散無人接待,請覓他游。」言已,閉門欲進。雲客急止之,許以啟門放游,必當酬謝。少年笑曰:「茶葉俱無,恐慢客耳,豈望酬耶?」山門一啟,即見佛面,金光與綠陰相映,庭階石礎苔積如繡,殿後台級如牆,石欄繞之。循台而西,有石形如饅頭,高二丈許,細竹環其趾。再西折北,由斜廊躡級而登,客堂三卷楹緊對大石。石下鑿一小月池,清泉一派,荇藻交橫。堂東即正殿,殿左西向為僧房廚灶,殿後臨峭壁,樹雜陰濃,仰不見天。星燦力疲,就池邊小憩,余從之。將啟盒小酌,忽聞憶香音在樹杪,呼曰:「三白速來,此間有妙境!」仰而視之,不見其人,因與星燦循聲覓之。由東廂出一小門,折北,有石蹬如梯,約數十級,於竹塢中瞥見一樓。又梯而上,八窗洞然,額曰「飛雲閣」。四山抱列如城,缺西南一角,遙見一水浸天,風帆隱隱,即太湖也。倚窗俯視,風動竹梢,如翻麥浪。憶香曰:「何如?」余曰:「此妙境也。」忽又聞雲客於樓西呼曰:「憶香速來,此地更有妙境!」因又下樓,折而西,十餘級,忽豁然開朗,平坦如台。度其地,已在殿後峭壁之上,殘磚缺礎尚存,蓋亦昔日之殿基也。周望環山,較閣更暢。憶香對太湖長嘯一聲,則群山齊應。乃席地開樽,忽愁枵腹,少年欲烹焦飯代茶,隨令改茶為粥,邀與同啖。詢其何以冷落至此,曰:「四無居鄰,夜多暴客,積糧時來強竊,即植蔬果,亦半為樵子所有。此為崇寧寺下院,長廚中月送飯干一石、鹽菜一壇而已。某為彭姓裔,暫居看守,行將歸去,不久當無人跡矣。」雲客謝以番銀一圓。
fǎn zhì lái hè, mǎi zhōu ér guī. yú huì wú yǐn tú yī fú, yǐ zèng zhú yì, zhì kuài yóu yě.
返至來鶴,買舟而歸。余繪《無隱圖》一幅,以贈竹逸,志快游也。
shì nián dōng, yú wèi yǒu rén zuò zhōng bǎo suǒ lèi, jiā tíng shī huān, jì jū xī shān huá shì. míng nián chūn, jiāng zhī wéi yáng ér duǎn yú zī, yǒu gù rén hán chūn quán zài shàng yáng mù fǔ, yīn wǎng fǎng yān. yī bì lǚ chuān, bù kān rù shǔ, tóu zhá yuē wù yú jùn miào yuán tíng zhōng. jí chū jiàn, zhī yú chóu kǔ, gài zhù shí jīn. yuán wèi yáng shāng juān shī ér chéng, jí wèi kuò dà, xī diǎn zhuì gè jǐng, zá luàn wú zhāng, hòu dié shān shí, yì wú qǐ fú zhào yīng. guī tú hū sī yú shān zhī shèng, shì yǒu biàn zhōu fù zhī. shí dāng chūn zhòng, táo lǐ zhēng yán, nì lǚ xíng zōng, kǔ wú bàn lǚ, nǎi huái qīng tóng sān bǎi, xìn bù zhì yú shān shū yuàn. qiáng wài yǎng zhǔ, jiàn cóng shù jiāo huā, jiāo hóng zhì lǜ, bàng shuǐ yī shān, jí ráo yōu qù. xī bù dé qí mén ér rù, wèn tú yǐ wǎng, yù shè péng yuè míng zhě, jiù zhī, pēng bì luó chūn, yǐn zhī jí jiā. xún yú shān hé chù zuì shèng, yī yóu zhě yuē: cóng cǐ chū xī guān, jìn jiàn mén, yì yú shān zuì jiā chù yě, jūn yù wǎng, qǐng wèi qián dǎo. yú xīn rán cóng zhī. chū xī mén, xún shān jiǎo, gāo dī yuē shù lǐ, jiàn jiàn shān fēng yì lì, shí zuō héng wén, zhì zé yī shān zhōng fēn, liǎng bì āo tū, gāo shù shí rèn, jìn ér yǎng shì, shì jiāng qīng duò. qí rén yuē: xiāng chuán shàng yǒu dòng fǔ, duō xiān jǐng, xī wú jìng kě dēng. yú xìng fā, wǎn xiù juǎn yī, yuán pān ér shàng, zhí zào qí diān. suǒ wèi dòng fǔ zhě, shēn jǐn zhàng xǔ, shàng yǒu shí xià, dòng rán jiàn tiān. fǔ shǒu xià shì, tuǐ ruǎn yù duò. nǎi yǐ fù miàn bì, yī téng fù màn ér xià. qí rén tàn yuē: zhuàng cái! yóu xìng zhī háo, wèi jiàn yǒu rú jūn zhě. yú kǒu kě sī yǐn, yāo qí rén jiù yě diàn gū yǐn sān bēi. yáng wū jiāng luò, wèi dé biàn yóu, shí zhě shí shí yú kuài, huái zhī guī yù, fù jí dā yè háng zhì sū, réng fǎn xī shān. cǐ yú chóu kǔ zhōng zhī kuài yóu yě.
是年冬,余為友人作中保所累,家庭失歡,寄居錫山華氏。明年春,將之維揚而短於資,有故人韓春泉在上洋幕府,因往訪焉。衣敝履穿,不堪入署,投札約晤於郡廟園亭中。及出見,知余愁苦,概助十金。園為洋商捐施而成,極為闊大,惜點綴各景,雜亂無章,後疊山石,亦無起伏照應。歸途忽思虞山之勝,適有便舟附之。時當春仲,桃李爭研,逆旅行蹤,苦無伴侶,乃懷青銅三百,信步至虞山書院。牆外仰矚,見叢樹交花,嬌紅稚綠,傍水依山,極饒幽趣。惜不得其門而入,問途以往,遇設篷瀹茗者,就之,烹碧羅春,飲之極佳。詢虞山何處最勝,一游者曰:「從此出西關,近劍門,亦虞山最佳處也,君欲往,請為前導。」余欣然從之。出西門,循山腳,高低約數里,漸見山峰屹立,石作橫紋,至則一山中分,兩壁凹凸,高數十仞,近而仰視,勢將傾墮。其人曰:「相傳上有洞府,多仙景,惜無徑可登。」餘興發,挽袖卷衣,猿攀而上,直造其巔。所謂洞府者,深僅丈許,上有石罅,洞然見天。俯首下視,腿軟欲墮。乃以腹面壁,依藤附蔓而下。其人嘆曰:「壯裁!遊興之豪,未見有如君者。」余口渴思飲,邀其人就野店沽飲三杯。陽烏將落,未得遍游,拾赭石十餘塊,懷之歸寓,負笈搭夜航至蘇,仍返錫山。此余愁苦中之快游也。
jiā qìng jiǎ zǐ chūn, tòng zāo xiān jūn zhī biàn, xíng jiāng qì jiā yuǎn dùn, yǒu rén xià yī shān wǎn liú qí jiā. qiū bā yuè, yāo yú tóng wǎng dōng hǎi yǒng tài shā kān shōu huā xī. shā lì chóng míng. chū liú hé kǒu, háng hǎi bǎi yú lǐ. xīn zhǎng chū pì, shàng wú jiē shì. máng máng lú dí, jué shǎo rén yān, jǐn yǒu tóng yè dīng shì cāng kù shù shí chuán, sì miàn jué gōu hé, zhú dī zāi liǔ rào yú wài. dīng zì shí chū, jiā yú chóng, wèi yī shā zhī shǒu hù sī huì jì zhě xìng wáng. jù jiā shuǎng hào kè, bù jū lǐ jié, yǔ yú zhà jiàn jí tóng gù jiāo. zǎi zhū wèi xiǎng, qīng wèng wèi yǐn. lìng zé mǔ zhàn, bù zhī shī wén gē zé hào náo, bù jiǎng yīn lǜ. jiǔ hān, huī gōng rén wǔ quán xiāng pū wèi xì. xù gǔ niú bǎi yú tóu, jiē lù sù dī shàng. yǎng é wèi hào, yǐ fáng hǎi dào. rì zé qū yīng quǎn liè yú lú cóng shā zhǔ jiān, suǒ huò duō fēi qín. yú yì cóng zhī chí zhú, juàn zé wò. yǐn zhì yuán tián chéng shú chù, měi yī zì hào quān zhú gāo dī, yǐ fáng cháo xùn. dī zhōng tōng yǒu shuǐ dòu, yòng zhá qǐ bì, hàn zé zhǎng cháo shí qǐ zhá guàn zhī, lǎo zé luò cháo shí kāi zhá xiè zhī. diàn rén jiē sàn chù rú liè xīng, yī hū jù jí, chēng yè hù yuē chǎn zhǔ, wěi wěi tīng mìng, pǔ chéng kě ài. ér jī zhī fēi yì, zé yě héng guò yú láng hǔ xìng yī yán gōng píng, shuài rán bài fú. fēng yǔ huì míng, huǎng tóng tài gǔ. wò chuáng wài zhǔ jí dǔ hóng tāo, zhěn pàn cháo shēng rú míng jīn gǔ. yī yè, hū jiàn shù shí lǐ wài yǒu hóng dēng dà rú kǎo lǎo, fú yú hǎi zhōng, yòu jiàn hóng guāng zhú tiān, shì tóng shī huǒ, shí chū rì: cǐ chù qǐ xiàn shén dēng shén huǒ, bù jiǔ yòu jiāng zhǎng chū shā tián yǐ. yī shān xìng zhì sù háo, zhì cǐ yì fàng. yú gèng sì wú jì dàn, niú bèi kuáng gē, shā tóu zuì wǔ, suí qí xìng zhī suǒ zhì, zhēn shēng píng wú jū zhī kuài yóu yě. shì jùn, shí yuè shǐ guī.
嘉慶甲子春,痛遭先君之變,行將棄家遠遁,友人夏揖山挽留其家。秋八月,邀余同往東海永泰沙勘收花息。沙隸崇明。出劉河口,航海百餘里。新漲初辟,尚無街市。茫茫蘆荻,絕少人煙,僅有同業丁氏倉庫數十椽,四面掘溝河,築堤栽柳繞於外。丁字實初,家於崇,為一沙之首戶;司會計者姓王。俱家爽好客,不拘禮節,與余乍見即同故交。宰豬為餉,傾瓮為飲。令則拇戰,不知詩文;歌則號呶,不講音律。酒酣,揮工人舞拳相撲為戲。蓄牯牛百餘頭,皆露宿堤上。養鵝為號,以防海盜。日則驅鷹犬獵於蘆叢沙渚間,所獲多飛禽。余亦從之馳逐,倦則臥。引至園田成熟處,每一字號圈築高堤,以防潮汛。堤中通有水竇,用閘啟閉,旱則長潮時啟閘灌之,潦則落潮時開閘泄之。佃人皆散處如列星,一呼俱集,稱業戶曰「產主」,唯唯聽命,朴誠可愛。而激之非義,則野橫過於狼虎;幸一言公平,率然拜服。風雨晦明,恍同太古。臥床外矚即睹洪濤,枕畔潮聲如鳴金鼓。一夜,忽見數十里外有紅燈大如栲栳,浮於海中,又見紅光燭天,勢同失火,實初日:「此處起現神燈神火,不久又將漲出沙田矣。」揖山興致素豪,至此益放。余更肆無忌憚,牛背狂歌,沙頭醉舞,隨其興之所至,真生平無拘之快游也。事竣,十月始歸。
wú sū hǔ qiū zhī shèng, yú qǔ hòu shān zhī qiān qǐng yún yī chù, cì zé jiàn chí ér yǐ, yú jiē bàn jiè rén gōng, qiě wèi zhī fěn suǒ wū, yǐ shī shān lín běn xiàng. jí xīn qǐ zhī bái gōng cí tǎ yǐng qiáo, bù guò liú yǎ míng ěr. qí yě fāng bīn, yú xì gǎi wèi yě fāng bīn, gèng bù guò zhī xiāng fěn duì, tú xíng qí yāo yě ér yǐ. qí zài chéng zhōng zuì zhù míng zhī shī zi lín, suī yuē yún lín shǒu bǐ, qiě shí zhì líng lóng, zhōng duō gǔ mù, rán yǐ dà shì guān zhī, jìng tóng luàn duī méi zhā, jī yǐ tái xiǎn, chuān yǐ yǐ zāi, quán wú shān lín qì shì. yǐ yú guǎn kuī suǒ jí, bù zhī qí chāo. líng yán shān, wèi wú wáng guǎn wá gōng gù zhǐ, shàng yǒu xī shī dòng xiǎng tì láng cǎi xiāng jìng zhū shèng, miàn qí shì sǎn màn, kuàng wú shōu shù, bù jí tiān píng zhī xíng zhī bié ráo yōu qù.
吾蘇虎丘之勝,余取後山之千頃雲一處,次則劍池而已,余皆半借人工,且為脂粉所污,已失山林本相。即新起之白公祠、塔影橋,不過留雅名耳。其冶坊濱,余戲改為「野芳濱」,更不過脂鄉粉隊,徒形其妖冶而已。其在城中最著名之獅子林,雖曰云林手筆,且石質玲瓏,中多古木,然以大勢觀之,竟同亂堆煤渣,積以苔蘚,穿以蟻災,全無山林氣勢。以余管窺所及,不知其抄。靈岩山,為吳王館娃宮故址,上有西施洞、響屜廊、采香徑諸勝,面其勢散漫,曠無收束,不及天平支硎之別饒幽趣。
dèng wèi shān yī míng yuán mù, xī bèi tài hú, dōng duì jǐn fēng, dān yá cuì gé, wàng rú tú huà, jū rén zhǒng méi wèi yè, huā kāi shù shí lǐ, yī wàng rú jī xuě, gù míng xiāng xuě hǎi. shān zhī zuǒ yǒu gǔ bǎi sì shù, míng zhī yuē qīng qí gǔ guài: qīng zhě, yī zhū tǐng zhí, mào rú cuì gài qí zhě, wò dì sān qǔ, xíng zhī zì gǔ zhě, tū dǐng biǎn kuò, bàn xiǔ rú zhǎng guài zhě, tǐ shì xuán luó, zhī gàn jiē rán. xiāng chuán hàn yǐ qián wù yě.
鄧尉山一名元墓,西背太湖,東對錦峰,丹崖翠閣,望如圖畫,居人種梅為業,花開數十里,一望如積雪,故名「香雪海」。山之左有古柏四樹,名之曰「清、奇、古、怪」:清者,一株挺直,茂如翠蓋;奇者,臥地三曲,形「之」字;古者,禿頂扁闊,半朽如掌;怪者,體似旋螺,枝幹皆然。相傳漢以前物也。
yǐ chǒu mèng chūn, yī shān zūn rén chún xiāng xiān shēng xié qí dì jiè shí, lǜ zǐ zhí sì rén, wǎng fú shān jiā cí chūn jì, jiān sǎo zǔ mù, zhāo yú tóng wǎng. shùn dào xiān zhì líng yán shān, chū hǔ shān qiáo, yóu fèi jiā hé jìn xiāng xuě hǎi xiàn méi. fú shān cí yǔ jí cáng yú xiāng xuě hǎi zhōng, shí huā zhèng shèng, hāi tǔ jù xiāng, yú céng wèi jiè shí huà fú shān fēng mù guó shí èr cè. shì nián jiǔ yuè, yú cóng shí zuó táng diàn zhuàn fù sì chuān zhòng qìng fǔ zhī rèn, sù zhǎng jiāng ér shàng, zhōu dǐ wǎn chéng. wǎn shān zhī lù, yǒu yuán jì zhōng chén yú gōng zhī mù, mù cè yǒu táng sān yíng, míng yuē dà guān tíng, miàn lín nán hú, bèi yǐ qián shān. tíng zài shān jǐ, tiào yuǎn pō chàng. páng yǒu shēn láng, běi chuāng dòng kāi, shí zhí shuāng shí chū hóng, làn rú táo lǐ. tóng yóu zhě wèi jiǎng shòu péng cài zi qín. nán chéng wài yòu yǒu wáng shì yuán, qí dì zhǎng yú dōng xī, duǎn yú nán běi, gài běi jǐn bèi chéng nán zé lín hú gù yě. jì xiàn yú dì, pō nán wèi zhì, ér guān qí jié gòu, zuò zhòng tái dié guǎn zhī fǎ. zhòng tái zhě, wū shàng zuò yuè tái wèi tíng yuàn, dié shí zāi huā yú shàng, shǐ yóu rén bù zhī jiǎo xià yǒu wū. gài shàng dié shí zhě zé xià shí, shàng tíng yuàn zhě zé xià xū, gù huā mù réng de dì qì ér shēng yě. dié guǎn zhě, lóu shàng zuò xuān, xuān shàng zài zuò píng tái. shàng xià pán zhé, zhòng dié sì céng, qiě yǒu xiǎo chí, shuǐ bù lòu xiè, jìng mò cè qí hé xū hé shí. qí lì jiǎo quán yòng zhuān shí wèi zhī, chéng zhòng chù fǎng zhào xī yáng lì zhù fǎ. xìng miàn duì nán hú, mù wú suǒ zǔ, chěng huái yóu lǎn, shèng yú píng yuán. zhēn rén gōng zhī qí jué zhě yě.
乙丑孟春,揖山尊人蓴薌先生偕其弟介石,率子侄四人,往幞山家祠春祭,兼掃祖墓,招余同往。順道先至靈岩山,出虎山橋,由費家河進香雪海現梅。幞山祠宇即藏於香雪海中,時花正盛,咳吐俱香,余曾為介石畫《幞山風木國》十二冊。是年九月,余從石琢堂殿撰赴四川重慶府之任,溯長江而上,舟抵皖城。皖山之麓,有元季忠臣余公之墓,墓側有堂三楹,名曰「大觀亭」,面臨南湖,背倚潛山。亭在山脊,眺遠頗暢。旁有深廊,北窗洞開,時值霜時初紅,爛如桃李。同游者為蔣壽朋、蔡子琴。南城外又有王氏園,其地長於東西,短於南北,蓋北緊背城、南則臨湖故也。既限於地,頗難位置,而觀其結構,作重台疊館之法。重台者,屋上作月台為庭院,疊石栽花於上,使遊人不知腳下有屋。蓋上疊石者則下實,上庭院者則下虛,故花木仍得地氣而生也。疊館者,樓上作軒,軒上再作平台。上下盤折,重疊四層,且有小池,水不漏泄,竟莫測其何虛何實。其立腳全用磚石為之,承重處仿照西洋立柱法。幸面對南湖,目無所阻,騁懷遊覽,勝於平園。真人工之奇絕者也。
wǔ chāng huáng hè lóu zài huáng hú jī shàng, hòu tuō huáng hú shān, sú hū wèi shé shān. lóu yǒu sān céng, huà dòng fēi yán, yǐ chéng yì zhì, miàn lín hàn jiāng, yǔ hàn yáng qíng chuān gé xiāng duì. yú yǔ zuó táng mào xuě dēng yān, fǔ shì zhǎng kōng, qióng huā fēi wǔ, yáo zhǐ yín shān yù shù, huǎng rú shēn zài yáo tái. jiāng zhōng wǎng lái xiǎo tǐng, zòng héng xiān bō, rú làng juǎn cán yè, míng lì zhī xīn zhì cǐ yī lěng. bì jiān tí yǒng shén duō, bù néng jì yì, dàn jì yíng duì yǒu yún: hé shí huáng hè zhòng lái, qiě gòng dào jīn zūn, jiāo zhōu zhǔ qiān nián fāng cǎo dàn jiàn bái yún fēi qù, gèng shuí chuī yù dí, luò jiāng chéng wǔ yuè méi huā.
武昌黃鶴樓在黃鵠磯上,後拖黃鵠山,俗呼為蛇山。樓有三層,畫棟飛檐,倚城屹峙,面臨漢江,與漢陽晴川閣相對。余與琢堂冒雪登焉,俯視長空,瓊花飛舞,遙指銀山玉樹,恍如身在瑤台。江中往來小艇,縱橫掀播,如浪卷殘葉,名利之心至此一冷。壁間題詠甚多,不能記憶,但記楹對有云:「何時黃鶴重來,且共倒金樽,澆洲渚千年芳草;但見白雲飛去,更誰吹玉笛,落江城五月梅花。
huáng zhōu chì bì zài fǔ chéng hàn chuān mén wài, yì lì jiāng bīn, jié rán rú bì. shí jiē jiàng sè, gù míng yān. shuǐ jīng wèi zhī chì bí shān, dōng pō yóu cǐ zuò èr fù, zhǐ wèi wú wèi jiāo bīng chù, zé fēi yě. bì xià yǐ chéng lù dì, shàng yǒu èr fù tíng.
黃州赤壁在府城漢川門外,屹立江濱,截然如壁。石皆絳色,故名焉。《水經》渭之赤鼻山,東坡游此作二賦,指為吳魏交兵處,則非也。壁下已成陸地,上有二賦亭。
shì nián zhòng dōng dǐ jīng zhōu. zuó táng dé shēng tóng guān guān chá zhī xìn, liú yú zhù jīng zhōu, yú yǐ wèi dé jiàn shǔ zhōng shān shuǐ wèi chàng. shí zuó táng rù chuān, ér zhé sì dūn fū juàn shǔ jí cài zi qín xí zhī táng jù liú yú jīng zhōu, jū liú shì fèi yuán. yú jì qí tīng é yuē zǐ téng hóng shù shān fáng. tíng jiē wéi yǐ shí lán, záo fāng chí yī mǔ chí zhōng jiàn yī tíng, yǒu shí qiáo tōng yān tíng hòu zhú tǔ lěi shí, zá shù cóng shēng yú duō kuàng dì, lóu gé jù qīng tuí yǐ. kè zhōng wú shì, huò yín huò xiào, huò chū yóu, huò jù tán. suì mù suī zī fǔ bù jì, ér shàng xià yōng yōng, diǎn yī gū jiǔ, qiě zhì luó gǔ qiāo zhī. měi yè bì zhuó, měi zhuó bì lìng. jiǒng zé sì liǎng shāo dāo, yì bì dà shī shāng zhèng. yù tóng xiāng cài xìng zhě, cài zi qín yǔ xù zōng xì, nǎi qí zú zi yě, qiàn qí dǎo yóu míng shèng. zhì fǔ xué qián zhī qǔ jiāng lóu, xī zhāng jiǔ líng wèi zhǎng shǐ shí, fù shī qí shàng, zhū zǐ yì yǒu shī yuē: xiāng sī yù huí shǒu, dàn shàng qǔ jiāng lóu. chéng shàng yòu yǒu xióng chǔ lǒu, wǔ dài shí gāo shì suǒ jiàn. guī mó xióng jùn, jí mù kě shù bǎi lǐ. rào chéng bàng shuǐ, jǐn zhí chuí yáng, xiǎo zhōu dàng jiāng wǎng lái, pō yǒu huà yì. jīng zhōu fǔ shǔ jí guān zhuàng móu shuài fǔ, yí mén nèi yǒu qīng shí duàn mǎ cáo, xiāng chuán jí chì tù mǎ shí cáo yě. fǎng luó hán zhái yú chéng xī xiǎo hú shàng, bù yù. yòu fǎng sòng yù gù zhái yú chéng běi. xī yǔ xìn yù hóu jǐng zhī luàn, dùn guī jiāng líng, jū sòng yù gù zhái, jì gǎi wèi jiǔ jiā, jīn zé bù kě fù shí yǐ.
是年仲冬抵荊州。琢堂得升潼關觀察之信,留余住荊州,余以未得見蜀中山水為悵。時琢堂入川,而哲嗣敦夫眷屬及蔡子琴、席芝堂俱留於荊州,居劉氏廢園。余記其廳額曰「紫藤紅樹山房」。庭階圍以石欄,鑿方池一畝;池中建一亭,有石橋通焉;亭後築土壘石,雜樹叢生;余多曠地,樓閣俱傾頹矣。客中無事,或吟或嘯,或出遊,或聚談。歲暮雖資斧不繼,而上下雍雍,典衣沽酒,且置鑼鼓敲之。每夜必酌,每酌必令。窘則四兩燒刀,亦必大施觴政。遇同鄉蔡姓者,蔡子琴與敘宗系,乃其族子也,倩其導遊名勝。至府學前之曲江樓,昔張九齡為長史時,賦詩其上,朱子亦有詩曰:「相思欲回首,但上曲江樓。」城上又有雄楚摟,五代時高氏所建。規模雄峻,極目可數百里。繞城傍水,盡植垂楊,小舟盪漿往來,頗有畫意。荊州府署即關壯繆帥府,儀門內有青石斷馬槽,相傳即赤兔馬食槽也。訪羅含宅於城西小湖上,不遇。又訪宋玉故宅於城北。昔庾信遇侯景之亂,遁歸江陵,居宋玉故宅,繼改為酒家,今則不可復識矣。
shì nián dà chú, xuě hòu jí hán, xiàn suì fā chūn, wú hè nián zhī rǎo, rì wéi rán zhǐ pào fàng zhǐ yuān zhā zhǐ dēng yǐ wèi lè. jì ér fēng chuán huā xìn, yǔ zhuó chūn chén, zuó táng zhū jī xié qí shào nǚ yòu zǐ shùn chuān liú ér xià, dūn fū nǎi chóng zhěng xíng zhuāng, hé bāng ér zǒu. yóu fán chéng dēng lù, zhí fù tóng guān.
是年大除,雪後極寒,獻歲發春,無賀年之擾,日惟燃紙炮、放紙鳶、扎紙燈以為樂。既而風傳花信,雨濯春塵,琢堂諸姬攜其少女幼子順川流而下,敦夫乃重整行裝,合幫而走。由樊城登陸,直赴潼關。
yóu shān nán wén xiāng xiàn xī chū hán gǔ guān, yǒu zǐ qì dōng lái sì yǔ, jí lǎo zi chéng qīng niú suǒ guò zhī dì. liǎng shān jiā dào, jǐn róng èr mǎ bìng xíng. yuē shí lǐ jí tóng guān, zuǒ bèi qiào bì, yòu lín huáng hé, guān zài shān hé zhī jiān è hóu ér qǐ, zhòng lóu lěi duǒ, jí qí xióng jùn. ér chē mǎ jì rán, rén yān yì xī. chāng lí shī yuē: rì zhào tóng guān sì shàn kāi, dài yì yán qí lěng luò yé?
由山南閿鄉縣西出函谷關,有「紫氣東來」四宇,即老子乘青牛所過之地。兩山夾道,僅容二馬並行。約十里即潼關,左背峭壁,右臨黃河,關在山河之間扼喉而起,重樓壘垛,極其雄峻。而車馬寂然,人煙亦稀。昌黎詩曰:「日照潼關四扇開」,殆亦言其冷落耶?
chéng zhōng guān chá zhī xià, jǐn yī bié jià. dào shǔ jǐn kào běi chéng, hòu yǒu yuán pǔ, héng zhǎng yuē sān mǔ. dōng xī záo liǎng chí, shuǐ cóng xī nán qiáng wài ér rù, dōng liú zhì liǎng chí jiān, zhī fēn sān dào: yī xiàng nán zhì dà chú fáng, yǐ gōng rì yòng yī xiàng dōng rù dōng chí yī xiàng běi zhé xī yóu shí chī kǒu zhōng pēn rù xī chí, rào zhì xī běi, shè zhá xiè xiè, yóu chéng jiǎo zhuǎn běi, chuān dòu ér chū, zhí xià huáng hé. rì yè huán liú, shū qīng rén ěr. zhú shù yīn nóng, yǎng bù jiàn tiān. xī chí zhōng yǒu tíng, ǒu huā rào zuǒ yòu. dōng yǒu miàn nán shū shì sān jiān, tíng yǒu pú táo jià, xià shè fāng shí, kě yì kě yǐn, yǐ wài jiē jú qí. xī yǒu miàn dōng xuān wū sān jiān, zuò qí zhōng kě tīng liú shuǐ shēng. xuān nán yǒu xiǎo mén kě tōng nèi shì. xuān běi chuāng xià lìng záo xiǎo chí, chí zhī běi yǒu xiǎo miào, sì huā shén. yuán zhèng zhōng zhú sān céng lóu yī zuò, jǐn kào běi chéng, gāo yǔ chéng qí, fǔ shì chéng wài jí huáng hé yě. hé zhī běi, shān rú píng liè, yǐ shǔ shān xī jiè. zhēn yáng yáng dà guān yě! yú jū yuán nán, wū rú zhōu shì, tíng yǒu tǔ shān, shàng yǒu xiǎo tíng, dēng zhī kě lǎn yuán zhōng zhī gài, lǜ yīn sì hé, xià wú shǔ qì. zuó táng wèi yú yán qí zhāi yuē bù xì zhī zhōu. cǐ yú mù yóu yǐ lái dì yī hǎo jū shì yě. tǔ shān zhī jiān, yì jú shù shí zhǒng, xī wèi jí hán pā, ér zuó táng diào shān zuǒ lián fǎng yǐ. juàn shǔ yí yù tóng chuān shū yuàn, yú yì suí wǎng yuàn zhōng jū yān.
城中觀察之下,僅一別駕。道署緊靠北城,後有園圃,橫長約三畝。東西鑿兩池,水從西南牆外而入,東流至兩池間,支分三道:一向南至大廚房,以供日用;一向東入東池;一向北折西、由石螭口中噴入西池,繞至西北,設閘泄瀉,由城腳轉北,穿竇而出,直下黃河。日夜環流,殊清人耳。竹樹陰濃,仰不見天。西池中有亭,藕花繞左右。東有面南書室三間,庭有葡萄架,下設方石,可弈可飲,以外皆菊畦。西有面東軒屋三間,坐其中可聽流水聲。軒南有小門可通內室。軒北窗下另鑿小池,池之北有小廟,祀花神。園正中築三層樓一座,緊靠北城,高與城齊,俯視城外即黃河也。河之北,山如屏列,已屬山西界。真洋洋大觀也!余居園南,屋如舟式,庭有土山,上有小亭,登之可覽園中之概,綠陰四合,夏無暑氣。琢堂為余顏其齋曰」不系之舟」。此余幕游以來第一好居室也。土山之間,藝菊數十種,惜未及含葩,而琢堂調山左廉訪矣。眷屬移寓潼川書院,余亦隨往院中居焉。
zuó táng xiān fù rèn, yú yǔ zi qín zhī táng děng wú shì, zhé chū yóu. chéng qí zhì huá yīn miào. guò huá fēng lǐ, jí yáo shí sān zhù chù. miào nèi duō qín huái hàn bǎi, dà jiē sān sì bào, yǒu huái zhōng bào pāi ér shēng zhě, bǎi zhōng bào huái ér shēng zhě. diàn tíng gǔ bēi shén duō, nèi yǒu chén xī yí shū fú shòu zì. huá shān zhī jiǎo yǒu yù quán yuàn, jí xī yí xiān shēng huà xíng gǔ tuì chù. yǒu shí dòng rú dǒu shì, sù xiān shēng wò xiàng yú shí chuáng. qí dì shuǐ jìng shā míng, cǎo duō jiàng sè, quán liú shén jí, xiū zhú rào zhī. dòng wài yī fāng tíng, é yuē wú yōu tíng. páng yǒu gǔ shù sān dòng, wén rú liè tàn, yè shì huái ér sè shēn, bù zhī qí míng, tǔ rén jí hū yuē wú yōu shù. tài huá zhī gāo bù zhī jǐ qiān rèn, xī wèi néng guǒ liáng wǎng dēng yān. guī tú jiàn lín shì zhèng huáng, jiù mǎ shàng zhāi shí zhī, tǔ rén hū zhǐ fú tīng, jué zhī sè shén, jí tǔ qù, xià qí mì quán shù kǒu, shǐ néng yán, tǔ rén dà xiào. gài shì xū zhāi xià zhǔ yī fèi, shǐ qù qí sè, yú bù zhī yě.
琢堂先赴任,余與子琴、芝堂等無事,輒出遊。乘騎至華陰廟。過華封里,即堯時三祝處。廟內多秦槐漢柏,大皆三四抱,有槐中抱拍而生者,柏中抱槐而生者。殿廷古碑甚多,內有陳希夷書「福」、「壽」字。華山之腳有玉泉院,即希夷先生化形骨蛻處。有石洞如斗室,塑先生臥像於石床。其地水淨沙明,草多絳色,泉流甚急,修竹繞之。洞外一方亭,額曰「無憂亭」。旁有古樹三棟,紋如裂炭,葉似槐而色深,不知其名,土人即呼曰「無憂樹」。太華之高不知幾千仞,惜未能裹糧往登焉。歸途見林柿正黃,就馬上摘食之,土人呼止弗聽,嚼之澀甚,急吐去,下騎覓泉漱口,始能言,土人大笑。蓋柿須摘下煮一沸,始去其澀,余不知也。
shí yuè chū, zuó táng zì shān dōng zhuān rén lái jiē juàn shǔ, suì chū tóng guān, yóu hé nán rù lǔ. shān dōng jì nán fǔ chéng nèi, xī yǒu dà míng hú, qí zhōng yǒu lì xià tíng shuǐ xiāng tíng zhū shèng. xià yuè liǔ yīn nóng chù, hàn dàn xiāng lái, zài jiǔ fàn zhōu, jí yǒu yōu qù. yú dōng rì wǎng shì, dàn jiàn shuāi liǔ hán yān, yī shuǐ máng máng ér yǐ. bō tū quán wèi jì nán qī shí èr quán zhī guān, quán fēn sān yǎn, cóng dì dǐ nù yǒng tū qǐ, shì rú téng fèi. fán quán jiē cóng shàng ér xià, cǐ dú cóng xià ér shàng, yì yī qí yě. chí shàng yǒu lóu, gōng lǚ zǔ xiàng, yóu zhě duō yú cǐ pǐn chá yān. míng nián èr yuè, yú jiù guǎn lái yáng. zhì dīng mǎo qiū, zuó táng jiàng guān hàn lín, yú yì rù dōu. suǒ wèi dēng zhōu hǎi shì, jìng wú cóng yī jiàn.
十月初,琢堂自山東專人來接眷屬,遂出潼關,由河南入魯。山東濟南府城內,西有大明湖,其中有歷下亭、水香亭諸勝。夏月柳陰濃處,菡萏香來,載酒泛舟,極有幽趣。余冬日往視,但見衰柳寒煙,一水茫茫而已。趵突泉為濟南七十二泉之冠,泉分三眼,從地底怒涌突起,勢如騰沸。凡泉皆從上而下,此獨從下而上,亦一奇也。池上有樓,供呂祖像,游者多於此品茶焉。明年二月,余就館萊陽。至丁卯秋,琢堂降官翰林,余亦入都。所謂登州海市,竟無從一見。